TARMOQ DASTURLASH FANI
20-Mavzu. Tarmoq xizmatlari.
Klasterlar
Reja:
• Klaster tushunchasi
• Tarmoq xizmatlari
• Asosiy infratuzilma tarmog'i xizmati
• TCP/IP protokollari
• TCP/IP protokol formatlari
Klaster
 Bir
qator
ilovalar
yoki
xizmatlarning
muammosiz ishlashini ta'minlash uchun
birgalikda ishlaydigan va mijoz tomonidan
yagona birlik sifatida qabul qilinadigan ikki
yoki undan ortiq serverlar guruhi. Klaster
tugunlari bir-biriga tarmoq uskunasi, umumiy
resurslar va server dasturlari yordamida
ulanadi.
Tarmoq xizmatlari.
 Tarmoq
xizmati - bu tarmoq orqali
ma'lum turdagi kompyuter resurslariga
kirishni ta'minlovchi operatsion tizimning
server va mijoz qismlari yig'indisidir.
 Tarmoq
xizmati
tarmoq
foydalanuvchilariga tarmoq xizmati deb
ataladigan ma'lum xizmatlar to'plamini
taqdim etadi.
Har
bir xizmat tarmoq resursining
ma'lum
bir
turi
va
ushbu
resurslarga kirishning o'ziga xos
usuli bilan bog'langan.
Masalan, pochta xizmati tarmoq
axborot resursiga - elektron
pochtaga kirishni ta'minlaydi.
Zamonaviy korporativ tarmoqlarning
asosini TCP/IP protokollar stegi tashkil
etadi.
Asosiy infratuzilma tarmog'i xizmati
 Zamonaviy
tarmoqlar infratuzilmasi asosini
yana bir tashkil etuvchi DNS nomlarini aniqlash
xizmatidir.
 Bundan
tashqari tarmoq infratuzilmasida ushbu
xizmatni tarmoq tugunlarining TCP/IP protokoli
konfiguratsiyasini boshqarishni avtomatlashtirish
uchun mo'ljallangan DHCP xizmati ham muhim
juda muhim rol o'ynaydi.
TCP/IP protokollari
 Global
Internetning ishlashi asosi. Aniqroq qilib
aytadigan bo'lsak, TCP/IP protokollar ro'yxati
yoki stekidir va aslida ma'lumotlar
almashinadigan qoidalar to'plamidir
(paketlarni almashtirish modeli amalga
oshiriladi).
 Tarmoq modeli, TCP (transport qatlami) va IP
(tarmoq sathi protokoli) asosiy protokollaridan
tashqari, dastur va tarmoq qatlamlari
protokollari mavjud.
TCP/IP protokollari nima ?

TCP- Transferni boshqarish protokoli. Yetkazishni boshqarish
protokoli. Bu ikkita qurilma va ishonchli ma'lumotlarni uzatish
o'rtasida ishonchli aloqani ta'minlash va o'rnatish uchun xizmat
qiladi. Bunday holda, TCP protokoli uzatiladigan ma'lumotlar
paketining optimal hajmini nazorat qiladi, agar uzatish
muvaffaqiyatsiz bo'lsa, yangisini yuboradi.

IP - Internet Protokol. Internet protokoli yoki manzil protokoli
butun ma'lumotlarni uzatish arxitekturasining asosidir. IP protokoli
tarmoq ma'lumotlar paketini kerakli manzilga yetkazish uchun
ishlatiladi. Bunday holda, ma'lumotlar paketlarga bo'linadi, ular
mustaqil ravishda tarmoq orqali kerakli manzilga o'tadi.
TCP/IP protokol formatlari

IP protokoli IP manzillari uchun ikkita format mavjud.

IPv4 formati. Bu 32 bitli ikkilik raqam. IP-manzilni
yozishning qulay shakli (IPv4) nuqtalar bilan ajratilgan
to'rtta o'nlik sonlar guruhi (0 dan 255 gacha).
Masalan: 193.178.0.1.

IPv6 formati. Bu 128 bitli ikkilik raqam. Qoida
tariqasida, IPv6 manzillari sakkizta guruh shaklida
yoziladi. Har bir guruh ikki nuqta bilan ajratilgan to'rtta
o'n oltilik raqamni o'z ichiga oladi. Misol IPv6 manzili
2001:0db8:85a3:08d3:1319:8a2e:0370:7889.
IP protokoli
Tarmoqdagi har bir kompyuter o'ziga xos noyob manzil xususiyatlarga ega.
 O'tkazilgan ma'lumot tarmoq orqali kompyuterning o'zi tomonidan emas,
balki unga o'rnatilgan ilovalar orqali uzatiladi. Bunday ilovalar pochta
serveri, veb-server, FTP va boshqalar. O'tkazilgan ma'lumotlar to'plamini
aniqlash uchun har bir dastur ma'lum bir ilova portiga biriktirilgan.Manzilda
protokoldagi paket TCP/IP paydo bo'ladi.
 Misol:
 Manba manzil(yuboruvchining manzili):
IP: 82.146.47.66
Port: 2049
 Belgilangan manzil (Qabul qiluvchining manzili):
IP: 195.34.31.236
Port: 53
 Eslab qolishga arziydi: IP manzil + port raqami - “socket" deb ataladi.
 Yuqoridagi misol: 82.146.47.66:2049 socketdan paket 195.34.31.236:53
socketga yuboriladi.

TCP protokoli
 Ushbu
protokol ma'lumotlarning uzatilishi va uning
yaxlitligini nazorat qilish uchun mo'ljallangan.
 Masalan,
ma'lumotlar alohida paketlarga bo'linib
uzatiladi. Paketlar oluvchiga mustaqil ravishda
yetkaziladi. Uzatish jarayonida paketlardan biri
uzatilmaydi. TCP protokoli qabul qiluvchi paketni
olguncha qayta uzatishni ta'minlaydi.
 TCP
transport protokoli jismoniy, ma'lumotlar
havolasi, tarmoq sathi protokollaridan yashiradi.