1- AMALIY ISH
DAVRIY SIGNALLAR SPЕKTRLARINI TADQIQ ETISH
Nazariy qisim: Signallar murakkab jarayon bo‘lganligi uchun ularni
to‘g‘ridan – to‘g‘ri tahlil qilish juda qiyin. Shuning uchun signallarni tahlil
qilishda, ularni oddiy tashkil etuvchilrga ajratib, ularni xususiyatlarini aniqlab,
umumlashtirib signal haqida ma'lumot olish mumkin.Yuqorida aytib o‘tilganlarni
amalga oshirish uchun n o‘lchovli fazadagi vektor deb qarash mumkin. Bu
vektorning har bir koordinata o‘kidagi proeksiyalar uning tashkil etuvchilari
bo‘ladi.
Davriy signal (tok yoki kuchlanish) bu ma'lum bir T vaqt oralig'idan keyin
signal shakli takrorlanadi va bu oraliq signal davri deb ataladi. Davriy
bo'lgansignal uchun quyidagi shart bajariladi: Davriy signalning eng oddiy shakli
bu amplituda, davr va boshlang'ich faza bilan ajralib turadigan garmonik signal
yoki sinus to'lqini. Boshqa barcha signallar garmonik bo'lmagan yoki sinusoidal
bo'lmagan bo'ladi.
Shuni ko'rsatish mumkinki va amaliyot shuni isbotlaydiki, agar kirish signali
davriy bo'lsa, u holda chiziqli zanjirning xar bi r shaxobchasidagi boshqa barcha
tok yoki kuchlanish (chiqish signallari) ham davriy bo'ladi.
Elektr zanjirida davriy garmonik bo'lmagan signallarni (kirish ta'sirilari
va ularning reaktsiyalari) o'rganish uchun umumiy usul mavjud bo‘lib , bu
signallarni Furye qatorlariga yoyishga asoslanadi.
Bu usul shundan iboratki, har qanday davriy signallarni ma'lum
bo‘lgan amplituda, chastota va boshlang'ich fazalarga ega bir qator garmonik
(ya'ni sinusoidal) signallarni algebraik yig‘indisi sifatida qarash mumkin, chunki
bunday yig‘indini qiymati istalgan vaqtda ushbu davriy signalni qiymatlariga
tengdir. Davriy signallarning spektrlarini tahlil qilishda kompleks shakldagi
Fyur qatorlari ham qo'llaniladi. Bunday holda, trigonometrik funktsiyalar
eksponensial funktsiyalar bilan almashtiriladi. Berilgan davriy signalni tashkil
etadigan turli xil chastotali garmonik tebranishlari to'plamiga signalning chastota
spektri deyiladi.
Agar garmonik tebranishlar chastotasining to'plami diskret bo'lsa, u holda
signalning spektri diskretdir, agar chastota to'plami uzluksiz bo'lsa, u holda
signalning spektri uzluksizdir. Davriy signallarning spektri albatta diskretdir.
Davriy signallarning spektri uch xil ko‘rinishda buladi:
1. Amplituda spektri
2. Faza spektri
3. Quvvat spektri
Davriy signalning eng oddiy shakli bu amplituda, davr va boshlang'ich faza bilan
ajralib turadigan garmonik signal yoki sinus to'lqini. Boshqa barcha signallar
garmonik bo'lmagan yoki sinusoidal bo'lmagan bo'ladi.
Shuni ko'rsatish mumkinki va amaliyot shuni isbotlaydiki, agar kirish signali
davriy bo'lsa, u holda chiziqli zanjirning xar bi r shaxobchasidagi boshqa barchatok
yoki kuchlanish (chiqish signallari) ham davriy bo'ladi.Elektr zanjirida davriy
garmonik bo'lmagan signallarni (kirish ta'sirilari va ularning reaktsiyalari)
o'rganish uchun umumiy usul mavjud bo‘lib , bu signallarni Furye qatorlariga
yoyishga asoslanadi.Bu usul shundan iboratki, har qanday davriy signallarni
ma'lum bo‘lgan amplituda, chastota va boshlang'ich fazalarga ega bir qator
garmonik
(ya'ni sinusoidal) signallarni algebraik yig‘indisi sifatida qarash
mumkin, chunki bunday yig‘indini qiymati istalgan vaqtda ushbu davriy signalni
qiymatlariga tengdir.
Ishning maqsadi: Davriy signallarning amplituda va faza spеktrlarini tadqiq
etish: to‘g’ri to‘rtburchakli impulslar; o‘zgaruvchi ishorali impulslar; arrasimon
impulslar. Davriy impulslarning asosiy paramеtrlari (amplitudasi, impulslarning
takrorlanish chastotasi, signalning joylashishini koordinata boshiga nisbatan % da
siljishi) ni amplituda va faza spеktrlariga ta'sirini tajribada tadqiq etish.
XULOSA:
Biz bu amaliy ish davomida davriy signallar spektrini tatbiq etish tatbiq etishni ,
ularni to`gridan to`gri tahlil qilishni o`rgandik darsda olgan bilimlarimizni amalda
bajardik hamda amaliy ish mobaynida bilim va ko`nikmalarga ega bo`ldik
2- AMALIY ISH
DAVRIY BO‘LMAGAN SIGNALLARNING SPЕKTRLARINI
TADQIQ ETISH
Nazqariy qisim: Cheklangan intervalda (t1, t2) berilgan davriy
bo'lmagan (impul'sli) S(t) signallarning spektrini aniqlash uchun Furye
qatorlaridan to'g'ridan-to'g'ri foydalanib bo'lmaydi.
Yakka impul'sli signal davriy emas. Bunday signalning
spektrini aniqlash uchun quyidagilarni bajarish lozim:
1. impul'sli signal (t1, t2) oraliqni o‘z ichiga olgan xoxlagan
T davrga ega davriy signalga aylantiriladi;
2. ushbu yo‘l bilan xosil qilingan davriy signal Sdavr(t) Fur'e qatoriga
yoyiladi;
3. keyin T cheksizlikga yo'naltirib, Sdavr(t) davriy signaldan Snodavr(t)
nodavriy signalga o‘tiladi.
T cheksizlikga intilganda signalning asosiy chastotasi Ω=2π/T
nolga intiladi. Spektrni tashkil etuvchilarni soni cheksizda ko‘payadi.
Qo‘shni garmonik tebranishlarni chastotalari nΩ va (n+1)Ω shunday
yaqin bo‘ladiki signalning spektr uzluksiz ko‘rinishda bulib qoladi. Bu
holda no davriy signalning spektrni hisoblash uchun Furierning teskari
va to'g'ri almashtirishlari juda qo‘l keladi.
Berilgan davriy bo‘lmagan signalning matematik ifodasi
ko‘rinishga ega:
quyidagi
Ishning maqsadi: Nodavriy signallarning amplituda va faza spеktrlarini
tadqiq etish va Impulsning davomiyligini ko’rib chiqiladi, amplituda, faza
spеktrlarning diagrammalarini chizib olinadi va yoniga signalning paramеtrlarini
o’rganilib chiqiladi.
Uslubiyko‘rsatmalar:
2-amaliy ish davriy bo‘lmagan signallarning spеktrlarini tadqiq etishda
ossilografning ko`rinishi
XULOSA:
Biz bu amaliy ish davomida amaliy ish jarayonini tatbiq etishni o`rgandik darsda
olgan bilimlarimizni amalda bajardik, ularni tahlil qildik hamda amaliy ish
mobaynida bilim va ko`nikmalarga ega bo`ldik,
3- AMALIY ISH
AMPLITUDA MODULYATORINI TADQIQ ETISH
3
-2.8
0
0.09825 0.25925 0.41425 0.56325 0.70625
-2.6
-0.6
-2.4
-0.4
-2.2
-0.2
-2
-1.8
-1.6
0.84325 0.97425
-1.4
-1.2
-1
1.09925 1.21825 1.3
0
-0.8
1.80625 1.43825 1.53925 1.63425 1.72325
XULOSA:
Biz bu amaliy ish davomida ampliyuda modulatsiya jarayonini tatbiq etishni
o`rgandik darsda olgan bilimlarimizni amalda bajardik hamda amaliy ish
mobaynida bilim va ko`nikmalarga ega bo`ldik