AVTOMOBILSOZLIK
FAKULTETI
AT YO’NALISHI 70.21GURUH TALABASI
MAMATISOYEV
RAHMATILLONING
EKOLOGIYA FANIDAN
TAYYORLAGAN MUSTAQIL
ISHI
KISLATALI
YOMG’IRLAR
REJA
•
KISLATALI YOMGIRLAR HAQIDA UMUMIY MALUMOT
•
ULARNI HOSIL BOLISH SABABLAR
•
ULARNING TASIRI
•
UMUMIY XULOSA
Kislotali yomg'ir nima?
Bugungi kunda aholining o'sishi va boshqalar. Ta'sir natijasida
energiya ishlab chiqarish va sanoat faoliyati natijasida
oshiradi. Yaratilgan ifloslantiruvchi moddalar atmosferada tashiladi,
natijasida o'zgaradi va mos meteorologik sharoitda yog'ingarchilik
yomg'ir deb ataladigan bu ifloslanish butun hayotga ta'sir qiluvchi
va yomg'ir, qor, tuman, shudring va zarralar shaklida erga etib
Erdan osmonga ko'tarilayotgan suv bug'lari bug 'fazasidan suyuq
sovuq havo massalariga duch kelib, yana erga tushadilar. Hech
duchor bo'lmagan yomg'ir juda oz miqdordagi kislotalilikni o'z
Erdan osmonga ko'tarilayotgan suv bug'lari bug 'fazasidan suyuq fazaga aylanadi, chunki ular sovuq havo
massalariga duch kelib, yana erga tushadilar. Hech qanday ifloslantiruvchi ta'sirga duchor bo'lmagan
yomg'ir juda oz miqdordagi kislotalilikni o'z ichiga oladi (pH 5,6 pH).
Oltingugurt dioksidi, oltingugurt trioksidi va azot oksidi birikmalari avtotransport vositalaridan
foydalanish, issiq suv manbalari, shaxsiy parvarish vositalari, vulqon hodisalari va sanoat faoliyati
natijasida chiqariladi. Xususan, qazib olinadigan yoqilg'idan foydalanish natijasida atmosferaga
chiqariladigan miqdor katta. Tumanli yoki bulutli suv havzalariga biriktirilgan bu kislotali struktura yerga
oltingugurt kislotasi, sulfat kislota va nitrat kislota sifatida kiradi.
Kislota ta'siri tuproq tomonidan neytrallanadi, ammo tuproqning neytrallash effekti etarli emas, chunki
yuqori havo ifloslanishi kislota miqdoriga bevosita ta'sir qiladi. Bu tuproqning biologik va kimyoviy
xususiyatlariga salbiy ta'sir qiladi.
Oltingugurt oksidi (SOx)
Elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun yuqori miqdorda
yoqilg'idan foydalangan holda issiqlik elektr stantsiyalaridan yuqori
Shuning uchun bu havo ifloslanishiga olib keladigan eng muhim
Oltingugurt dioksidi miqdori va tarqalganligi sababli eng muhim
rangsiz va zaharli. Atmosfera bosimida gaz yuqori bosimda suyuq
shakar, mevalarni quritish, go'sht, sharob va reaktiv ishlab
maqsadlarda ishlatiladi.
Havoning sifatini himoya qilish to'g'risidagi nizomda oltingugurt
chegaraviy qiymatlari; soatiga o'rtacha 450 mg / m3,
Kunlik o'rtacha 150 mg / m3, mavsumiy asosda o'rtacha 120 mg
o'rtacha 60 mg / m3.
Azot oksidlari (NOx)
Quyosh nurlanishiga duchor bo'lgan ammiak bug'i nitrat
bo'lishiga yordam beradi. Tozalangan tutun va doimiy
katta miqdori chiqindilarni chiqarishga olib keladi. Azot
tabiiy gaz aylanishi natijasida hosil bo'ladi. Bu kislotali
shakllanishini qo'llab-quvvatlaydi va yomg'irning
oshiradi.
Buning sababi tuproq, suv havzasi, ko'l va boshqalar.
kislotasini aylantirish uchun nitrifikatsiya qiluvchi
Emissiyalarning inson salomatligiga ta'siri
Bu terining nafas olishiga to'sqinlik qiladi.
ruhiy buzuqlik kabi muammolarga olib
jinoyatchilik darajasi oshadi. Bu
surunkali bronxit, saraton, erta qarish,
nafas qisilishi, ko'zning yonishi, qon
immunitetning zaiflashishiga olib keladi.
Kislotali yomg'irning atrof-muhitga ta'siri
Tuproq tarkibidagi magniy, kaltsiy kabi elementlarning er
o'tishiga sabab bo'ladi. Shunday qilib, tuproq zaiflashadi
hosildorligi pasayadi. Kislotali yomg'ir tuproqqa yoki suv
alyuminiy, kadmiy, simob kabi moddalar bilan
ta'sir ko'rsatadi. Qoplamalar ma'lum plastmassa, metall
tarixiy inshootlarning aşınmasına va buzilishiga olib
zaxiralarini yaroqsiz holga keltiradi. Uning tabiiy va tarixiy
o'simliklar va hayvonlarning xilma-xilligi va tirik hayotiga
Kislorod yomg'ir atmosferaning ifloslanishiga, ayniqsa engil avtomobillar va ishlab chiqarish jarayonlari
natijasida chiqariladigan ortiqcha miqdorda oltingugurt va azot tufayli, odatdagidek kislorodli suv tomchilaridir.
Kislota yomg'iriga kislota birikmasi deyiladi, chunki bu atama qor kabi boshqa kislotali yog'ingarchiliklarni o'z
ichiga oladi.
Kislotali yomg‘irlar o‘rmonlarning yo‘q boiib ketishi, hosilning nobud boiishi,
yerning unumdorligi pasayib ketishiga sabab bo‘lmoqda.
Bundan tashqari, kislotali yomg‘irlar binolar, madaniy yodgorliklar,
quvurlami emirmoqda, avtomobillarni ishdan chiqarmoqda, zaharli metallar
yerning suv sizib o’tadigan qatlamlariga kirib borishi mumkin.
Kislotali yomg'irlar yog‘ishining oqibatini AQSH, Germaniya, Chexiya,
Shveytsariya, Avstraliya va sanoati rivojlangan boshqa ko‘plab
mamlakatlarda kuzatish mumkin.
Kislotali yomg‘irlar ko‘l, daryo va boshqa suv havzalariga salbiy ta’sir
ko‘rsatadi, ulardagi taxirlik darajasi ko‘tarilib, suvdagi o‘simlik va hayvonlar
nobud bo‘ladi. Suv tubida organik moddalarko‘payib, ulardan zaharli
metallar - alyumin, simob, qo‘rg‘oshin, kadmiy ajralib chiqadi. Ushbu
zaharli metallar suvga o‘tib, inson salomatligi uchun jiddiy xavf tug‘diradi
XULOSA
Yaqin o'tmishda ham biz bahor momaqaldirog’idan keyin
shovullab quyadigan yomg’ir, yoz yomg’iri yoki
qishdagi laylakqordan quvonar edik. Ular har bir
faslning o’z zavqi borligini bildirar edi. Endi esa
ular ehtiyot bo‘lishimizni va uydan bosh kiyimsiz va
soyabonsiz chiqmasligimiz haqida ogohlantiradi!
Atmosferaga nima bo‘ldi ekan, nima uchun oddiy
hodisa bo‘lgan yog‘ingarchilikdan biz qo‘rqib qoldik?
Ildam qadamlar bilan rivojlanib borayotgan sanoat
yildan-yilga
ko‘proq
yoqilg‘i
yoqishni
talab
qilmoqda.
Yomg'ir
kunlari
soyabonlardan
foydalanishning sababi ham shunda, yomg'irdan ivib
ketishda emas.
Biz
avtomobil
dvigatellari
va
qozonxonalarda
shunchalik ko‘p yoqilg'i yoqib yuboramizki, havoni
azot oksidlari va oltingugurt dioksidlari bilan