Hoofdstuk 2
Wie is de mens?
{-----------------------------------------------------------------}
Wat is een mensbeeld?
 Mensbeeld = een samenhangend geheel van opvattingen over hoe
mensen altijd en overal zijn en/of behoren te zijn.
 Twee soorten;
 Empirisch mensbeeld = zoals het nu is
 Normatief mensbeeld = zoals het zou moeten zijn (ideaal/droom)
Wat maakt een mens?
 Lichaam
 Sociaal
 Zelfbewustzijn
Mens en dier
 Wat zijn de verschillen?
o Zelfbewust
o Zingeving
 Het stellen van de vraag; Waarom?
o Cultuurmaker
 Iedereen is een cultuurmaker door de sfeer die jij
brengt en hoe jij het leven leidt.
 Wat zijn de overeenkomsten?
o Voeding
o Etc.
Paragraaf 3; de mens is een egoïstisch wezen
Secularisatie => De scheiding tussen de kerk en de staat.
Thomas Hobbes (1588-1679)
De mens is;
 Egoïstisch
 Streeft naar eigenbelang, macht en geld
 Natuurtoestand; oorlog, wolf voor anderen
 Wolf => Zelfstandige wilde wolf, verdedigend
 Sociaal contract als oplossing voor de natuurtoestand
 Bepaalde dingen die wij doen als oplossing tegen geweld
 Onderdeel van de natuurtoestand: geweldsmonopolie.
 Er is maar een orgaan die geweld mag gebruiken; politie,
defensie, etc.
 Leviathan: belangrijk omdat.
 Overheid als beschermer
 Maar: Er is een contract!
 Dat contract kan ook ontbonden worden
 Als iemand zijn macht misbruikt kan dit ‘contract’
opgezegd worden.
Het contract van Hobbes is ontstaan omdat de mens er niet zonder kan, anders
zullen zij alleen maar met elkaar vechten!
Rousseau heeft ook een sociaal contract, maar dit is iets wat al bestond en hij
heeft het alleen op papier gezet.
Paragraaf 4; De mens is een vrij wezen
Jean Paul Sartre (1905-1980);
> De mens is vrij (bewustzijn)
> De mens is bepaald (lichamelijk)
> De mens ontwerpt zichzelf, kiest zichzelf (er is geen vooropgesteld ontwerp of
doel van dé mens)
> De mens is daarom altijd verantwoordelijk voor zijn keuzes
> De mens heeft geen keuze om vrij te zijn maar is daartoe veroordeeld
> Sartre is dus een existentialist (hoort bij het existentialisme) en geen
determinist
Adam Smith (1723-1790);
> Mensbeeld  Van belang omdat hij een van de eerste economen van onze
tijd is. Na Hobbes, 18de eeuw
> Mens als een vrij wezen
> Mens als egoïstisch wezen; positief! Gevolg mensbeeld
> Taken overheid;
- Veiligheid burgers
- Handhaving recht
- Verrichten maatschappelijk nuttige taken
> Vrijemarkteconomie
> Weinig staatsinvloed; beste uit jezelf!
> Concurrentie
> Betere presentaties
> Invisible hand = aanbod past aan op vraag
Christelijk mensbeeld
> De mens is geschapen door God, naar zijn evenbeeld.
> De mens heeft op aarde een doel; God en zijn naasten liefhebben & werken
naar de volmaakte wereld (Rijk van God)
> De mens is een sociaal wezen; aangewezen op anderen en God. Bovendien
heeft de mens plichten naar beiden (moreel)
> De mens schiet te kort in moreel goed leven door de zondeval; de mens ‘valt’
in zonde volgens het scheppingsverhaal (Adam & Eva en de verboden vrucht).
Het kwade is hierdoor onderdeel van de mens geworden (egoïsme, jaloezie,
hoogmoed, gevoeligheid voor verleidingen) alsmede zijn sterfelijkheid.
Thomas van Aquino (1225-1274);
“De mens is vrij binnen de grenzen van zijn rationaliteit”
Christelijk sociale leer
> Gaat verder op Thomas van Aquino
> Zonder Liberalisme (Hobbes & Smith)
> Mens als sociaal wezen
> Maatschappij als samenhangend geheel
> Recht op privébezit door god toegekend
> Geen klassenstrijd
- Maatschappelijk middenveld; Grens aan uitoefening van recht op
privébezit (samen met subsidiariteitsbeginsel)
Kritiek op het christelijke mensbeeld
> Gebrek aan wetenschappelijk bewijs
> Wezen van de mens wordt vastgelegd
> Rijkdom beschermd door Christendom
Wat is geweld?
> Geweld  Het vernietigen of schade toebrengen aan mensen, de natuur of
objecten
> Verschil tussen…
o Lichamelijk geweld: Iemand wordt fysieke schade toegebracht
o Geestelijk geweld: Iemand wordt geestelijke schade toegebracht
> Lichamelijk geweld is makkelijker vast te stellen dan geestelijk geweld omdat
dit makkelijker te zien is, denk aan wonden.
> Seksueel geweld  Combinatie van lichamelijk én geestelijk geweld
 Vaak wordt de machtsrelatie (‘hoger’ en ‘lager’
geplaatste) tussen beide partijen gebruikt om bepaald
gedrag af te dwingen.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------> Opzettelijk geweld  De intentie hebben om iemand iets aan te doen.
> Onopzettelijk geweld  Niet de intentie hebben om iemand iets aan te doen.
Iemand geweld aan doen is een onbedoeld effect van gedrag.
> Persoonlijk versus publiek geweld  Zie PowerPoint voor filmpjes
Hoe kan je leren;
Maak het ‘levend’
Zorg dat het verhaal duidelijk word
Beantwoord de leerdoelen zonder hulp
Kijk in teams >> Test jezelf/hoe kan ik samenvatten voor levensbeschouwing?