O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI
TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI QARSHI FILIALI
Bajardi:Jo’rayev R
Tekshirdi: Yaxyayev S
3-Amaliy ish
Mavzu: UNION, INTERSECT va MINUS standart so‘zlaridan foydalanish
Ishdan
maqsad:
Berilgan
predmet
soha
ma`lumotlar
bazasidan
foydalanib UNION, INTERSECT va MINUS standart so`zlaridan foydalanishni
o`rganish.
Uslubiy ko`rsatmalar: Agar select operatorida from so‘zidan keyin 1 ta
jadval emas 2 ta jadval ishlatilsa, bunda so‘rovni natija tashkil qiluvchi jadval 1
jadvali xar bir satri bilan 2-jadvalni xar bir satriga ulashdan (kombinatsiyadan)
yaratiladi. Bu amal jadvallarni birlashtirish deyiladi.
Rеlyatsion Mbda axborotlarni ortiqchaligini
normallashtirish
yo‘li
bilan
kamaytiriladi. Jadvallar ustida har xil amallar bеrish mumkin. Bu amallarni
tartiblab ishlab chiqqan odam Kodd hisoblanadi. Amallarga quyidagilar kiradi:
-
birlashtirish (UNION);
-
kеsishuv (INTERSECT);
-
ayirma (MINUS);
Oqituvchilar va Oqituvchilar_1 jadvallarini ko‘ramiz;
So’rov: select*from ish_vaqtlari;
Natija:
Select*from ish_vaqtlari2;
Natija:
Bu ikki jadvalni UNION yordamida birlashtiramiz.
So‘rov:
SELECT * FROM ish vaqtlari
UNION
SELECT * FROM ish vaqtlari2;
Natija:
Bu ikki jadvalni UNION ALL yordamida birlashtiramiz.
So 'rov:
SELECT * FROM ish vaqtlari
UNION ALL
SELECT * FROM ish vaqtlari2;
Natija:
Mavzu: Bir nеchta jadvallar birlashtirish, JOINlar bilan ishlash
Ishdan
maqsad:
Berilgan
predmet
soha
ma`lumotlar
bazasidan
foydalanib, bir nеchta jadvallar birlashtirish, JOINlar bilan ishlash.
1.
SQL INNER JOIN operatorining 1-2 jadvalning mos elementlarini
qo`shadi.
SQL INNER JOIN operatorining sintaksisi quyidagi ko`rinishda bo`ladi:
SELECT
column_names [,... n]
FROM
Table_1 INNER JOIN
Table_2
ON condition
1. SQL INNER JOIN operatori
So`rov: SELECT *FROM ish vaqtlari
INNER JOIN ish vaqtlari
ON ish vaqtlari.ID=ish vaqtlari2.ID;
Natija:
Inner join qo’llanishi natijasi
2. LEFT JOIN operatori
So`rov: SELECT * FROM ish vaqtlari
LEFT JOIN ish vaqtlari
ON ish vaqtlari
.lavozimi = ish vaqtlari2.
lavozimi;
Natija:
Left join qo’llanishi natijasi
3.RIGHT JOIN operatori
So`rov: SELECT *FROM ish vaqtlari
RIGHT JOIN ish vaqtlari
ON ish vaqtlari.lavozimi = ish vaqtlari2.lavozimi;
Natija:
Right join qo’llanishi natijasi
9-AMALIY ISH
Mavzu: Standart funksiyalardan foydalanib so‘rovlar yaratish
Ishdan maqsad:
Berilgan predmet soha ma`lumotlar bazasidan foydalanib
standart funksiyalardan foydalanib so‘rovlar yaratishni o`rganish.
Uslubiy ko`rsatmalar:
Standart funksiyalar:
LOWER - satrni kichik harfga o'zgartiradi
UPPER - satrni katta harfga o'zgartiradi
RPAD – O'ng qatorni ma'lum bir uzunlikdagi boshqa qator bilan bog'laydi
REPLACE – Satr ichidagi barcha substringlarning o'rnini yangi pastki satr
bilan almashtiradi
UCASE – Satrni katta harfga o'zgartiradi
REVERSE – Satrni o'zgartiradi va natijani qaytaradi
LENGTH- Qator uzunligini qaytaradi (baytda).
LTRIM - qator boshidagi bo’sh joylar (probel)larni o’chiradi.
RTRIM -funksiyasi satr oxiridagi bo'sh joyni olib tashlash orqali asl
nusxadan olingan satrni qaytaradi.
Talabalar nomli jadvalga yuqorida ko`rsatilgan buyruqlarini tadbiq qiling.
1. So`rov: Select * from bolimlar;
Natija:
Bolimlar jadvalidagi ma’lumotlarni ko’rish
So’rov: select LOWER(FISH) from bolimlar;
Natija:
So’rov: select UPPER(FISH) from bolimlar;
Natija:
So’rov: select LPAD(FISH,4, ‘sayd) as newarea from bolimlar;
Natija:
So’rov: select RPAD(FISH,4,’$’) as newarea from bolimlar;
Natija:
So’rov:select LEFT(nomi,3) as nomi from bolimlar;
Natija:
So’rov: select right(nomi,5 ) as nomi from bolimlar;
Natija:
So’rov: select LENGTH(nomi) from bolimlar;
Natija:
Mavzu: Agrеgat funksiyalardan foydalanish
Ishdan maqsad:
Berilgan predmet soha ma`lumotlar bazasida agregat
funksiyalaridan foydalanishni o`rganish.
Agregat (yoki STATIK) funksiyalar sonli yoki hisoblanuvchi ustunlar
bilan ishlaydi. Agregat funksiya argumenti butun ustun bo‘lib, bitta qiymat
qaytaradi.
Bu funksiyalarni ko‘rib chiqamiz:
 SUM() – Ustundagi hamma qiymatlar summasini hisoblaydi.
 AVG() – Ustundagi hamma qiymatlar o‘rtasi qiymatini hisoblaydi.
 MIN() – Ustundagi hamma qiymatlar eng kichigini aniqlaydi.
 MAX() – Ustundagi hamma qiymatlar eng kattasini aniqlaydi.
 COUNT()– Ustundagi qiymatlar sonini hisoblaydi.
 COUNT(*)– So‘rov natijalari jadvalidagi satrlar sonini hisoblaydi.
Agregatlash argumenti bo‘lib ustun nomidan tashqari ixtiyoriy
matematik ifoda xizmat qilishi mumkin.
SQL tilida matematik funksiyalaridan quyidagilar ishlatiladi:
ABS (son) – sonning absolyut qiymatini hisoblaydi;
ISNUMERIC (ifoda) – ifodaning sonli turga mansubligini aniqlaydi;
SING(son) – sonning ishorasini aniqlaydi;
RAND(utun son) – 0 va 1 oralig’ida berguli siljiydigan favqulotdagi sonni
hisoblaydi;
ROUND(son, aniqlik) – ko’rsatilgan aniqlikda sonni yaxlitlaydi.
POWER(son, daraja) – sonni ko’rsatilgan darajaga ko’taradi;
SORT(son) – sondan kvadrat ildiz chiqaradi;
SIN(burchak)
–
radianlarda
ifodalangan
burchak
sinusini
hisoblaydi;
COS(burchak) – radianlarda ifodalangan burchak kosinusini hisoblaydi; EXP(son)
– sonnining eksponentasini hisoblaydi;
LOG(son) – sonning natural logarifmini hisoblaydi; Qatorlar bilan ishlash
funksiyalari:
LEN(qator) – qatordagi belgilar sonini hisoblaydi;
LTRIM(qator) – qator boshidagi bo’sh joylar (probel)larni o’chiradi;
Natija: