Araling Panlipunan 8 Pangalan: ________________________Baitang at Seksiyon: ____________ Petsa__________________________________Iskor:__________________ GAWAING PAGKATUTO ANG DAIGDIG SA KLASIKAL AT TRANSISYUNAL NA PANAHON I. Kasanayang Pagkatuto at Koda Ang mag – aaral ay naipamamalas ang pag-unawa sa kontribusyon ng mga pangyayari sa Klasiko at Transisyunal na Panahon sa pagkabuo at pagkahubog ng pagkakakilanlan ng mga bansa at rehiyon sa daigdig. • Nasusuri ang Kabihasnang Minoan, Mycenaean at Kabihasnang Klasiko ng Greece. (AP8DKT-IIa1) II.Panimula (Susing Konsepto) “Change is inevitable.” Karaniwan nang naririnig ang ganitong kasabihan: lahat ng bagay sa mundo ay dumadaan sa prosesong ito. Kahit ikaw, marami ka nang pinagdadaanang pagbabago mula noon hanggang ngayon. Kung iisipin, tao lang ba ang nagbabago o lahat ng bagay sa daigdig? Paano ba narrating ng mundo ang kalagayan nito sa kasalukuyan? Marahil ay may mga pangyayari na nagdulot ng malaking pagbabago. Nais mo ba itong malaman? Sa modyul na ito ay nalalaman at natatalakay ang Konsepto ng Kabihasnang Minoan, Mycenaean at Greece. Inaasahang sa pagtatapos ng iyong paglalakbay panahon ay masasagot mo ang katanungang ito: “Paano nakaimpluwensiya ang mga kontribusyon ng Klasikal at Transisyonal na Panahon sa paghubog ng pagkakakilanlan ng mga bansa at rehiyon sa daigdig? III. Mga Sanggunian • • • • Modyul ng Mag-aaral, Araling Panlipunan, Kasaysayan ng Daigdig Pahina 130 - 145 Spartan Photo link (https://wallpapersafari.com/w/DOWZqf) Map photo link (https://www.pinterest.ph/pin/511440101410093599/) Youtube link (https://www.youtu.be/8NZFw9QE4wo8) IV. Mga Gawain Unang Araw Gawain 1. ANO ANG GUSTO KO Panuto: Suriin ang larawan at sagutin ang mga tanong tungkol dito. Makikita sa larawan ang isang tipikal na tagpo sa isang lungsod-estado sa Europe noong Panahong Klasikal. Bawat isa ay may tungkuling ginagampanan. Kung ikaw ay nabuhay nang panahong iyon, alin sa mga sumusunod na tungkulin ang nais mong gampanan? Bakit? Pamprosesong mga Tanong 1. Ano ang masasabi mo tungkol sa tipikal na anyo ng isang lungsodestado noong Panahong Klasikal? Ipaliwanag. _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ 2. May pagkakatulad ba ang makikita sa larawan, sa karaniwang tagpo sa mga lungsod sa kasalukuyang panahon? Patunayan. ____________________________________________________________ _____________________________________________________________ _____________________________________________________________ Gawain 2: Mapa-Suri Suriin ang mapa upang Makita ang kaugnayan ng lokasyon ng Greece sa pag-unlad ng kabihasnan nito. Pamprosesong mga Tanong 1. Ano-ano ang mga anyong tubig na malapit sa Greece? ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ 2. Paano nakaimpluwensiya ang lokasyon ng Greece sa pag-usbong ng kabihasnan nito? ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ IKALAWANG ARAW Gawain 3.1: Magbasa at Matuto Minoans Ang sibilisasyong Minoan ay umunlad sa Panahon ng Bronze sa isla ng Crete na matatagpuan sa silangang Mediterranean mula sa c. 2000 BCE hanggang c. 1500 BCE. Sa kanilang natatanging sining at arkitektura, at pagpapalaganap ng kanilang mga ideya sa pamamagitan ng pakikipag-ugnay sa iba pang mga kultura sa buong Aegean, ang mga Minoans ay gumawa ng isang makabuluhang kontribusyon sa pagunlad ng sibilisasyong Kanlurang Europa tulad ng kilala ngayon. Ang mga kumplikadong palasyo sa labyrinth, matingkad na mga frescoes na naglalarawan ng mga eksena tulad ng bullleaping at processions, pinong gintong alahas, mga magagandang vase na bato, at palayok na may makulay na dekorasyon, at ang pamumuhay sa dagat ay lahat ng mga partikular na itinatampok ng Minoan Crete. Ang arkeologo na si Sir Arthur Evans ay unang naalerto sa posibleng pagkakaroon ng isang sinaunang kabihasnan sa Crete sa pamamagitan ng nakaligtas na mga inukit na mga bato na selyo na isinusuot bilang mga katutubong Cretans noong unang bahagi ng ika-20 siglo CE. Ang paghuhukay sa Knossos mula 1900 hanggang 1905 CE, natuklasan ni Evans ang malawak na mga lugar ng pagkasira na kinumpirma ang mga sinaunang tao, kapwa pampanitikan at alamat, ng isang sopistikadong kultura ng Cretan at posibleng lugar ng maalamat na labirint at palasyo ni Haring Minos. Ito ay si Evans na pinahusay ang termino sa Minoan bilang pagtukoy sa maalamat na hari ng Bronze Age. Hinati ang Bronze Age ng isla sa tatlong natatanging mga yugto batay sa iba't ibang mga estilo ng palayok: •Early Bronze Age or Early Minoan (EM): 3000-2100 BCE •Middle Bronze Age o Middle Minoan (MM): 2100-1600 BCE •Late Bronze Age o Late Minoan (LM): 1600-1100 BCE Mycenean Ang sibilisasyong Mycenaean (c. 1700-1100 BCE) ay umunlad sa Late Bronze Age, umabot sa rurok nito mula ika-15 hanggang ika-13 siglo BCE nang pinalawak nito ang impluwensya hindi lamang sa buong Peloponnese sa Greece kundi pati na rin sa buong Aegean, lalo na sa Crete at sa mga isla ng Cycladic. Ang mga Mycenaeans, na pinangalanan sa kanilang punong lungsod ng Mycenae sa Argolid ng hilagang-silangan ng Peloponnese, ay naimpluwensyahan ng naunang sibilisasyong Minoan (2000-1450 BCE) na kumalat mula sa mga pinanggalingan nito sa Knossos, Crete upang isama ang mas malawak na Aegean. Ang arkitektura, sining at relihiyong kasanayan ay iniangkop upang mas mahusay na maipahayag ang militaristic at austere Mycenaean culture. Ang mga Mycenaeans ay dumating upang mangibabaw ang karamihan sa mainland Greece at ilang mga isla, na nagpapalawak ng ugnayan sa pangangalakal sa iba pang mga kultura ng Bronze Age sa mga lugar tulad ng Cyprus, ang Levant, at Egypt. Ang kultura ay gumawa ng isang pangmatagalang impression sa kalaunan mga Greeks sa mga panahon ng Archaic at Classical, na halos kapansin-pansin sa kanilang mga alamat ng mga bayani ng Bronze Age tulad ng Achilles at Odysseus at ang kanilang mga pagsasamantala sa Digmaang Trojan. Anng sibilisasyong Mycenaean ay nakipag-ugnayan sa iba pang mga kultura ng Aegean at napatunayan sa pamamagitan ng pagkakaroon ng mga dayuhang kalakal sa mga tirahan ng Mycenaean tulad ng ginto, garing, tanso at baso at sa pamamagitan ng pagtuklas ng mga kalakal ng Mycenaean tulad ng palayok sa mga lugar na malayo sa Egypt, Mesopotamia , ang Levant, Anatolia, Sicily, at Cyprus. Ang mga mungkahi mula sa mga iskolar upang ipaliwanag ang pangkalahatang pagbagsak ng kultura ng Mycenaean (at iba pang mga kontemporaryo sa Mediterranean) ay kasama ang natural na sakuna (lindol, pagsabog ng bulkan, at tsunamipag taas ng bilang ng populasyon, panloob na kaguluhan sa lipunan at pampulitika, pagsalakay ng mga dayuhang tribo tulad ng mga Mandaragat, pagbabago ng klima sa rehiyon o isang kombinasyon ng ilan o lahat ng mga salik na ito. Sa mahiwagang pagtatapos ng sibilisasyong Mycenaean at ang tinatawag na Bronze Age Collapse sa sinaunang Aegean at sa malawak na bahagi Mediterranean, dumating ang 'Dark Ages' (ito ay isang panahon na nagdudulot ng mga imahe ng digmaan, pagkawasak at kamatayan). Gawain 3.2: Venn Diagram Bilang panimula, basahin at unawain ang sumusunod na teksto tungkol sa Kabihasnang Minoan at Kabihasnang Mycenaean. (Modyul ng Mag-aaral, Pahina 133-135) Matapos mong malaman ang mga kaganapan at pamumuhay ng mga mamamayang Minoan at Mycenaean, magtala ng mga mahahalagang impormasyon gamit ang Venn Diagram ng mga pagkakaiba at pagkakatulad nito. Kabihasnang Minoan Pagkakaiba PAGKAKATULAD Pagkakaiba Kabihasnang Mycenanean Pamprosesong mga Tanong: 1. Saan umusbong ang Kabihasnang Minoan? _______________________________________________________ 2. Saan umusbong ang Kabihasnang Mycenaean? _______________________________________________________ 3. Paano umunlad ang pamumuhay ng mamamayang Minoan at Mycenaean? _______________________________________________________ 4. Ano ang dahilan ng pagwawakas ng kabihasnang Minoan at Kabihasnang Mycenaean? _____________________________________________________ IKATLONG ARAW Gawain 4: Magbasa at Matuto Basahin at unawain ang mga tekstong ilalahad sa bahaging ito. Sagutin ang mga gabay na tanong sa bawat kahon at isulat ang sagot sa nakalaang patlang sa ibaba. Ang Polis Polis,ang tawag sasinaunang lungsod-estado ng mga Greece. Ang maliit na estado sa Greece ay nagmula marahil sa likas na mga dibisyon ng bansa sa pamamagitan ng mga bundok at dagat at mula sa orihinal at lokal na tribu (etniko) at mga dibisyon ng kulto. Ang kasaysayan at konstitusyon ng karamihan sa mga ito ay kilala lamang sa sketchily kung sa lahat. Kaya, ang karamihan sa sinaunang kasaysayan ng Greece ay naitala sa mga tuntunin ng mga kasaysayan ng Athens, Sparta, at ilang iba pa. Mahigpit na ipinagtanggol ng mga polis ang kanilang kalayaan sa isa’t isa. Madalas hindi nagtutulungan ang mga polis maliban nalang kapag ka may banta sa kanilang kaligtasan. Itinayo ang templo sa acropolis o ang pinakamataas na lugar sa lungsod estado. Ang gitna ng lungsod ay isang bukas na lugar kung saan maaring magtinda o magtipon-tipon ang mga tao. Ang tawag ay agora. Ang mga paligid nito ay mga bukid para sa pagtaniman at para sa pagpapastolan ng mga alagang hayop. Halaw mula sa Article na “Polis Greek City-State https://www.britannica.com/topic/polis Pamprosesong mga Tanong 1. Ano-ano ang kahulugan ng mga salitang polis, acropolis, at agora? _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ 2. Batay sa tekstong binasa, ano-ano ang mga karapatang tinatamasa ng mga lehitimong mamamayan ng isang lungsod-estado? _______________________________________________________ _______________________________________________________ 3. Ano-ano ang mga responsibilidad ng isang mamamayan sa lungsodestado? _______________________________________________________ _______________________________________________________ Gawain 5: Magbasa, Matuto, Magtala Sparta, ang Pamayanan ng mga Mandirigma Nanatiling oligarkiya ang pamahalaang uiiral sa Sparta at nangunguna sila sa isang estadong militar. Ang pagunahing layunin ng Sparta ay lumikha ng magagaling na sundalo. Lahat ng mahihinang bata o yaong may kapansanan ay pinapatay. Tanging ang malalakas at malulusog lamang ang pinayagang mabuhay. Ang Sparta ay isang lungsod sa Laconia, sa Peloponnese sa Greece. Sa mga sinaunang panahon, ito ay isang makapangyarihang lungsod-estado na may isang sikat na tradisyon sa martial. Minsan tinukoy ito ng mga sinaunang manunulat bilang Lacedaemon at ang mga tao nito bilang mga Lacedaemonians. Naabot ng Sparta ang taas ng kapangyarihan nito noong 404 B.C. matapos ang tagumpay nito laban sa Athens sa ikalawang digmaang Peloponnesian. Kapag ito ay nasa kalakhan nito, ang Sparta ay walang mga pader ng lungsod; ang mga naninirahan dito, tila mas pinipili upang ipagtanggol ito sa mga lalaki kaysa sa mortar. Halaw mula sa Article “History of Ancient Sparta” https://www.livescience.com/32035-sparta.html Ang Athens at ang Pag-unlad Nito Hindi naglaon, dalawang malakas na lungsod estado ang naging tanyag_ Athens at Sparta. Naging sentro ng kalakalan at kulturasa Greece ang Athens. Binago ng Athens ang tradisyon ng pamamahala ng isang makapangyarihang hari. Iniwasan ng mga taga Athens ang isang sentralisadong pamumuno sa pamamagitan ng pagtatag ng isang lupon ng mga dugong bughaw upang palitan ang hari. Ang tawag sa ganitong uri ng pamahalaan ng iilan ay oligarkiya o oligarchy. Matapos talunin ng mga taga-Athens (sa tulong ng mga Plataeans) ang mga Persiano sa Labanan ng Marathon noong 490 BCE at, muli, pagkatapos na mapalayas ang pangalawang pagsalakay sa Persia sa Salamis noong 480 BCE (at mahusay na talunin ang mga Persian sa Plataea at Mycale noong 479 BCE ), Ang Athens ay lumitaw bilang ang kataas-taasang makapangyarihan sa larangan ng mandaragat sa Greece. Binuo nila ang Delian League, na likas na lumikha ng isang cohesive Greek network sa mga lungsod-estado upang iwanan ang karagdagang pag-atake ng Persia, at, sa pamumuno ni Pericles, ay lumakas at napakahusay na ng Imperyong Athenian ay maaaring epektibong magdikta sa mga batas, kaugalian, at kalakalan ng mga karatig na mga isla gaya ng Attica at ang mga isla ng Aegean. Panuto: Basahin ang teksto tungkol sa “Sparta, Ang Pamayanang Mandirigma. Matapos suriin at unawain ang teksto ay sagutan ang mga sumusunod na mga tanong na nakapalibot sa isang spartan. Pamprosesong mga Tanong: 1. Ano ang pangunahing katangian ng Sparta bilang isang lungsod-estado? ________________________________________________________ ________________________________________________________ ___ ________________________________________________________ ___ 2. Paano sinasanay ang mga Spartan upang maging malakas? ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ 3. Paano nakabuti at nakasama ang paraan ng disiplina ng mga Spartan? _____________________________________________________________ ____________________________________________________________ Pangwakas na Gawain: TALAhanayan Panuto: Ngayong nalaman mo na ang iba’t ibang Kabihasnan na umusbong sa kontinente ng Europe partikular sa bansang Greece. Napagalaman mong maraming mga mahahalagang ipinamana ang mga ito sa kasalukuyan. Sa pamamagitan ng talahanayan ay itala ang mga ambag at kahalagahan nito sa ating pamumuhay sa kasalukuyan. Kabihasnang Greek Ambag Kahalagahan Pamprosesong mga Tanong 1. Ano ang mga mabuting dulot ng kabihasnang Greek sa kasalukuyan? _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ 2. Alin sa mga nabanggit na kontribusyon ang may pinakamalawak na epekto sa pamumuhay ng mga Pilipino? Patunayan ang sagot sa pamamagitan ng pagbibigay ng halimbawa. _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ V. Repleksiyon Binabati kita! Sa bahaging ito, ay inaasahang higit mong mapalalalim ang iyong kaalaman sa paksa sa pamamagitan ng kritikal na pagsusuri sa mga impluwensiya ng Kabihasnang Klasikal sa Europe tungo sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan. Gawain: I-collage Mo Maraming naiwang pamana ang kabihasnang Greek sa atin ngayon. Upang ipakita ang pagbibigay halaga, lumikha ng isang collage na naglalaman ng mga naging knontribusyon o pamana ng kabihasnang Greek sa daigdig. Ilagay ito sa isang short coupon bond. Maging malikhain sa iyong gawain. Sagutan ang mga pamprosesong tanong bilang gabay sa pag-unawa ng gawaing ito. Mamarkahan ang iyong ginawa batay sa sumusunod na pamantayan. Criteria Napakagaling 3 Magaling 2 Impormatibo Ang nabuong collage ay / Praktikalidad nakapagbibigay ng kumpleto, wasto at napakahalagang impormasyon tungkol sa naging kontribusyon o pamana ng kabihasnang Greek. Malikhain Ang nabuong collage ay nakapagbibiga y ng wastong impormasyon tungkol sa naging kontribusyon o pamana ng kabihasnang Greek. Ang Ang pagkakadiseny pagkakadisenyo ng collage tungkol o ng collage tungkol sa sa naging naging kontribusyon ng kontribusyon Kabihasnang ng Greek. Kabihasnang Greek. Katotohanan Ang collage ay nagpapakita ng makatotohanang kontribusyon o pamana ng Kabihasnang Greek Ang collage ay nagpapakita ng kontribusyon o pamana ng Kabihasnang Greek May kakulangan 1 Ang nabuong collage ay kulang sa sapat na impormasyon tungkol sa naging kontribusyon o pamana ng kabihasnang Greek. May kakulangan ang elemento ng pagkakadisenyo ng collage tungkol sa naging kontribusyon o pamana ng Kabihasnang Greek. Ang collage ay nagpapakita ng iilang kontribusyon ng kabihasnang Greek Marka Pamprosesong mga tanong 1. Ano ang iyong masasabi tungkol sa nabuong collage? _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ 2. Sa pang-araw araw mong pamumuhay, paano nakatutulong sa iyo ang mga pamanang ito? _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________