Berdaq nomidagi QDU matematika
fakulteti
4K1-guruh
talabasi
Mirzakulov Sabitning Xo’jayli tumani
42-maktabning 9-sinfida Informatika
va axborot texnologiyalari fanidan
“Operatsion
tizimlar”
mavzusida
oʻtgan bir soatlik
ISH REJASI
Sana: 09.09.2023
Sinf: 9
Fan: Informatika va axborot texnologiyalari
Mavzu: Operatsion tizimlar
Vaqt: 45 daqiqa
Darsning maqsadi va vazifalari:
Ilimiy maqsadi: O'quvchilarga operatsion tizimi haqida ma'lumot beriladi.
Tarbiyaviy maqsadi: O'quvchilarning fanga bo'lgan ishtiyoqi, hurmat-e'tibor
orttiriladı. O'quvchilarda turmushta uchraydigan misollarning yechimini topishda
tassavur qilish qobiliyatini rivojlantirish.
Rivojlantiruvchi maqsadi: O'quvchilarga avvalgi o'tilgan mavzusiga misollar
ko'rsatish va bilimini orttirib borish. Operatsion tizimlarni o'rganish.
Darsning tipi: Yangi bilim berish
Darsning turi: Aralash
Oʻqitish metodlari: Savol-javob, yakka tartibda ishlash, kichik guruhlarda ishlash,
diskussiya.
Darsga kerakli qurollar: 9-sinf informatika darsligi, tarqatma materiallar,
proektor, kompyuter, doska, bo'r.
Darsda shakllanadigan kompetenctsiyalar:
ishlashish, o'z-o'zini rivojlantirish.
Kommunikativ,
xabar
Darsning borishini rejalashtirish:
Bajariladigan ishlar
Vaqti
Metod
Kerakli
qurollar
bilan
1 Tashkillashtirish
5 daqiqa
2 Uyga vazifani so’rash
10 daqiqa
3 Yangi mavzu
10 daqiqa
4 Mustahkamlash
15 daqiqa
5 Darsni yakunlash va 5 daqiqa
baholash
Nazorat qilish,
savol-javob
Savol-javob,
birgalikda
islashish
Diskussiya,
kichik leksiya,
savol-javob,
aqiliy hujum
Savol-javob
Kundalik.com
sayti
Kitob, doska,
bo'r
Kitob, doska,
bo'r, proektor,
kompyuter
Kitob, doska,
bo'r,kompyuter
Kitob, misollar
Darsning borishi:
I.
Tashkillashlashtirish:
 Salomlashish;
 Sinfning tozaligini tekshirish;
 O'quvchilarning darsga qatnashini tekshirish;
 O'quvchilarning darsqa tayyorgarligini tekshirish;
II. Uyga vazifani so’rash:
O'tilgan mavzuni takrorlash. O'quvchilar mavzuni qay darajada
o’zlashtirganligini aniqlash, ularni baholash maqsadida uyga topshiriqlarni
tekshirish va dars materiallarin o'zlashtirish.
III. Yangi mavzu:
2-mavzu: Operatsion tizimlar
Mavzuni bayon qilishdan oldin disskussiya usuli bilan o'tilganlarni esga
tushiriladi.
Mavzuni bayon qilishdan ustoz quyidagicha bir nechta ma’lumotlarni keltirib
mavzuni tushundiradi.
OS kompyuter tizimidagi barcha dastur va qurilmalarni boshqaradi. OSning
bir necha turlari mavjud. Ulardan eng keng tarqalgan uchtasi: shaxsiy kompyuterlar
uchun Microsoft Windows, Macintosh (Mac) kompyuterlari uchun Apple OS X va
Linux operatsion tizimlari.
Foydalanuvchi interfeysi
Operatsion tizim kompyuter ishlashi uchun zarur boʻlgan barcha amallarni
bajaruvchi dasturlar toʻplamidir. Uning dasturlaridan biri foydalanuvchi ekranda
koʻradigan tasvirlarni boshqarishga mo‘ljallangan bo‘lib, ushbu qism interfeys yoki
to‘liq aytganda inson-kompyuter interfeysi (HCI – Human Computer Interface) deb
ataladi.
Interfeysning bir necha turlari mavjud. Ularni tanlashda quyidagilar inobatga
olinadi:
• kompyuter bajarishi kerak boʻlgan vazifalar;
• foydalanuvchi turi va uning imkoniyatlari.
Grafik foydalanuvchi interfeysi inson tomonidan kompyuterga berilgan
murakkab ko‘rsatmalarni tushunishi uchun grafik ma’lumotlardan foydalanadi.
Grafik foydalanuvchi interfeysi.
Odatda GUI bajarilishi mumkin boʻlgan funksiyalarni ifodalash uchun
ikonkalardan foydalanadi. Boshqaruvingizdagi sichqoncha kursori bilan ekrandagi
ikonkani koʻrsatishingiz mumkin. Ekran turli ikonkalarga ega har xil maydonlarga
boʻlinishi mumkin, bu maydonlar oynalar deb ataladi. Toʻrtta elementni (oynalar,
ikonkalar, sichqoncha va kursor) birlashtirsangiz WIMP (windows, icons, mouse,
pointer) hosil boʻladi. Foydalanuvchining grafik interfeysi baʼzan WIMP deb ham
ataladi.
Sichqoncha yordamida ikonkani ko‘rsatish va tanlash juda oson hamda uni
amalga oshirish foydalanuvchidan deyarli IT sohasidan bilim talab qilmaydi. Bu esa
yosh bola yoki kompyuterlar haqida kam maʼlumotga ega kishi uchun ham GUI
interfeysidan foydalanish imkoniyatini yaratadi.
IV. Mustahkamlash uchun mashg'ulotlar:
Topshiriq: Interfeysning boshqa turlari haqida maʼlumot topishga harakat qilib
koʻring. Masalan, “Natural language” interfeysi nima?.
Topshiriq: Maktabda
foydalaniladi.
foydalanuvchi
interfeyslarining
qanday
turlaridan
V. Darsni yakunlash va baholash:
Darsning maqsadi o'quvchilarga o'rgatish va qay darajada tushunganligini
aniqlash topshiriqlarni bajargan o'quvchilarni baholash.
Uyga vazifa:
1. Kir yuvish mashinasining yuvish siklini boshqarish uchun kompyuter
protsessordan foydalanadi. Foydalanuvchi interfeysi qanday koʻrinishga
ega? Nega GUI emas?
2. Kamera qanday turdagi foydalanuvchi interfeysiga ega?
T/r
Mashq
bosqichlari
Ajratilgan vaqt
Darsning texnologik xaritasi
Mashq mundarijasi
Ta'lim
metodlari
va turlari
Ta'lim
vositalari
1
Tashkil etish
bo'limi
2
Aktuallashtirish
(Motivaciya)
3
Yangi
tushuncha va
ish harakat
usullarini
umumlashtirish
4
Mustahkamlash
yoki qo'llash
5
Yakunlovchi
bo'lim
Fan o'qituvchisi:______________________________
_________________
Amaliyotchi: ________________________________
_________________