4-mavzu: Stressdan chiqishning fundamental qadamlari
1.
Stressdan fundamental chiqish tushunchasi.
2.
Stressdan chiqishning 3 bosqichi.
3.
I bosqich – stress holatini aniq belgilash.
4.
II bosqich – stress holatidan chiqish (me’yoriy holatga kelish 3
qadamdan iborat).
5.
III bosqich – me’yorlarni o‘zgartirish (2 qadamdan iborat).
6.
Stressga moyillikni kamaytirish.
Stressdan fundamental chiqish tushunchasi
STRESSNI DAVOLASH VA OLDINI OLISH
Barchaga ma’lumki, yaxshi uyqudan ko‘ra yaxshiroq dori yo‘q. Shunday
ekan, siz qanday uxlashingiz haqida o‘ylab ko‘rishingiz kerak. Quyida uyquni
yaxshilashga yordam beradigan ba’zi tavsiyalar keltirilgan.

Muntazam mashqlar normal uyqu uchun katta yordam beradi. Ularni
yotishdan ikki soat oldin, ochiq havoda bajarish tavsiya etiladi.

Uxlashdan oldin issiq vanna qabul qilib, sokin musiqa tinglashingiz
mumkin. Har kuni buni qilishga harakat qiling.

Uyqu normal va sog’lom bo‘lishi uchun organizmga melatonin deb
ataladigan gormon kerak. U gormon B guruhi vitaminlari qabulidan keyin
ortadi, bu vitamin esa guruch, bug’doy, arpa, pista urug’i, quritilgan o‘rikda
ko‘p bo‘ladi.

Yotoqxona shovqinli va yorug’ bo‘lmasligi kerak, bular tinch uxlashga
xalaqit beradi.
Stressli vaziyatni yengishda bir tekis va soki nafas olish yordam beradi.
Nafasni burun orqali chuqurroq olish kerak, chiqarishda esa sekin, og’iz orqali
chiqarish kerak.
Stressda to‘g’ri ovqatlanish ham muhim ahamiyatga ega. Oziq-ovqat oson
va yaxshi hazm bo‘lishi kerak. Shoshmasdan, kam-kamdan ovqatlaning.
Ovqatlangandan keyin bir oz dam olish kerak.
Stress bilan kurashishda xalq tabobati usullari bor. Moychechak yaxshi
ta’sirga ega. Uning damlamasi bosh og’rig’i, uyqusizlik bilan kurashadi va
tinchlantiruvchi ta’sirga ega. Samarali yordam beruvchi xususiyatga shuningdek,
oregano o‘ti va mavrak moyi ega. Charchoqqa qarshi ajoyib vosita melissadir. Bu
zo‘riqishni, tashvishlarni yengillashtirish uchun ishlatiladi, hatto og’ir stressda ham
yordam beradi. Melissadan tayyorlangan choy uyqusizlik va depressiya uchun
yaxshidir.
I bosqich – stress holatini aniq belgilash
1 -bosqich1. Safarbarlik, taranglik yoki xavotirlik bosqichi. Tana barcha
himoya vositalarini ishlatadi. Barcha funktsional tizimlar va aqliy zaxiralar
faollashtirilgan. Subyektiv ravishda, bu bosqich hayajon, "titroq" sifatida qabul
qilinadi. Bu holat ko‘p odamlar uchun imtihon, mas'uliyatli uchrashuv, boshlanish,
operatsiya oldidan xarakterlidir. Shuni esda tutish kerakki, kuchli, haddan tashqari
hayajon "yonish" bilan to‘la. Kuyish charchoqni erta charchash va stressga qarshi
turish uchun resurslarning etishmasligi deb ta'riflash mumkin. Ammo haddan
tashqari xotirjamlik ham foyda keltirmaydi, chunki bu tanani muammoli
vaziyatdan chiqish uchun etarli darajada harakatlanishiga yo‘l qo‘ymaydi.
Bu bosqichda inson organizmida anabolik jarayonlar kuchayadi va birinchi
navbatda proteosintez va RNK hosil bo‘lishi, immunologik qarshilikning oshishi
ham qayd etiladi.
II bosqich – stress holatidan chiqish (me’yoriy holatga kelish 3
qadamdan iborat)
1
https://dd-restaurant.ru/uz/cabbage/zavershayushchei-stadiei-stressa-yavlyaetsya-stress-i-ego-vidy-fazy-stressa/
2 -bosqich. Moslashuv bosqichi. Stressga faol qarshi turish va unga
moslashish, tana tarang, safarbar holatda. Tana va stressor qarama -qarshilikda
birga yashaydi. Ular o‘rtasida "strategik paritet" yaratilmoqda.
III bosqich – me’yorlarni o‘zgartirish (2 qadamdan iborat)
3 -bosqich. Charchash bosqichi. Stressli vaziyatda doimiy qolish va stressga
uzoq vaqt qarshilik ko‘rsatish asta-sekin tananing zaxiralari tugashiga olib keladi.
Tushkunlik yoki astenizatsiya rivojlanadi. Ushbu bosqichning boshida, agar stress
omilining ta'siri yo‘q qilinmagan bo‘lsa, odamning moslashish qobiliyati tugaydi.
Stress patologik holatga aylanadi, chunki ham aqliy, ham jismoniy resurslar
etishmaydi. Bu bosqich og'riqli jarayonlarning rivojlanishiga o‘tadi. Bu, ayniqsa,
stressor sizga ta'sir qilishni davom ettirsa, ehtimol. Somatik patologiyaning
shakllanishi mumkin (gipertoniya, miokard infarkti, insult). Ko‘pincha bu
bosqichdan chiqish yo‘li depressiv reaktsiyalar bo‘lib, u tegishli dori terapiyasini
va psixiatr-psixoterapevtning yordamini talab qiladi.
Stressga moyillikni kamaytirish
Stressga olib keluvchi omilga tog’ridan-tog’ri ta’sir o‘tkazish:

Stressli
vaziyatning
asl
sababi
nimada
ekanligini
aniqlang;

Ushbu vaziyatni o‘zgartira olishingizni baholang;

Oqibatlarini baholang.
Vaziyatga bo‘lgan qarashingizni o‘zgartirish:

Vaziyatni
o‘zgartirish
sizning
qo‘lingizdan
kelish-
kelmasligini baholang;

Agar boshqalar hatti-harakatini o‘zgartirib bo‘lmasa,
ularga bo‘lgan munosabatingizni o‘zgartiring.
Stressni oldini olish — erishilsa bo‘ladigan maqsadlar qo‘ying:

«Men ideal bo‘lishim kerak», «Dunyo menga nisbatan
doimo adolatli bo‘lishi kerak» degan fikrlardan yiroq bo‘ling;

«Agar reja tuzib chiqsam, men hammasini uddalayman»,
«Men buni bosqichma-bosqich amalga oshiraman», «Agar uddasidan
chiqa olmasam, barchasini boshqatdan boshlayman» degan fikrga
yaqinroq bo‘ling.