Enerji Verimliliği Hazırlayan : Meriç Küçükköse 1.Enerji Nedir? Enerji, bir sistemin iş yapma kapasitesidir. Joule, Kalori, KW/h TEP (Tüketim Eşdeğer Petrol) birimleri ile gösterilir. 2.Elektrik nasıl üretilir Elektrik, bakır gibi iletken bir telin manyetik bir alan içinde hareket ettirilmesi ile üretilir. 3.Enerji Kaynakları Enerji Kaynakları Yenilenmeyen Enerji Kaynakları Yenilenebilir Enerji Kaynakları Doğalgaz Güneş Doğalgaz Petrol Rüzgar Kömür Jeotermal Biyoyakıt Hidrolik Nükleer Enerji 3.1. Yenilenmeyen Enerji Kaynakları: Yenilenemeyen enerji kullanıldıktan sonra tekrar yerine konulamayacak, sürekli olmayan bir enerji türüdür. - Doğalgaz - Petrol - Kömür 3.1.1. Doğalgaz -Doğal gaz yer kabuğunun içindeki fosil kaynaklı bir çeşit yanıcı gaz karışımıdır. -Dünyada bilinen doğal gaz rezervlerinin yaklaşık 70 yıllık ömrü olduğu tahmin edilmektedir. -2022 de dünyada doğalgaz tüketiminin 4 trilyon metreküp olacağı tahmin edilmektedir. 3.1.2.Petrol -Petrol, hidrokarbonlardan oluşmuş, sudan yoğun kıvamda, koyu renkli, arıtılmamış, kendisine özgü kokusu olan, yer altından çıkarılmış doğal yanıcı mineral yağı. -Dünyada yaklaşık petrol tüketimi yıllık olarak 30 milyar metreküptür. -Dünyada bilinen petrol rezervlerinin 75 yıllık ömrü kalmıştır. 3.1.3. Kömür -Kömür, katmanlı tortul çökellerin arasında bulunan katı, koyu renkli, karbon ve yanıcı gazlar bakımından zengin kayaçtır. -Dünyada bilinen kömür rezervinin 100 yıllık ömrü kalmıştır. Yenilenemeyen enerji kaynakları Termik santraller de yakılarak elektrik enerjisine dönüştürülür. Evlerde ise ısınma amaçlı kullanılır. 3.2.Yenilenebilir Enerji Kaynakları Yenilenebilir Enerji: Enerji kullanıldıktan sonra tekrar yerine konulabilecek, sürekli olan bir enerji türüdür. -Güneş -Rüzgar -Jeotermal -Dalga -Hidrolik -Biyokütle 3.2.1. Güneş - Güneşin çekirdeğinde meydana gelen füzyon olayı sonucunda meydana gelen ışınım enerjisidir. - Güneş Panelleri Aracığıyla elektrik enerjisine dönüştürülür. 3.2.2.Rüzgar - Rüzgarda bulunan kinetik enerjidir. - Kinetik enerji rüzgar türbinleri aracılığıyla elektrik enerjisine dönüştürülür. 3.2.3.Jeotermal - Yer kabuğunun derinliklerinde birikmiş olan ısının akışkanlar tarafından taşınarak elde edilen enerjidir. - Isıtma ve elektrik üretim amacıyla kullanılır. 3.2.4.Biyoyakıt -Yemek artıklarının yanı sıra soya fasulyesi ve mısır gibi bitkilerin işlenmesi sonucunda üretilen yakıt çeşididir. Bio dizel olarak bilinir. 3.2.5.Hidrolik -Akarsularda bulunan potansiyel enerjidir. -Akarsular yüksekten türbin üzerine düşürülerek elektrik enerjisi elde edilir. 3.3.Nükleer Enerji -Atomun çekirdeğinden elde edilen bir enerji türüdür. -Nükleer enerji elde etmek için nükleer reaktörler kullanılır. Türkiye deki Kurulu Güç Oranları 4.Enerji Verimliliği İle İlgili Tanımlamalar Birincil Enerji: Petrol, doğal gaz, kömür, odun gibi doğrudan tüketilebilen ve herhangi bir enerji dönüşümüne girmemiş enerji kaynaklarıdır. Nihai Enerji: Birincil kaynaklardan kullanılabilir formlara dönüştürülen; elektrik, fuel oil, mazot gibi enerji tipleridir. Bu kaynaklar elde edilirken termik santraller, rafineriler gibi tesislerde dönüşüm kayıpları oluşmaktadır. TEP: Ton Eşdeğer Petrol - Enerji kaynaklarının tek birim ile ifade edilmesini sağlayan ve 10 milyon kCal karşılığı enerji birimidir. Enerji verimliliği: Enerji girdisinin üretim içindeki payının azaltılması, aynı üretimin daha az enerji tüketerek gerçekleştirilmesidir. Enerji tasarrufu: Üretimde, konforumuzda ve iş gücümüzde herhangi bir azalma olmadan enerjiyi verimli kullanmak ve israf etmemektir. Enerji Yoğunluğu: Enerjinin verimli kullanılıp kullanılmadığını gösteren en önemli kriter, gayri safi milli hasıla (GSYİH) başına tüketilen birincil enerji miktarını temsil eder ve tüm dünyada enerji verimliliğinin takip ve karşılaştırılmasında yaygın olarak kullanılan bir araçtır. Genellikle 1000$ lık hasıla için tüketilen TEP miktarıdır. 5.Dünya da ve Türkiye de Enerji Tüketimi 5.1.Yıllar İtibariyle Türkiye de Kişi Başına Enerji Tüketimi 5.2.Ülkelerin Kişi Başına Enerji Tüketimi 5.3.Ülkelerin Enerji Yoğunlukları 6.Enerji Verimliliği Önemi 6.1.Ekonomik Etkiler -Türkiye’nin Enerji ithalatı yaklaşık 41 milyar dolardır. -Enerjisinin %75 ‘ini ithal etmektedir. -Bu yüzden enerjinin verimli kullanılması çok önemlidir. 6.2.Çevresel Etkiler -Küresel Isınma -Fosil yakıtlar yandıklarında açığa çıkardıkları zararlı gazların (CO2, SOx,NOx gibi) atmosferde birikmesi sonucu güneş ışınlarının yeryüzünden yansımasını engelleyecek bir katmanın oluşmasına neden olurlar. -Küresel ısınmaya yol açan bu olay iklimin ve doğal yaşam döngüsünün değişimine sebebiyet verir. -Dünya genelinde enerji tüketiminden kaynaklanan emisyon salımının yaklaşık %40’ına bina sektörünün neden olduğu tahmin edilmektedir. -Enerji verimliliği tüketimin yanı sıra sera gazı emisyonlarını da azalttığı için iklim değişikliği ile mücadelede en etkili araçtır. 7.Enerji Verimliliği İle İlgili Yasal Düzenlemeler: -5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu (2 Mayıs 2007) : -Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik (Revizyon 27 Ekim 2011): 7.1. 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu (2 Mayıs 2007) : Amaç: Enerjinin etkin kullanılması, israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılmasıdır. -Enerjinin üretim, iletim, dağıtım ve tüketim aşamalarında, endüstriyel işletmelerde, binalarda, elektrik enerjisi üretim tesislerinde, iletim ve dağıtım şebekeleri ile ulaşımda enerji verimliliğinin artırılması -Toplum genelinde enerji bilincinin geliştirmesi -Yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanılması 7.2.Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik : Enerjinin etkin kullanılması, enerji israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla yürürlüğe konulmuştur. Söz konusu yönetmelik kapsamında Enerjinin üretiminden tüketimine varıncaya kadar her aşamada verimliliğin sağlanmasına yönelik tedbirler tanımlanmaktadır. Yönetmelik kapsamında aşağıdaki uygulamalara yer verilmektedir; 1.Üniversite, Meslek Odaları ve Şirketlerin Yetkilendirilmesi, İzlenmesi ve Denetimi 2.Enerji Yönetimi ve Verimlilik Artırıcı Önlemler 3.Eğitim ve Sertifikalandırmalar 4.Endüstriyel İşletmelerde Verimlilik Artırıcı Projelerin Desteklenmesi 5.Gönüllü Anlaşmalar 6.Bilinçlendirme 7.Elektrik Enerjisinin Üretim, İletim ve Dağıtımında Enerji Verimliliğinin Artırılmasına Yönelik Uygulamalar 8.Kamu Kesiminde Enerji Verimliliği Önlemleri 9.Bilgi Verme Yükümlülüğü ve İdari Yaptırımlar 8. Alınabilecek Önlemler 8.1.Isıtmada Alınabilecek Önlemler: 1.Isı Yalıtımı -Konutlarda enerjinin verimli kullanılabilmesi için ısı kayıplarının azaltılması, yani ısı yalıtımının yapılması gerekir. -Isı yalıtımı, binayı kışın sıcak, yazın soğuk tutar. -Binalarda yalıtımla %25’ ten %50’ ye varan oranlarda yakıt tasarrufu sağlanabilir. 2.Binaların dışa açılan kapıları ile ısıtılmayan veya soğutulmayan bölümlere (hol, tuvalet vb.) ait kapılar mümkün olduğunca açık bırakılmamalıdır. 3.Apartman kapıları açık bırakılmamalı, çift kapı veya otomatik kapatma sistemleri uygulanmalıdır 4.Gündüzleri ise güneş ışığını direkt alan; güney, batı, güneydoğu ve güneybatıya bakan perdelerin açık tutulması, kuzeye bakan perde, panjur veya kepenklerin kapalı tutulması yerinde olacaktır. 5.Kış aylarında iç hacimlerdeki havanın temizlenmesi amacıyla, pencerelerin günde bir saatten fazla açık kalmamasına özen gösterilmelidir. 6.Zorunlu haller dışında elektrik ile ısınma ve sıcak su temini yapılmamalıdır. 7. Radyatör arkalarına (duvar ile radyatör arasına) bir tarafı alüminyum folyo ile kaplı ısı yalıtım levhaları yerleştirilmelidir. 8. Radyatörlerde oda sıcaklığına göre ayarlanabilen termostatik vana tercih edilebilir. Özellikle Güney ve doğu cephelerinde bulunan odalardaki radyatörlerde klasik vanalar yerine kullanılabilir. 9. Radyatörlerin üstünü ve önünü kapatmamak veya örtmemek. Perdelerin radyatörleri örtmesini önlemek. 10. Kışın ortam sıcaklığının gereğinden fazla olmamasına dikkat edilmesi gerekir. Ortam sıcaklığı 20-22 C yeterlidir. Ortam sıcaklığındaki 1 C’lik azalma, yakıt tüketimini %5-7 arasında azaltacaktır. 11. Kullanılmayan odalar düşük sıcaklıkta tutulmalıdır (16-18 C arası). Veya vanaları kısılmalıdır. 12. Evdeki sıcaklığın çok fazla olduğu durumlarda pencereleri açmak yerine ısıtıcıların ayarı düşürülmelidir. 13.Her ısıtma sezonu öncesinde, ısıtma sistemlerinin bakım ve kontrolü yapılmalı veya yaptırılmalıdır. 14.Verimli Kazan veya kombiler(Örneğin yoğuşmalı kombiler) tercih edilmelidir. 15.Kazan ve kat kaloriferinin ısıtma ihtiyacı olmayan bir yerde bulunması halinde bu alandaki boru ve tanklara ısı yalıtımı yaptırılmalıdır. 16.Binalarda kalorifer kazanlarında ve kombilerde kazan suyu sıcaklığını dış hava sıcaklığına göre ayarlayan kontrol sistemleri kullanılmalıdır. 17.Kalorifer kazanları ve kombiler kesintili çalışma yerine sürekli ve ayarlı çalıştırılmalıdır. 8.2.Soğutmada Alınabilecek Önlemler: 1. A sınıfı enerji verimliliği yüksek olan klimalar tercih edilmelidir. 2. Klima satın alırken; kapasitesi ısıtılacak/soğutulacak yerin ihtiyacına göre seçilmelidir. 3. Soğutma kapasitesi kullanılan mekanın ihtiyacından daha küçük klima kullanıldığında verimli soğutma sağlanamayacağından, kompresörün sürekli devrede kalması enerji sarfiyatını artıracaktır. 4. Klima kullanırken mekanın kapı ve pencerelerinin mutlaka kapalı olması gerekir. Kapıların açık olması zorunluluk ise, hava perdesi gibi dışarıdan sıcak ve soğuk hava akımını engelleyici sistemler Kullanılmalıdır. 5. Yazın soğutma için klima çalışırken, güneşin camlardan direk içeri girdiği saatlerde, güneş ışınlarının doğrudan içeri girmesine engel olunmalı, güneşlik ve perdeler kapalı tutulmalıdır. Güneşlik perdelerin veya panjurların kullanılması enerji tüketimini azaltacaktır. 6. Filtrelerin zaman içinde tıkanması hava akışını, soğutmayı ve nem giderme olayını azaltır, enerji sarfiyatını artırır. Hava filtresinin temizliği düzenli olarak yapılmalı ve filtre belli aralıklarla değiştirilmelidir. 7. Klimada programlama özelliği kullanılarak enerji tüketimi düşürülebilir. 8. Mekan uzun süre kullanılmadığında klimanın kapanması enerji tasarrufu sağlar. Ancak kısa süreli durumlarda klima çalışır durumda bırakılabilir. 9. Klimanın iç ve dış ünitelerinde temizlik ve genel bakımı düzenli aralıklarla yılda en az bir defa yaptırılmalıdır. 8.3.Elektrik Kullanımı İle İlgili Alınabilecek Önlemler 1.Evinizde eğer kullanmadığınız odalar ve bölümler varsa muhakkak ışıklarını kapatın. Böylece elektrik faturasından en az %20 tasarruf edebilirsiniz. 2. A sınıfı beyaz eşyalar kullanarak çok ciddi elektrik tasarrufu yapabilirsiniz. Buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi v.b… eşyaları A sınıfı tercih etmeniz elektrik faturasını düşürmeniz için yeterlidir. 3. Eğer hala eski tip ampul kullanıyorsanız elektrik faturanız çok geliyor demektir. Çünkü eski tip ampuller tükettiği enerjinin %80 kadarını ısı olarak verirken, %20 kadarını aydınlatma olarak verir. Oysaki Led ampuller bunun tam tersi olarak tükettiği enerjinin %80-90 kadarını aydınlatma olarak verir. 4. Eğer evde kullanmadığınız elektronik cihazlar varsa muhakkak fişini prizden çıkartın. Çünkü elektronik cihazlar kapalı dahi olsa, fişi eğer prizde ise elektrik tüketmeye devam eder. 5. Bilgisayar, yazıcı ve benzeri elektronik cihazlar için uyku modu vardır. Uyku modunu kullanarak elektrikten tasarruf edebilirsiniz. 9.Kurumumuz İle İlgili Yapılan Enerji Verimliliği ile İlgili Çalışmaların Sonuçları Ağdacı Kampüsü Yıllara Göre Elektrik Tüketimleri 1200000 1063060,4 1008396,3 1000000 926543,6 Elektrik Tüketimi (kWh) 882 877,57 800000 600000 400000 237306,5 200000 0 2016 2017 2018 Yıllar 2019 2020 Teşekkür Ederim