O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR
VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
“TASDIQLAYMAN”
Kompyuter injiniringi fakulteti dekani
___________________T.Kuchkorov
“___” _____________2023 yil
“YANGI MAHSULOT YARATISH”
FANI BO‘YICHA
SILLABUS
Magistratura mutaxassisligi uchun
Bilim sohasi: 600 000 – Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari
Ta’lim sohasi: 610 000 – Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari
Ta’lim yo‘nalishi: 70610501 – Kompyuter injiniringi (ADVL)
Toshkent – 2023
Yangi mahsulot yaratish
MODUL/ FAN SILLABUSI
70610501 – Kompyuter
injiniringi (ADVL)
Fan nomi:
Yangi mahsulot yaratish
Fan turi:
Fan kodi:
Yil:
Semestr:
Ta’lim shakli:
Mashg‘ulotlar shakli va semestrga
ajratilgan soatlar:
Ma’ruza
Amaliy mashg‘ulotlar
Laboratoriya mashg‘ulotlari
Seminar
Mustaqil ta’lim
Kredit miqdori:
Baholash shakli:
Fan tili:
Tanlov
2
3
Kunduzgi
180
30
30
0
120
6
Imtihon
O‘zbek
Fan maqsadi (FM)
FM1
Hozirgi vaqtda biznes va muhandislik sohasida yangi mahsulotni ishlab chiqish
yangi mahsulotni bozorga chiqarishning to‘liq jarayonini qamrab oladi. Yangi
mahsulotni ishlab chiqishning markaziy jihati mahsulot dizayni, shuningdek, turli biznes
mulohazalari hisoblanadi. Yangi mahsulotni ishlab chiqish bozor imkoniyatini
sotiladigan mahsulotga aylantirish sifatida keng ta’riflanadi. Mahsulot moddiy (tegish
mumkin bo‘lgan jismoniy narsa) yoki nomoddiy (xizmat, tajriba yoki e’tiqod kabi)
bo‘lishi mumkin, garchi ba’zida xizmatlar va boshqa jarayonlar "mahsulot" dan farq
qiladi. Yangi mahsulotni ishlab chiqish mijozlarning talab va istaklarini, raqobat
muhitini va bozorning mohiyatini tushunishni talab qiladi. Xarajat, vaqt va sifat mijozlar
ehtiyojlarini aniqlaydigan asosiy o‘zgaruvchilardir.
Magistrlarning “Yangi mahsulot yaratish” fanlarini puxta egallashi uchun
o‘qitishning ilg‘or va zamonaviy uslublaridan foydalanish, zamonaviy axborotpedagogik texnologiyalarni joriy etish muhim ahamiyatga ega. Fanni o‘zlashtirishda
darsliklar, o‘quv qo‘llanmalar, ma’ruzalar matnlari, monografiyalar, tarqatma
materiallar, elektron materiallar, litsenziyalangan kompyuter dasturlari, axborot tizimlari
va texnologiyalari namunalaridan foydalaniladi. Fanni o‘qitishda muammoli ma’ruzalar,
kompyuter texnologiyalari, o‘qitishning interfaol usullari va ishbilarmonlik o‘yinlaridan
keng foydalaniladi. Ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlarda tegishli ilg‘or pedagogik
texnologiyalar qo‘llaniladi.
2
Yangi mahsulot yaratish
.
Fanni o‘zlashtirish uchun zarur boshlang‘ich bilimlar
1.
Intellektual mulklar bo‘yicha umumiy tushunchalarga ega bo‘lish
Ta’lim natijalari (TN)
TN1
TN2
TN3
TN4
TN5
TN6
TN7
TN8
Bilimlar jihatidan:
Yangi mahsulotlarni yaratish va bozorga olib chiqish texnologiyalari haqida asosiy
tushunchalarga ega bo‘ladi
Prototip yoki ssenarya shaklida yangi mahsulotlar uchun g‘oyalarni yaratishning asosiy
usullarini o‘rganadi
Siz bozorlarga yangi mahsulotlarni olib chiqish dasturlarini monitoring qilish va baholash
shakllari va usullarini o‘rganaadi
Bozorlarga yangi mahsulotlarni olib chiqish dasturlarini monitoring qilish va baholash
shakllari va usullari bo‘yicha tushunchalarga ega bo‘ladi
Eng samarali g‘oyalarni tanlashni o‘rganadi
Mahsulotlar/xizmatlarni yaratishning zamonaviy yondashuvlari haqida muhim bilimlarga ega
bo‘ladi
Mijozlar tajribasini o‘rganish usullarini o‘rganadi va amaliyotda qo‘llash tushunchalarga ega
bo‘ladi.
Yangi mahsulotni yaratish uchun texnik topshiriqlarni ishlab chiqish bo‘yicha muhim
bilimlarga ega bo‘ladi.
Fan mazmuni
М1
Mashg‘ulotlar shakli: ma’ruza (M)
Kirish. Yangi mahsulotlarni ishlab chiqishning yetti bosqichi. Asosiy tushunchalar
М2
Yangi mahsulotlarni ishlab chiqishning takomillashgan bosqichlari
Yangi mahsulotlarni ishlab chiqishning modellari. Konseptual model, Imitatsion model va
М3
boshqa modellar
М4
Yangi mahsulotlarning texnik topshiriqlarini ishlab chiqish.
М5
Yangi mahsulotlarning loyihalarini ishlab chiqish
М6
Yangi mahsulotlarni bozorga olib chiqish konsepsiyasi
М7
Yangi mahsulotlarni ishlab chiqarish jarayondagi logistika va marketingning o‘zaro aloqasi
М8
Yangi mahsulotni ishlab chiqish samaradorligini tahlil qilish
М9
Axborot tizimlarini loyihalash jarayonining bosqichlari
М10
Axborot-tahlil tizimini ishlab chiqish va joriy etish bosqichlari
M11
Innovatsiyalarni tijoratlashtirish: modellar, komponentlar, darajalar
M12
Ilmiy-texnik faoliyatlar natijalarini tijoratlashtirish
3
Yangi mahsulot yaratish
M13
Shartnomalar yordami bilan Intellektual mulk ob’yektlarini tijorlashtirish
M14
Intellektual faoliyat natijalarini tijoratlashtirish
M15
Yangi turdagi mahsulotlar va xizmatlarni tijoratlashtirish
Mashg‘ulotlar shakli: amaliy mashg‘ulot (A)
Yangi mahsulotlarni ishlab chiqishning modellari. Konseptual model, Imitatsion model va
A1
boshqa modellar
A2
Yangi mahsulotlarning texnik topshiriqlarini ishlab chiqish.
A3
Yangi mahsulotlarning loyihalarini ishlab chiqish
A4
Yangi mahsulotlarni bozorga olib chiqish konsepsiyasi
A5
Yangi mahsulotni ishlab chiqish samaradorligini tahlil qilish
A6
Ilmiy-texnik faoliyatlar natijalarini tijoratlashtirish
A7
Yangi turdagi mahsulotlar va xizmatlarni tijoratlashtirish
A8
Yangi mahsulotlarni yaratish va bozorga olib chiqish texnologiyalarini o’rganish
A9
Prototip yoki ssenarya shaklida yangi mahsulotlarni tahlil qilish
A10
Yangi mahsulotlarni olib chiqish dasturlarini monitoring qilish
A11
Mahsulotlarning baholash shakllari va usullarini o‘rganish
A12
Mahsulotlarni ishlab chiqarishda eng samarali g‘oyalarni tahlil qiish
A13
Mijozlar tajribasini o‘rganish usullarini tahlil qilish
A14
Yangi mahsulotni yaratish uchun zamonaviy texnik topshiriqlarni ishlab chiqish
A15
Ishlab chiqilgan mahsulotlarni haftalik monitoring qilish
MT1
MT2
MT3
MT4
MT5
MT6
MT7
MT8
Mustaqil ta’lim (MT)
Yangi mahsulot tushunchasi. Yangi mahsulotlarni ishlab chiqish va joriy
etishning maqsadi.
Mahsulotning yangilik darajalari. Yangi mahsulotni ishlab chiqish va bozorga
chiqarishni belgilovchi omillar.
Yangi tovarlarning tasnifi. Yangi mahsulotni ishlab chiqish siklining sur’atini
tezlashtirish va davomiyligini qisqartirish sabablari.
Mahsulotning hayot sikli.
Yangi mahsulotlarning raqobatbardoshligi tushunchasi, omillari va
ko‘rsatkichlari.
Yangi mahsulotlarni bozorga chiqarishdagi xavf turlari. Yangi mahsulotlarga
talab yetishmasligining asosiy xavflari.
Ishlab chiqarish xarajatlari va tovarlarning foydaliligi narxni shakllantirish
omillari sifatida
Turli ob’ektlarning raqobatbardoshligini baholash tamoyillari.
4
6 soat
16 soat
12 soat
16 soat
12 soat
14 soat
16 soat
12 soat
Yangi mahsulot yaratish
MT9
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Yangi mahsulot narxini hisoblash usullari.
16 soat
Asosiy adabiyotlar
Тумин В. М. Стратегическое управление организацией [Электронный ресурс]: учебное
пособие / В. М. Тумин. - Москва: ООО ‘Научно-издательский центр ИНФРА-М’, 2013. - 2390
с. - ISBN 978-5-16-006204-4. - Режим доступа: http://znanium.com/go.php?id=367725.
Дубровин И. А. Бизнес-планирование на предприятии [Текст]: учебник для вузов / И. А.
Дубровин. - Москва: Дашков и К’, 2012. - 432 с. - (Учебные издания для бакалавров). Библиогр.: с. 430-431. - Рек. УМО. - В пер. - ISBN 978-5-394-00693-7. (12 экз.).
Орлова П. И. Бизнес-планирование [Текст] : учебник / П. И. Орлова. - Москва : Дашков и К’,
2012. - 284 с. : ил.,табл. - (Учебные издания для бакалавров). - Библиогр.: с. 282. - 283.. - Слов.
терминов: с. 274. - 281. - Впер. - ISBN 978-5-394-01427-7. (21 экз.)
Туровец О. Г. Организация производства и управление предприятием [Электронный ресурс] :
учебник / О. Г. Туровец. - Москва : ИНФРА-М, 2015. - 506 с. - Для студентов высших учебных
заведений. - ISBN 978-5-16-004331-9. - Режим доступа: http://znanium.com/go.php?id=472411.
Qo‘shimcha adabiyotlar
Антонова Р.А.: Перспективы развития или тернистый путь к успеху // Эксперт. 2004. - №6.
С.10-23.
Кубахов П.С.: Маркетинг инноваций или новых продуктов // Маркетинг. 2004. №6. С. 41-50.
Максимова Ю.М.: Особенности прогнозирования спроса на новый товар // Маркетинг в
России и за рубежом. 2006. -№3.- С.3-12.
Маркетинг: Учебник / А.Н. Романов, Ю.Ю. Корлюгов, С.А. Красильников и др.; Под ред. А.Н.
Романова.- М.: Банки и биржи, ЮНИТИ, 1996.- 560с.
Маркетинг для техн. вузов. Серия «Учебники для техн. вузов».- Ростов н/д: Феникс, 2001.480с.
Маркетинг: Учебное пособие.- Ростов н/д: Феникс, 2001. - 448с.
Маркетинг: Учебник для вузов / Г.Л. Багиев, В.М. Тарасевич. - М.: ОАО Изд-во «Экономика»,
1999. -703с.
Маркетинговые исследования: теория, практика, методология: Учебник / Г.Л. Голубков.- М.:
Изд-во «Финпресс», 1998.- 416с.
Менеджмент, ориентированный на рынок: Учебник / Жан-Жак Ламбен.; Пер. с англ. под ред.
В.Б. Колчанова.- СПб.: Питер, 2007.- 800с.
Основы маркетинга, 9-е издание. Ф. Котлер, Г. Амстронг.; пер. с англ.- М.: Издательский дом
«Вильямс», 2003.
Попов Е.В.: Разработка нового товара // Маркетинг в России и за рубежом. 1999.- №3.- С. 1119.
Internet saytlari:
Библиотека учебной и научной литературы - http://sbiblio.com/biblio/
Журнал “Менеджмент за рубежом” - http://www.mevriz.ru/about/
18. Научная электронная библиотека - http://elibrary.ru/defaultx.asp
Talabaning fan bo‘yicha o‘zlashtirish kursatkichini nazarat qilishda
quyidagi mezonlar tavsia etiladi:
a) 5 baho (A’lo-90-100 ball) olish uchun talabaning bilim darajasi kuyidagilarga javob
berishi lozim;
➢ fanning moxiyati va mazmunini to‘liq yorita olasa;
➢ fandan mavzularni bayon qilishda ilmiylik va mantiqiylik caqlanib, ilmiy xatolik va
chalkashliklarga yo‘l qo‘ymasa;
5
Yangi mahsulot yaratish
➢ fan bo‘yicha mavzu materiallarining nazariy yoki amaliy ahamiyati haqia aniq tasavvurga
ega bo‘lsa;
➢ berilgan savollarga aniq ba lo‘nda javob bera olsa;
➢ konspektga puxta tayyorlangan bo‘lsa;
➢ mustaqil topshiriqlarni to‘liq va aniq bajargan bo‘lsa;
➢ fanga tegishli qonunlar va boshqa meyoriy-huquqiy hujjatlarni to‘liq o‘zlashtirgan bo‘lsa;
➢ fanga tegishli mavzulardan biri bo‘yicha ilmiy maqola chop ettirgan bo‘lsa;
➢ tarixiy jarayonlarni sharxlay bo‘lsa;
b) 4 baho (Yaxshi-70-89 ball) olish uchun talabaning bilim darajasi quydagilarga javob berishi
lozim;
➢ fanning moxiyati va mazmunini tushungan, fandan mavzularni bayon qilishda ilmiy va
mantiqiy chalkashliklarga yo‘l qo‘ymasa;
➢ fanning mazmunini amaliy ahamiyatini tushungan bo‘lsa;
➢ fan bo‘yicha berilgan vazifa va topshiriqlarni o‘quv dasturi doirasida bajarsa;
➢ fan bo‘yicha berilgan savollarga tog‘ri javob bera olsa;
➢ fan bo‘yicha konspektini puxta shakllantirgan bo‘lsa;
➢ fan bo‘yicha mustaqil topshiriqlarni to‘liq bajargan bo‘lsa;
➢ fanga tegishli qonunlar va boshqa meyoriy xujjatlarni o‘zlashtirgan bo‘lsa;
v) 3 baho (Qoniqarli- 60-69 ball) olish uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob
berilishi lozim;
➢ fan haqida umumiy tushunchaga ega bo‘lsa;
➢ fandagi mavzularni tor doirada yoritib, bayon qilishda ayrim chalkashliklarga yo‘l qo‘yilsa;
➢ bayon qilish ravon bo‘lmasa;
➢ fan bo‘yicha savollarga mujmal va chalkash javoblar olinsa;
➢ fan bo‘yicha mant puxta shaklantirilmagan bo‘lsa;
g) (Qoniqarsiz-0-60 ball) quyidagi hollarda talabaning bilim darajasi qoniqarsiz 2 baho bilan
baholanishi mumkin;
➢ fan bo‘yicha mashg‘ulotlarga tayyorgarlik ko‘rilmagan bo‘lsa;
➢ fan bo‘yicha mashg‘ulotlarga doir hech qanday tasavvurga ega bo‘lmasa;
➢ fan bo‘yicha matnlarni boshqalardan ko‘chirib olganligi sezilib tursa;
➢ fan bo‘yicha matnda jiddiy xato va chalkashliklarga yo‘l qo‘yilgan bo‘lsa;
➢ fanga doir berilgan savollarga javob olinmasa;
➢ fanni bilmasa.
Talabalar bilimini baholash semestr va yakuniy nazorat davomida o‘qitish materiallarini
o‘zlashtirish ko‘rsatkichi (test, topshiriq va yozma ish natijasi)ga asoslangan.
Joriy oraliq va yakuniy nazorat ballari quyidagicha taqsimlanadi:
Topshiriq
Maksimal
ball
Topshiriq№1. Yangi mahsulotlarni ishlab chiqishning modellari.
Konseptual model, Imitatsion model va boshqa modellar
Topshiriq№2. Yangi mahsulotlarning texnik topshiriqlarini ishlab
chiqish.
Topshiriq №3. Yangi mahsulotlarning loyihalarini ishlab chiqish
Topshiriqni baholash. MAX 5 ball.
1. Vazifani to’liq bajarilganligi – 3 ball;
2. Xulosa va foydalangan adabiyotlarni yoritilganlik – 1 ball;
3. Topshiriqni himoya qilish – 1 ball.
6
O‘tkazish
vaqti
5
5
5
O‘quv
jarayoni
grafigi
bo‘yicha
Yangi mahsulot yaratish
Topshiriq №4. Yangi mahsulotlarni bozorga olib chiqish konsepsiyasi
Topshiriqni baholash. MAX 5 ball.
1. Vazifani to’liq bajarilganligi – 3 ball;
2. Xulosa va foydalangan adabiyotlarni yoritilganlik – 1 ball;
3. Topshiriqni himoya qilish – 1 ball.
Topshiriq №5. Yangi mahsulotni ishlab chiqish samaradorligini tahlil
5
qilish
.Topshiriqni baholash. MAX 5 ball.
1. Vazifani to’liq bajarilganligi – 3 ball;
2. Xulosa va foydalangan adabiyotlarni yoritilganlik – 1 ball;
3. Topshiriqni himoya qilish – 1 ball.
Topshiriq №6. Ilmiy-texnik faoliyatlar natijalarini tijoratlashtirish
5
Oraliq nazorat bo‘yicha maksimal ball
Mustaqil ish
10
5
O‘quv
jarayoni
grafigi
bo‘yicha
10
Mustaqil ish №1 (Berilgan mavzular variantidan tanlanadi)
Mustaqil ishni baholash. MAX 5 ball.
Topshiriqni baholash. MAX 5 ball.
1. Mustaqil ishi mavzusi to’liq yoritilganligi – 3 ball;
2. Xulosa va foydalangan adabiyotlarni yoritilganlik – 1 ball;
3. Topshiriqni himoya qilish – 1 ball.
5
Mustaqil ish №2 (Berilgan mavzular variantidan tanlanadi)
Mustaqil ishni baholash. MAX 5 ball.
Topshiriqni baholash. MAX 5 ball.
1. Mustaqil ishi mavzusi to’liq yoritilganligi – 3 ball;
2. Xulosa va foydalangan adabiyotlarni yoritilganlik – 1 ball;
3. Topshiriqni himoya qilish – 1 ball.
5
Yakuniy nazorat bo‘yicha maksimal ball
50
Jami:
100
Fan o‘qituvchisi to‘g‘risida ma’lumot
Muallif:
E-mail:
Tashkilot:
Anarova Shahzoda Amanbayevna Muhammad al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti “Axborot texnologiyalari”
kafedrasi mudiri t.f.d., professor
anorova@tuit.uz
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari
universiteti “Axborot texnologiyalari” kafedrasi
7
Yangi mahsulot yaratish
Mazkur Sillabus Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari
universiteti Kengashining 2023- yil 31- agustdagi 9(731)/1(732)- son bayonnomasi bilan
tasdiqlangan.
Mazkur Sillabus “Kompyuter injiniringi” fakultetining ilmiy-uslubiy kengashining 2023 yil
29-avgustdagi 1(1)-sonli yigilishi bilan tasdiqlangan.
Mazkur Sillabus “Axborot texnologiyalari” kafedrasining 2023 yil 28 avgustdagi 1-sonli
yig’ilish bayoni bilan ma’qullangan
O‘quv-uslubiy boshqarma boshlig‘i
A.K.Ergashev
Magistratura bo‘limi boshlig‘i
A.M.Turg‘unov
Kafedra mudiri
Sh.A.Anarova
Tuzuvchi
Sh.A.Anarova
8
Yangi mahsulot yaratish
9