Batayang kaalaman sa mga teorya sa pananaliksik na akma
o mula sa lipunang Pilipino
•
•
•
•
•
•
•
•
•
TEORYA
Hipotesis
Ideya
Postulado
Nosyon
Ang teorya ay isang katawan ng mga prinsipyo o mga
teorem na kabilang sa isang paksa. Maaari ring isang
pagkabatid o pananaw sa isang bagay na gagawin, o kaya
ng metodo ng paggawa nito. Ang teorya ay maaari pa ring
isang sistema ng mga panuntunan o mga prinsipyo.
Ayon naman kay Abend (2013, sa San Juan et al, 2019)),
ang mga teorya ay binuo upang magpaliwanag, magbigay
ng prediksyon hinggil sa o makatulong sa pag-unawa sa
penomemon, at sa maraming sitwasyon, ay naglalayong
suriin ang kabuluhan at palawakin pa ang umiiral na
kaalaman.
4.
Ano ang batayang teoretikal?
Ito ay set ng magkakaugnay na konsepto, teorya at
kahulugan na nagpapakita sa sistematikong pananaw ng
isang penomena sa pamamagitan ng pagtukoy sa
relasyon o kaugnayan ng mga baryabol sa isang paksang
pinag-aaralan.
Ang batayang teoretikal ang estrukturang nagtatahi o
sumusuporta sa teorya ng pananaliksik Ipinapakilala at
inilalarawan nito ang teorya ng pananaliksik at
pinapaliwanag kung bakit umiiral ang suliranin ng
pananaliksik.
Ayon sa University of Southern California (2018), ang
batayang teoretikal ay binubuo ng mga konsepto at
teorya
na
magagamit
sa
pananliksik
na
pawangkaraniwang nabubuo sa pamamagitan ng mga
teorya at konsepto mula sa mga umiiral na pananaliksik
na naging bahagi ng kaugnay na literatura at kaugnay na
pananaliksik.
•
•
Mga Diskurso sa Nasyonalismo
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ano ang mga konsiderasyon sa pagpili ng teorya?
ang pagiging akma sa pananaliksik
linaw/dali ng aplikasyon sa pananaliksik
bisa ng teorya sa pagpapaliwanag o paghahanap ng sagot
sa mga tanong ng pananaliksik
Tiyak na paraan kung paano mapatitibay ng batayang
teoretikal ang pananaliksik (Torraco, 1997)
1. tinutulungan nito ang mambabasa na suriing mabuti ang
pananaliksik na kaniyang binabasa;
2. iniuugnay nito ang mananaliksik sa mga umiiral na
kaalaman at pananaliksik na bahagi ng pagbabatayan ng
mga paliwanag at pagsusuri sa tinitipong datos, at sa mga
sagot sa mga tanong ng pananaliksik;
3. tinutulungan nito ang mananaliksik na malinaw at
hakbang-hakbang na sagutin ang mga tanong ng
pananaliksik sa pamamagitan ng swabeng transisyon mula
sa simpleng paglalarawan ng penomenon at mga
obserbasyon tungo sa pagbubuo ng mga kaisipan at/o
teorya na may mas malawak na aplikasyon at magagamit
sa pagsusuri ng iba pang kaugnay na penomenon,
sitwasyon, at iba pa,
nililinaw rin nito ang saklaw at limitasyon ng pagsusuri sa
datos at/o pagbubuo ng mga kaisipan at/o teorya na
isasagawa ng mananaliksik.
•
•
•
•
Ano nga ba ang nasyonalismo?
Ang nasyónalismo ay isang sistema ng paniniwala o
ideyolohiyang politikal ng pagiging makabansa, ng
katapatan sa interes ng bansa, ng identipikasyon nang
may pagmamalaki sa kultura at tradisyon ng bansa, at ng
paglulunggating matamo ang pambansang pagsulong.
(Philippine Cultural Education)
Tumutugon hindi lamang sa pagiging makabayan kundi sa
pagkakaroon ng paninindigan, karapatan, diwa, at
pakikisangkot para sa lipunan. Tinatawag din itong
makabayang pilosopiya. (Philippine Ejournals)
Ang nasyonalismo ay pag-ibig sa bayan.
Bahagi nito ang paggigiit sa soberanya ng bansa, kalayaan,
at pag-asa sa sarili kakayahan (Lichauco, 1968).
Malinaw na konsepto ng mga elementong bumubuo sa
pagiging nasyon ng isang bansa, at bagay na nagtatangi at
nagpapakita ng kaibahan nito sa iba pang nasyon (Alfonso,
1967, De La Costa, 1965, Osorio, 1963, Tañada, 1955).
Ang nasyonalismo ay pagsasakripisyo para sa bayan.
(Rizal)
Kaugnay din ng nasyonalismo ang katapatan sa mga
institusyon, tradisyon, at pagpapahalaga sa kasaysayan
(Abueva, 1999).
Nationalism (2009) Anthony Smith
Nasyonalismo = Pagkakaroon ng Nasyon
Objective Factors - wika, relihiyon, asal, teritoryo, at
institusyon – pagsasama sama ng Pilipino – pinapakita
natin
Subjective Factors - saloobin, pang-unawa, at sentimyento
ng mga mamamayan - kagustuhan umunlad – nagsisimula
sa isip at puso – nagsisimula sa loob
Miseducation of the Filipino/Lisyang Education ng mga
Pilipino (Renato Constantino)
Isang artikulo kung saan sinuri ang kasaysayan ng
edukasyon sa bansa, partikular ang sitwasyon nito kung
saan direktang kolonya pa ang Pilipinas.
Nilinaw niya na ang nasyonalismo ay hindi lamang isyung
kultural, kundi politikal at ekonomiko rin.
Ayon kay Constantino, kinakailangan itransporma ang
sistema ng edukasyon ng bansa upang matiyak na makaaambag ito sa pag-unlad ng bansa.
Ang edukasyong Pilipino ay dapat maging isang Pilipinong
edukasyon. Dapat ito ay ibatay sa adhikain ng bansa. Ang
layuning ng edukasyon ay hindi lamang makalikha ng mga
babae at lalakeng marunong bumasa at sumulat at
marunong magkwenta. Pangunahing layunin nito ang
mahubog ang isang mamamayang may malasakit sa bayan
•
•
at nauunawaan ang pagiging bansa. Isang mamamayang
binibigkis ng layuning paunlarin ang buong lipunan hindi
lamang ang kani-kanilang sarili.
Oo nga’t itinuturo sa mga mag-aaral ang buhay nina Rizal
at Bonifacio. Ngunit hindi inaaaakma ang kanilang aral sa
kasalukuyang suliranin ng ating bayan at itinuturo ang
kanilang buhay bilang mga malikhaing kwento tungkol sa
mga nakalipas na pangyayari tungkol sa mga nakalipas na
pangyayari na nakasisiyang pakinggan ng mga bata. .
Ang tungkulin ngayon ng edukasyon ay iwasto ang mga
maling pananaw na ito. Dapat na nating isipin ngayon ang
ating sarili, ang ating kaligtasan at ang ating kinabukasan.
At hanggang hindi na natin inihahanda ang kaisipan ng
mga kabataan sa pagpupunyaging ito, mananatili tayong
mamamayang walang pakialam sa ating bayan na walang
pakialam sa ating bayan na walang tiyak na patutunguhan
at hindi tiyak ang kasasapitan ng bawat bukas.
pananalita: walang saysay ang edukasyong hindi
nasyonalista, kahit pa ito’y sumunod sa“pamantayang
global.”
o Binigyang-diin ni Constantino na hangga’t
kontroladong mga dayuhan at ng mga Pilipinong
elite na kanilang kasabwat, ang ekonomiya,
politika at kultura (kasama na ang edukasyon) ng
Pilipinas, mananatiling mahirap at walang pagunlad ang mayorya ng sambayanang Pilipino.
Pambansang Salbida at Kadena ng Dependensya: Isang
Kritikal na Pagsusuri sa Labor Export Policy ng Pilipinas (DM.
SAN JUAN)
• “Higit na malaki ang pakinabang ng mga bansang
mauunlad at mayayaman sa capital sa ganitong sistema ng
nangingibabaw sa mga bansa sapagkat
1.
•
•
•
•
•
•
TEORYANG DEPENDENSYA
Ang teoryang dependensya ay ang paniniwala na ang
pinagkukunang-yaman ay dumadaloy mula sa "silid" ng
nasa mahihirap na kalagayan tungo sa "sentro" ng
mayayamang estado, kung saan ang kapalit ng pag-unlad
ay ang paghirap ng isa. Ito ay sentral na argumento ng
teoryang dependensya na ang mahihirap na estado ay
pinagkaitan at ang mayayaman ay pinagkalooban sa
paraan kung paano isinama ang mahihirap sa
"pamamalakad ng mundo.“
May mahirap at mayaman
TEORYANG MODERNISASYON
Ang lahat ng lipunan ay umuunlad sa pamamagitan ng
magkakaparehong hakbang sa pagsulong, kung kaya ang
tungkulin sa pagtulong sa mga lugar na hindi makawala sa
kahirapan ay iahon sila sa dapat na panglahatang landas
ng pag-unlad sa iba’t ibang paraan kagaya ng
pamumuhunan, pagbabahagi ng teknolohiya, at mas
malapit na integrasyon sa mundong pangkalakalan.
TEORYANG DEPENDENSYA
Pagtutol na ang mahihirap na bansa ay hindi lamang
naunang bersiyon ng maunlad na mga bansa , subalit may
sarili at kakaibang katangian at istruktura; at higit sa lahat
ay nabibilang sa dehadong kasapi sa ekonomiya ng
mundong pamilihan.
Sa pananaw ng mga naniniwala rito,pinagsasamantalahan
ng
mga bansang industriyalisado ang mga bansang
mahirap sa pamamagitan ng neokolonyalismo sa
ekonomiya, bagay na may epekto sa sistemang political at
kultural ng bansa.
RAUL PREBISCH at THEOTONIO DOS SANTOS
Kaisipang Nasyonalista at Teoryang Dependensya sa
Edukasyon: Ideolohikal na Kritik ng programang K to 12 sa
Pilipinas (Renato Constantino)
• “Walang saysay ang anumang programang pangedukasyon kung hindi nito isinasaalang-alang ang
kaunlaran ng mga mamamayan ng bansa. Sa mas tahas na
2.
3.
4.
5.
•
•
•
Ang puhunan nila sa Third World (mahihirap na bansa) ay
tumututubo ng Malaki
Kontrolado ang maraming pinansyal na institusyon g gaya
ng IMF, World Bank at maging ang mga malalaking
pribadong bangko na nagpapautang sa bansang Third
World
Hindi nila gaanong tinutulungan ang bansang Third World
sa teknolohiya at pagmamanupaktura ng makinarya
upang mapanatili ang kanilamg lucrative na monopolyo
rito.
Mababa ang halaga, sa pangkalahatan ng mga hilaw na
materyales at semi-manupaktura ng Third World na
ineeksport sa mga bansang mauunlad at mayaman sa
capital, kumpara sa halaga ng makinarya at teknolohiya at
iba pang produktong iniimport ng una sa huli
Ang migrasyon ng mga manggagawa/ propesyunal mula sa
Third World patungong mga bansang mauunlad at
mayayaman sa capital ay nakakabawas sa pangkalahatang
yamang tao (human resources) na kinakailangan ng una
upang maiahon sa kahirapan at dependensya ang
kaniyang sarili.
MARXISMO
Ang Marxismo ay isang pandaigdigang pananaw at
pagsusuri ng lipunan na tumutuon sa ugnayan at hidwaan
ng mga antas ng lipunan na gumagamit ng materyalistang
interpretasyon ng takbo ng kasaysayan, at diyalektikong
pananaw ng pagbabago ng lipunan. Gumagamit ng
ekonomiko at sosyo-pulitikal na pag-uusisa ang
metodolohiyang Marxista na siya namang ginagamit sa
analisis at kritika ng pag-unlad ng kapitalismo at ang
ginagampanan ng tunggalian ng uri sa sistematikong
pagbabagong pang-ekonomiya.
FRIEDRICH ENGELS at KARL MARX
Umiikot ang teoryang MARXISMO bilang teoryang pangekonomiya, sosyolohikal, metodong pilosopikal at
panghimagsikang pananaw sa pagbabago ng lipunan.
Ang Marxismo sa Pilipinas (San Juan, et al, 20199) ay
karaniwang ginagamit sa panunuring pampanitikan kung
saan sinasagot nag mga sumusunod na katanungan.
1. Ano-anong uring panlipunan (social class) ang nasa teksto
pelikula at iba pa?
2. Paano nagtutunggalian ang mga uring panlipunan sa
teksto, pelikula at iba pa?
3. Sino ang naaapi at sino ang nang-aapi, nagsamantala o
pinasamantalahan sa teksto, pelikula at iba pa?
4. Paano inilarawan ang mga karakter: bida ba o kontrabida
ang nang api o inapi, ang nagsamantala o
pinagsamantalahan?
5. Paano bumangon sa kaapihan o sitwasyonng
mapagsamantala ang karakter?
6. Paano nagsamantala sa iba ang ilang karakter?
7. Aling uri ng panlipunan ang nagtagumpay sa huli?
“Kontra-Gahum: Pagsipat sa Tema,Pilosopiya at Ideolohiya
ng Piling Kontemporaryong Tulang Radikal Tungo sa
Kontekstwalisasyon ng Kritisismong Marxista” ni San Juan
(2010)
• inilahad ang tatlong karagdagang tanong ng mga
Marxistang mananaliksik kagaya ng pag-alam sa paraan
kung paano nagsisilbing propaganda ng status quo ang
katha; o kung ito ba’y nagtatangkang sumalansang sa
status quo; ang sinasabi ng katha ukol sa pagsasamantala;
o kung isinasantabi nito ang mga tunggalian sa lipunan o
dili kaya’y isinisisi sa ibang bagay; at kung may solusyon
inihahayag ang katha sa mga suliraning inilahad nito.
Sa mga kabanata sa libro, tatlong hakbang ang isinasaad:
• Pag-aklas bilang impetus sa panunuring historikal at
panlipunan na susing kawing ang panitikan
• Pagbaklas bilang pagbuwag sa naunang formalistiko at
makasentrong-sining na panunuring pampanitikan;
• Pagbagtas bilang
mapagpalayang
pagdalumat
sa
panitikang pangunahing nagsasaalang-alang ng makauring
panunuri.
•
•
•
Pag-aklas ay paghahanap ng mga kontraryong bagay at
karanasan na nagpapaliyab sa mga mambabasamammayan na lumaban sa abang political na designasyon
at kinalalagyan, na mayroon siyang ahensya at maaaring
makapagbuo ng kolektibo ng kahalintulad na lagay na
makakatapat sa elaborasyon at rebersal ng hegemoniya
ng Sistema.
Pagbaklas ang pagkilos tungo sa pagbuyangyang sa
panitikan, at maging sa kasaysayan sa lipunan, bilang
panlipunang konstruksyon at sa paghimay ng mga
bahaging bumubuo ng estruktura ng kapangyarihan ay
nagpapakitang hubad ang marahas na kapangyarihan,
nakakapagmapa ng paraan ng pagbalikwas sa
kapangyarihan para ibunyag na hindi ito metatag o
monolitikong estruktura.
Pagbagtas ay paghahanap ng alternatibo at kakaibang
daang maaaring tahakin tungo sa pagbuo ng
rebolusyonaryong pananaw, pananaw na makakapaginterrogate at sa proseso ay makakapagbalikwas sa
namayaning kaayusan. Ito ay transpomasyon ng
namamayani tungo sa demokratiko, makatarungan at
mapagpalayang hinaharap.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Feminismo
Ito ay ang kilusan na ang layunin ay ipatupad ang mga
karapatan ng kababaihan sa pulitika, ekonomiya at
lipunan.
Ano ang mga tinatalakay sa teoryang feminismo?
o Ang pagsalungat sa ideya na mahihina, marupok,
pantahanan, masama, emosyonal at tanga ang
mga babae.
o Pagtuligsa sa patriyarkal na lipunan
Madaling matukoy kung ang isang panitikan ay feminismo:
o babae o sagisag babae ang pangunahing tauhan
ay ipinapakita ang mabubuti at magagandang
katangian ng tauhan na ito.
PANANAW FEMINISMO
Naglalayon itong mawala ang de-kahong imaheng
ibinibigay sa babae.
Sa paksa, makatotohanang inilalarawan ang mga
karanasan ng kababaihan sa matapat na pamamaraan.
Sa estilo, malaya ito at karaniwan ang ginagamit na
pananalita.
Sa porma, mabisa ang monologong dramatiko at realistiko
Sa tauhan, hindi na de-kahon ang mga kababaihan kundi
aktibo na.
Mga akdang Feminista
Ang Marxistang Lapit sa Isyu ng Kababaihan (Judy
Taguiwalo)
o Bagamat may pagpulà sa Marxismo bilang bulag
sa isyu ng opresyon ng kababaihan, naniniwala
akong may malinaw na tindig sa teorya at
praktika ang Marxismo sa usapin ng kababaihan
at hindi komprehensibong Marxismo ang
nagsasabing Marxismo ito nang hindi
sinasaalang-alang ang aping kalagayan ng
kababaihan at ang pangangailangan sa kanilang
paglaya. Para sa akin, patuloy na may katuturan
ang Marxismo sa orihinal na pagsusuri at tindig
nito para maintindihan ang aping kalagayan ng
kababaihan sa isang lipunang makauri at para
mabago ang kalagayang ito bilang bahagi ng
kabuuang agenda ng panlipunang pagbabago.
“Mga Tinig mula sa Ibaba” (Teresita Gimenez Maceda)
o Ang kasaysayan ng kilusang panlipunan sa
Pilipinas sa pamamagitan sa Pilipinas sa
pamamagitan
ng
pagsusuri
at
kontekstwalisasyon ng mga awitin na mga
nabanggit na organisasyon ng mga manggagawa,
magsasaka at iba pa.. Ang mga tunggalian ng mga
uring panlipunan ay malinaw na maririnig sa mga
awitin, mababasa sa mga pahayag ng mga
ordinaryong mamamayan-ng mga tinig mula sa
ibaba.
Kabanata 1
Ang Suliranin at Kaligirang Pangkasanayan
•
•
•
Introduksyon
Ito ay isang maikling talataang kinapapalooban ng
pangkalahatang pagtalakay ng paksa ng pananaliksik. Dito
tinatalakay ang mga sagot sa tanong na Ano at Bakit. “Ano
ba ang tungkol sa iyong pinagaaralang paksa at Bakit
kailangan pa itong pagaralan.” Sa mga mananaliksik na
mag-aaral, ang isa’t kalahating pahina sa bahaging ito ay
sapat na.
Nakatala dito ng mahahalagang impormasyon tungkol sa
paksa. Inilalalahad sa unang bahaging ito kung saan at
paano nagsimula ang ideya. Krusyal ang papel ng
pinakaunang pangungusap na bibitawan sa bahaging ito.
Siguruhing mababanggit ng mga naunang pag-aaral na
may kaugnayan sa paksa. Isang paraan ito upang
patunayan na feasible ang proyekto.
Layunin ng Pag-aaral
Inilalahad ang pangkalahatang layunin o dahilan kung
bakit isinasagawa ang pag-aaral. Tinutukoy din dito ang
mga pangunahing suliranin na nasa anyong patanong. Sa
bahaging ito nilalahad at inilalarawan ang suliraning nais
bigyan ng mahalagang pokus. Inilalahad ditto ang mga
impormasyong tungkol sa kahalagahan ng paksa. Ito ay isa
sa pinakamahalagang bahagi ng pananaliksik. Ito ang
pokus o sentro ng pag-aaral. Ang mga katanungang
inilahad ay nararapat na masagutang lahat ayon sa
pagkakasunod-sunod nito.
aaral gayundin ang katatagpuan ng mga datos na
kakailanganin. Naglalaman ang bahaging ito ng tiyak na
bilang ng mga kasangkot sa pag-aaral, tiyak na lugar at ang
hangganan ng paksang tatalakayin pati na ang tiyak na
panahong sakop ng pag-aaral.
Kabanata 2
I. Kaugnay na Literatura
II. Kaugnay na Pag-aaral
III. Sintesis ng Kaugnay na Pag-aaral at Literatura
IV. Depinisyon ng mga Terminolohiya
Batayang Kaalaman sa Metodolohiya sa PananaliksikPanlipunan
Metodo sa panananaliksik (Walliman, 2011)
• Tumutukoy sa mga tiyak na teknik ng pagtitipon at
pagsusuri ng datos upang makabuo ng mga konklusyong
mapaninindigan (reliable)
• Ito ang pinakamahalagang bahagi ng pananaliksik na
kailangang itakda sa pasimula pa lamang ng pag-iisip ng
paksa.
• Kailangang laging direkta, tiyak, at ginagamitan ng
pandiwa na nasa pangnagdaang kapanahunan ang
pagsulat ng metodo.
• Ang metodo ang batayang simulain at tuntunin ng
pagbubuo sa isang sistemang pilosopiko o proseso ng
pagsisiyasat; ang pag-aaral ng mga simulaing naging
batayan sa pagkabuo ng iba’t-ibang agham at paggamit ng
pagsisiyasat na siyentipiko.
Disenyo ng Pananaliksik
1.
2.
•
•
Mga anyo/paraan ng paglalahad ng suliranin:
ANYONG PATANONG (Question Form) - Ginagamitan ng
tanong na "Ano" o "Paano".
ANYONG PAPAKSA (Topical Form) - Ang anyong ito ay mas
ginagamit sa mga pangkalakalang pananaliksik na sa halip
na tawaging "paglalahad ng suliranin" pinapalitan ito ng
katagang "mga layunin ng pag-aaral".
Kahalagahan ng Pag-aaral
Nilalahad dito ang signifikans ng pagsasagawa ng
pananaliksik ng paksa ng pag-aaral. Inilalahad dito kung
sino ang makikinabang sa nasabing pag-aaral. Tinatalakay
sa bahaging ito ang kahalagahan ng buong pag-aaral at
kung ano ang magiging kontribusyon nito sa larangan ng
edukasyon at siyensya.
SAKLAW AT LIMITASYON
Tinutukoy ang simula at hangganan ng pananaliksik. Dito
itinakda ang parameter ng pananaliksik. Ipinakikita sa
bahaging ito ang lawak ng angkop ng ginagawang
pagaaral. Nagtataglay ito ng dalawang talata. Ang Unang
talata ay naglalaman ng saklaw ng pag aaral, habang ang
Ikalawang talata ay tumutukoy naman sa limutasyon ng
pananaliksik. Tinatalakay ng bahaging ito ng pananaliksik
ang maaaring sasaklawin sa pag aaral. Ipinapakita sa
bahaging ito ang lawak ng sangkop ng ginagawang pagaaral. Ipinapaalam din dito ang mismong paksa ng pag-
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Historikal
Deskriptibo
Korelasyon
Komparatibo
Eksperimental
Simulasyon
Ebalwasyon
Aksyon
Etnolohikal
Kultural
May walong proseso na maaaring isagawa sa pananaliksik (na
maaaring pagsama-samahin sa alinmang pananaliksik batay sa
suliranin/tanong/layunin ng pananaliksik):
1. Pagkakategorya o Kategorisasyon. Tumutukoy ito sa
pagbubuo ng tipolohiya o set ng mga pangalan o
pagpapangkat-pangkat ng mga bagay, pangyayari,
konsepto, at iba pa. Kapaki-pakinabang ito sa
pagpapaliwanag kung ano-ano o sino-sino ang
magkakasama sa isang kategorya, at bakit o paano sila
naging magkakasama sa isang kategoryang iyon.
2. Paglalarawan o Deskripsyon. Tumutukoy ito sa pagtitipon
ng mga datos na nakabatay sa mga obserbasyon.
3. Pagpapaliwanag. Tumutukoy sa prosesong higit pa sa
simpleng paglalahad lamang ng datos o impormasyon,
upang bigyang-linaw ang kabuluhan ng nito sa konteksto
4.
5.
6.
7.
8.
ng iba’t ibang aspektong kultural, politikal, ekonomiko, at
iba pa.
Pagtataya o Ebalwasyon. Tumutukoy sa pagsusuri sa
kalidad ng mga bagay, pangyayari, at iba pa.
Paghahambing o Pagkukumpara. Tumutukoy ito sa
pagsusuri ng mga pagkakatulad at pagkakaiba ng dalawa o
higit pang bagay at iba pa, tungo sa mas malinaw na pagunawa sa isang penomenon.
Paglalahad/Pagpapakita ng Ugnayan/Relasyon o
Korelasyon. Tumutukoy sa pag-iimbestiga para makita
kung nakaiimpluwensya ba ang isang penomenon sa isa
pa, at kung nakaiimpluwensya nga ay sa anong paraan o
paano?
Paglalahad/Pagbibigay ng Prediksyon. Tumutukoy sa
paglalarawan sa posibleng mangyari sa isang bagay,
penomenonn at iba pa batay sa matibay na korelasyon ng
mga penomenong sinuri/pinaghambing.
Pagtatakda ng kontrol. Tumutukoy sa paglalahad ng mga
paraan upang ag isa o higit pang bagay (gaya ng
teknolohiya) ay maisailalim sa kontrol ng mga
tao/mananaliksik tungo sa mas epektibo at/o mas ligtas na
paggamit nito.
Ang ilan pang karagdagang paliwanag tungkol sa mga bahagi
ng metodo ay ang mga sumusunod:
1. mga salik sa pagkuha ng mga datos na sinuri para sa
kwantitatibo at mga paksa at lokasyon ng paksa, kung
kwalitatibo;
2. mga kagamitan at metodo na ginamit sa pagtukoy at
pangungulekta ng impormasyon, at mga pamamaraan
kung paano tinukoy ang mahahalagang baryabol;
3. mga pamamaraan kung paano ginamit ang datos at paano
ito inanalisa; at
4. tiyak na kasangkapan o estratehiya ng pananaliksik na
iyong ginamit sa pagsagot sa mga hinuha o palagay at mga
inilahad na katanungan kaugnay ng mga suliranin ng pagaaral.
5. magpaliwanag sa pangkalahatang metodo sa pagsukat sa
mga suliranin ng pananaliksik.;
6. magpaliwanag kung paano ang dulog ay umangkop sa
pangkalahatang disenyo ng pag-aaral.;
7. magpaliwanag sa tiyak na metodo sa pangangalap ng
datos. Mahalaga rin na ipaliwanag kung ano ang
kahalagahan ng datos upang bigyan ng solusyon ang
kasalukuyang suliranin;
8. magpaliwanag sa paraang nais gamitin upang suriin ang
kalalabasan ng pag-aaral.
9. magpaliwanag sa sanligan ng metodo na hindi maliwanag
sa mga magbabasa;
10. isaalang-alang ang proseso sa pagpili ng sampol;
11. matapat na mailahad ang potensyal na limitasyon ng pagaaral na maaaring makaapekto sa mga datos na
makakalap;
12. kailangang magsagawa ng serye ng rebisyon upang
umangkop ang papel sa aktwal na ginamit na metodo sa
pag-aaral;
13. detalyadong mailahad ang deskripsyon ng metodo kung
kwalitatibo ang pag-aaral sapagkat ang mananaliksik ang
14.
15.
16.
17.
pangunahing pinagkukunan ng datos. Ang proseso ng
pangangalap ng datos ay may malaking epekto sa
maaaring kalabasan ng pag-aaral;
magbigay ng kumpletong detalye subalit may
pagsasaalang-alang sa pagiging direkta nito.
ipagpalagay na ang magbabasa ng pananaliksik ay may
kaalaman sa pangunahing metodo ng pag-aaral kung kaya
hindi naman kailangan na isulat ang buong detalye ng
espisipikong metodo ng pag-aaral;
maging tapat sa paglalahad ng mga usaping kinaharap sa
pangangalap ng datos upang maipakita sa mga magbabasa
ang katatagan ng metodo na pinili sa pag-aaral; at
maipakita sa bahaging ito ang mga kaugnay na literatura
at pag-aaral na sumusuporta sa metodong ginamit.
Tiyak na Pamamaraan o Metodo ng Pananaliksik sa Filipino
sa Iba’t ibang Larangan
•
•
•
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
Etnograpiya
Ang etnograpiya ay tinukoy bilang isang maliwanag na
account ng buhay panlipunan at kultura sa isang partikular
na sistemang panlipunan batay sa maraming detalyadong
obserbasyon ng kung ano ang tunay na ginagawa ng mga
tao sa setting ng lipunan.
Ang etnograpiya ay maaaring inilarawan bilang pareho,
mga pamamaraan ng pananaliksik sa husay at dami na
ginagamit ng mga sosyolohista kapag nag-aaral ng mga
tiyak na grupo, komunidad o institusyon na natagpuan na
isang bahagi ng isang mas malaking kumplikadong
lipunan.
Ang etnograpiya ay pinakakaraniwang ginagamit ng mga
sosyolohista na tumutukoy salipunan pati na rin ang
iminungkahing pananaliksik para sa mga pag-aaral na
kinasasangkutan ng paglahok ng kalahok. Sa loob ng
lipunan maaari itong magamit para sa mga samahan,
pamayanan, kulto, atbp.
Pamamaraan sa Pagsasagawa ng
Etnograpiyang Pag-aaral (Maranan, 2008)
Pagsama-samahin ang simbolikong kahulugan na nakalap
buhat sa pakikipag-ugnayan sa tao sa lipunan;
Magsagawa ng pagsusuri sa mga datos na may iisang
pananaw at pagsumikapan ding mapanatili ang
pagkakaiba ng katotohanan o realidad sa siyentipikong
pananaw;
Hanapin ang ugnayan ng simbolo at kanilang kahulugan sa
isinagawang pakikisalamuha sa mga tao sa lipunan o
komunidad;
Magsagawa ng pagtatala sa lahat ng obserbasyon
partikular sa pag-uugali ng mga tao;
Pagtuunan ng pansin ang prosesong ginamit sa
pangangalap ng datos, mga kalakasan at kahinaan;
Ang bawat gawain ay nararapat na maging uri ng
simbolikong pakikisalamuha.
Kabutihan ng Etnograpiyang Pag-aaral (Maranan, 2008)
Makatotohanang datos na sapat sa pag-aaral
2.
3.
4.
5.
Mapapalawak ang kaalaman ng tao hinggil sa kultura at
iba pang mahahalagang aspeto ng tao sa lipunan
Malawak ang mapagkunan ng impormasyon
Sa pamamagitan ng interaksyon o pakikisalamuha sa mga
tao sa komunidad ay makapangangalapng impormasyon
ang mananaliksik na nararapat upang maimulat ang bawat
isa sa katotohanan o realidad ng buhay
kapana-panabik ang pamamaraang ito ng pagtuklas ng
mga impormasyon.
2.
Di-Kabutihan ng Etnograpiyang Pag-aaral (Maranan, 2008)
1. paglalaan ng mahabang panahon o oras
2. ang pakikipanayam ng mananaliksik sa mga respondente
ng pag-aral ay maisasagawa sa pamamagitan ng impormal
na pamamaraan
3. ang kaligtasan ng mananaliksik ay salik din sa ganitong
pamamaraan
3.
Pag-oobserba, Pakikipamuhay, Participant Observation o
Nakikiugaling Pagmamasid
4.
Pagmamasid
• Ang pagmamasid ay isinasagawa sa pamamagitan ng
pagtatala ng mga makabuluhang pagmamasid ng
mananaliksik sa mga pinapaksa ng pananaliksik, sa natural
na kapaligiran o setting ng kaniyang buhay at/o trabaho.
Isinasagawa ng isa o ilang araw.
Halimbawa
• Maaari itong gamitin upang alamin ang kasalukuyang
kalagayan ng kultura at pamumuhay ng mga lumad, o
kaya’y ang kalagayan ng mga working student na
binubuno ang pag-aaral habang nagtatrabaho. Maaari
ding gamitin ang pamamaraang ito sa pananaliksik hinggil
sa pagsasagawa ng mga konsert na pangkabataan
kumpara sa mga tradisyonal na konsiyerto sa teatro na
pinupuntahan ng mga nakatatanda.
Pakikipamuhay
Ang mananaliksik ay aktwal na “nakikiranas” sa pangaraw-araw na buhay ng mga taong kaniyang pinapaksa. Ito
ay karaniwang isinasagawa ng mas matagal.
Halimbawa,
• ng mga pananaliksik hinggil sa sitwasyon ng mga lumad sa
iba’t ibang komunidad, o kaya’y pang-araw-araw na buhay
ng mga manggagawang kontraktwal ay epektibong
naisasagawa sa pamamagitan ng pakikipamuhay. Sa
pamamagitan nito ay higit na makikita at mararamdaman
ng mananaliksik ang sitwasyon ng kaniyang paksa.
•
•
•
•
•
•
•
Klasipikasyon ng Pag-oobserba, Pakikipamuhay, Participant
Observation o Nakikiugaling Pagmamasid
1. Naturalistikong obserbasyon
o Magandang gamitin ang ganitong uri ng
obserbasyon sapagkat hinahayaan nitong makita
ng mananaliksik ang natural na kilos ng paksa
(subject) na hindi naaapektuhan ng kanyang
presensya.
•
Obserbasyon na may interbensyon
o Ang karamihan sa mga pananaliksik sa sikolohiya
ay kinasasangkutan ng obserbsyon na may
kasamang interbensyon .
(a) upang pukawin na kumilos ang paksa (subject) ng pagaaral na bihira lamang ang mga aktibidad;
(b) sistematikong makita ang pagkakaiba ng kalidad ng
stimulus at ang epekto nito sa kilos ng paksa (subject);
(c) upang maging bahagi ng sitwasyon o pangyayari na
karaniwan ay hindi bukas sa siyentipikong
obserbasyon;
(d) ayusin ang kondisyon ng mga mahahalagang
pangyayari na pumipigil sa kilos o gawi na handang
maobserbahan;
(e) makabuo ng paghahambing sa pamamagitan ng
manipulasyon ng mga baryabol na makapag-iisa
upang malaman ang epekto nito sa gawi o kilos.
Obserbasyon na pagkukunwari. Sa ganitong uri ng
obserbasyon, ang indibidwal na paksa ng pag-aaral ay
walang ideya na siya ay bahagi o ang paksa ng pag-aaral.
Obserbasyon na may halong pagkukunwari. Sa ganitong
pamamaraan ng obserbasyon, ang paksa ( subject ) ng pagaaral ay may ideya na siya ay inoobserbahan upang
makakuha ng mahahalagang datos ng pag-aaral.
Participant observation
Isang uri ng etnograpiya na karaniwang ginagamit sa
larangan ng antropolohiya at sosyolohiya. Isinasagawa ito
sa pamamagitan ng pakikisikhay o pagsisikap ng
mananaliksik na makapasok at maging tanggap sa isang
komunidad
upang
makapagtamasa
ng
mas
komprehensibong pag-unawa sa lipunan/paraan ng
pamumuhay ng nasabing komunidad.
Ayon naman sa modyul ng University of California, Davis
(c. 2003), ang participant observation ay isinasagawa sa
pamamagitan ng partisipasyon ng mananaliksik sa mga
aktibidad sa komunidad na kaniyang pinag-aaralan, kaya
ang mananaliksik ay hindi lamang isang simpleng
tagamasid o observer, kundi isang aktibong kalahok o
participant.
“Nakikiugaling pagmamasid: Pananaliksik sa kulturang
Agta” Bennagen (1985)
“Ang Dami-dami Kong Pera, Atbp: Mga Metapora ng mga
Migranteng Pilipinang Ina sa Australia” Pia Anna PerfectoRamos (2009)
“Eksposyur: Tatlumpung Dagli ng Pakikipamuhay” Marlon
Lester Gueta (2013)
“Ang
Pang-araw-araw
na
Buhay
ng
mga
Maglalako/Tindero at Tindera sa Metro Manila: Isang
Pananaliksik sa Pamamagitan ng Nakikiugaling
Pagmamasid”
Kwentong Buhay
Ang kuwentong buhay (life story) ay maikling
pagsasalaysay ng talambuhay o bahagi ng talambuhay ng
isang tao o ng pangkat ng mga tao na paksa ng
pananaliksik. Karaniwang binibigyang-diin dito ang
pangkalahatang sitwasyon ng nagsasalaysay, ang kaniyang
mga hinaing, pangarap, suliranin, ang kaniyang pangaraw-araw na buhay na makabuluhan sa konteksto ng
pananaliksik. ang madalas na pinapaksa ng kuwentongbuhay ay mga tinig ng mga nasa laylayan ng lipunan o mga
pangkat na marginalized. Nakatutulong ito upang marinig
ng madla ang kanilang tinig.
Mga Paksa ng Kwentong Buhay
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
Lumad
manggagawang kontraktwal
mga babaeng mangagawa, mga kasambahay
buhay ng mga anak ng mga OFW
buhay ng mga bahagi ng LGBT (Lesbians, Gays, Bisexuals,
at Transexuals) sa bansa
Mga Pananaliksik Gamit ang Kwentong Buhay
“Mga Naratibo ng Inseguridad: Panimulang Pagsusri sa
Sistema ng ENDO sa Pilipinas” ni John Kelvin Briones
(2015)
“(Ini)lihim sa Dagat: Mga Salaysay ng Pagsubok at
Pakikibaka ng mga Pilipino Seaman” ni Joan Manzano.
“Mga Kuwento sa Gilid-gilid: Buhay ng mga Maralitang
Tagalungsod sa Piling ‘Gillages’ (Gilid ng mga Eksklusibong
Subdibisyon o Village) sa Metro Manila”
Pag-interbyu, Focus Group Discussion, at Pagtatanongtanong
•
•
•
•
•
Interbyu
isang pormal na pagpupulong kung saan ang isa o higit
pang mga tao ay nagtanong, kumonsulta, o suriin ang
ibang tao
isang pagpupulong o pag-uusap kung saan nagtatanong
ang isang manunulat o reporter ng mga katanungan ng isa
o higit pang mga tao kung kanino hahanapin ang materyal
para sa isang kwentong pahayagan, broadcast sa
telebisyon
tumutukoy sa pagtatanong sa mismong taong paksa ng
pananaliksik o kaya sa mga eksperto rito
Structured- ibinibigay ang tanong bago pa man ang
interbyu
Non-structured- impormal ang interbyu at karaniwang
maraming follow-up questions
1.
Hubog ng pagtatanong (Inquiry Form)
Ang form na ito ay tumutukoy sa planado at nakasulat
na katanungan para sa isang tiyak na paksa, na may
espasyong nakalaan para sa tugon ng taong nais
kapanayamin. Maaari itong ipadala sa e-mail at
maaari din manang ipamahagi nang personal sa paksa
(subject) ng pag-aaral. Kailangan ng maayos na
konstruksyon ng katanungan upang makuha ang
inaasahang tugon sa mga kakapanayamin (Maranan,
2018).
•
•
•
Focus Group Discussion
isang metodo sa pangangalap ng datos na kung saan ang
mananaliksik ay bumubuo ng isang maliit na pangkat na
kinabibilangan ng magkakaibang tao na ang tugon ay
siyang pinag-aaralan sa market research at political
analysis sa pamamagitan ng ginabayan at bukas na
talakayan.
60-90 minuto
2-8 katao (kasarian, edad, at katayuang panlipunan)
(1) Kinasasangkutan ito ng organisadong talakayan sa piling
pangkat ng mga indibidwal upang makakuha ng sapat na
impormasyon hinggil sa kanilang pananaw at mga
karanasan hinggil sa paksa;
(2) angkop itong gamitin sa iba’t ibang perspektoba hinggil sa
parehong paksa;
(3) nakatutulong upang mamakuha ng pananaw ng tao sa
pagbabahagi ng pag-unawa sa pang-araw-araw na
pamumuhay at mga pamamaraan kung saan ang isang
indibidwal ay naiimpluwensyahan ng iba sa sitwasyong sila
ay nasa pangkat; at
(4) ang papel na ginagampanan ng tagapamagitan o
moderator ay napakahalaga sapagkat ang mataas na antas
na kahusayan ng pinuno at kakayahang interpersonal ay
kailangan upang maayos na mabigyan ng direksyon ang
pangkat.
Anyo ng Focus Group Discussion
(1) two-way focus group. Nahahati sa dalawa o higit pang
pangkat ang ganitong pamamaraan ng focus group kung
saan ang isang pangkat ay kailangang magsagawa ng
obserbasyon o pagmamasid sa talakayan at kongklusyon
ng ibang pangkat at vice versa;
(2) dual moderator focus goup. Ito ay kinasasangkutan ng
dalawang tagapamagitan o moderator na kung saan ang
tungkulin ng isa ay siguraduhin na ang lahat ng paksa ay
makakasama sa pagtalakay;
(3) dueling moderator focus group (fencing-modertor). Sa
ganitong uri ng pagtalakay, dalawang tagapamagitan ang
maingat na mangunguna sa pagtalakay sa dalawang panig
sa usapin ng pagtalakay;
(4) respondent moderator focus group. Sa ganitong uri ng
pagtalakay, ang isa sa mga respondente ng pag-aaral ang
siyang itatalaga upang mangasiwa sa daloy ng talakayan;
(5) mini focus groups. Ang pangkat o grupo sa ganitong uri ng
pagtalakay ay binubuo ng anim hanggang limang kasapi sa
halip na anim hanggang labindalawang kasapi.
KABUTIHAN ng Focus Group Discussion
(1) ang malaya at bukas na talakayan sa pagitan ng mga
respondente ng pag-aaral ay maaaring magbunga ng mga
bagong ideya na malaki ang maitutulong sa pagbuo ng
isang desisyon;
(2) Ang focus group discussion ay isang metodo ng
pangangalap ng impormasyon na kung saan ang
tagapamagitan ay malayang nakapagbibigay ng desisyon
na palitan ang proseso ng pagtalakay upang higit na
mapaganda ang daloy ng pagtalakay sa focus group;
(3) mga ekspresyon ng mukha ng mga kasali sa pagtalakay
liban sa berbal na anyo ng komunikasyon sa buong
proseso ng pagtalakay ay makatutulong din nang malaki
sa mananaliksik para sa pagbuo ng isang makabuluhang
pagtingin sa pag-aaral.
1.
2.
3.
4.
5.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
DI-KABUTIHAN ng Focus Group Discussion
bagama’t ang tagapamagitan sa focus group ay binibigyan
ng karapatan na kotrolin ang daloy ng pagtalakay, ang
hangganan ng pagkontrol ay nakasalalay sa kaniyang
kakayahan na ibinigay ng karanasan upang ito ay
maisakatuparan;
may mga respondente ng pag-aaral na hindi palagay na
ibahagi ang
kanilang pananaw sa loob habang ito ay pinakikinggan ng
iba;
maaaring hindi sapat ang bilang ng respondente upang
katawanin ang pananaw ng higit na nakararami kung
titingnan ang pag-aaral sa sakop ng pag-aaral; at
ang sagot ng isa ay maaaring makaimpluwensiya sa ibang
kasali sa talakayan.
PAGTATANONG-TANONG
Isang pamamaraan ng katutubong pananaliksik sa agham
panlipunan ng Pilipinas.
Ang pagtatanong-tanong ay may apat na pangunahing
katangian:
(a) ito ay nakikilahok sa kalikasan; ang impormante ay
may isang input sa istraktura ng pakikipag-ugnay sa
mga tuntunin ng pagtukoy ng direksyon nito at sa
pamamahala ng oras,
(b) ang mananaliksik at tagapagtuturo ay pantay sa
katayuan; ang parehong mga partido ay maaaring
magtanong sa bawat isa sa mga katanungan para sa
tungkol sa parehong haba ng oras.
(c) ito ay naaangkop at umaangkop sa mga kondisyon ng
pangkat ng mga impormante na naaayon ito sa
umiiral na mga pamantayan ng pangkat, (d) ito ay
isinama sa iba pang mga pamamaraan ng katutubong
pananaliksik.
ASPETO NG PAGTATANONG-TANONG
Paghahanda
Pamamaraan
Antas ng pakikipag-ugnay
Wika
Isyu sa tagaloob sa tagalabas
Pagiging sensitibo sa kultura
Pagiging maaasahan/bisa
Mga etikal na isyu
Video Documentation
Ang bidyo ay isang mahalagang kagamitan para sa
malikhaing dokumentasyon at maaari itong magamit
upang mapadali ang pangangalap ng impormasyon, paguulat, pagpapakalat at networking.
•
•
•
•
•
•
•
•
Karaniwang ginagamit ito sa pagtatala ng mahahalagang
pangyayari sa kasaysayan. Maaari itong lapatan ng
pagsasalaysay o narration at ng musika.
Pinakakaraniwang porma nito ang bidyong dokumentaryo
o dokyu.
Deskriptibong Pananaliksik
Tumutukoy ito sa deskriptibo o palarawang paglalahad ng
mga katangian ng isang tao, grupo, sitwasyon, bagay,
penomenon, at iba pa na sinusuri/pinag-aaralan (San Juan,
et al., 2019).
Komparatibong Pananaliksik
Tumutukoy
sa
deskriptibo
o
palarawang
paghahambing/pagkukumpara sa mga pagkakatulad at
pagkakaiba ng dalawang tao, grupo, sitwasyon, bagay,
penomenon, at iba pa, ang komparatibong pananaliksik ay
naglalayong maghambing ng anomang konsepto, kultura,
bagay, pangyayari, at iba pa.
Case Study o Pag-aaral ng Kaso
Ang isang mananaliksik ay nagkakaroon ng higit na
malalim na pag-aaral sa isang penomena na sakop ng
kaniyang imbestigasyon (Maranan, 2018). Kwalitatibo ang
kalikasan ng pag-aaral na ito na karaniwang nakatuon sa
tiyak o partikular na tao o mga penomena, bagama’t may
mga aklat na nagsasabi na ito ay kwalitatibo at
kwantitatibo. Nangangailangan ito ng malalim na
pagtingin at pokus sa paksa ng pag-aaral.
Pagsusuring Tematiko at Pagsusuri ng Nilalaman
Ang pagsusuring tematiko (San Juan, et al., 2019) ay
pamamaraan ng pagtukoy, pagsusuri, at pagtatala sa mga
tema o padron ng naratibo sa loob ng isang teksto. Malapit
sa paraang ito ang pagsusuri ng nilalaman o content
analysis na tumutukoy naman sa paglalarawan at/o
pagsusuri sa nilalaman ng isang teksto at maaaring gamitin
sa pag-alam ng dalas ng paggamit (frequency) ng isang
partikular na salita, parirala, konsepto, o ideya sa isang
teksto na paksa ng pag-aaral gayudin sa pag-alam ng
pagpupuwesto ng elemento ng komunikasyon sa isang
partikular na teksto.
Pagbuo ng Glosaryo o Pananaliksik na Leksikograpiya
Tumutukoy ito sa pananaliksik hinggil sa proseso ng
pagtatala ng depinisyon ng mga termino alinsunod sa
kontemporaryong gamit ng mga salita sa isang partikular
na larangan
Pagbuo at Balidasyon ng Materyales na Panturo
Tumutukoy sa pananaliksik hinggil sa proseso ng
pagbubuo at balidasyon ng mga modyul at iba pang
materyales na panturo na kaiba sa karaniwang umiiral o
kaya’y nakaangkla sa panibagong pamamaraan o dulog sa
pagtuturo (San Juan, et al., 2019)
•
•
•
•
Pagsusuri sa Diskurso
Ang pagsusuri ng diskurso ay isang uri ng pag-aaral na
kadalasang ginagamit sa pagtalakay sa mga usaping
nangyayari sa lipunan at sa mundo. Tumutukoy ito sa
pagsusuri sa paraan ng pagpapahayag at/o mensaheng
nangingibabaw sa teksto, awit, video, pelikula, at iba pang
materyales (San Juan, et al., 2019)
SWOT Analysis
Tumutukoy ito sa pagsusuri ng kalakasan (strengths) at
kahinaan (weakness) ng isang programa/plano, at mga
oportunidad (opportunities) o bagay na makatutulong sa
implementasyon at mga banta (threat) o bagay na
maaaring makahadlang sa implementasyon ng
programa/plano (San Juan, et al., 2019).
Kritikal na Pagsusuring Pangkurikulum/Pamprograma
Tumutukoy sa pagsusuri sa mga negationg aspekto ng
isang
kurilulum/programa
tungo
sa
layuning
baguhin/linangin pa ito (San Juan, et al., 2019).
Pagsusuring Etimolohikal
Ang etimolohiya (pinagmulan ng salita) ay ang pag-aaral
ng kasaysayan ng mga salita at kung paano nag-iba ang
kanilang anyo at ibig sabihin sa paglipas ng panahon.Para
sa mga wika na may napakahabang nakasulat na
kasaysayan, ang mga etimologo ay gumagamit ng teksto
ng mga wikang ito, at mga teksto tungkol sa wikang ito,
para makakuha ng kaalaman kung paano nagagamit ang
mga salita noong sinauna, at kung kailan ang mga salita ay
naging bahagi ng isang wika.
patunayan ang antas ng kasiyahan ng tao sa serbisyong
ibinigay ng isang establisimyento, at marami pang iba.
Uri ng Sarbey
1.
2.
•
•
•
1.
2.
3.
4.
5.
•
Proseso sa Pagbuo ng Aksyon na Pananaliksik (Action
Research)
Pagtukoy sa mga suliranin
Pagbuo ng plano
Pangangalap ng datos
Pagsusuri ng datos
Pagbuo ng plano upang maging batayan ng aksyon o
pagkilos sa hinaharap.
Pagsasagawa ng Sarbey
Ang pagsasarbey ang pinakakaraniwang pamamaraan ng
pangangalap ng datos. Ito ay isinasagawa sa pamamagitan
ng pagpapasagot ng talatanungan o questionnaire o sa
pamamagitan ng panayam sa mga taong makapagbibigay
ng saloobin, opinyon o impormasyon, hinggil sa paksa ng
pananaliksik, pagkatapos ay isasagawa ng mananaliksik
ang paglalarawan sa mga naging tugon ng respondente.
Karaniwan na ginagamit ang metodong ito upang sukatin
ang isang konsepto, magnilay sa pag-uugali ng mga tao,
Pantayong Pananaw
Pan + tayo
o PANTAYO (“mula sa amin- para sa amin”)
Pang + kami
o PANGKAMI (para sa nagsasalita at hindi kasama
ang nakikinig)
•
Ang pantayong pananaw ay isang deskriptibong konsepto
na tumutukoy sa anumang kalipunan na nagtataglay ng
pinag-isa at panloob na artikulasyon ng linggwistikkultural na istruktura ng komunikasyon at interaksyon ng
kahalagahan ng pagkakaisa ng layunin at dahilan ng
pananatili.
Halimbawa:
• Ang pakikibaka ng Tanggol Wika laban sa banta ng pagsira
sa wikang Filipino
• Ang mga pangkat etniko at mga kalipunang sosyal, kasama
ang mga kababaihan at LGBT na naghahanap ng pantay na
pagtingin
•
•
Action Research
Pananaliksik ito na nakatuon sa paglutas ng ispesipikong
suliranin sa loob ng silid-aralan, o kaya’y kaugnay ng
proseso ng pagkatuto sa isang partikular na sitwasyon
(San Juan, et al., 2019).
Istandardisado
Sariling-Likha
Ang pantayong pananaw ay isang konsepto at hinuha ng
historyador na si Dr. Zeus A. Salazar na nag-aadhika ng
isang nagsasariling diskurso ng mga Pilipino sa wikang
pambansa para sa kasaysayan at agham panlipunan.
Napapaloob ang kabuuan ng pantayong pananaw sa
pagkaugnay-ugnay ng mga katangian, halagahan,
kaalaman, karunungan, hangarin, kaugalian, pag-aasal at
karanasan ng isang kabuuang pangkalinangan—kabuuang
nababalot sa, at ipinapahayag sa pamamagitan ng isang
wika.
“PANTAYONG PANANAW: Isang Paliwanag” – Dr. Zeus
Salazar
• Sa lahat ng mga wikang Pilipino, may mga konseptong
katumbas ng “tayo,” “kami,” “sila,” at “kayo” na
tumutukoy sa mga nagsasalita at lahat ng kanyang kausap,
kasama kahit na iyong wala. Halimbawa, “tayong mga
Pilipino,” kung ihahambing sa “kaming mga Pilipino,” ay
nangangahulugang ang nagkakausap-usap ay mga Pilipino
mismo at implisitong hindi kasali ang mga banyaga. Sa
sitwasyong ito, ang bagay, konsepto, kaisipan at ugali na
maaaring pagtuunan ng pansin ay madaling maintindihan,
dahil sa napapaloob sa ating sariling lipunan at kultura.
Mapag-uugnay natin sila sa isa’t isa na hindi kailangan
magkaroon pa ng pantukoy sa iba pang mga konsepto,
tao, ugali at kaisipan na kaugnay nila. Katunayan nga,
maraming bagay ang implisito nating nauunawaan.
• Ibig sabihin, kung ang isang grupo ng tao ay nag-uusap
lamang hinggil sa sarili at sa isa’t-isa, iyan ay parang
sistemang “closed circuit,” pagka’t nagkakaintindihan ang
lahat. Samakatuwid, ang lipunan at kultura natin ay may
“pantayong pananaw” lang kung tayong lahat ay
gumagamit ng mga konsepto at ugali na alam natin lahat
ang kahulugan, pati ang relasyon ng mga kahulugan, pati
ang relasyon ng mga kahulugang ito sa isa’t isa. Ito ay
nangyayari lamang kung iisa ang “code” -- ibig sabihin,
may isang pangkabuuang pag-uugnay at pagkakaugnay ng
mga kahulugan, kaisipan at ugali. Mahalaga (at
pundamental pa nga) rito ang iisang wika.
1.
2.
3.
4.
1.
2.
3.
Mga babasahing kaugnay ng Pantayong Pananaw
Ang Isa at ang Marami (U. Eliserio, 2009)
Saysay ng Sariling Kasaysayan: Ang Ambag ni Zeus Salazar
sa Bayan (Chua, 2013)
Pantayong Pananaw o Pantasyang Pananaw? Kamalayan
sa mga Konsepto/ Dalumat ng Bayan, Mga Tinig mula sa
Ibaba (Chua, 2014)
Pook at Paninindigan: A Critical Appraisal of Pantayong
Pananaw (Guillermo, 2009)
•
Pantawang Pananaw
World Happiness Report
2020 – 52
2019 – 69
2018 – 71
2017 – 72
2016 – 82
•
Sangkap ng Pantayong Pananaw
Dulog etic at emic
Pag-unawa at pagpapaliwanag
Suliranin ng ideolohiya.
Dulog etic at emic
Emic
1. tinitingnan mula sa pangkat ng lipunan (social group)
mula sa perspektiba ng paksa o subject
2. pamamaraan kung paano nag isip ang tao o lipunan.
3. paglalarawan ng pag-uugali at paniniwala sa punto na
mahalaga sa tao o actor – nanggaling sa tao sa loob ng
kultura
Etic
1. tinitingnan mula sa labas o sa perspektiba ng mga
tagamasid
2. higit na siyentipiko sapagkat ang tuon o pokus mula sa
lokal na obserbasyon, mga kategorya, paliwanag at
interpretasyon ay buhat sa mga antropolohiya
3. deskripsyon ng pag-uugali at paniniwala ng mga nag-aaral
sa lipunan o siyentipikong tagamasid sa mga punto na
maaaring iugnay sa iba’t ibang kultura.
•
ang huli sa prinsipyo. Ang wika ng tekstwal na eksposisyon
ay nakasulat din sa wikang Filipino.
Pag-unawa at Pagpapaliwanag
Ang pinakamahinang posisyon ay ikinukonsidera ang
parehong paggamit ng terminong teoretikal at ang
paggamit ng emic sa mga diskurso ng pantayong pananaw
basta ang higit na nakararaming teksto na nakasulat ang
pagpapalitan ng berbal na komunikasyon ay ginamitan ng
Filipino. Ang ganitong dulog o anyo ng panulat ay
nakatanggap na ng maraming kritisismo dahil sa ang
pagsulat ay ginagamitan ng Filipino samantalang ang
paraan ng pag-iisip ay nasa kategoryang banyaga.
Suliranin ng ideolohiya
Ang panggitnang posisyon ay ang pagbibigay ng
pribilehiyo o prayoritasyon ng dulog emic laban sa
panghihiram o paglalaan ng konsepto, habang inilalayo
•
•
•
•
Kaugnay ng kaligayahan ay ang konteksto ng
pantawangpananaw subalit upang magkaroon ng higit na
kabuluhan ang pagtalakay, higit na makabubuti kung
bibigyan ng paghimay ang dalawang salitang bumubuo sa
kontekstong ito, ang “pagtawa” at “pananaw.”
• Ang pagtawa ay tumutukoy sa pisikal na
manipestasyon ng kaligayahanng isang tao.
• Ang pagtawa ay mahalagang kakampi ng tao
upang pagaanin at pasayahin anuman ang
kaniyang kalagayan o antas sa buhay.
• Ang pagtawa ay may objek na pinanggagalingan
katulad ng mga kaganapang biglaan katulad ng
pagkatanggal
ng
kasuotan,
pagkadapa,
ekspresyon ng mukha at marami pang iba.
• Ang paggamit ng imahinasyon ng tao ay masasabi
ring objek ng pagtawa lalo na sa paggamit ng mga
sinasabing green jokes o toilet humor.
• Kung bubusisiin ang pagtawa ng bawat Pilipino at
ang paghagalpak sa mga kakaibang bagay na
nakikita sa kapaligiran, masasabi na ang gawaing
ito ay nakadugtong hindi lamang sa damdamin o
emosyon kundi maging sa kamalayang Pilipino.
“Saysay at Salaysay ng Pantawang Pananaw Mula
Pamumusong Hanggang Impersonasyon”
Mariing pinahahalagahan ang kakayahan ng tawa upang
pagaanin at pasayahin ang kalagayan ng buhay ng tao. Sa
tawa lamang, ika nga, may redempsyon mula sa
problemang kinahaharap ng sinuman. Sa ngiti, hagikhik o
halakhak naibubulalas ang tanging paggapi sa
kalungkutan. Sa tawa nagkakaroon ng pagtudling sa sakit
at pag-ahon upang purgahin ang emosyon ng tao mula sa
kabigatan ng saloobin o damdamin. - RHODERICK NUNCIO
Elemento ng Pantawang Pananaw
Teorya ng Banga
Ang teorya ng Banga sy buod ng ideya ni Prospero Covar
(1993), siya ang itinuturing na isa sa mga nangungunang
tagapagtaguyod ng Filipinolohiya, hinggil sa “Kaalamang
Bayang Dalumat ng Pagkataong Pilipino.”
Tambalang lapit ang pagdalumat ng pagkataong Pilipino;
Kung may labas, may loob, kung may kaluluwa, may budhi
Itinakda ng teoryang ito ang katawan ng tao bilang isang
bangabanga: may labas, loob, at lalim; at pinagagalaw ng
tambalan ng budhi at kaluluwa.”
•
•
•
METAPORA NG KATAWAN AT BANGA
Sa makatotohanang pangungusap, sa putik nagbuhat ang
banga, sa matalinhagang pangungusap naman, ang tao ay
sa putik rin naman nagmula.
Ang katawan ng tao ay parang isang banga. Ang banga ay
may labas loob at lalim gayundin naman ang kaluluwa ng
tao ay sisidlan ng banga. Ang laman nito at kaluluwa. Sa
ilalim tumatahan ang kaluluwa kaniig ang budhi.
Sikolohiyang Pilipino
Ang sikolohiya o dalubisipan sa pangkalahatang pagkilala
rito
ay
tumutukoy
sa
pag-aaral ng isip, diwa, at asal. Ito ay ang siyentipikong
pag-aaral
ng
kamalayan
ng
tao
at
sa
tungkulin nito lalo na iyong nakaaapekto sa kilos.
“Ang sikolohiya ay tungkol sa damdami’t kamalayang
nararanasan; sa ulirat na tumutukoy sa pakiramdam sa
paligid; sa isip na tumutukoy sa ugali, kilos oasal; sa kalooban
na tumutukoy sa damdamin; at sa kaluluwa na siyang daan
upang mapag-aralan din ang tungkol sa budhi ng tao.” (1974)
•
•
Ang Sikolohiyang Pilipino ay isang alternatibong paraan
upang maipaliwanag nang mabuti ang diwa, gawi, at
damdaming nanalaytay sa ugat ng bawat Pilipino na
taliwas o di-tugma sa iba pang sikolohiya sa Pilipinas.
Ayon sa paliwanag ni Pe-Pua at Protacio-Marcelino (2000),
ang Sikolohiyang Pilipino ay paraan ng pag-aaral sa
sikolohiya na bunga ng karanasan, kaisipan, at
oryentasyong Pilipino at pagpapaliwanag sa sariling
paraan ng pag-iisip, pagkilos, at pagpapakita ng
damdaming Pilipino, na sinasabing maaaring may kaiba
han sa pag-iisip, pagkilos, at pagpapakita ng damdamin ng
iba pang mga mamamayan. Nakabatay ito sa pag-aaral sa
kasaysayan at sosyo-kultural na mga katotohanan, pagunawa sa lokal na wika, pagkawala ng katangiang
natatangi sa mga Pilipino, at pagpapaliwanag sa mga ito sa
pamamagitan ng mga mata ng mga katutubong Pilipino.
Ito ay bunga ng kaalamang kinabibilangan ng katutubong
konsepto at metodo na sa madaling salita ay nararapat at
mahalaga para sa mga Pilipino.
Tatlong Anyo ng Sikolohiyang Pilipino (Dr. Virgilio Enriquez)
• Sikolohiya ng Pilipinas
• Sikolohiya ng Pilipino
• Sikolohiyang Pilipino
Sikolohiya ng Pilipinas “bisita sa bahay”
• Lahat ng mga pag-aaral, libro at sikolohiyang
makikita sa Pilipinas, banyaga man o maka-Pilipino.
Sikolohiya ng Pilipino “tao sa bahay”
• Lahat ng mga pag-aaral, pananaliksik at mga
konsepto sa sikolohiya na may kinalaman sa mga
Pilipino.
Sikolohiyang Pilipino “maybahay”
• Bunga ng karanasan, kaisipan at oryentasyon ng sa
Pilipinas. Mga Pilipino lamang ang makakasulat
tungkol dito.
Maraming paham sa akademya sa larangan ng Sikolohiya ang
naniniwala na ang maraming konsepto sa Sikolohiya ay
nararapat na isalin sa wikang Filipino upang maging madali ang
pagtalakay dito. Narito ang ilan sa mga konsepto ng sikolohiya
na may kaugnayan sa pagsasalin at sa wika:
1. Katutubong konsepto
• Tinutukoy ng katutubong konsepto ng Sikolohiyang
Pilipino ang mga salitang taal o likas na ginagamit sa
Pilipinas. Hinalaw ang kahulugan ng mga salitang ito
batay sa kultura at kinaugalian ng mga Pilipino.
• Hal: Pamatid-uhaw, Pamutat, Sumpong
2. Pagtatakda ng kahulugan
• ang salita na may kaugnayan sa Sikolohiyang Pilipino
ay maiuugnay sa taal na wikang Filipino bagama’t
ang kahulugan nito ay tinutumbasan lamang ng
banyagang kahulugan.
• Hal: Refreshment, appetizer, tantrum mania
3. Pag-aandukha
• Pagkuha ng dayuhang salita at pagbabago ng anyo
nito hanggang sa ito ay magkaroon ng katuturan sa
Filipino.
• Halimbawa: Talented- Talentado
4. Pagkukuro
• Pagbabagong anyo ng wika
• Halimbawa: Gay Language
◦ Wala- Waley
◦ Kamusta- Kamustasa
5. Pagbibinyag
• Paglalagay ng mga dayuhan ng kanilang sariling
pagpapakahulugan sa salitang ginagamit ng mga
Pilipino.
• Kilig, pasalubong, salvage, carnapper, estafa
6. Paimbabaw na Asimilasyon
• Ang asimilasyon ay tumutukoy sa pagbabagong anyo
ng morpema dahil sa impluwensiya ng mga katabing
tunog nito.
• Halimbawa: sin/sing, Pan/pam
7. Ligaw/ Banyaga
• Ito ay mga salitang banyaga na ginagamit sa Pilipinas
sapagkat walang katumbas na maibibigay sapagkat
hindi naging bahagi ng kultura.
• Halimbawa: Toothpaste, Brief
Ilan sa mga artikulong nagsusuri o gumagamit ng Sikolohiyang
Pilipino
1. “Sikolohiyang Pilipino: Papaloob o Papalabas?” ni Javier
(1996) sa Layag
2. “Tungo sa IsangMas Mapagbuong Sikolohiya: Hamon sa
Makabagong Sikolohiyang Pilipino” ni Yacat (2013) sa
Daluyan
•
Bakod/Bukod/Buklod
Ang bakod ay isang patayong istruktura na nakapaligid sa
isang sukat ng lupa na maaaring gawa sa bato, kahoy,
tabla, kawayan, halaman, o punong-kahoy. Ang ibig
sabihin naman ng salitang bukod ay tangi, tangi sa rito,
nakahiwalay, at hiwalay. Ang bukod ay maaari ding
•
mangahulugan ng layo o nakalayo, nag-iisa, hindi kasama
o tiwalag. Ang buklod naman ay bangkat, balangkat,
kalupkop, bigkis, tali, tangkas, at bitling. Bilang
patalinghaga, ang ibigsabihin ng buklod ay alyansa o
pagkakaisa. Sa Ingles, ang salin ng pagkakabuklod-buklod
ay unification bond.
Ang Siyudad ng Mall: Ang Bakod, Bukod at Buklod bilang
Espasyo at Biswal mula Tabuan hanggang SM North EDSA