Algoritmlarni eng yomon va
o’rtacha xolatlarda baholash
Algoritmlarni yomon va o'rtacha xolatlarda baholash,
algoritmlar ko'p qidiruv va hisoblash operatsiyalaridan
iborat bo'lgan dasturlarni yaxshi ishlashiga qarab aniqlash
uchun muhimdir. Algoritmlar yomon xolatlarda - masalan,
katta sonli va qat'iy olmaydigan ma'lumotlar bilan ishlash vaqtini katta miqdorda olishi mumkin. Bu esa
dasturni ishlatuvchilar uchun kechiktirish va dastur
faoliyatining qisqarishi bilan bog'liq muammo lar
tug'ishiga olib kelishi mumkin.
Algoritmlarning o'rtacha xolatlarda baholash esa,
algoritmlar tuzilishi va ishga tushirilishi paytida
aniqlanadigan yuqori xususiyatlardan foydalanib,
algoritmlarni yaxshi vaqtda ishlashi va maslahat berish
uchun muhimdir. Masalan, yaxshi algoritm harakatlar
sonini hisoblash uchun $O(n)$ vaqt talab qiladi, lekin
yomon algoritm bu ishni $O(n^2)$ vaqt talab qiladi.
Algoritmlarni baholash uchun qo'llaniladigan eng
mashhur usullardan biri, algoritmlarning vaqt ta'siri (time
complexity) hisoblashdir. Bu usulda, algoritmlar ishga
tushirilishi vaqti odatda yorliq va to'griligi yuqori
hisoblanadi.
Algoritm vaqt ta'siri, algoritmda amalga oshirilgan
operatsiyalar soni bilan va har bir operatsiyani bajarish
vaqti bilan aniqlanadi. Vaqt ta'siri notatsiyalari, ko'pgina
odatda "O" notatsiyasi yordamida ifodalangan va $O(1)$,
$O(log n)$, $O(n)$, $O(n log n)$, $O(n^2)$, $O(2^n)$
kabi ko'rinishlarda yoziladi.
Boshqa usullar esa, algoritmlar yomon xolatlarda qanday
ishlayotgani va qanday natijalar berishiga qarab
baholashni o'z ichiga oladi. Masalan, algoritmning xotira
ishlab chiqishi, ma'lumotlar saqlash usullari, amalga
oshirish jarayonining aniqdirligi, xatoliklar bilan qanday
muomala qilinishi, kabi xususiyatlar bu usullarga kiradi.
Barcha algoritmni bitta usulda baholash mumkin emas,
chunki har bir usul algoritmning biror bir yoki bir nechta
xususiyatlariga e'tibor qaratadi. Shuning uchun,
algoritmlarni yomon va o'rtacha xolatlarda baholash
uchun bir nechta usullardan foydalanilishi tavsiya etiladi.