2023-2024-o‘quv yili
Tushuntirish xati
Bolalarimizni birovlarning qo’liga berib qo’ymasdan, ularni o’zimiz tarbiyalashimiz lozim.
Shavkat Mirziyoyev
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Xalq ta’limi tizimiga boshqaruvning yangi
tamoyillarini joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2018-yil 5-sentyabrdagi PQ-3931-son qarori
hamda Vazirlar Mahkamasining “Umumiy o‘rta ta’Iim muassasalarida “Tarbiya” fanini bosqichma bosqich amaliyotga joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2020-yil 6-iyuldagi 422-son qarorida
belgilandi. 2022-2023-o‘quv yilidan boshlab 1-11-sinflarda haftaning juma kunidagi birinchi darsni
sinf rahbarlari va tegishli mutahasisslar tomonidan “Sinf soati” sifatida o‘tilishi yo‘lga qo‘ yildi.
Ma’lumki, sinf rahbari o‘z sinfidagi o‘quvchilarning bevosita ta’lim-tarbiya jarayoni, ya’ni darslar
davomida hamda darsdan keyingi faoliyatini nazorat qilishga mas’ul shaxs hisoblanadi.
Umumiy o’rta ta’lim muassasalarida sinf rahbari faoliyati O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim
to’g’risida”gi Qonuni, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining ta’lim sohasidagi qarorlari, Xalq ta’limi vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan tegishli
me’yoriy hujjatlar va Xalq ta’limi vazirligining 2020-yil 30-iyuldagi 180-sonli buyrug’i 2-ilovasi bilan
tasdiqlangan“Ta’lim muassasalari sinf rahbari to’g’risida Nizom” asosida tashkil etildi.
Mazkur dastur va metodik qo’llanmayuqorida nomlari keltirilgan ta’limga oid huquqiy va me’yoriy
hujjatlarga, shuningdek, umumiy o‘rta ta’limning uzluksizligi va izchilligiga, zamonaviy metodologiyalarga
asoslangan.
Dasturning maqsadi — Sinf soatlarni mamlakatda amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy
islohotlar, rivojlangan xorijiy mamlakatlarning ilg‘or tajribalari hamda ilm-fan va zamonaviy axborotkommunikatsiya texnologiyalariga asoslangan holda tashkil etish, zamon talablariga javob beruvchi,
ma’naviy barkamol, faol fuqarolik pozitsiyasiga ega shaxslarni tarbiyalashdan iborat.
Sinf soat dasturining vazifalari:
milliy, umuminsoniy va ma’naviy qadriyatlar asosida o‘quvchilarni tarbiyalashning samarali
shakllari va usullarini joriy etish;
tarbiya jarayoniga pedagogik va zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish;
o‘quvchilarni ijtimoiy hayotga tayyorlashda ta’lim, fan va ishlab chiqarishning samarali
integratsiyasini ta’minlashdan iborat.
Bugungi kunda axborot oqimining tezligi natijasida hayotimizga ommaviy madaniyatni salbiy
ta’sirlari ham sezilmoqda. Bu masalani o’quvchilarning ijtimoiy hayotlari misolida ko‘rishimiz mumkin.
Ba’zida ota-onalar tomonidan bolalarning beodobligi, o‘z fikrini og‘zaki yoki yozma tarzda aniq ifodalay
olmasligi, mas’uliyatning yetishmasligi, atrofidagilar bilan kelisha olmasligi, o‘ziga tegishli bo‘lgan
mablag‘largni to‘g‘ri taqsimlay olmasligi haqidagi fikrlarni eshitib qolamiz. SHuning uchun ham dasturni
ishlab chiqishda xaqlaro va milliy tajribaga asoslanilganligini alohida ta’kidlab o‘tish joizdir.
“Ta’lim muassasalari sinf rahbari to’g’risida Nizom”ga asosan“Sinf rahbari - Ta’lim
muassasasining Sinf soati tizimidagi tayanch pedagoglardan biri bo’lib, o’ziga biriktirilgan sinf
o’quvchilarining amalda belgilangan ta’lim va tarbiya olishlarini tashkil etadi.”SHu nuqtai nazardan olib
qaraganda bugungi kunda ta’lim muassasalari sinf rahbarlari faoliyatida quyidagilarga o‘xshash
muammolar ko‘zga tashlanmoqda:
− Ayrim sinf rahbarlari tomonidan o‘quvchilarni tarbiyalash jarayonida o‘z oldilariga qo‘ygan maqsad va
vazifalarining to‘g‘ri tashkil etilmaganligi;
− Sinf soatlarning aniq o‘quv-mavzu reja asosida tashkil etilmayotganligi;
− Ta’lim-tarbiya va ma’naviy-ma’rifiy sohaga oid qonunlar va qonunosti hujjatlarning ko‘pchiligidan
o‘qituvchi va sinf rahbarlarining yetarli darajada xabardor emasligi;
− Ba’zi sinflardagi muhitning qoniqarli emasligi, ahil va mustahkam jamoaning shakllanmaganligi;
− Ayrim ta’lim muassasalarida davomatning pastligi, muntazam dars qoldiruvchi o‘quvchilar mavjudligi;
− Ba’zi sinflardagi o‘quvchilarda kundalik daftarlarining mavjud emasligi, borlarining ham sinf rahbari
tomonidan nazorat qilinmaganligi;
− Ayrim o‘quvchilarning darslarga tayyorgarliksiz, hatto darsliklarsiz ishtirok etishlari;
− O‘quvchilar internet va mobil telefon qaramligining jismoniy va ruhiy xatarlari haqida yetarli
tushunchalarga ega emasliklari;
− Voyaga yetmaganlar o‘rtasida turli zararli oqimlar ta’siriga tushib qolish, jinoyatchilik va huquqbuzarlik
holatlarining uchrayotganligi;
− O‘quvchi tarbiyasida muhim o‘rin tutadigan kompetensiyalarga erishilmaganligi;
− Ba’zi o‘qituvchi va tarbiyachilarimizda kasbiy kompetensiyalar yetishmasligi;
− Sinf soati ishlar ta’sirchanligining pastligi;
− Ota-onalar bilan samarali muloqotning yo‘lga qo‘yilmaganligi;
− Huquqbuzarlik, mobil telefon va internet qaramligi, narkomaniya, tamaki va alkogol mahsulotlarini
iste’mol qilishga qarshi kurash hamda oldini olish bo‘yicha samarali chora-tadbirlar tizimi ishlab
chiqilmaganligi.
SHu o‘rinda masalaning muhim bir jihatiga e’tiboringizni qaratmoqchimiz. Bugungi kunda
umumta’lim maktablarida Sinf soatlar amalda qanday tashkil qilinmoqda?
− Bugungi kundagi aksariyat hollarda Sinf soatlar quruq gaplardan iborat bo‘lib, Sinf soat mavzularidan
chetga chiqib ketiladi;
− Qaysidir o‘quvchining xulqi muhokamaga qo‘yiladi;
− O‘quvchilarning fanlarni o‘zlashtirishlari va davomatlari muhokama qilinadi;
− Qandaydir tadbirlarga tayyorgarlik va sinf muammolarini hal etish kabi masalalar xususida so‘z boradi.
Sinf soatlar qanday bo‘lishi kerak?
− Ta’lim jarayoni alohida, mustaqil darslardan tashkil topgani kabi Sinf soatlar ham yaxlit Sinf soati usullar,
ta’sirchan vositalar yordamida amalga oshiriladi.
− Sinf rahbari ushbu tadbirlarni o‘tkazishga doir aniq ish rejasiga ega bo‘lishlari lozim.
Bugungi shiddatli davr barchamizdan axloqiy va ma’naviy jihatdan Sinf soati ishlarni yanada
kuchaytirish lozimligini talab etmoqda. Ma’naviyat yo‘q ekan, inson ongli ijtimoiy shaxs bo‘la olmaydi.
SHuning uchun ham sinf rahbarlari va butun o‘qituvchilar jamoasi oldida o‘quvchilarga milliy va
umuminsoniy qadriyatlar asosida hayot kechirishni o‘rgatishdek muhim vazifa turadi. Hozirgi globallashuv
jarayonlari kuchaygan, turli g‘oyalar o‘rtasidagi kurash keskinlashgan, “ommaviy madaniyat” xurujlari butun
dunyoga tarqalib borayotgan, internet tarmog‘i orqali uzatilayotgan buzg‘unchi axborotlar inson qalbi va
ongini o‘ziga qaram qilishga urinayotgan tahlikali zamonda kelajagimiz bo‘lgan yosh avlodni hayotga
tayyorlashning samarali shakl va uslublarini izlash davlat siyosati darajasidagi masalaga aylangan.
Sinf soati ishlarni davr talabiga javob beradigan holga keltirish uchun tarbiyaning asosi bo‘lgan
barcha g‘oyalar qaytadan ko‘rib chiqilishi, asosiy e’tibor bola shaxsiga qaratilishi, yillar davomida
to‘plangan ijobiy tajribadan unumli foydalanish zarurligini taqozo etadi. Inson shaxsining kamol topishi esa
juda murakkab va uzluksiz jarayon davomida shakllanadi. Uning tarbiyasiga ota-onasi, maktab, mahalla,
do‘stlari, jamoat tashkilotlari, atrof-muhit, internet, ommaviy axborot vositalari, san’at, adabiyot, tabiat va
hokazolar bevosita ta’sir ko‘rsatadi. SHuning uchun ham barcha sinf rahbarlari o‘z Sinf soati faoliyatlarida
ana shu mezonlarni hisobga olishlari shart.
Sinf soatlar o‘quvchilarda shakllangan tayanch kompetensiyalarni amaliyotga tadbiq etish maydoni
hisoblanadi. To‘g‘ri tashkil etilgan Sinf soatlar o‘quvchilarda fanlar orqali shakllangan tayanch
kompetensiyalarni ijtimoiy hayotda tadbiq eta olishlari uchun imkoniyat yaratib beradi.
O‘quvchilarda hulq-odob madaniyatiga rioya qilish, fikrini erkin ifodalash, notiqlik qobiliyatini
yuksaltirish, axborotlardan to‘g‘ri va samarali foydalanish, shu bilan birga bu boradagi xalqaro hamda milliy
qonunchilik qoidalariga rioya qilishni tarbiyalash Sinf soatlarning asosiy maqsadlaridan birdir. SHuningdek,
Sinf soatlar orqali o‘quvchilarda to‘g‘ri kasb tanlash, kitobxonlik madaniyatini shakllantirish, bo‘sh vaqtini
to‘g‘ri taqsimlash, o‘z iqtidorini rivojlantirish uchun turli to‘garaklarni to‘g‘ri tanlash, tayyor ish joylarida
ishlash emas, balki o‘zi ish joylarni yaratishi kabi qobiliyatlar shakllantiriladi.
Sinf soat dasturlari oddiydan murakkablikka tamoyili asosida shakllantirilgan bo‘lib, quyidagi
yo‘nalishl
Umumta’lim maktablarining 1-11-sinf o‘quvchilari uchun tuzilgan “Sinf soatlar uchun namunaviy
mavzular rejasi” mazmunan Sinf soati-axloqiy hislatlarni shakllantirish bilan bir qatorda yurtimizda
nishonlanadigan umumxalq bayramlari va muhim tarixiy sanalar asosida tuzildi. Bundan tashqari mazkur
rejada fan oyliklari davomida o‘quvchilar uchun Sinf soati dars soatlarini o‘tishda nimalarga e’tibor berish
kerakligi e’tiborga olingan.
Mazkur dastur va qo‘llanmada bugungi kunda sinf rabarlari uchun amaliy va uslubiy yordam sifatida
Respublika Ta'lim markazi mutaxassislari va amaliyotchilar hamkorligida “Sinf soat”larning mashg‘ulot
ishlanmalari tavsiya etiladi.
“Sinf soat”lar rejasidagi 8 soatlik “Yo‘l harakati qoidalari”ga doir mavzular dasturi va dars
ishlanmalari mazkur qo‘llanmada aks ettirilmagan.
2023-2024-o‘quv yili
Umumta'lim maktablarining o‘quvchilari uchun ishlab chiqilgan
“Sinf soat” mashg‘ulot
ishlanmalarida mazmunan o‘quvchilarda Sinf soati-axloqiy xislatlarni shakllantirish va mustahkamlash
maqsadida donolar hikmatlariga va milliy qadriyatlarimizga hurmat, vatanparvarlik, insonparvarlik, jismoniy
tarbiya, shaxsiy gigiyena, ozodalik, kiyinish odobi, bola huquqlari, tabiatni asrash, iqtisodiy tarbiya,
salomlashish va muomala odobi, kitobni sevish kabilar bilan bir qatorda yurtimizda o’tkaziladigan
umumxalq bayramlari va muhim sanalarni nishonlashda nimalarga e'tibor berish lozimligi to‘g‘risida
tavsiyalar berilgan.
Sinf soatlarni quyidagi tartibda tashkil qilish mumkin:
Kun shiori:
I. Kirish;
II. Asosiy qism: hikoya, suhbat,ma’ruza, guruhlarda ishlash;
III. Yakuniy qism.
Sinf soatlarda foydalahish uchunmavzuga doir adabiyotlar ko’rgazmasi tashkil etiladi. Jarayonni
ochiq muloqot, davra suhbati, bahs-munozara, treninglar va boshqa har xil noan’anaviy tarzda tashkil etish
mumkin.
(Izoh: Taqdim etilayotgan Sinf soatlar dasturiga Umumta’lim maktablarining sinf rahbarlari metod
kengashi qaroriga ko‘ra 15 % gacha o‘zgartirish kiritilishi mumkin.)
Tasdiqlayman:
Maktab MMIBDO‘:
__________________________________
“Sinf soati” mashg‘ulotlarining 2023-2024-o‘quv yili uchun o‘quv-mavzu rejasi
7–SINF
№
1.
2.
3.
4.
5.
O‘tiladigan mavzular
O’zbekiston –muqaddas diyor.
Umumiy qoidalar haqida. (yo’l harakati qoidalari)
Tarixiy obidalarga sayohat (27-sentyabr-xalqaro turizm kuni)
Ustozlar – elda aziz (1 oktyabr – O‘qituvchilar va murabbiylar kuni
munosabati bilan).
Saylovning mazmun-mohiyati va saylovga oid qonunchilik
17.
Ko‘chalarda piyodalar qanday harakatlanishlari kerak (Yo‘l harakati
qoidalari)
Tilga e’tibor – elga e’tibor (Filologiya fanlari oyligi doirasida).
O‘zbekistonda avtomobilsozlik sanoatini rivojlanish tarixi. (Yo‘l harakati
qoidalari).
O‘smirlik yoshidagi qizlarning salomatligi va o’ziga xos psixologik
xususiyatlari
Bilimli yoshlar - yurt tayanchi (Rus tili fani oyligi doirasida)
Bayrog’imiz-faxrimiz (18 noyabr – O’z.Res. Davlat bayrog‘i qabul qilingan
kun munosabati bilan)
Yo’l qoidasi-umr foydasi. (yo’l harakati qoidalari)
Qomsimiz- baxtimiz (8-dekabr – Konstitutsiya kuni munosabati bilan). (8
O’zbekiston
- Sharq mash'ali
(10 dekabrbilan)
– O’z.Res. Davlat madhiyasi qabul
dekabr – Konstitutsiya
kuni munosabati
qilingan kun munosabati bilan)
Maktab o‘quvchilari jinoyatchilikka yo‘l qo‘ymaydi
Yangi yilga yangicha qadam (Yangi yil bayrami yaqinlashishi munosabati
bilan)
14 yanvar – Vatan himoyachilari kuni
18.
19.
Kitob ma’rifat chirog‘i.
Yo‘l belgilari(buyuruvchi va axborot-ko‘rsatkich belgilari).
6.
7.
8.
9.
10
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Buyuk allomalar hayoti – ibrat namunasi
(Navoiy va Bobur tavallud kunlari)
21. Suyaklarning sinishi va chiqishi holatlarida birinchi yordam ko‘rsatish.
(Yo‘l harakati qoidalari
22. Fan, texnika – sirli tilsim (matematika, informatika fanlari oyligi doirasida)
23. Hamma kasblar kerak, hamma kasblar muhim!
20.
24.
Jannat onalar oyog’i ostidadir (8 mart – Xotin-qizlar kuni munosabati bilan)
Yo‘l belgilari (buyuruvchi va axborot-ko‘rsatkich belgilari) (Yo‘l harakati
qoidalari).
26. Qadimiy qadriyatlarimiz (21 mart – Navro’z bayrami munosabati bilan)
25.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
Amir Temur tuzuklarida ilm-fan, axloq odob haqida (Amir Temur tavalludi
munosabati bilan)
Velosiped, motosikl, hamda motorollerlarda odam va yuklarni tashishi
qoidalari (Yo‘l harakati qoidalari )
Ona zamin (22 aprel-xalqaro yerni muhofaza qilish kuni)
Shaxsiy layoqatlar
Xotira –ulug’ qadriyat (9 may – Xotira va qadrlash kuni oldidan)
Mening xarakterim, kamchilik va yutuqlarim
Vaqtni qadrlash.
Foydali va maroqli dam – mehnatga hamdam
Soat
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Rejada
Amalda
2023-2024-o‘quv yili
1-mavzu: O‘zbekiston –muqaddas diyor!
Kun shiori: “Yangi hayot uchun, yangi O‘zbekiston uchun!”
Maqsad: Mustaqillik kunini nima uchun eng ulug’, eng aziz ayyom sifatida bayram qilinishi,hayotimizdagi
bugungi imkoniyatlar qanday paydo bo’lganligi, sobiq mustabid tuzum davrida xalqimiz qanday qiyinchiliklarni
boshidan kechirganligi, Yurtimizda yoshlarning bilim olishi uchun qanday qulay imkoniyatlar yaratilganligi, dunyoda
qanday gunoh kechirilmasligi haqidagi tushunchalar shakllantiriladi.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga rioya
qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish
Milliy va umummadaniy kompetensiya — vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda
umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar: O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning:
“Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, “Erkin va farovon, demokratik
O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz”,
“Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq farovonligini garovi”,
Ma’naviyat qalbim quyoshi, shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma materiallar
Doskada:
O, sen Vatan, kindik qoni tomgan joy
Seni so’rmay, ko’rmay bo’lurmi?
Ko’z ko’rgani yoshu qarining –
Ona bag’rin sevmay bo’lurmi?
Abdulla Oripov
O’zbekiston- kelajagi buyuk davlat. Bu-mustaqil, demokratik, huquqiy davlatdir. Bu
insonparvarlik qoidalariga asoslangan, millati, dini, ijtimoiy ahvoli, siyosiy e’tiqodlaridan qat’i nazar
fuqarolarining huquqlari va erkinliklarini ta’minlab beradigan davlatdir.
Zar unadi tuproqlarida,
Hayot kular quchoqlarida,
Jannat oqar gulbog’larida,
Biling, bu yurt O’zbekistondir!
Dillarida duolari bor,
Daholari, donolari bor,
Kelajakka nidolari bor,
Biling, bu yurt O’zbekistondir!
2022-2026 yillarga mo‘ljallangan Yangi O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasini amalga oshirish,
erishilgan yutuqlarni mustahkamlab, tub islohot
jarayonlarini yangi bosqichga ko‘tarish, inson
huquq va manfaatlari, uning qadri, sha’ni va
g‘ururini yetakchi o‘ringa olib chiqish ustuvor
vazifamizga aylangan hozirgi vaqtda yurtimizda
tinchlik va barqarorlikni saqlash, davlatimizning
hududiy yaxlitligi va bo‘linmasligi, sarhadlarimiz
daxlsizligini ta’minlash, millatlararo totuvlik, diniy
bag‘rikenglik va hamjihatlikni mustahkamlashga
intilish
ko‘p
millatli
xalqimizni
yanada
birlashtiradigan, yuksak marralarga safarbar etadigan beqiyos kuchga
aylanib bormoqda. BESH TASHABBUS-BESH IMKONIYAT
Do‘stim bekor o‘tmasin kuning,
Ilm bilan bo‘lgin yuzma-yuz.
Qara axir bizga sharoit,
Yaratmatmoqda beshta tashabbus.
Topshiriq: Bayram munosabati bo’lganligi uchun ko’tarinki, kayfiyat ila o’quvchilardan ona-yurtimiz
O’zbekistonimizni madh etuvchi she’r va qo’shiqlardan bahramand bo’linadi.
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga
e’tiborli bo’lishlikka, faollikka, jonkuyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘________________ __________________________sana____ ____ 20___yil
2-mavzu: Umumiy qoidalar haqida. (yo‘l harakati qoidalari)
Kun shiori: “Yo’l qoidasi-umr foydasi”
ta’limiy: o’quvchilarga yo’l belgilari haqida tushunchalar berish, ko’chada yurish qoidalarini orgatish;
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi — media
manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa olishni,
saralashni, qayta ishlashni, saqlashni, ulardan samarali
foydalana olishni, ularning xavfsizligini ta’minlashni,
media madaniyatga ega bo‘lish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda
bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga daxldorlikni
his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik
burch va huquqlarini bilish.
Sinf soati: ko’chada va jamoat joylarida o’quvchi
o’zini qanday tutishi lozimligi haqida axloqiy
sifatlarni shakllantirish;
Sinf soati mashg’ulotning jihozi: tarqatma material,rasmlar.
Sinf soati mashg’ulotning borishi:
Tashkiliy qism: O’quvchilarning darsga tayyorgarligi, navbatchi axboroti.
II.Asosiy qism:
Usbu Yo'l harakati qoidalari (keyingi o'rinlarda - "Qoidalar" deb ataladi) respublika hududidagi yo'llarda
harakatlanishning yagona tartibini belgilaydi.
1.2 O'zbekiston Respublikasi yo'llarida transport vositalarining o'ng taraflama harakatlanish tartibi belgilangan.
1.3 Yo'l harakati qatnashchilari "Yo'l harakati xavfsizligi to'g'risida"gi O'zbekiston Respublikasi Qonuni,
ushbu Qoidalarni va unda keltirilgan svetofor ishoralari, yo'l belgilari (1-ilova), qatnov qismidagi chiziqlar
(2-ilova)ning o'zlariga tegishli bo'lgan talablarini bilishlari, ularga amal qilishlari, shuningdek, o'zlariga
berilgan huquq doirasida yo'llarda harakatni boshqarayotgan tartibga soluvchilarning ko'rsatmalarini so'zsiz
bajarishlari shart.
1.4 Yo'l harakati qatnashchilari harakatlanish vaqtida boshqa qatnashchilarning harakatlanishiga xavf
tug'dirmasligi kerak. Vakolati bo'lmagan jismoniy va yuridik shaxslar tomonidan yo'l qoplamasini buzish
yoki ifloslantirish, yo'l belgilarini, svetoforlarni va harakatlanishni tashkil etishning boshqa texnik
vositalarini o'zboshimchalik bilan olib tashlash, o'rnatish, to'sib qo'yish, shikastlantirish, yo'llarda
harakatlanishga to'sqinlik qiluvchi narsalarni qoldirish taqiqlanadi.
Harakatga to'sqinliq tug'dirgan shaxs uni tezda bartaraf qilish uchun imkoniyati darajasida barcha choralarni
ko'rishi, agarda buning iloji bo'lmasa, o'zida bo'lgan barcha vositalar bilan xavf-xatar haqida harakat
qatnashchilarini ogohlantirishi va militsiyaga xabar berishi shart.
1.5 Mazkur Qoidalarni buzgan shaxslar O'zbekiston Respublikasining amaldagi qonun hujjatlariga binoan
javobgarlikka tortiladilar.
Ajratuvchi bo'lak
Yo'lning yonma-yon joylashgan qatnov qismlarini ajratuvchi, relssiz transport vositalari va piyodalarning
harakatlanishi yoki to'xtashi uchun mo'ljallanmagan alohida qismi.
Ajratuvchi bo'lak yotiq chiziq, yo'l sathidan baland qurilma, ko'kalamzorlashtirilgan joylar ko'rinishida bo'lishi
mumkin.
Asosiy yo'l
Tuproqli yo'lga nisbatan qattiq qoplamali (asfalt va tsement betonli, tosh yotqizilgan va shunga o'xshashlar),
kesishayotgan yoki tutashgan yo'lga nisbatan 2.1, 2.3.1-2.3.3 yoki 5.1 belgilari bilan belgilangan yo'l yoxud
yondosh hududdan chiqadigan yo'lga nisbatan har qanday yo'l. Ikkinchi darajali yo'lning bevosita chorrahaga
tutash qismining qoplamali bo'lishi uni asosiy yo'l bilan teng huquqli qilmaydi.
Avtomagistral
5.1 belgi bilan belgilangan yo'l.
Belgilangan yo'nalishli transport vositasi
Belgilangan yo'nalishi va bekatlari bo'lgan, yo'lovchi tashish uchun mo'ljallangan umumiy foydalanishdagi
transport vositalari (trolleybus, avtobus, tramvay, yo'nalishli taksi).
III-Yakuniy qism: Dars yakunida o’quvchilarni rag’batlantiriladi.
1.1
Maktab MMIBDO‘______________________ ___________________________ sana______ ______ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
3-MAVZU: Tarixiy obidalarga sayohat.
Kun shiori: «O'z tarixini bilmaydigan, kechagi kunini unutgan millatning kelajagi yo'q
Mashg’ulotning maqsadi; Insoniyat tarixiy taraqqiyoti jarayonida madaniy, ma’naviy, milliy
merosdagi avlod-ajdodlarimizdan qolgan odob-axloq haqidagi bilimlardan boxabar qilish. Har bir
o’quvchi tomonidan bildirilayotgan fikr yoki g’oyalami rag’batlantirib borish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: Televizordan ko‘rgan, radiodan eshitgan lavhalaridan
ma’lumotlar tushunib aytib bera olish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: kun tartibiga rioya qilish; kattalarni hurmat qilish;
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: maktabda, oilada bo‘layotgan jarayonlarda ishtirok etish;
orasta kiyinish, maktab ichki tartib qoidalariga va gigiyena talablariga doimo rioya qilish.
Jihoz: Mavzuga oid rasmlar, tarqatma materiallar,
I.Tashkiliy qism; O'quvchilarni darsga tayyorlash, davomatni aniqlash. Ularning darsda ishtirokini
nazorat qilish.
II.Asosiy qism; Mustaqillik yillarida ona-Vatanimiz tarixini o'rganishga alo-hida e'tibor qaratildi.
Istiqlol sharofati bilan ko'plab tarixiy obidalar, yodgorliklar tiklandi, buyuk ajdodlarimiz dafn etilgan
joylar obodonlashtirildi.
Buyuk ajdodimiz Bahouddin Naqshband insonlarni ezgu-likka, halol mehnat qilishga va go'zal axloqli
bo'lishga un-dagan. 1993-yilda yurtinnizda alloma tavalludining 675 yil-ligi keng nishonlandi. Hozir bu
zotning milliy uslubda qayta tiklangan maqbarasi ziyoratchilar bilan gavjum.
1998-yil Samarqandda Imom al-Buxoriy tavalludining 1225 yilligi tantana qilindi. Xartang qishlog'ida
Imom al-Buxoriy yodgorlik majmui ochildi. Shu yili jahon ilm-fani taraqqiyotiga katta hissa qo'shgan
ajdodimiz Ahmad al-Farg'oniy tavalludining 1200 yilligi ham keng nishonlan-di. Farg'ona shahrida
Ahmad al-Farg'oniy nomidagi istirohat bog'i ochilib, Quva shahrida uning haykali o'rnatildi.
Shuningdek, istiqlol yillarida jasur sarkarda Jaloliddin Manguberdi tavalludining 800 yilligi,
«Alpomish» dostonining 1000 yilligi nishonlandi. Xorazmda Jaloliddin Manguberdi, Termizda esa
Alpomish haykallari ochildi. 2000-yilda islom huquqshunosi Imom Burhoniddin Marg'inoniy
tavalludining 910 yilligi nishonlandi. Marg'ilonda yodgorlik majmui bunyod etilib, allomaning ramziy
maqbarasi o'rnatildi.
Urganchda «Avesto» kitobining 2700 yilligiga ba-g'ishlangan tantanalar bo'lib o'tdi. Yubiley munosabati
bilan u yerda «Avesto» nomidagi yodgorlik majmui qad rostladi.Tiklangan yodgorliklar, tarixiy obidalar
ota-bobolarimiz ruhiga hurmat-ehtirom ramzidir. Milliy ma'naviyatimizning yuksalishiga bebaho hissa
qo'shgan ajdodlarimiz bilan har qancha faxrlansak arziydi.Buni yodda tuting!
«Avesto» - Sharq xalqlarining eng qadimgi yozma yod-gorligi, zardushtiylarning muqaddas kitobi.
«Alpomish» - turkiy xalqlarning yirik va qadimiy dostoni. Unda mardlik, qahramonlik, insoniylik,
ezgulik ulug'langan.Yubiley - buyuk shaxslar tavalludining yoxud qut-lug' sanalarning keng miqyosda
nishonlanishi. Maqbara - arabcha so'z bo'lib, «qabr» degan ma'noni bildiradi. Imorat ko'rinishidagi bino.
Qadim-da mashhur insonlarning qabrlari ustiga qurilgan.
III.Mashg’ulotni yakunlash
1.
Nima uchun Vatanimiz tarixini, ajdodlar merosini o'rganamiz?
2.
Mustaqillik yillarida tiklangan qaysi obidalarni bilasiz?
3.
Ziyoratga borish odobi haqida kattalar bilan suhbatlashing.
4.
O'zingiz yashayotgan hududdagi ziyoratgohlar haqida nimalarni bilasiz?
Faol qatnashgan o’quvchilar ballari e’lon qilinadi.
Maktab MMIBDO‘_______________ _________________________sana______ ____ 20___yil
4-mavzu: Ustozlar elda aziz
(1-oktabr – O’qituvchilar va murabbiylar kuni munosabati bilan)
Kun shiori: “Olloh doimo qalbimizni, ma’rifat nurlari bilan bezasin”
Maqsad: O’quvchilarda vatanparvarlikni singdirish, ustozlar qadriga yetib, ularni e’zozlash lozim
ekanligini uqtirish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi — media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa
olishni, saralashni, qayta ishlashni, saqlashni, ulardan samarali foydalana olishni, ularning xavfsizligini
ta’minlashni, media madaniyatga ega bo‘lish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga
rioya qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar: Ma’naviyat qalbim quyoshi, shiorlar, plakatlar, devoriy
gazetalar, slaydlar, tarqatma materiallar.
Doskada:
Dedilar, dunyoda asli kim aziz,
Aytdilar, ustozdir, ustoz begumon.
Tag’in aytdilarki, aziz shubhasiz
Ustozin qadriga yetolgan Inson.
Abdulla Oripov
O’qituvchi:
Bir umr sizga ta’zimdamiz, aziz ustozlar!
Doim e’zozdasiz, qalbi daryolar,
Ziyo tarqatasiz, har on, har soniyada,
Hech charchamang, aziz muallimlar!
Respublikamizda ta’lim-tarbiya sifatini oshirishda juda ko’plab ta’lim fidoyilari jonbozlik qilib
kelmoqda. Bizning maqsadimiz esa mana shunday fidoyilarni keng ommaga tanishtirish ularning
ishlarini yoshlarimizga ibrat qilib ko’rsatish.
„Har kuni, har soatda fidoiy bo’lish, o’zini tomchi va tomchi, zarrama-zarra buyuk maqsadlar sari
charchamay, toliqmay tinimsiz safarbar etib borish, bu fazilatni doimiy, kundalik faoliyat mezoniga
aylantirish-haqiqiy qahramonlik aslida mana shu“.
(Yuksak ma’naviyat –yengilmas kuch)
Buyuk qomusiy olim Abu Rayhon Beruniydan:
Siz qanday qilib shunday ilmga erishdingiz?- deb so’rashganida, alloma kamtarlik bilan shunday
javob bergan ekan:
Savol beruvchi til, biluvchi qalb, mening qobiliyatimni topa olgan va iqtidorimni anglagan sabrli
muallim mehnatiga tasanno.
Ulug’ bobomizning bu tariqa ustoz xizmatini alohida e’tirof etganligi bejiz emas.Zero, Sharq ta’lim
tizimining mazkur ilg’or usuli yevropolik tadqiqotchilar tomonidan ham ibratli tajriba sifatida
baholangan edi.
Hamma ustozlarga sog’lik, uzoq-umr tilab, shunday niyat qilamiz“… Yursam deyman shu tabarruk izingizdan ustozlar”.
Topshiriq: Har bir maktabning faxrli va keksa avlod vakillari bo’ladi, o’quvchilar ularga atab dil
izohlarini taqdim etadilar.
Bunda o’quvchilarning so’z boyligi va adabiyotga ixlosi kuzatiladi.
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga
e’tiborli bo’lishlikka, faollikka, jonkuyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘______________ ________________________ sana_____ ____ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
5-Mavzu: Saylovning mazmun-mohiyati va saylovga oid qonunchilik
I.Kirish:
Sinf soati mashg‘ulotning maqsadi: O’quvchilarga saylovning mazmun-mohiyati va saylovga oid qonunchilik
to‘g‘risida tushuncha berish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi — media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa olishni, saralashni,
qayta ishlashni, saqlashni, ulardan samarali foydalana olishni, ularning xavfsizligini ta’minlashni, media madaniyatga
ega bo‘lish layoqatlarini shakllantirish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy, intellektual va
kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayoti davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, kognitivlik ko‘nikmalarini va
hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xatti-harakatini muqobil baholash va mustaqil qaror
qabul qila olish ko‘nikmalarini egallash.
Sinf soati mashg‘ulotning jihozi: Kun tartibiga oid foto va plakatlar hamda slayd va SD, DVD disklar.
Tashkiliy qism. O‘quvchilar bilan salomlashish. Davomatni aniqlash. Mashg‘ulot mavzusining maqsad va vazifasi
bilan O‘quvchilarni tanishtirish.
II.Asosiy qism.
Fuqarolarning saylovlarda va boshqa siyosiy jarayonlarda faol ishtirok etishi fuqarolik jamiyatining muhim
mezonlaridan biridir. “Saylovlar – bu mamlakatimizda amalda bo‘lgan huquqiy me’yorlarning nechog‘liq demokratik
ruhda ekanini namoyon etadigan, demokratik huquqiy davlatning uzviy belgisi, хalqning o‘z хohish-irodasini erkin
ifoda etishining, fuqarolarning davlat va jamiyat boshqaruvidagi ishtirokining asosiy shakli bo‘lib, o‘ta muhim va hal
qiluvchi ahamiyatga ega masaladir”1. Demokratik saylovlar orqali demokratik mezonlar amalga tatbiq etiladi, хalqning
ishonchli vakili hokimiyat tepasiga keladi, barcha fuqarolarning huquq va erkinliklari kafolatlanadi, orzu-umidlari
ro‘yobga chiqadi.
Saylov хalq hokimiyatchiligining timsoli bo‘lib, eng avvalo o‘zida jamiyat a’zolarining, qolaversa saylovchi – fuqaro
manfaatini ifoda etadi. Kuchli davlatdan – kuchli fuqarolik jamiyati sari amalga oshirilayotgan islohotlarda
saylovlarning o‘rni beqiyosdir. O‘zbekiston mustaqil taraqqiyot yo‘lining hozirgi bosqichida davlat hokimiyatining
vakillik organlarini erkin, qonuniy va adolatli saylovlar asosida shakllantirilishi demokratik jarayonlar va
yangilanishlarning ijtimoiy hayotda oliy qadriyat sifatida ifoda etilayotganligining yorqin namunasidir.
Erkin saylovlarni o‘tkazish jarayonida qonuniylik, tenglik kabi bir qator umumiy huquqiy tamoyillarga og‘ishmasdan
amal qilinishi ularni muvaffaqiyatli amalga oshirishga va fuqarolik jamiyatini shakllantirishga хizmat qiladi.
Saylov – demokratiya degani. Demokratiya – bu saylov degani. Darhaqiqat, saylovsiz demokratiyani, demokratiyasiz
saylovni tasavvur qilish qiyin. Demokratiya saylov asosida, erkin fikr mushtarakligida, siyosiy plyuralizm mavjudligida
namoyon bo‘ladi.
Saylovlar kishilik jamiyatining bir necha asrlik tariхiy rivojlanish mahsuli bo‘lib, davlat va jamiyatning takomillashgan
modellarini shakllantirish maqsadida paydo bo‘lgan institutdir. Hozirgi davrga kelib, dunyoning aksariyat
mamalakatlarida davlat hokimiyati va o‘z-o‘zini boshqarish organlarini shakllantirish bilan bog‘liq bo‘lgan demokratik
saylovlar siyosiy tizimining ajralmas tarkibiy qismiga aylanib bo‘ldi. Turli mamlakatlardagi huquqiy davlat va
fuqarolik jamiyatining rivojlanish darajasini ularda o‘tkaziladigan saylovlarga, saylovlardagi aholining ishtirokiga,
saylovlarning saviyasiga ko‘ra belgilanadi3. Bundan tashqari mamlakatdagi tinchlik, barqarorlik хukm surishi va shaхs,
jamiyat, davlat хavfsizligining ta’minlanishi demokratik saylov tamoyillarining qay darajada ro‘yobga chiqishiga ham
bevosita bog‘liqdir.
Erkin saylov huquqining amalga oshirilishi, erkin hamda chinakamiga ifoda etiladigan хalq irodasi hokimiyat va har
qanday hukumat qonuniyligining asosi ekanligi va har bir shaхsning o‘z davlatini boshqarishda bevosita yoki o‘z
vakillari orqali qatnashish huquqi ko‘pgina хalqaro hujjatlarda alohida ta’kidlangan. Fuqarolarning bevosita saylov
jarayonida, o‘zlari erkin saylaydigan vakillari orqali mamlakatni boshqarishda qatnashish huquqining amalga oshirilishi
uchun yaratilgan imkoniyatga qarab, u yoki bu davlat qay darajada demokratik tamoyillar asosida yashayotganligiga
baho berish mumkin.
III.Yakuniy qism:
Dars yakunida o’quvchilarni rag’batlantiriladi
Maktab MMIBDO‘______________________ ___________________________ sana______ _______ 20___yil
6-mavzu: Ko‘chalarda piyodalar qanday harakatlanishlari kerak. (yo‘l harakati qoidalari)
Kun shiori: “Yo’l qoidasi-umr foydasi”
ta’limiy: o’quvchilarga yo’l belgilari haqida tushunchalar berish, ko’chada yurish qoidalarini
orgatish;
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi — media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa
olishni, saralashni, qayta ishlashni, saqlashni, ulardan samarali foydalana olishni, ularning xavfsizligini
ta’minlashni, media madaniyatga ega bo‘lish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish.
Sinf soati: ko’chada va jamoat joylarida o’quvchi o’zini qanday tutishi lozimligi haqida axloqiy
sifatlarni shakllantirish;
Sinf soati mashg’ulotning jihozi: tarqatma material,rasmlar.
Sinf soati mashg’ulotning borishi:
Tashkiliy qism: O’quvchilarning darsga tayyorgarligi, navbatchi axboroti.
Asosiy qism:
Piyodalar trotuardan yoki piyodalar yo'lkasidan, ular bo'lmaganda esa yo'l yoqasidan yurishlari kerak.
Qo'pol yuklarni olib ketayotgan, nogironlarning yurgizgichsiz aravasida borayotgan shaxslarning trotuar
yoki yo'l yoqasidan yurishlari boshqa piyodalarning harakatlanishiga halaqit berayotgan bo'lsa, ular
qatnov qismining chetidan yurishlari kerak.
Trotuarlar, piyodalar yo'lkasi, yo'l yoqasi bo'lmasa yoki ulardan yurishning imkoniyati bo'lmagan
hollarda piyodalar velosiped yulkasidan yoki qatnov qismining chetidan (ajratuvchi bo'lagi bor yo'llarda
qatnov qismining o'ng chetidan) bir qator bo'lib yurishlari mumkin.
Aholi yashaydigan joylardan tashqarida yo'lning qatnov qismida harakatlanayotgan piyodalar transport
vositalarining harakatiga qarshi yo'nalishda yurishlari kerak.
Nogironlarning yurgizgichsiz aravasida ketayotgan, mototsikl, moped, velosiped etaklab ketayotgan
shaxslar esa bunday hollarda transport vositalarining harakat yunalishi buylab yurishlari kerak.
Eslatma: piyodalar yulkasida, trotuarlarda, yo'lning yoqasida piyodalarning harakatlanishiga halaqit
beradigan qurilma va jihozlar o'rnatish man etiladi.
Piyodalarning tashkiliy jamlanmasiga bir qatorda to'rt kishidan ortiq bo'lmasdan yo'lning qatnov qismida
faqat transport vositalarining harakat yunalishi bo'ylab o'ng tomondan yurishga ruxsat etiladi.
Jamlanmaning oldi va orqasida chap tomondan qizil bayroqcha, qoronri vaqtda yoki etarlicha
ko'rinmaslik sharoitida esa oldinda oq, orqada qizil rangli chiroq ko'targan kuzatuvchilar bo'lishi kerak.
Bolalar guruhini trotuarlar va piyodalar yo'lkalaridangina, ular bo'lmaganda esa yo'l yoqasidan faqat
kunduzi va katta yoshdagilar kuzatuvida olib yurishga ruhsat etiladi.
Piyodalar yo'lning qatnov qismini piyodalar o'tish joylaridan, shuningdek, er osti va er usti o'tish
joylaridan, ular bo'lmaganda esa chorrahalarda trotuar chiziqlari yoki yo'l yoqasi bo'ylab kesib utishlari
kerak.
Ko'rinadigan oraliqda o'tish joyi yoki chorraha bo'lmasa, ajratuvchi bo'laksiz va to'siqsiz yo'llarda
piyodalarga yo'lning ikki tomoni yaxshi ko'rinadigan joyidan qatnov qismining chetiga nisbatan to'g'ri
burchak ostida kesib o'tishlariga ruhsat etiladi. Piyodalar yo'l harakati tartibga solingan joylarda tartibga
soluvchining yoki svetoforlarning, ular bo'lmaganda esa transport svetoforlarining ishoralariga amal
qilishlari kerak.
Maktab MMIBDO‘_________ __________________________________sana_____ _____20__yil
2023-2024-o‘quv yili
7-mavzu: Tilga e’tibor-elga e’tibor (Filologiya fan oyligi doirasida)
Kun shiori: “Til – millat ko’zgusi”
Maqsad: O’quvchilarda vatanparvarlikni singdirish, so’zning inson hayotidagi o’rnini to’g’ri
tushuntirish, so’z sehriga bo’lgan hurmatni rivojlantirish lozim ekanligini uqtirish .
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga
rioya qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya — vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda
umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish, orasta
kiyinish, madaniy qoidalarga va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar:
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat
Mirziyoyevning: “Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, “Erkin va
farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz” “Qonun ustuvorligi va inson
manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq farovonligini garovi”Ma’naviyat qalbim quyoshi,
Tursunoy Sodiqovaning “So’z sehri”, shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma
materiallar.
Doskada: “Adabiyot yashasa – millat yashaydi”
Cho’lpon
O’qituvchi:
Insonni, uning ma’naviy olamini kashf etadigan yana bir qudratli vosita borki, u ham bo’lsa, so’z
san’ati, badiiy adabiyotdir. Adabiyotning insonshunoslik deb, shoir va yozuvchilarning esa inson
ruhining muhandislari, deb ta’riflanishi bejiz emas, albatta.
Uzoq yillar davomida o’zbek adabiyotini to’g’ridan-to’g’ri ona tilimizdan tarjima qilib kelgan chet
ellik tarjimonlar bilan birga, mamlakatimiz oliy o’quv yurtlarida ta’lim olayotgan iste’dodli o’g’ilqizlarimizni mana shu mashaqqatli, ayni paytda olijanob ishga jalb etish, bu masalaning yechimi bilan
bevosita bog’liq bo’lgan tashkiliy-amaliy vazifalarni hal qilishimiz maqsadga muvofiq bo’lur edi.
Agar biz O’zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug’
kelajagini ulug’lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo’lsak, avvalambor buyuk
yozuvchilarni, buyuk shoirlarni, buyuk ijodkorlarni tarbiyalashimiz kerak. Nega deganda, ulug’ adib
Cho’lpon aytganidek, adabiyot yashasa — millat yashaydi.
(Yuksak ma’naviyat-yengilmas kuch)
Topshiriq: “Men biladigan shoir va yozuvchilar” mashqi.
Shoirlar
Yozuvchilar
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga
e’tiborli bo’lishlikka, faollikka, jonkuyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________
sana_____ _____ 20___yil
8-mavzu: O‘zbekistonda avtomobilsozlik sanoatini rivojlanish tarixi. (Yo‘l harakati qoidalari).
Kun shiori: “Yo’l qoidasi-umr foydasi”
ta’limiy: o’quvchilarga yo’l belgilari haqida tushunchalar berish, ko’chada yurish qoidalarini
orgatish;
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi — media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa
olishni, saralashni, qayta ishlashni, saqlashni, ulardan samarali foydalana olishni, ularning xavfsizligini
ta’minlashni, media madaniyatga ega bo‘lish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish.
Sinf soati: ko’chada va jamoat joylarida o’quvchi o’zini qanday tutishi lozimligi haqida axloqiy
sifatlarni shakllantirish;
Sinf soati mashg’ulotning jihozi: tarqatma material,rasmlar.
Sinf soati mashg’ulotning borishi:
Tashkiliy qism: O’quvchilarning darsga tayyorgarligi, navbatchi axboroti.
Asosiy qism: O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgandan so‘ng ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy
o‘zgarishlar hayotga izchil joriy etila boshlandi. Respublikaning bozor iqtisodiyotiga o‘tib borishi,
xususiy mulkchilik va avtomobil sanoatining vujudga kelishi, chet ellar bilan teng huquqli iqtisodiy
aloqalarning yo‘lga qo‘yilishi, fuqarolarning moddiy farovonligi ortib borishi tabiiy ravishda avtomobil
yo‘llarida va shahar ko‘chalarida harakat miqdorining (yangi tayyorlanayotgan haydovchilar hisobiga)
ortib borishiga olib kelyapti. Bir paytlar respublika bo‘yicha har 1000 nafar aholiga 35 dona yengil
avtomobil to‘g‘ri kelgan bo‘lsa, bugungi kunda bu ko‘rsatkich yanada ortib boryapti. Hozirda Toshkent
shahri va viloyatining o‘zida har 1000 nafar aholiga 100 donadan ko‘p yengil avtomobil to‘g‘ri kelyapti.
Bu ko‘rsatkichga hozirda foydalanilayotgan yuk avtomobillari va avtobuslarning miqdori qo‘shilsa,
aholining ma’lum bir qismini va ularning yuklarini xususiy tashuvchilar tashiyotganini hisobga olinsa,
sodir etilayotgan yo‘l-transport hodisalarining 75% haydovchilarning aybi bilan sodir etilayotganini
e’tiborga olinsa, haydovchilarni tayyorlash va qayta tayyorlash masalasi – eng dolzarb masala ekanini
ko‘rish mumkin.
Ushbu o‘quv qo‘llanma yuqoridagi masalani hal etishga qaratilgan dastlabki qadam bo‘lib, unda
avtomobillarni boshqarish jihozlaridan foydalanish texnikasi, avtomobillarni har xil yo‘l sharoitlarida
xavfsiz boshqarish asoslari, yo‘l-transport hodisalari, ularning turlari va tahlili, avtotransport
korxonalarida harakat xavfsizligini ta’minlash kabi masalalar ko‘rib chiqilgan. O‘zbekiston
Respublikasining mustaqillikka erishishi, jadal qadamlar bilan bozor iqtisodiga o‘tib borishi, xususiy
mulkchilik, kichik va o‘rta biznesning rivojlanishi fuqarolar moddiy boyliginingi o‘sishiga va naijada
nafaqat shaxsiy yengil avtomobillarning, balki shu bilan birga, xususiy yuk avtomobillarini va kichik
hajmli avtobuslar sonining ortib ketishiga olib keldi.
O‘zbekiston Respublikasi jahonda o‘z avtomobil sanoatiga ega bo‘lgan 28 mamlakatdan biriga aylandi.
Ma’lumki, mamlakatni avtomobillashtirish darajasining ortishi, uning iqtisodiy va mudofaa quvvatini
mustahkamlash bilan bir vaqtda, ko‘pgina salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Bunday salbiy
oqibatlarga avtomobillar sonining ortishi oqibatida avtomobil yo‘llarida harakat miqdorinng, transport
oqimi zichligining va yo‘llarning yuklanganlik darajasining ortishi, yo‘llarda harakatlanish
uchun haydovchiga qulaylikning yomonlashishi va oxiroqibatda yo‘l-transport hodisalari (YTH)
miqdorining, ularda halok bo‘layotgan va har xil tan jarohatini olayotgan odamlar sonining ortishiga,
harakat tezligining kamayib ketishiga va boshqa shunga o‘xshash ko‘pgina salbiy oqibatlarga (shovqin,
havodagi chiqindi gazlar konsentratsiyasi) olib keladi.
Dars yakunida o’quvchilarni rag’batlantiriladi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
9-mavzu: O‘smirlik yoshidagi qizlarning salomatligi va o’ziga xos psixologik xususiyatlari
I.Kirish:
Sinf soati mashg’ulotning maqsadi: O’quvchilarda jismoniy tarbiya va sportga qiziqishni kuchaytirish orqali
ularni jismoniy va axloqiy jihatdan barkamol etib tarbiyalash, o’quvchilar ongiga sog’lom turmush tarzi
asosida yashash qoidalarini singdirish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi — media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa olishni,
saralashni, qayta ishlashni, saqlashni, ulardan samarali foydalana olishni, ularning xavfsizligini ta’minlashni,
media madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantirish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy,
intellektual va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayoti davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish,
kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xattiharakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallash.
Sinf soati mashg’ulotning jihozi: Odam tanasi a’zolari va chiniqishga oid foto va illyustratsiyalar, plakatlar
hamda slayd va SD, DVD disklar.
Tashkiliy qism.
O’quvchilar
bilan
salomlashish. Davomatni aniqlash.
Mashg’ulot mavzusining maqsad va
vazifasi
bilan
o’quvchilarni
tanishtirish.
II.Asosiy qism. Bolalikdan
o‘smirlik yoshiga qadam qo‘ygan
har bir o‘g‘il-qiz organizmida
o‘ziga xos o‘zgarishlar kuzatiladi.
Ayniqsa, bu pallada qiz bola
salomatligiga alohida e’tibor berish
lozim. Tobora tashqi ko‘rinishning
o‘zgarishi qiz bolaning ruhiyatiga
ham o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Bu
pallada farzandingiz bilan
yaqindan sirdosh bo‘lishingiz, unga bunday holatlarda nima qilish zarurligini o‘rgatishingiz lozim.
Balog‘at yoshiga yetgach, o‘cmirning fe’l-atvori, tashqi ko‘rinishida sezilarli darajada o‘zgarishlar yuz
beradi. Avvalo, ota-onalar bu davrda o‘z farzandlari bilan yaqindan do‘st bo‘lishlari, kelajakda kelib
chiquvchi jiddiy muammolarning oldini olgan bo‘ladi.
Inson organizmidagi har bir gormonning o‘z vazifasi bor. Bulardan farqli ravishda, ayollarda
uchraydigan gormon (estrogen) o‘z navbatida farzand ko‘rish qobiliyatini yuzaga keltiradi va ayol
jinsiga monand qomat, xulq-atvor va nafosatni belgilaydi. Estrogen gormonining kamayib ketishi
asosan, qalqonsimon bez xastaligi bilan bog‘liq muammolardan biridir. Chunki ushbu a’zo orqali butun
tana boshqariladi va gormonlar faoliyatiga ham mas’ul. Bu gormonning kamayib ketishi nafaqat qirq
yoshdan oshgan ayollarda ko‘p uchraydi, balki balog‘at yoshidagi qiz bolalar organizmida ham ro‘y
berishi kuzatiladi.
Gormonal buzilishlar o‘z navbatida organizm uchun jiddiy muammolarni keltirib chiqaradi. Buning
uchun avvalo, gormonal balansni me’yorga keltirish bilan bir qancha kasalliklarning oldini olish
mumkin.
Estrogen gormoni ayol bachadoni tuxumdonida ishlab chiqariladi va hayz siklini bir maromda ushlab
turadi. Hayz siklining buzilishi esa ushbu gormon bilan bog‘liq muammolardan darak beradi. Shunday
hollarda darhol shifokorga uchrashish va kerakli analizlarni topshirib, o‘z vaqtida muolajalarni olish
zarur.
Dars yakunida o’quvchilarni rag’batlantiriladi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
10-mavzu: Bilimli yoshlar - yurt tayanchi (Rus tili fani oyligi doirasida).
Kun shiori: “O’zbekiston kelajagi – yoshlar qo’lida”
Maqsad: O’quvchilarga til – dil kaliti ekanligi haqidagi hikmatlarni uqtirib, Davlat tiliga bo’lgan
hurmatni yanada rivojlantirish bilan bir qatorda o’quvchilar qalbi va ongiga boshqa millat va elatlar
tillariga ham hurmat bilan munosabatda bo’lish tuyg’ularini singdirish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi — media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa
olishni, saralashni, qayta ishlashni, saqlashni, ulardan samarali foydalana olishni, ularning xavfsizligini
ta’minlashni, media madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantirish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy,
intellektual va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayoti davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish,
kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xattiharakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallash.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar:
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat
Mirziyoyevning: “Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, “Erkin va
farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz”,“Qonun ustuvorligi va inson
manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq farovonligini garovi”, Ma’naviyat yulduzlari,Abdulla
Oripov Adolat ko’zgusi, Pedagogika, shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma
materiallar.
Doskada: “XXI asr intelluktal yoshlar asri”
O’qituvchi:
“Avvaliga biz bolalarimizga o’rgatamiz. So’ngra o’zimiz ulardan o’rganamiz. Kimki buni xohlamas
ekan, o’z davridan orqada qoladi”
Ya. Raynis
Darhaqiqat, bu allomaning fikrini chaqadigan bo’lsak, bugun farzandlarimiz juda ko’p tillarni
bilishi, texnika asboblarini bizdan ko’ra yaxshi bilishi va biz bugun ulardan o’rganayotganimiz albatta,
bu yoshlarimizning davr bilan hamnafas intelektual bilimlari kuchliligidan dalolat beradi.
“Barkamol avlodni tarbiyalash insoniyatning eng yorqin orzusi bo’lib kelgan. Biroq dunyo
xalqlarining barchasi ham bu haqda o’ylayvermagan. Bunday orzudagi insonlar azaliy ma’rifatga,
madaniyatga mansub bo’lgan yurtlarning donishmandlari – eng mo’tabar ziyolilari, hukmdorlari
hisoblanganlar. Ularning orasida O’zbekiston deb atalmish muazzam zaminimizda yashagan
bobolarimizning o’z o’rni, hurmati bor. Bu jahon hamjamiyati tomonidan qabul qilingan haqiqatdir.
Barkamol avlodni tarbiyalash orzusiga o’z tariximizdan juda ko’p dalillar keltirishimiz mumkin. AlForobiyning “Fozil odamlar shahri” asaridagi g’oyani yodga oling. Unga ko’ra jamiyatning har bir
fuqarosi – mansabi, tutgan o’rni, ya’ni kim bo’lishidan qat’iy nazar Fozil kishi. Fozil inson o’z
davlatining barcha qonun-qoidalarini yaxshi biladi, unga amal qiladi, fikrlaydi, o’z kasbining ustasi,
lozim bo’lganda Vatani uchun jon fido qiladi.
(Barkamol avlod orzusi)
Topshiriq: “Kelajak ovozi” tanlovining vazifasi nimadan iborat? “Davra suhbati” o’tkaziladi.
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga
e’tiborli bo’lishlikka, faollikka, jonkuyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
11-mavzu: Bayrog’imiz-faxrimiz (18 noyabr - O‘z.Res. Davlat bayrog‘i qabul qilingan kun
munosabati bilan)
Kun shiori: “Bayrog’imiz-nomusimiz, orimiz,faxrimiz-g’ururimiz”
Maqsad: O’quvchilarda davlat ramzlariga bo’lgan hurmatni rivojlantirish,O’zbekiston Respublikasi
Davlat bayrog’ini yuksaklarga ko’tarishda ularning o’rni kattaligini uqtirish, O’zbekiston Respublikasi
Davlat bayrog’i o’zga yurtlarda ko’tarilganda g’urur va iftixor tuyg’usini oshirishini singdirish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga
rioya qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish
layoqatlarini shakllantirish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya — vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda
umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish, orasta
kiyinish, madaniy qoidalarga va sog‘lom turmush tarziga amal qilish layoqatlarini shakllantirish.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar: Buyuk Turon amiri yoxud aql va qilich, O’zbekiston
Respublikasi Konstitutsiyasi,Ma’naviyat qalbim quyoshi, Ma’naviyat yulduzlari,Abdulla Oripov Adolat
ko’zgusi, Pedagogika, shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma materiallar.
Doskada: “O’zbekistonimiz bayro’i ilohim jahon uzra yuksaklarga ko’tarilaversin!”
O’qituvchi: O’zbekiston Respublikasining Davlat bayrog’i, o’z ko’rinishiga ko’ra, butun uzunligi bo’ylab o’tgan
to’q moviy rang, oq rang va to’q yashil rangli uchta endan tarkib topgan to’g’ri to’rtburchak shaklidagi matodir.
Bayroqning uzunligi 250 santimetrga, kengligi 125 santimetrga teng. Moviy rang, oq rang va yashil rangli
enlarning kengligi bir xil. Har bir en 40 santimetrga tengdir. Bayroqning o’rtasidagi oq rangli enning chetlaridan
kengligi 2,5 santimetrga teng qizil hoshiyalar o’tkazilgan. Bayroqning yuqori qismidagi moviy rang enning yuza
tomonida va orqa tomonida, dastaga yaqin joyida oq rangli yangi oy va uning yonida o’n ikkita oq rangdagi besh
qirrali yulduz tasvirlangan.
O‘zbekiston Respublikasining davlat bayrog’i tasdiqlanishi munosabati
bilan chop etilgan maxsus namoyishnoma plakatda bunday deyiladi:
1) Bayroqdagi moviy rang tiriklik mazmuni aks etgan mangu osmon va obihayot ramzidir. Timsollar tilida buyaxshilikni, donishmandlikni, halollikni, shon-shuhrat va sadoqatni bildiradi. Binobarin, Amir Temur davlati
bayrog’i ham moviy rangda edi;
2) Bayroqdagi oq rang-Muqaddas tinchlik ramzi bo’lib, u kun charog’onligi va koinot yoritkichlari bilan
uyg’unlashib ketadi. Oq rang poklik, beg’uborlik, soflikni, orzu va xayollar tozaligi, ichki go’zallikka
intilishning timsolidir;
3)Yashil rang-tabiatning yangilanish ramzi. U ko’pgina xalqlarda navqironlik, umid va shodumonlik timsoli
hisoblanadi;
4) Qizil chiziqlar vujudimizda jo’shib oqayotgan hayotiy qudrat irmoqlaridir;
5) Navqiron yarim oy tasviri bizning tarixiy an’analarimiz bilan bog’liq.Ayni paytda qo’lga kiritilgan
mustaqilligimiz ramzidir;
6) Yulduzlar barcha xalqlar uchun ruhoniy, ilohiy timsol sanalgan. O’zbekiston Respublikasi Davlat bayrog’idagi
12 ta yulduz tasviri ham tarixiy an’analarimiz, qadimgi quyosh yilnomamizga bevosita aloqadordir.Bizning o’n
ikki yulduzga bo’lgan e’tiborimiz O’zbekiston sarhadidagi qadimgi davlatlar ilmiy tafakkurida “Nujum ilmi”
taraqqiy etganligi bilan izohlanadi. Davlat bayrog’imizdagi o’n ikki yulduz tasvirini o’zbek xalqi madaniyati
qadimiyligi, uning komillikka, o’z tuprog’ida saodatga intilishi ramzi sifatida tushunish lozim”.
Topshiriq: “O’zbekiston Davlat bayrog’i- g’ururim” mavzusida insholar tanlovini o’tkazish.
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga e’tiborli
bo’lishlikka, faollikka, jonkuyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
12-Mavzu: Yo’l qoidasi-umr foydasi. (yo‘l harakati qoidalari)
ta’limiy: o’quvchilarga yo’l belgilari haqida tushunchalar berish, ko’chada yurish qoidalarini
orgatish;
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi — media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa
olishni, saralashni, qayta ishlashni, saqlashni, ulardan samarali foydalana olishni, ularning xavfsizligini
ta’minlashni, media madaniyatga ega bo‘lish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy,
intellektual va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayoti davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish,
kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xattiharakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallash.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish.
Sinf soati: ko’chada va jamoat joylarida o’quvchi o’zini qanday tutishi lozimligi haqida axloqiy
sifatlarni shakllantirish;
Sinf soati mashg’ulotning jihozi: tarqatma material,rasmlar.
Sinf soati mashg’ulotning borishi:
Tashkiliy qism: O’quvchilarning darsga tayyorgarligi, navbatchi axboroti.
Asosiy qism:
Ma’lumki, transport vositalarining soni va yo’llarda harakat jadalligi yil sayin o’sib
bormoqda. Bu esa o’z navbatida harakat xavfsizligini ta’minlash, yo’l-transport hodisalarining oldini
olish, sodir etilayotgan hodisalarning oqibatlariga, ularning yuzaga kelishi shart-sharoitlariga
e’tiborni kuchaytirish lozimligini taqozo qiladi.
Yo‘l harakatining yosh nazoratchilari guruhi bu —o‘quvchilaming ko‘ngilli birlashmasidir. Ular
kichik va o ‘rta yoshdagi bolalar o'rtasida, ko‘cha hamda yollarda to ‘g‘ri harakatlanish qoidalarini
tashviq etadilar
.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
13-mavzu: Qomusimiz-baxtimiz (8 dekabr – Konstitutsiya kuni munosabati bilan).
Konstitutsiyasi qabul qilingan kun munosabati bilan)
Kun shiori: “Har bir bola mustaqil fikrlash huquqiga ega”
Maqsad: O’quvchilarda Konstitutsiya va qonunlarga hurmat bilan munosabatda bo’lish, ularni o’rganish
va amal qilish tuyg’ularini tarbiyalash hamda ular ongiga “jinoyat jazosiz qolmaydi, har kim qilmishiga
yarasha javobgarlikka tortiladi” degan qoidani singdirish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy,
intellektual va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayoti davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish,
kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xattiharakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallash.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga
rioya qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish
layoqatlarini shakllantirish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar:
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat
Mirziyoyevning: “Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, “Erkin va
farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz”,“Qonun ustuvorligi va inson
manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq farovonligini garovi”, Ma’naviyat yulduzlari,Abdulla
Oripov Adolat ko’zgusi, Pedagogika, shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma
materiallar.
Doskada: “Bolalar huquqlari to’g’risida Konventsiya”
O’qituvchi:
1989 yil 20 noyabrda Birlashgan Millatlar Tashkiloti
tomonidan Bosh Assamblyeyaning 44/25-Rezolyutsiyasi
bilan qabul qilingan va 1990 yil 2 sentabrda kuchga
kirgan.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisning 1992 yil 9
dekabrdagi № 757-XII Qarori bilan mazkur Konvenstiyaga
qo’shilgan.
1994 yil 29 iyundan Konventsiya O’zbekiston
Respublikasida kuchga kirgan.
Bolalar huquqlari to’g’risida Konventsiya 3 qism, 54 moddadan iborat.
Bola huquqlari hamma ishtirokchi davlatlarda asosiy o’rinda ekanligi bilan ajralib turadi.
Konvensiyaga ko’ra, bolalarning ulg’ayishida asosiy mas’uliyat ota-onalar zimmasiga tushadi. Agar,
ota-onalar majburiyatlarini amalga oshira olmasalar, davlat ularga
yordam qo’lini cho’zadi.
Jiddiy holatlarda davlat bolani ota-onasidan olib qo’yishi ham
mumkin.
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 41-moddasida ham
quyidagicha belgilab qo’yilgan:
“Har kim bilim olish huquqiga ega. Bepul umumiy ta’lim olish
davlat tomonidan kafolatlanadi. Maktab ishlari davlat
nazoratidadir”.
Har yili O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining qabul
qilingan kun munosabati bilan Yurtboshimiz tomonidan kelayotgan
yil nomlanadi. Bunday yilning nomlanishi ham bolalarimizning
baxtli kelajagi uchun xizmat qiladi.
Izoh: O’qituvchi
jarayonni kuzatishda samimiylikka,
o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga e’tiborli
bo’lishlikka, faollikka, jonkuyarlikka va talabchanlikka,
tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
14-mavzu: O’zbekiston – Sharq mash’ali (10 dekabr O’zbekiston Respublikasi Davlat madhiyasi qabul
qilingan kun munosabati bilan)
Kun shiori: “Serquyosh hur o’lkam elga baxt najot”
Maqsad: O’quvchilarda davlat ramzlariga bo’lgan hurmatni rivojlantirish, ular ongiga O’zbekiston
Respublikasi Davlat madhiyasini har bir fuqaro bilishi, yoddan ayta olishi, hurmat qilishi, mazmunini
anglashi, davlat madhiyasi matni va musiqasi mualliflarini bilishi lozimligini singdirish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga rioya
qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini
shakllantirish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya — vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda
umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish, orasta kiyinish,
madaniy qoidalarga va sog‘lom turmush tarziga amal qilish layoqatlarini shakllantirish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar: O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning:
“Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, “Erkin va farovon, demokratik
O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz”, “Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash-yurt
taraqqiyoti va xalq farovonligini garovi”,O
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, Ma’naviyat qalbim
quyoshi, Ma’naviyat yulduzlari,Abdulla
Oripov Adolat ko’zgusi, Pedagogika,
shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar,
slaydlar, tarqatma materiallar.
Doskada: “O’zbekiston o’z madhiyasiga
ega bo’lgan kun”
O’qituvchi:
Bu dunyoda millatlar ko’p, ellar ko’p,
Elatlar ko’p, taqdirlar ko’p, yo’llar ko’p.
Bir yon chaman, bir yon sahro, cho’llar
ko’p,
O’zing mening yagonamsan diyorim.
Durlar ichra durdonasan diyorim,
Vatan – aziz, senga ota-onadir,
Dunyodagi hamma narsaning ma’no-mazmuni o’zida mujassam etadigan timsoli bor. Jumladan, Vatanning
ham timsollari ko’p. Vatanning timsollari rasmiy va norasmiy bo’lishi mumkin. Mamlakatimizning davlat
ramzlari – bayrog’imiz, gerbimiz va madhiyamiz, shuningdek, respublika Prezidenti, parlamenti, hukumati,
Konstitutsiyasi, davlat tili, poytaxt kabi davlatchilik belgilari ham rasmiy timsollar hisoblanadi. Chunki
ularning har biri Vatanning eng muhim xususiyati – ozodligi va mustaqilligi, davlat suverenitetini ifoda etadi.
Rasmiy timsollar Vatanning mustaqil davlatchilik an’analari bilan bog’liq. Mustaqil bo’lmagan, ya’ni o’z
davlatiga ega bo’lmagan xalqning rasmiy timsollari ham bo’lmaydi. Vatan timsollari xalqni birlashtirib, uni
yagona maqsad sari safarbar etib yashashga, har qanday sharoitda ham o’z yurti manfaatlari uchun
kurashishga da’vat etadi. Vatanimizning davlat ramzlaridan yana biri –
O’zbekiston madhiyasidir. Uning matnini O’zbekiston Qahramoni, shoir
Abdulla Oripov yozgan, musiqasini esa kompozitor Mutavakkil
Burhonov
yaratgan. Vatan timsollari sendek yoshlarni mard va
vatanparvar, el-u yurt ishiga sadoqatli qilib tarbiyalashda ma’rifiy vosita
bo’lib xizmat qiladi
O’zbekiston Respublikasi Davlat madhiyasida o’lkamizning serquyoshligi
xalqimizning bag’rikengligi, ajdodlarimizning buyukligi va boy tariximiz
va butun dunyoni lol qilgan buyuk ma’naviyatimiz madh etilgan.
Topshiriq: O’zbekiston Respublikasi Davlat madhiyasidagi “Bag’ri keng
o’zbekning o’chmas imoni ” so’ziga kichik hikoya tuzish.
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga
e’tiborli bo’lishlikka, faollikka, jonkuyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
15- mavzu: Maktab o‘quvchilari jinoyatchilikka yo‘l qo‘ymaydi
Kun shiori: Baxtli hayot sari
Maqsad: O’quvchilarda davlat ramzlariga bo’lgan hurmatni rivojlantirish, ular ongiga O’zbekiston Respublikasi
Davlat madhiyasini har bir fuqaro bilishi, yoddan
ayta olishi, hurmat qilishi, mazmunini anglashi,
davlat madhiyasi matni va musiqasi mualliflarini
bilishi lozimligini singdirish.
Ijtimoiy
faol
fuqarolik
kompetensiyasi —
jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish,
o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga
rioya qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida
muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish
layoqatlarini shakllantirish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya — vatanga
sadoqatli,
insonlarga
mehr-oqibatli
hamda
umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli
bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish, orasta
kiyinish, madaniy qoidalarga va sog‘lom turmush tarziga amal qilish layoqatlarini shakllantirish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
O‘zbekistonda har payshanba jinoyatchilikning oldini olish va profilaktika kuni deb e’lon qilinadi. Prezident
Shavkat Mirziyoyev payshanba kuni ichki ishlar organlari vakillari bilan bo‘lib o‘tgan yig‘ilishda ushbu taklifni
o‘rtaga tashladi.
O‘zA xabariga ko‘ra, shu kuni hududlar prokurorlari va ichki ishlar boshqarmalari boshliqlari mahalliy
telekanallarda chiqishlar qilib, sodir etilgan jinoyatlar, ularning kelib chiqish sabablari, oldini olish bo‘yicha
tadbirlar va profilaktikasi haqida axborot beradi.
Davlat rahbari ayrim hollarda ichki ishlar organlari faoliyati odamlarning e’tirozlariga sabab bo‘layotganini
ta’kidladi. Prezident mol-mulkka jinoiy tajovuz, qasddan tan jarohati yetkazish, firibgarlik, yo‘l-transport
hodisalari kamaymaganidan xavotirini bildirdi.
Shavkat Mirziyoyev jinoiy ishlarning yetarlicha ochilmay qolayotganiga alohida diqqat qaratdi. Davlat rahbari
tomonidan keltirilgan statistik ma’lumotlarga ko‘ra, o‘g‘irlik va firibgarlik bo‘yicha har beshinchi jinoyat
ochilmay qolmoqda.
Jinoyat-qidiruv faoliyatida jiddiy nuqsonlar uchramoqda, huquqni muhofaza qilish idoralari o‘rtasidagi hamkorlik
talab darajasida emas. Qidiruvda yurgan aksariyat shaxslar qo‘lga olinmagan, ular jinoiy qilmishlarini davom
ettirmoqda.
Prezident ta’kidlaganidek, ichki ishlar organlari faoliyatiga baho berishda jinoiy ishlarni odilona va sifatli tergov
qilish, shaxsning jinoiy qilmishiga munosib, adolatli huquqiy baho berish muhim o‘rin tutadi. Lekin tergov
idoralari ixtiyorida qisqa muddatda tezkor qonuniy qarorlar qabul qilish imkoniyati mavjud ekaniga qaramay,
qo‘shimcha surishtiruv yoki tergov harakatlari talab etilmaydigan materiallar bo‘yicha asossiz ravishda muddatni
uzaytirish, cho‘zish, fuqarolarni sarson qilish kabi salbiy amaliyot hamon uchramoqda.
Shavkat Mirziyoyev tergov va ayblash bilan cheklanmay, jinoyatlarning kelib chiqish sabablari, ularning shartsharoit va omillarni o‘rganish, profilaktika maqsadida har bir jinoyat tafsilotlarini ichki ishlar organlari rahbarlari,
profilaktika inspektorlari va mahalla faollari ishtirokida chuqur tahlil qilish zarurligini ta’kidladi.
Shavkat Mirziyoyev ichki ishlar organlarining tadbirkorlar faoliyatiga qonunga xilof ravishda aralashishi yoki
to‘sqinlik qilishi kabi holatlarga batamom chek qo‘yish zarurligini alohida ta’kidladi.
Murojaatlar bilan ishlash tizimini tubdan takomillashtirish ichki ishlar idoralarining eng dolzarb vazifalaridan
biridir. Shu bois fuqarolar bilan munosabatlarni tubdan qayta ko‘rib chiqish, odamlar bilan doimiy muloqotni
yo‘lga qo‘yish, xalq bilan hamnafas bo‘lib yashash va inson manfaatlaridan kelib chiqib ishlash lozim, dedi davlat
rahbari.
III:Mashg’ulotni yakunlash:
O’quvchilarni navbat bilan qish fasli haqida fikrlar so’raymiz.Mazmunini savollar yordamida mustahkamlaymiz:
Faol qatnashgan o’quvchilar rag’batlantiriladi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
16-mavzu: Yangi yilga yangicha qadam (Yangi yil bayrami yaqinlashishi munosabati bilan)
Kun shiori: “Kelayotgan yilimiz qutlug’ bo’lsin”
Maqsad: O’quvchilarda yangi yil bayramida ezgu orzular bilan yangi yilga qadam qo’yish, maktabning
odob-axloq qoidalariga qat’iy rioya etish, yangi yilda tashkil etilgan bayram tadbirlarida namunali
ishtirok etish xislatlarini tarbiyalash hamda o’quvchilar ongiga yangi yilda inson qalbi ham qor kabi
oppoq bo’lishi lozimligini singdirish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy,
intellektual va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayoti davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish,
kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xattiharakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallash.
Milliy va umummadaniy kompetensiya — vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda
umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish, orasta
kiyinish, madaniy qoidalarga va sog‘lom turmush tarziga amal qilish layoqatlarini shakllantirish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar:
O’zbekiston Respublikasi
Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning: “Buyuk kelajagimizni mard va
olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, “Erkin va farovon, demokratik
O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz”, “Qonun ustuvorligi va
inson manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq farovonligini
garovi”, ,,Ma’naviyat qalbim quyoshi, shiorlar, plakatlar, devoriy
gazetalar, slaydlar, tarqatma materiallar.
Doskada: “Yangi yilingiz qutlug’ bo’lsin”
O’qituvchi:
Har bir kelayotgan yil o’zgacha bir yangiliklarga boy bo’ladi. Yangi
yilni hamma o’zgacha bir hayojon va umidlar bilan qarshi oladilar.
Ayniqsa, yangi yilda bolalar juda ham zavqu-shavqqa
to’ladilar. Yangi yil yana qish faslida kelganligi bilan
ajralib turadi. Qorning oppoq va mayin yog’ishi, bundan
bolalar xursand bo’lib, chanalarini olib ko’chalarda
mazza qilib, quvnab qish havosidan bahramand bo’ladi.
Har yili Mustaqillik maydonida va barcha viloyat va
shahar markaziy maydonlarida ko’m-ko’k archaning turli
o’yinchoqlar bilan yal-yal tovlanishi har bir insonning
qalbida tinch kunlarga shukronalik tuyg’usini uyg’otadi.
Har bir maktabda, jamoat joylarida bayram tantanalari
zo’r ko’tarinki, kayfiyat bilan o’tkaziladi.
Yangi yil o’zga yurtlarda masalan, Hindistonning
janubida mart, shimolida aprel va g’arbida oktabr
oylarida nishonlanadi.
Afrika davlatlari bo’lmish Efiopiya va Myanmada yil almashinuvi sentabr va aprel oylariga to’g’ri
keladi.
O’zbekistonda yangi yil 31 dekabrdan 1 yanvarga o’tar kechasi boshlanadi. Soat millari 24-00
ko’rsatganda yangi yil bongi jaranglaydi va televideniya orqali Yurtboshimiz Shavkat Mirziyoyevning
tabrigi butun O’zbekiston xalqiga o’zbek va rus tilida taqdim etiladi. Hamma yurtdoshlarimiz bir-birini
tabriklay boshlaydilar.
Yana shohidi bo’lamizki, xalqimizning mehribonchiligi va oqibatliligiga.
Ko’rdingizmi, yangi yil bizga qo’shaloq keladi. Biz yangi yilni yangi reja, yangi qadam, yangi orzular
bilan qarshi olamiz.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
17-mavzu: 14 yanvar – Vatan himoyachilari kuni.
Kun shiori: “Yigitlari mard, g’ururli, or-nomusli, bir so’zli yurt - qudratli bo’lur!”
Maqsad: O‘quvchilar qalbi va ongiga Vatan muvaffaqiyatida o‘zlarining ham shaxsiy burchlari va
mas’uliyatlari borligini chuqur singdirish, ularda ona yurtga mehr-oqibatli bo’lish, Milliy armiyamiz
haqida ma’lumotlarga ega bo’lish, Vatan muammolarini o‘zinikidek qabul qilish, Vatan yukini o‘z
elkasiga olish, mumkin qadar ona yurtiga foyda keltiradigan shaxs bo‘lib ulg‘ayish xislatlarini
tarbiyalash.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy,
intellektual va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayoti davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish,
kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xattiharakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallash.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga
rioya qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish
layoqatlarini shakllantirish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar: O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning:
“Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, “Erkin va farovon, demokratik
O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz”,“Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlashyurt taraqqiyoti va xalq farovonligini garovi”, O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi,Ma’naviyat
qalbim quyoshi, Ma’naviyat yulduzlari,Abdulla Oripov Adolat ko’zgusi, Pedagogika, shiorlar, plakatlar,
devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma materiallar.
O’qituvchi:
Abad qutlug’ bo’lsin qo’ygan qadaming,
Yo’ling yoritguchi chiroqman, Vatan
Sarhadingda sergak posboning bo’lay,
Bo’stoning yashnatgan bog’boning bo’lay,
Tepangda tip-tiniq osmoning bo’lay,
Menga suyan, senga tirgakman, Vatan.
“Xalqimizning
tinchligi
va
xavfsizligi,
sarhadlarimiz
daxlsizligining mustahkam qalqoni bo’lmish armiyamiz har
jihatdan qudratli, qurol-yarog’ va harbiy mahorat borasida hech kimdan kam bo’lmasligi lozim. Albatta,
bu juda muhim masala. Lekin armiyaning kuch-qudratini to’la namoyon etish uchun avvalo
harbiylarimiz, askar va ofisterlarimiz- Vatan va xalq o’z xavfsizligini ishonib topshirgan mard
o’g’lonlarimizning ma’naviy-ma’rifiy tarbiyasiga alohida e’tibor qaratish eng dolzarb vazifamizga
aylanishi darkor. Toki ular mana shu keng dalalar, qadrdon qir-adirlar, musaffo osmon, shu go’zal
hayotni o’zi va oilasi, kelajak avlodlar uchun ham beg’ubor va boqiy saqlashga mas’ul ekanini teran his
eta olsin ”.
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga
e’tiborli bo’lishlikka, faollikka, jon’uyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
18-mavzu: Kitob ma’rifat chirog’i
Kun shiori: “Kitob-barcha bunyodkorlik, yaratuvchilik va aql-idrokning, ilmu donishning asosidir.
Hayotni o’rgatuvchi murabbiydir”
“Amir Temur o’gitlari”
Maqsad: Kitobdan yaxshiroq do’st yo’q jahonda. O’quvchilarda kitob barcha bunyodkorlik,
yaratuvchilik va aql-idrokning, ilmu donishning asosi, hayotni o’rgatuvchi murabbiy ekanligi haqida
tushunchalar hosil qilish orqali ularning qalbi va ongiga kitob o’qishga bo’lgan munosabat, kitobni
asrab-avaylash va kitobga mehr-muhabbat tuyg’ularini singdirish.
Kommunikativ kompetensiya — ijtimoiy vaziyatlarda ona tilida hamda birorta xorijiy tilda o‘zaro
muloqotga kirisha olishni, muloqotda muomala madaniyatiga amal qilishni, ijtimoiy
moslashuvchanlikni, hamkorlikda jamoada samarali ishlay olish layoqatlarini shakllantirish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi — media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa
olishni, saralashni, qayta ishlashni, saqlashni, ulardan samarali foydalana olishni, ularning xavfsizligini
ta’minlashni, media madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantirish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar: O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning:
“Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, “Erkin va farovon, demokratik
O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz”, “Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlashyurt taraqqiyoti va
xalq
farovonligini
garovi”, O’zbekiston
Respublikasi
Konstitutsiyasi,
Ma’naviyat qalbim
quyoshi, Ma’naviyat
yulduzlari, Abdulla
Oripov
Adolat
ko’zgusi,
Pedagogika, shiorlar,
plakatlar,
devoriy
gazetalar, slaydlar,
tarqatma materiallar.
Doskada: “Kitob –
inson hayotining
ajralmas bir bo’lagi”
O’qituvchi:
Ey aziz! Kishi
uchun
kitobdan
azizroq va yoqimliroq suhbatdosh yo’qdir. Kitob fasohat, balog’atda, latofatda tengi yo’q,
munofiqlikdan xoli hamrohdir. Yolg’izlikda va g’amli ayyomlarda munis ulfatdir. Unda na nifoq boru,
na gina. U shunday hamdamki, so’zlarida yolg’on va xato bo’lmaydi. Suhbatidan esa kishiga malolik
yetmaydi. U o’z do’stining dilini og’ritmaydi. Yuragini esa siqmaydi. U shunday rafiqdirki, kishi
orqasidan g’iybat qilib yurmaydi. Uning suhbatidan senga shunday fayzli foydalar yetadiki, bunday
foydani odamlardan topa olmaysan. Aksincha, aksar odamlar suhbatidan kishiga zarar yetadi.Kitobdek
do’st ichida barcha ilmu hilm mujassamdirki, u kishilarni o’tmishdan va kelajakdan ogoh qilib turadi.
Shuning uchun ham: “Kitob aql qal’asidir”, deganlar.
Muhammad Jabalrudiy
Mashriqzamin - Hikmat Bo’stonidan.
Topshiriq: “Men yoqtirgan kitob-bu” mashqi. Har bir o’quvchi o’zi yoqtirgan kitoblari haqida suhbat
o’tkaziladi va ta’tilda ko’proq kitob o’qish talab etiladi.
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga
e’tiborli bo’lishlikka, faollikka, jonkuyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
19-mavzu: Yo‘l belgilari(buyuruvchi va axborot-ko‘rsatkich belgilari).
I.Kirish:
Sinf soati mashg’ulotning maqsadi : shahar tashqarisida qanday harakatlanish, intizom,
ogohlantirish va yo’l harakati qoidasiga rioya etish umr foiydasi ekanligini turli misollar
orqali tushuntirish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy,
intellektual va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayoti davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish,
kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xattiharakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallash.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga
rioya qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish
layoqatlarini shakllantirish.
Sinf soati mashg’ulotning jihozi:mavzuga oid rasm,DVD
Sinf soati mashg’ulotning borishi:
Tashkiliy qism: O’quvchilarni darsga hozirlash
II.Asosiy qism:
Axborot-ishora belgilari
3774
Axborot-ishora belgilari
Axborot-ishora belgilari harakat qatnashchilariga yo’ldagi harakat tartibi xususiyatlari hamda aholi
yashaydigan joylar va manzillarning joylashuvi haqida ma’lumot berish uchun qo’llaniladi.
5.1. Avtomagistral Yo’l harakati qoidalarining avtomagistrallarda
harakatlanish tartibi o’rnatilgan yo’l.
5.1
5.2. Avtomagistralning oxiri
5.2
5.3. Avtomobillar uchun mo’ljallangan yo’l Faqat avtomobillar,
avtobus va mototsikllar harakatlanishi uchun mo’ljallangan yo’l.
5.3
5.4. Avtomobillar uchun mo’ljallangan yo’lning oxiri
5.4
5.5. Bir tomonlama harakatlanish yo’li Transport vositalarining butun
kenglik bo’yicha bir yo’nalishda harakatlanadigan yo’li yoki yo’l qismi.
5.5
5.6. Bir tomonlama harakatlanish yo’lining oxiri
5.6
III. Yakuniy qism: O’quvchilarni rag’batlantirish.
Maktab MMIBDO‘____________________ ____________________sana______ _____ 201__yil
2023-2024-o‘quv yili
20-mavzu: Buyuk allomalar hayoti– ibrat namunasi (Navoiy va Bobur tavallud kunlari oldidan).
Kun shiori: “Osiyodagi podshohlar orasida Boburga teng keladigan birorta ham podshoh
topaolmaymiz”
V.Erskin. Djon Lyeyden.
Maqsad: O’quvchilarda avliyolar avliyosi, mutafakkirlarning
mutafakkiri, shoirlar sultoni Alisher Navoiyning hayoti va ijodiga
bo’lgan hurmat hamda qiziqishni yanada rivojlantirish orqali
ularning qalbi va ongiga mehr-oqibat, insonparvarlik, xalqparvarlik,
vatanparvarlik tuyg'u’larini singdirish. Shuningdek, ularda shoh va
shoir Zahiriddin Muhammad Boburning hayoti va ijodiga hurmat
hamda qiziqishni yanada rivojlantirish orqali ularning qalbi va
ongiga ona Vatanga mehr-muhabbat, millatlararo hamjihatlik,
dinlararo bag’rikenglik g’oyalarini singdirish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘zo‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy, intellektual va kreativ
rivojlantirish, kamolotga intilish, hayoti davomida mustaqil o‘qibo‘rganish, kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil
ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xatti-harakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olih
ko‘nikmalarini egallash.
Milliy va umummadaniy kompetensiya — vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda
umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish, orasta kiyinish,
madaniy qoidalarga va sog‘lom turmush tarziga amal qilish layoqatlarini shakllantirish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar: O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning:
“Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, “Erkin va farovon, demokratik
O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz”, “Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash-yurt
taraqqiyoti
va
xalq
farovonligini
garovi”,
Ma’naviyat
yulduzlari,Abdulla Oripov Adolat ko’zgusi, Pedagogika, shiorlar,
plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma materiallar.
O’qituvchi:
 O’zbek xalqi ma’naviy dunyosining shakllanishiga g’oyat
kuchli va samarali ta’sir ko’rsatgan ulug’ zotlardan biri —
bu Alisher Navoiy bobomizdir. Biz uning mo’’tabar nomi,
ijodiy merosining boqiyligi, badiiy dahosi zamon va makon
chegaralarini bilmasligi haqida doimo faxrlanib so’z
yuritamiz.
 Alisher Navoiy xalqimizning ongi va tafakkuri, badiiy
madaniyati tarixida butun bir davrni tashkil etadigan buyuk
shaxs, milliy adabiyotimizning tengsiz namoyandasi,
millatimizning g’ururi, sha’nu sharafini dunyoga tarannum
qilgan o’lmas so’z san’atkoridir. Ta’bir joiz bo’lsa, olamda turkiy va forsiy tilda so’zlovchi biron-bir
inson yo’qki, u Navoiyni bilmasa, Navoiyni sevmasa, Navoiyga sadoqat va e’tiqod bilan qaramasa.
 “Boburnoma” ni 1826 yilda ingliz tiliga tarjima qilgan V.Erskin hamda Djon Leyden Boburga baho
berarkanlar “Biz Osiyodagi hukmdorlar ichida Bobur singari zukko va talantli kishilarni kamdan-kam
uchratamiz. Undagi aqlning aktiv faoliyati, xushchaqchaq, sovuqqonlik, bevafo taqdirning
nayranglariga qaramay, ruhining tetikligi, podshohlar orasida kamdan-kam uchraydigan saxiylik,
mardligi, iste’dodiligi, fanga, san’atga muhabbati va ular bilan muvaffaqiyatli shug’ullana olishi
jihatidan olib qaraganda, Osiyodagi podshohlar orasida Boburga teng keladigan birorta ham podshoh
topaolmaymiz”, - deb yozadilar.
Topshiriq: O’quvchilar ikki guruhga bo’linadilar.
I-guruh: Alisher Navoiy hayoti va ijodi haqida;
II-guruh: Z.M.Bobur hayoti va ijodi haqida bellashadilar.
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga
e’tiborli bo’lishlikka, faollikka, jon’uyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
21-mavzu: Suyaklarning sinishi va chiqishi holatlarida birinchi yordam ko‘rsatish. (Yo‘l harakati
qoidalari
I.Kirish:
Sinf soati mashg’ulotning maqsadi : o’quvchularga ko’cha harakati qoidalari haqida tushuncha berish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi — media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa
olishni, saralashni, qayta ishlashni, saqlashni, ulardan samarali foydalana olishni, ularning xavfsizligini
ta’minlashni, media madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantirish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy,
intellektual va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayoti davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish,
kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xattiharakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallash.
Sinf soati mashg’ulotning
jihozi:Mavzuga oid rasmlar,devoriy gazeta,DVD.
Sinf soati mashg’ulot borishi: Tashkiliy qism
O’qituvchi:
II.Asosiy qism:
BIRINCHI YORDAM Tezyordamni chaqiring. Shikastlangan odamning boshini qaysi holatda
uchratgan bo'lsangiz, shu holicha ikki tomonidan qo'llaringiz bilan qimirlamasligini ta'minlang. Nafas
yo'llarining o'tkazuvchanligini ta'minlang. Es-hush va nafas darajasini kuzating.
Tashqiqonketishinito'xtating. Shikastlangan odamning me'yoriy tana haroratini ta'minlang. Agar
shikastlangan odam boshida himoya qalpog'i bo'lsa, uni yechmang. Uni shikastlangan odam nafas
olmayotgan holdagina yeching.
HARAKAT-TAYANCH SOHASINING SHIKASTLANISHI
Harakat - tayanch sohasining shikastlanishi juda keng tarqalgandir. Ular turli sharoitlarda yuz beradi:
yiqilganda, noqulay yoki kutilmagan harakatda yoki yo'l-transport hodisasida. Sinish bu suyak
butunligining buzilishidir. U to'liq va chala, yopiq yoki ochiq bo'lishi mumkin. Nisbatan keng tarqalgan
yopiq sinishda teriga shikast yetmaydi. Ochiq sinishda esa, yara jarohati yuz beradi.
CHIQISH - bu suyak bo'g'imdagi odatiy holatiga nisbatan siljishidir.
Suyakning chiqishiga sabab bo'lgan katta kuch ta'sirida suyak sinishi va atrofdagi asab hamda qon
tomirlarga jarohat yetkazishi mumkin. Suyakning chiqishini bo'g'imning ko'zga tashlanadigan
deformatsiyasiga ko'ra osonlik bilan aniqlash mumkin.
BIRINCHI YORDAM
• Tana jarohatlangan qismining harakatsizligini ta'minlash
• Jarohatlangan joyga sovuq narsa qo'yish
Tananing jarohatlangan qismi "shina" (taxtacha, karton, buklangan jurnallar, ko'rpa, bintlarva h.k) bilan
mustahkamlanadi.
• O'rnatilganidan so'ng barmoqlarni tekshir, paypaslab ko'rganingda ular iliq va tirnoqlar atrofi
pushti rangda bo'lishi kerak.
— Uvishishdan shikoyat bo'lsa, bog'lovni bo'shating.
XAVFSIZLIK HAQIDA YANA BIR ESLATMA
Agar jamoat transportida qarovsiz yotgan buyum bo'lsa, atrofdagilardan kimning buyumi ekanligini
so'rang, hech kim javob bermasa, darhol haydovchiga xabar bering.
Agar qarovsiz yotgan buyum uy eshigi oldida yoki yo'lakda bo'lsa, qo'ni-qo'shnilardan kimning buyumi
ekanligini so'rang, egasi topilmasa, darhol ichki ishlar idoralariga yoki 102 ga xabar bering va topilmani
ko'rgan vaqtingizni belgilab qo'ying.
III.Yakuniy qism: O’quvchilar fikrlarini xulosalab,faol qatnashgan o’quvchilar rag’batlantiriladi.
Maktab MMIBDO‘____________________ ____________________sana______ _____ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
22-mavzu: Fan, texnika – sirli tilsim (Matematika, informatika fanlari oyligi doirasida)
Kun shiori: “O’zbekiston- bemisl ilmiy-ijodiy kashfiyotlar zamini”
Maqsad: O’quvchilarda
vatanparvarlikni singdirish, fan oyligida faol bo’lishga, matematika,
informatika fanlariga bo’lgan qiziqishini rivojlantirish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy,
intellektual va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayoti davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish,
kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xattiharakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallash.
Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish
kompetensiyasi — aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy, oilaviy, kasbiy va iqtisodiy rejalarni
tuza olish, kundalik faoliyatda turli diagramma, chizma va modellarni o‘qiy olish, inson mehnatini
yengillashtiradigan, mehnat unumdorligini oshiradigan, qulay shart-sharoitga olib keladigan fan va
texnika yangiliklaridan foydalana olish layoqatlarini shakllantirish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar:
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat
Mirziyoyevning: “Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, “Erkin va
farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz”, “Qonun ustuvorligi va inson
manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq farovonligini garovi”, Abdulla Oripov Adolat ko’zgusi,
Pedagogika, shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma materiallar.
Doskada: “Dunyoni lol qoldirgan buyuk matematik allomalrimiz –bizning faxru-g’ururimiz”
O’qituvchi:
“…Zaminimizda yashab o’tgan buyuk allomalarimiz, mutafakkir bobolarimizning ibratli hayoti va
faoliyati, bemisl ilmiy-ijodiy kashfiyotlari bugun ham jahon ahlini hayratga solayotganini g’urur bilan
ta’kidlash lozim.
Atoqli astronom Yan Geveliy
tomonidan 1647 yili nashir qilingan
“Selenografiya” kitobida Oydagi
kraterlardan ikkitasi ikki buyuk
vatandoshimiz – Ahmad Farg’oniy va
Mirzo Ulug’bek nomi bilan ataladi.
Milliy tariximizning yana bir
yorqin yulduzi Abu Rayhon Beruniy
faoliyatiga haqqoniy baho berar ekan,
amerikalik fan tarixchisi Sarton XI
asrni “Beruniy asri’ deb ta’riflaydi.
Buyuk Amir Temurning nabirasi,
benazir alloma Mirzo Ulug’bekning o’rta asrlar sharoitida namoyon
etgan ilmiy jasorati bugungi kun olimlarini ham hayratga solmasdan qo’ymaydi.
1996 yili Parijda YUNESKO ning o’sha paytdagi Bosh kotibi Federiko Mayor janoblari bilan bo’lgan
bir suhbat yodimga tushadi. O’shanda janob Mayor Ulug’bekning ilmiy merosini yuksak baholab, uning
yulduzlar harakatiga oid hisob-kitoblari bugungi kunda kompyuter yordamida tekshirib ko’rilganda atigi
bir necha daqiqaga farq qilishi aniqlandi, degan gapni aytib qoldi. Shunda men unga javoban, yo’q janob
Federiko Mayor, Ulug’bek xato qilgan bo’lishi mumkin emas, balki kompyuterlar xato qilgan bo’lishi
mumkin, degan edim. Garchi bu gap do’stona lutf tariqasida aytilgan bo’lsa-da, o’ylaymanki, uning
zamirida chuqur haqiqat mujassam. ”
(Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch)
Topshiriq: “Fikrlar olami” mashqi. O’quvchilardan: Bugungi kunda fan-texnika qanday
rivojlanmoqda? degan savol bilan o’rtoqlashamiz.
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga
e’tiborli bo’lishlikka, faollikka, jon’uyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
23-Mavzu: Hamma kasblar kerak, hamma kasblar muhim!
Kun shiori: “Orzusiz inson bo’lmaydi, orzusiz yashab bo’lmaydi”
Maqsad: O’quvchilarda vatanparvarlikni singdirish, kelajakda o’z orzulari uchun harakat qila olishlikni,
izlagan imkon topa olishini ular ongiga singdirish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi — media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa
olishni, saralashni, qayta ishlashni, saqlashni, ulardan samarali foydalana olishni, ularning xavfsizligini
ta’minlashni, media madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantirish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy,
intellektual va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayoti davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish,
kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xattiharakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallash.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan
ko’rgazmali
qurollar:
“O’zbekiston mustaqillikka
erishish
ostonasida”,
O’zbekiston Respublikasi
Prezidenti
Shavkat
Mirziyoyevning: “Buyuk
kelajagimizni mard va
olijanob xalqimiz bilan
birga quramiz”, “Erkin va
farovon,
demokratik
O‘zbekiston
davlatini
birgalikda barpo etamiz”,
“Qonun ustuvorligi va
inson
manfaatlarini
ta’minlash-yurt taraqqiyoti
va
xalq
farovonligini
garovi”,Ma’naviyat qalbim
quyoshi, shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma materiallar.
Doskada: “Intilganga tole yor, o’z orzularingiz, tanlagan kasbingiz yo’lida hech tolmang!”
O’qituvchi:
Kasbning eng yaxshisi kishining , o’z qo’li bilan bajarilgan ishi va halol savodidir. Har qanday inson
hayotining mazmunli va samarali o'tishida u tanlagan kasb yoki biror-bir hunar muhim o'rin tutadi.
Chunki qobiliyatiga mos bo'lgan biror-bir kasbni egallagan va shu qiziqishlar orqasidan izlanishlar olib
borgan insonlar, albatta, hayotda o'z o'rinlarini topa oladilar.
Har qanday inson hayotining mazmunli va samarali o'tishida u tanlagan kasb yoki biror-bir hunar
muhim o'rin tutadi. Chunki qobiliyatiga mos bo'lgan biror-bir kasbni egallagan va shu qiziqishlar
orqasidan izlanishlar olib borgan insonlar, albatta, hayotda o'z o'rinlarini topa oladilar. Bunday natijaga
erishish uchun ta'limning ilk bosqichlaridayoq mustahkam bilim olish talab etiladi. Bu esa o'z o'rnida
pedagog xodimlar zimmasiga bir qancha vazifalarni yuklaydi. Kasb-hunarga yo'naltiruvchi o'qituvchilar
va psixologlar o'z vazifalarini sidqidildan ado etib, o'quvchilarga mavjud kasblar, hunarlar haqida to'liq
va aniq ma'lumotlar berib borishlari zarur.
Kasbiy axborot berish o'quvchilarni zamonaviy ishlab chiqarish turlari va kasblar, mehnat bozorining
holati, xo'jalik majmuasining malakali kadrlarga bo'lgan ehtiyojlari, kasblar bozori rivojlanishining
mazmuni va kelajagi, kasblarning shakllari, kasb egasiga qo'yiladigan talablardan iboratdir.
Darhaqiqat,bu dunyoda kasblar juda xilma-xil. Kasblar orqali hamma o’zining yo’lini topib oladi
va jamiyatda o’z o’rniga ega bo’ladi. Siz mustaqillik sharofati bilan, juda katta imkoniyatlar yurtida
ta’lim olasiz.
Topshiriq: Har bir o’quvchi o’zi orzu qilgan kasb haqida ma’lumot beradilar.
Maktab MMIBDO‘____________________ ____________________sana______ _____ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
24-mavzu: Jannat onalar oyog’i ostidadir ( 8 mart - Xotin-qizlar bayrami munosabati bilan)
Kun shiori: “Dunyodagi jamiki go’zalliklar va ezguliklar sizga aziz Onajonlar”
Maqsad: O’quvchilarga
aziz onajonlarimiz va opa-singillarimizga hurmat va ehtirom bilan
munosabatda bo’lish tuyg’ularini singdirish orqali ularni “Ayolga e’tibor – kelajakka e’tibor”, “Ayol
baxtli bo’lsa, jamiyat ham baxtli bo’ladi” degan g’oyalarga sadoqat ruhida tarbiyalash.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga
rioya qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish
layoqatlarini shakllantirish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya — vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda
umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish, orasta
kiyinish, madaniy qoidalarga va sog‘lom turmush tarziga amal qilish layoqatlarini shakllantirish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar:
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat
Mirziyoyevning: “Buyuk kelajagimizni mard va
olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, “Erkin va
farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda
barpo etamiz”,
“Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlashyurt taraqqiyoti va xalq farovonligini garovi”,
Abdulla Oripov Adolat ko’zgusi, Pedagogika,
shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar,
tarqatma materiallar.
Doskada: “Onajon, menga suyan, menga
ishon,kerak bo’lsa jonim fido Sizga!”
O’qituvchi:
Ona! Onajon- mehri ummondan buyuk zot. Olloh onani shunday mehribon qilib yaratdiki, hech kim
farzandga onadek mehribonlik qila olmaydi. Ayting, bu dunyoda hech bir zot o’zini onasiz his eta
olmaydi. Buyuk zotlarni dunyoga keltirib, ularga uzoq-umr tilab, erta-yu kech duo qilib o’tirgan munis
onajonlardir.
Ona haqida she’r yozmagan shoir, asar bitmagan yozuvchi, qo’shiq kuylamagan birorta hofiz
bo’lmasa kerak. Hatto, Vatanni Onaga, Onani Vatanga qiyoslashadi. Darhaqiqat, inson ona vujudida
paydo bo’lib, Vatanda kamol topadi. Payg’ambarimiz hadislarida ham, “Jannat onalar oyog’i ostidadir”
deb aytadilar.
Namozi bomdoddan keyin volidangni ziyorat qil va xizmatida bo’l deydilar- Muhammad Siddiq
Rushdiy.
Oh mening ortimdan ovvora onam,
Bir parcha yuragi ming pora onam.
Har baloni ko’rib yorug’ dunyoda,
Toshkanni ko’rmagan bechora onam.
Bolang bo’lib bir bor boshlab keldimmi,
Endi men ham senga o’g’il bo’ldimmi?
Muhammad Yusuf
Ko’rdim dunyo yetti mo’jizasini,
Topmadim qalampirmunchoq isini.
Ko’zlarimga suray bosgan izini,
Jannat bog’laridan nishonam, onam!
Iqbol Mirzo
Topshiriq: “Dunyodagi eng yaxshi ona, mening onam” mavzusida har bir o’quvchi o’z onalarini
madh etadilar.
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga
e’tiborli bo’lishlikka, faollikka, jon’uyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
25-mavzu: Yo‘l belgilari (buyuruvchi va axborot-ko‘rsatkich belgilari) (Yo‘l harakati qoidalari).
Kun shiori: “Yo’l qoidasi-umr foydasi”
ta’limiy: o’quvchilarga yo’l belgilari haqida tushunchalar berish, ko’chada yurish qoidalarini
orgatish;
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi — media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa
olishni, saralashni, qayta ishlashni, saqlashni, ulardan samarali foydalana olishni, ularning xavfsizligini
ta’minlashni, media madaniyatga ega bo‘lish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish.
Sinf soati: ko’chada va jamoat joylarida o’quvchi o’zini qanday tutishi lozimligi haqida axloqiy
sifatlarni shakllantirish;
Sinf soati mashg’ulotning jihozi: tarqatma material,rasmlar.
Sinf soati mashg’ulotning borishi:
Tashkiliy qism: O’quvchilarning darsga tayyorgarligi, navbatchi axboroti.
Asosiy qism:
Piyodalarning ko'chadan kesib o'tish joylari yo'lning transport yuradigan qismida chizilgan chiziqlar
bilan ajratiladi yoki axborot - ko‘rsatkich belgilari bilan ko'rsatiladi.
Bu - piyodalar o'tish joyining belgisi. Ko'chani faqat piyodalar uchun mo'ljallangan joydan kesib o‘t.
Svetofor o'matilmagan piyodalar o'tish joyi ,,zebra“ shaklidagi chiziqlar bilan belgilangan.
Piyodalar o'tish joyida svetofor o'matilgan bo'lsa, o'tish joyi i yuqorida ko'rsatilganday belgilanadi.
Agar piyodalarning o'tish joyi chorrahaning faqat bir tomonida bo'lsa, anashu ko'rsatilgan joydangina
o'tish mumkin.
Yuqoridan chapda ko‘rsatilgan belgi oldinda piyodalarning o'tish joyi borligi haqida ogohlantiradi.
O’ngdagi rasmda esa keng va serqatnov ko'chalarda piyodalar o'tish joyining o'rtasidagi „xavfsizlik
orolchalari" ko'rsatilgan bo‘lib, piyodalar u yerda mashinalar oqimining o'tib ketishini kutib turishlari
mumkin.
.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
26-mavzu: Qadimiy qadriyatlarimiz (21 mart – Navro‘z bayrami munosabati bilan).
Kun shiori: “Ezgulik timsoli – Navro’z xush kelding!”
Maqsad: O’quvchilarda milliy qadriyatlarimiz, urf-odatlarimiz va an’analarimizga hurmat tuyg’ularini
kuchaytirish orqali ular ongiga mehr-oqibat, insoniylik, milliyligini yo’qotmaslik, boy, asrlardan asrlargacha
yetib kelayotgan urf-odatlarimizni saqlab qolish xislatlarini tarbiyalash.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga rioya
qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini
shakllantirish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya — vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda
umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish, orasta kiyinish,
madaniy qoidalarga va sog‘lom turmush tarziga amal qilish
layoqatlarini shakllantirish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar:
O’zbekiston
Respublikasi
Prezidenti
Shavkat
Mirziyoyevning:
“Buyuk
kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, “Erkin
va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo
etamiz”, “Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash-yurt
taraqqiyoti va xalq farovonligini garovi”,A
Abdulla Oripov Adolat
ko’zgusi, Pedagogika, shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar,
tarqatma materiallar.
O’qituvchi:
Milliy ma'naviyatimiz azaldan qanday omil va mezonlar negizida
shakllanib kelayotgani xalqimiz uchun eng aziz va eng milliy bayram
— sharqona yangi yil bo'lmish Navro'z ayyomi misolida ayniqsa
yorqin namoyon bo'ladi.
Barchamiz doimo orziqib kutadigan va katta xursandchilik,
shodiyona bilan o'tkazadigan Navro'z bayrami biz uchun hayot
abadiyligi, tabiatning ustuvor qudrati va cheksiz saxovatining, ko'p
ming yillik milliy qiyofamiz, olijanob urf-odatlarimizning betakror
ifodasi bo'lib kelmoqda.
Muxtasar qilib aytganda, yangilanish va ezgulik timsoli bo'lgan
Navro'z falsafasi xalqimizga mansub odamiylik, mehr-oqibat,
muravvat va himmat kabi yuksak xususiyatlardan oziqlanib kelgani, ajdodlarimiz asrlar davomida qanday
buyuk umuminsoniy g'oyalardan bahramand bo'lib, ma'naviy kamol topganining yana bir tasdig'idir, desak,
hech qanday xato bo'lmaydi.
Milliy qadriyatlar deb, muayyan xalqning tarixiy taraqqiyoti davomida vujudga kelgan, uning milliy o’zligi,
e’tiqodi, dunyoqarashi va turmush tarzini aks etiradigan, ijtimoiy qimmati bilan hayotiy zaruratga aylanib
qolgan urf-odat, an’ana va tamoyillarga aytiladi.
Milliy qadriyatlarga millatning tili, dini, urf-odatlari, an’analari, bayramlari, o’zaro muloqat hamda
muomala shakllari va boshqalar kiradi.
Umumbashariy qadriyatlar deb, insoniyat uchun umumiy bo’lgan talab va ehtiyojlarga javob beradigan,
barcha xalqlar uchun birdek hayotiy ahamiyat kasb etadigan an’ana va tamoyillarga aytiladi.
Milliy qadriyatlar xalqning o’zligini saqlash, o’ziga xos turmush tarziga amal qilib yashashda beqiyos
ahamiyat kasb etsa, umumbashariy qadriyatlar boshqa xalqlar bilan do’st-inoq bo’lib yashash, ularning
tajribasini o’rganish, jahon hamjamiyati bilan birga qadam tashlashda alohida o’rin tutadi. Milliy qadriyatlar
zamirida bir xalqning tarixiy an’analari, turmush tarzi va hayotiy qarashlari mujassam bo’lsa, umumbashariy
qadriyatlar butun insoniyatga xos taraqqiyot tajribalarini ifoda etadi.
Topshiriq: “Navro’z” bilan bog’liq qadriyatlar haqida davra suhbati.
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga
e’tiborli bo’lishlikka, faollikka, jon’uyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
27-mavzu: Amir Temur tuzuklarida ilm-fan, axloq odob haqida (9 aprel Amir Temur tavalludi munosabati
bilan)
Kun shiori: “Har kimdan kengash oldim, har kimdan fikr o’rgandim: qaysi biri foydaliroq bo’lsa, uni
ko’ngil xazinasida saqlab, ishlata bildim”
Amir Temur
Maqsad: O’quvchilarning buyuk davlat arbobi va jahongir
lashkarboshi, Sohibqiron Amir Temurga bo’lgan cheksiz
hurmatlarini yanada rivojlantirish hamda ular ongiga Amir Temur
bobomiz faxrimiz-g’ururimiz ekanligini singdirish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan
voqea, hodisa va jarayonlarga daxldorlikni his etish va ularda faol
ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga
rioya qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va
huquqiy madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantirish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya — vatanga sadoqatli,
insonlarga mehr-oqibatli hamda umuminsoniy va milliy
qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish,
orasta kiyinish, madaniy qoidalarga va sog‘lom turmush tarziga
amal qilish layoqatlarini shakllantirish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan
xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar:
O’zbekiston
Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning: “Buyuk
kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”,
“Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda
barpo etamiz”, “Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini
ta’minlash-yurt
taraqqiyoti
va
xalq
farovonligini
garovi”,M
Ma’naviyat yulduzlari,Abdulla Oripov Adolat ko’zgusi,
Pedagogika, shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma materiallar.
Doskada: “Men “Temur tuzuklari” ni har gal o’qir ekanman, xuddiki o’zimga qandaydir ruhiy kuch-quvvat
topgandek bo’laman”
O’qituvchi
Shaxsan men “Temur tuzuklari” ni har gal o’qir ekanman, xuddiki o’zimga qandaydir ruhiy kuch-quvvat
topgandek bo’laman. O’z ish faoliyatimda bu kitobga takror-takror murojaat qilib, undagi hech qachon
eskirmaydigan, inson ma’naviyati uchun bugun ham oziq bo’ladigan hikmatli fikrlarning qanchalik hayotiy
ekaniga ko’p bor ishonch hosil qilganman. Masalan, “Tajribamda ko’rilgankim, azmi qat’iy, tadbirkor, hushyor,
mard va shijoatli bir kishi mingta tadbirsiz, loqayd kishidan yaxshiroqdir”, degan so’zlar bugungi kunda ham
ma’naviy jihatdan naqadar dolzarb ahamiyatga ega ekani barchamizga ayon.
Sohibqiron Amir Temur o’gitlari:
 Shijoatli kishilarni do’st tut, chunki Tangri taolo jasur kishilarni ardoqlaydi;
 Men o’z saltanatimni dini islom, to’ra va tuzuk asosida mustahkamladim. Saltanatni boshqarishda
uchragan har qanday voqea va ishni tuzuk asosida bajardim;
 Har bir shaharda masjidlar, madrasalar, xonaqolar qurishni, musofir yo’lovchilar uchun yo’l ustiga
rabotlar bino qilishni, daryolar ustiga ko’priklar qurishni buyurdim;
 Ochiq yuzlilik, rahm-shavqat bilan xalqni o’zimga rom qildim. Adolat bilan ish yuritib, jabr-zulmdan
uzoqroqda bo’lishga intildim;
 Yoshi ulug’, keksa sipohiylarni hurmatlab, aziz tutsinlar. Ulardan foydali maslahatlar olsinlar, chunki ular
aytadigan gaplar o’z tajribalarida ko’rib, bilganlaridir. Ularni saltanat korxonasining ustunlari deb
bilsinlar. Ulardan keyin o’g’illarini o’rinlariga o’tkazsinlar;
 Sher yigitni nomus o’ldirar.
Topshiriq: “Aytishuv” mashqi. O’quvchilar ikki guruhga bo’linib, Amir Temur o’gitlaridan aytadilar. (Bitta
so’z takrorlanmasligi lozim)
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga e’tiborli
bo’lishlikka, faollikka, jon’uyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
28-Mavzu: Velosiped va aravalar harakatlanishi hamda hayvonlarni haydab
o’tishga doir talablar (Yo’l harakati qoidalari)
Maqsad:
Yo`l harakat qoidalari;
Jihoz:
Mavzuga oid turli rasmlar va she`rlar
Reja:
Velosipedda harakatlanish;
Kommunikativ kompetensiya — muloqotda muomala madaniyatiga amal
qilishni, ijtimoiy moslashuvchanlikni, hamkorlikda jamoada samarali ishlay olish
layoqatlarini shakllantiradi.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi —media madaniyatga ega bo‘lish
layoqatlarini shakllantiradi
Velosiped va aravalar harkatlanishi, shuningdek, xayvonlarni xaydab o‘tishga
doir qo‘shimcha talablar bobi 9 bandni o‘z ichiga oladi:
1 -band. Velosiped va aravachalarni boshqarishni boshlang‘ich yoshi;
2- band. Velosiped, moped va aravachalarning harakatlanish joyi;
3- band. Vilosipedni jihozlanish tartibi; 4- band. Vilosiped va moped
haydovchilariga taqiqlangan harakatlar; 5- band. Chorrahadan tashqaridagi harakat
tartibga solinmaydigan joyda velosiped haydovchilariga majburiyat yuklaydi.
6- band. Ot aravalar haydovchilariga majburiyat yuklaydi. 7- band. Haydovchilarning hayvonlarni xaydab borish tartibi; 8- band. -Xayvonlarni temir yo‘l
kesishmasidan haydab o‘tish tartibi;
9- band. Hayvonlarni minib yoki haydab ketayotgan va aravani boshqarayotgan
shaxslarga taqiqlangan harakatlar.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
29-mavzu: Ona zamin (22 aprel xalqaro yerni muhofaza qilish kuni munosabati bilan)
Kun shiori: “Suvsiz hayot yo’q”
Maqsad: Tabiyat va inson o’ratasaidagi bog’liklik haqida ma’lumot berish;
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy,
ruhiy, intellektual va kreativ rivojlantirish, o‘z xatti-harakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul
qila olish ko‘nikmalarini egallaydi
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va
jarayonlarga daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, muomala va huquqiy madaniyatga ega
bo‘lish layoqatlarini shakllantiradi
Tabiat va inson o’rtasidagi
munosabat ma’lum bir qonunlar orqali
boshqariladi, ularga rioya qilmaslik
ertami kechmi, albatta ekologik
halokatga olib keladi. Bu muammo
o’zining insoniyatga keltirayotgan va
keltirishi mumkin bo’lgan fojiali
oqibatlari jihatidan yadro urushi
halokatidan keyin ikkinchi o’rinda
turadi.
Albatta,
ilmiy-texnikaviy
rivojlanish natijasida, turli soha ilm va
texnologiyalarining taraqqiyoti, yangi
energiya manbalari va kimyoviy
moddalarning paydo bo’lishi, tabiiy
resurslardan yovuzlarcha foydalanish
natijasida havo, suv ifloslanadi,
insoniyatni boquvchi yer yaroqsiz holga
kelib, oqibatda uni yashash muhitidan
mahrum etadi.
Hozirgi davrda insoniyat, u qanday xavf qarshisida kelib qolganligini tushunib yetdi, atrofmuhitga inson faoliyati tufayli yetkazilayotgan zarar qanday natijalarga olib kelganligini yaqqol his etdi.
Inson faoliyatining natijasida atrof muhitga ancha sezilarli o’zgarishlar ro’y bermoqda. Bular
asosan hozirgi kunda mavjud bo’lgan ekologik xavfsizlik klassifikatsiyasida bo’lgan: umumsayyoraviy,
mintaqaviy, milliy, lokal ekologik xavfsizliklar mamlakatimiz hududini ham chetlab o’tmadi. Bu
xavflardan ozon qatlami muammolari, ya’ni yemirilishi, iqlimning o’zgarishi, cho’llanish, toza ichimlik
suvi tanqisligi, Orol dengizi muammosi, hayvonot va o’simlik dunyosi turlarining qisqarib borishi,
o’simlik dunyosining noqonuniy kesilib borishi, yer degradatsiyasi, suv resurslari tanqisligi, atmosfera
ifloslanishi shular jumlasidandir.
Ekologik fojialarning bu darajadagi jadallashib borishida ekologik ong va ekologik madaniyat alohida
o’rin tutadi.
Ekologik ong va ekologik madaniyatning asosiy vazifasi xalqimiz ekologik madaniyatini oshirish
orqali huquqiy fuqarolik jamiyati tamoyillari asosida tabiatdan foydalanishni yo’lga qo’yish, tabiatni
muhofaza qilish sohasida Davlat nazorati bilan bir qatorda jamoatchilik nazoratini kuchaytirish, xalqimiz
ongi va madaniyatida ona Vatanimiz tabiatiga bo’lgan mehr-muhabbatini oshirish, uni asrab-avaylash va
kelgusi avlod uchun zarur hayotiy sharoitlar qoldirishimiz kerakligini ko’rsatishdir.
Davlatimiz bozor iqtisodiyotiga o’tish davrini boshdan kechirayotgan hozirgi kunda ko’p
sarmoya talab qiladigan ekologik tadbirlarni o’tkazish qiyindir. Lekin xalqimiz eng avvalo yosh avlodni
ona Vatanga muhabbat, xalqiga sodiqlik, ongida millatimiz va davlatimiz rivojiga xavf solib turgan
xodisalarga, shu jumladan, ekologik xavfga ham, faqat ularni bilishi va sodiqligi, tadbirkorligi va
mas’uliyatliligi bilan javob bera olishi hamda xavfni bartaraf etish mumkinligini singdira olishimiz, shu
jumladan, ekologik ong va madaniyatni yo’lga qo’yish orqali kelajakda sodir bo’lishi mumkin
bo’ladigan ko’p ofatlarning oldini olish mumkin bo’ladi.
Faol qatnashgan o’quvchilar rag’batlantiriladi
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
30-Mavzu: Shaxsiy layoqatlar
Kun shiori: “Ilm yo’lida izlanishdan tolmang”.
Maqsad: O’quvchilarda vatanparvarlikni singdirish, fan oylikda faol ishtirok etishini, fanlarga
qiziqishini rivojlantirish, mehnatsevarlikka o’rgatish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Kommunikativ kompetensiya — muloqotda muomala madaniyatiga amal qilishni, ijtimoiy
moslashuvchanlikni, hamkorlikda jamoada samarali ishlay olish layoqatlarini shakllantiradi
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi —media madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini
shakllantiradi
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar: O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, Ma’naviyat qalbim
quyoshi, Ma’naviyat yulduzlari,Abdulla Oripov Adolat ko’zgusi, Pedagogika, shiorlar, plakatlar,
devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma materiallar.
Doskada: “Mehnatdan kelsa boylik, turmush bo’lur chiroylik”.
O’qituvchi:
Agar atrofdagi olamga diqqat bilan nazar solsangiz, o’zingiz, kelgusi hayotingiz uchun iborat
bo’ladigan ko’p narsalarga guvoh bo’lasiz. Oyog’ingiz ostiga qarang – yuzlab, minglab chumolilar tinim
bilmay mehnat qilayotgani – uyasiga zarur narsalarni tashiyotganini ko’rasiz. Biri qiynalsa, ikkinchisi,
uchinchisi yordamga kelayapti, birortasi chetga chiqib, “qo’l qovushtirib” turgani yo’q. Ular uchun yer
ostidagi mana shu kichkinagina joy vatan hisobiga o’tadi. Shu yerda tinch, osoyishta, xotirjam yashamoq
niyati ularni oyoqqa qalqtirgan, mittigina yuraklariga shijoat, qildek oyoq-qo’llariga g’ayrat baxsh etgan.
Holbuki bular – biz “ongsiz”, “aqlsiz” sanaganimiz qumursqalar, xolos. Holbuki, Siz bilan biz INSON
degan nomni ardoqlamog’imiz lozim.
Bu o’rinda hazrat Navoiyga murojaat etamiz. Ul zot jamiki inson bolalariga xitob qilmoqdalar:
Tuxum yerga kirib chechak bo’ldi,
Qurt jondin kechib ipak bo’ldi.
Lola tuxmicha g’ayrating yo’qmu,
Pilla qurticha himmating yo’qmu?
Aksincha, mehnatni sevmaydigan inson borki, demak, u o’zini ham sevmaydi. Bunday kishilarning
dangasaligi, ishqoymasligi oxir-oqibat beuquv va beburd bo’lib qolishiga sabab bo’ladi. Ayni shunday
odamlar qorin to’yg’azish, kunni bir amallab o’tkazish ilinjida har qanday jinoyatga, tubanlikka qo’l
uradilar.
Yalqovlik inson hayotining, kelajagining zavoli, kambag’allikka eltuvchi asosiy yo’ldir. Go’zal
va boy hayot kechirmoq uchun esa bor kuch-imkoniyatni ishga solmoq, hunar o’rganmoq, g’ayratshijoat bilan mehnat qilmoq zarur. Zero, baxt, boylik, obro’-e’tibor, xotirjamlik o’z-o’zidan kelmaydi.
Hayotdagi jamiki ro’shnoliklarga inson faqat o’z aql-u zakovati, mehnati tufayli erishadi.
Oilaning moddiy va ma’naviy ahvoli ham mehnat tufayli yuksaladi. Oila a’zolarining mavqeyi,
mahalla-ko’ydagi obro’si, ularga nisbatan o’zgalar munosabati ham qilingan mehnatning natijalari
asosiga quriladi. Bir kun kelib inson olamdan o’tgach, uning mehnati, foydali ishlari yaxshi so’zlar bilan
esga olinadi. Ota-onaning oilada farzandlariga o’rgatgan mehnat saboqlari, kasb-kori avlodlari uchun
bebaho boylik bo’lib qoladi.
Topshiriq: “Maqollar olamiga xush keldingiz” mashqi. Mehnat bilan, mehnatkashlik xislatiga
oid o’zbek maqollaridan va ularning ahamitati haqida.
Masalan: Yurti boyning o’zi boy, Mehnat qilganning qo’li moy… davom ettiring.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
31-mavzu: Xotira –ulug’ qadriyat (9 may – Xotira va qadrlash kuni oldidan).
Kun shiori: “Bugungi tinch kunlarga shukronalik bilan yashaylik”
Maqsad: O’quvchilar qalbi va ongiga ajdodlar xotirasiga hurmat, tiriklarni qadrlash tuyg’ularini
singdirish orqali ularda hozirgi kunlarimizga shukronalik, tinchlikning qadriga yetish hamda ajdodlarga
munosib voris bo’lish xislatlarini tarbiyalash.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi — jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish, o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga
rioya qilish, mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga ega bo‘lish
layoqatlarini shakllantirish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya — vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda
umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy va san’at asarlarini tushunish, orasta
kiyinish, madaniy qoidalarga va
sog‘lom turmush tarziga amal
qilish
layoqatlarini
shakllantirish.
Natija: O’quvchilarning erkin
fikrlashi, tassurotlari va olgan
xulosasi.
Foydalanadigan
ko’rgazmali
qurollar:
O’zbekiston
Respublikasi
Prezidenti
Shavkat
Mirziyoyevning:
“Buyuk
kelajagimizni mard va olijanob
xalqimiz bilan birga quramiz”,
“Erkin va farovon, demokratik
O‘zbekiston davlatini birgalikda
barpo
etamiz”,
“Qonun
ustuvorligi
va
inson
manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq farovonligini garovi”, Ma’naviyat yulduzlari,Abdulla
Oripov Adolat ko’zgusi, Pedagogika, shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma
materiallar.
Doskada: Xotira va qadrlash muqaddas ma’naviy tuyg’u”
O’qituvchi:
O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidentining 1999-yil 2-martdagi Farmoniga asosan Ikkinchi
jahon urushida fashizmga qarshi kurashib halok bo’lganlarning, mamlakatimiz ozodligi va mustaqilligi
uchun jon bergan O’zbekistonning barcha o’g’lonlari xotirasini abadiylashtirish muhimligini nazarda
tutgan holda, bugun ham saflarda turib Vatan obro’-e’tiborini yuksaltirishga, yoshlarni ma’naviyaxloqiy jihatdan tarbiyashlashga hissa qo’shayotgan barcha kishilarning hurmatini joyiga qo’yish
maqsadida Respublikamiz Birinchi Prezidenti I.A.Karimov
9-mayni –“Xotira va Qadrlash
kuni” deb e’lon qildi va bu kun umumxalq bayrami sifatida nishonlanadigan bo’ldi.
Inson chindan ham ulug’ nomga sazovor bo’lsa, u o’z qadriga yetish bilan birga o’zgalar qadrini ham
baland tutib, odamiylik burchini to’g’ri ado etadi. Ana shu insoniylik burchlaridan biri o’tganlar ruhini
shod etib, ular xotirasini, qadr-qimmatini o’z joyiga qo’yishdir.
“Vatanimiz mustaqilligi uchun jonini, bor kuch-quvvatini ayamagan biror bir faxriy, biror bir kishi
unutilmasligi kerak. Ularning har biriga munosib hurmat-ehtirom ko’rsatilishi shart”,- deb ta’kidlaydi
Har bir insonning o’z o’rni o’z qadr-qiymati va munosib xotirasi bor.
Topshiriq: Ikkinchi jahon urushida front ortida kimlar va qanday xizmat qilgan mavzusida fikrmulohazalar o’tkaziladi.
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga
e’tiborli bo’lishlikka, faollikka, jon’uyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
32-mavzu: Mening xarakterim, kamchilik va yutuqlarim
Kun shiori: “Orzusiz inson bo’lmaydi, orzusiz yashab bo’lmaydi”
Maqsad: O’quvchilarda vatanparvarlikni singdirish, kelajakda o’z orzulari uchun harakat qila
olishlikni, izlagan imkon topa olishini ular ongiga singdirish. Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi,
tassurotlari va olgan xulosasi.
Kommunikativ kompetensiya — muloqotda muomala madaniyatiga amal qilishni, ijtimoiy
moslashuvchanlikni, hamkorlikda jamoada samarali ishlay olish layoqatlarini shakllantiradi.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi —media madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantiradi
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar: shiorlar, plakatlar, devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma
materiallar.
Doskada: “Intilganga tole yor, o’z orzularingiz, tanlagan kasbingiz yo’lida hech tolmang!”
O’qituvchi:
Kasbning eng yaxshisi kishining , o’z qo’li bilan bajarilgan ishi va halol savodidir. Har
qanday inson hayotining mazmunli va samarali o'tishida u tanlagan kasb yoki biror-bir hunar muhim
o'rin tutadi. Chunki qobiliyatiga mos bo'lgan biror-bir kasbni egallagan va shu qiziqishlar orqasidan
izlanishlar olib borgan insonlar, albatta, hayotda o'z o'rinlarini topa oladilar.
Har qanday inson hayotining mazmunli va samarali o'tishida u tanlagan kasb yoki biror-bir hunar
muhim o'rin tutadi. Chunki qobiliyatiga mos bo'lgan biror-bir kasbni egallagan va shu qiziqishlar
orqasidan izlanishlar olib borgan insonlar, albatta, hayotda o'z o'rinlarini topa oladilar. Bunday natijaga
erishish uchun ta'limning ilk bosqichlaridayoq mustahkam bilim olish talab etiladi. Bu esa o'z o'rnida
pedagog xodimlar zimmasiga bir qancha vazifalarni yuklaydi. Kasb-hunarga yo'naltiruvchi o'qituvchilar
va psixologlar o'z vazifalarini sidqidildan ado etib, o'quvchilarga mavjud kasblar, hunarlar haqida to'liq
va aniq ma'lumotlar berib borishlari zarur.
Kundan-kunga mamlakatimiz taraqqiy etib bormoqda. Taraqqiyot bor joyda har bir kasbning o’z
o’rni bor. Biz bugun taraqqiyotni aloqa vositalarisiz tasavvur eta olmaymiz. Aloqa vositalari esa yildanyil rivojlanib, sohalari kengayib bormoqda. Zamon talabi esa bu soha vakillarini yetkazib berish.
Ikki narsa dunyoda eng azizdir.Biri qo’l mehnati bilan topilgan boylik. Ikkinchisi dilda do’stlik barqaror
bo’lgan sodiq do’st.
Muiniddin Juvayniy.
Azaldan xalqimizda bir yigitga qirq hunar oz, demaganlar, vaholanki, bugungi kunda esa bir yigitga
yettmish hunar oz. Shu maqsadda har bir yigitning qo’lida hunari bo’lgani yaxshi. Hunarli kishi xor
bo’lmas. Yurtimizda qurilayotgan keng ko’lamli zamonaviy va milliylik ufurib turgan inshootlar,
parklar, sport inshootlarini loyihasini chizib beruvchi soha vakillari orangizda ko’pchilikni tashkil qiladi.
Arxitextura san’ati azaldan xalqimizning eng chiroyli kasbi bo’lib, u ham boshqa kasblar singari juda
sharafli va ma’suliyatli kasbdir. Ayniqsa, bugun hech bir xonadonni zamonaviy arxitexturasiz tasavvur
eta olmaysiz.
Siz mustaqillik farzandlarining omadi, juda katta imkoniyatlar yurtida ta’lim olayotganingiz.
Xudo xohlasa, oldingizga juda katta maqsadlar qo’yingki, shu maqsadlardan foydalangan holda
yurtimiz ravnaqi, xalqimiz farovonligi uchun xizmat qiling. Faqat orzu bilan inson chegaralanib
qolmasdan, o’z kasbining haqiqiy ustasi bo’lishi uchun tinmasdan, o’z ustida ishlashi kerak. Sizga
ma’lum qilgan kasblar bularsiz yurtni va xalqni tasavvur eta olmaymiz. Shundagina ertaga hech qachon
qoqilmaysiz.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ ____20___yi l
33-mavzu: Vaqtni qadrlash.
Kun shiori: “Vaqt – eng bebaho xazina”
Maqsad: Vaqt nima? Vaqtni qadriga yetishni o’quvchilar ongiga singdirish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy, intellektual
va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayoti davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, kognitivlik ko‘nikmalarini
va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xatti-harakatini muqobil baholash va mustaqil
qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallash.
Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish
kompetensiyasi — aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy, oilaviy, kasbiy va iqtisodiy rejalarni tuza
olish, kundalik faoliyatda turli diagramma, chizma va modellarni o‘qiy olish, inson mehnatini yengillashtiradigan,
mehnat unumdorligini oshiradigan, qulay shart-sharoitga olib keladigan fan va texnika yangiliklaridan foydalana
olish layoqatlarini shakllantirish.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari va olgan xulosasi.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar: O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning: “Buyuk
kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, “Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston
davlatini birgalikda barpo etamiz”, “Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq
farovonligini garovi”, Ma’naviyat yulduzlari,Abdulla Oripov Adolat ko’zgusi, Pedagogika, shiorlar, plakatlar,
devoriy gazetalar, slaydlar, tarqatma materiallar.
O’qituvchi:
Ko’cha-ko’yda qayergadir
shoshilayotgan, jo’shqin
hayot bilan yashayotgan
insonlarni uchratib qolamiz.
Yana ba’zida kun bo’yi
televizor qarshisida
yastalanib yotgan, yoki
tinimsiz kompyuter
o’yinlari-yu, ishtimoiy
saytlarda sayr qiladigan,
mobil telefonini kovlashtirib
vaqtini behudaga sarvlashni
xush ko’radigan yoshlarni
uchratib qolamiz. Shunday
paytlarda aqlli va
donishmand kishilar umrni
qadrlab, undan unumli
foydalanishga harakat
qilganlarini eslatib o’tamiz. Bir
faylasuf shunday degan: «Vaqt bizning eng arzon va ayni vaqtda eng qimmatbaho
mulkimizdir, chunki vaqt tufayli biz hamma narsaga erishamiz». Darhaqiqat, tanamizga kirib-chiqayotgan har bir
nafas bizni abadiy tark etayotgan betakror vaqtimizning ifodasidir.
Abul Faroj: «Odam tabiatan qiziq yaratilgan, boyligini yo’qotsa xafa bo’ladiyu, umri zoe ketayotganiga esa parvo
qilmaydi», degan.
Abu Homid G’azzoliy yigirma to’rt soatni yigirma to’rt xazina, degan. Qachonki, bu xazinadan
birining eshigi ochilsa, yo yaxshi, yo yomon amallar ko’rinadi. Yana birining eshigi ochilsa, na yaxshi va na
yomon amallar bo’lmas ekan. Bunisi hech amal qilmay zoe o’tkazilgan vaqt bo’lib, undan egasi qimmatli vaqtini
boy berganidan qattiq afsuslanar ekan. Shu bois, yigirma to’rt xazinani na o’zi va na boshqalar uchun befoyda
amallar evaziga sovurish aqli raso kishining ishi emas. O’tgan ulug’ zotlar umrga loqayd qaramagandan tashqari
nafsini tergab, har kunini qanday o’tkazgani va bundan qanchalik manfaat yetishini tafakkur qilib turishgan.
Shayx Najmiddin Kubro vaqtni qilichga o’xshatib, shunday degan: “Vaqt keskir bir qilichdir. Agar keskir
bo’lmasaydi, anglab idrok etguningcha seni ko’tardi. Holbuki, u keskir bir qilich harakati ila hukmini ado aylar”.
She’riyat mulkining sultoni Alisher Navoiy inson umrini bebaho xazinaga qiyoslab, uning qadr-qimmatini to’g’ri
anglashga alohida e’tibor qaratadi. Ul zot har bir nafas va daqiqani duru gavharlar bilan teng ko’rib, undan
oqilona foydalanish lozimligini uqtiradi. Chuqurroq fikr qilsak, bir lahzalik yashash hadisini bilmagan kishi butun
hayoti davomida to’g’ri yashay olmaydi. Inson
boylikni juda misqollab va sabr-toqat bilan qo’lga kiritadi. Shuningdek, inson sarf
qilib turgan vaqt ham shunday qadrli boylik. Biroq u bu “boylik”ka mehnatu
zahmat chekib erishmagani bois, qadriga yetmaydi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil
2023-2024-o‘quv yili
34-mavzu: Foydali va maroqli dam – mehnatga hamdam.
Kun shiori: “Yoz juda soz”
Maqsad: O’quvchilarga yozgi ta’tilni mazmunli o’tkazish bo’yicha tavsiyalar berish, ularga yozgi
oromgohlarga yoki cho’milish havzalariga borganda ehtiyot bo’lishlikni uqtirish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi — media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab topa
olishni, saralashni, qayta ishlashni, saqlashni, ulardan samarali foydalana olishni, ularning xavfsizligini
ta’minlashni, media madaniyatga ega bo‘lish layoqatlarini shakllantirish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi — doimiy ravishda o‘z-o‘zini jismoniy, ma’naviy, ruhiy,
intellektual va kreativ rivojlantirish, kamolotga intilish, hayoti davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish,
kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish, o‘z xattiharakatini muqobil baholash va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini egallash.
Natija: O’quvchilarning erkin fikrlashi, tassurotlari.
Foydalanadigan ko’rgazmali qurollar: O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning:
“Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, “Erkin va farovon, demokratik
O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz”,“Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlashyurt taraqqiyoti va xalq farovonligini garovi”, Ma’naviyat qalbim quyoshi, shiorlar, plakatlar, devoriy
gazetalar, slaydlar, tarqatma materiallar
Doskada: “Yoz faslida vaqt o’tganin bilmay qolasan”
O’qituvchi:
Mana, yana ta’til onlari yaqinlashib qolmoqda. Yozgi ta’tilni har bir o’quvchi o’zining shaoitidan
kelib chiqib rejalashtiradi.
Avvalom bor, nima uchun ta’til yozda ko’proq beriladi?
Yozda havo haddan tashqari isib ketadi.
Ma’rifatparvar bobomiz Abdulla Avloniy yoz fasliga shunday ta’rif beradi: “Yoz faslida daraxtlarning
bargi yashil bo’lib, yashil barglari orasida mevalari taram-taram qizorib, ekinlar fishub, oqil insonlar
kabi boshlarini egub salom qilurlar. Bog’lar o’zlarini gullab, rang –barang yafrog’lar ila yasaturlar.
Maktab va madrasalarda o’qushlar to’xtalub, shogirdlar har tarafga sayohat qilurlar”.
Mohir pedagog Abdulla Avloniy ham yoz fasli ayniqsa, o’quvchilar, talabalar va ustozlar uchun ta’til
berilishining o’zida albatta sir-sinoat bor. Chunki, aql mehnat qiladigan kishilar albatta yaxshi dam
olmog’i kerak. Aynan uch oylik ta’til ham yoz fasliga to’g’ri keladi. Dam olish yaxshi, lekin yozgi
ta’tilni imkon darajada mazmunli o’tkazish darkor.
Yozgi ta’tilni uch qismga bo’lib olib, undan unumli foydalansa maqsadga muvofiq bo’ladi. Albatta,
ko’pchilik o’quvchilar yozda mehmonga borishga, oromgohlarda dam olishga, qo’shimcha til
o’rganishga, sport mashg’ulotlariga va biz iloji boricha vaqtni baddiy adabiyotga bag’ishlashimiz shart.
Ta’tilda o’zi ko’pchilik kitob o’qishga sarflaydi.
Bu esa o’quvchi bo’sh vaqtining samarasidan darak.
Topshiriq: Har bir o’quvchi yozgi kun tartibini tuzadi.
Izoh: O’qituvchi jarayonni kuzatishda samimiylikka, o’quvchilarning o’zlarini odob-axloq me’yorlariga
e’tiborli bo’lishlikka, faollikka, jon’uyarlikka va talabchanlikka, tezkorlikka, ijodkorlikka undab boradi.
Maktab MMIBDO‘____________________ _____________________ sana_____ _____ 20___yil