VÜCUT GELİŞTİRME REHBERİ VE KENDİNE KOÇLUK “Programlamaya dair ihtiyacınız olan her şey.” Twitter: monkaesthetic & MonkMentall Telegram Grubumuz https://t.me/+tg5b7ZjSykM0MGQ8 ঔৣ✞ ✞ঔৣ Tarafından oluşturuldu. 𝚒̷ 𝚌̷ 𝚑̷ 𝚝̷ 𝚝̷ 𝚎̷ 𝚜̷ 𝚔̷ 𝚎̷ 𝚊̷ 𝚗̷ 𝚖̷ 𝚘̷ Sayfa 1 / 33 İÇİNDEKİLER 01 02 03 04 05 ÖN SÖZ 3 VÜCUT GELİŞTİRME SÖZLÜĞÜ 4-7 06 PROGRAMLAMAYA GİRİŞ 8-11 07 PLAN OLUŞTURMAK 12-28 ISINMA, SAKATLIK ,MOBİLİTE 29-30 BONUS: PERFORMANS 31-32 SON SÖZ 33 Sayfa 2 / 33 ÖN SÖZ Spor salonlarında herhangi bir spor ile uğraşan çoğu insanın bilinçsiz ve verimsiz spor yapması. Hatta profesyonel çoğu sporcunun dahi yeteneklerinin çok daha altında kalmaları, gereğinden fazla çalışmak, kötü de olsa hiçbir protokolü takip etmemek, sıklıkla düzenini değiştirmek sinir sistemini çok fazla yormak, sakatlıklara çok sık yakalanmak gibi problemleri olan birçok insan var. Bu rehberi okuyup kendinize uyarladığınızda bir nevi kendinizin koçu olacak, maksimum kazanç/efor oranını yakalamış olacaksınız. Yukarıda saydığım tüm problemleri çözecek bilgi birikiminde olacaksınız. Bu rehber, doğruluğuna inandığım, 2016’dan beri bizzat yaşadığım, bilmediğim, öğrenemediğim tüm deneyimlerden, yıllarca yaptığım araştırmalardan okuduğum kaynaklardan, çevremdeki iyi sporcularla yaptığım tartışmalardan ve en önemlisi koçluğunu yürüttüğüm +20 kişiden (kendim de dahil) öğrendiklerimden oluşmaktadır. Bu işte tek bir doğru yoktur, hayatın hiçbir konusu tek bir doğrudan oluşmaz. İnsan doğruyu bulup, kendine uyarlayabildiği ölçüde başarıya/ sonuca ulaşır. Tek bir sistem yok, buradaki tüm bilgiler sizlerin de deneyimleriyle başka bir anlam taşıyacak. Tüm teorik bilgiler kişinin tecrübe ve deneyimleriyle birer elmasa dönüşür. Aylarınızı hatta benim gibi yıllarınızı harcamamanız için, binlerce makale okumamanız ve en önemlisi parasını ödediğiniz spor salonlarından karşılığını alabilmeniz için bu rehberi hiçbir beklenti olmadan %100 ücretsiz olarak hazırladım. Vücut geliştirme bitmek bilmeyen bir süreçtir. Tam anlamıyla bağımlılıktır. Size bu bağımlılığı nasıl yöneteceğinizi ve neler yapmanız gerektiğini anlatacağım. Sayfa 3 / 33 VÜCUT GELİŞTİRME SÖZLÜĞÜ RPE (Rate of Perceived Exertion) Hissedilen zorluk seviyesini anlamına gelir. RPE, sizin son tekrarınızın 10 üzerinden kaç zorlandığınızı belirtir. Örneğin, 100 kilo ile 10 tekrar attınız, en fazla 2 tekrar daha atabilirsiniz. Ondan sonrası hareket “cheat” (bozuk formda) olarak ilerleyecektir. Bu RPE 8 demektir. RPE 10 üst sınırdır. Maksimum 2 tekrar daha atabilirseniz RPE 8 Maksimum 3 tekrar daha atabilirseniz RPE 7 Maksimum 4 tekrar daha atabilirseniz RPE 6 olarak adlandırılır. Bkz. RPE CHART Progressive Overload Progressive Overload, düzenli olarak ilerlemek anlamına gelir. Düzenli bir şekilde egzersiz miktarının, (set, tekrar) yoğunluğunun veya sıklığının artışı anlamına gelir. Kas zyolojisinde, matematiksel olarak kaslarınızın kapasitesi ölçülmüş olur. Örneğin, Bir ay önce 100 kilo ile 1 tekrar attınız. Bu ay 100 kilo ile 3 tekrar atabiliyorsunuz. Bir ay önce 100 kilo ile 1 set 5 tekrar attınız. Bu ay 2 set 5 tekrar atabiliyorsunuz. Bir ay önce 100 kilo ile RPE 8 tek tekrar attınız. Bu ay 100 kilo ile RPE 5 atabiliyorsunuz. Ya da bunların hiçbirisi olmadı, egzersizi daha kaliteli yaptığınızı hissettiniz. Bu da bir progressive overload’tır. Kağıt üzerinde daha ağır kaldıran, daha çok kas koyma potansiyeline sahiptir. fi Sayfa 4 / 33 VÜCUT GELİŞTİRME SÖZLÜĞÜ RIR (Reps in Reserve) RPE VE RIR Arasındaki Korelasyon Cepte kalan tekrar anlamına gelir. RIR, antrenman sırasında kişinin tekrar sayısını tamamladıktan sonra vücudunda kaç tekrar daha yapabileceğini tahmin etmeye yardımcı olur. Örneğin, Bir kişi 10 tekrarlık bir set yapmayı hede ediğinde ve 10 tekrarı tamamladığında, vücudunda hala 1-2 tekrar daha yapabilecek enerji ve güç potansiyeli bulunabilir. Bu durumda, kişi 1-2 RIR'e sahip olur. RIR, aşırı yüklenmeyi önlemek, egzersiz sırasında doğru yoğunluğu sağlamak ve antrenman performansını artırmak için kullanılır. Bir kişi hedef RIR'a ulaşabildiğinde, ağırlık yükünü artırabilir veya daha fazla tekrar yapabilir. fl Sayfa 5 / 33 VÜCUT GELİŞTİRME SÖZLÜĞÜ Mind Muscle Connection Mind muscle connection, zihin kas bağlantısı anlamına gelir. Egzersizi yaparken beyninizle kurduğunuz bağlantı ölçüsünde hedef kası uyarır ve daha efektif bir set çıkartırsınız. Bunu kurmak için ısınma setlerinden yararlanılır. Work Set Isınma setinden tamamen ayrıdır. Harekete hazır olduğunuz ve progressive overload durumunu kayıt altına alabilmeniz için girdiğiniz en eforlu setlerinizden oluşur. Yeri gelir 1 hareket için 1 work set dahi yeter, fakat bu sette gerçekten her şeyinizi vermeniz gerekiyor. Diğer türlü 20 set de yapsanız 30 set de yapsanız istenen verimi alamayacak zamanınızı boşa harcayacaksınız. Isınma Seti Training Log Isınma setleri, Work Set’e tamamen hazır girebilmek yani eklemlerinizi ısıtıp MindMuscle-Connection’u kurmanızı kolaylaştıran setlerdir. Progressive Overload durumunu kayıt altına alabilmek, belirlenen hareket için en etkili work setinizi tamamladıktan sonra işlediğiniz kayıt tutucuya denir. RPE 5’ten daha düşüktür, vücudu yoracak ısınma setlerinden kaçınılmalıdır, ana amaç vücudu ısıtmak ve hazır hale gelmektir. Antrenmandaki tüm egzersizlerinizin matematiksel bir kaydıdır. Gelişim varsa eğer direkt olarak, kilolara yansır. Fakat aynı kilolarda da kas geliştirmek mümkündür. Sayfa 6 / 33 VÜCUT GELİŞTİRME SÖZLÜĞÜ Tempo Deload Tempo hareketi kontrol etmek, negati ne ve en önemlisi hareketin kalitesine odaklanılan tekrar biçimidir. 3-2-1 Tempo Squat, 3 saniyede in, 2 saniye pause yap, 1 saniyede çık. 2-1-1 Bench Press, 2 saniyede indir, 1 saniye pause yap, 1 saniyede kaldır. Meoscycle (Blok) Mesocycle, bir antrenman bloğunu temsil eder. Genellikle 3-6 hafta süren bloklardan oluşur. fi fi 4 haftalık bir blok düşünürsek, ilk haftada yoğunluğun düşük ancak son haftalara doğru yoğunluğun arttığı ve peak (en yüksek performans) döneminin oluşturulduğunu düşünelim. Planlamada neden böyle olduğunun detaylarını anlatacağım. Bu 4 haftalık, programlamaya bir Mesocycle veya Blok diyoruz. Progressive Overload durumu iyi yönetilemediği sürece büyük sorunlara yol açabilir. Bunun nedeni ise sürekli güçlenip daha geniş kas hacmine sahip olmanız. Bu durum size yorgunluk (fatique) ve sakatlanma potansiyeli oluşturur. Çünkü vücut sürekli daha büyük strese maruz kalır. Bu stresi düşürüp vücudu rahatlatmak ve daha da güçlü bir progressive overload durumuna geçebilmek için deload adı verilen, -%50, %65 daha az yoğunluklu, intensitynin düştüğü antrenman haftası işin içerisine girmektedir. Süreklilik, adaptasyon ve fatique seviyesini düşürmek için yapılması elzemdir. Yapılmadığı takdirde hem veriminiz düşecek, hem de bahsettiğim sorunlarla bir süreç yürütemeyecek hale geleceksiniz. Gra k peak yaptıktan sonra vücutta sinirsel olarak büyük bir stres oluşmakta, deload onun önüne geçmektedir. Sayfa 7 / 33 PROGRAMLAMAYA GİRİŞ Vücut geliştirme, tness, powerlifting, dövüş sporları her ne yapıyorsanız ağırlık antrenmanlarınız, salon günleriniz ona hizmet etmeli. Dövüş sporu yapıp, tüm planınızı vücut geliştirme odaklı yaparsanız dövüşürken çok hantal kalıp, kaslarınız geliştiğinden daha çabuk yorulursunuz. Seri olamazsınız. Yine olursunuz fakat, en optimal seviyede olamazsınız. Basket, futbol vb. branşlar için de bu durum böyledir. Fonksiyonel egzersizler planlanmalıdır. Ancak bu asla 110 kilo full yağlı bir powercı olun anlamına gelmez, burada bahsettiğim tüm ağırlık antrenmanları, sizin hayatta daha etkili daha estetik gözükmeniz ve minimum yağ oranında yaşamınızı sürdürmenize hizmet etmektedir. fi Sayfa 8 / 33 PROGRAMLAMAYA GİRİŞ Burada antrenman planlaması yaparken tekrar bahsedeceğim, 4 haftalık, 6 haftalık, 16 haftalık kaç haftalık olursa olsun; süreciniz tamamen branşınıza hizmet etmelidir. Çünkü fazlası zihninize ve cebinize büyük bir stres bırakır. Kendinize ilk defa programlama yapacaksanız ne kadar fazla blok içerisinde olursanız, kendinizi o kadar iyi tanırsınız. Vücudunuz her intensity (yoğunluk, RPE) aralığında aynı şekilde tepki vermez. Burada anlatacaklarım temel olarak tness ve vücut geliştirme temelindedir. Fakat siz buradaki mantığı kendi kondisyon, powerlifting gibi çeşitli alanlara da uygulayabilirsiniz. Egzersiz seçimi, yoğunluk, nabız gibi faktörler branştan branşa değişiklik göstermektedir. Branştan bağımsız olarak, antrenmana geldiğiniz her gün işiniz ne olursa olsun %100 efor vermelisiniz. Bu hem antrenmanın kalitesi için, hem kendi maksınızı bir sonraki antrenman daha yukarıya çekebilmeniz için hem de gelişiminizi takip edebilmeniz açısından oldukça önemlidir. Ve tabiki ayırdığınız zamana değmeli. Kendinizi yönettikçe, RIR, Tempo, RPE gibi kavramlara adapte oldukça çok daha düzenli, basitçe uygulanabilir programlar geliştireceksiniz. Ve evet, her gün bir önceki günü tekrarlamamak, bir sonraki antrenman günü daha bilinçli ve güçlü gelebilmek için kötü de olsa bir programa sadık kalmamız gerekiyor. Hazır programlar, hiçbir anlatısı olmayan programlar sadece hareket ismi, set ve tekrar sayıları yazılı olan programlar bizi geliştirebilir, fakat biz en optimalinin peşindeyiz. En kısa sürede, en iyiyi hede emenin peşindeyiz. Günde 20 şınav çekseniz de vücudunuz gelişir. fi fl Sayfa 9 / 33 PROGRAMLAMAYA GİRİŞ Bu kısma kadar bazı kavramlardan ve hedef belirlemekten bahsettim. Bu aşamadan sonra bu hedefe yönelik nasıl bir programlama yapmalıyız ona yoğunlaşacağız. Sürekli gidip bir gün öncesinden daha ağır kaldırmayı hede emek sürdürülebilir bir yöntem değil, evet her gün daha iyisini biz de hede iyoruz; fakat arada planlı olarak geriye adım atmak zorundayız. Hayatta hiçbir gra k tamamen yukarı gitmez, arada durağan olur, düşüşe geçer sonra yine yükselir, biz başlangıç ve bitiş noktasını değerlendirdiğimizde sonuç aldığımızı görüyorsak iyi ilerlemiş oluyoruz. Öncelikle programlama yaparken ben blok blok ilerliyorum, o periyotta vücudumdaki değişimleri gözlemleyip not alıyorum, ona göre diğer planlarda daha da iyi bir yol çizmiş oluyorum. Vücut sürekli progressive overload halinde olmuyor, bir yerde bir aksaklık oluyor, o dönemlerde kendimizi tanıyıp bir-iki adım geri gitmemiz gerekiyor. Hem sağlığımızı koruyup daha sağlam olabilmek hem de sürecin geri kalanını daha sağlıklı işleyebilmek için. Kötü günler, sakatlıklar sürekli olacak, amaç onları minimize etmek. Bu tarz sorunlar çıktığında deload’a gireriz. Ardından dinlenme tamamlanır ve tekrardan pushlamaya devam edilir. Bu şekilde ilerleyerek “en kötü günümüzü” geliştirmiş oluruz. En iyi günümüz şansımız yaver gittiğinde ortaya çıkan görüntüdür. Tüm sporlarda asıl amaç en iyi görüntüyü ortaya koymak yerine, en kötü halinizi olabildiğince geliştirmektir. Olayı şansa bırakmamak bizim en büyük amacımız. Bu sizin alt barem olarak çizgiyi çektiğiniz yerdir. fl fl fi Sayfa 10 / 33 PROGRAMLAMAYA giriş Kendi antrenman programını yapanlar ve vücudunu çok iyi tanımayanlar için 4 haftalık bir blok yapmalarını öneriyorum. Bunun nedeni, bir blokta deload-overload-peak olmak üzere 3 dönem vardır, ilk hafta ısınma amacıyla deload haftasıyla başlar. Ondan dolayı, ilk haftalar RPE en düşük halindedir. RPE her hafta artar ve Peak Weak dediğimiz son haftada en yoğun antrenman günleri yer alır. Ardından blok biter ve stresi düşürüp başa döneriz. Hepsinin yoğunlukları, tekrar aralıkları ve stres seviyeleri birbirinden farklıdır. Vücudunuz %60 stresiyle %90 stres seviyelerinde çok farklı tepki verecektir. Siz kuvvetle muhtemel kendi potansiyelinizin sınırlarına çok uzak seviyelerdesiniz, bu yüzden de vücudunuzu oldukça iyi tanımıyorsunuz. Bir blokta, stres seviyesinin düşük olduğu, ağrının ve sinirin olmadığı bir dönem, bir de bunların tam peak yaptığı son hafta formu vardır. Bunları yöneterek sürekli yukarı doğru ivmelenen bir gra k çizeceğiz, arada bilinçli şekilde deloadlar yaparak. fi Sayfa 11 / 33 PLAN OLUŞTURMAK Yıllık bazda vücut geliştirme spesi ğinde ilerleyecekseniz yılı 4 fazda değerlendirin. 1.Faz Kütle Alma (Bulk) 2.Faz Dinlenme 3.Faz Yağ Yakımı (De nasyon) 4.Faz Dinlenme Yılı bu şekilde 4 parça halinde görmemizin en büyük nedeni, bulk ve de nasyon özelinde vücut sedanter insana göre daha büyük metabolik stres altına girer. Almanız gerekenden çok kalori aldığınızda sinir sisteminiz yorulur, immune (bağışıklık) sisteminiz baskılanır ve vücutta değişik alarmlar çalmaya başlar. Bunlar, -Antrenman isteksizliği -Kas ağrısı, spazmı -Sakatlık -Sivilcelenme, sindirim sorunları -Ödem (su) tutma Gibi bu ve benzeri pek çok sorun olarak karşımıza çıkar. Bu gibi noktalarda deload veya vücudunuzu tanıdığınız zaman faz değişikliği yapmanız gerekmektedir. fi fi fi Sayfa 12 / 33 Mesocycle başlangıcı deload ile başlamak adaptasyon ve kendinizdeki artışı görmeniz adına uygulanan bir tekniktir. Direkt yüksek yoğunluklarda başlamak süreci yönetilemez bir hale getirir. Bir aylık planlama hafta bazında böyle olmalıdır, bu 1.5 ay olsaydı da 16 hafta olsaydı da ilk haftası deload olacaktı. Isınarak başladığınızda adaptasyonunuz da ona uyarlı bir şekilde lineer olarak ilerler 6 Aylık veya daha uzun periyotlandırmalarda ara ara stresinize göre ilk hafta harici de deload verilebilir. Süreç içerisinde deload vermek kötü gibi algılanmamalıdır. Bu stresi yönetebildiğiniz ölçüde bilinçli ve iyi bir sporcu olacaksınız. O yüzden aralarda geri çekilmenin de önemli olduğunun bilincinde olun. Sayfa 13 / 33 Plan oluşturmak Her bloğun ilk haftası deload, alışma haftası olarak düşünülebilir. Ardından RPE protokolü git gide artarak; RPE 1. Hafta 7 2. Hafta 8 3. Hafta 9 4. Hafta 9,5 Gibi sürekli ana egzersizlerin yoğunluğu artmaktadır. Bu protokolü ağırlıklara odaklı da artırabilirsiniz. RPE Kilo Tekrar 1. Hafta 7 100 3 2. Hafta 7,5 102,5 3 3. Hafta 8,5 105 3 4. Hafta 9 107,5 3 Yüksek RPE’lerde çalışmak çok istenen bir durum değil, sık yapmak gelişimi baltalar sinir sistemini yorar. O yüzden düzenli şekilde kontrol edilmelidir. Sayfa 14 / 33 PLAN OLUŞTURMAK İşin mantalitesini, temel hatlarıyla anladık ne amaca uygun spor yapacağımıza karar verdik. Şimdi o amaçların hepsini kağıt üzerine dökme vakti. Bu kısımda; Egzersiz seçimleri, antrenman sıklığı, set ve tekrar gibi spesi k konular üzerinde ilerleyeceğiz. Benim anlatacağım sistem Push, Pull, Legs üzerinden ilerleyecek. Diğer sayfada daha da detaylandıracağım. Siz tabiki, bunu kendi eksiklerinizi de göz önünde bulundurarak şekillendirebilirsiniz. fi Sayfa 15 / 33 Plan oluşturmak Push, itiş = Göğüs, omuz, triceps Pull, çekiş = Sırf, biceps Legs , bacak = Alt vücut Upper = Üst vücut Lower = Alt vücut Benim önerdiğim sistem, PPL (Push-Pull-Legs) Burada tamamen istediğiniz gibi seçebilirsiniz. 1. Antrenman Günü -> Push Day 2. Antrenman Günü -> Pull Day Olarak veya, 1. Antrenman Günü -> Upper Day 2. Antrenman Günü -> Lower Day Gibi çeşitli şekillerde uygulanabilir, birçok sistem mevcut. 1. Antrenman Günü -> Push Day 2. Antrenman Günü -> Pull Day 3. Antrenman Günü -> Leg Day Olarak bilinen klasik push, pull, legs sistemi. Sayfa 16 / 33 Plan oluşturmak Benim PPL sistemini önermemin nedeni, • Güçlenmeye çok müsait bir sistem olması, güçlenmek demek basitçe daha fazla kas potansiyeli anlamına gelir. • Kontrol edilebilir sistem olması, çeşitlilik açısından da önemli. Sadece üst ve alt çalıştıkça o günleri ayarlamak basit olmuyor. PPL önermemin en önemli nedeni, aynı gün aynı yönlü kasları çalıştırmak, antagonist kasları aynı anda çalışmayarak antrenmana daha sık gelebilme imkanı vermesi. Kendi antrenman sistemimizi seçtiğimizi varsayıp, PPL üzerinden anlatıma devam ediyorum. Planı seçtik, hangi bölgeleri kaç gün çalışacağımızı seçtik. Şimdi sıra haftalık periyotta kaç antrenman günü yapacağız. ff Sayfa 17 / 33 Plan oluşturmak Benim önerim, RPE Pazartesi Push Salı Pull Çarşamba Legs Perşembe O Cuma Push Cumartesi Pull Pazar O Şeklinde olmasıdır. Bu düzen tamamen değişebilir, full hafta içi de gidebilirsiniz, ya da isterseniz hiç o vermezsiniz. Tamamen sizin rutinlerinize uygunluğunuza bağlıdır. Dikkat edilmesi gereken nokta, haftada minimum bir PPL döngüsü yapılmalıdır. Ekstra eksiklerinize göre Push, Pull eklenebilir. O da tamamen sizin eksiğinize bağlıdır, eğer net bir kriniz yoksa bana telegram üzerinden yazın yardımcı olurum. O günlerin key durumlara göre değil, vücudunuzun iyileşme zamanına göre verilmesi en doğru yöntemdir. Ertesi gün her yeriniz ağrıyorsa, haftalık periyodu 8 gün olarak değerlendirip kaymalar yapabilirsiniz. Çok sıkı uygulamaya gerek yok. ff Sayfa 18 / 33 fi fi ff f f Haftalık her antrenman gününün, minimum bir maksimum 2 yapılması gerekir. Plan oluşturmak Egzersiz seçimi ve egzersizlerin değiştirilmesi konusunda olabildiğince old school takılmanız sizin yararınızadır. Bu hususta 2 tip ağırlık kaldırma mekanizması vardır. • Serbest ağırlık (Barbell, Dumbell) • Makineler 2 şekilde de vücut geliştirilir, hatta belirli bir miktar güçlenilir. Biz burada tamamen karma bir seçim mekanizması geliştirmeliyiz. Serbest ağırlıklar ve özellikle compound egzersizler, bizlere kas kazandırmanın yanında, dengeleyici kaslarımızı geliştiren ve vücudumuzdaki en küçük dengeleyeci kasları hedef aldıran bir yapıya sahiptir. Bu da bize hayat içerisinde daha etkileyici hareket şansı verir. Makineler ise, bundan mahrumdur. Fakat kasa gereken şiddeti verme konusunda diğerlerinden daha optimaldir denilebilir. Çünkü kontrol etmesi ve mind-muscle-connection kurması oldukça daha basittir. Her grup için minimum 1 serbest ağırlık olacak şekilde 1-2 adet de makine eklemek yeterlidir. Sayfa 19 / 33 Plan oluşturmak Örneğin, Omuz odaklı push günü için; Standing Overhead Press Incline Dumbell Press Face Pull Cable Fly & Lateral Raise Triceps Pushdown Gibi egzersizler seçilebilir, burada hareketlerin çok sık değiştirilmemesi oldukça önemlidir. Size kas kazanımı sağlayacak en önemli faktör bu egzersizlerde uzun süreli progressive overload hali ve sürekli aynı egzersiz programı üzerinde gelişmenizdir. Beynin her hareket için nöral adaptasyon süresi olduğunu unutmayın. Yukarıda bahsettiğim omuz odaklı push, göğüs odaklı push gibi spesi k günler ileri seviyedir. Eksik bölgelere odaklı daha detaylı çalışmak içindir. fi Sayfa 20 / 33 Plan oluşturmak Push Günü Egzersiz Seçimi Push yani göğüs, omuz gününde 2 adet serbest ağırlığa muhakkak yer veriyorum. Fakat bunların hepsini barbell ile yapmak sinir sistemini yorabiliyor. Keza yüksek kilo overhead press ve bench press aynı günde yapıldığında adapte de değilseniz bayağı yıpratıcı oluyor. O yüzden önerim hangi bölgeniz gerideyse ona daha fazla ağırlık yükleyebileceğiniz barbell egzersizini seçmek. Örneğin, Omzunuz geride, güne omuz hareketleriyle başlamak ve serbest ağırlıkta Barbell Overhead Press kullanmak. İkincil serbest ağırlık olarak, Incline Dumbell Press seçilebilir. Göğüsünüz geride, güne göğüs hareketleriyle başlamak ve serbest ağırlıkta Bench Press kullanmak. İkincil serbest ağırlık olarak, Dumbell Overhead Press seçilebilir. Bar ile yapılan egzersizler fazla kilo yüklenebildiği için sinir sistemini en çok yoran egzersizlerdir. Bir egzersiz yüksek oranda hedef bölgenin hepsini yorar, sadece spesi k olarak bir noktayı daha fazla çalıştırır. fi Sayfa 21 / 33 Plan oluşturmak Pull Günü Egzersiz Seçimi Burada dikkat etmenizi istediğim, her günde olduğu gibi o gün egzersize eksik bölgenizle başlamanız, gücünüzü direkt oraya yönlendirmeniz. Ardından düşük bir enerji düşüşünüz olacaktır, bu da antrenmandaki veriminiz git gide düşüyor demektir. Fakat ben güçlenmeyi de eksik etmek istemediğim için compound egzersizle başlıyorum, ardından eksik bölgeme geçiyorum, onun ardından diğer sırt hareketlerini uygulayıp bitiriyorum. Örneğin, Haftada 2 gün sırt yaptığımızı düşünürsek ilk gün ağır bir deadlift varyasyonu ile başlamak oldukça mantıklı, burada tekrar tabiki çok yüksek olmamalıdır, hedef güç ise. Ve eksik bölge de orta sırt ise Cable Row ardından yapılabilir. Onda da 2 set ağır bir Work set yapılır, ardından 1 set back-o set dediğimiz nispeten daha az yoğun fakat tükenişe gidilen bir set eklenebilir, eksik bölgelerde bunu uygulamak etkili oluyor. Kası iyice yok etmek adına. Ardından sırtın diğer bölgelerine geçilebilir. Deadlift, Cable Row, Lat Pulldown, Dumbell Row, Seated Row vs. diye gider. Kendiniz en iyi hangi egzersizde hissediyorsanız ilk olarak onu seçin, ardından size fayda sağlayacağınızı düşündüğünüz ama çok sevmediğiniz hareketlere de yönelebilirsiniz. Direkt spesi k bu hareketi yapın diye önermek istemiyorum, ağır bir compound, eksik bölge ve onun akabinde hedef bölgenin diğer tara arını çalıştırmak yeterli olur. Kafanız karıştıysa eklediğim logdan örnek hareketlere bakabilir veya direkt bana sorabilirsiniz. fl fi ff Sayfa 22 / 33 Plan oluşturmak Legs Günü Egzersiz Seçimi Bacak günlerine de diğerlerinde olduğu gibi ağır bir compoundla başlamayı oldukça yararlı buluyorum. Genel antrenmanlarda başlangıçta bayağı yoğun ağır 1-2 set yapıyorum ardından duruma göre back-o set veya eksik bölgeye geçiyorum. Tabi burada o ağır ilk seti de eksik bölgeye göre yapabilirsiniz, tamamen başta oluşturduğunuz hedefe bağlı. Squat, RDL, Leg Extension, Lunge, Leg Curl, Calf gibi egzersizler sıralanabilir Basitçe internette arattığınızda bir sürü egzersiz bulabilirsiniz. O yüzden ilgili tüm egzersizleri eklemiyorum, spesi k öneri isterseniz yine yardımcı olurum. • Bununla ilgili de bir sheet ekleyeceğim. • Ek olarak, örnek bir log için de “Örnek Log”’a bakabilirsiniz. fi ff Sayfa 23 / 33 Plan oluşturmak RPE Egzersiz Sets Reps Kilogram RIR 160 Tempo Overhead Press 2 6 Inclıne DB 2 6 40 1-2 Upright Row 3 8 40 1 - Real Delt 3 9 80 1 - Cable Fly 2 10 22 1 - Lateral Raise 3 10 10 Beyond Failure Triceps PD 3 12 Not 1 2-0-0 Failure 2-0-0 - İlk olarak hedef belirledik, ardından antrenman sıklığımızı belirledik ve egzersizleri seçtik. RPE’lerin her hafta 0.5-1 arasında artacağını belirttik, ilk hafta deload ile başlanıp RPE’nin peak haftaya kadar artacağını belirttik. Bu noktadan sonra belirleyeceğimiz 2 kısıt kaldı, set ve tekrar sayısı. Burada work set kavramı çok ciddiye alınmalıdır, bunu direkt tüm egzersizlerde 2-3 set yaptığımdan anlayabilirsiniz. 2-3 set ile kas mı geliştirilir, yeterince eforlu yaparsanız evet. Fazladan çöp setler ile zaman kaybetmenize gerek yok. Gereken eforu verdiğiniz 1-3 set gayet yeterlidir. Eksik bölge için 2-3, normal bölgeler için ise 1-3 arasında strese göre istediğiniz set sayısını seçebilirsiniz. Sayfa 24 / 33 Plan oluşturmak Aksesuar egzersizlerinde daha fazla set yapabilirsiniz, bu sizi oldukça yormayacaktır. Toparlanması daha kolaydır. Eğer yeterince çalışmadığınızı düşünüyorsanız, çok yüksek ihtimal work set mantığına tamamen adapte olmamışsınızdır. Bu sorunu çözmek için ise set sayısını artırabilirsiniz, daha fazla hareket eklemek yerine. Burada tekrar sayısını hareketin türüne göre belirlenmesi gerekiyor, örneğin daha ağır kilolar yükleyebildiğiniz compound egzersizlerde 4-6 tekrar aralığı hem güçlenme hem de yoğunluk açısından yararlı olabilir, tabi yine 8-12’lik daha çok hipertro yi hedef alan setler de belirleyebilirsiniz. Spesi k Aralık Belirleyin Egzersizleri planlarken her hareket için belirli bir aralık belirleyin. Direkt bir tekrar sayısı üzerinden ziyade, aralık belirleyip gittiğiniz takdirde planlanan RPE protokolüne uymak daha kolay olacaktır. Tekrar Aralığı Güçlenme 1-6 Güçlenme+Hipertro 6-8 Hipertro 8-12 Hipertro +Kondisyon 12-15 Bu demek değildir ki, 4-6 arası tekrar yaptığımda kas kazanmayacak mısınız, hayır. Sadece güçlenme daha ön planda olacak. f fi fi f fi Sayfa 25 / 33 PLAN OLUŞTURMAK Compound egzersizlerde 4-6 veya 6-8 Makine egzersizlerde 8-12 veya 10-12 Aksesuar olarak yapılan egzersizlerde 12-15 aralığında çalışılabilir. Sayfa 26 / 33 ADIM ADIM YAPMANIZ GEREKENLER • Hedef belirlemek, ilk olarak hede nizi belirlemeniz gerekiyor; güçlenmek, kilo almak, kilo vermek gibi spesi k bir konu üzerinde beslenmenizi şekillendirmeniz lazım. • Planlama yapmak, ardından o kısmı hallettikten sonra, direkt kağıt kalemi elinize alıp tek tek bahsedeceğim detaylar ile birlikte bir aylık veya daha uzun sürelik planlama yapmanız gerekiyor. • RPE protokolü hazırlamak, burada kritik nokta başlangıç için bir RPE seviyesi seçmeniz gerekiyor. 4 aylık bir periyotlama yapacağınızı düşünelim, RPE 7’den başlasın ve her hafta 0.5 artsın. Son haftaya geldiğinizde sırasıyla 7-7.5-8-8.5 olarak Peak haftanıza ulaşmış olacaksınız. Tabi bu kendinizi kontrol aşaması, zamanla daha iyi anlayacaksınız nasıl başlatmanız gerektiğini. • Uygun sistemi bulmak ve ona uygun frekans belirlemek, bu aşamada kendinize hitap eden, hede nize uygun bir strateji seçmeniz gerekiyor. Benim önerdiğim PPL, ama her stratejiden fayda alırsınız yeter ki doğru uygulayın. Her bölgeyi haftada minimum 1-2 aralığında çalıştırmaya bakın. Buna dikkat ettikten sonra sadece bir haftalık planlamak zorunda değilsiniz, çok meşgul biriyseniz 8 gün üzerinden de planlayabilirsiniz. • Egzersiz seçimi, egzersiz konusunda her bölge için minimum 1 compound hareket (bar + dumbell muazzam olur) öneriyorum. Sadece kas yapmaktan ziyade adelenizi kaliteli bir şekilde geliştirip dengeleyici kaslarınızı da işin içerisine sokmanız yararınıza olacaktır. Compound egzersizler olarak yazdığınızda zibilyon tane egzersiz çıkar, çok boğmak istemedim. Mantığı vermeye çalışıyorum, onlardan size uygun olanını ekleyin, mümkünse old school olanları seçin ruhu biraz yaşayın. • aksesuarlarda yüksek tekrar oldukça iyidir fi fi fi Sayfa 27 / 33 ADIM ADIM YAPMANIZ GEREKENLER • Set, tekrar ayarlama, bu aşamadan sonra tüm rehberde bahsettiğim üzere ısınma setleri hariç, Work set tekniği üzerinden ilerleyin. Gerçekten %100 efor ile girdiğiniz setleri Work set olarak sayın ve ona göre yapın. 1 compound egzersizi tek bir set yaparak da muazzam verim alabilirsiniz. Tabi bu zamanla siz bilinçlendikçe olacak bir şey, bunu tutturamazsanız 3-4 set aralarında ilerleyin. Tekrar aralığı olarak da tüm aralıklarda çalışma yapmaya özen gösterin. 4-6, 6-10, 8-12. Ne kadar çeşitlendirirseniz o kadar iyi. Compoundlarda düşük, aksesuarlarda yüksek tekrar yapmak bir çeşit örnek olabilir. Fakat o da değişebilir, nasıl rahat hissedecekseniz. • Deload ile başlama, her şeyiniz hazır. Bu adımdan sonra elinize kağıt kalemi alıp yaptıklarınızı not almanız gerekiyor. Ve tabiki, başlayacağınız blok deload ile başlamalı. Bunun nedenini bahsettim tekrar açıklayayım, adapte olabilmek için. Çok basit bir mantığı var, direkt yük altına girerseniz vücudunuz stres uyarıları verecektir ve modunuz düşecektir. Sürecin de sürdürülebilir olması açısından deload (daha rahat, düşük yoğunluk) ile başlamanız oldukça yararlı olacaktır. • Blok sonu, artık her şeyi tamamladınız ve muazzam kilolara ulaştınız. Bu da demek oluyor ki daha fazla kas ve daha fazla iş yapmış oldunuz, yani kütle koyma potansiyeliniz veya kütleniz arttı. Şimdi tekrar hedef belirleyip blogu en başından işleme vakti. Şimdi daha tecrübeli ve daha bilgilisiniz, bu rehberde size uymayan bazı şeylerin farkına vardınız ve kendinize göre düzenlediniz. • Mantık, mantık gerçekten basit. Bilinçli bir şekilde daha da ağır çalışmak. Hepsi bu. • Detay, ana egzersizlerde RPE protokolu uygulamanız yeterlidir, aksesuar hareketlerde bu kadar sıkı takip etmenize gerek yok. Örneğin lateral raise veya dumbell curl gibi stres yönetilmesi basit hareketlerde dilediğiniz kadar tükenişe gidebilirsiniz. Kol için de aynı şekilde. Sayfa 28 / 33 Spor yapmaya, zinde kalmaya devam edebilmeniz için en büyük kriter vücudunuzun ve zihninizin sağlıklı olmasıdır. ISINMA MOBİLİTE Bu yüzden de bu şekilde programlı ve bilinçli şekilde çalışarak bu sakatlık durumunun olasılığını oldukça düşürüyorsunuz. Fakat sakatlık her şeyi çok iyi yaptığınızda da olabilir, o da bir süreç gerektirir. Omuz, göğüs tendonu, bel gibi birçok yırtık ve küçük dereceli fıtık atlatmış birisi olarak; bu sorunlarla karşılaşmanız ders alabilmeniz için çok büyük bir fırsat ama siz daha öncesinden bilinçli olarak bu durumlar ile hiç tanışmamaya çalışın. Tanışsanız dahi çözümün olduğuna inanın, zihnen ve bedenen bu SAKATLIK mümkün. İyi ısınıp, mobil bir şekilde yaptığınız takdirde sakatlık riskiniz oldukça düşer. Her zaman risk vardır fakat düşürmek elinizde. Eğer mini bir sakatlık alarmı alıyorsanız kesinlikle durun ve dinlenin. Benden yardım isteyebilirsiniz, kesinlikle faydası olacaktır. Sayfa 29 / 33 Isınma, mobilite, sakatlık • Isınma konusuna ufak bir değinmiştim. İlk olarak tüm ısınmalar ana setler için hazırlık niteliğinde olmalı ve sizin uyuşukluk durumunuzu çözüp kaslarınızı, daha iyi kontrol etmenize yönelik olmalıdır. Binlerce ısınma rutini uygulanabilir, burada en önemli faktör sizi iyi hissettirmesi. • Hiç ısınmadan egzersize başlayıp sorun yaşamayanlar da var fakat ben onu da bilinçli bir şekilde yapmanızı öneriyorum. • Mobilite konusu biraz muallakta, her insanın ihtiyacı pek yok gibi gözüküyor. Eğer egzersizleri yapmanızda bir sorun yok ise. Fakat yine de ara ara çeşitli core güçlendirici rutinler yapılabilir. Bu konuları çok dallandırıp budaklandırmak istemiyorum, çünkü ana amacıyla kendinizi programlamak olan rehberin dışarısına çıkmak istemiyorum. Sayfa 30 / 33 Performans konusu birçok etkene bağlı. Aldığınız su miktarı, yedikleriniz, yediklerinizin zamanı, mental olarak hazırlığınız, ekstra takviyeler ve uyku durumunuz gibi. Bu noktada işinize yarayabilecek birkaç öneri vereceğim. Ne kadar fazlasını uygularsanız işiniz o kadar rast gider. I. Günlük minimum 2.5 litre su. II. Vücut ağırlığınız * 0.8-1.2 kadar gram protein alımı. Bonus Performans III. Elektrolit, mineral ve tuz dengesini sağlamak için yeterli tuz. IV. Bal, keçiboynuzu özü, ham kakao, hindistan cevizi yağı, saf organik sizin sıktığınız meyve suyu gibi enerji artırıcı gıdalar kullanmak. V. Kahve tüketmek. VI. Şekerli tüm gıdalardan uzak durmak. VII. Supplementlere yönelmeden önce iyi bir beslenme düzeni oturtmak. VIII. Tüm gıdalardan tüketmek, sebze yeşilliği aksatmamak. IX. Sağlıklı karbonhidratlar tüketmek, fast-food’tan uzak durmak. X. İlla supplement kullanacağım diyorsanız önerim, kreatin, EAA, Glutamine ve L-arginine. Sayfa 31 / 33 Faydalı linkler Örnek egzersizler, örnek log ve kendi eski programıma ulaşabileceğiniz Excel Sheet. Kendi yağ oranınızı hesaplayabileceğiniz İnternet Sitesi Günlük almanız gereken kalori ihtiyacını hesaplamak için İnternet Sitesi Telegram Grubumuz Benden koçluk almak için Sayfa 32 / 33 Son söz Bu rehberi hazırlamak için edindiğim tüm bilgi birikimlerim, deneyimlerim, acılarım yaşadığım sakatlıklar, izlediğim podcastler katıldığım seminerler, okuduğum makaleler, konuştuğum usta isimlerden aldığım bilgileri özetlemeye çalıştım. En önemlisi kendi vücudumda ve koçluğunu yaptığım çevremdeki, sosyal medyadan tanıştığım birçok insan üzerindeki değişikliğini direkt gözlemlediğim planlama stratejileri üzerine bu rehberi hazırladım. Elbetteki eksikleri vardır, tek doğru da bu değildir. Fakat benim denediğim hepsi arasından kendime ve öğrencilerimde çalışanı buydu, formumu merak edenler Twitter’da ara ara paylaştığım form fotoğra arına bakabilirler. Lafın kısası, tüm bu acı yolculuklar sonucu sizlere tüm tecrübe ve bilgi birikimimi aktarmaya çalıştım. Temelde tüm bunlara adapte olsanız etrafta dikkat çeken bir sporcu olacağınızdan hiç şüpheniz olmasın. Tabiki değinilecek daha binlerce konu var, onlara da sıra gelecek. Okuyup, uygulayıp ve fayda gördüyseniz tamamen ücretsiz olan bu rehberi daha fazla kişiye ulaştırmanız benim için yeterlidir. Bir sorunuz olduğunda hiç çekinmeden iletişime geçebilir veya direkt benden koçluk alabilirsiniz. Hayatta her konuda olduğu gibi, spor konusunda da zihninizde inanç haline getirdiğiniz ardından ziksel olarak uyguladıklarınız sonuç verir. Yaptığınız işe değer verip inanın, çok daha güzel bir hayat yaşayacaksınız. Her gün daha iyiye. Faydalı olabilmek dileğiyle. -Monk Mental fi fl Sayfa 33 / 33