taduinv.com
TRADING THEO DÒNG CH Y C
H I
Thân t ng Trader Vi t Nam
Sài Gòn, Tháng 7 / 2016
taduinv.com
C NG HI N
Cu n sách này đ c dành t ng cho cho t t c các trader mà tôi đã có hân h nh đ c
làm vi c chung trong su t h n
năm qua v i t cách là m t hu n luy n viên trading.
M i m t ng i trong s các b n đ u có cách đ c đáo c a riêng mình đó chính là m t
ph n c a cái nhìn sâu s c và h ng d n cu n sách này s cung c p cho nh ng ai ch n
Trading theo m t tr ng thái tâm lý t tin, có k lu t và kiên đ nh
Mark Daughlas
L i ng
i d ch:
Cu n sách này có l ch phù h p v i nh ng ai đã và đang b Trading làm cho đau đ n,
m t ăn m t ng
gi ng nh đang chinh ph c tình yêu v y. Và ch có tình yêu chân
chính v i Trading m i giúp chúng ta tr thành m t Trader đúng nghĩa
Th nào là m t Trader đúng nghĩa Trader đúng nghĩa đó là Trader chuyên nghi p.
Mà phàm là làm ngh gì thì ti n cũng ch y t túi a ma t sang túi chuyên nghi p mà
thôi. B t k làm ngh gì kinh doanh gì thì ng i làm cũng có th g i là Trader, và r i
thì s m hay mu n gì cũng s th t b i ê ch nh ng cái hay nh t c a ngh trading đó là
nó giúp chúng ta th t b i m t cách nhanh nh t, không có l ng nh ng, vòng vo và dây
d a nh nh ng ngh khác. N u m công ty kinh doanh có th m t t i 1- năm m i phá
s n nh ng v i Trading thì có th ch m t t i 1-3 tháng, th m chí ch trong 1-3 ngày
b n có th m t s ch Đây chính là đi u đ c bi t và hay nh t c a Trading.
Chúng ta không vi c gì ph i lo l ng v th t b i, th c ra con ng i sinh ra là đ th t b i.
Và ch khi nào chúng ta xem th t b i là đ ng nhiên thì thành công s t nhiên xu t
hi n, gi ng nh ngày và đêm sáng và t i, dài và ng n, t t và x u, lên và xu ng, n n
xanh và n n đ . Chúng luôn là m t c p và ch khi Tâm ta không phân bi t thì ta s bình
an.
Mark Daughlas s giúp chúng ta cách làm th nào đ Trade bình an, c m n Ngài đã
dành tr n c đ i mình đ làm nên m t tác ph m tuy t v i.
C m n b n đã dành th i gian th
ngh Trading.
ng th c cu n sách này, và chúc b n thành công v i
I love Trading !
taduinv.com
M CL C
CH
NG
CON Đ
NG T I THÀNH CÔNG PHÂN TÍCH CĂN B N, K THU T HAY TÂM LÝ?
GIAI ĐO N M Đ U PHÂN TÍCH CĂN B N
CHUY N SANG PHÂN TÍCH K THU T
CHUY N SANG PHÂN TÍCH TÂM LÝ
CH
NG
S CÁM D (VÀ S NGUY HI M) C A TRADING
S H PD N
S NGUY HI M
S B OV
V n đ : Không s n sàng t o ra các nguyên t c
V n đ : Th t b i trong vi c nh n trách nhi m
V n đ : Nghi n trò ch i may r i
V n đ : M u thu n gi a ki m soát bên trong và bên ngoài
CH
NG
NH N TRÁCH NHI M
Đ NH HÌNH MÔI TR
NG TÂM LÝ CHO CHÍNH MÌNH
PH N NG V I VI C THUA L
K TH NG NG
I THUA, BÙNG N , VÀ PHÁ S N
CH
NG
KIÊN Đ NH: TR NG THÁI TÂM LÝ Đ NH CAO
SUY NGHĨ V TRADING
TH C S HI U V R I RO
S P Đ T MÔI TR NG TÂM LÝ CHO CHÍNH MÌNH
CH
NG
S NĂNG Đ NG C A NH N TH C
ĐI U CH NH PH N M M TÂM LÝ
NH N TH C VÀ S H C H I
NH N TH C VÀ R I RO
S C M NH C A S LIÊN K T
CH
NG
QUAN ĐI M V TH TR NG
NGUYÊN T C KHÔNG XÁC Đ NH
Đ C TÍNH C B N NH T C A TH TR
NG
taduinv.com
CH
NG
T DUY C A M T TRADER LUÔN NGHĨ THEOXÁC SU T
NGH CH LÝ XÁC SU T: K T QU NG U NHIÊN, K T QU NH T QUÁN
TRADING TRONG KHO NH KH C
KI M SOÁT S MONG Đ I
LO I B C M GIÁC R I RO
CH
NG
LÀM VI C V I NI M TIN
XÁC Đ NH V N Đ
XÁC Đ NH CÁC ĐI U KI N
NH NG S TH T CĂN B N LIÊN QUAN T I CÁC K NĂNG
TI N B C T I "THE ZONE".
CH
NG
B N CH T T NHIÊN C A NI M TIN
NGU N G C C A M T NI M TIN
NI M TIN VÀ S
NH H
NG C A NÓ T I CU C S NG C A CHÚNG TA
NI M TIN SO V I S TH T
CH
NG
TÁC Đ NG C A NI M TIN VÀO TRADING
NH NG Đ C TÍNH C B N C A M T NI M TIN
T ĐÁNH GIÁ VÀ TRADING
CH
NG
T DUY C A M T TRADER CHUYÊN NGHI P
TR NG THÁI MANG TÍNH C H C
VAI TRÒ C A TÍNH T K LU T
KH I T O NI M TIN TRONG S NH T QUÁN
BÀI T P: H C CÁCH TRADING GI NG NH CASINO
L U Ý CU I CÙNG
KH O SÁT THÁI Đ
taduinv.com
L IT A
S bùng n c a th tr ng ch ng khoán đã d n đ n m t s bùng n t ng ng s
l ng sách đ c xu t b n v ch đ làm th nào đ ki m ti n trên th tr ng trading.
Có r t nhi u sách, m t s sách t t, m t s thì không, m t s phát hành l n đ u, m t s
ch đóng gói l i các s n ph m tr c đó Hi m khi, có m t ng i vi t nào ti n lên phía
tr c v i m t s n ph m mà th c s khác bi t so v i đám đông v i m t đi u gì đó r t
đ c bi t Ng i đó chính là Mark Douglas Mark Douglas v i cu n sách Trading in the
Zone Ông đã vi t m t cu n sách này t s tích lũy c a nhi u năm suy nghĩ và nghiên
c u, m t tác ph m đ đ i, dành t ng cho nh ng ai trong chúng ta xem trading là m t
ngh chuyên nghi p, ông đã th c s làm nên m t viên ng c quý giá.
Trading in the Zone là m t góc nhìn sâu s c vào nh ng thách th c mà chúng ta ph i
đ i m t t trading. V i nh ng ng i m i vào ngh , thì thách th c duy nh t d ng
nh là đ tìm m t cách đ ki m ti n. M t khi nh ng ng i m i này h c đ c m t s
đi u nh nh ng m o v t, nh ng l i khuyên c a nhà môi gi i, và nh ng cách khác đ
bi n minh cho vi c mua ho c bán th nh ng h v n không th chi n th ng m t cách
đ u đ n. Anh ta phát hi n ra r ng anh ta c n xây d ng ho c mua m t chi n l c kinh
trading đáng tin c y Sau đó Trading s tr nên d dàng, ph i không? T t c m i vi c
mà b n ph i làm là th c hi n theo các quy t c, và ti n s r i vào túi b n. T i th i đi m
này, ho c tr c đó trader m i vào ngh đã khám phá ra r ng: trading có th tr thành
m t trong nh ng tr i nghi m khó ch u nh t mà h s ph i đ i m t. Nh ng tr i nghi m
đó d n đ n s li u th ng kê th ng đ c m đ u b ng con s : 95 ph n trăm Trader
h p đ ng t ng lai m t s ch ti n trong năm đ u tiên trading. Trader c phi u nhìn
chung cũng có k t qu t ng t đó là lý do t i sao các h c gi luôn ch ra th c t r ng
h u h t các Trader c phi u th t b i nhi u h n đ n gi n ch là h đ u t theo ki u
mua và n m gi c phi u.
Vì v y, t i sao ph n l n m i ng i c c kỳ thành công trong các ngành ngh khác, mà
không th t b i th m h i nh trader Có ph i nh ng Trader thành công đ c sinh ra
t nhiên và không c n ph i g t dũa Mark Douglas kh ng đ nh là không. Ông nói
nh ng gì c n thi t đó là ph i có đ c t duy c a m t trader. Nghe có v d dàng,
nh ng th c t là t duy này r t là xa v i khi so sánh cách tr i nghi m cu c s ng c a
chúng ta đã d y cho chúng ta suy nghĩ v th gi i.
T l 95 ph n trăm th t b i đó r t có ý nghĩa khi b n th nhìn xem h u h t chúng ta
tr i nghi m cu c s ng nh th nào?! Chúng ta s d ng các k năng đã đ c h c đ
l n lên. Các k năng chúng ta h c cách ki m đ c đi m cao tr ng h c đ thúc đ y
s nghi p c a chúng ta và đ t o ra các m i quan h v i nh ng ng i khác, nh ng
k năng chúng ta đ c d y đã đ a chúng ta áp d ng vào cu c đ i, tuy nhiên, khi nói
đ n trading, nh ng k năng đó hoàn toàn không phù h p cho trading. Chúng tôi phát
hi n ra r ng, là trader, thì ph i h c cách suy nghĩ v xác su t và v t b h t t t
c các k năng chúng ta đã đ t đ c trong h u h t m i khía c nh khác c a cu c
s ng. Trong Trading in the zone, Mark Douglas s d y cho chúng ta ph i làm nh th
nào Ông đã cho chúng ta m t cu n sách vô cùng có giá tr Đó chính là nh ng tr i
nghi m th c t c a cá nhân Ông v i t cách là m t Trader, m t hu n luy n viên trader
Chicago, m t tác gi và gi ng viên trong lĩnh v c tâm lý trading. Khuy n cáo c a tôi
Hãy th ng th c cu n sách Trading in the zone c a Mark Douglas đ phát tri n t
duy c a m t trader chuyên nghi p.
taduinv.com
L I NÓI Đ U
M c tiêu c a b t kỳ trader nào là đ ki m l i nhu n m t cách th ng xuyên nh ng
r t ít ng i th c s ki m ti n đ u đ n nh nh ng trader. Vì sao l i ch có t l ph n
trăm nh các trader thành công đ u đ n Đ i v i tôi, y u t quy t đ nh đó là tâm lýnh ng ng i chi n th ng đ u đ n có suy nghĩ hoàn toàn khác v i nh ng ng i còn
l i. Tôi b t đ u trade vào năm
Vào th i đi m đó tôi làm qu n lý cho m t c
quan b o hi m tai n n th ng m i ngo i ô Detroit Michigan Tôi đã có m t s
nghi p r t thành công và nghĩ r ng tôi có th d dàng chuy n thành công đó vào
trading. Th t không may, m i chuy n x y ra không nh tôi nghĩ
Năm
tôi đã chán ghét v i s b t l c c a mình, tôi không th trading có hi u qu
trong khi đang làm m t công vi c khác, vì v y tôi chuy n đ n Chicago và có m t công
vi c m i v i t cách là m t nhà môi gi i c a Merrill Lynch t i Chicago Board of Trade.
Tôi đã Trading nh th nào ? Vâng, ch trong vòng chín tháng chuy n đ n Chicago, tôi
đã g n nh m t s ch m i th tôi s h u. T n th t c a tôi là k t qu c a c hai vi c :
trading và phong cách s ng th ng l u c a tôi, nó b t tôi ph i ki m đ c nhi u ti n
nh là m t trader. T nh ng kinh nghi m ban đ u v i t cách là m t trader, tôi đã
h c đ c r t r t nhi u v b n thân mình, và v vai trò c a tâm lý trong Trading. K t
qu là vào năm
tôi b t đ u vi t cu n sách đ u tiên c a tôi, Trader có k lu t:
Phát tri n thái đ chi n th ng.
Khi tôi b t đ u d án này, tôi không có khái ni m v s khó khăn đ vi t m t cu n
sách hay gi i thích m t cái gì đó mà tôi hi u cho b n thân mình đ chuy n sang m t
cách th c hay hình th c nào đó s có ích cho ng i khác Tôi nghĩ r ng, tôi ph i m t
t sáu đ n chín tháng đ hoàn thành công vi c. Ph i m t t i b y năm r i và cu i
cùng nó đã đ c xu t b n b i Prentice Hall vào năm
Năm
tôi r i Merrill
Lynch đ cho ra đ i m t công ty t v n Trading Behavior Dynamics n i mà hi n nay
tôi phát tri n và ti n hành h i th o v tâm lý trading và ho t đ ng v i công vi c
th ng đ c g i là m t hu n luy n viên trading Tôi đã th c hi n vô s các bài thuy t
trình cho các công ty trading, các công ty thanh toán bù tr , nhà môi gi i, các ngân
hàng, và các h i ngh đ u t trên toàn th gi i.
Tôi đã hu n luy n c p đ cá nhân, m t đ i m t, v i h u nh t t c các ki u trader
trong kinh doanh, bao g m m t s các trader c a sàn Trading l n nh t, hedgers, các
chuyên gia option và CTAs cũng nh các tân trader trong cu n sách này tôi đã dành
m i b y năm qua đ m x các đ ng thái tâm lý đ ng sau Trading vì v y mà tôi có
th phát tri n các ph ng pháp hi u qu cho vi c gi ng d y các nguyên t c đúng đ n
c a thành công.
Tôi đã khám phá ra m t đi u nh th này, c p đ c b n nh t, có m t v n đ v i
cách mà chúng ta nghĩ Có m t cái gì đó n m trong cách suy nghĩ c a chúng ta, nó hoàn
toàn không phù h p v i các đ c đi m th hi n trên th tr ng. Nh ng trader mà có
s t tin trong các Trading, nh ng ng i mà tin t ng b n thân đ làm nh ng gì c n
ph i làm mà không ch n ch do d thì đó là nh ng con ng i s thành công. H không
còn s nh ng hành vi th t th ng c a th tr ng. H h c đ t p trung vào các thông
tin giúp h nh n ra nh ng c h i đ t o ra l i nhu n, thay vì t p trung vào các thông
tin mà c ng c n i s .
Trong khi đi u này có v ph c t p, t t c vi c h c là đ tin r ng: (1), b n không c n
ph i bi t nh ng gì s x y ra ti p theo đ ki m ti n; (2) b t c đi u gì cũng có th x y
taduinv.com
ra; và (3) m i th i đi m là duy nh t có nghĩa là m i đi m l i th và m i k t qu th t
s là m t tr i nghi m đ c nh t vô nh . Trading có th thành công hay không. Trong
m i tr ng h p, b n ch đ i cho các đi m l i th ti p theo xu t hi n và b n l i vào
l nh, b n tr i qua quá trình này l p đi l p l i. V i ph ng pháp này b n s đ c h c
theo m t cách có ph ng pháp không ph i ng u nhiên nh ng gì hi u qu và nh ng
gì không. Và, quan tr ng h n b n s xây d ng m t c m giác t tin đ không gây t n
h i cho chính mình trong m t môi tr ng có nh ng c h i không gi i h n c a th
tr ng.
H u h t các trader không tin r ng các v n đ trading c a h là k t qu c a l i suy nghĩ
v trading, ho c c th h n h đang nghĩ nh th nào trong lúc h đang trading Trong
cu n sách đ u tiên c a tôi, Trader K lu t tôi xác đ nh các v n đ đ i đ u v i các trader
t góc đ tâm lý và sau đó xây d ng m t khuôn kh tri t h c đ hi u b n ch t c a v n
đ này và t i sao chúng t n t i.
Tôi có năm m c tiêu chính trong đ u khi vi t Trading in the zone:
Đ ch ng minh cho các trader hi u r ng phân tích th tr ng nhi u h n ho c t t h n
không ph i là gi i pháp cho nh ng khó khăn trong Trading hay thi u nh ng k t qu
nh t quán.
Đ thuy t ph c cho trader th y r ng thái đ c a chính anh ta và "tr ng thái tâm lý"
s quy t đ nh k t qu c a anh ta.
Đ cung c p cho trader v i ni m tin c th và thái đ c n thi t đ xây d ng t duy
c a m t ng i chi n th ng có nghĩa là h c cách làm th nào đ luôn suy nghĩ theo
xác su t.
Đ ch ra có nhi u mâu thu n, s t ng ph n, và ngh ch lý trong suy nghĩ mà làm cho
trader cho r ng anh ta đã suy nghĩ theo xác su t nh ng th c t thì anh ta không nghĩ
v y.
Đ đ a trader tr i qua m t m t quá trình tích h p chi n l
th n kinh c a anh ta m t m c đ ch c năng cho phép
c suy nghĩ vào h th ng
L u ý Cho đ n g n đây h u h t các trader là nam gi i nh ng tôi nh n ra r ng ngày
càng có nhi u ph n tham gia trading. Trong m t n l c đ tránh nh m l n và phân
lo i v ng v tôi đã liên t c s d ng đ i t "anh ta" trong su t cu n sách này trong
vi c mô t các trader Đi u này ch c ch n không ph n ánh b t kỳ s thiên v nào c a
tôi.)
Trading in the zone trình bày m t cách ti p c n tâm lý nghiêm túc đ tr thành m t
ng i chi n th ng đ u đ n trong trading c a b n Tôi không đ a ra m t h th ng
trading; Tôi quan tâm nhi u h n trong vi c ch cho b n làm th nào đ suy nghĩ theo
cách c n thi t đ tr thành m t trader có l i nhu n. Tôi gi s r ng b n đã có h th ng
riêng c a b n đi m l i th c a riêng b n. B n ph i h c cách tin t ng đi m l i th c a
b n Các đi m l i th có nghĩa là có m t xác su t có k t qu cao h n so v i đi m khác.
S t tin c a bàn càng l n, thì b n càng d th c hi n các Trading c a mình. Cu n sách
này đ c thi t k đ cung c p cho b n cái nhìn sâu s c và s hi u bi t c n thi t v b n
thân và b n ch t c a trading do đó nó th c s làm cho b n tr nên d dàng đ n gi n,
và không h căng thăng khi b n ch c n quan sát th tr ng và suy nghĩ đ hành đ ng.
taduinv.com
Đ xác đ nh b n có suy nghĩ nh m t trader," b n hãy làm bài kh o sát thái đ sau
đây Không có câu tr l i đúng hay sai Câu tr l i c a b n là m t d u hi u xem tâm lý
hi n t i c a b n có nh t quán v i cách mà b n c n ph i nghĩ đ nh n đ c k t qu
trading t t nh t hay không.
taduinv.com
KH O SÁT THÁI Đ
1. Đ ki m đ c ti n nh m t Trader thì b n c n ph i bi t chuy n gì s x y ra ti p
theo trên th tr ng Đ ng ý Không đ ng ý
2. Th nh tho ng tôi t nghĩ r ng ch c h n ph i có cách nào đó mà Trading không có
chút r i ro nào Đ ng ý Không đ ng ý
3. Đ ki m ti n nh m t Trader thì ch y u là nh vào phân tích.
Đ ng ý Không đ ng ý
4. Nh ng Trading thua l là m t y u t không th tránh kh i trong trading.
Đ ng ý Không đ ng ý
5. R i ro c a tôi luôn luôn đ
Đ ng ý Không đ ng ý
c xác đ nh tr
c khi tôi đ t l nh.
6. Trong đ u luôn luôn nghĩ r ng ph i có m t kho n chi phí nh t đ nh đ tìm xem th
tr ng s đi đâu v đâu Đ ng ý Không đ ng ý
7. Tôi s ch ng thèm đ t l nh ti p theo n a đâu n u tôi không ch c ch n mình s
th ng Đ ng ý Không đ ng ý
8. M t trader càng h c nhi u v th tr ng bao nhiêu và càng bi t nhi u v cách hành
x c a th tr ng bao nhiêu, thì càng d cho anh ta x lý các l nh b y nhiêu.
Đ ng ý Không đ ng ý
9. Ph ng pháp c a tôi ch cho tôi chính xác đi u ki n th tr
tôi s vào l nh và thoát l nh Đ ng ý Không đ ng ý
ng nh th nào thì
10. Th m chí khi tôi nhìn th y rõ ràng tín hi u vào l nh nh ng tôi th y vô cùng khó
khăn đ th c hi n Đ ng ý Không đ ng ý
11. Tôi đã duy trì m t th i gian thành công đ u đ n th ng là sau m t vài cú m t
ti n khá n ng làm gi m v n c a tôi Đ ng ý Không đ ng ý
12. Khi tôi b t đ u Trading, tôi mô t ph ng pháp Trading c a tôi nh là s may
r i có nghĩa là ch m t s thành công trong khi có r t nhi u đau đ n.
Đ ng ý Không đ ng ý
13. Tôi th ng xuyên có c m giác d
Đ ng ý Không đ ng ý
ng nh th tr
ng c ch ng l i tôi.
14. Càng c g ng "buông b " nhi u bao nhiêu thì tôi l i càng th y r t khó khăn đ b
l i đ ng sau n i đau tinh th n trong quá kh Đ ng ý Không đ ng ý
15. Tôi có m t tri t lý qu n lý ti n đ c thành l p trên nguyên t c luôn luôn l y m t
s ti n ra kh i th tr ng khi th tr ng bày s n cho tôi Đ ng ý Không đ ng ý
16. Công vi c c a Trader là xác đ nh các mô hình d a trên hành vi c a th tr ng mà
đ i di n cho m t c h i và sau đó xác đ nh r i ro c a vi c tìm hi u xem nh ng mô
hình này s x y ra gi ng nh chúng đã t ng x y ra trong quá kh .
Đ ng ý Không đ ng ý
17. Th nh tho ng, tôi c có c m giác gi ng nh tôi là n n nhân c a th tr
Đ ng ý Không đ ng ý
ng v y.
taduinv.com
18. Khi Trading tôi th
Đ ng ý Không đ ng ý
ng xuyên c g ng ch t p trung vào m t khung th i gian
19. Trading thành công đòi h i m t m c đ linh ho t v tinh th n v
c a h u h t m i ng i Đ ng ý Không đ ng ý
t xa ph m vi
20. Có nh ng lúc tôi ch c ch n có th c m nh n đ c dòng ch y c a th tr
nhiên tôi th ng g p khó khăn hành đ ng theo nh ng c m giác này.
Đ ng ý Không đ ng ý
ng; Tuy
21. Có nhi u l n khi tôi đang trong m t Trading có l i và tôi bi t vi c chuy n đ ng
giá c b n là đã k t thúc nh ng tôi v n không ch t l i Đ ng ý Không đ ng ý
22. V n đ không ph i là bao nhiêu ti n tôi ki m đ c trong m t Trading, hi m khi
tôi hài lòng và tôi có c m giác là tôi có th ki m đ c nhi u h n n a.
Đ ng ý Không đ ng ý
23. Khi tôi đ t m t l nh, tôi c m th y tôi có m t thái đ tích c c . Tôi d đoán t t c
s ti n tôi có th ki m đ c t vi c Trading m t cách tích c c Đ ng ý Không đ ng ý
24. Các thành ph n quan tr ng nh t trong kh năng c a m t Trader đ tích lũy ti n
theo th i gian đó là có m t ni m tin vào tính nh t quán c a chính mình.
Đ ng ý Không đ ng ý
25. N u b n có m t đi u
s ch n k năng nào?
26. Tôi th
c đ có đ
c ngay l p t c m t k năng Trading thì b n
ng có nhi u đêm m t ng vì lo l ng v th tr
ng Đ ng ý Không đ ng ý
27. B n có bao gi c m th y b t bu c ph i th c hi n m t Trading b i vì b n s r ng
b n có th b l ? Có Không
28. M c dù nó không x y ra th ng xuyên, tôi th c s thích Trading c a tôi ph i th t
hoàn h o. Khi tôi th c hi n m t Trading hoàn h o nó làm cho tôi c m th y t t t i m c
quên h t nh ng l n mà tôi làm không t t Đ ng ý Không đ ng ý
29. B n có bao gi th y mình có k ho ch Trading nh ng b n không bao gi th c
hi n, và th c hi n các Trading mà b n không bao gi l p k ho ch ? Có Không
30. Vi t m t vài câu gi i thích lý do t i sao h u h t các trader ho c không ki m đ
ti n hay không có kh năng đ gi nh ng gì h đã ki m đ c.
c
Đ t nh ng câu tr l i c a b n sang m t bên, khi b n đ c qua cu n sách này. Sau khi
b n đã đ c xong ch ng cu i cùng Suy nghĩ nh m t trader"), b n hãy làm kh o
sát thái đ m t l n n a nó đ c in l i m t sau c a cu n sách. B n có th ng c nhiên
khi th y bao nhiêu câu tr l i c a b n khác v i l n đ u tiên.
taduinv.com
L IC M N
Tôi đ c bi t mu n c m n t t c các trader đã mua b n th o còn h n ch v i b y ch ng
đ u tiên c a cu n sách này. Nh ng ph n h i c a các b n đã cho tôi có thêm c m h ng
đ vi t b sung thêm b n ch ng Ti p theo, tôi xin c m n nh ng ng i b n trader
Robert St. John, Greg Bieber, Larry Pesavento, và Ted Hearne cho tình b n thân thi t,
trong đó m i ng i đóng góp vào s phát tri n c a cu n sách này theo nh ng cách r t
đ c bi t Tôi cũng xin c m n ng i b n c a tôi Eileen Bruno đã ch nh s a b n th o
đ u tiên; t i Prentice Hall và Ellen Schneid Coleman hai nhà đ ng xu t b n, v i tính
chuyên nghi p c a cô y đã giúp đ tôi trong vi c xu t b n m t cách trôi ch y; và c m
n Barry Richardson biên t p viên phát tri n, v s giúp đ c a ông trong vi c gi i thi u
cu n sách Tôi đánh giá r t cao th i gian cũng nh công s c c a ông dành cho cu n sách
này.
Mark Doughlas
taduinv.com
CH
NG
CON Đ
NG T I THÀNH CÔNG PHÂN TÍCH C
HAY PHÂN TÍCH TÂM LÝ?
M
B N, PHÂN TÍCH K THU T
Đ U PHÂN TÍCH C B N
Có ai còn nh t khi nào phân tích c b n đ c xem là ph ng pháp duy nh t và
đúng nh t đ đ a ra quy t đ nh Trading? Khi tôi b t đ u Trading năm
ch có
m t s r t ít Trader s d ng phân tích k thu t, h đ c coi là nhóm thi u s c a
c ng đ ng Trading, r t ít và r t kỳ l Cũng th t khó tin cách đây không lâu l m, khi
Wall Street và h u h t các qu l n và các t ch c tài chính cho r ng phân tích k
thu t là hình th c r t th n bí và l a g t.
Thì bây gi , t t nhiên là ng c l i. H u nh t t c các Trader đ u có kinh nghi m s
d ng m t s hình th c phân tích k thu t đ giúp h xây d ng chi n l c Trading c a
mình. Ngo i tr m t s nh cá bi t trong gi i khoa h c hàn lâm, còn các nhà phân tích
c b n "thu n túy" thì h u nh ko còn n a Đi u gì gây ra s thay đ i đáng k trong
quan đi m này? Tôi ch c ch n không có gì ng c nhiên cho b t c ai, câu tr l i r t đ n
gi n đó là TI N ! V n đ ra quy t đ nh Trading theo m t quan đi m c b n đ ki m
ti n đ u đ t b ng cách s d ng ph ng pháp này là r t khó.
N u b n không quen v i thu t ng phân tích c b n hãy đ tôi gi i thích. Phân tích
c b n là vi c xem xét t t c các bi n mà có th nh h ng đ n s cân b ng t ng
đ i ho c m t cân đ i gi a ngu n cung và c u đ i v i b t kỳ lo i c phi u, hàng hóa,
ho c các công c tài chính c th nào đó Phân tích c b n s d ng ch y u mô hình
toán h c đ đo l ng m t lo t các y u t nh lãi su t, b ng cân đ i, th i ti t, và
nhi u th khác), các nhà phân tích d báo m t m c giá nào đó t i m t s th i đi m
trong t ng lai
Các mô hình này th ng không có v n đ gì, n u có thì đó là các y u t c a bi n đ i
bên trong c a các Trader Con ng i th ng th hi n ni m tin và kỳ v ng v t ng
lai, chính h làm cho giá di chuy n-ch không ph i mô hình. Th c t là m t mô hình
có tính h p lý và logic khi d a trên t t c các bi n, nó s không có giá tr n u t t c
các Trader, nh ng ng i mà ch u trách nhi m cho h u h t kh i l ng Trading, không
nh n th c đ c các mô hình ho c không tin vào mô hình.
Có m t th c t đó là nhi u Trader đ c bi t là trên sàn Trading Futures có kh năng
di chuy n giá r t m nh theo m t h ng này hay h ng khác, h còn không có khái
ni m nh nào c a y u t cung c u c b n đ c cho là nh h ng đ n giá c H n n a,
t i b t kỳ th i đi m nào, nhi u hành đ ng Trading c a h đ c ra đ a ra b i m t tác
đ ng t i y u t c m xúc, nó hoàn toàn n m bên ngoài các thông s c a mô hình c
b n. Nói cách khác, nh ng ng i Trading th ng hành đ ng m t cách không h p lý.
Cu i cùng các nhà phân tích c b n có th th y r ng d đoán giá t i m t s đi m
trong t ng lai là đúng Nh ng đ ng th i, s bi n đ ng giá có th r t l n. Nên r t
khó, n u nh không mu n nói là không th , khi trong m t Trading đ c th hóa
m c tiêu.
taduinv.com
CHUY N SANG PHÂN TÍCH K THU T
Phân tích k thu t đã xu t hi n khá lâu t lúc th tr ng đ c hình thành d i hình
th c trao đ i Nh ng c ng đ ng trading đã không ch p nh n phân tích k thu t nh
m t công c h u hi u đ ki m ti n cho đ n cu i năm
ho c đ u năm
D i
đây là nh ng gì các nhà phân tích k thu t đã cho bi t r ng phân tích k thu t đã chi m
u th ch đ o đ i v i th h c ng đ ng th tr ng đ n m b t xu th th tr ng.
M t s l ng Trader tham gia vào các th tr ng vào các ngày, tu n, ho c tháng c
th Đa ph n các Trader làm m t vi c gi ng nhau, l p đi l p l i nh m n l c đ ki m
ti n Nói cách khác các cá nhân đã phát tri n xu h ng c a mô hình, và m t nhóm
các cá nhân t ng tác v i nhau trên c s đ u đ n, hình thành nên các mô hình.
Nh ng hành vi mô hình đ c quan sát và đ c đ nh l ng, nó l p đi l p l i v i nh ng
th ng kê đáng tin c y. Phân tích k thu t là m t ph ng pháp thu th p các hành vi đ
đ a vào mô hình đ c nh n d ng mà có th cung c p cho m t d u hi u rõ ràng v i
m t xác su t l n h n khi có m t s vi c x y này ra so v i vi c khác. Trong m t nghĩa
nào đó phân tích k thu t cho phép b n xâm nh p vào tâm c a th tr ng đ d đoán
nh ng gì có th x y ra ti p theo, d a trên các lo i mô hình th tr ng t o ra m t s
th i đi m tr c đó
Phân tích k thu t là m t ph ng pháp đ ch ra bi n đ ng giá trong t ng lai nó đã
cho th y là nó cao siêu h n nhi u so v i ph ng pháp phân tích căn b n thu n túy.
Nó gi cho các Trader t p trung vào nh ng gì th tr ng đang di n ra phút giây hi n
t i và có liên quan nh ng gì nó đã x y ra trong quá kh , thay vì ch t p trung vào nh ng
gì th tr ng c n ph i làm đó là ch d a vào tính h p lý và tính logic đ c xác đ nh b i
m t mô hình toán h c. M t khác phân tích c b n t o ra cái mà tôi g i là "kho ng cách
th c t " gi a "cái có th x y ra và cái đã x y ra." Kho ng cách th c t r t khó đ làm
b t c đi u gì, nh ng d đoán dài h n thì khó có th khai thác đ c, ngay c khi nó
chính xác.
Ng c l i, phân tích k thu t không ch thu h p kho ng cách th c t này, mà nó còn
s n sàng giúp các Trader có l i th t n d ng các kh năng không gi i h n c a th
tr ng Các ph ng pháp ti p c n k thu t m ra nhi u kh năng h n vì nó xác đ nh
các mô hình hành vi l p l i t ng t x y ra nh th nào m i khung th i gian-th it kho nh kh c này t i kho nh kh c kia, hàng ngày, hàng tu n hàng năm và m i
kho ng th i gian gi a các chu kỳ đó Nói cách khác phân tích k thu t bi n th
tr ng thành m t dòng ch y b t t n các c h i đ làm giàu cho b n.
CHUY N SÁNG PHÂN TÍCH TÂM LÝ
N u phân tích k thu t r t t t, v y t i sao ngày càng có nhi u Trader chuy n s t p
trung c a h t phân tích k thu t sang phân tích tâm lý có nghĩa là tâm lý Trading
cá nhân c a chính các Trader Đ tr l i câu h i này, có th b n không ph i làm b t
c đi u gì mà hãy t h i t i sao b n mua cu n sách này. Lý do r t có th là b n đang
không hài lòng v i s khác bi t gi a nh ng gì b n nh n th c đ c ti m năng ki m
ti n không gi i h n v i nh ng gì b n đã làm Đó là v n đ v phân tích k thu t, n u
b n mu n g i nó là m t v n đ . M t khi b n tìm hi u đ xác đ nh mô hình và đ c
đ c th tr ng, b n th y có vô s c h i đ ki m ti n Nh ng tôi ch c ch n r ng b n
đã bi t đó là có m t kho ng cách r t l n gi a nh ng gì b n hi u v th tr ng,
taduinv.com
và kh năng c a b n đ bi n ki n th c đó thành l i nhu n đ u đ n th ng d v n ch
s h u m t cách ch c ch n.
Hãy suy nghĩ v s l n b n đã nhìn vào m t bi u đ giá và nói v i chính mình, " , có
v nh th tr ng đang đi lên ho c xu ng, và các kh năng có th x y ra)," và nh ng
gì b n nghĩ là s x y ra đã th c s x y ra Nh ng b n đã không làm đ c gì ngoài vi c
xem các chuy n đ ng c a th tr ng và r i b n còn đau kh ti c nu i v i t t c s ti n
b n có th đã ki m đ c.
Có m t s khác bi t l n gi a vi c d báo cái gì đó s x y ra trên th tr ng (và suy
nghĩ v t t c s ti n b n có th đã ki m đ c) v i th c t c a vi c vào l nh và thoát
l nh Trading. Tôi g i s khác bi t này, và ki u gi ng nh v y, là "kho ng cách tâm lý"
và đây có th là v n đ làm cho Trading tr nên m t trong nh ng ngh khó khăn nh t
mà b n đã ch n và ch c ch n kho ng cách tâm lý này còn là m t trong nh ng bí n
l n nh t đ tr thành chuyên gia. V y câu h i l n đ c đ t ra là: Có th làm ch các
Trading đ c hay không? Có th tr i nghi m các Trading m t cách đ n gi n và d
dàng nh v y không? Khi mà b n ch có nhìn, quan sát th tr ng và nghĩ v thành
công và nó hoàn toàn trái ng c v i th c t khi b n vào l nh và chi n th ng. Câu tr
l i r t rõ ràng là b n có th làm ch đ c Trading h n th n a cu n sách này đ c
ra đ i là đ cung c p cho b n cái nhìn sâu s c và s hi u bi t c n thi t v chính con
ng i b n và v b n ch t c a Trading. Vì v y, k t qu th c s tr nên d dàng đ n
gi n và không có gì căng th ng khi b n ch quan sát th tr ng và suy nghĩ đ hành
đ ng.
Đi u này có v cao siêu, và th m chí m t s ng i còn cho là g n nh không th Nh ng
nó không khó v y đâu Đã có nh ng ng i đã làm ch đ c ngh thu t Trading, và có
nh ng ng i đã thu h p kho ng cách gi a các kh năng s n có và hi n th c k t qu .
Tuy nhiên đúng nh b n nghĩ đ y, con s nh ng ng i th ng cu c là t ng đ i ít so
v i s l ng Trader đã đ c tr i nghi m m c đ khác nhau v i k t qu đáng th t
v ng, t t c đ u th y s kh c nghi t, t c gi n, và t h i t i sao h không th t o ra
nh ng thành công nh t quán mà h khao khát.
Trong th c t thì s khác bi t gi a hai nhóm Trader này nhóm ng i chi n th ng đ u
đ n và nhóm ng i còn l i nó cũng gi ng nh s khác bi t gi a trái đ t và m t trăng
Trái đ t và m t trăng đ u là các thiên th mà t n t i trong cùng h m t tr i do đó
chúng có m t đi m chung Nh ng khác nhau v b n ch t và đ c đi m đó là gi a ngày
và đêm T ng t nh v y, b t c ai khi đ t m t l nh Trading có th tuyên b mình là
m t Trader nh ng khi b n so sánh các đ c đi m c a s ít nh ng Trader chi n th ng
đ u đ n so v i đ c đi m c a h u h t các Trader khác, thì b n cũng s tìm th y đi m
khác nhau nh đêm và ngày
N u đi lên t i m t trăng đ i di n cho s thành công đ u đ n c a m t Trader, thì chúng
ta có th nói r ng đi đ n m t trăng là có th Nh ng cu c hành trình thì có vô vàn khó
khăn và ch có m t s ít ng i đã làm đ c vi c đó T quan đi m c a chúng ta trên
trái đ t, thì m t trăng có th nhìn th y đ c m i t i và có v nh r t g n mà chúng ta
có th ch v i tay ra và ch m vào nó.
Trading thành công cũng đ c c m nh n c m theo cách t ng t . B t kỳ cho ngày,
tu n, ho c tháng, các th tr ng lúc nào cũng bày s n s l ng ti n r t l n cho b t c
ai có kh năng đ t l nh Trading. Khi th tr ng đang chuy n đ ng liên t c, thì s ti n
này không nh ng không ng ng ch y, mà còn làm cho các kh năng thành công phóng
taduinv.com
đ i r t nhi u và d ng nh nó n m trong t m tay c a b n. Tôi dùng t d ng nh
đ làm cho m t s khác bi t quan tr ng gi a hai nhóm c a ng i Trading Đ i v i
nh ng ng i đã h c đ c cách đ chi n th ng đ u đ n, ho c đã th u hi u nh ng gì
tôi g i là ng ng c a c a s nh t quán," ti n không ch n m trong t m tay c a h ;
mà h u nh h có th mang nó đi theo ý thích Tôi ch c ch n r ng m t s ng i s
th y tuyên b này gây s c ho c khó tin nh ng đó là s th t Cũng có m t s h n ch ,
nh ng đ i v i h u h t, dòng ti n ch y vào tài kho n c a các Trader này m t cách d
dàng và không h v t v đ n m c mà nó ch l n v n trong tâm trí h theo nghĩa đen
Tuy nhiên đ i v i các Trader không thu c trong nhóm này thì t d ng nh có
nghĩa là chính xác nh ng gì nó ng ý. Có v nh s th ng nh t hay thành công cu i
cùng mà h mong mu n là "trong t m tay", ho c "n m trong t m tay c a h ", ngay
tr c khi nó tr t đi ho c b c h i tr c m t, h t l n này r i đ n l n khác Đi u duy
nh t c m nh n đ u đ n v Trading đ i v i nhóm ng i này đó là n i đau tinh th n.
Vâng, h ch c ch n có nh ng giây phút h ng kh i nh ng nó không quá c ng đi u
khi nói r ng h u h t th i gian h đang trong m t tr ng thái s hãi, gi n d , th t b i,
lo l ng, th t v ng, ph n b i, và ti c nu i. Vì v y, nh ng gì ngăn cách hai nhóm Trader
này Đó là thông minh chăng Nh ng ng i th ng đ u đ n ch đ n gi n là h thông
minh h n nh ng ng i khác hay sao? H làm vi c chăm ch h n
H phân tích t t
h n hay h có quy n truy c p vào h th ng Trading t t h n H có đ c đi m tính
cách v n có mà làm cho h d dàng h n đ đ i phó v i nh ng áp l c căng th ng c a
Trading?
T t c nh ng kh năng này nghe có v khá chính đáng tr khi b n bi t đ c m t
đi u r ng h u h t nh ng ng i th t b i trong ngành công nghi p Trading cũng là
m t s trong nh ng ng i sáng giá nh t và hoàn h o nh t c a xã h i Nhóm ng i
mà thua nhi u nh t bao g m ch y u là bác sĩ lu t s k s nhà khoa h c, các CEO,
ng i v h u giàu có và các doanh nhân
H n th n a, h u h t các nhà phân tích th tr ng t t nh t c a ngành công nghi p
Trading l i là nh ng Trader t i t nh t, th t không th t ng t ng đ c. Thông
minh và phân tích th tr ng t t có th là con đ ng Đ n Thành Công và ch c ch n
góp ph n vào s thành công nh ng đó không ph i là y u t quy t đ nh đ phân bi t
nh ng ng i chi n th ng đ u đ n v i nh ng ng i khác. Vâng, v y n u không ph i
là thông minh h n hay phân tích t t h n thì là cái gì
Tôi đã t ng làm vi c v i m t s Trader t t nh t và m t s Trader t
ngành trading và tôi đã giúp m t s Trader t i t nh t tr thành m
Trader t t nh t, tôi có th ch ra mà không có m t nghi ng gì, có nh
th t i sao các Trader t t nh t luôn th c hi n Trading thành công đ
t t c nh ng ng i khác.
i t nh t trong
t trong nh ng
ng lý do r t c
uđ nh nv i
N u tôi ph i ch t l c t t c nh ng lý do thành m t câu thì đ n gi n tôi ch mu n nói
r ng các Trader t t nh t suy nghĩ khác bi t so v i nh ng ng i còn l i. Tôi bi t r ng
nó nghe có v không sâu s c l m nh ng nó có ý nghĩa sâu s c n u b n xem xét câu
nói suy nghĩ khác bi t có nghĩa là gì
Nói v m c đ khác bi t, t t c chúng ta suy nghĩ khác nhau v nh ng ng i khác.
Chúng ta có th th ng không đ ý đ n nh ng th c t này; nó có v hi n nhiên khi
cho r ng nh ng ng i khác chia s nh n đ nh và gi i thích các s ki n c a chúng ta.
Trong th c t , gi đ nh này ti p t c có v h p lý cho đ n khi chúng ta tìm th y chính
taduinv.com
mình trong m t s vi c nào đó ví d nh vi c không đ ng ý v i ai đó v m t v n đ
mà c hai đ u có kinh nghi m. Khác v i các tính năng v t lý c a con ng i, cách chúng
ta nghĩ là nh ng gì làm cho chúng ta đ c đáo có l th m chí còn đ c đáo h n so v i
các tính năng v t lý c a chúng ta.
Quay tr l i v n đ các Trader. Nh ng đi m khác bi t nào trong suy nghĩ gi a các
Trader t t nh t trái ng c v i cách suy nghĩ c a nh ng Trader mà đang có v n đ ?
Trong khi th tr ng có th đ c mô t nh là m t đ u tr ng v i nh ng c h i vô
t n nó đ ng th i cũng ph i đ i đ u v i các cá nhân ph i c m c lâu nh t đi u ki n
tâm lý b t l i, b n có th khám phá chính mình v đi u đó H u h t thì các Trader đ u
h c đi u gì đó v th tr ng đó là th tr ng luôn luôn có c h i Nh ng h c nh th
nào đ xác đ nh m t c h i đ mua ho c đ bán không có nghĩa là b n đã h c đ c
cách suy nghĩ nh m t Trader.
Đ c đi m xác đ nh kho ng cách gi a ng i chi n th ng đ u đ n v i nh ng ng i khác
đó là Nh ng ng i chi n th ng đã đ t đ c m t tâm lý r t n đ nh, h t p h p đ c
nh ng thái đ r t t t, cho phép h luôn duy trì tính k lu t, s t p trung, và, trên t t
c , h tin t ng b t ch p các đi u ki n b t l i. K t qu là, h không còn nh y c m v i
nh ng n i s hãi ph bi n và các l i Trading nh là b nh d ch mà ng i khác hay m c
ph i. Và h u nh t t c nh ng Trader đ u đ c h c m t cái gì đó v th tr ng nh ng
r t ít Trader hi u đ c r ng THÁI Đ là đi u h t s c c n thi t đ tr thành m t ng i
chi n th ng đ u đ n Cũng gi ng nh vi c h c cách đ hoàn thi n các k thu t thích
h p đ c m cây g y golf hay cây v t tennis đó là s nh t quán , n u thi u s nh t
quán, thì s không còn nghi ng gì n a đó chính là do thái đ .
Nh ng Trader mà đã v t ra ngoài ng ng c a c a s nh t quán th ng đã ph i
tr i qua n i đau r t l n (c tinh th n l n tài chính tr c khi h có đ c thái đ đúng
đ n cho phép h ho t đ ng hi u qu trong th tr ng Trading Các tr ng h p ngo i
l thì khá hi m, h là nh ng ng i đã đ c sinh ra trong nh ng gia đình Trading thành
công ho c nh ng ng i b t đ u s nghi p Trading c a mình theo s h ng d n c a
ng i th y r t hi u b n ch t th c s c a Trading, và, quan tr ng h n ng i đó ph i
bi t cách d y.
T i sao n i đau tinh th n và th m h a tài chính th ng ph bi n đ i v i các Trader?
Câu tr l i đ n gi n là h u h t chúng ta đ u không đ may m n đ b t đ u s nghi p
Trading c a mình v i s ch d n đúng đ n.
Tuy nhiên, lý do th c s còn sâu xa h n nhi u Tôi đã làm vi c su t m i b y năm qua
đ m x các đ ng l c tâm lý đ ng sau Trading vì v y tôi có th phát tri n các ph ng
pháp hi u qu cho vi c gi ng d y các nguyên t c c a s thành công. Nh ng gì tôi đã
khám phá ra r ng Trading ch a đ y ngh ch lý và mâu thu n trong suy nghĩ đã làm cho
nó c c kỳ khó khăn đ tìm hi u làm th nào đ thành công. Trong th c t , n u tôi ph i
ch n m t t mà gói g n b n ch t c a Trading, nó s là "ngh ch lý".
(Theo t đi n,ngh ch lý là cái gì đó d ng nh có b n ch t mâu thu n ho c trái v i
ni m tin thông th ng ho c trái v i nh ng gì con ng i cho là có lý.)
Th m h a v tài chính và tinh th n r t ph bi n các Trader vì có r t nhi u các quan
đi m thái đ , và nguyên t c mà s cho chúng ta c m giác hoàn h o và chúng v n hành
khá t t trong cu c s ng hàng ngày nh ng l i có tác d ng ng c l i trong môi tr ng
Trading thì l i không hi u qu . Do không bi t đi u này, h u h t các Trader
taduinv.com
b t đ u s nghi p c a mình v i s thi u hi u bi t căn b n th nào là m t Trader, các
k năng có liên quan và sâu h n n a là nh ng k năng nào c n đ c phát tri n.
D i đây là m t ví d đi n hình v nh ng gì tôi đang nói v : Trading v n dĩ m o hi m.
Theo hi u bi t c a tôi, không có Trading nào đ c đ m b o th ng Do đó kh năng b
sai và m t ti n luôn luôn hi n di n. Vì v y, khi b n đ t m t l nh Trading, b n có xem
nh mình m t ng i dám ch p nh n r i ro hay không ? M c dù câu h i này nghe có
v nh là câu h i đánh l a, không ph i v y đâu
Câu tr l i h p lý cho câu h i này dĩ nhiên là có N u tôi tham gia vào m t ho t đ ng
mang tính r i ro thì đ ng nhiên tôi ph i là m t ng i ch p nh n r i ro Đây là m t
gi đ nh hoàn toàn h p lý cho b t kỳ Trading nào đ c th c hi n. Trong th c t , không
ch h u h t t t c các Trader đ a ra gi đ nh này, mà h còn t hào mình là Trader m o
hi m. V n đ là gi đ nh này không th gi ng v i s th t. T t nhiên, b t kỳ Trader nào
cũng có r i ro khi đ t l nh Trading nh ng đi u đó không có nghĩa là b n đang ch p
nh n r i ro t ng ng đó Nói cách khác t t c các Trading r t r i ro vì m i kh năng
đ u có th x y ra, và không có gì b o đ m m t k t qu th ng Nh ng li u h u h t các
Trader đ u th c s tin r ng h ch u r i ro khi h đ t l nh Trading ? H có th c s ch p
nh n r ng Trading không có gì đ m b o, không ch c th ng H n n a, h có hoàn toàn
ch p nh n nh ng h u qu có th x y ra ?
Câu tr l i rõ ràng là không ! H u h t các Trader hoàn toàn không có khái ni m v
nh ng gì g i là Ng i ch p nh n r i ro theo cái cách gi ng nh m t Trader thành
công nghĩ v r i ro. Các Trader gi i nh t, h không nh ng s n sang r i ro, mà h còn
h c cách ch p nh n và đón nh n r i ro đó Có m t kho ng cách tâm lý r t l n gi a
vi c b n là m t ng i ch p nh n r i ro vì b n đ t l nh vào các trade và vi c b n ch p
nh n hoàn toàn nh ng r i ro v n có trong m i trade.
Khi b n hoàn toàn ch p nh n nh ng r i ro, nó s có tác đ ng sâu s c đ n hi u su t
cu i cùng c a b n. Các Trader gi i nh t có th đ t m t l nh Trading mà không có chút
do d hay xung đ t nào, r t t do và không do d hay xung đ t, và h xem nh ch
có vi c gì x y ra. H có th thoát l nh, th m chí v i m t s m t mát và d ng nh
không có m t chút c m xúc khó ch u nào c . Nói cách khác, nh ng r i ro v n có trong
Trading không làm cho các Trader gi i nh t đánh m t k lu t, s t p trung, ho c c m
giác t tin c a h .
N u b n không th Trading mà không có chút c m xúc khó ch u nào đ c bi t là s
hãi), thì b n đã không h c đ c cách ch p nh n nh ng r i ro trong Trading Đây là
m t v n đ r t l n, b i vì b t c m c đ nào mà b n ch a ch p nh n các r i ro, thì
cũng là m c đ mà b n s tránh đ c nh ng r i ro. C g ng đ tránh cái gì đó mà
không th tránh kh i s có nh ng nh h ng tai h i đ n kh năng c a b n đ
Trading thành công.
H c đ th c s ch p nh n nh ng r i ro trong b t kỳ vi c nào cũng có th khó khăn
nh ng nó s là vô cùng khó khăn đ i v i các Trader đ c bi t là lúc cân nh c nh ng
vi c mà đang b đe d a Chúng ta th ng s cái gì nh t (g n k cái ch t hay nói chuy n
tr c công chúng)? Ch c ch n, s m t ti n và s b sai là hai trong nh ng n i s n m
trên cùng c a danh sách s hãi.
Th a nh n chúng ta đang sai l m và m t ti n có th t o ra n i đau c c kỳ l n, và ch c
ch n đó là nh ng vi c đáng đ né tránh Nh ng đã là Trader thì chúng ta đang ph i
taduinv.com
đ i m t v i c hai kh năng này h u nh m i kho nh kh c khi chúng ta đang trong
m t Trading. Bây gi , b n có th nói v i chính mình r ng, "Ngoài th c t r ng Trading
có th làm cho mình đau đ n r t nhi u, theo t nhiên thì chúng ta không mu n b sai
ho c b m t mát cái gì Do đó tôi có th làm b t c đi u gì đ có th tránh vi c đó x y
ra Tôi đ ng ý v i b n Nh ng đ ng th i xu h ng t nhiên này cũng khi n cho
Trading t ng là d nh ng l i vô cùng khó khăn
Trading đã ch cho chúng ta th y m t ngh ch lý c b n: Làm th nào chúng ta v n x
lý đ c tính k lu t, s t p trung và t tin khi đ i m t v i nh ng vi c không ch c ch n
liên t c? Khi b n đã h c đ c cách đ suy nghĩ nh m t Trader thì khi đó b n s
có th làm đ c m t cách chính xác. H c làm th nào đ xác đ nh l i các ho t đ ng
Trading c a b n theo m t cách mà cho phép b n hoàn toàn ch p nh n r i ro đó chính
là chìa khóa đ suy nghĩ nh m t Trader thành công. H c cách ch p nh n r i ro là m t
k năng Trading là k năng quan tr ng nh t mà b n có th h c h i. Tuy nhiên, r t
hi m các Trader đang phát tri n t p trung chú ý hay dành ra n l c đ tìm hi u h c
h i.
Khi b n tìm hi u các k năng Trading ch p nh n r i ro, th tr ng s không th t o ra
các thông tin mà b n xác đ nh ho c gi i thích làm b n đau đ n. N u các thông tin th
tr ng t o ra không có kh năng gây ra cho b n c m xúc đau đ n, thì không có gì ph i
tránh . Nó ch là thông tin, nó nói cho b n các kh năng đang có Đi u này đ c g i là
m t quan đi m-m t m c tiêu mà không b l ch l c ho c b bóp méo b i nh ng gì b n
s s x y ra ho c không x y ra.
Tôi ch c r ng có không d i m t Trader đ c cu n sách này đã vào l nh quá s m tr c khi th tr ng đã th c s t o ra m t tín hi u, ho c quá mu n sau khi th tr ng
đã t o ra m t tín hi u Đi u gì đã khi n m t Trader không thuy t ph c mình đ tránh
m t Trading thua l và, k t qu là đã có m t Trading l l n h n ho c đã thoát ra kh i
Trading th ng quá s m; ho c nhìn th y mình trong m t Trading th ng nh ng l i
không có b t kỳ đ ng l i nhu n nào c và sau đó l i cho phép Trading đó tr thành
k thua cu c; ho c chuy n d ch c t l t i g n đi m vào l nh, ch đ đ c d ng l i và
thoát l nh trong khi th tr ng quay đ u tr l i theo h ng c a mình mong mu n?
Đây ch là m t vài l i trong s r t nhi u l i c a các Trader, và h c m c l i l p đi l p
l i hoài Đây không ph i là l i c a th tr ng t o ra Do đó các l i này không đ n t
th tr ng. Th tr ng là trung l p theo đúng nghĩa là nó di chuy n và t o ra các
thông tin v th tr ng. S d ch chuy n và các thông tin cung c p cho m i ng i trong
chúng ta có c h i đ làm m t cái gì đó th thôi ! Th tr ng không có b t c quy n
l c nào, nó ch có m t ki u duy nh t mà qua đó m i chúng ta nh n th c và gi i thích
thông tin này, ho c ki m soát các quy t đ nh và hành đ ng c a chúng ta t o ra k t qu
. Các l i mà tôi đã đ c p và còn nhi u l i n a đó chính là k t qu c a nh ng gì tôi g i
là "Nh n th c và thái đ sai l m v Trading" Nh ng thái đ sai l m đó đã nuôi d ng
s s hãi thay vì s tin t ng và s t tin.
Tôi không nghĩ r ng tôi có th g i s khác bi t gi a ng i chi n th ng nh t quán và
m i ng i khác đ n gi n h n so v i đi u này: Các Trader gi i nh t là nh ng ng i
không bi t s . H không s b i vì h đã phát tri n thái đ mà cho h m c đ l n nh t
c a tính linh ho t v tâm trí đ vào và ra các Trading d a trên nh ng gì th tr ng
đang nói v i h v các kh năng t quan đi m riêng c a th tr ng Đ ng th i, các
Trader gi i nh t đã phát tri n thái đ ngăn c n h ra quy t đ nh li u lĩnh
taduinv.com
T t c m i ng i đ u s , ch có m c đ khác nhau. Khi h không s , h có khuynh
h ng tr nên thi u th n tr ng và đã t o nh ng kinh nghi m x u cho chính b n thân
h và làm cho h s t th i đi m đó
Chín m i lăm ph n trăm các l i Trading b n có kh năng m c ph i đó là do b n
nhìn th y ti n b c h i tr c m t b n, nó xu t phát t thái đ c a b n v vi c s b
sai, s m t ti n, s b l m t c h i, và s đ l i ti n trên bàn. Tôi g i đó là n i s
hãi chính trong Trading.
Bây gi , b n có th nói v i chính mình r ng, "Tôi không bi t v đi u này Tôi đã luôn
nghĩ r ng Trader nên có m t n i s hãi lành m nh v th tr ng" M t l n n a đây là
m t gi đ nh hoàn toàn logic và h p lý Nh ng khi th c hi n Trading, nh ng n i s
hãi c a b n s hành đ ng ch ng l i b n theo cách mà b n gây ra, nh ng đi u b n r t
s th c s x y ra. N u b n s b sai, s hãi c a b n s ho t đ ng lên nh n th c c a
b n v thông tin th tr ng theo cách mà s làm cho b n làm đi u gì đó đ r i cu i
cùng s làm cho b n sai. Khi b n đang s hãi, thì không có kh năng nào t n t i. B n
không th nh n th c đ c kh năng khác ho c th c hi n chúng đúng cách ngay c
khi b n đã c g ng ki m soát đ c m nh n chúng, vì s hãi là không lay chuy n đ c.
V m t th ch t nó làm cho chúng ta đóng băng ho c ch y. V m t tinh th n, nó khi n
chúng ta thu h p tr ng tâm s chú ý c a chúng ta chuy n sang các đ i t ng c a s
s hãi c a chúng ta Cái này có nghĩa là suy nghĩ v nh ng kh năng khác cũng nh
các thông tin có s n khác t th tr ng đã b khóa ch n l i. B n đã không th suy nghĩ
v t t c nh ng đi u h p lý b n đã bi t v th tr ng cho đ n khi b n không còn s
hãi n a và s ki n đã qua đi Sau đó b n m i nghĩ ra r ng, "Tôi bi t đi u đó T i sao
lúc đó mình không nghĩ ra nh ?" ho c, "T i sao lúc đó tôi l i không th hành đ ng nh
v y ch ?"
Vô cùng khó khăn đ c m nh n ngu n g c c a các v n đ là do thái đ không phù h p
c a chính chúng ta Nó đã làm cho n i s hãi c ng m ng m. Nhi u trong s các mô
hình t duy đã nh h ng tiêu c c đ i v i Trading c a chúng ta đó cũng là m t ch c
năng theo cách t nhiên mà chúng ta suy nghĩ và cách chúng ta nhìn th gi i. Nh ng
mô hình suy nghĩ này nó h n sâu trong não c a chúng ta t i m c mà hi m khi chúng
ta nh n ra ngu n g c khó khăn c a Trading n m chính bên trong con ng i c a chúng
ta, nó xu t phát t tr ng thái tâm lý c a chúng ta Nh ng trong th c t , có v nh t
nhiên h n khi cho r ng ngu n g c c a m i v n đ n m bên ngoài, n m th tr ng,
b i vì có c m giác nh th tr ng đang gây ra n i đau s th t v ng, và b t mãn c a
chúng ta.
Rõ ràng đây là nh ng khái ni m tr u t ng và ch c ch n không ph i là m t cái gì đó
mà h u h t các Trader s quan tâm. Tuy nhiên, s hi u bi t v m i quan h gi a ni m
tin thái đ và nh n th c là ki n th c căn b n trong Trading nó cũng gi ng nh h c
cách giao bóng tennis, hay gi ng nh h c cách đ đánh m t cú swing trên sân golf. Nói
cách khác, s hi u bi t và ki m soát nh n th c c a b n v thông tin th tr ng là quan
tr ng ch khi mà b n mu n đ t đ c k t qu nh t quán.
Tôi nói đi u này b i vì có có m t s đi u v Trading mà đúng nh tuyên b tôi mà tôi
đã đ a ra đó là B n không c n ph i bi t b t c đi u gì v b n thân mình ho c các th
tr ng đ có m t chi n th ng trong Trading cũng gi ng nh b n không c n ph i bi t
cách c m cây v t tennis ho c cây g y golf đ đánh qua đánh l i. L n đ u tiên tôi ch i
golf tôi đã có m t vài cú đánh t t trong su t bu i ch i m c dù tôi đã không h c b t
taduinv.com
kỳ k thu t c th nào nh ng đi m s c a tôi v n còn trên 120 cho 18 l Rõ ràng đ
c i thi n đi m s , thì tôi c n ph i h c k thu t. T t nhiên đi u này cũng đúng cho
Trading. Chúng ta c n k thu t đ đ t đ c s nh t quán Nh ng k thu t gì Đây
th c s là m t trong nh ng khía c nh r c r i nh t c a vi c h c nh th nào đ Trading
m t cách hi u qu . N u chúng ta không nh n th c đ c, ho c không hi u, thì làm th
nào ni m tin và thái đ c a chúng ta nh h ng đ n nh n th c c a chúng ta v thông
tin th tr ng khi đó s có v nh hành vi c a th tr ng đang gây ra s thi u nh t
quán. K t qu là vì lý do đó nên cách t t nh t đ tránh thua l và tr nên nh t quán
đó là tìm hi u thêm v th tr ng.
Môt chút t duy logic này chính là m t cái b y mà h u nh t t c các Trader r i vào
và còn có c m giá r t tâm đ c T duy ki u này r t không n. Th tr ng ch đ n gi n
là cung c p quá nhi u các bi n mâu thu n l n nhau đ chúng ta xem xét H n n a,
không có gi i h n nào cho các hành vi c a th tr ng. Nó có th làm b t c đi u gì b t
c lúc nào. Có m t v n đ th c t là, b i vì m i ng i Trading là m t bi n trên th
tr ng, nên có th nói r ng b t kỳ m t Trader duy nh t nào cũng có th làm cho b t
c đi u gì x y ra Đi u này có nghĩa r ng b t k b n tìm hi u nhi u bao nhiêu v hành
vi c a th tr ng, b t k b n tr thành m t nhà phân tích siêu đ ng c nào, b n cũng
s ch ng bao gi h c h i đ đ đ l ng tr c m i v n đ mà th tr ng có th làm
cho b n sai ho c làm cho b n m t ti n. Vì v y, n u b n s b sai ho c m t ti n, nó có
nghĩa là b n s không bao gi tìm hi u đ đ bù đ p cho nh ng tác đ ng tiêu c c c a
nh ng n i s hãi. Nói cách khác, b n s không th t tin khi đ i m t v i s không ch c
ch n x y ra liên t c. Th c t khó khăn và l nh lùng c a Trading đó là m i Trade đ u
có m t k t qu không ch c ch n. Tr khi b n h c cách hoàn toàn ch p nh n kh năng
c a m t k t qu không ch c ch n, b n s c g ng ho c là có ý th c hay vô th c đ
tránh b t kỳ kh năng nào mà b n đ nh nghĩa nh là đau đ n. Trong quá trình này,
b n ph i ch p nh n b t kỳ con s nào đ c t o ra, ch p nh n m c l i.
Bây gi , tôi không cho r ng chúng ta không c n m t s hình th c phân tích th tr ng
hay m t ph ng pháp đ xác đ nh các c h i cho phép chúng ta nh n ra c h i; chúng
ta ch c ch n s làm. Tuy nhiên, phân tích th tr ng không ph i là con đ ng d n đ n
các k t qu nh t quán. Nó s không gi i quy t đ c v n đ Trading đ c t o ra b i
s thi u t tin, thi u k lu t, ho c m t t p trung. Khi b n Trading v i gi đ nh r ng
phân tích nhi u h n ho c t t h n s t o ra s nh t quán, v y là b n s b đ nh h ng
đ thu th p càng nhi u bi n th tr ng càng t t vào kho vũ khí và công c Trading c a
b n Nh ng r i nh ng gì s x y ra sau đó Thêm l n n a b n l i v n th t v ng và b
th tr ng ph n b i, vì nh ng cái mà b n không nhìn th y ho c không cung c p đ đ
xem xét. S có c m giác nh b n không th tin t ng vào th tr ng nh ng th c t là,
b n không th tin t ng chính mình.
S t tin và s hãi là nh ng tr ng thái mâu thu n tâm lý r ng c hai đ u xu t phát t
ni m tin và thái đ c a chúng ta Đ t tin, khi ph i làm vi c trong m t môi tr ng mà
b n có th d dàng b m t nhi u h n so v i b n có ý đ nh m o hi m đòi h i s tin
t ng tuy t đ i vào b n thân. Tuy nhiên, b n s không th đ t đ c s tin t ng cho
đ n khi b n đã đào t o tâm trí c a mình xóa b khuynh h ng suy nghĩ t nhiên, nó
ph n tác d ng đ tr thành m t Trader luôn thành công. H c làm th nào đ phân tích
hành vi c a th tr ng ch đ n gi n là không ph i là đào t o bài b n. B n có hai l a
ch n: B n có th c g ng đ lo i b nguy c b ng cách h c h i v nhi u bi n th tr ng
càng t t. Ho c b n có th tìm hi u làm th nào đ xác đ nh l i các ho t đ ng
taduinv.com
Trading c a b n trong m t cách mà b n th c s ch p nh n r i ro, và b n không còn
s .
Khi b n đã đ t đ c m t tr ng thái tâm lý, b n th c s ch p nh n r i ro, b n s không
có kh năng xác đ nh và gi i thích thông tin th tr ng theo nh ng cách đau đ n. Khi
b n lo i tr kh năng đ xác đ nh thông tin th tr ng theo nh ng cách đau đ n, b n
cũng lo i b các xu h ng h p lý hóa, ng n ng i hành đ ng k p th i, hy v ng r ng th
tr ng s cung c p cho b n ti n, ho c hy v ng r ng th tr ng s giúp b n ti t ki m
t s b tl cc ab nđ c tl .
Khi nào mà b n còn d m c ph i các l i d n đ n k t qu c a vi c h p lý hóa, bi n
minh, do d , hy v ng và hành đ ng v i vã, thì b n s không th tin t ng chính mình.
N u b n không th tin t ng mình và luôn luôn hành đ ng vì l i ích c a chính mình,
thì đ đ t đ c k t qu nh t quán d ng nh không th . C g ng đ làm m t cái gì
đó có v đ n gi n nh v y cũng có th là đi u gây cho b n b c t c nh t t tr c t i
gi . Tuy nhiên, khi mà b n có thái đ thích h p, khi mà b n đã tr thành "Trader có
tâm lý t t" và có th t tin khi đ i m t v i s không ch c ch n liên t c, Trading s
đ c d dàng và đ n gi n gi ng nh nh ng gì b n nghĩ lúc đ u.
Vì v y, gi i pháp là gì? B n s c n ph i tìm hi u làm th nào đ đi u ch nh thái đ và
ni m tin c a b n v Trading theo m t cách mà b n có th Trading mà không có chút
nào s hãi nh ng đ ng th i gi mình trong m t khuôn kh mà n i đó không cho
phép b n tr nên li u lĩnh Đó chính xác là nh ng gì cu n sách này đ c thi t k đ
d y cho b n Tr c khi b n đ c ti p, tôi mu n b n tôi hãy nh l y đi u đó
Trader thành công mà b n mu n tr thành là m t hình nh phóng chi u t ng lai c a
b n Tăng tr ng v i hàm ý m r ng, h c t p, và t o ra m t con đ ng m i đ th
hi n chính mình Đi u này đúng ngay c khi b n đã là m t Trader thành công và đang
đ c cu n sách này đ tr nên thành công h n Có nhi u cách th c m i mà trong đó
b n s h c cách đ th hi n chính mình và nó s có nh ng xung đ t tr c ti p v i nh ng
ý t ng và ni m tin mà b n đang có v b n ch t c a Trading. B n có th bi t ho c
không bi t v m t s nh ng ni m tin này. Trong m i tr ng h p, nh ng gì b n hi n
đang hi u s th t v b n ch t c a Trading s mâu thu n v i chính b n ch t c a nó, cho
dù b n có th t v ng và không hài lòng v i k t qu này.
Nh ng mâu thu n bên trong này hoàn toàn là t nhiên. Thách th c c a tôi trong cu n
sách này là giúp b n gi i quy t nh ng mâu thu n này càng hi u qu càng t t. B n
ph i s n sàng ch p nh n r ng các kh năng khác luôn t n t i, (kh năng mà b n có
th không nh n th c đ c ho c có th không cân nh c k l ng) s giúp cho quá
trình h c t p đ c nhanh h n và d dàng h n
taduinv.com
CH
S
NG
CÁM D ( VÀ NGUY HI M) C A TRADING
Tháng
tôi đ c m i đ n d m t bu i h p v trading t i Chicago đ c tài tr
b i t p chí Futures Tr a hôm y tôi đ c s p x p ng i cùng m t tác gi đã t ng xu t
b n nhi u đ u sách v trading Chúng tôi đã trò chuy n r t sôi n i v v n đ t i sao có
quá nhi u ng i không th thành công v i vi c trading, k c nh ng ng i th t s
gi i Lúc đó tác gi m i h i tôi li u có ph i ng i ta b t đ u trading v i m t lý do sai
l m?
S
CÁM D
Tôi đã ph i d ng l i h i lâu đ suy nghĩ v đi u này đ ng ý là có r t nhi u ng i có
m t đ ng l c r t l n khi đ n v i trading m o hi m h ng ph n, ham mu n tr thành
ng i hùng, quá chú tâm vào nh ng đi u này s giúp anh ta chi n th ng, ho c khi n
anh ta chìm đ m trong nh ng m t mát t t c nh ng đi u này t o nên nh ng ch ng
ng i ngăn ch n trader đ t đ n thành công Nh ng s th t đ ng sau v hào nhoáng
cám d đó thì b n ch t c a trading chân th t và đ n gi n h n nhi u. Trading cho ta
c h i đ c t do không gi i h n Nh ng h u h t chúng ta đ u ch i b s t do y.
Đ ng nhiên là tác gi đó không hi u l m ý ki n c a tôi. Tôi m i gi i thích th này.
Trong môi tr ng trading, h u h t các quy t c là do chúng ta t o ra Có nghĩa là có r t
ít rào c n vì th chúng ta có th t do th hi n b n thân Đ ng nhiên là cũng có m t
s th t c c b n đ có th tham gia vào sàn ch ng khoán, ho c đáp ng m t s yêu
c u t i thi u đ m m t tài kho n trading n u b n không giao d ch t i sàn.
Nh ng nói gì đi n a, khi b n đã b t đ u trading thì nh ng th t c này cũng ít đi d n
và không còn t n t i n a.
Tôi ti p t c k cho anh y nghe v m t bu i h i ngh mà tôi đã tham gia vài năm
tr c đó Ng i ta tính toán r ng, n u b n k t h p các lo i trái phi u ( kỳ h n, ti n
m t t ng lai
ta s có h n t k t h p khác nhau, tùy ch n vào các khung gi
khác nhau và nh ng cách ch i khác nhau chúng ta s có đ c m t môi tr ng
trading h u nh không gi i h n.
Anh b n kia m i h i tôi V y t i sao truy c p vào m t môi tr ng không gi i h n nh
th l i t o ra nh ng th t b i hi n nhiên Tôi đáp r ng Vì s vô h n c a nh ng kh
năng có th x y ra k t h p v i s t do đ ng i ta tìm ki m l i nhu n t nh ng kh
năng đó t o nên nh ng thách th c tâm lý mang tính cá bi t đ c nh t, nh ng thách
th c mà không ph i ai cũng đ c trang b đ y đ đ đ i m t, ho c chí ít là nh n th c
đ c v n đ đó và ch c ch n r ng ng i ta không th t p trung h t s c l c đ v t
qua m t đi u gì đó khi h th m chí không nh n th c đ c h đang g p v n đ gì.
T do là m t đi u r t tuy t. B n ch t con ng i ai cũng mu n đ c t do, ph n đ u
cho nó, th m chí là khao khát nó Nh ng đi u đó không có nghĩa là tâm lý chúng ta đã
đ c chu n b đ y đ và s n sàng đ s ng sót trong m t môi tr ng mà đó không
có ho c có r t ít rào c n nh ng l i có vô s nh ng cái b y nguy hi m ti m n đe d a
đ n cu c s ng c a chúng ta. H u nh ai cũng ph i đi u ch nh m t chút v tâm lý c a
mình, b t k h đ n t đâu đ c h ng n n giáo d c nh th nào, h thông minh ra
sao và đã thành công trong lĩnh v c khác đi chăng n a thì đi u đó là b t bu c.
taduinv.com
S đi u ch nh mà tôi đang nói t i đó là vi c ph i t o ra m t h th ng tâm lý bên trong
đ cung c p cho các trader m t s cân b ng hoàn h o gi a s t do đ làm b t c vi c
gì và kh năng t n t i đ đ tr i nghi m nh ng thi t h i v tài chính và tâm lý, có th
k t qu tr c ti p t s t do đó
T o ra đ c h th ng tâm lý này không h d và càng khó h n n a khi nh ng gì b n
mu n truy n đ t ra bên ngoài trái ng c l i v i ni m tin c a b n Nh ng đ i v i
nh ng ng i mu n tr thành trader nh chúng ta khó khăn nh t là h th ng tâm lý
này lúc nào cũng b l n l n v i nh ng tâm lý đ i kháng mà chúng ta đã có t lúc m i
sinh ra.
T t c chúng ta đ u sinh ra trong m t lo i hình xã h i nào đó cho dù là m t gia đình
m t thành ph , m t ti u bang hay m t qu c gia, t t c đ u đ c c u thành t m t h
th ng. C u trúc xã h i bao g m các quy t c, h n ch , ranh gi i, và m t t p h p các
ni m tin đó tr thành m t gi i h n v hành vi làm h n ch nh ng cách th c mà các cá
nhân trong c c u xã h i có th ho c không th hi n kh năng c a mình.
H n n a, h u h t nh ng h n ch c a c c u xã h i đã đ c hình thành tr
ta đ c sinh ra. Nói cách khác, vào th i đi m b t kỳ khi chúng ta t n t i
h t các c u trúc xã h i chi ph i bi u hi n cá nhân c a chúng ta nó đã đ
v n còn đó Th t d đ nh n ra h th ng mà xã h i c n và h th ng mà t
c n có nhi u mâu thu n.
c khi chúng
đây thì h u
c đ t ra và
ng cá nhân
Nh ng ai mu n thu n th c ngh thu t trading đ u ph i đ i m t v i nh ng mâu thu n
c b n này. Tôi mu n các b n hãy t h i b n thân mình tính cách v n có nào mà h u
h t nh ng đ a tr đ u có khi m i sinh ra, b t k vùng mi n văn hóa đ a v xã h i.
Câu tr l i chính là s tò mò. B t kì đ a tr nào cũng có tính tò mò Tr con luôn khát
khao tìm tòi, khám phá. Chúng có th đ c di n t nh nh ng cái máy h c t p bé xíu.
Hãy xem xét b n ch t c a s tò mò. c p đ c b n nh t, tò mò là m t lo i năng
l ng. C th h n đó là m t s c m nh bên trong có nghĩa là tr con không c n m t
s thúc ép nào đ h c h i Hãy đ tr
m t mình, chúng s t khám phá môi tr ng
xung quanh H n th n a, n i l c này d ng nh cũng có l p trình riêng c a nó; nói
cách khác, m c dù t t c các tr em đ u tò mò nh ng không ph i t t c các bé đ u tò
mò v nh ng đi u t ng t . Có m t cái gì đó bên trong m i chúng ta luôn ch đ o
nh n th c c a chúng ta.
Ngay c tr s sinh d ng nh cũng bi t nh ng gì chúng mu n và không mu n. Khi
ng i l n g p ph i tình hu ng l này c a m t đ a tr , h th ng r t ng c nhiên.
Ng i l n cho r ng tr có đi u gì bên trong mà l i làm đ c nh ng đi u l nh v y.
V y làm sao tr có th có nh ng ph n ng ra bên ngoài đ báo hi u cho chúng ta r ng
chúng thích hay không thích đi u gì đó Tôi g i s c m nh kì di u này là l c h p d n
t nhiên.
H p d n t nhiên ch đ n gi n là nh ng đi u mà chúng ta c m th y h ng thú m t cách
t nhiên ho c đam mê Con ng i chúng ta là m t th gi i r ng l n và đa d ng, và nó
cung c p cho m i ng i trong chúng ta r t nhi u đi u đ h c h i và tr i nghi m Nh ng
đi u đó không có nghĩa là m i ng i chúng ta có m t s quan tâm t nhiên ho c đam
mê trong vi c h c ho c tr i nghi m t t c m i th . Có m t s c ch bên trong con
ng i chúng ta giúp chúng ta "ch n l c m t cách t nhiên".
taduinv.com
N u b n nghĩ v đam mê tôi ch c ch n r ng b n có th li t kê nhi u vi c ph i làm ho c
ph i làm nh ng b n hoàn toàn không h ng thú. Tôi bi t tôi có th . B n cũng có th
th c hi n m t danh sách nh ng th b n ch quan tâm chút xíu. Và b n cũng có th li t
kê t t c m i th b n th c s quan tâm nh t. T t nhiên, danh sách s nh d n theo s
m c đ ham mu n Đam mê đ n t đâu quan đi m cá nhân c a tôi là nó xu t phát t
m c đ sâu xa nh t t b n tính c a chúng ta- m c đ con ng i th c s c a chúng
ta. Nó xu t phát t m t ph n c a chúng ta, n m ngoài các đ c đi m và tính cách mà
chúng ta có đ c t k t qu c a giáo d c xã h i.
S
NGUY HI M
Nh ng đam mê th m kín này chính là y u t ti m n gây ra nh ng xung đ t. Xã h i
mà chúng ta đ c sinh ra s không đ nh y c m đ th u hi u nh ng đam mê này Ví
d , b n sinh ra trong m t gia đình có truy n th ng là nh ng v n đ ng viên c khôi,
nh ng b n l i c m th y mình có m t ni m đam mê cháy b ng v i ngh thu t ho c âm
nh c. B n có kh năng thiên b m c a v n đ ng viên nh ng l i không th t s thích thú
khi tham gia vào các s ki n th thao. B n đã th y d u hi u c a m t s xung đ t ti m
n ch a
Nh ta th ng th y trong tr ng h p này, m i thành viên s t o nên áp l c vô hình
cho b n, b n ph i đi theo con đ ng c a ba, m , anh, ch tr c đó H s d y b n
nh ng gì h nghĩ là t t nh t theo cách riêng c a mình đ b n có đ c kh năng th
thao gi i nh t, h ngăn c n b n làm t t c nh ng s thích khác. B n làm theo nh ng
gì h mu n, b i vì b n không mu n b tách bi t, không mu n h th t v ng nh ng
cũng cùng lúc đó b n th y cu c s ng mình có gì đó không đúng th y nh b n không
đ c là chính mình.
Nh ng cu c xung đ t đó là k t qu c a nh ng gì chúng ta đ c d y v nh ng ng i
mà chúng ta mu n tr thành nó ng c v i con ng i th c s mà chúng ta mu n tr
thành. Tôi mu n nói r ng ph n l n m i ng i l n lên trong m t gia đình và môi
tr ng văn hóa th ng hay b ph n đ i hay phán xét đ n nh ng cách mà chúng ta
mu n th hi n b n thân. S thi u s h tr không đ n gi n ch là s thi u khích l .
Mà th m chí còn là s t ch i th ng th ng t gia đình v nh ng cách đ c đáo mà
chúng ta mu n th hi n.
Ví d , chúng ta hãy xem m t tình hu ng r t ph bi n: M t em bé, l n đ u tiên trong
đ i chú ý vào đ v t", mà chúng ta g i là m t chi c bình, trên bàn cà phê. Khi bé tò
mò có nghĩa là có m t n i l c bên trong thuy t ph c bé tr i nghi m đ v t này. Có
nghĩa là có m t năng l ng t o ra m t kho ng tr ng trong tâm trí c a bé và đã đ c
l p đ y v i các đ i t ng mà bé quan tâm. Vì v y, bé t p trung vào chi c bình v i m c
đích c ý tr n qua căn phòng r ng l n đ t i cái bàn cà phê. Khi t i cái bàn, bé bám
vào mép bàn đ đ ng lên. V i m t tay ch c bám lên bàn đ duy trì s cân b ng, còn
tay kia v n ra ch m vào bình mà bé ch a bao gi đ c ch m vào Đúng lúc đó bé
nghe th y m t ti ng hét l n KHÔNG Đ NG CÓ Đ NG VÀO CÁI ĐÓ
Gi t mình đ a tr l p t c ng i b t xu ng và khóc ré lên rõ ràng đó là m t tr ng h p
bình th ng r t hay x y ra trong các gia đình Tr con không nh n th c đ c chúng
s b t n th ng nh th nào cũng không th bi t đ c giá tr m t s th ( gi ng nh
chi c bình) là bao nhiêu. Trong th c t , vi c bi t đ c nh th nào là an toàn và h c
đ c giá tr v t ch t c a m t s th là vô cùng quan tr ng. Tuy nhiên, m t đ ng l c
tâm lý c c kì quan tr ng trong tr ng h p này có tác đ ng tr c ti p
taduinv.com
đ n kh năng t o ra nh ng lu t l và nh ng th c n thi t cho vi c trading hi u qu sau
này.
Chuy n gì s x y ra khi chúng ta t b c h i đ th hi n b n thân theo cách riêng
c a mình? Ho c s nh th nào n u chúng ta b t bu c ph i th hi n theo chi u
h ng ng c l i v i s ch n l c t nhiên đã có s n t khi ta sinh ra.
Tr i nghi m t o ra s b t ng . Mà "b t ng " ng ý m t s m t cân b ng Nh ng chính
xác cái gì m t cân b ng Cái gì đó mà b m t cân b ng có nghĩa là tr c đó nó đã cân
b ng .
Có m t m i quan h t ng đ i gi a nh ng ti ng nói bên trong v i t t ng và môi
tr ng bên ngoài, nói cách khác, nh ng tham mu n và khát v ng c a chúng ta đ c
hình thành bên trong t t ng và nó đ c hoàn thi n b ng s tác đ ng c a các y u
t bên ngoài. N u hai môi tr ng này t ng ng v i nhau, chúng ta s c m th y ni m
vui, th a mãn và vui v Nh ng khi chúng không t ng thích đ c v i nhau thì cùng
lúc đó ta s tr i qua c m giác b t mãn, gi n d và th t v ng th ng đ c g i là n i
đau tinh th n.
Bây gi chúng ta s xem xét t i sao vi c không nh n đ c nh ng gì chúng ta mu n hay
b t ch i quy n đ c th hi n theo cách riêng c a mình l i làm cho chúng ta ph i tr i
qua n i đau tinh th n Theo đ nh nghĩa c a tôi, thì nh ng nhu c u và khát v ng c a
chúng ta t o ra nh ng kho ng tr ng tinh th n Vũ tr mà chúng ta đang s ng không
ch p nh n đ c nh ng kho ng tr ng, m t khi kho ng tr ng nào đó đ c sinh ra vũ
tr l p t c có chi u h ng l p đ y nh ng kho ng tr ng y. ( theo quan sát c a các nhà
tri t h c Spinoza hàng th k tr c thì T nhiên căm ghét nh ng kho ng tr ng
Nh khi b n hút không khí ra kh i m t cái chai, mi ng và l i c a b n s dính vào
mi ng chai đ l p đ y kho ng tr ng t o nên s m t cân b ng v a x y ra. B n nghĩ
ng ý đ ng sau câu nói Nhu c u t o nên t t c các phát minh Đi u đó ch ng minh
cho vi c m t ham mu n s t o nên kho ng tr ng tinh th n và r i vũ tr s l p đ y
kho ng tr ng y b ng nh ng suy nghĩ truy n c m h ng ( n u ý th c c a b n ti p
thu). Nh ng suy nghĩ này s l n l t t o nên nh ng thay đ i trong hành đ ng, th
hi n bên ngoài v n là k t qu c a vi c l p đ y nhu c u ban đ u.
khía c nh này tôi nghĩ b não c a chúng ta cũng gi ng nh vũ tr thu nh . Khi
chúng ta xác đ nh đ c nhu c u hay m t khao khát gì đó chúng ta s hành đ ng đ
l p đ y kho ng tr ng đó b ng cách t ng tác v i môi tr ng bên ngoài. Khi chúng ta
ch i b c h i đ theo đu i các đ i t ng đ th a mãn nh ng nhu c u ho c khao khát
này, ta s c m th y m t mát chút gì đó ho c th m chí nhi u h n T đó ta r i vào vùng
c m giác m t thăng b ng và r i n i đau tinh th n s t nhiên đ n Nh v y li u r ng
tâm trí c a chúng ta cũng ghét nh ng kho ng tr ng Đ t ng t l y đi món đ ch i khi
m t đ a bé đang thích thú v i chúng ( b t k lý do b n l y đi là đúng hay sai đó có
th coi là m t d ng c a n i đau tinh th n.
Khi chúng ta 18 tu i đ ng nghĩa v i vi c ta đã s ng trên th gi i này 6570 ngày. V y
trung bình m i ngày m t đ a bé đã ph i nghe bao nhiêu l n nh ng m nh l nh đ i lo i
nh
Không con không đ
c làm th
taduinv.com
Con không th làm v y đ
c. Ph i làm th này m i đúng
Con không làm xong nó đ
c đâu
Không ph i bây gi
đ lúc khác đi
R i m s nói con bi t
Sao con l i nghĩ là con có th làm đ
c đi u đó
Con ph i làm đi u này. Không còn l a ch n nào n a đâu
Trên đây ch là nh ng câu nói t ng đ i t t đ p đ ngăn ch n chúng ta th hi n b n
ch t c a mình trong quá trình l n lên. Cho dù chúng ta ch nghe nh ng l i nói nh
th này m t ho c hai l n m i ngày, nh ng nó cũng đ đ t o ra vài ngàn l n t ch i
cho đ n tu i tr ng thành.
Tôi g i vùng tr i nghi m này là t ch i đ ng l c đ tr i nghi m, nh ng đ ng l c
đ c hình thành t nhu c u b n năng nh t, có ngu n g c t ti ng nói bên trong sâu
h n c nh ng ph m ch t, tính cách c a con ng i, t nh ng ch n l c t nhiên s khai
nh t. Chuy n gì x y ra v i nh ng đ ng l c b t ch i và không đ c l p đ y? chúng
bi n m t b ng cách nào? Chúng s bi n m t khi có m t s xoa d u theo cách nào đó
nh khi ta ho c ai đó làm m t s hành đ ng đ đ y tinh th n chúng ta tr v tr ng
thái cân b ng.
Cách t nhiên nh t đ c bi t dành cho tr con đ n gi n chính là khóc. Khóc là m t c
ch t nhiên đ xoa d u nh ng l n b t ch i, nh ng đ ng l c không đ c l p đ y.Các
nhà khoa h c đã tìm th y trong n c m t có các ion âm. Khi chúng ta th y m t cân
b ng, khóc s gi i phóng nh ng năng l ng âm trong tâm trí chúng ta và đ a ta v
tr ng thái cân b ng, cho dù ngu n đ ng l c ban đ u v n ch a đ c l p đ y.
V nđ
ch , r t hi m khi chúng ta có th s d ng cách t nhiên y và đ ng nhiên
nh ng đ ng l c v n mãi không đ c l p đ y (khi chúng ta không còn là nh ng đ a
tr Th ng thì chúng ta không thích con cái mình khóc đ c bi t là bé trai) vì r t
nhi u lý do và chúng ta làm m i cách đ ngăn con mình làm đi u đó Và cũng b ng y
lý do khi n chúng ta c m th y phi n ph c và không mu n gi i thích nh ng vi c mà
con cái b t bu c ph i làm theo. V y đi u gì s đ n?
Chúng tích lũy d n d n và c u thành m t lo i bi u hi n nh b nh tâm lý th ng th
hi n d i d ng nh nh ng c n nghi n). D a theo kinh nghi m, ta s th y đ c: B t
c cái gì b t c đi th i th bé s tr thành m t c n nghi n tu i tr ng thành. Ví d ,
có r t nhi u ng i nghi n gây ra s chú ý tôi đang ám ch đ n nh ng ng i có th làm
b t c đi u gì đ đ c m i ng i chú ý đ n Lý do đ n gi n nh t đ gi i thích chính là
trong th i niên thi u h không nh n đ c nhi u s chú ý ho c ít nh t là h không có
đ c nó khi h c n nh t. Trong m i tr ng h p, s m t mát do b c p đi y làm m t
cân b ng c m xúc và nó khi n h c x theo cách giúp h th a mãn đ c c n nghi n.
M i ng i chúng ta đ u có m t đ ng l c nh th , vì th vi c tìm hi u v chúng cũng
nh là nh ng nh h ng c a chúng đ n s t p trung và k lu t c a chúng ta vào
trading là c c kì quan tr ng.
CÁC BI N PHÁP AN TOÀN
Đ ho t đ ng hi u qu trong môi tr ng trading, c n có nh ng lu t l và ranh gi i đ
đ nh h ng cho nh ng hành vi c a chúng ta. Có m t th c t r t đ n gi n r ng,
taduinv.com
trading có r t nhi u hi m h a rình r p ta, th m chí có nh ng m t mát n m ngoài kh
năng t ng t ng. Có r t nhi u lo i trade mà m t mát là không gi i h n.
Đ ngăn ch n mình kh i ph i ph i mình gi a chi n tr ng, chúng ta c n xây d ng m t
c ch tâm lý bên trong th t v ng ch c đ tâm lý này d n đ ng cho ta đ n nh ng
hành đ ng h ng đ n đi u t t đ p nh t cho b n thân. H th ng tâm lý này ph i đ c
hình thành t bên trong, b i vì không gi ng nh xã h i, th tr ng không cung c p cho
ta nh ng đi u này. Th tr ng cho ta h th ng nh ng d u hi u đ ch ra c h i s p
đ n, và ch có th mà thôi, tùy thu c vào t ng quan đi m c a m i cá nhân, chúng ta
không có b t kì m t quy đ nh chính th c nào đ áp d ng ph thông đ c.
Nó không có kh i đ u, ph n gi a và k t thúc nh h u h t các ho t đ ng chúng ta
t ng tham gia.
S khác bi t này là c c kì quan tr ng có nh h ng sâu s c đ n nh ng tác đ ng tâm
lý. Th tr ng là m t dòng ch y luôn luôn chuy n đ ng, nó không b t đ u, không d ng
l i và không ch đ i b t kì ai. Ngay c khi th tr ng đóng c a thì giá v n đang chuy n
đ ng. Không h có quy lu t r ng giá m c a ngày hôm nay ph i là giá đóng c a hôm
qua, không có b t kì quy t c nào c a xã h i có th trang b cho chúng ta m t cách đ y
đ khi đ ng tr c môi tr ng không rào c n nh th tr ng trading.
Ngay c c b c cũng có m t c u trúc hoàn toàn khác v i trading nh khi b n ch i trò
blackjack đ u tiên b n ph i xác đ nh m c đ r i ro mà b n ch p nh n đ c ( t c là s
ti n mà b n ch u m t đi n u không xác đ nh đ c con s này b n không đ c tham
gia trò ch i
Trong trading, không có b t c ai ( tr b n) đ c phép quy t đ nh m c đ r i ro mà
b n ph i gánh ch u. Th c t chúng ta đang trong m t môi tr ng không gi i h n,
n i mà m i chuy n đ u có th x y ra trong b t kì kho ng th i gian nào, vì th ch
nh ng ng i kiên đ nh b c nh t m i có th quy t đ nh chính xác đ c m c đ r i ro
tr c khi tham gia vào trade. V i nh ng ng i còn l i, vi c xác đ nh tr c r i ro s ép
b n nhìn vào th c t r ng đó là nh ng gì chúng ta s m t đi r ng trade này có kh
năng thua H u nh nh ng trader không kiên đ nh đ u không th ch p nh n đ c
r ng dù trade đó đ p đ n th nào thì cũng có nguy c th t b i.
N u không có s hi n di n c a nh ng c u trúc bên ngoài nh m t o áp l c cho trader
ph i suy xét c n th n h n khi ra quy t đ nh, thì anh ta s d b nh ng lu n c , duy lí
và nh ng logic méo mó nh h ng khi n anh y đ t l nh trade và tin r ng nó không
bao gi thua và tin nh th nên vi c xác đ nh r i ro ph i gánh ch u tr thành không
c n thi t Các trò ch i c b c đ u có các giai đo n c th , chúng ta có th xác đ nh đ c
thu nh p chính xác d a trên m t chu i các s ki n. Khi b n quy t đ nh ch i thì b n
không th thay đ i đ c n a, b n b t bu c ph i ti p t c cho đ n cu i cùng.
Nh ng trading thì không gi ng nh th , giá trong phiên giao d ch liên t c chuy n
đ ng, s không có gì x y ra cho đ n khi b n quy t đ nh b t đ u, và c ti p t c kéo dài
và ch k t thúc khi b n mu n nó d ng l i. B t k nh ng k ho ch và nh ng đi u b n
mu n t ban đ u, nh ng y u t tâm lý s d n xu t hi n và tham gia vào cu c ch i
chúng khi n b n tr nên r i trí thay đ i tâm tr ng c a b n, khi n b n tr nên t ph
ho c quá s hãi. Tóm l i là làm b n tr nên th t th ng và có nh ng hành đ ng không
l ng tr c đ c. B i vì đánh b c có m t k t thúc rõ ràng, chính th c, nó giúp b n
xác đ nh mình là k thua cu c. N u b n đã thua liên t c, b n s b t đ u suy nghĩ v
vi c có nên ch i ti p hay không. K t thúc c a l t ch i này là kh i đ u c a
taduinv.com
l t ch i ti p theo, và b n đ c ch đ ng quy t đ nh tài s n s thêm r i ro hay
không b ng cách móc ví ra ho c đ y lên gi a bàn c b c nh ng th chip.
Trading thì không có m t k t thúc rõ ràng nào h t. Th tr ng s không bao gi đ y
b n ra kh i trade. N u b n không k t thúc đúng th i đi m có l i cho mình, b n có kh
năng s tr thành m t ng i thua cu c m t cách b đ ng Đi u đó có nghĩa là khi b n
đã m t trade b t l i, b n s ti p t c thua cho dù có c g ng hi v ng hay c u nguy n,
cho dù b n có căng m t ra đ phân tích nh ng đi u ki n có th đ o ng c tình hình đi
chăng n a thì nh ng gì b n có th làm đ n cu i cùng là l đi s th t r ng lúc này th
tr ng đã l y đi t t c nh ng gì b n có và nhi u h n th n a.
M t trong nh ng mâu thu n c a trading n m ch nó trao cho b n m t món quà và
m t l i nguy n cùng lúc. Món quà nó mang l i chính là c m giác ( có th l n đ u tiên
trong đ i c a b n đ c đi u khi n m i th theo ý mình. Và l i nguy n đi kèm v i
nó chính là b n không h có b t c quy t c hay ranh gi i nào đ c nh báo nh ng hành
đ ng có th gây ra tai h a Đ c đi m vô h n c a môi tr ng trading đòi h i chúng ta
hành đ ng v i nh ng m c t ki m ch và ki m soát đa d ng trong tr ng h p b n
mu n t o ra nh ng lu t l đ t o nên chi n th ng liên t c. Mà nh ng lu t l này l i
ph i t o ra t bên trong chúng ta nh m t hành đ ng co y th c cu a s t do. Va đa
y cu ng la nguo n go c cu a ha ng loa t va n đe .
V NĐ :S
S N LÒNG Đ T O RA NH NG QUY T C
Tôi ch a t ng g p ai làm ngh trader l i có h ng thú v i vi c t o ra t p h p các quy
t c trong trading. Tuy r ng ai cũng ch ng l i nh ng quy t c nh ng đi u này luôn di n
ra âm th m, không bao gi công khai. M t m t chúng ta ch p nh n các quy t c là có lý,
m t m t ta l i ch ng bao gi làm theo chúng. S đ i ch i này có th r t m nh m , và
có th gi i thích đ c.
H u h t nh ng đ nh ki n trong tâm trí ta là k t qu c a quá trình l n lên, nh n đ c
s nuôi d y c a xã h i. Và m t ph n cũng d a vào quy t đ nh c a nh ng ng i xung
quanh ta. Nói c th h n nó ăn sâu vào tâm trí chúng ta nh ng l i không b t ngu n
t tâm trí Đi m phân bi t này r t quan tr ng. Trong quá trình ti p thu các t t ng
bên ngoài, nh ng đ ng l c t nhiên c a ta dùng đ hành đ ng, th hi n, tìm hi u b n
ch t s t n t i c a b n thân b ng vi c t tr i nghi m luôn luôn b t ch i.Có r t nhi u
đ ng l c trong s này không bao gi đ c dung hòa mà v n c t n t i bên trong chúng
ta d i d ng th t v ng, chán n n, t c t i, c m giác t i l i và th m chí là h n thù. S
tích t c a nh ng c m xúc tiêu c c này đóng vai trò nh m t s c m nh bên trong
chúng ta khi n ta ch ng l i b t c ai ho c b t c đi u gì ngăn c n s t do c a b n
thân đ làm b t c cái gì và chúng ta mu n và khi chúng ta mu n.
V y thì lý do th t khi n ta b thu hút b i trading ngay cái nhìn đ u tiên chính là chúng
ta có đ c quy n t do sáng t o đ th a mãn nh ng đ ng l c ch a đ c l p đ y, và
cũng cùng lúc đó nh ng t t ng đã ăn sâu vào tâm trí ta cũng thúc gi c ph i tìm ra
nh ng quy t c, ranh gi i đ ngăn ch n nh ng r i ro ti m n. B n có th t ng t ng
nó nh vi c b n v a tìm th y m t v ng qu c t do hoàn toàn, thì có m t ng i v
nh vai b n và thì th m vào tai Này ng i ph i t o ra các quy t c và h n th n a còn
ph i k lu t đ tuy t đ i ch p hành nh ng quy t c y
Nh ng quy t c có th t o cho chúng ta c m giác an toàn tuy t đ i nh ng th c s r t
khó đ tìm ra m t đ ng l c đ t o ra chúng khi mà ta đã đ u tranh m i ngày ch đ
taduinv.com
phá b nh ng lu t l trong su t cu c đ i mình Th ng thì chúng ta ph i tr i qua r t
nhi u m t mát và đau kh đ t b đ c nh ng ch ng ng i giúp t t ng ta ch p
hành theo nh ng quy t c, nh t quán và t đó qu n lí ti n t t h n theo nh ng ch d n.
Trong cu n sách này, tôi không ng ý r ng b n ph i dung hòa t t c nh ng n i th t
v ng hay khó khăn trong quá kh đ tr thành m t trader chuyên nghi p vì đi u đó
không th t s c n thi t. Và b n cũng không c n ph i gánh ch u b t c đi u gì h t.
Tôi đã làm vi c v i r t nhi u trader, và nh ng ng i này đ u đ t đ c m c tiêu thành
công mà không c n ph i dung hòa nh ng đ ng l c v n b t ch i đã t n đ ng tr c
đây Nh ng tôi mu n b n tin r ng không ph i b n c d n h t c g ng và t p trung vào
vi c xây d ng các c u trúc tinh th n đ l p đ y nh ng đ ng l c tiêu c c thì b n s tr
thành m t trader chuyên nghi p.
V N Đ Đ T RA: TR N TRÁNH TRÁCH NHI M
Trading có th đ c di n t nh m t l a ch n cá nhân m t cách nguyên s và không
b ràng bu c v i b t kì k t qu t c th i nào. Nó c kéo dài mãi mãi cho đ n lúc b n
quy t đ nh d ng l i. T t c nh ng giai đo n nh m đ u và k t thúc đ u d a trên hi u
bi t phân tích và cách hành đ ng c a ta d a trên nh ng thông tin có s n. Ngay bây
gi ai cũng mu n đ c t do l a ch n nh ng không có nghĩa là ai cũng s n sàng ch u
trách nhi m v i k t qu . Nh ng trader ch a s n sàng ch u trách nhi m v i k t qu
nh n đ c t nh ng phân tích và hành đ ng c a mình tr c đó s r t d r i vào tình
tr ng ti n thoái l ng nan. Làm gì có chuy n b n tham gia vào m t ho t đ ng nào đó
b n đ c t do l a ch n và sau đó không c n ph i ch u b t c trách nhi m nào khi
l a ch n đó không nh b n mong đ i.
Th c t khó ch p nh n c a trading chính là, n u b n mu n t o ra s nh t quán, b n
ph i t ch p nh n t ban đ u r ng cho dù k t qu có nh th nào thì b n ph i ch u
trách nhi m hoàn toàn v i nó Có không ít ng i m
c có đ c tâm lý này tr c khi
tr thành trader Cách đ tr n tránh trách nhi m là ch p nh n m t phong cách trading
tùy h ng v i m i th không quan tâm t i ý nghĩa và m c đích nào h t Tôi xác đ nh
nh ng trade tùy h ng là nh ng trade mà b n không h có k ho ch gì tr c cho nó.
Đó là cách ti p c n vô t ch c ch quan tâm đ n nh ng giá tr luôn thay đ i không gi i
h n c a th tr ng và b qua nh ng thông tin khác.
Tùy h ng là s t do không c u trúc không ràng bu c và không ph i ch u trách nhi m.
Khi trade tùy h ng không theo k ho ch và d a vào nh ng giá tr luôn thay đ i, ta s
d dàng tin t ng vào nh ng trade nhìn có v đ p d a vào m t s ph ng pháp
nào đó và cùng lúc đó ta cũng không c n ch u trách nhi m gì v i nh ng trade thua (
b i vì luôn có nh ng th có th thay đ i trong trade nên chúng ta cũng ch ng l u
tâm đ n chúng quá s m, và k t qu trade này thua).
N u nh ng ph n ng c a th tr ng là ng u nhiên thì r t khó đ chúng ta t o nên
nh ng quy lu t mang tính nh t quán. Và n u tính nh t quán không th t n t i thì
chúng ra cũng ch ng c n ph i ch u trách nhi m gì. V n đ n m ch th tr ng mà
chúng ta đã t ng tr i qua l i không gi ng v y. Nh ng mô hình th tr ng c l p đi
l p l i. M c dù k t qu c a t ng mô hình là ng u nhiên nh ng ng c l i k t qu c a
m t chu i các mô hình l i có tính nh t quán đã đ c ch ng minh b ng ph ng
pháp th ng kê Đó là m t ngh ch lý nh ng nó r t d gi i quy t b ng m t s k lu t
và cách ti p c n phù h p.
taduinv.com
Tôi đã th y vô s trader t p trung phân tích s li u th tr ng hàng gi li n và lên s n
k ho ch cho nh ng trade s p t i Nh ng sau đó thay vì đ t l nh theo k ho ch thì h
l i đ t theo ki u khác th ng là theo l i khuyên c a b n cùng ch i hay các broker.
Có l tôi cũng không c n nói thì b n cũng bi t r ng nh ng trade đã đ c lên k ho ch
mà l i b b l nh trên th ng là nh ng trade th ng l n nh t trong ngày.
Đó là ví d đi n hình cho vi c trading tùy h ng, b t quy t c vì mu n tr n tránh trách
nhi m. Khi chúng ta hành đ ng theo nh ng ý t ng riêng c a mình, ta nh n đ c
ngay l p t c nh ng ph n h i ng c l i đ bi t ý t ng c a ta đã ho t đ ng nh th
nào Cho nên th ng r t khó khăn đ ch p nh n nh ng sai sót t ý t ng đó Ng c
l i, khi chúng ta tham gia vào trading m t cách ng u nhiên, tùy h ng, ta s d dàng
chuy n trách nhi m cho ng i khác b ng cách đ l i cho ng i b n ch i chung hay
broker vì h đã đ a ra nh ng ý ki n t i.
V n t n t i m t s đi u liên quan đ n b n ch t c a trading giúp ta tránh đ c trách
nhi m b ng các quy t c thay vì trading tùy h ng: s th t là b t kì trade nào cũng có
th chi n th ng, th m chí là th ng l n. B n hoàn toàn có th th ng l n theo cách c a
b n cho dù b n là m t nhà phân tích t m c hay m t ng i m i vào ngh . B n s c n
ph i n l c đ có đ c ph ng pháp ti p c n m t cách có k lu t, th r t c n thi t đ
tr thành m t trader thành công ( m t cách đ u đ n Nh ng nh b n th y đó n u
trade ng u nhiên, tùy h ng thì b n ch ng c n n l c và không ph i ch u trách nhi m
gì Đó m i là v n đ !
V N Đ Đ T RA C N NGHI N NH NG MÓN QUÀ NG U NHIÊN
M t vài nghiên c u đã đ c th c nghi m v ph n ng tâm lý c a loài kh khi đ t nhiên
đ c nh n quà. Thí nghi m nh sau sau khi m t chú kh làm đ c m t vi c gì đó b n
cho nó m t ph n th ng, d n d n con kh s liên k t đ c công vi c v i ph n th ng
c th cho t ng công vi c, N u b n không còn th ng cho nó n a, ch sau m t th i
gian ng n nó cũng s d ng không làm công vi c đó n a. Nó s không lãng phí năng
l ng đ làm cái vi c mà nó không đ c nh n l i b t c gì. Tuy nhiên, ph n ng c a
chú kh khi b c t quà th ng s khác đi r t nhi u n u b n b t đ u vi c t ng quà m t
cách ng u nhiên, và không theo m t th i gian bi u nào h t, thì khi b n d ng vi c t ng
quà l i, chú kh không th nào bi t đ c là nó s mãi mãi không đ c nh n quà cho
nhi m v đó n a vì m i l n nó nh n đ c quà tr c đó món quà đ u đ n r t ng u
nhiên. Và k t qu là chú kh s nghĩ r ng không có lý do gì đ d ng công vi c đang làm
h t. Và chú kh y v n s ti p t c làm công vi c đ c giao dù không nh n đ c b t kì
món quà nào.
Tôi không tìm hi u đ c lý do ch c ch n cho vi c chúng ta d b nghi n nh ng ph n
th ng ng u nhiên nh th . N u cho tôi đ a ra m t l i d đoán tôi s nghĩ đó là do
m t ch t kích thích nào đó đ c s n sinh ra trong não chúng ta khi đ c tr i qua
nh ng c m giác hài lòng, vui v khi nh n đ c m t món quà b t ng . Ta s không bi t
đ c khi nào l i nh n đ c món quà đó nên c m giác ph n khích thôi thúc ta d dàng
b ra công s c, th i gian đ đ i ch ni m vui đó đ n m t l n n a. Nó kỳ th c có th
gây nghi n. M t khác, ta r t d b th t v ng khi trông ch m t k t qu t t nh ng nó
l i không đ n. Và n u nó c x y ra nhi u l n, thì t nhiên ta s nghĩ không có lý do gì
đ ti p t c làm cái vi c khi n mình tr nên bu n bã và th t v ng nh th .
V n đ chung c a nh ng c n nghi n là chúng ta r i vào tình th không còn s l a
ch n nào khác Càng nghi n n ng bao nhiêu, ta càng ph i n l c nhi u b y nhiêu đ
taduinv.com
tìm ki m nh ng th có th làm th a mãn c n nghi n và ta hoàn toàn đ ngoài tai
nh ng nhu c u khác ( ví d nh ph i tin t ng vào b n thân ho c ph i ch đ ng h n
ch vi c đ t c c tài s n c a mình vào nh ng r i ro). Ta c m th y b t l c v i m i th
tr vi c ph i th a mãn c n nghi n Căn b nh nghi n ph n th ng ng u nhiên này
cũng gây ra không ít r c r i cho các trader, b i vì nó ngăn c n h t o ra các lo i c u
trúc tinh th n đ rèn luy n tính kiên đ nh.
V N Đ Đ T RA: N I KI M SOÁT VÀ NGO I KI M SOÁT
Xã h i đã l p trình cho chúng ta cách c x đ i v i m i th xung quanh Có nghĩa là ta
đã có liên k t đ c nh ng gì chúng ta c mu n và khao khát v i các t ng tác xã h i
đ hoàn thành c mu n đó Chúng ta không ch c n có nhau đ hoàn thành nh ng
c mu n đó mà h n th n a ta còn c n m t xã h i v i nh ng quy t c ng x đ ch c
ch n r ng nh ng ng i khác cũng hành đ ng theo cùng m t th mà mình h ng t i.
Th tr ng có v gi ng nh m t c u trúc xã h i thu nh , vì đây cũng có r t nhi u
ng i tham gia nh ng th t ra không ph i v y. N u nh trong xã h i hi n nay, ta h c
đ c c n ph i h tr l n nhau đ có th đáp ng nh ng nhu c u c b n thì th tr ng
l i là m t n i đ c l p v tâm lý, đó ch có cá nhân mà thôi. Chúng ta v a không th
ph thu c vào ý nghĩ r ng th tr ng s làm m i th cho mình cũng nh không th
đi u khi n đ c hành vi c a th tr ng Nh ng ph i làm sao khi ta đang là m t trader
mà th tr ng l i ch ng bi t, ch ng quan tâm và cũng không thèm đáp ng nh ng th
chúng ta coi là quan tr ng, chúng ta ch ng còn gì c ? Có th b n đã đúng nh ng theo
ki u di n gi i c a nh ng ng i đi thuy n ra sông mà làm r i mái chèo
M t trong nh ng lí do chính khi n nhi u ng i gi i l i th t b i trong trading chính là
h quá l i vào kh năng đi u khi n và ki m soát c a mình ngoài xã h i và áp d ng
vào trading đòi h i th tr ng đáp ng nh ng gì h mu n. m t m c đ nào đó ta
đã h c đ c cách đi u ch nh môi tr ng bên ngoài cho phù h p v i nh ng gì bên
trong ta mu n Nh ng quan tr ng ch , ta ch ng th áp d ng đ c ph ng pháp nào
trong s đó lên th tr ng. Th tr ng s không ph n h i l i nh ng m nh l nh c a b n
( tr khi b n là m t trader c c kì quy n l c). Tuy nhiên chúng ta có th ki m soát
đ c nh n th c cũng nh gi i thích đ c nh ng thông tin mà th tr ng cung c p.
Thay vì ki m soát môi tr ng xung quanh cho phù h p v i nh ng gì ta mu n thì ta
h c cách ki m soát b n thân. T đó ta có th nhìn nh n thông tin t góc nhìn khách
quan nh t có th và đi u khi n tâm trí ta hành đ ng theo h ng có l i nh t cho b n
thân.
taduinv.com
CH
NG
CH U TRÁNH NHI M
T ch u trách nhi m nghe có v đ n gi n nh ng khái ni m này không d n m b t
cũng không d áp d ng vào th c t giao d ch c a b n Chúng ta đã nhi u l n nghe
th y và tr i qua yêu c u c a vi c ch u trách nhi m trong cu c s ng đi u này gi ng
nh chúng ta bi t chính xác nghĩa c a t này.
Ch u trách nhi m trong giao d ch và h c v nh ng nguyên t c phù h p c a thành công
có liên quan m t thi t l n nhau. V i t ng cá nhân, b n ph i hi u rõ cách b n đang ch u
trách nhi m hay không ch u trách nhi m cho thành công c a mình nh m t trader.
Ch khi b n có th ch u trách nhi m v các đ c đi m v ch u trách nhi m, b n m i có
th gia nh p vào nhóm các trader thành công m t cách n đ nh trên th tr ng. cu i
ch ng tôi đã gi i thi u ý t ng t ng b c ph n ánh t ng lai c a b n. Nói cách
khác, trader thành công m t cách n đ nh mà b n mu n tr thành d ng nh ch a
xu t hi n/không t n t i. B n ph i t o ra nguyên t c m i c a riêng mình, gi ng nh
m t ngh s điêu kh c t o ra chân dung c a m t ng i m u.
KH C H A MÔI TR
NG TÂM TRÍ C A B N
Nh ng công c b n s s d ng đ t o ra phiên b n m i c a chính mình đó là s s n
sàng và mong mu n h c h i c a b n cùng v i ni m đam mê thành công N u s s n
sàng và khát khao h c h i là công c đ u tiên b n dùng thì công c ti p theo là gì?
M t ngh s t o ra m t tác ph m điêu kh c có th ch n các ch t li u khác nhau đ sáng
tác nh đ t sét đá c m th ch ho c kim lo i nh ng n u b n mu n t o ra phiên b n m i
c a cá nhân b n gi ng nh cách m t trader luôn kiên đ nh, b n ch c n ni m và thái
đ c a b n đ i v i thành công. Các n l c ngh thu t ti p theo c a b n s là s p x p
l i đ t ni m tin và thái đ c n thi t đ đ t đ c m c tiêu cu i cùng c a b n.
Tôi gi đ nh m c tiêu cu i cùng c a b n là tr thành m t trader thành công m t cách
nh t quán. N u b n gi ng h u h t các nhà đ u t b n không nh n ra h t các c h i
ti m năng có s n dành cho b n Đ nh n ra nhi u h n n a các ti m năng giành cho
mình, hãy th c hành và gi thái đ gi ng nh b n đã là m t trader thành công m t
cách nh t quán r i, vì m c tiêu cu i cùng c a b n là h c cách làm sao nghĩ nh m t
trader thành công m t cách nh t quán.Nên nh nh ng trader gi i nh t luôn nghĩ
ra nh ng cách đ c đáo và kỳ l . H s h u m t tinh th n cho phép h không h s
hãi khi giao d ch T duy này có m t s y u t c u t o nên nh ng đi m m u ch t là
nh ng trader thành công đã lo i tr đ c nh ng tác đ ng c a s s hãi và s thi u
th n tr ng c a h trong giao d ch.
Hai y u t c b n này cho phép h đ t đ
c thành công đ u đ n.
Khi b n có đ c t duy giao d ch mà không s hãi, b n cũng tr thành m t trader
thành công. B n s không còn g p vô s l i v s s hãi đ n t vi c ph i h p lý hóa,
x lý thông tin, do d , h i h p, ho c hy v ng. Khi s s hãi bi n m t, không có lý do
gì đ t o ra nh ng sai l m, và k t qu là, tâm lý tiêu c c này không còn xu t hi n
trong các giao d ch c a b n n a.
Tuy nhiên, lo i b s s hãi ch là m t n a c a ph ng trình N a còn l i đó là b n
ph i phát tri n s ki m ch . Nh ng trader xu t s c đã h c đ c r ng đó là đi u c
taduinv.com
b n đ có đ c k lu t b n thân ho c m t c ch tinh th n đ các tác đ ng tiêu c c
c a s h ng ph n ho c quá t tin xu t phát t nh ng chu i giao d ch chi n th ng.
Đ i v i m t trader, chi n th ng là vô cùng nguy hi m n u b n không h c cách làm
th nào đ quan sát và ki m soát chính mình.
N u chúng ta b t đ u t nh ng y u t tiên đ mà nh ng trader ph i t p trung n l c
phát tri n t duy thì r t d nh n th y t i sao có r t nhi u trader đã không thành công
Thay vì h c cách suy nghĩ nh nh ng trader thành công, h nghĩ cách làm th nào đ
ki m nhi u ti n t vi c h c cách n m b t th tr ng Đi u này không khác gì vi c r i
vào cái b y. Có m t s y u t tâm lý r t d th y cho r ng nguyên nhân b n b thua và
không đ t đ c k t qu th ng đ u đ n là vì b n không hi u bi t v th tr ng.
Tuy nhiên, s th t không ph i nh v y. S n đ nh mà b n tìm ki m không t n t i
b t c th tr ng nào, nó n m trong chính suy nghĩ và t duy c a b n Đó là thái đ
và ni m tin v vi c m c sai l m, vi c b m t ti n và các khuynh h ng thi u th n tr ng
khi b n c m th y tho i mái, mà h u h t c m giác này là nguyên nhân c a vi c thi t h i
l n l i không ph i do k thu t hay ki n th c v th tr ng.
Ví d , b n có th ch n hai nhóm trader sau đ qu n lý ti n c a b n, b n s ch n ai?
Nhóm th nh t s d ng nh ng k thu t đ n gi n th m chí r t bình th ng nh ng có
m t t duy giao d ch không d b ti m th c bóp méo thông tin hay b c m giác do d ,
h i h p ho c hy v ng. Nhóm th hai, khác h n nhóm đ u tiên, h là nh ng nhà phân
tích hi n t ng nh ng v n không thoát kh i n i s hãi đi n hình mà làm cho h d b
tác đ ng tâm lý khi giao d ch. B n s ch n nhóm nào? Rõ ràng nhóm trader th nh t
s đ t đ c k t qu t t h n
Thái đ giao d ch d n đ n k t qu t ng th t t h n so v i phân tích k thu t. T t nhiên
lý t ng nh t là có s k t h p gi a thái đ giao d ch và phân tích k thu t nh ng th t
s b n không c n c hai y u t trên, vì n u b n có m t t duy đúng c ng v i m t thái
đ giao d ch đúng thì m i th khác v giao d ch s t ng đ i d , th m chí đ n gi n và
ch c ch n có r t nhi u thú v . Tôi bi t đ i v i m t s b n có th th y khó tin, ho c th m
chí r t đau kh n u b n đã ph i đ u tranh trong nhi u năm đ tìm hi u và h c m i th
v th tr ng.
Đi u thú v là h u h t các trader ti n g n h n đ n cách mà h c n nghĩ khi h b t đ u
giao d ch so v i b t c th i đi m trong s nghi p c a h . Nhi u ng i b t đ u giao
d ch v i m t khái ni m r t phi th c t v s nguy hi m ti m n khi tham gia giao d ch.
Đi u này đ c bi t đúng khi h th ng trong giao d ch đ u tiên Sau đó h ti p t c giao
d ch th hai v i m t chút ho c không có s hãi. N u h th ng ti p giao d ch th hai đó
h s ti p t c đ t l nh mà ít quan tâm đ n kh năng c a vi c ch p nh n b thua. M i
giao d ch th ng l n k ti p thuy t ph c h r ng ch có gì đ s hãi và giao d ch là
cách ki m ti n d nh t.
Thi u s hãi chuy n thành tr ng thái không lo l ng trong t duy nó t ng t nh
tr ng thái t duy c a nh ng v n đ ng viên xu t s c đ c miêu t nh m t ng ng
tâm lý hay còn g i là dòng ch y t duy (1). N u b n đã t ng có d p tr i nghi m nh ng
vùng hay còn goi là tr ng thái tinh th n trong m t s môn th thao sau đó b n bi t
v tr ng thái t duy này b n không h s hãi, b n hành đ ng và ph n ng theo b n
năng B n không cân nh c khi l a ch n quy t đ nh hay cũng ch ng suy tính
taduinv.com
đ n h u qu ho c nghi ng gì v b n thân. B n đang trong kho nh kh c hi n t i và
ch bi t hành đ ng B t c đi u gì b n làm chính là nh ng gì b n c n ph i làm.
H u h t các v n đ ng viên th thao không th đ t đ c đ nh cao c a s nghi p thi đ u,
vì h không bao gi v t qua đ c n i s hãi c a vi c ph m sai l m. Nh ng v n đ ng
viên l p đ c các k l c, là vì h hoàn toàn không s hãi v nh ng h u qu th ng
hay x y ra và nh m t b n năng h đi vào dòng ch y Tuy nhiên vùng tâm lý không
ph i là m t đi u ki n đ b n hòa nh p vào dòng ch y, mà là cách b n s v t qua đ c
nh ng ch u đ ng m t cách r t công phu Đó là m t tr ng thái c a tâm lý mà b n th y
chính mình trong đó v n dĩ r t sáng t o và th ng n u b n b t đ u suy nghĩ v hành
đ ng c a b n m t m c h p lý ho c có ý th c, b n s b b t ra kh i dòng ch y.
M c dù b n không th ép mình đi vào dòng ch y, b n v n có th thi t l p các đi u ki n
tinh th n có l i nh t đ tr i nghi m "dòng ch y", b ng cách phát tri n m t thái đ
chi n th ng tích c c. Tôi đ nh nghĩa m t thái đ chi n th ng tích c c là s mong đ i
m t k t qu tích c c t nh ng n l c c a b n, b n ch p nh n b t c k t qu nào mà
mình đ t đ c chính là s ph n ánh hoàn h o v m c đ phát tri n c a b n và nh ng
gì b n c n ph i h c đ làm t t h n Đó là nh ng gì các v n đ ng viên tuy t v i có đ c:
m t thái đ chi n th ng cho phép h d dàng v t qua nh ng sai l m và ti p t c ti n
b c.
Có nh ng ng i b sa l y vào suy nghĩ tiêu c c, h t ch trích mình, h i ti c và than
thân trách ph n. Không có nhi u ng i ch u phát tri n thái đ chi n th ng tích c c
đâu Có m t kỳ l h i b t th ng trong giao d ch đó là n u b n b t đ u v i m t giao
d ch th ng, b n s t đ ng tr i nghi m tâm trí t do không có gì ph i lo l ng đó chính
là s n ph m c a m t thái đ chi n th ng, mà không c n ph i phát tri n thái đ chi n
th ng gì c . Tôi bi t đi u này nghe có v h i khó hi u nh ng nó có m t s nh h ng
sâu s c.
N u m t vài giao d ch th ng có th đ a b n vào tr ng thái t do không ph i lo l ng,
tr ng thái này là m t thành ph n thi t y u cho s thành công c a b n nh ng nó l i
không n m trong nh ng thái đ thích h p, sau nh ng chi n th ng đó nh ng gì b n
có là m t s hi u l m tai h i v b n ch t c a trading mà ch c ch n s d n đ n k t qu
là b n s r t đau kh v tinh th n cũng nh th m h a v tài chính. Có m t vài (ho c
nhi u h n giao d ch th ng không có nghĩa là b n đã tr thành m t trader nh ng đó
là cách mà ta c m nh n, b i vì nó đ a chúng ta vào m t tr ng thái c a tâm trí mà ch
có nh ng ng i tr i nghi m hoàn h o nh t trên c s nh t quán. Th c t là, b n
không c n chút k năng nào đ có m t giao d ch th ng, và n u có th có m t giao d ch
th ng mà không c n chút k năng nào thì ch c ch n có th có ti p giao d ch th ng
này r i t i giao d ch th ng khác. Tôi bi t m t s ng i đã b t đ u s nghi p trading
c a mình v i chu i chi n th ng đáng k .
Khi b n c m th y t tin và không b c n tr b i nh ng lo l ng và s hãi, thì không khó
đ có đ c m t chu i giao d ch chi n th ng b i vì b n r t d đ hòa mình vào dòng
ch y m t cách r t t nhiên, nh ng gì b n làm có v hi n nhiên hay t phát. Nó gi ng
nh th tr ng báo cho b n bi t khi nào mua và khi nào bán, và b n ch ng c n ph i
phân tích ph c t p gì c . Và, t t nhiên, vì b n không có s hãi, nên b n có th th c
hi n giao d ch mà không có xung đ t hay tranh cãi nào bên trong b n c .
taduinv.com
Đi u tôi đang mu n nói đây đó là chi n th ng trong b t kỳ n l c nào thì ch y u đó
là m t ch c năng c a thái đ . Ch c ch n có nhi u ng i bi t v đi u này nh ng đ ng
th i, h u h t m i ng i l i không hi u đ c thái đ đóng góp vai trò đáng k trong
các k t qu c a h . Trong h u h t các môn th thao ho c các ho t đ ng c nh tranh
khác ng i tham gia ph i phát tri n k năng v t lý cũng nh k năng tâm lý d i
d ng chi n l c. N u đ i th không có k năng phù h p, thì bên nào có k năng v t
tr i h n nh ng không ph i luôn đúng s chi n th ng. Khi m t k y u đánh b i m t
đ i th v t tr i, y u t nào là quy t đ nh Khi hai đ i th ngang tài ngang s c, nh ng
y u t nào làm thay đ i s cân b ng sang bên này hay bên kia? Trong c hai tr ng
h p, câu tr l i chính là THÁI Đ .
Đi u làm cho giao d ch tr nên r t h p d n và đ ng th i, r t khó đ h c đó chính là
b n th c s không c n t i nhi u k năng b n ch c n m t thái đ chi n th ng th c s .
Tr i qua m t vài ho c nhi u giao d ch chi n th ng có th làm cho b n c m th y nh
m t ng i chi n th ng, và c m giác đó là nh ng gì đ duy trì m ch chi n th ng Đây là
lý do t i sao m t trader m i vào ngh l i l i có th có m t chu i giao d ch chi n th ng,
trong khi nhi u nhà phân tích th tr ng gi i nh t trong ngành công nghi p Trading
ph i v t v l m m i có nh ng giao d ch chi n th ng. Các nhà phân tích có nh ng k
năng nh ng h l i không có thái đ chi n th ng. H đang giao d ch trong n i s hãi.
Các Trader m i có tr i nghi m c m giác c a m t thái đ chi n th ng vì anh ta không
s hãi Nh ng đi u đó không có nghĩa là anh ta có m t thái đ chi n th ng; nó ch có
nghĩa là anh ta ch a tr i qua b t kỳ đau đ n nào t giao d ch c a mình mà làm cho
anh ta s .
PH N
NG V I VI C B THUA
Cu i cùng, trader m i vào ngh c a chúng ta cũng s tr i qua m t m t mát và b sai,
b t k anh ta có c m giác tích c c nh th nào. M t mát và sai sót là nh ng th c t
không th tránh kh i trong trading Thái đ tích c c nh t cùng v i các k năng phân
tích t t nh t cũng không th giúp m t trader đ y kinh nghi m tránh đ c m t giao
d ch thua. Th tr ng di n bi n quá th t th ng và có quá nhi u bi n s nên không
có b t c Trader nào có th đúng mãi đ c.
Đi u gì x y ra khi trader m i vào ngh cu i cùng cũng b m t ti n? nh ng tác đ ng nào
s tác đ ng vào tr ng thái giao d ch không lo s c a anh ta? Câu tr l i ph thu c vào
s mong đ i c a anh ta trong m t giao d ch và cách mà anh ta di n t tr i nghi m nh
th nào. Và cách mà anh ta di n t các tr i nghi m chính là ch c năng c a ni m tin và
thái đ c a anh y.
Đi u gì x y ra n u anh ta đang gi m t ni m tin r ng không có cách nào có th đ tránh
thua l , b i vì thua là m t h qu t nhiên c a trading - cũng gi ng nh vi c, m t ch
nhà hàng ph i gánh ch u các chi phí c a vi c ph i mua th c ăn H n n a, gi s r ng
anh ta đã hoàn toàn ch p nh n r i ro có nghĩa r ng anh ta đã xem xét và tính đ n t t
c nh ng kh năng có th x y ra, còn n u không s có các kh năng anh ta không ch p
nh n hành vi c a th tr ng, c v tài chính và c m xúc. V i nh ng ni m tin và kỳ v ng
này, ch c r ng anh ta s không có s suy gi m v thái đ c a mình, và s nh nhàng
ti p t c cho giao d ch ti p theo Đây chính là m t ví d đi n hình v Ni m tin và Thái
đ trong Trading.
Bây gi gi s r ng anh ta đã không hoàn toàn ch p nh n r i ro Đi u gì x y ra n u
mong đ i c a anh ta đã không đúng v i b t kỳ hành vi nào th tr ng, nó khác so v i
taduinv.com
nh ng gì anh ta mong mu n? T góc đ tâm th c này, n u th tr ng không làm
theo nh ng gì anh mu n, anh s c m th y đau đ n v m t tinh th n. Kỳ v ng là đ i
di n tâm trí c a chúng ta v m t s th i đi m trong t ng lai nh hình nh, âm
thanh, c m nh n, ng i ho c mùi v s nh th nào. Tùy thu c vào m c đ đ ng sau
nh ng kỳ v ng nhi u bao nhiêu, thì nó có th làm t n th ng l n b y nhiêu khi kỳ
v ng đó không đ c đáp ng.
Trong hai quan đi m khác nhau, tôi v a mô t thì tr ng h p nào nhi u kh năng là
c a các Trader m i vào ngh ? T t nhiên là tr ng h p sau, (Không ch p nh n r i ro).
Ch có các Trader gi i nh t m i có đ c quan đi m mô t trong k ch b n đ u tiên (Ch p
nh n r i ro Và nh tôi đã nêu trong Ch ng tr khi các Trader t t nh t l n lên
trong gia đình trading thành công ho c có các Trader siêu đ ng c v n (v i thái đ
đúng đ n v các r i ro và t n th t đã đ c th m nhu n trong h ngay t ngày đ u kh i
nghi p ), h u t t c nh ng ng i này đã có nh ng kinh nghi m ph bi n v m t mát
m t ho c nhi u tài s n tr c khi h nh n ra r ng h c n ph i suy nghĩ nh th nào đ
luôn thành công m t cách b n v ng.
Đó là m t s thay đ i c b n trong thái đ mà d n t i thành công c a h , ch không
ph i là vi c hi u rõ th tr ng m t cách xu t s c, gi ng nh h u h t m i ng i đ l m
t ng. Gi đ nh sai l m này là r t ph bi n trong các Trader đ n gi n b i vì r t ít
trong s h th c s hi u, c p đ th p nh t, ch c n xem thái đ nh th nào thì s
xác đ nh s thành công c a m t ng i.
Chúng ta có th gi đ nh r ng sau m t giao d ch thua, Trader m i vào ngh c a chúng
ta s
trong tình tr ng đau kh v tinh th n. K t qu là, ch t l ng các giao d ch c a
anh ta s thay đ i. Anh y ch c ch n s b m t tr ng thái vô t không lo s nh ng quan
tr ng h n anh ta s c m th y r ng th tr ng đã làm đi u này v i anh ta: Th tr ng
làm cho anh c m th y đau đ n mà anh ta đang ph i ch u đ ng; th tr ng l y đi c m
giác chi n th ng c a anh ta khi n anh ta ph i ch u thua.
Hãy l u ý cách mà Trader c a chúng ta đang đ l i cho th tr ng v vi c m t mát hay
v nh ng th mà anh ta không nh n đ c Và cũng l u ý thêm cách mà anh ta c m
nh n là hoàn toàn r t t nhiên Hãy suy nghĩ v bao nhiêu l n trong cu c s ng c a
chúng ta đ c bi t là th i th u khi chúng ta đang làm m t cái gì đó th t s r t thích
thú, gi ng nh chúng ta đang ch i đ ch i v i b n bè và đ t nhiên có m t ng i có
nhi u quy n l c h n có th m quy n h n bu c chúng ta ph i d ng l i không đ c
ch i n a và b t làm m t cái gì đó mà chúng ta không mu n làm. V y là t t c chúng ta
đã m t đi m i th , có nh ng th b l y đi kh i chúng ta, chúng ta b t ch i nh ng đi u
mình mu n ho c chúng ta tin là chúng ta x ng đáng r i chúng ta b ngăn ch n vi c
mà chúng ta đang ch i gi a ch ng, ho c b ch n l i vi c chúng ta đang theo đu i m t
ý t ng mà mình đam mê V n đ là trong nh ng tr ng h p nh th này, chúng ta
không c n ph i ch u trách nhi m cá nhân đ i v i nh ng gì x y ra cho chúng ta ho c
đ gi m n i đau mà chúng ta c m nh n, b i vì chúng ta hoàn toàn b b t l c đ làm
b t c đi u gì.
Chúng ta đã không ch n vi c thoát ra kh i m t tr ng thái vui v và h nh phúc đ
chuy n sang m t tr ng thái đau đ n v m t tinh th n. Các quy t đ nh n m ngoài s
ki m soát c a chúng ta, nó trái v i ý mu n c a chúng ta và th ng là khá đ t ng t.
M c dù chúng ta có th đã nói r ng chúng ta ch u trách nhi m cho nh ng gì đã x y ra
v i mình, chúng ta có th không tin ho c không hi u ý nghĩa c a nó. Có nh ng cái
taduinv.com
h u hình, và nh ng cái chúng ta có th d dàng nh n th y đó là chúng ta đang có
ni m vui và đ t nhiên có m t ai đó ho c m t cái gì đó đ a chúng ta ra kh i ni m vui
đó và chuy n thành n i đau Đó không ph i là s l a ch n c a chúng ta. Các nguyên
nhân gây ra đau đ n c a chúng ta đ n v i chúng ta là t bên ngoài do đó b t c đ i
t ng nào mà tác đ ng hay áp đ t lên chúng ta trong th i đi m đó thì s b đ l i.
Chúng ta đã h c không ch có c m giác t t ngay l p t c có th đ c thay th b ng c m
th y x u không ph i do l i c a riêng c a chúng ta chúng ta cũng đã h c v s ph n
b i. Chúng ta c m th y b ph n b i b i vì r t nhi u nh ng tình hu ng hoàn toàn b t
ng và không l ng tr c đ c có nghĩa là chúng ta đã không chu n b cho vi c làm
th nào khi m t s ng i trong cu c s ng c a chúng ta có kh năng hành x v i mình.
N u hành x c a h gây ra cho chúng ta tr ng thái n i đau tinh th n sau đó chúng ta
hoàn toàn t nhiên s c m th y b ph n b i.
Có m t l u ý nh , tôi c m th y r t quan tr ng đ nói r ng có nhi u l n trong quá kh
c a chúng ta, chúng ta có nh ng tr i nghi m đau đ n v tình c m là k t qu t nh ng
ng i t t nh cha m , th y cô và b n bè, nhi u ng i trong s đó ch làm nh ng gì h
nghĩ là t t cho chúng ta trong th i đi m đó Ví d rõ nh t là m t đ a tr ch i v i đ
ch i nguy hi m. Khi l y đ ch i đi và đ a tr s khóc đ di n t n i đau tinh th n mà
bé đang ph i tr i qua, và n u chúng ta đang đ i phó v i m t đ a tr hay ng i ch a
tr ng thành, thì trong t t c các kh năng ng i đó s không nghe b t c đi u gì k
c đi u h p lý mà chúng ta nói v lý do t i sao bé không th ch i v i đ ch i đó
Nh ng đ ng th i, có nhi u bé đ c sinh ra b i nh ng cha m ch a tr ng thành và
có nh ng c x không h p lý, ho c g p ph i nh ng giáo viên, hu n luy n viên, và nhân
viên có v n đ v tình c m, nh ng ng i mà vô tình ho c c ý đ a các v n đ cá nhân
c a h vào b t c ai h cho là có ít quy n l c h n mình Đi u th m chí còn t i t h n
là nhi u ng i trong s nh ng ng i đó có khuynh h ng thiên v l a d i ng i khác
và h cũng đ thông minh đ làm đi u đó theo cách mà làm cho n n nhân tin r ng
chính h đã gây ra n i đau cho riêng mình.
Trong m i tr ng h p, cho dù kinh nghi m đau đ n c a chúng ta là k t qu c a m t
hành đ ng c a tình yêu hay c a ai đó c ý gây ra thì m i ng i chúng ta s ph i t ra
quy t đ nh cho chính mình Đi m m u ch t đây là chúng ta đã là ng i tr ng thành,
khi chúng tôi vào tr ng thái giao d ch, chúng ta không nh n ra m t đi u r t t nhiên
đó là k t h p s thay đ i tr ng thái t c th i t ni m vui đ n n i đau mà chúng ta tr i
qua trong Trading cũng gi ng nh nh ng đ a tr v i s d ch chuy n t c th i t ng
t t ni m vui đ n n i đau x y ra khi chúng đang ch i Nh ng tác đ ng đó n u chúng
ta không h c cách ch p nh n nh ng r i ro trong giao d ch và không bi t làm th nào
đ b o v ch ng l i các k t n i t nhiên gi a quá kh và hi n t i, thì cu i cùng chúng
ta s l i đ l i cho th tr ng v k t qu c a chúng ta thay vì đ ng ra nh n trách nhi m.
M c dù h u h t nh ng ng i khi tham gia Traing đ u t coi mình là ng i l n có trách
nhi m nh ng ch có nh ng trader t t nh t m i đ t đ n m t đi m mà h có th và
hoàn toàn nh n toàn b trách nhi m đ i v i k t qu c a b t kỳ giao d ch nào.
Nh ng ng i còn l i m t m c đ nào đó h cũng có nh n tránh nhi m nh ng th c
t h mu n th tr ng nh n trách nhi m cho h Các trader đi n hình mu n th tr ng
đáp ng mong đ i, hy v ng, và c nh ng gi c m c a h n a.
taduinv.com
Xã h i có th làm vi c theo cách này nh ng th tr ng ch c ch n không. Trong xã h i,
chúng ta có th mong đ i ng i khác đ hành x theo nh ng cách h p lý và có trách
nhi m. Khi h không làm, và n u chúng ta b t n th ng xã h i s có ngay bi n pháp
đ kh c ph c s m t cân b ng và làm cho chúng ta cân b ng tr l i. Còn th tr ng,
khác hoàn toàn, th tr ng không có trách nhi m cung c p cho chúng ta b t c đi u
gì ho c làm gì đó đ có l i cho chúng ta Đi u này có th không ph i là cách th tr ng
đ c qu ng cáo và ch c ch n không ph i là s n t ng mà h mu n đ c p nh ng
th c t là, m i trader khi tham gia vào các th tr ng đ u vì l i ích riêng c a mình.
Cách duy nh t m t trader có th đ c h ng l i là khi m t s trader khác m t, cho
dù s thi t h i là b ng đô la th c t trong m t giao d ch kỳ h n, ho c b m t c h i
trong m t giao d ch ch ng khoán. Khi b n đ t m t l nh giao d ch đó là b n tham gia
vào vi c ki m ti n. T t c các trader khác trên th gi i khi đ t m t l nh giao d ch thì
cũng có cùng m t lý do t ng t . Khi b n nhìn vào m i quan h c a b n v i th tr ng
t góc đ này, b n có th nói r ng m c đích c a b n là đ l y ti n t th tr ng nh ng
cũng vì l y, m c đích duy nh t c a th tr ng là đ l y ti n ho c l y c h i t b n.
N u th tr ng là m t nhóm ng i t ng tác đ l y ti n t ng i khác, v y sau đó
trách nhi m c a th tr ng đ i v i các cá nhân là gì? Th tr ng không có b t c trách
nhi m nào khác ngoài vi c th c hi n theo các quy đ nh mà nó đã thi t l p đ t o thu n
l i cho ho t đ ng này. V n đ
ch , n u b n có đã t ng đ l i cho th tr ng ho c
c m th y b ph n b i sau đó b n s không đ a ra cân nh c k l ng đ hi u đ c ý
nghĩa c a m t trò ch i có t ng b ng không Dù đ l i m c đ nào thì cũng có nghĩa
là b n đã không ch p nh n th c t r ng th tr ng ch ng n b n đi u gì, b t k nh ng
gì b n mu n ho c b n nghĩ hay bao nhiêu n l c mà b n đã đ a vào giao d ch c a
mình.
Trên th tr ng, nh ng giá tr xã h i đi n hình c a vi c trao đ i không đ c th c hi n.
N u b n không hi u đi u này và tìm ki m m t cách đ dung hòa s khác bi t gi a các
chu n m c xã h i mà đã b n l n lên cùng v i nó và cách mà th tr ng ho t đ ng, b n
s l i ti p t c đ t hy v ng c a b n
c m và mong mu n c a b n vào th tr ng r i
tin r ng nó s làm đi u gì đó cho b n. Khi nó không làm, b n s c m th y t c gi n, th t
v ng, m t lý trí, và b ph n b i.
Ch u trách nhi m có nghĩa là tin t ng r ng t t c các k t qu c a b n là do b n t t o
ra; k t qu c a b n d a trên cách hi u c a b n v thông tin th tr ng, các quy t đ nh
b n th c hi n và hành đ ng c a b n cho ra k t qu . N u b b t b t c đi u gì đ b t
vi c hoàn toàn ch u trách nhi m đã đ c thi t l p hai tr ng i tâm lý chính thì s c n
tr thành công c a b n.
Tr c tiên, b n s thi t l p m t m i quan h đ i v i các th tr ng mà đ a b n ra
kh i dòng ch y liên t c c a c h i. Th hai, b n s đánh l a mình tin r ng các v n đ
trading c a b n và s thi u thành công có th đ c s a ch a thông qua phân tích th
tr ng.
Hãy xem xét các tr ng i đ u tiên. Khi b n đ t b t kỳ m c đ trách nhi m trên th
tr ng đ cho b n ti n ho c c t l , th tr ng có th làm t t c các vi c m t cách quá
d dàng và mang l i cho b n c m giác c a m t đ i th ho c k thù. Thua l (khi b n
mong đ i th tr ng đ làm m t cái gì đó khác v i nh ng gì nó đã làm s làm cho
taduinv.com
b n có nh ng c m giác gi ng nh tr con đau đ n, gi n d , oán gi n và b t l c,
nh ng c m giá mà t t c chúng ta c m nh n đ c khi mà b m t đi cái gì đó c a
mình, không cho chúng ta nh ng gì chúng ta mu n, ho c không cho chúng ta làm
nh ng gì chúng ta mu n làm.
Không ai thích c m giác b t ch i đ c bi t là n u chúng ta tin t ng r ng khi nh n
đ c nh ng gì chúng ta mu n thì s làm cho chúng ta h nh phúc. Trong m i tình
hu ng này, m t cái gì đó ho c m t ai đó bên ngoài đã ngăn c n chúng ta đ c th
hi n chính mình theo cách đ c bi t nào đó Nói cách khác, m t s th l c bên ngoài
đã hành đ ng ch ng l i các l c l ng bên trong là nh ng ham mu n và kỳ v ng c a
chúng ta. K t qu là, theo m t các r t t nhiên khi gán ghép cho th tr ng hay s c
m nh c a m t l c l ng bên ngoài nào đó đã cho chúng ta ho c l y đi c a chúng ta.
Nh ng th c t cho th y th tr ng đ i di n nh ng thông tin theo m t quan đi m trung
l p Đi u đó có nghĩa là th tr ng không bi t nh ng gì b n mu n ho c mong đ i cũng
không quan tâm, tr khi, t t nhiên, n u b n giao d ch theo ki u dài ngày mà có th có
tác đ ng l n t i giá c . Còn n u không, thì m i th i đi m, m i l n đ t l nh, và m i l n
thoát l nh đ u mang đ n cho b n c h i đ làm m t đi u gì đó
B n có th đ t m t giao d ch, có th th ng, ho c thua Đi u này cũng đúng cho nh ng
trader trên sàn giao d ch và các cá nhân mua bán thông qua các trader trên sàn, nh ng
ng i có th cũng bi t đi m đ t giá c a b n và bi t nh ng b t l i c a b n, và h có
m c đích l i d ng ki n th c đó Nó có nghĩa r ng b n ph i nhanh nh y h n và và t p
trung h n ho c nh n th y nh ng h n ch nào đ thay đ i và giao d ch đúng đ n h n
T quan đi m c a th tr ng, m i th i đi m đ u có tính trung l p, v i b n, là m t
ng i quan sát, thì m i th i đi m vi c giá thay đ i đ u có ý nghĩa Nh ng ý nghĩa đó
n m đâu Ý nghĩa đó d a vào nh ng gì b n đã h c và chúng t n t i ngay trong suy
nghĩ c a b n ch không ph i t n t i trên th tr ng. Th tr ng không mang l i ý
nghĩa nào c ho c không di n gi i thông tin v b n thân th tr ng (m c dù luôn có
nh ng ng i s cung c p nh ng di n gi i đó n u nh b n sãn sàng l ng nghe h ).
H n n a, th tr ng ch ng bi t b n đ nh nghĩa m t c h i hay m t r i ro nh th nào.
Th tr ng cũng không bi t li u b n có c m nh n th tr ng nh m t dòng ch y c
h i b t t n đ vào l nh và thoát l nh nh m m c đích ki m l i hay c t l t i t ng th i
đi m khác nhau hay không, hay là li u b n có c m nh n th tr ng nh m t con qu
tham lam khát ti n luôn s n sàng ăn ng u nghi n ti n c a b n b t c lúc nào.
N u b n c m nh n đ c dòng ch y c h i b t t n đ vào và thoát l nh mà không
trách móc b n thân và không nu i ti c thì b n s
m t tr ng thái tinh th n t t nh t
đ hành đ ng t o ra l i nhu n t t nh t cho b n và b n cũng h c đ c t chính kinh
nghi m c a b n thân Ng c l i, n u nh ng gì b n c m nh n v thông tin th tr ng
theo ki u làm cho mình đau đ n, thì b ng ý th c hay b ng vô th c b n s ti p nh n
thông tin đó đ giúp cho mình c g ng tránh nh ng n i đau theo m t cách r t t
nhiên. Trong quá trình bám ch t thông tin tiêu c c v th tr ng, b n s b gi i h n
b n thân m t cách có h th ng đ i v i b t c c h i nào đ ki m ti n t th tr ng.
Nói cách khác, b n đã ngăn mình ra kh i dòng ch y c h i. T h n b n còn có c m
giác th tr ng đang ch ng l i b n, vì b n đã kỳ v ng th tr ng ph i làm đi u gì đó
cho b n ho c là b n tin r ng th tr ng đã n b n đi u gì đó
taduinv.com
N u ai đó hay đi u gì đó ch ng l i b n và làm cho b n đau đ n, thì b n s ph n ng
nh th nào? B n s c m th y b t bu c ph i chi n đ u nh ng chính xác là b n chi n
đ u cái gì ? Ch c ch n th tr ng không có chi n đ u v i b n Đúng là th tr ng mu n
ti n c a b n nh ng nó cũng cung c p cho b n c h i đ b n mu n ki m bao nhiêu
cũng đ c. M c dù có th b n có c m giác nh th b n đang chi n đ u v i th tr ng,
ho c th tr ng đang chi n đ u v i b n nh ng th c t đ n gi n ch là b n đang chi n
đ u v i nh ng h u qu tiêu c c c a vi c không ch u ch p nh n s th t đó là th tr ng
ch ng có n n n gì b n; và b n c n ph i t n d ng l i th c a các c h i mà th tr ng
bày s n cho b n, chính xác 100 ph n trăm là nh v y.
Cách đ t n d ng t i đa c a m t tình hu ng mà b n đang đ c cung c p vô vàn c
h i đ làm đi u gì đó cho chính mình đó là hãy hòa mình vào dòng ch y c h i. Th
tr ng luôn có m t dòng ch y Nó cũng th t th ng đ c bi t là trong khung th i
gian ng n h n nh ng nó hi n th các mô hình đ i x ng mà các mô hình đó th ng
l p đi l p l i. Rõ ràng, có m t s mâu thu n khi ch y theo cái mà b n l i đang ch ng
l i. N u b n mu n b t đ u c m nh n đ c dòng ch y c a th tr ng, thì tâm trí c a
b n ph i đ c th l ng, buông b s s hãi, t c gi n, h i ti c, ph n b i, tuy t v ng,
và th t v ng.
B n s không có m t lý do nào đ tr i nghi m nh ng c m xúc tiêu c c khi b n hoàn
toàn ch u trách nhi m Tr c đó tôi đã nói r ng khi b n không ch u trách nhi m, thì
m t trong nh ng tr ng i tâm lý l n có th ngăn c n s thành công c a b n đó là b n
s đánh l a mình khi tin r ng các v n đ giao d ch c a b n và s thi u nh t quán có
th đ c kh c ph c s a ch a thông qua vi c phân tích th tr ng Đ minh h a đi m
này, chúng ta hãy quay tr l i v i trader m i vào ngh c a chúng ta đã b t đ u giao
d ch v i m t tr ng thái tinh th n tho i mái cho đ n khi anh ta tr i qua m t mát đ u
tiên c a mình. Sau khi chi n th ng m t cách d dàng và ch ng c n n l c gì c , thì vi c
thua s t o ra s thay đ i đ t ng t d n đ n n i đau tinh th n có th nói là khá s c, tuy
nhiên ch a đ s c đ t b trading. Bên c nh đó trong suy nghĩ c a anh ta thì d u sao
đây không ph i là l i c a anh ta; mà là th tr ng đã gây ra cho anh ta.
Thay vì t b trading, m t c m giác tuy t v i mà anh ta s c m nh n đ c khi có m t
chi n th ng, chi n th ng đó s xóa s ch quá kh , và s truy n c m h ng cho anh ta v i
m t c m giác quy t tâm đ ti p t c trading.
Và bây gi anh ta đang tr nên thông minh h n Anh y s có m t s n l c vào
trading và c g ng h c m i đi u v th tr ng mà anh ta có th h c. Có m t đi u hoàn
toàn logic nh th này lúc đ u n u anh ta có th th ng mà ch ng c n h c hành gì c ,
nh ng anh ta có th xóa b suy nghĩ đó khi anh ta h c đ c m t đi u gì đó
Nh ng có m t v n đ r t l n đây đó là có r t ít trader có đ c bài h c nào đó cho
t i khi thi t h i đã x y ra. Tìm hi u v th tr ng là t t và cũng ch ng gây ra v n đ
gì c Đó là lý do c b n đ h c h i v th tr ng mà cu i cùng s ch ng minh cho
nh ng vi c anh ta không làm.
Nh tôi đã nói lúc nãy s thay đ i đ t ng t t ni m vui đ n đau đ n th ng đ c
t o ra m t cú s c tâm lý. R t ít ng i bi t h c cách làm th nào đ hòa h p nh ng
tr i nghi m này m t cách lành m nh.
Các lo i k thu t đ u s n có, nh ng chúng l i không đ c bi t đ n r ng rãi. Nh ng
ph n ng đi n hình c a h u h t m i ng i đ c bi t là nh ng ng i nghi n trading,
đó là tr thù Đ i v i trader, cách duy nh t đ đáp tr s tr thù đó là chinh ph c th
taduinv.com
tr ng, và cách duy nh t đ chinh ph c th tr ng là thông qua ki n th c th tr ng,
h hay nghĩ nh v y Nói cách khác lý do c b n t i sao các trader m i vào ngh l i
h c v th tr ng là đ v t qua th tr ng đ ch ng t đi u gì đó v i th tr ng và
v i b n thân anh ta, và quan tr ng nh t là đ ngăn ch n th tr ng t làm t n th ng
anh ta thêm m t l n n a.
Anh ta không h c đ c m t đi u r ng th tr ng đ n gi n ch là m t ph ng ti n đ
cung c p cho chính anh ta chi n th ng theo m t cách có h th ng nh ng thà là có m t
cách đ tránh đau ho c ch ng minh m t đi u gì đó mà th c t th tr ng ch ng làm gì
anh ta c , b ng cách nhìn nh n th tr ng t m t cái nhìn khách quan. Anh ta không
nh n ra đi u đó nh ng ngay sau khi anh ta cho r ng hi u bi t đi u gì đó v th tr ng
có th ngăn ch n anh ta không ph i tr i qua đau đ n ho c có th giúp anh ta th a mãn
khao khát đ tr thù hay đ ch ng t đi u gì đó anh ta đã đóng đinh cho s ph n c a
mình đ tr thành ng i thua cu c.
Trong th c t nh ng gì anh ta làm vô tình đã thi t l p m t th ti n thoái l ng nan
không th hóa gi i Anh ta đang h c cách nh n bi t và hi u đ c mô hình t p h p
nh ng hành vi c a th tr ng, vi c này là t t. Có v nh r t t t. Anh ta c m th y hào
h ng vì anh ta cho r ng anh ta đang h c đ c v th tr ng đ tr thành m t ng i
chi n th ng. K t qu là, anh ta s mang m t nhi m v h c h i ki n th c, h c h i v
các đ ng xu h ng trend line, mô hình bi u đ , h tr và kháng c , phân tích n n,
c u trúc th tr ng, bi u đ các đi m và các đ ng, sóng Elliott, Fibonacci
Retracements dao đ ng, s c m nh t ng đ i, phân tích ch ng khoán, và còn nhi u
công c k thu t khác n a, quá nhi u đ li t kê.
Th t kỳ l , m c dù l ng ki n th c c a anh ta đã đ c tăng lên bây gi anh ta l i
nh n ra r ng anh ta đã phát tri n thêm nhi u v n đ đ gi i quy t các giao d ch c a
mình. Anh ta ng p ng ng, t d đoán ki u này ki u kia, ho c không dám đ t l nh nào
c , m c dù nhìn th y các tín hi u r t rõ ràng đ vào l nh. T t c nh ng vi c đó làm
cho anh ta b c b i, th m chí phát điên b i vì nh ng gì đã x y ra ch ng có ý nghĩa gì
Anh ta đã làm nh ng gì anh ta đã ph i làm-anh ta đã h c ch đ nh n th y r ng càng
h c càng khó hành đ ng. Anh ta s không bao gi tin đ c r ng anh ta đã làm nh ng
đi u gì sai trái ch vì say s a h c hành; anh ta ch đ n gi n làm đi u đó vì lý do sai
l m.
Anh ta s không th giao d ch m t cách hi u qu n u anh ta đang c g ng đ ch ng
minh m t cái gì đó ho c b t c lý do nào đó N u b n ph i th ng, n u b n ph i đúng
n u b n không th thua hay n u b n không th sai, thì b n s t gây ra cho mình
nh ng đ nh nghĩa và nh n th c v thông tin th tr ng theo cách đau đ n. Nói cách
khác, b n s nhìn nh n m t cách đau đ n đ i v i b t kỳ thông tin nào th tr ng t o
ra nó đ i l p v i nh ng gì s làm cho b n h nh phúc.
Ti n thoái l ng nan có nghĩa là tâm trí c a chúng ta đ c c g ng đ tránh c n i
đau th xác và n i đau tinh th n, và hi u v th tr ng s không bù đ p đ c cho
nh ng tác đ ng tiêu kh i nh ng đau đ n t trading c a chúng ta. M i ng i đ u hi u
đ c b n ch t c a vi c tránh n i đau th xác. Khi b n vô tình ch m tay c a b n lên
m t cái b p l a nóng, và bàn tay c a b n s t đ ng r t l i kh i cái b p nóng đó là
m t ph n ng theo b n năng
Tuy nhiên, khi c tránh n i đau tinh th n và nh ng h u qu tiêu c c mà nó t o ra,
đ c bi t đ i v i traders, r t ít ng i hi u đ c tác đ ng này. Nó hoàn toàn c n thi t
taduinv.com
cho s phát tri n c a b n, b n c n ph i hi u nh ng tác đ ng tiêu c c này và h c làm
th nào đ ki m soát m t cách có ý th c đ có th giúp b n th c hi n m c tiêu c a
mình.
Tâm trí chúng ta có m t s cách đ b o v chúng ta t nh ng thông tin mà chúng ta
đã đ c h c đ c m nh n đau đ n. Ví d , m t m c đ ý th c, chúng ta có th h p lý
hóa, bi n minh, ho c th c hi n m t nghiên c u khi có m t giao d ch th t b i. M t s
cách đi n hình h n chúng ta làm đi u này là nói chuy n v i nh ng ng i b n trading
c a chúng ta, nói chuy n v i nhà môi gi i c a chúng ta, ho c nhìn vào các ch s mà
chúng ta ch a bao gi s d ng, t t c vì m c đích rõ ràng đó là thu th p thông tin
không đau đ n đ ph nh n tính h p l c a các thông tin đau đ n. m t m c đ ti m
th c, tâm trí c a chúng tôi s t đ ng thay đ i, làm sai l ch, ho c c th là lo i tr
thông tin t nh n th c mang tính ý th c c a chúng ta. Nói cách khác, chúng ta không
bi t m t m c đ ý th c r ng ph n ng tránh n i đau c a chúng ta là lo i tr ho c
thay đ i thông tin đ c cung c p b i th tr ng.
Hãy xem xét nh ng kinh nghi m khi có m t giao d ch th t b i khi th tr ng đang t o
ra đi m cao h n đ nh hay cao h n đáy ho c th p đáy hay th p h n đ nh so v i v trí
đ t l nh c a b n, trong khi b n t ch i th a nh n b n đang trong m t giao d ch thua
vì b n đã t p trung t t c s chú ý c a b n trên s tics mà đã đi theo h ng l i th c a
b n. Tính trung bình, b n ch nh n đ c m t trong b n ho c năm tics theo h ng c a
b n nh ng nó không quan tr ng b i vì m i khi b n có đ c đi u đó b n đang thuy t
ph c th tr ng đã đ o ng c và đang tr l i Thay vào đó th tr ng ti p t c đi ng c
l i v i b n. T i m t s đi m, giá tr đ ng đô la b m t đi tr nên l n đ n n i b n không
th ch u đ c n a và cu i cùng b n thoát kh i l nh giao d ch.
Ph n ng đ u tiên mà các trader th ng có khi nhìn l i m t giao d ch đó là T i sao
tôi c t l và đ t ng c l i?"
C h i đ đ t m t l nh theo h ng ng c l i thì d dàng đ c nh n ra khi không có
gì đe d a Nh ng chúng ta đã b mù v i c h i này khi chúng tôi đang trong m t
giao d ch, b i vì t i th i đi m đó các thông tin ch ra r ng nó là m t c h i nh ng l i
đ c đ nh nghĩa là đau đ n, vì v y chúng ta đã ch n c h i đó t nh n th c c a chúng
ta.
Khi trader gi đ nh c a chúng ta l n đ u tiên b t đ u giao d ch, anh ta r t vui v ; anh
ta trong m t tr ng thái tinh th n tho i mái anh ta không có ch ng trình cá nhân
và không có gì đ ch ng minh Khi anh ta đã có nh ng giao d ch th ng, anh ta c đ t
l nh ti p v i quan đi m hãy đ xem chuy n gì s x y ra" . Càng th ng, thì anh ta càng
ít lo ng i v kh năng thua Và cu i cùng khi đã thua thì có l anh ta trong tr ng thái
mà ít mong đ i nh t Thay vì nghĩ r ng nguyên nhân gây ra đau đ n c a anh ta là do
anh ta đã kỳ v ng quá m c v th tr ng v nh ng gì th tr ng c n ph i làm ho c
không làm, th nh ng anh ta đã đ l i cho th tr ng, và gi i quy t r ng b ng cách thu
th p ki n th c th tr ng đ anh ta có th ngăn ch n nh ng sai l m đó tái di n. Nói
cách khác anh ta đã th c hi n m t thay đ i l n trong quan đi m c a mình t vô t
vui v trade chuy n sang cách ch i phòng ng a đau đ n b ng cách tránh thua.
V n đ là ng a đau đ n b ng cách tránh thi t h i là không th làm đ c. Th tr ng
t o ra các mô hình hành vi và nh ng mô hình l p đi l p l i nh ng không ph i lúc nào
cũng v y. Vì v y, m t l n n a, không có cách nào có th đ tránh m t ho c tránh sai
taduinv.com
l m. Trader c a chúng ta không c m nh n đ c nh ng th c t này trong trading, b i
vì anh ta đang b đ y v phía tr c b i hai l c h p d n: (1), anh ta r t mu n c m giác
chi n th ng quay tr l i, và (2) anh ta c c kỳ thích thú t t c các ki n th c th tr ng,
mà anh ta h c đ c Nh ng cái mà anh ta không nh n ra r ng, b t ch p ham mu n
h c h i c a anh ta khi mà anh ta đã đi t tr ng thái vô t vui v trade chuy n sang
tr ng thái trade đ tránh thua thì anh ta đã chuy n t thái đ tích c c sang thái đ
tiêu c c.
Anh ta không còn t p trung vào chi n th ng n a, mà t p trung làm th nào đ anh ta
có th tránh đau b ng cách ngăn ch n th tr ng làm t n th ng anh m t l n n a.
Quan đi m tiêu c c này không có gì khác so v i ng i ch i tennis hay golf khi t p
trung vào vi c c g ng không m c sai l m, càng c g ng không m c sai l m, thì anh ta
càng có nhi u sai l m. Tuy nhiên, tr ng thái t duy này d dàng đ nh n ra h n trong
th thao b i vì có m t k t n i ch t ch h n gi a s t p trung c a m t ng i và k t qu
c a ng i đó Còn v i trading thì s k t n i có th b che khu t và khó khăn h n đ
nh n ra k t qu c a nh ng c m xúc tích c c đ c t o ra t vi c khám phá các m i
quan h m i t hành vi và d li u c a th tr ng.
Khi mà anh ta c m th y tho i mái, thì ch ng có lý do gì đ nghi ng v vi c có cái gì đó
sai, ngo i tr m c đ t p trung c a anh ta quá chú tr ng vào vi c tránh n i đau và có
cùng m t m c đ mà anh ta đã t o ra nh ng kinh nghi m mà anh ta đang c g ng né
tránh. Nói cách khác, khi anh ta càng ph i giành chi n th ng và quy t không thua, thì
anh ta càng ít đ ý t i b t kỳ thông tin nào mà cho anh ta th y anh ta không nh n đ c
nh ng gì anh ta mu n. Càng nhi u thông tin có ti m năng mà b ch n l i thì càng ít kh
năng anh ta nh n đ c c h i đ hành đ ng vì l i ích t t nh t c a mình.
H c càng nhi u v th tr ng v i m c đích ch đ tránh đau đ n thì l i làm tăng thêm
v n đ b i vì càng h c thì anh ta l i càng hy v ng vào th tr ng và đ r i l i t o ra
đau đ n nhi u h n khi th tr ng không đáp ng. Anh ta đã vô tình t o ra m t vòng
lu n qu n, càng h c, càng suy s p h n càng suy s p h n anh ta càng c m th y b t
bu c ph i h c h n Chu kỳ này s ti p t c di n ra cho đ n khi anh ta ho c là b ngh
trading ghê t m ho c th a nh n r ng nguyên nhân g c r c a các v n đ trong trading
c a anh ta chính là quan đi m c a chính anh ta, ch không ph i do thi u ki n th c th
tr ng.
K TH NG NG
I THUA, BÙNG N , VÀ PHÁ S N
Ph i m t m t th i gian tr c khi h u h t các trader ho c là t b ho c tìm ra ngu n
g c th c s thành công c a mình Trong khi đó m t s trader xoay s đ có đ lý do
đúng đ n v trading đ b c vào ngh mà th ng đ c xem là "chu kỳ c a bùng n
và phá s n."
Trái ng c v i nh ng gì m t s b n có th đã suy lu n t ví d c a các trader m i vào
ngh , không ph i t t c m i ng i đ u có s n m t thái đ tiêu c c và do đó b m t ti n
m t cách đ u đ n. S th t thì đúng là có m t s trader thua tri n miên th ng là cho
đ n khi h m t t t c ho c t b trading b i vì h không th ch u đ ng đ c b t kỳ
n i đau tinh th n nào n a Tuy nhiên cũng có nhi u nhà đ u t là nh ng sinh viên
ngoan c ng c a th tr ng và h có m t thái đ đ y đ t tin chi n th ng đ trading,
do đó cho dù g p nhi u khó khăn cu i cùng h cũng h c đ c cách làm ra ti n Nh ng
tôi mu n nh n m nh đi u này, h m i ch bi t làm th nào đ ki m ti n ch trên c s
h n ch ; ch h ch a h c đ c làm th nào đ ch ng l i các tác
taduinv.com
đ ng tiêu c c c a s h ng ph n ho c làm th nào đ bù đ p cho kh năng c a s t
phá ho i
H ng ph n và t phá ho i là hai l c l ng tâm lý m nh m đ n m c chúng có m t nh
h ng r t tiêu c c đ n k t qu cu i cùng c a b n Nh ng chúng không bu c b n ph i
quan tâm t i b n thân mình cho đ n khi b n b t đ u th ng, ho c b t đ u th ng đ u
đ n và đó chính là m t v n đ l n. Khi b n th ng, b n ít có kh năng quan tâm t i b n
thân mình v i b t c đi u gì mà có th đó là m t v n đ ti m n đ c bi t là c m giác
gì đó gi ng nh s h ng ph n. M t trong nh ng đ c đi m chính c a s h ng ph n đó
là nó t o ra m t c m giác t tin cao đ mà khi đó kh năng c a b t c đi u gì sai trái
x y ra h u nh không th nh n bi t đ c.
Ng c l i, các l i mà h u qu t t phá ho i có ngu n g c t b t kỳ xung đ t nào khi
mà các trader đã có kho n ti n x ng đáng đ c nh n ho c x ng đáng giành chi n
th ng Đó là khi b n đang th ng và đó là lúc b n có th d m c sai l m nh t, giao d ch
nhi u quá đ t m t l nh quá l n, vi ph m quy t c hay nói chung là hành đ ng nh th
không có gi i h n v i hành vi c n thi t. Th m chí b n có th đi đ n t t cùng c a suy
nghĩ b n là th tr ng. Tuy nhiên, th tr ng hi m khi đ ng ý đi u đó và khi nó không
đ ng ý, b n s nh n đ c t n th ng S m t mát và n i đau tinh th n th ng r t có
ý nghĩa B n s tr i qua m t s bùng n , ti p theo sau là s phá s n không th tránh
kh i.
N u tôi đ c phân lo i trader d a trên k t qu mà h đ t đ c, tôi s đ t chia ra thành
ba lo i l n. Nhóm nh nh t, có l ít h n
ph n trăm c a các trader ho t đ ng, h là
nh ng ng i th ng đ u đ n nh t quán. H có m t đ ng tăng th v n ch s h u tăng
đ u đ n v i kho n ti n ch y ra t ng đ i nh . Các kho n ti n h m t chính là kinh
nghi m c a các l nh thua h t s c bình th ng mà b t kỳ ph ng pháp trading ho c
h th ng trading nào cũng ph i gánh ch u. H không ch bi t làm th nào đ ki m ti n,
mà h không còn nh y c m v i các l c l ng tâm lý gây ra chu kỳ bùng n và phá s n.
Các nhóm ti p theo trong đó bao g m t
đ n 40 ph n trăm c a các trader ho t
đ ng, là nh ng k thua cu c đ u đ n nh t quán Đ ng tăng v n ch s h u c a h
là hình nh ph n chi u c a nhóm ng i th ng nh t quán nh ng theo chi u ng c l i,
có r t nhi u giao d ch thua và hi m có giao d ch th ng. B t k h đã trading bao lâu
có nhi u kh năng h đã không h c đ c. H ho c là có o t ng v b n ch t c a
trading ho c là h nghi n trading và giao d ch theo nh ng cách mà làm cho h h u
nh không th tr thành ng i chi n th ng.
Nhóm l n nh t, còn l i
đ n 50 ph n trăm c a các trader ho t đ ng, là "s bùng n
và phá s n." H đã h c đ c làm th nào đ ki m ti n nh ng h đã không bi t r ng
có m t t p h p các k năng giao d ch mà ph i đ c rèn luy n thu n th c đ gi ti n
h làm ra. K t qu là các đ ng tăng v n ch s h u c a h th ng nhìn gi ng nh
tàu l n siêu t c, v i m t đ ng tăng lên cao r t đ p, r i l i t t xu ng d c sâu sau đó
l i tăng lên r t đ p, và r i l i ti p t c r i xu ng d c r t sâu . Chu kỳ tăng gi m c ti p
t c ti p t c.
Tôi đã làm vi c v i nhi u trader giàu kinh nghi m đã có nh ng chi n th ng đáng kinh
ng c đôi khi h th ng c tháng mà không có m t ngày thua có m i lăm hay hai
m i giao d ch chi n th ng liên ti p không có gì là b t th ng đ i v i h Nh ng v i
nhóm ng i bùng n và phá s n, nh ng k t qu luôn luôn k t thúc theo cách
taduinv.com
gi ng nhau v i kho n l kh ng l đó là k t qu c a hai tr ng thái h ng ph n ho c t
phá ho i.
N u thua l là k t qu c a h ng ph n, thì th c s nh ng gì t o nên chi n th ng không
còn quan tr ng. M t s tr n th ng liên ti p, v n ch s h u tăng đ u đ n, ho c th m
chí ch m t giao d ch chi n th ng. M i ng i d ng nh có m t ng ng khác nhau khi
quá t tin ho c h ng ph n b t đ u n m l y các quá trình t duy Tuy nhiên th i đi m
s h ng ph n x y ra, nhi u trader đang g p r c r i nghiêm tr ng. Khi trong m t
tr ng thái quá t tin ho c h ng ph n, b n không th c m nh n đ c b t kỳ r i ro vì
h ng ph n làm cho b n tin t ng hoàn toàn không có gì có th sai đ c. N u không
có gì có th sai, thì không c n t i các quy t c ho c ranh gi i đ ki m soát hành vi c a
b n. Vì v y lúc đó b n đ t m t l nh l n h n bình th ng nó không ch là h p d n, mà
nó r t thuy t ph c.
Tuy nhiên, ngay sau khi b n đ t l nh l n h n bình th ng, b n đang g p nguy hi m.
V trí càng l n tác đ ng tài chính bi n đ ng nh trong giá thôi cũng s tác đ ng đ n
v n ch s h u c a b n. K t h p tác đ ng l n h n bình th ng c a m t giao đ ng giá
đi ng c l i v trí c a b n, v trí mà b n có m t ni m tin kiên đ nh r ng th tr ng s
làm chính xác nh b n mong đ i, và b n có m t tình hu ng trong đó m t tic theo
h ng ng c l i giao d ch c a b n cũng có th khi n b n r i vào tr ng thái "tâm trí
đóng băng và tr nên b t đ ng.
Cu i cùng khi mà b n kéo mình ra kh i tr ng thái đó b n s choáng váng, th t v ng,
và b ph n b i, và b n s t h i làm th nào mà chuy n đó có th x y ra. Trong th c
t , b n b ph n b i b i nh ng c m xúc c a riêng b n. Tuy nhiên, n u b n không bi t
ho c không hi u đ c đ ng l c c b n mà tôi v a mô t , b n s không có l a ch n
nào khác ngoài vi c đ l i cho th tr ng. N u b n tin r ng th tr ng đã gây ra đi u
này cho b n sau đó b n s c m th y c n ph i tìm hi u thêm v th tr ng đ b o v
chính mình. Càng tìm hi u, t nhiên b n càng t tin h n kh năng giành chi n th ng
c a b n. Khi ni m tin c a b n phát tri n, có nhi u kh năng b n s b c vào ng ng
c a s h ng ph n và b t đ u l p l i chu kỳ bùng n và phá s n.
Thua là k t qu c a t phá ho i có th ch xem là nh ng thi t h i nh ng chúng th ng
tinh t h n trong t nhiên. M c l i trong vi c bán thay vì mua ho c ng c l i, ho c b n
chi u ý mình trong m t s vi c m t t p trung vào th i đi m không thích h p nh t là
nh ng ví d đi n hình v cách trader đ m b o r ng h không th giành chi n th ng.
T i sao có m t ai đó không mu n th ng Đây th c s không ph i là m t câu h i v ai
đó mu n gì, b i vì tôi tin r ng t t c các trader đ u mu n th ng Tuy nhiên th ng có
nh ng mâu thu n v chi n th ng Đôi khi nh ng mâu thu n r t m nh m mà chúng
ta tìm th y hành vi c a chúng ta l i xung đ t tr c ti p v i nh ng gì chúng ta mu n.
Nh ng xung đ t này có th xu t phát t s giáo d c tôn giáo đ o đ c làm vi c hay
m t s t n th ng th i th u. N u nh ng mâu thu n t n t i nó có nghĩa là môi
tr ng tâm trí c a b n không hoàn toàn phù h p v i m c tiêu c a mình.
Nói cách khác, không ph i t t c các b ph n c a b n s tranh cãi đ cho ra k t qu
t ng t Do đó b n không th gi đ nh r ng b n có kh năng cung c p cho mình m t
s l ng ti n không gi i h n ch vì b n đã h c đ c làm th nào đ giao d ch và ti n
b c luôn có s n đó đ cho b n l y.
taduinv.com
M t nhà môi gi i future c a m t trong nh ng công ty môi gi i l n có m t l n nh n xét
r ng khi nói đ n các khách hàng c a mình, ông ta s ng b ng ph ng châm là t t c các
nhà giao d ch hàng hóa đ u ch m d t và đó là công vi c c a ông là đ gi cho h vui
v cho đ n khi h ra đi Ông nói đi u này m t cách hài h c nh ng có r t nhi u s
th t trong tuyên b c a ông. Rõ ràng, n u b n b m t nhi u ti n h n b n ki m, b n
không th t n t i Có gì ch a rõ ràng và m t trong nh ng bí n c a s thành công đó
là n u b n giành chi n th ng, b n v n có th ch m d t có nghĩa là n u b n giành
chi n th ng và b n đã không bi t làm th nào đ t o ra m t s cân b ng lành m nh
gi a t tin và t ki m ch , ho c b n đã không bi t làm th nào đ nh n ra và ph i bù
đ p cho b t kỳ s t phá h y ti m n, thì s m hay mu n b n cũng s m t
N u b n n m trong s nh ng ng i trong chu kỳ bùng n và phá s n hãy xem xét đi u
này: N u b n có th làm l i m i giao d ch b m t mà là k t qu c a m t l i ho c li u
lĩnh thì bây gi b n s có bao nhiêu ti n? D a trên các k t qu tính toán l i, v n ch
s h u c a b n trông nh th nào? Tôi ch c r ng nhi u ng i trong các b n s r i vào
các nhóm ng i chi n th ng đ u đ n. Bây gi hãy nghĩ v cách b n ph n ng v i t n
th t c a b n khi chúng x y ra. B n có ch u trách nhi m hoàn toàn cho nh ng t n th t
đó B n đã c g ng đ xác đ nh làm th nào b n có th thay đ i quan đi m thái đ ,
ho c hành vi c a b n? Hay b n nhìn vào th tr ng và t h i nh ng gì b n có th tìm
hi u v nó đ ngăn ch n m t đi u t ng t x y ra l n n a? Rõ ràng, th tr ng không
có gì đ làm v i nh ng kh năng li u lĩnh c a b n cũng không có b t c đi u gì đ làm
v i các l i b n đã làm đã t o ra k t qu c a m t s cu c xung đ t bên trong v nh ng
đ ng ti n x ng đáng đ c nh n.
Có l m t trong nh ng khái ni m khó khăn nh t cho các trader đ đ ng hóa m t cách
hi u qu đó là th tr ng không t o ra thái đ hay tâm tr ng c a b n; nó ch đ n gi n
đóng vai trò nh m t t m g ng ph n ánh nh ng gì bên trong con ng i b n. N u
b n t tin, thì không ph i vì th tr ng đang làm cho b n c m th y nh v y mà đó là
vì ni m tin và thái đ c a b n đ c liên k t theo m t cách mà cho phép b n b c vào
m t tr i nghi m, ch u trách nhi m v k t qu hành đ ng t nh ng cái s n có t bên
trong.
B n duy trì tr ng thái t tin đ n gi n ch vì b n đang không ng ng h c h i Ng c l i,
n u b n đang t c gi n và s hãi đó là vì m t m c đ nào đó b n tin r ng th tr ng
t o ra các k t qu c a b n, ch không ph i vì lý do nào khác xung quanh. Cu i cùng,
h u qu t i t nh t c a vi c không ch u trách nhi m đó là b n ph i trong m t chu kỳ
đau đ n và b t mãn Hãy suy nghĩ v nó m t chút. N u b n không ph i ch u trách
nhi m v k t qu c a b n sau đó b n có th nghĩ r ng không có gì cho b n đ h c, và
b n có th s v n nguyên đó v i chính mình
B n s không phát tri n và b n s không thay đ i. K t qu là, b n s c m nh n đ c
s ki n chính xác theo cùng m t cách và do đó ph n ng v i chúng theo cùng m t
cách và có đ c k t qu th t v ng gi ng nhau. Ho c, b n cũng có th gi đ nh gi i pháp
cho v n đ c a b n là đ đ t đ c ki n th c th tr ng nhi u h n Nó luôn luôn là c n
thi t đ h c h i nh ng trong tr ng h p này n u b n không ch u trách nhi m v thái
đ và quan đi m c a b n sau đó tôi nghĩ r ng b n đang h c m t cái gì đó không có giá
tr và đi u này khi n cho b n ph i s d ng nh ng gì b n đã h c đ c theo cách không
thích h p. N u mà không nh n ra đi u này, b n s s d ng ki n
taduinv.com
th c c a mình đ tr n tránh nh ng trách nhi m c a vi c ch p nh n r i ro. Trong quá
trình này, b n s ch t o ra nh ng đi u mà b n đang c g ng né tránh, b n s v n
trong m t chu kỳ đau đ n và b t mãn. Tuy nhiên, có m t l i ích h u hình đ c thu
đ c t đ l i cho th tr ng cho nh ng gì b n mu n và b n đã không nh n đ c.
B n có th t m th i b o v mình kh i t phê bình kh c nghi t. Tôi nói "t m th i" b i
vì, khi b n thay đ i trách nhi m, b n đ a mình ra kh i b t c đi u gì b n c n ph i h c
h i t kinh nghi m. Hãy nh đ nh nghĩa c a chúng ta v m t thái đ chi n th ng: m t
kỳ v ng tích c c c a nh ng n l c c a b n v i m t s ch p nh n r ng b t kỳ k t qu
nào b n nh n đ c đó là s ph n ánh hoàn h o c p đ c a b n phát tri n và nh ng gì
b n c n ph i h c đ làm t t h n N u b n đ l i đ ngăn ch n nh ng c m giác đau đ n
mà là k t qu là vi c đánh b i chính mình lên, thì t t c m i vi c b n làm đó ch là dán
m t mi ng băng lên v t th ng B n có th nghĩ r ng b n đã gi i quy t đ c v n đ ,
nh ng v n đ sau đó l i n i lên, còn t i t h n tr c đó Nó x y ra đ n gi n ch vì b n
đã không h c đ c b t c đi u gì mà còn làm cho b n đ a ra m t lo t các lý do bi n
minh, và d n đ n k t qu ch là th a mãn các tr i nghi m.
B n đã bao gi t h i t i sao đ m t c h i th ng còn đau h n c m t l n thua? Khi
chúng ta m t đi có r t nhi u cách trong đó chúng ta có th đ l i cho th tr ng và
không ch u trách nhi m Nh ng khi chúng ta m t c h i th ng, chúng ta không th đ
l i cho th tr ng. Th tr ng đã không làm b t c đi u gì nh ng nó đã cho chúng ta
chính xác nh ng gì chúng ta mu n nh ng vì lý do gì đi n a thì chúng ta đã không có
kh năng tác đ ng lên c h i thích h p Nói cách khác không có cách nào đ xóa s
đau đ n nu i ti c. B n không ph i ch u trách nhi m v nh ng gì th tr ng làm ho c
không làm nh ng b n ph i ch u trách nhi m cho m i th mà t o ra k t qu t ho t
đ ng trading c a b n.
B n ch u trách nhi m cho nh ng gì b n đã h c đ c cũng nh cho t t c m i th b n
ch a đ c h c, v n còn ch đ i đ đ c b n khám phá Con đ ng hi u qu nh t đ
khám phá nh ng gì b n c n có đ thành công đó là phát tri n m t thái đ chi n th ng,
b i vì nó là m t quan đi m đ y sáng t o. Không ch là m t chi n th ng thái đ m ra
cho b n nh ng gì b n c n ph i h c nó cũng t o ra nh ng vùng đ t c a tâm trí, thu n
l i nh t đ khám phá m t cái gì đó mà ch a có ai đ c tr i nghi m.
Phát tri n m t thái đ chi n th ng là chìa khóa đ thành công c a b n. V n đ
đ i v i nhi u trader đó là ho c h nghĩ r ng h đã có thái đ chi n th ng đó r i, trong
khi ch a h có, ho c h mong đ i th tr ng phát tri n thái đ chi n th ng cho h
b ng cách cho h chi n th ng. B n ph i ch u trách nhi m cho vi c phát tri n thái đ
chi n th ng c a riêng b n. Th tr ng s không làm đi u đó cho b n, và, tôi mu n
đ c nh n m nh r ng không có s l ng phân tích th tr ng nào s bù đ p n i cho
vi c phát tri n m t thái đ chi n th ng n u b n thi u nó.
Hi u đ c th tr ng s cung c p cho b n đi m l i th b n c n đ t o ra m t s giao
d ch chi n th ng nh ng đi m l i th c a b n cũng không làm cho b n tr thành ng i
chi n th ng đ u đ n n u b n không có m t thái đ chi n th ng. Ch c ch n ng i ta
có th l p lu n r ng m t s trader b m t b i vì h không hi u đ v th tr ng và do
đó h th ng ch n nh ng giao d ch sai. Nghe thì có v h p lý đ y, kinh nghi m c a
tôi cho th y r ng các traders có thái đ thua th ng ch n giao d ch sai b t k h hi u
bi t v th tr ng bao nhiêu đi chăng n a. Trong m i tr ng h p, k t qu là nh
nhau, h thua.
taduinv.com
M t khác, traders có thái đ chi n th ng là ng i h u nh không bi t gì v th tr ng
có th chi n th ng; và n u h bi t r t nhi u v th tr ng, h còn có th th ng nhi u
h n N u b n mu n thay đ i kinh nghi m c a b n v th tr ng, t s hãi chuy n
sang t tin, n u b n mu n thay đ i k t qu c a b n t m t đ ng tăng v n th t
th ng sang m t s gia tăng đ u đ n b c đ u tiên là đ nh n l y trách nhi m và
đ ng ch đ i th tr ng cung c p cho b n b t c đi u gì ho c làm b t c đi u gì cho
b n. N u b n gi i quy t v n đ đó t th i đi m này tr đi đ làm t t c m i vi c, thì
th tr ng không còn là đ i th c a b n n a. N u b n ng ng chi n đ u v i th tr ng,
có nghĩa là b n ng ng chi n đ u cho v i chính mình, b n s ng c nhiên m t cách
nhanh chóng b n s nh n ra chính xác nh ng gì b n c n ph i h c, và b n s h c nó
nhanh nh th nào. Ch u trách nhi m chính là n n t ng c a m t thái đ chi n th ng.
taduinv.com
CH
NG
KIÊN Đ NH: TR NG THÁI TÂM LÝ Đ NH CAO
Tôi hi v ng sau khi đ c xong ch ng đ u, các b n đã có m t nh n đ nh rõ ràng r ng:
B n ch a h c đ c cách chính xác đ hi u rõ v nh ng gì b n làm cho dù b n đã hành
đ ng v i t cách là m t trader Nh tôi đã nh n m nh nhi u l n, cách phân bi t gi a
nh ng trader gi i nh t v i các trader còn l i không ph i ch h làm cái gì, h làm nó
khi nào mà là cái cách h NGHĨ v nó cũng nh khi nào thì nên dùng nó
N u m c tiêu c a b n là trade chuyên nghi p và th ng đ u đ n, thì b n ph i t kh ng
đ nh v i mình r ng: gi i pháp n m trong chính b n ch không n m trong th
tr ng. S kiên đ nh tr c sau nh m t chính là h t nhân c t lõi trong chi n l c
đ thành công. Nh ng tr i nghi m hay k t qu đ t đ c c a m t hay vài giao d ch
thành công thuy t ph c h u h t m i ng i r ng trading r t d dàng. B n cũng có th
t nh n th y đi u này khi nh l i nh ng trade đã mang đ n cho chính b n m t đ ng
ti n trong tài kho n ch b ng m t vi c đ n gi n là ch n l a gi a bán và mua.
Và bây gi b n hãy k t h p c m giác chi n th ng v i ý nghĩ ki m đ c ti n mà không
c n ph i làm vi c v t v . B n s g n nh k t lu n đ c r ng ki m ti n v i ngh trader
là công vi c vô cùng nh nhàng mà l i d dàng. N u trading d dàng đ n nh v y, t i
sao l i khó đ tr nên thành th o trong ngh này? T i sao nhi u trader tr nên túng
qu n và m c k t trong nh ng mâu thu n r c r i Đáng l vi c t ng trader đ u đã tr i
qua cái c m giác ki m đ c nhi u ti n m t cách r t rõ ràng s giúp h trading d dàng
h n Nh ng t i sao h v n không th áp d ng nh ng gì mình đã phân tích nghiên c u
đ làm cho th tr ng ph i khu t ph c và ph c v cho h ngày này qua ngày khác. Hay
nói cách khác, t i sao nh ng gì chúng ta nghĩ v th tr ng l i không gi ng v i th c
t ?
CÁCH NGHĨ V TRADING
T t c các câu tr l i đ u n m trong cách nghĩ c a b n v trading. Có m t đi u phi lí
là không ph i b n càng có kinh nghi m trong trading thì b n càng trade vui và nh
nhàng Nh ng không th ph nh n r ng kinh nghi m góp ph n t o nên quan đi m,
thái đ và n p suy nghĩ c a b n.
Hãy nghĩ v nh ng vi c mà b n có th làm t t nh t. T t c đ u ch có m t cách gi i
thích duy nh t. Chi n th ng và kiên đ nh cũng gi ng nh t t c các lo i c m giác khác
nh h nh phúc, vui v và hài lòng. Tr ng thái tinh th n là ti n đ cho lòng tin và thái
đ c a b n. B n có th c g ng t p kiên đ nh cho dù b n không h có lòng tin và thái
đ đúng đ n, và k t qu b n nh n đ c không khác gì v i vi c b n c g ng c i dù
b n ch ng th y vui v tí nào. Khi b n không th t s th y vui thì s r t khó đ b n có
th ngay l p t c h ng th cu c s ng c a mình Đ ng nhiên là tùy theo hoàn c nh,
b n có th b t ch t c m th y mình vui v Nh ng đó ch là ni m vui b n có đ c do
nh ng y u t bên ngoài ch không xu t phát t chính bên trong b n. N u b n ph
thu c vào nh ng y u t bên ngoài đ vui v ( t c là lúc nào cũng ph i trong môi tr ng
tho i mái, không th t b i, không bu n lo). Tôi e r ng b n s không th c m nh n đ c
ni m vui liên t c đ c.
taduinv.com
Đ
h
v
B
đ
có đ c ni m vui đúng nghĩa tr c tiên b n ph i phát tri n thái đ vui v , c th
n là b n ph i vô hi u hóa nh ng t t ng, ni m tin âu lo ngăn ch n b n tr nên vui
và h ng th cu c s ng. Chi n th ng đúng nghĩa trong trading cũng gi ng nh v y.
n không th ph thu c vào th tr ng (y u t bên ngoài đ chi n th ng và vui v
c Ng i l c quan, vui v ch ng c n b t kì đi u ki n gì đ vui c .
H vui v vì b n ch t h vui v . Nh ng trader chi n th ng là b i vì b n ch t t nhiên
c a h là chi n th ng. H không c n ph i c g ng đ chi n th ng, b n thân h chính là
chi n th ng r i. Nh n đ nh này có v tr u t ng. V n đ
ch b n ph i th t s hi u
đ c s khác bi t đó là gì Tr nên kiên đ nh đ chi n th ng không ph i là m t cái gì
đó đ b n c g ng t p luy n. Càng g ng s c b n l i càng t o ra áp l c cho chính mình
và vô tình đi u đó làm b n r i ra kh i dòng ch y c a c h i đ ng th i làm gi m kh
năng chi n th ng c a b n và b n thua cu c.
Trading b n thân nó đã r t d r i, b n không c n ph i c g ng đ làm cho nó d h n
n a. Không h có m t áp l c nào đây c . B n đã th y chính xác nh ng gì b n c n
th y và b n đã hành đ ng theo nh ng gì b n th y. B n đang trong dòng ch y c a
c h i. Và khi b n đã đó r i thì không c n ph i c g ng làm gì n a. Vì t t c nh ng
gì b n bi t v th tr ng đ u đã s n sàng và rõ ràng cho b n r i. Không có gì b gi u
đi hay m ám c . B n không ph i khó khăn khi ra quy t đ nh là b i vì b n không b
áp l c và không có gì c n b n l i c . Nói m t cách d hi u, khi b n c g ng làm m t
vi c gì đó t c là nó có khó khăn và ch ng ng i v t đ ph i v t qua. Cho nên, b n
ch c n trade nh vi c b n th thôi, t nhiên và không c n ph i c g ng. Khi b n c
g ng l y cái gì đó t th tr ng thì trong đ u b n s đ y nh ng r c r i và khó khăn
Nh ng trader gi i nh t luôn trong dòng ch y, h không c g ng l y b t kì cái gì t
th tr ng c . T t c nh ng gì h làm là s n sàng đón nh n nh ng th th tr ng cho
đi vào đúng lúc Đó là s khác bi t l n nh t gi a hai n p suy nghĩ
Trong ch ng tôi đã minh h a v n t t làm th nào đ tâm trí chúng ta v t kh i n i
đau tinh th n và th xác. N u b n trade v i suy nghĩ là mu n l y đ c m i th t th
tr ng đi u gì s x y ra n u th tr ng không th a mãn nh ng gì b n mong đ i? B
máy kháng c trong não b n s l p t c t o nên s cân b ng gi a nh ng gì b n mu n
và nh ng gì b n không đ t đ c, và b n không ph i tr i qua b t c n i đau nào c . B
não c a chúng ta t đ ng ngăn ch n nh ng hi m h a đe d a cũng nh bi t cách đ che
đ y chúng, t đó giúp ta tránh đ c nh ng c m giác khó ch u m t cách t nhiên khi
không có đ c nh ng gì mình mu n. B n có th không nh n ra nh ng b n s ch l y
nh ng đi u đ ng nh t v i nh ng gì b n mong đ i đi u đó s giúp b n không còn th y
đau kh n a.
Tuy nhiên, trong quá trình duy trì tr ng thái không đau kh , b n có th s r i ra kh i
dòng ch y c a c h i và r i vào n i c a nh ng t đáng l
giá nh Nh ng đáng
l
giá nh này s vô hình trong kho nh kh c, nh ng sau đó s tr nên rõ ràng sau
khi s th t đ c ph i bày và khi đó c h i vu t m t t lâu r i.
To be consistent, you have to learn to think about trading in such a way that you're
no longer susceptible to conscious or subconscious mental processes that
Đ tr nên kiên đ nh chi n th ng, b n ph i nghĩ v trading theo cách mà b n không
còn c m th y d b t n th ng m t cách có ý th c ho c vô ý t l a mình b ng cách
che gi u nh ng n i đau hay c g ng t bi n minh cho nh ng sai l m. N i ám nh v
taduinv.com
n i đau s t o nên s s hãi. Và n i s góp đ n 95% trong vi c d n đ n quy t đ nh
sai l m. Th t s mà nói, b n không th tr i nghi m đ c dòng ch y c h i n u b n
ch c r ng mình s th t b i. Khi b n còn s hãi nh ng gì b n mu n và mong đ i s
không đ n.
H n th n a, khi mà b n c g ng làm m i vi c nh m t trader m t cách khuôn m u
và ép bu c. Thì nó s gi ng nh m t cu c chi n gi a b n và th tr ng và c nh th
tr ng ch ch ng l i m i b n mà thôi Nh ng s th t là t t c nh ng đi u đó đ u trong
tâm trí b n. Th tr ng không th quan sát b n không đ i ch i b n, không ch ng l i
b n. Ch có b n là đang làm đi u đó thôi.
Bây gi b n có th s t h i mình làm cách nào có th nghĩ v trading mà không h
s hãi và t đó không bao gi tr n tránh s th t b i hay n i s b ng nh ng l i bi n
minh không có ý nghĩa Câu tr l i chính là: Hãy bi t ch p nh n r i ro!
HI U TH U ĐÁO V R I RO
Ngoài nh ng v n đ liên quan chúng ta đã th o lu n ch ng có m t đi u quan
tr ng có vai trò quy t đ nh đ n thành công trong trading c a b n nh ng đi u này l i
r t d b hi u l m và coi nh Đó chính là vi c ch p nh n r i ro Nh tôi đã nói đ n
ch ng 1, r t nhi u trader có t t ng sai l m r ng h đang đ u t vào m t m t ho t
đ ng có tính r i ro r t cao. Và tôi xin l p l i m t l n n a, r ng đi u đó hoàn toàn sai
s th t.
Ch p nh n r i ro chính là ch p nh n k t qu m t cách nh nhàng, d dàng và không
có chút s hãi nào sau m t trade Nói rõ ràng h n chính là b n ph i h c cách suy nghĩ
v trading cũng nh m i quan h c a b n v i th tr ng theo h ng mà đó nh ng
b l , m t mát hay quy t đ nh sai l m đ u không làm kích đ ng c ch t đ ng xoa
d u trong tâm trí b n, t c là b n không bao gi ph i nói giá nh S ch ng có gì t t
đ p khi b n đ t m t l nh trade v i tâm lý s hãi k t qu c a nó. Vì s hãi s t o thành
nh n th c, nh n th c s thành thái đ , chính lúc này b n s th y mình đang ti n g n
đ n th t b i và nh v y b n ph i tr i qua cái c m giác th t b i mà chính b n đang
mu n tránh t ban đ u.
Chính vì th tôi mang đ n cho b n m t chi n l c t duy c th b ng vi c xây d ng
nh ng ni m tin giúp b n t p trung vào nh ng lúc c n thi t và luôn luôn trong dòng
ch y. V i t duy này b n s không c n ph i c g ng hay tránh né làm b t c đi u gì
h t Thay vào đó th tr ng s m cánh c a đón chào b n, đó b n s có đ c nh ng
gì mình mu n vào đúng th i đi m mà b n cho nó là c h i c a mình. Khi b n đã s n
sàng, b n không c n ph i đ t ra b t c khuôn m u hay gi i h n nào và cũng không c n
ph i ng i trách móc th tr ng đã không làm theo ý mình B n ch c n m m c i hài
lòng đ cho th tr ng làm b t c th gì mà nó mu n.
Và đ ng nhiên trong quá trình đó th tr ng s t o ra nh ng đi u ki n, d u hi n đ
b n xác đ nh c h i c a mình. B n ch p l y nó v i kh năng t t nh t c a mình và ph i
kiên quy t không b ph thu c vào nh ng hành vi c a th tr ng sau đó Ch c n b n
h c đ c cách t o ra tâm lý không ph thu c vào hành vi c a th tr ng thì n i s s
t đ ng bi n m t Và khi đó m i th s tr nên vô cùng d dàng. Lúc này b n có th
t hào s d ng nh ng ki n th c kĩ năng phân tích và hi u bi t c a mình nh m t
trader chính hi u.
taduinv.com
Và đây chính là thách th c c a b n! Làm th nào đ ch p nh n r i ro m t cách bình
tĩnh không s hãi khi chính trong lúc này b n đang s r i ro, và th t s c m th y
không tho i mái th m chí là s hãi khi đ t l nh? Hay nói cách khác, làm sao ta có th
v n vui v , l c quan tin t ng khi mà ta đã th t s tr i qua c m giác m t r t nhi u
ti n, ti c nu i c h i
Nh b n th y, n i s c a b n hoàn toàn h p lí. M i c m giác này đ u đã t ng x y ra
khi b n tham gia vào th tr ng. Có m t s th t là t t c trader đ u ph i tr i qua
nh ng c m giác này nh ng khác bi t ch m i trader có nh n th c khác nhau v
th nào là sai, th nào là m t mát, vu t c h i Không ph i ai cũng có chung m t
nh n th c v nh ng c m giác này và do đó chúng ta cũng không có chung m t thái
đ cũng nh c m xúc. Nói cách khác, không ph i ai cũng có cùng m t n i s .
Nghe có v nó là hi n nhiên r i nh ng tôi dám ch c v i b n không đ n gi n nh v y
đâu Khi chúng ta s hãi, c m giác không tho i mái là có th t không c n bàn cãi n a,
th t t nhiên đ cho r ng m i ng i đ u tr i qua nh ng cung b c y nh nhau Tôi s
k cho b n m t câu chuy n th hi n rõ quan đi m c a tôi, tôi t ng làm vi c v i m t
trader ng i này c c kì s r n. Và c nh s r n là b n ch t c a anh y r i, anh y
không th nh đ c mình b t đ u s r n t lúc nào Anh ta đã k t hôn và có m t cô
con gái 3 tu i. M t ngày n , v anh ta v ng nhà và hai cha con đ c m i đ n nhà m t
ng i b n đ dùng b a t i và th t không may nhà này có nuôi m t con r n.
Khi đ a con c a ch nhà khoe con r n v i m i ng i, khách hàng c a tôi đã r t b i
r i và g n nh nh y th t xa kh i con r n ngay l p t c Nh ng con gái ông thì l i hoàn
toàn khác, cô bé r t mê con r n và không th r i m t kh i nó. Khi anh y k l i chuy n
này v i tôi. Anh y đã nói r ng, anh y đã b s c khi th y con r n nh ng l i s c h n
n a v i ph n ng c a con gái. Cô bé không h s nh anh đã nghĩ Tôi đã gi i thích
r ng vì n i s c a anh quá mãnh li t cho nên anh cũng vô tình gán n i s đó cho con
gái mình Tôi cũng ch ra r ng cô bé s không bao gi s r n tr khi anh ta d y cô bé
v n i s này và hù d a cô bé ho c chí ít bé ph i tr i qua m t l n s hãi do con r n gây
ra. Và n u đi u đó không x y ra, thì không c n b t c ph n ng xoa d u nào c a th n
kinh, c m giác đ u tiên c a cô bé khi g p con r n là thu n khi t và chân th t.
T ng t nh vi c khách hàng c a tôi t ng con gái anh ta cũng s r n. H u h t các
trader tin r ng nh ng trader gi i nh t đ u tr i qua nh ng c m giác s hãi y nh mình
Và h cũng tin r ng nh ng trader chuyên nghi p nh t ph i dùng đ n th n kinh thép,
s can đ m và s t ki m soát ch t ch th n kì nào đó
Cũng gi ng nh nh ng khía c nh khác c a trading, ni m tin trên có v là đúng Đúng
là b t kì m t trader đ nh cao nào cũng có th có n i s hãi này Nh ng đi u đó có ph i
hoàn toàn gi ng nh chúng ta t ng t ng? N u h v a có n i s hãi và v a c n m t
s can đ m hay th n kinh thép đ ch ng l i thì bên trong h ch c ch n ph i x y ra
m t s xung đ t mà đó m t bên ph i chi n đ u làm sao đ tr n áp bên còn l i. B t
c m t s c ng ép, c g ng, s hãi nào cũng có th đ y b n ra kh i dòng ch y c a
c h i và đ ng nhiên đi u này s làm k t qu c a b n không đ c nh mong mu n.
Đó là đi m khác bi t mà nh ng trader chuyên nghi p kh ng đ nh đ ng c p c a mình
so v i đám đông Khi b n bi t ch p nh n r i ro v i đúng b n ch t th t c a nó. B n s
nh n th y th tr ng không đáng s nh b n v n t ng t ng. N u không có gì đe
taduinv.com
d a, thì không c n ph i s hãi. N u không có áp l c thì cũng không c n có th n kinh
thép. Và cu i cùng b n cũng không c n ph i th p th m khi mình đang s p đ i m t v i
r i ro l n vì b n đã gi i h n s n m t m c đ phù h p thì lúc này b n cũng không c n
ph i t ki m soát mình m t cách quá nghiêm kh c.
Đ có th lĩnh h i đ c h t nh ng đi u tôi đang nói đ n. Tôi mu n b n hình thành
m t ni m tin riêng cho mình ngay bây gi . Có r t ít trader b t đ u v i m t ni m tin
tuy t đ i và m t thái đ đúng m c v trách nhi m cũng nh r i ro Cũng có ng i làm
đ c nh ng th t s r t hi m. S đông còn l i đ u tr i qua cái chu kì mà tôi đã nói b t
đ u m t cách vô t sau đó d n d n tr nên s hãi và t đó k t qu cũng d n tr nên
x u đi Và h , nh ng ng i có th phá v chu kì đó đ cu i cùng v t qua đ c nó,
không còn ph i tr n tránh, s hãi mà bi t cách đ i m t, vui v b t tay v i r i ro m i
đ c g i là trader chuyên nghi p.
H u h t nh ng ng i phá v thành công chu kì này đ u đã tr i qua nh ng m t mát
r t l n và đem đ n cho h m t tác đ ng tích c c chính là giúp h thay đ i và v t b
đ c o t ng v b n ch t c a giao d ch. V i t t c s tôn tr ng v i con đ ng phát
tri n c a b n, tôi có th kh ng đ nh, làm th nào đ thay đ i đ c nh th không
quan tr ng nh b n nghĩ đâu nó s t đ ng di n ra mà b n không h hay bi t Đó là
lí do t i sao r t nhi u trader đ nh cao không th gi i thích rõ ràng cái gì đã t o nên
thành công c a h ngoài nh ng c m t tr u t ng chung chung nh c t l
đi theo
dòng ch y
Đi u quan tr ng chính là b n có th hi u đ c r ng b n hoàn toàn có th nghĩ theo
cái cách nh ng trader chuyên nghi p đã nghĩ và trading mà không c m th y s hãi
b t c đi u gì cho dù nh ng tr i nghi m th c t b n t ng tr i qua ch ng l i ni m tin
c a b n.
HOÀN THI N N I TÂM C A B N
Chúng ta s b t đ u t b c c b n nh t đ tác đ ng vào n i tâm c a b n giúp b n
ch p nh n r i ro nh m t trader chuyên nghi p. H u h t nh ng gì tôi đã trình bày
cho đ n th i đi m này đ u đ c so n ra đ chu n b cho b n, giúp b n s n sàng đ
làm vi c th c t . Tôi s d y cho b n m t chi n l c suy nghĩ v i c t lõi c a nó là có
m t ni m tin vào xác su t và thích nghi v i t ng hoàn c nh.
V i cách t duy m i này, b n s thi t l p l i m i quan h v i th th ng, ch n m i liên
k t gi a nh ng sai sót, m t mát v i vi c trading c a b n và đ ng th i b n cũng không
còn b đe d a b i n i ám nh lo s khi đ i đ u v i th tr ng. Khi m i đe d a này bi n
m t, n i lo s cũng t nhiên không còn t n t i. B n s t do chiêm ng ng nh ng d u
hi u đ p đ mà th tr ng mang đ n và ch vi c đ a ra quy t đ nh Đ đ t đ n ng ng
tâm lý này, b n s tr i qua m t s vi c Nh ng không đáng s và khó khăn nh b n
nghĩ đâu S th t là ngay khi b n đ c xong quy n sách này, b n s phát cu ng vì s
đ n gi n c a ph ng pháp và t t ng mà tôi mang t i. Nói nôm na, tr ng thái tâm lý
mà tôi nh c đ n cũng gi ng nh m t đo n mã ph n m m.
Ph n m m c a b n có đ n hàng ngàn dòng mã đ c s p x p chính xác, ch nh chu
nh ng trong đó có m t dòng b l i do m t kí t b thi u đi Tùy theo m c đích s
d ng c a ph n m m và m i liên h gi a kí t b thi u v i toàn b mã mà chúng ta
đánh giá đ n m c đ h y ho i c a kí t đó đ n nh ng dòng mã đ c vi t hoàn h o
còn l i. B n th y đ y, gi i pháp c c kì đ n gi n: ch c n thêm vào kí t đó và toàn
taduinv.com
đo n mã s ch y r t g n gàng, nh p nhàng. Tuy nhiên, vi c tìm ra cái l i nh xíu đó
th m chí là nó ngay dòng đ u tiên cũng c n ng i có chuyên môn đáng k .
Áp d ng vào tâm lý giao d ch, có th nói m i ng i khi b t đ u giao d ch có nh ng
ng ng tâm lý khác nhau. Hay nói cách khác, h u h t m i ng i đ u là m t ph n m m
b l i tôi dùng đ n v click hay đ đ chia kho ng cách gi a các ng ng tâm lý
nh ng không xác đ nh c th nó là bao nhiêu. Bây gi ví d th này, b n nghĩ mình ch
cách ng ng tâm lý lý t ng kho ng 1 click, t c là b n ch thi u đ n 2 gi đ nh sai
l m v b n ch t c a trading. Và khi b n đ c đ c m t s ý t ng phù h p trong quy n
sách này quan đi m c a b n s đ c thay đ i.
T ng t v i vi c s a ch a ph n m m. Nh ng thay đ i mà tôi mu n nói đ n cũng
gi ng nh vi c b n tìm ra nh ng l i trong ph n m m c a b n và thay đ i nó b ng
nh ng kí t đúng Ng i ta th ng di n t tình hu ng này nh lúc b n reo lên à há
khi tìm ra v n đ hay có th nói là b n đã tìm ra ánh sáng n i cu i con đ ng. Ai cũng
có nh ng tr i nghi m t ng t nh th , và nó góp ph n không nh trong vi c t o nên
tính cách c a t ng ng i Lúc đ u, ta s th y có gì đó khác khác C th gi i cũng th y
có gì đó không đúng ch đ n khi nó đ t nhiên thay đ i Thông th ng, khi ta v a tr i
qua m t vi c gì đó ta hay có xu h ng h i nh ng câu đ i lo i nh Sao anh không nói
cho tôi bi t đi u đó s m h n hay nó n m ngay tr c mũi tôi mà tôi l i không h
bi t hay Nó quá đ n gi n, t i sao tôi l i không nh n th y
M t hi n t ng thú v khác c a tr i nghi m à há là trong m t th i kh c nào đó b n
b t ch t nh n ra mình có m t ph n tính cách n sâu nào đó thu c v b n ch t mà lâu
nay không bi t Và sau đó chúng ta l i t nghi ng là t i sao tr c khi mình có th
khác bây gi nh th . Trong ng n h n, b n có th đã nh n th c đ c b n c n nh ng
gì đ tr thành m t trader thành công Nh ng n u ch d ng l i vi c ý th c, nó s
ch ng bao gi tr thành m t ph n trong con ng i b n đ c. Ý th c đ c không có
nghĩa là tin t ng tuy t đ i Cũng gi ng b n không th ch h c m t đi u gì đó m i,
đ ng ý v i nó là b n có th hành đ ng d a vào nó nh m t chân lý đ c. L y ví d là
ng i khách hàng s r n c a tôi. Anh ta nh n th c đ c là không ph i loài r n nào
cũng có đ c ch t ng i và vi c phân bi t chúng cũng không h khó khăn
V y b n nghĩ vi c anh ta h c đ c cách phân bi t r n có đ c và không đ c có giúp anh
ta không s n a hay không? Câu tr l i là không. Vi c anh ta bi t có m t s loài r n
không đ c và n i s r n kinh niên t n t i song song trong con ng i anh ta. B n có
th đ ng tr c anh y v i m t con r n trên tay, anh y nh n th c đ c là con r n đó
không nguy hi m nh ng cũng cùng lúc đó anh y v n c m th y vô cùng khó khăn đ
ti p xúc tr c ti p v i con r n cho dù th m chí anh ta r t mu n làm đi u đó Đi u này
có nghĩa là khách hàng c a tôi s cam ch u n i s này cho đ n h t quãng đ i còn l i?
Ch khi nào anh y th t s mu n nh th Và đây là m t thách th c c n ph i có m t
s chu n b s n sàng.
Anh y hoàn toàn có th ch ng đ c n i s c a mình, quan tr ng là anh ta ph i
nghiêm túc b t tay vào vi c này, m t khi đã xác đ nh mu n v t qua n i s đó anh ta
c n có m t đ ng l c t ng ng. Nhi u ng i trong chúng ta bi t mình có nh ng n i
s r t vô lý Nh ng đa s ch n vi c s ng chung v i n i s đó c đ i thay vì v t qua
nó, vì h c m th y lo l ng khi ph i tr i qua c m giác t n cùng c a s hãi Trong tr ng
h p này, b n th y mâu thu n là hi n nhiên. Trong nhi u năm nay tôi đã h p tác v i
r t nhi u trader, và tôi phát hi n ra không ít nh ng mâu thu n xung đ t đi n
taduinv.com
hình xung quanh v n đ ch p nh n r i ro và trách nhi m Môi tr ng trading là môi
tr ng mà đó khi b n có hai ni m tin đ i l p nhau thì b n s ngay l p t c b đ y ra
kh i dòng ch y c h i Cho dù chúng đ u h ng t i đi u t t đ p.
V n đ n m ch , không có mâu thu n nào có th d dàng nh n th y, ít nh t là t cái
nhìn đ u tiên. Mà nh ng mâu thu n này l i không ph i là v n đ duy nh t mà chúng
ta g p ph i. B n nghĩ gì khi nghe m t trader tuyên b tôi là m t ng i thích m o hi m,
tôi ch p nh n r i ro có v nh ng i này đã đ t đ c m c chuyên nghi p nh ng th t
s mà nói khi trong th tr ng, anh y s tìm m i cách đ có th tránh kh i r i ro.
Nh ng ni m tin trái ng c ho c nh ng nh n th c sai l m th hi n rõ nh ng ph n m m
b l i, nh ng đi u này phá h y con đ ng đ n thành công c a b n ngăn c n b n t p
trung và hoàn thành m c tiêu c a mình Đi u này t ng t v i khi b n đi u khi n xe
mà m t chân nh n ga còn chân còn l i đ p th ng ban đ u b n s th y nó nh m t trò
ch i th thách hài h c và thú v nh ng d n d n b n s b t đ u th m m t r i tr nên
gi n d .
When I was in college in the late 1960s, one of my favorite movies was Cool Hand
Luke, starring Paul Newman. It was a very popular movie back then, so I'm sure
some of you have seen it on late-night TV.
Khi tôi còn ng i trên gh gi ng đ ng nh ng năm
m t trong nh ng b phim
yêu thích c a tôi là Cool Hand Luke do Paul Newman th vai chính Đó là m t b
phim ăn khách th i y, và tôi ch c r ng nhi u ng i trong s các b n có theo dõi b
phim này.
Luke n m trong m t băng đ ng thu c vùng Georgia anh ta đã tr n ng c hai l n, do
đó cai ng c và b o v đã qu quy t không bao gi đ h n ch i x thêm m t l n n a.
Vì th h n ph i làm vi c qu n qu t và b tra t n ngày này qua ngày khác, cai ng c ngày
ngày v n h i h n cùng m t câu Mày đã ch u th c t nh ch a Cho đ n m t ngày Luke
không th ch u n i n a, h n đ n tìm cai ng c và nói r ng mình đã th c t nh và r t h i
h n. Cai ng c d n m t h n r ng, ch c n h n không th t s h i l i, h ch c ch n s gi t
h n Và đ ng nhiên h n ti p t c âm m u tr n thoát cũng nh viên cai ng c đã nói
đ n l n th ba, h gi t h n th t. Gi ng nh Luke đa s các trader b ng cách này hay
cách khác đ u đ i ch i v i th tr ng và đ ng nhiên cu i cùng h cũng b gi t nh
Luke (thông qua m t mát v v t ch t và tinh th n). Vì th , các b n hãy bình tĩnh chúng
ta có r t nhi u cách đ tr nên tho i mái, hài lòng và nh n đ c m t cách d dàng t
th tr ng b t kì cái gì chúng ta mu n Nh ng tr c tiên b n ph i s n lòng đ cho tâm
trí mình đ c trong s ch B n đã th c t nh ch a
taduinv.com
CH
S
NG
NĂNG Đ NG C A NH N TH C
M t trong nh ng m c tiêu ch y u c a cu n sách này là ch cho b n làm th nào đ
tách nguy c c a n i đau ra kh i thông tin th tr ng. Th tr ng không t o ra thông
tin h nh phúc hay đau kh . T góc đ th tr ng, t t c đ n gi n ch là thông tin. Nó
g n gi ng nh vi c th tr ng làm cho b n c m th y cách mà b n hành đ ng b t c
th i đi m nào nh ng th c ch t không h n v y. Chính tâm lý c a b n đ nh hình cách
mà b n c m nh n thông tin nh th nào và nh v y li u b n có đ c d n d t đ n
tr ng thái t duy t t nh t đ đi theo dòng ch y và t n d ng b t c l i th nào th
tr ng t o ra.
Nh ng trader chuyên nghi p không c m nh n th y b t c n i đau nào v th tr ng,
vì th đ i v i h nh ng m i hi m h a không t n t i. N u không có m i nguy nào,
cũng s ch ng có gì ph i phòng th . V y cũng không có lý do gì đ kích ho t c ch
b o v ý th c và ti m th c c a h Đó là lý do vì sao nh ng Trader chuyên nghi p có
th th y và hành đ ng nh ng vi c làm cho ng i khác c m th y b i r i m h . H
đang trong dòng ch y vì h c m nh n m t dòng ch y c h i b t t n, còn khi h
không trong dòng ch y, nh ng ng i xu t s c nh t có th th y đ c th c t đó và
sau đó bù đ p b ng vi c ho c là đi u ch nh l i t l ho c là không giao d ch n a.
N u m c tiêu c a b n là có th giao d ch gi ng nh nh ng chuyên gia, b n ph i có
kh năng nhìn th tr ng theo góc đ khách quan. B n ph i có kh năng hành đ ng
không ch n ch hay do d nh ng v i m t s t ch tích c c và thái đ thích h p đ
ch ng l i các tác đ ng tiêu c c c a vi c quá t tin ho c h ng ph n thái quá. V c
b n, m c tiêu c a b n là t o m t tr ng thái tinh th n duy nh t đó là tr ng thái tinh
th n c a m t trader. Khi b n hoàn thi n đ c đi u này, thì b n đã s n sàng đ tr
thành m t trader thành công.
Đ giúp b n đ t đ c m c tiêu này, tôi s ch cho b n cách đ
h gi a b n v i thông tin th tr ng qua đó b n nh n th y r
kh năng x y ra b t c m i nguy nào. B ng cách xác đ nh l i
th c c a b n và đi u khi n nó ngoài khuôn kh tinh th n h
nh ng c h i thay vì xoáy sâu vào n i đau tinh th n.
S A L I PH N M M TINH TH N
xác đ nh l i m i quan
ng có ít ho c không có
ý tôi là thay đ i nh n
ng b n t p trung vào
Nói cách khác, chúng ta mu n g b vi rút trong mã ph n m m tinh th n c a chúng
ta và đ t duy c a chúng ta ch y đúng Đ th c hi n vi c này hi u qu đòi h i ph i
có m t s hi u bi t v b n ch t v năng l ng và làm th nào b n có th s d ng năng
l ng đó đ thay đ i quan đi m tiêu c cph n ng c m xúc không mong mu n đ i v i
thông tin th tr ng. Có nhi u đi u đ h c h i nh ng tôi nghĩ b n s ng c nhiên tr c
vi c làm sao m t vài thay đ i đ n gi n có th t o m t khác bi t l n trong k t qu giao
d ch c a b n.
Quá trình giao d ch b t đ u v i vi c nh n ra m t c h i. N u không nh n th c đ c
m t c h i, chúng ta s không có lý do đ giao d ch Nên tôi nghĩ đi u đó ch phù h p
khi chúng ta b t đ u ki m tra năng l ng tinh th n b ng cách phá v quá trình c a
nh n th c Đông l c c b n c a nh n th c là gì? Nh ng y u t nào xác đ nh cách chúng
ta nh n ra thông tin ho c nh ng gì chúng ta nh n ra trong m i quan h có
taduinv.com
s n? Làm th nào đ hi u đ
b t kỳ th i đi m nào?
c cách liên k t v i nh ng gì chúng ta tr i nghi m t i
Có l các d nh t đ hi u v đ ng l c c a nh n th c và tr l i nh ng câu h i này là
nghĩ v m i th (ý tôi là t t c m i th đang t n t i trong, trên và xung quanh hành
tinh này nh m t t p h p các l c l ng l c l ng t o ra thông tin bao g m nh ng
tính ch t đ c đi m và nh ng đ c đi m làm cho nó là duy nh t.
M i th t n t i bên ngoài c th chúng ta t t c đ c đi m và t t c các ph m trù c a
cu c s ng; t t c hi n t ng trên hành tinh d i d ng nh đi u ki n th i ti t đ ng
đ t và núi l a phun trào; t t c s v n đ ng và trì tr v khía c nh th ch t; và t t c
hi n t ng phi v t ch t nh ánh sáng các lo i sóng âm thanh, sóng c c ng n và sóng
b c x - t o ra b n ch t t n t i c a thông tin Thông tin đó có kh năng tác đ ng lên
m t trong năm giác quan c a chúng ta.
Tr c khi ti n xa h n hãy chú ý r ng tôi dùng đ ng t t o ra m t cách bao g m t t
c nghĩa là t t c trong tr ng thái bi u c m tích c c, bao g m c nh ng v t vô tri vô
giác Đ minh h a t i sao tôi làm đi u đó hãy nhìn v y nh đ n gi n nh m t t ng đá
Đó là m t v t vô tri vô giác, g m các nguyên t và phân t duy nh t th hi n đó là m t
t ng đá Tôi có th dùng đ ng t ch ho t đ ng th hi n vì nguyên t và phân t t o
ra t ng đá chuy n đ ng không ng ng. Vì v y, ngay c khi t ng đá không xu t hi n ho t
đ ng ngo i tr t duy tr u t ng nh t nó có đ c đi m và tính ch t s tác đ ng l c lên
các giác quan c a chúng ta, làm cho chúng ta có tr i nghi m và có s phân bi t v b n
ch t t n t i c a nó. Ví d , m t t ng đá có k t c u, k t c u đó tác đ ng lên giác quan c a
chúng ta n u chúng ta ch m ngón tay c a chúng ta lên b m t c a t ng đá M t t ng đá
có hình d ng và màu s c đi u này tác đ ng đ n th giác c a chúng ta; t ng đá chi m
m t kho ng không gian mà không v t nào chi m đ c, vì v y chúng ta có th nhìn th y
t ng đá thay vì m t kho ng không gian tr ng nào đó ho c m t v t nào khác. M t t ng
đá cũng có th có mùi nó tác đ ng l n kh u giác c a chúng ta, ho c v giác, dù g n đây
tôi không li m b t c hòn đá khi tìm hi u.
Khi chúng ta g p b t c v t gì trong môi tr ng th hi n tính ch t và đ c đi m c a
nó, di n ra m t d ng trao đ i năng l ng Năng l ng t bên ngoài, th hi n d i b t
c hình d ng nào đ c bi n đ i b i h th n kinh c a chúng ta thành các xung đi n
và l u l i bên trong môi tr ng tinh th n c a chúng ta. C th h n nh ng gì chúng
ta nghe, nhìn, n m, ng i ho c c m nh n thông qua các giác quan c a chúng đ c bi n
đ i thành các xung đi n năng l ng và l u l i trong môi tr ng tinh th n nh m t
b nh và ho c phân bi t v b n ch t t n t i c a m t v t.
Tôi nghĩ t t c nh ng đi u này hoàn toàn hi n nhiên v i h u h t m i ng i nh ng
đây có m t s hàm ý sâu xa không rõ ràng và chúng ta th ng phân chia theo c p đ .
Đ u tiên, có m i quan h nhân qu t n t i bên trong chúng ta và các th khác t n t i
môi tr ng bên ngoài. K t qu s k t h p nh ng gì bên trong chúng ta v i nh ng
l c bên ngoài t o ra mà tôi g i là nh ng c u trúc năng l ng trong tâm trí chúng ta
Nh ng ký c, s phân bi t, và, cu i cùng ni m tin chúng ta thu đ c trong cu c đ i
t n t i d i d ng c u trúc năng l ng trong môi tr ng tinh th n c a chúng ta. C u
trúc năng l ng là m t khái ni m tr u t ng. B n có th t h i Năng l ng có khuôn
m u và hình d ng nh th nào Tr c khi tôi tr l i câu h i này, m t câu h i c b n
n a c n ph i đ c p đ n. Làm th nào mà ngay t đ u chúng ta bi t r ng nh ng ký c,
s phân bi t và ni m tin t n t i d i d ng năng l ng?
taduinv.com
Tôi không bi t n u nó đ c ch ng minh m t cách khoa h c ho c đ c ch p nh n
hoàn toàn b i m t h i đ ng khoa h c, thì hãy t h i xem nh ng thành ph n tinh th n
này có th t n t i nh ng hình d ng nào khác không Đây là nh ng đi u chúng ta
bi t ch c ch n: t t c nh ng thành ph n c a nguyên t và phân t đ u chi m m t
kho ng không gian và do đó có th nhìn th y và quan sát đ c. N u nh ng ký c,
phân bi t và ni m tin t n t i d i m t vài d ng v t ch t, thì chúng ta có th quan sát
chúng. Theo nh ng gì tôi bi t, không có nhi u quan sát nh v y đ c th c hi n.
C ng đ ng khoa h c đã m x mô não (c a ng i s ng và c ng i ch t đ khám
nghi m m c đ nguyên t cá nhân, khoanh vùng não b theo ch c năng c a chúng,
nh ng v n ch a có ai đã t ng quan sát đ c m t ký c, s khác bi t hay ni m tin
d ng t nhiên c a nó Y tôi là ni m tin d ng t nhiên c a nó m c dù m t nhà khoa
h c có th quan sát t ng t bào não ch c ch n có ch a nh ng ký c nh ng h không
th tr i nghi m ngay nh ng ký c này b ng tay. H có th ch tr i nghi m ký c n u
ng i có nh ng ký c đó còn s ng và ch n đ di n đ t ký c theo m t vài cách nào đó
N u nh ng ký c, s phân bi t, và ni m tin không t n t i d i d ng v t ch t v t lý, r i
th c s không có cách nào thay th chúng ngo i tr m t d ng năng l ng nào đó N u
trong các tr ng h p th c t năng l ng này có th có m t hình d ng c th không?
Chúng có th đ c phác h a theo cách ph n chi u nh ng l c bên ngoài làm cho nó t n
t i không? Ch c ch n! M i v t trong môi tr ng ho c t ng t nh năng l ng đ u
có hình d ng và c u trúc c th đúng không Đ tôi cho b n m t vài ví d .
Suy nghĩ là m t d ng năng l ng. Vì b n nghĩ trong m t ngôn ng suy nghĩ c a b n
đ c s p đ t b i nh ng h n ch và quy t c chi ph i các t ng đ c bi t. Khi b n di n
đ t nh ng suy nghĩ này b ng l i nói, b n t o ra nh ng sóng âm thanh, nh ng sóng
này là m t d ng c a năng l ng. Nh ng sóng âm thanh này t o ra b i s t ng tác
gi a dây thanh qu n và l i c a b n trong đó ch a n i dung thông đi p c a b n.
Nh ng b c sóng c c ng n cũng là năng l ng. Nhi u cu c g i đi n tho i đ c ti p
âm b i sóng c c ng n nghĩa là năng l ng sóng c c ng n đ c c u thành theo m t
cách nào đó ph n ánh thông đi p ch a nó Ánh sáng lazer là năng l ng, và n u b n
đã t ng ch ng ki n m t bu i di n b ng lazer, ho c ngh thu t ánh sáng trình chi u
lazer, nh ng gì b n th y là năng l ng tinh khi t ph n chi u hình d ng theo mong
mu n c a nh ng ngh s .
Đây là nh ng ví d đi n hình v cách năng l ng có th t o ra khuôn kh , hình d ng
và c u trúc. T t nhiên còn nhi u ví d n a nh ng tôi ch nêu thêm m t ví d n a minh
h a m t đi m trong cách phác h a. m c đ c b n nh t, nh ng gi c m là gì Tôi
không h i b n ý nghĩa c a nh ng gi c m ho c b n nghĩ gì v m c đích c a nh ng gi c
m nh ng đúng h n là gi c m là cái gì Tính ch t c a gi c m là gì N u chúng ta gi
đ nh r ng nh ng gi c m đ c đ t gi i h n trong h p s c a chúng ta, thì chúng không
th ch a đ c nh ng nguyên t và phân t , vì s không đ không gian cho t t c
nh ng đi u này t n t i và chi m ch trong gi c m c a chúng ta đ c. Nh ng tr i
nghi m trong gi c m d ng nh có cùng t l và kích c so v i nh ng gì ta c m nh n
khi th c b ng năm giác quan c a chúng ta. Cách duy nh t có th hi u đ c là n u
nh ng gi c m là m t d ng c u trúc năng l ng thì năng l ng đó có th là b t c
kích th c hay hình d ng nào dù khi làm v y chúng ta không t n b t c kho ng không
gian nào.
taduinv.com
Bây gi , n u chuy n này không x y ra v i b n, v y đây có m t vài đi u th c s sâu
xa. N u nh ng ký c, s phân bi t và ni m tin mà chúng ta có đ c là k t qu c a môi
tr ng bên ngoài đ i di n cho nh ng gì ta đã tìm hi u và vi c môi tr ng đó ho t
đ ng nh th nào; và n u nh ng ký c, s phân bi t và ni m tin trong môi tr ng
tinh th n c a chúng ta là năng l ng; và n u năng l ng đó không chi m b t c
kho ng không gian nào thì cũng có th nói r ng chúng ta có kh năng vô h n v vi c
h c, tìm hi u. V y thì tôi không nghĩ là không ch là có th nói mà là tôi đang nói v
vi c h c không gi i h n.
Hãy xem xét đ n vi c phát tri n ý th c con ng i và t p h p nh ng gì chúng ta đã
h c cũng nh nh ng gì m t cá nhân đi n hình c n bi t cách ho t đ ng hi u qu so
v i cách đây ch
năm Hoàn toàn không có đi u gì ch ra r ng chúng ta không có
không có kh năng h c t p không gi i h n. S khác nhau gi a nh ng gì chúng ta nh n
th c hi n t i và nh ng gì chúng ta làm nh k t qu c a vi c m mang nh n th c có
th làm cho m i ng i s ng
năm tr c s ng s t.
S
NH N TH C VÀ H C H I
Tuy nhiên, chúng ta ph i c n tr ng vi c không đánh đ ng gi a kh năng l u tr v i
kh năng h c t p. H c h i và nh n th c v nh ng gì có th h c, ch không ph i là m t
ch c năng v kh năng l u tr . N u là kh năng l u tr thì đi u gì ngăn chúng ta bi t
m i th ? Và n u chúng ta đã bi t m i th , thì đi u gì s ngăn chúng ta nh n ra t ng
đ c tr ng tính ch t ho c đ c đi m c a t t c m i th th hi n b n ch t c a chính nó
t i b t kỳ th i đi m nào Đi u gì đã ngăn chúng ta lúc này
Nh ng th c m c này đ c đ t ra đ h i t i sao b n ph i hi u nh ng thành ph n c a
y u t tinh th n nh trí nh , ký c, s phân bi t và ni m tin t n t i nh m t d ng năng
l ng. Các d ng năng l ng có kh năng ho t đ ng nh m t l c t o ra hình d ng riêng
c a nó và đó chính xác là nh ng gì ký c, s phân bi t và ni m tin c a chúng ta ho t
đ ng Chúng tác đ ng m t l c t bên trong lên các giác quan c a chúng ta, th hi n
hình dáng và n i dung c a chúng, và, trong quá trình ho t đ ng đó chúng có tác đ ng
h n ch sâu s c lên các thông tin chúng ta nh n ra vào b t kỳ th i đi m nào, làm cho
nh ng thông tin có s n t nh n th c c a th tr ng, và nh ng kh năng v n có c a
thông tin đó th c s không th nhìn th y đ c.
Đi u tôi đ c p đây là vào b t kỳ th i đi m nào mà môi tr ng cũng đ c t o ra
m t kh i l ng l n thông tin v nh ng đ c tr ng đ c đi m và tính ch t. M t vài thông
tin đó v t ngoài ph m vi sinh lý c a các giác quan c a chúng ta. Ví d , m t chúng ta
không th nhìn th y m i b c sóng c a ánh sáng cũng nh tai chúng ta không th
nghe đ c các t n s c a âm thành trong môi tr ng s n xu t do đó m t lo t các
thông tin đó n m ngoài kh năng sinh lý c a các giác quan c a chúng ta.
V y đi u gì đ c t o ra đ i v i ph n còn l i c a môi tr ng thông tin? Chúng ta có
nghe, nhìn, n m ho c c m nh n thông qua các giác quan c a chúng ta v i kh năng
phân bi t đ c đi m, tính ch t th hi n m i đi u trong ph m v sinh lý c a các giác
quan c a chúng ta Hoàn toàn không Năng l ng bên trong chúng ta s quy t đ nh
h n ch ho c ngăn nh n th c c a chúng ta v nh ng thông tin này b ng vi c thông
qua các c ch c m giác cùng m t môi tr ng ho t đ ng ben ngoài.
Bây gi n u b n dành chút th i gian và nghĩ v m t vài đi u tôi đã t ng nói có l là
hi n nhiên. Ví d , có nhi u cách trong đó môi tr ng bên ngoài th hi n mà chúng ta
taduinv.com
không nh n ra đ n gi n vì chúng ta ch a bi t v chúng Đi u này r t d hình dung.
Hãy nh l i l n đ u tiên khi b n nhìn vào bi u đ giá. B n đã làm gì Chính xác là b n
nh n ra đi u gì? N u ch a đ c nhìn tr c đó tôi ch c ch n, gi ng nh t t c m i
ng i, b n đã nhìn th y m t lo t nh ng đ ng k vô nghĩa Gi n u b n gi ng nh
h u h t nh ng trader, khi b n nhìn vào bi u đ giá b n th y đ c đi m, nh ng đ ng
nét và nh ng mô hình hành vi bi u th t p h p nh ng hành đ ng c a nh ng trader
tham gia trong nh ng ngành đ c bi t này.
Ban đ u, các bi u đ bi u th thông tin không khác bi t. Thông tin không khác bi t
t o ra m t tr ng thái h n đ n và đó có th do l n đ u tiên b n nhìn và có kinh nghi m
v nhìn bi u đ . Tuy nhiên, d n đ n b n h c cách phân bi t nh ng thông tin nh xu
h ng đ ng xu h ng đ ng h p nh t, h tr và kháng c , s quay đ u hay các
m i quan h có ý nghĩa gi a kh i l ng, và lãi su t m và ph n ng giá, ch nêu ra
m t vài thông tin. B n đã h c đ c r ng nh ng phân bi t hành vi c a th tr ng đ i
di n cho m t c h i đáp ng m t vài nhu c u cá nhân, m c tiêu ho c mong mu n.
T ng s phân bi t bây gi có m t ý nghĩa và m t s liên quan đ n ý nghĩa c a c p đ
ho c t m quan tr ng g n li n v i nó.
Gi tôi mu n b n dùng trí t ng t ng c a b n và gi v nh tôi ch đ t tr c b n
bi u đ giá l n đ u tiên b n đã t ng th y. Có th có s khác bi t gi a nh ng gì b n
th y bây gi và nh ng gì b n đã t ng th y? Ch c ch n. Thay vì nhìn th y hàng lo t
nh ng đ ng k không khác bi t nh tr c đây có l b n th y m i đi u b n đã h c
v nh ng đ ng k này trong hi n t i. Nói cách khác, b n có th th y t t c nh ng
khác bi t b n đã h c đ giao d ch cũng nh t t c nh ng c h i mà nh ng khác bi t
này th hi n.
Tuy nhiên, t t c chúng ta có th th y nh nhìn th y nh ng gì t n t i trong bi u đ bây
gi và h n n a chúng ta đã có kh năng c m nh n đ c. V y có đi u gì khác bi t? C u
trúc năng l ng bên trong b n bây gi - ki n th c b n có đ c tác đ ng m t l c lên
m t b n, khi n b n nh n ra nh ng s khác bi t đa d ng b n đã đ c h c. Vì năng
l ng không xu t hi n khi l n đ u tiên b n nhìn vào bi u đ , t t c nh ng c h i b n
nhìn th y bây gi v n đó nh ng l i n đi v i b n H n n a, tr khi b n đ c h c v
nh ng khác bi t d a vào t ng m i quan h gi a các bi n trên bi u đ , nh ng gì b n
ch a đ c h c v n không th nhìn th y đ c.
H u h t chúng ta không có khái ni m v c p đ liên t c c a nh ng c h i có s n nh ng
vô hình trong nh ng thông tin ta t ng ti p c n Thông th ng, chúng ta không bao
gi nghiên c u v nh ng c h i và nh v y, c h i v n không th nhìn th y đ c. T t
nhiên, v n đ là tr khi chúng ta đang v th hoàn toàn m i ho c duy nh t ho c chúng
ta đang ho t đ ng n m ngoài m t thái đ c i m chân th c, chúng ta s không c m
nh n nh n đ c nh ng đi u chúng ta ch a t ng đ c h c Đ tìm hi m v m t vi c gì
đó chúng ta ph i có kinh nghi m v vi c đó theo m t vài cách nào đó Do v y, nh ng
gì chúng ta có đ y là m t vòng tròn khép kín ngăn chúng ta h c h i. C m giác v vòng
tròn khép kín t n t i trong t t c chúng ta, vì đó
là ch c năng t nhiên c a vi c năng l ng tinh th n bi u th nó lên các giác quan c a
chúng ta.
M i ng i đã t ng nghe câu Con ng i nhìn nh ng gì h mu n th y Tôi s nói khác
đi m t chút Con ng i nhìn nh ng gì h đã t ng tìm hi u và th y nh ng gì h đã t ng
h c, và m i th khác đ u vô hình cho đ n khí h h c cách làm th nào đ đ i
taduinv.com
phó đ c v i năng l ng làm h n ch nh n th c c a h v i nh ng gì h ch a h c và
đang ch đ c khám phá.
Đ minh h a và làm rõ h n v khái ni m này, tôi s đ a ra m t ví d khác cho b n,
trong đó ch ra năng l ng tinh th n tác đ ng đ n cách chúng ta nh n th c và tr i
nghi m môi tr ng theo m t cách trái ng c v i m i quan h nguyên nhân k t
qu . Hãy xem m t đ a bé l n đ u tiên ti p xúc v i m t con chó.
Vì là tr i nghi m l n đ u tiên môi tr ng tinh th n c a đ a tr là hoàn toàn m i và
s ch, có th nói v y, v i s tôn tr ng v i con chó Đ a tr không có b t c ký c nào
và ch c cũng không có phân bi t v b n ch t c a m t con chó. Vì th đ n th i đi m
đ u tiên g p, t nh n th c c a đ a tr thì nh ng con chó không t n t i. T t nhiên, t
nh n th c c a môi tr ng, chó luôn t n t i và chúng có kh năng tác đ ng m t l c lên
các giác quan c a đ a tr và cho chúng tr i nghi m v nh ng con chó. Nói cách khác,
nh ng con chó th hi n b n ch t c a chúng, có th tác đ ng nh m t nguyên nhân t o
ra tác đ ng bên trong môi tr ng tinh th n c a đ a tr .
Nh ng hi u ng đó là do kh năng c a con chó t o ra? V y là nh ng con chó có m t
lo t nh ng bi u c m. Tôi mu n nói b ng m t lo t nh ng bi u c m có th c x h ng
v con ng i theo nhi u cách Khi ch i v i chúng, chúng có th thân thi n đáng yêu
an toàn và ng nghĩnh ho c chúng có th ch ng đ i, d d n, và nguy hi m
đó ch là m t vài bi u hi u c a r t nhi u các hành vi mà chúng có kh năng có T t
c nh ng đ c đi m này có th quan sát, tr i nghi m và tìm hi u đ c. Khi m t đ a tr
l n đ u tiên nhìn th y m t con chó, ch c ch n trong môi tr ng tinh th n c a đ a tr
không có thông tin nào nói v i nó r ng nó c n đ i phó v i con chó Môi tr ng thông
tin không quen không rõ và không đ c phân lo i có th t o ra c m giác tò mò khi
chúng ta mu n tìm hi u thêm v nh ng gì chúng ta đang tr i nghi m
ho c cũng có th t o ra m t tr ng thái l n x n, tr ng thái có th d quay l i c m
giác s n u chúng không th s p x p thông tin theo m t cách d hi u ho c t ch c
trong m t khuôn kh có ý nghĩa ho c m t b i c nh.
Trong ví d c a chúng ta, c m giác tò mò c a đ a tr t o cú huých cho nó và nó lao
vào con chó đ đ c tr i nghi m nhi u c m giác h n n a. Nên nh r ng làm sao đ a
tr chính xác đang đ y chúng vào m t tình hu ng mà chúng không h bi t gì. Tuy
nhiên, trong ví d này môi tr ng tay không ph n ng thu n l i v i s thúc đ y
c a đ a tr Con chó đ a tr ho c là chú ý đ n ý nghĩa v n có c a thông tin ho c là có
m t ngày t i t . Trong b t c tr ng h p nào, s m mu n gì đ a tr cũng ti n l i g n,
và con chó s c n nó. Vi c t n công r t nguy hi m đ n n i ph i tách con chó ra kh i
đ a tr .
Ki u tr i nhi m kém may m n này ch c ch n không đi n hình nh ng cũng không ph i
không ph bi n. Tôi ch n ví d này vì hai lý do: th nh t, nhi u ng i có th k l i
theo nhi u cách, ho c là t chính tr i nghi m th c t c a h , ho c thông qua kinh
nghi m c a m t ai đó mà h bi t. Th hai nh chúng ta phân tích đ ng l c c b n
c a tr i nghi m này là t nh n th c năng l ng mà chúng s tìm hi u:
1) Tâm trí chúng ta đ c thi t k đ nghĩ nh th nào,
2) X lý thông tin,
3) Quá trình đó tác đ ng nh th nào đ n nh ng gì chúng ta đang tr i nghi m và,
4) Năng l c c a chúng ta đ nh n th c đ
c nh ng kh năng m i
taduinv.com
Tôi bi t đi u này có v gi ng nh nhi u cái nhìn sâu s c t ch m t ví d nh ng các
nguyên t c ph c t p áp d ng cho các đ ng l c không x ng mà h u nh t t c đang
đ c tìm hi u.
Là k t qu c a s t n th ng v th ch t và tinh th n, c u bé trong ví d c a chúng ta
bây gi có m t ký c và m t s phân bi t v cách nh ng con chó bi u th b n thân nó.
N u kh năng c a c u bé là nh kinh nghi m nó tr i qua là bình th ng, c u bé có th
l u l i s c này theo m t cách mà t t c các giác quan đ i di n đ u có tác đ ng: Ví d
vi c b t n công có th b l u l i theo hình nh tinh th n d a trên nh ng gì h đã th y,
cũng nh nh ng âm thanh tinh th n th hi n nh ng gì h đã nghe Trí nh , nh ng ký
c đ i di n chó ba giác quan khác s ho t đ ng theo cùng m t cách.
Tuy nhiên, lo i d li u giác quan trong b nh c a c u bé không quan tr ng nh lo i
năng l ng d li u giác quan th hi n. Chúng ta có hai lo i năng l ng tinh th n c
b n năng l ng tích đi n d ng - tích c c, bao g m nh ng c m giác yêu th ng t
tin, h nh phúc, ni m vui, s th a mãn, s h ng thú và lòng nhi t thành chúng ta g i là
m t vài cách d ch u chúng ta c m nh n và năng l ng tích đi n âm tiêu c c bao
g m s s hãi, n i kinh hoàng, s không hài lòng, s ph n b i, nu i ti c, s gi n d ,
phân vân, lo l ng căng th ng và b c b i, t t c nh ng c m giác này đ i di n nh ng gì
đ c ám ch chung là n i đau tinh th n.
Vì kinh nghi m đ u tiên c a c u bé v i chó là r t đau chúng ta có gi đ nh r ng b t
kỳ giác quan nào b tác đ ng thì t t c nh ng ký c c a c u bé v kinh nghi m này
cũng s là r t đau c m giác không d ch u năng l ng tiêu c c. Bây gi năng l ng
tiêu c c này s nh h ng gì đ n nh n th c và hành vi c a c u bé n u và khi c u bé
ti p xúc v i m t con chó khác? Câu tr l i rõ ràng là n c c i khi h i nh ng nh ng
tình tr ng c b n là không rõ ràng, v y nên hãy kiên nh n cùng tôi. Rõ ràng, th i đi m
c u bé ti p xúc v i m t con chó khác, c u s c m th y s .
Nên nh r ng tôi dùng t khác đ miêu t con chó ti p theo mà c u bé ti p xúc.
Nh ng gì tôi mu n nh n m nh r ng b t c con chó cũng có th là nguyên nhân khi n
c u bé c m th y s , không ph i ch có con chó đã t ng t n công c u. S không có khác
bi t gì n u c u bé ti p xúc v i con chó ti p theo là m t con chó thân thi n nh t th
gi i, b n ch t t nhiên c a nó ch mu n đ c vui đùa và yêu th ng Đ a tr s v n
s và h n n a, n i s c a đ a tr nhanh chóng chuy n sang s khi p s b c phát đ c
bi t n u con chó th hai c g ng đ n g n c u bé ch đ mu n ch i v i bé.
M i ng i trong chúng ta có ít nh t m t l n ch ng ki n m t tình hu ng mà có m t ai
đó tr i qua n i s hãi, khi mà t quan đi m c a chúng ta đi u này không nguy hi m
và ít nguy c đe d a. M c dù chúng ta không th ra nói đi u đó chúng ta t nh r ng
ng i đó s th t vô lý. N u chúng ta c g ng ch ra lý do t i sao không c n ph i s ,
chúng ta có th tìm trong v n t ít i c a chúng ta, n u có thì đó là t tác đ ng.
Chúng ta có th d dàng nghĩ đ n đi u t ng t đ i v i c u bé trong ví d c a chúng
ta, r ng c u bé th t vô lý vì rõ ràng theo quan đi m c a chúng ta có nh ng kh năng
khác t n t i h n là ch m t đi u duy nh t c u bé đang chú ý trong tâm trí c a mình.
Nh ng là n i s c a c u ít h n b t kỳ đi u gì h p lý, nói th này, n i s c a b n (ho c
s do d c a b n) v vi c đ t thêm l nh ti p theo, khi giao d ch tr c đó c a b n b
thua? Cùng dùng m t logic, nh ng trader hàng đ u có th nói r ng n i s c a b n là
vô lý vì c h i c a th i đi m bây gi /hi n t i này ch c ch n ch ng có nghĩa gì đ i v i
giao d ch tr c đó c a b n. M i giao d ch đ n gi n là m t l i th v i m t k t qu
taduinv.com
có kh năng x y ra và đ c l p v i b t kỳ giao d ch nào khác. N u b n tin đi u ng c
l i, v y t i có th th y t i sao b n l i s nh ng tôi có th cam đoan r ng n i s c a
b n là hoàn toàn vô căn c .
NH N TH C VÀ R I RO
Nh các b n có th th y, nh n th c quan đi m v r i ro c a m t ng i có th d dàng
b đánh giá là phi lý đ i v i suy nghĩ c a ng i khác. R i ro ch liên quan đ n ng i
c m nh n nó theo th i đi m đi u này g n nh tuy t đ i và n m ngoài v n đ Khi đ a
tr l n đ u tiên ti p xúc v i con chó đ a tr h n h v i s ph n khích và tò mò. Nh ng
gì v cách mà tâm trí chúng ta t duy và x lý thông tin có th làm c u bé t đ ng quay
ng c thái đ t h n h ph n kh i sang tr ng thái s s t trong l n ti p theo khi câu
ti p xúc v i con chó, ngay c khi sau đó c tháng ho c c năm N u chúng ta nhìn vào
n i s hãi nh m t c ch t nhiên c nh báo cho chúng ta bi t v nh ng đi u ki n c a
nguy hi m, cách gì mà tâm trí chúng ta ho t đ ng có th t đ ng nói v i c u bé r ng
l n sau khi ti p xúc v i m t con chó cũng s có đi u gì làm nó s Đi u gì x y ra v i
b n ch t tò mò c a c u bé? Ch c ch n có nhi u đi u ph i tìm hi u v b n ch t c a
nh ng con chó h n là ch m t kinh nghi m này đã d y cho c u đ c bi t có m t s th t
tr ng tr n là tâm trí chúng có m t kh năng vô h n cho vi c h c. V y t i sao h u nh
không th nói v i c u bé hãy thoát kh i n i s c a c u?
S C M NH C A S
LIÊN K T
Tho t đ u nh ng câu h i này d ng nh ph c t p nh ng ph n l n có th tr l i m t
cách d dàng. Tôi ch c ch n nhi u ng i trong s các b n đã bi t câu tr l i: tâm trí
chúng ta có m t đ c đi m đ c thi t k s n làm cho chúng ta t p h p và liên k t b t
c đi u gì t n t i môi tr ng bên ngoài t ng t nh đ c đi m, tính ch t đ c trang
hay khuôn m u v i nh ng gì t n t i s n trong môi tr ng tình th n c a chúng ta là
m t ký c ho c m t s phân bi t. Nói cách khác, trong ví d v đ a tr s nh ng con
chó, dù là con chó th hai hay b t c con chó nào nó g p sau đó không ph i con chó
đã t n công c u bé đ c u bé tr i nghi m n i đau tinh th n. Ch có s n m t đi u gì
gi ng ho c t ng t trong tâm trí c a c u bé đ liên k t gi a hai s vi c đó con chó
th t đáng s .
Xu h ng t nhiên này cho tâm trí chúng ta t p h p nh m t ch c năng vô th c c a
tinh th n x y ra t đ ng Đó không ph i đi u chúng ta ph i suy nghĩ hay ra quy t
đ nh. M t ch c năng vô th c c a tinh th n có th t ng t nh ch c năng vô tình c a
th ch t đó là nh p tim Cũng nh chúng ta không có ý th c v vi c nghĩ v quá trình
làm cho tim chúng ta đ p chúng ta cũng không ph i nghĩ đ n vi c k t n i nh ng kinh
và c m giác c a chúng ta v nh ng vi c đó Đây đ n gi n là m t ch c năng t nhiên
v cách tâm trí c a chúng ta x lý thông tin, và, gi ng nh m t nh p tim đó là ch c
năng có tác đ ng sâu s c đ n cách chúng ta tr i nghi m cu c s ng.
Tôi mu n b n th hình dung v dòng ch y ng c nhau c a năng l ng là m i quan
h nguyên nhân và k t qu s gây khó khăn n u không nói là b t kh thi) cho c u bé
nh n ra đ c b t kỳ kh năng nào khác h n suy nghĩ có trong đ u c u bé Đ giúp b n,
tôi s chia quá trình ra t ng ph n nh nh t và đi theo t ng b c m t xem chuy n gì
x y ra. T t c nh ng đi u này có v h i tr u t ng nh ng hi u đ c quá trình này
góp m t ph n l n trong vi c phát hi n ra ti m năng đ đ t đ c thành công liên t c
nh m t trader chuyên nghi p.
taduinv.com
Đ u tiên, hãy b t đ u t nh ng đi u c b n. Có lo i c u trúc năng l ng bên ngoài và
c u trúc năng l ng bên trong c a c u bé Năng l ng bên ngoài là năng l ng tích
c c d i d ng là m t con chó thân thi n mu n th hi n nó mu n đ c ch i đùa
Năng l ng bên trong là m t ký c tiêu c c d i d ng hình nh và âm thanh c a tinh
th n bi u th tr i nghi m l n đ u tiên c a c u bé v i m t con chó.
C hai d ng năng l ng bên ngoài và bên trong có ti m năng làm cho các giác quan
c a c u bé c m nh n đ c và, k t qu là, t o ra hai tình hu ng khác bi t cho c u bé
tr i nghi m Năng l ng bên ngoài có kh năng tác đ ng m t l c lên c u bé theo cách
mà c u th y r t thú v Chú chó đ c bi t này th hi n đ c đi m hành vi nh hài h c,
thân thi n, và c đáng yêu n a Nh ng hãy nh r ng đ a tr v n không có tr i nghi m
v nh ng đ c đi m này c a m t con chó, trong nh n th c c a đ a tr nh ng đ c đi m
này không t n t i Cũng gi ng nh trong m t ví d v mô hình giá tôi t ng trình bày
tr c đó đ a tr không th c m nh n v nh ng gì nó ch a tìm hi u, tr khi đ a tr
đang tr ng thái tinh th n là đ c truy n d n đ h c h i.
Năng l ng bên trong cũng có ti m năng và ch đang ch đ i, hay nói c th thì đang
bi u th chính nó Nh ng năng l ng bên trong s tác đ ng lên m t và tai c u bé theo
cách làm cho c u c m th y đó là m i nguy Theo h ng này s t o ra m t kinh nghi m
v n i đau tinh th n, s hãi, và th m chí có th là n i kinh ho ng.
Theo cách mà tôi s p đ t, có v nh c u bé có th l a ch n gi a tr i nghi m vui và tr i
nghi m v s hãi nh ng đó th c s không ph i tr ng h p này, ít nh t là không ph i
trong th i đi m này. Trong hai kh năng t n t i c a tình hu ng này, c u s ch c ch n
n m tr i n i đau và s s hãi, thay vì ch n đ c vui v ch i đùa Đi u này đúng vì
nhi u lý do.
Tr c tiên nh tôi đã nêu ra tâm trí chúng ta là s i dây t đ ng và ngay l p t c t p
h p và k t n i nh ng thông tin có nh ng đ c đi m, tính ch t và hình d ng g n gi ng
nhau. Bi u hi n gì bên ngoài c a đ a tr khi nó th y hình d ng m t con chó, nhìn và
nghe hình dáng nào t ng t trong đ u nó. Tuy nhiên, m c đ gi ng nhau là c n thi t
đ liên k t hai s v t v i nhau trong đó có m t bi n s ch a rõ nghĩa là tôi không bi t
các b máy tinh th n làm th nào xác đ nh đ c s t ng đ ng nhi u hay ít đ yêu
c u tâm trí chúng ta t p h p và liên k t hai hay nhi u m ng thông tin v i nhau. Vì tâm
trí c a m i ng i đ u ho t đ ng theo cách gi ng nhau nh ng đ ng th i c a t ng
ng i là duy nh t, tôi s gi đ nh m t lo t các dung sai v s t ng đ ng ho c không
t ng đ ng và m i ng i trong chúng ta có m t kh năng duy nh t trong m t ph m
vi nào đó
Đây là nh ng gì chúng ta bi t: khi con chó ti p theo đ n ti p xúc v i m t và tai đ a bé,
n u có đ s t ng đ ng gi a cách nhìn ho c nghe và hình nh con chó đ ng l i trong
b nh c a đ a tr r i sau đó tâm trí c a đ a bé s t đ ng k t n i hai s vi c v i
nhau. S k t n i này, l n l t gây ra nh ng năng l ng tiêu c c trong b nh c a đ a
tr đ c phóng ra kh p c th c a nó làm cho nó đ i phó v i linh c m r t khó ch u
ho c kh ng ho ng. M c đ khó ch u ho c n i đau tinh th n nó tr i qua s t ng đ ng
v i m c đ kh ng ho ng mà nó ph i ch u đ ng nh l n đ u ti n ti p xúc v i m t con
chó.
Đi u gì x y ra ti p theo là nh ng gì các nhà tâm lý h c g i là s soi chi u. Tôi s nói
đ n đi u này đ n gi n nh n m t liên k t t c th i khác làm cho tình hình th c t t
quan đi m, nh n th c c a c u bé d ng nh tuy t đ i, s th t không th nghi ng .
taduinv.com
C th c u bé lúc này đ c bao trùm b i năng l ng tiêu c c Đ ng th i, c u bé đang
trong c m giác ti p xúc v i con chó.Ti p theo, tâm trí c u liên k t v i b t kỳ thông tin
c m giác c a m t ho c tai c m nh n năng l ng đau đ n mà c u đang tr i qua bên
trong c u đi u này làm nh n u ngu n g c n i đau và s s hãi c a c u là do c u nhìn
ho c nghe th y con chó vào th i đi m đó
Nh ng nhà tâm lý h c g i đ ng thái v nh ng gì mà tôi v a miêu t là s soi chi u vì,
theo nghĩa nào đ y thì c u bé đang chi u n i đau nó đang tr i qua lên con chó Năng
l ng đau đ n sau đó ph n chi u ng c l i c u bé, do v y c u c m nh n con chó là
m i đe d a đau đ n và nguy hi m. Quá trình này làm cho nh ng con chó sau đó đ u
có đ c đi m, tính ch t và hình dáng gi ng nh con chó trong ngân hàng b nh c a
c u bé, m c dù thông tin v con có th hai không h gi ng ho c cũng không h t ng
đ ng v i hành vi c a con chó đã t ng t n công c u bé.
T hai con chó, m t trong tâm trí c u bé, m t ngoài tâm trí c u bé đ u c m nh n
chính xác nh nhau s là đi u c c kỳ khó đ đ ngh c u bé có th th c hi n b t kỳ
phân bi t nào hành vi c a con chó th hai có b t kỳ khác bi t nào v i con chó trong
tâm trí c u. V y nên, thay vì c m nh n nh m t c h i đ tr i nghi m đi u gì m i v
b n ch t c a nh ng con chó khi ti p xúc v i con chó l n ti p theo thì đ a bé ch nh n
ra chó đ y đe d a và nguy hi m.
Bây gi , n u b n suy ng m m t chút đó là nh ng gì quá trình này ch ra cho c u bé
r ng kinh nghi m c a nó v tình hu ng này ch là t ng đ i, s th t không ch i cãi?
Ch c ch n n i đau và s s hãi mà nó tr i qua là hoàng toàn th t.
Nh ng c u bé đã c m nh n nh ng kh năng gì Có ph i nh ng kh năng đó đ u đúng
T quan đi m c a chúng ta thì không ph i v y. Tuy nhiên, t quan đi m c a đ a bé,
nh ng kh năng s có th là b t c đi u gì tr tình hu ng th c t Nó đã thay th
nh ng gì Tr c tiên, nó không h nh n ra nh ng kh năng mà nó ch a t ng tìm hi u.
Và đây là đi u c c kỳ khó khăn khi b n tìm hi u m t cái gì m i n u b n s vì nh b n
bi t r t rõ, s hãi là m t hình th c r t suy nh c c a năng l ng. Nó khi n chúng ta
ph i rút lui đ s n sàng b o v chúng ta đ ch y tr n và đ thu h p s t p trung chú
ý c a chúng ta, t t c đ u làm cho nó r t khó khăn n u không ph i là không th đ m
ra m t h ng cho phép chúng ta tìm hi u đi u m i.
Th hai nh tôi đã t ng ch ra theo nh nh ng gì c u bé đã k t n i, con chó chính là
ngu n g c n i đau c a c u và đi u này đúng theo m t nghĩa nào đ y. Con chó th hai
đã làm ch m vào n i đau có s n trong tâm trí c a đ a tr nh ng đó th c s không
ph i ngu n g c c a n i đau đó Đi u này là m t kh năng bu c t i con chó đã k t n i
m t cách t đ ng v i năng l ng tiêu c c c a đ a tr , quá trình tinh th n t nguy n,
ho t đ ng nhanh h n m t cái ch p m t (m t quá trình mà đ a tr hoàn toàn không
nh n ra). V y theo nh ng gì đ a tr lo l ng, t i sao ph i s n u nh ng gì nó c m nh n
v con chó hoàn toàn không ph i s th t?
Nh các b n có th th y, không th có b t kỳ khác bi t v vi c con chó đã hành đ ng
nh th nào, ho c nh ng gì m t ng i nào đó nói đi u ng c l i v vi c t i sao đ a
tr không nên s vì đ a tr s c m nh n b t c thông tin nào đ c t o ra t con chó
đ u là quan đi m tiêu c c (dù th c t tích c c c nào). Nó s không có b t kỳ khái
ni m nào v n i đau s s hãi và kh ng ho ng mà nó tr i qua đ u hoàn toàn do nó t
gây ra.
taduinv.com
Bây gi , n u kh năng đ a tr t t o ra n i đau và kh ng ho ng c a chính mình và,
đ ng th i tin t ng m t cách d t khoát r ng tr i nghi m tiêu c c c a nó đ n t môi
tr ng cũng gi ng nh kh năng nh ng trader t gây ra tr i nghi m c a chính h v
s s hãi và n i đau tinh th n khi h ti p xúc v i thông tin th tr ng và hoàn toàn b
thuy t ph c r ng n i đau và s s hãi c a hoàn toàn là do hoàn c nh? Nh ng đ ng thái
tâm lý c b n ho t đ ng chính xác theo m t cách này.
M t trong nh ng m c tiêu c b n c a m t trader là nh n ra c h i có s n, ch không
ph i nguy c c a n i đau Đ h c cách làm th nào ti p t c t p trung vào nh ng c
h i, b n c n bi t và hi u đ c nh ng đi u ki n không ch c ch n c a ngu n g c v
nguy c Đó không ph i là th tr ng. Th tr ng t o ra thông tin v ti m năng chuy n
đ ng t m t quan đi m trung l p Đ ng th i, th tr ng cung c p cho b n ng i quan
sát) m t dòng ch y b t t n c a c h i đ làm đi u gì đó cho chính b n. N u b n nh n
ra b t c th i đi m nào làm cho b n th y s , hãy t th c m c câu h i này: có ph i
thông tin v n là m t nguy c m i đe d a, hay b n đ n gi n đang ch u tác đ ng tr ng
thái tinh th n c a chính b n ph n ánh l i nh minh h a trên)
Tôi bi t khái ni m này r t khó ch p nh n, v y tôi s cho b n m t ví d khác đ hình
dung ra đi u này Hãy đ a ra m t k ch b n mà hai hay ba giao d ch g n nh t c a b n
b thua. B n đang theo dõi th tr ng, và nh ng bi n s b n s d ng ch ra m t c
h i đang t n t i ngay bây gi . Thay vì b n vào l nh ngay thì b n l i do d . Giao d ch
này c m giác nh r t r i ro, quá r i ró, th c t , b n b t đ u đ t câu h i li u đó có th c
s là m t tín hi u. K t qu là, b n b t đ u thu th p thông tin h tr t i sao giao d ch
này không ho t đ ng Đây là thông tin bình th ng b n không cân nh c hay đ tâm
t i, và ch c ch n đó cũng không ph i thông tin đó là m t ph n trong ph ng pháp
giao d ch c a b n.
Trong th tr ng đang v n đang d ch chuy n Đáng ti c nó đang nó đang di chuy n
không ng ng t đi m/giá vào l nh c a b n đi m mà n u b n không do d thì b n đã
th ng giao dich này. Gi b n th y m u thu n, vì b n v n mu n đ t l nh suy nghĩ v
vi c b l m t giao d ch th ng là m t n i đau Đ ng th i, khi th tr ng đi xa t đi m
vào l nh c a b n, r i ro c a giá tr đ ng đô la tham gia th tr ng tăng lên Cu c chi n
n i tâm trong b n cũng tăng theo B n không mu n b l nh ng b n cũng không
mu n c m giác ph i gi ng co. Cu i cùng, b n không làm gì c , vì mâu thu n làm cho
b n b tê li t. B n bi n minh cho tình tr ng b t đ ng c a b n b ng cách nói v i b n
thân r ng đó th t s quá r i ro khi đu i theo th tr ng trong khi đó b n c m th y
kh s h n m i m c giá th tr ng nh y theo h ng mà b n có th th ng m t giao
d ch đ p.
N u k ch b n này nghe quen, tôi mu n b n t h i b n thân mình li u vào th i đi m
b n đang do d , b n có c m nh n nh ng gì th tr ng t o ra là có s n, ho c b n c m
nh n nh ng trong đ u b n ph n chi u l i suy nghĩ c a chính b n? Th tr ng cho
b n m t tín hi u Nh ng b n không nh n ra tín hi u theo m t cách khách quan ho c
quan đi m tích c c. B n không th y tín hi u đó nh m t c h i đ tr i nghi m c m
giác tích c c b n có đ c t giao d ch th ng ho c ki m đ c ti n nh ng đó chính xác
là nh ng gì th tr ng đã luôn có s n cho b n.
Hãy suy ng m đi u này m t chút: n u tôi thay đ i k ch b n là hai ho c ba giao d ch
c a b n là th ng thay vì thua nh tr c, b n s c m nh n tín hi u có b t c khác
bi t nào? B n có nh n ra có nhi u c h i th ng h n so v i k ch b n đ u tiên? N u
taduinv.com
b n th ng liên t c 3 giao d ch, b n s còn do d khi đ t l nh Đi u này r t khó x y
ra!/Không h ! Th c t , n u b n gi ng nh h u h t nh ng trader, có th b n s xem
xét r t lâu đ đ t l nh đ t giá l n h n tài kho n c a b n r t nhi u)
Trong m i tình hu ng, th tr ng t o ra cùng m t tín hi u Nh ng tr ng thái tinh th n
c a b n là tiêu c c và n i s c b n kích b n đ u tiên, và làm cho b n t p trung vào
kh năng th t b i đi u này làm b n do d . Trong k ch b n th hai, b n khó mà nh n
ra b t c r i ro nào. Th m chí b n có th đã t ng nghĩ th tr ng đang bi n gi c m
thành hi n th c. Nào, gi hãy quay l i nhé, b n s làm đi u này s d thôi, n u không
nói là h p d n đ cam k t v i chính b n v m t tài chính.
N u b n ch p nh n s th t r ng th tr ng không t o ra thông tin tích c c hay tiêu
c c nh m t đ c tính có s n theo cách mà th tr ng th hi n, thì ch có cách thông
tin có th là tích c c hay tiêu c c t chính tâm trí c a b n và đó là m t cách mà ch c
năng c a thông tin đ c x lý. Nói cách khác, th tr ng không gây ra vi c b n luôn
chú ý đ n th t b i và n i đau hay chú ý đ n giao d ch th ng và ni m vui Đi u gì làm
cho thông tin có tính tích c c và tiêu c c cũng gi ng nh quá trình không ch ý c a
tinh th n làm cho đ a tr nh n ra con chó th hai là m i đe d a và nguy hi m, trong
khi t t c các con chó đ u thích vui đùa và thân thi n.
Tâm trí chúng ta liên t c t p h p nh ng gì bên ngoài chúng ta (thông tin) v i cái gì có
s n trong đ u/tâm trí chúng ta (nh ng gì chúng ta bi t), làm cho nó gi ng nh nh ng
hoàn c nh bên ngoài và ký c, s phân bi t hay ni m tin c a nh ng hoàn c nh này
đ c t p h p chính xác theo cùng m t cách. K t qu là, trong k ch b n đ u tiên, n u
b n có hai ho c ba giao d ch thua, tín hi u ti p theo th tr ng t o ra m t c h i cho
b n thì b n s c m th y quá r i ro. Tâm trí b n t đ ng và vô th c liên h th i đi m
bây gi v i ph n l n nh ng kinh nghi m giao d ch g n đây c a b n. S liên h cham
vào n i đau th t b i c u b n, t o ra tình tr ng s hãi c a tinh th n và làm cho b n c m
th y thông tin mà b n đang theo dõi là t m t quan đi m tiêu c c Đi u này có v nh
n u th tr ng th hi n thông tin có tính đe d a, thì, t t nhiên, s do d c a b n đ c
bào ch a.
k ch b n th hai, cùng m t quá trình làm cho b n nh n ra tình h ng t m t nh n
đ nh quá tích c c, vì b n th ng liên t c ba giao d ch. S k t n i gi a th i đi m bây
gi và s ph n ch n c a ba giao d ch g n đây t o s tích c c thái quá hay tình tr ng
ph n ch n c a tinh th n làm nh n u th tr ng đang cho b n m t c h i không có
r i ro. T t nhiên, s bi n h này cam k t cho chính b n thân b n
Trong ch ng tôi đã nói r t nhi u v nh ng ki u tinh th n làm cho nh ng trader
thua và ph m sai l m r t hi n nhiên và nghiêm tr ng đi u này s không x y ra v i
chúng ta và lý do mà chúng không th ng liên t c do cách nghĩ c a chúng ta. Hi u, tr
nên có ý th c và sau đó tìm hi u làm th nào đ phá v khuynh h ng t nhiên c a
tâm trí là s k t n i gi a bên ngoài và bên trong chúng ta là m t ph n quan tr ng cho
nh ng chi n th ng đ u đ n. Phát tri n và duy trì tr ng thái tinh th n c m nh n đ c
dòng ch y c h i c a th tr ng mà không có nguy c c a n i đau ho c v n đ gây ra
do quá t tin đi u này s đòi h i b n t nh táo ki m soát c a quá trình liên k t các
thông tin v i nhau.
taduinv.com
CH
NG
QUAN ĐI M C A TH TR
NG
Nh n th c v r i ro c a h u h t các trader đi n hình trong tình hu ng giao d ch là k t
qu c a đ n 3 trade g n nh t (ph thu c vào t ng cá nhân). Còn nh ng trader gi i
không bao gi b nh h ng (c v tích c c và tiêu c c) b i nh ng trade g n nh t anh
ta v a th c hi n. Vì th nh n th c c a h v r i ro b t kì tình hu ng trading nào
cũng không b nh h ng b i nh ng bi n đ i tâm lí mang tính cá nhân. S khác bi t
l n này s d h ng b n đ n suy nghĩ nh ng trader chuyên nghi p v n đã đ c thi t
k s n nh ng tính cách c n thi t đ trading hi u qu nh ng tôi cam đoan s th t
không ph i v y.
T t c nh ng trader tôi đã t ng h p tác trong su t
năm nay đ u ph i h c cách làm
th nào đ t p trung vào th i kh c c a dòng ch y c h i đây là m t yêu c u r t chung
chung. Ngoài ra, ta c n ph i bi t cách k t h p gi a nh ng quan đi m cá nhân v i
nh ng gì xã h i đã d y ta.
Có m t s y u t khác liên quan đ n s t tôn cũng gây nh h ng đ n thành công
c a b n Nh ng nh ng gì chúng ta th o lu n đây là nh ng viên g ch n n móng đ
xây d ng nên thành công c a b n nh m t trader t m c .
NGUYÊN T C T
NG Đ I
N u có m t bí m t v b n ch t c a trading, thì tôi s nói ngay cho b n bi t. Kh năng
c t lõi nh t chính là :
Trading không đ
2.Nh n th c đ
c quá t tin cũng không đ
c nh ng gì th tr
c quá t ti.
ng đang ám ch cho b n.
3.T p trung cao đ vào th i kh c c a dòng ch y c h i
4.Yên ph n trong the zone
C n có m t ni m tin m nh m vào ngu n thu nh p mang tính t ng đ i (b n có th
có đ c nó ho c không) mà trading mang l i cho b n. Tâm lý c a nh ng trader gi i
nh t phát tri n t i m c h không m y may nghi ng hay xung đ t n i tâm, h bi t
r ng m i chuy n đ u có th x y ra
H không ch nói cho có ho c coi đi u này nh m t suy nghĩ đ n thu n. Ni m tin c a
h vào s t ng đ i này m nh m đ n đ tách h ra kh i hi n t i và s lo l ng v thu
nh p t nh ng trade v a m i di n ra. B ng cách đó h t do tách bi t kh i nh ng
ni m tin sai l ch và nh ng mong mu n ch quan mong th tr ng đi theo ý mình
Thay vì t o ra nh ng ni m tin sai l ch, th ch d n đ n n i đau v tinh th n và tài
chính, h t t o cho mình v th s n sàng đ đón nh n t t c c h i mà th tr ng
mang đ n trong t ng th i đi m c th s n sàng là m t quan đi m đ c suy ra t
vi c b n hi u r ng nh ng khuôn kh ti p nh n thông tin c a chúng ta b gi i h n so
v i nh ng gì chúng ta đ c cung c p. B não c a chúng ta không th t đ ng nh n
bi t đ c t t c các c h i đang di n ra ngoài kia.
( Câu chuy n C u bé và chú chó
ch ng đã minh h a hoàn h o cho vi c nh ng
tính cách th t bên trong ta s nh h ng đ n th c t cu c s ng ta nh th nào). Vùng
nh n bi t b h n ch này luôn x y ra trong quá trình trading Th ng thì khi th tr ng
đi ng c l i v i v trí hi n t i ta cũng b t đ u lo s mình đã đ a ra m t quy t
taduinv.com
đ nh sai l m. N i s y l n đ n n i nó che khu t h t t t c nh ng thông tin ch ng
minh cho vi c ta đang làm đúng
Đi u này x y ra ngay c khi chúng ta có đ thông tin đ nh n ra th tr ng đã hình
thành xu h ng ng c v i h ng chúng ta đang đ t l nh. Chúng ta th ng có th
nh n ra xu h ng c a th tr ng d a vào các hành vi đ c bi t c a nó nh ng chúng ta
có th b sót các hành vi này n u chúng ta đang s hãi. Chúng ta ch có th nh n ra xu
h ng và c h i vào l nh khi chúng ta đã thoát kh i giao d ch H n n a, chúng ta
không nh n ra nhi u c h i vì chúng ta không h c cách t o ra nh ng đi m nh n bi t
đ nhìn nh n nó Nh đã th o lu n ch ng v bi u đ giá b n th y đ u tiên
b n.Nh ng gì chúng ta ch a h c thì vô hình đ i v i chúng ta, và ti p t c vô hình cho
đ n khi tâm trí c a chúng ta m r ng cho vi c trao đ i năng l ng. Có m t lu n đi m
v nh ng gì b n bi t và ch a bi t, ví d , b n đã xây d ng đ c m t khuôn m u nh n
th c cho phép b n nh n ra khi nào nên mua ho c bán d a vào nh ng ho t đ ng c a
th tr ng Đây là l i th c a b n và là đi u b n bi t.
Tuy nhiên, b n không bi t chính xác mô hình s đi nh th nào .V i lu n đi m nói
trên , b n bi t r ng l i th ngách c a b n cho b n đ t c c thành công nh ng cùng
lúc, b n hoàn toàn ch p nh n s th t là b n ko bi t k t qu c a giao d ch này. B ng
vi c làm cho b n thân nh n bi t nh n gì đang di n ra, b n có ý th c tìm ra chuy n gì
s x y ra s p t i thay vì đ cho tâm trí t đ ng đi u khi n d n t i b n nghĩ b n đã
bi t Thông qua quan đi m này s giúp tâm trí b n gi i thoát kh i nh ng ch ng ng i
ngăn c n b n không nh n ra nh ng c h i mà th tr ng đ a ra t quan đi m c a nó
đi u đó là s th t)
Khi tâm trí b n m ra cho vi c trao đ i năng l ng. B n không nh ng h c thêm nh ng
th v th tr ng mà tr c đó b n ko bi t mà còn thi t l p đi u ki n tinh th n thu n
l i nh t đ b c vào Zone - khu v c c a b n. B n ch t c a vi c b c vào zone là
tâm trí c a b n và th tr ng s đ ng b v i nhau. Và k t qu , b n c m nh n đ c th
tr ng s làm gì nh th không có s phân bi t gi a b n và ý th c t p th c a m i
ng i tham gia trong th tr ng. The Zone là m t khu v c trí não n i mà b n đang
làm nhi u h n ch đ c tâm trí t p th , b n hoàn toàn hòa vào nó. N u đi u này nghe l
v i b n, hãy t h i làm th nào mà m t đàn chim hay m t đàn cá có th thay đ i h ng
cùng m t lúc. Ch c ch n nó s có m t cách đ chúng liên k t v i nhau. N u con ng i
có th k t n i theo cùng m t cách nh v y lúc đó s có thông tin t nh ng ng i có
th liên k t v i nhau tuôn ch y đ n ý th c c a chúng ta.
Nh ng nhà giao d ch có kinh nghi m khai thác tâm trí t p th có th d đoán s thay
đ i chi u h ng nh m t con chim gi a đàn chim ho c m t chú cá trong đàn cá và
s r vào đúng th i kh c mà nh ng con khác cùng r . Tuy nhiên, vi c thi t l p các đi u
ki n tâm trí thu n l i nh t đ tr i nghi m đi u này đ t o s k t n i huy n di u gi a
b n và th tr ng không là nhi m v d dàng. Có hai tr ng i tinh th n c n v t qua.
Đi u th nh t là đi m trung tâm c a ch ng này h c cách gi tâm trí c a b n t p
trung vào th i kh c c a dòng ch y c h i Đ tr i nghi m vi c đ ng b , tâm trí c a
b n ph i c i m v i nh ng gì đang x y ra th t s c a th tr ng, t quan đi m c a nó.
Tr ng i th hai là ph i làm vi c v i s phân công ho t đ ng c a hai n a bán c u não.
Bán c u não trái chuyên v t duy h p lý, d a trên nh ng gì chúng ta đã bi t. Bán c u
não ph i chuyên v t duy sang t o. Nó có th khai thác m t ngu n c m h ng, m t
tr c giác, m t linh c m ho c m t c m giác c a vi c bi t đ n mà
taduinv.com
th ng không th lý gi i m t cách h p lý. Nó không th đ c gi i thích vì n u thông
tin này th t s sang t o trong t nhiên thì nó là đi u gì đó chúng ta không bi t . Theo
đ nh nghĩa sáng t o là vi c đem t i nh ng th tr c kia ch a t n t i. Có m t s xung
đ t gi a hai d ng suy nghĩ này R NG T L , PH N LOGIC luôn luôn th ng, tr phi
chúng ta đ c bi t hu n luy n trí não ch p nh n và tin nh ng thong tin sang t o. Không
có s hu n luy n đó chúng ta s luôn th y r t khó đ làm vi c trên linh c m, xung l c
tr c quang , ngu n c m h ng, ho c c m nh n.
Hành đ ng m t cách thích h p trên b t c hoàn c nh nào đòi h i ni m tin và s rõ
rang c a ý đ nh đ gi tâm trí và các giác quan c a chúng ta t p trung vào các m c đích
trong tay. N u ngu n g c c a nh ng hành đ ng c a ta là sang t o t nhiên và tâm trí
h p lý không đ c hu n luy n đúng đ tin vào ngu n này thì vào vài th i đi m c a
ti n trình ho t đ ng d a trên nh ng thông tin này , b não c a chúng ta s ng p tràn
ý th c trái ng c và c nh tranh nhau Dĩ nhiên t t c nh ng suy nghĩ này phát ra và
h p lý trong t nhiên, vì nó s đ n t nh ng gì chúng ta đã bi t m c h p lý nh ng
chúng s có hi u ng l t chúng ta ra kh i khu v c ho c b t c tr ng thái sang t o nào
khác. Có vài th trong cu c s ng t h n vi c nh n ra kh năng hi n nhiên t m t linh
c m, tr c giác, ho c ý t ng sang t o và không t n d ng đi u ti m năng đó vì chúng
ta b o b n than b qua nó. Tôi nh n ra r ng nh ng gì tôi v a nói v n quá tr u t ng
đ áp d ng vào c s th c t . Vì v y, tôi s đ a b n đi t ng b c thông qua nh ng gì
có nghĩa là hoàn toàn t p trung vào th i kh c c a dòng ch y c h i
M c tiêu c a tôi là khi b n đã đ c ch ng này và ch ng b n s hi u mà không
m y may nghi ng t i sao s thành công cu i cùng c a b n nh m t nhà giao d ch
không th đ c nh n ra cho đ n khi b n phát tri n m t s kiên quy t , m t ni m tin
s t đá trong tính t ng đ i c a th tr ng B c đ u tiên trên con đ ng xây d ng
tâm trí và th tr ng đ ng b là hi u và hoàn toàn ch p nh n nh ng th c t tâm lý
c a giao d ch B c này là n i h u h t nh ng n i th t v ng, b c b i và huy n bí liên
quan đ n giao d ch b t đ u. R t ít ng i quy t đ nh giao d ch đã dành th i gian ho c
n l c đ nghĩ v vi c cái gì có nghĩa là m t nhà giao d ch. H u h t m i ng i nh y
vào giao d ch nghĩ r ng tr thành m t nhà giao d ch thì đ ng nghĩa v i vi c là m t
nhà phân tích th tr ng gi i Nh tôi đã nói đi u này không th đi xa h n s th t.
Ng i phân tích th tr ng gi i có th đóng góp ch c ch n và đóng m t vai trò h tr
trong vi c thành công nh ng nó không x ng đáng đ c chú ý và quan tr ng mà h u
h t các nhà giao d ch nh m l n và tin vào đó Bên d i các mô hình hành vi th tr ng
r t d tr thành g n bó là nh ng tính cách tâm lý r t đ c đáo Nó là b n ch t c a
nh ng tính cách tâm lý mà xác đ nh b ng cách nào m t ng i c n tr thành đ ho t
đ ng hi u qu trong môi tr ng th tr ng.
Ho t đ ng hi u qu trong m t môi tr ng có ch t l ng đ c đi m, ho c tính cách
khác nhau t nh ng gì chúng tôi đã yêu c u làm ra nh ng đi u ch nh ho c thay đ i
trong cách chúng ta th ng nghĩ v các s v t.
Ví d , n u chúng ta đi du l ch đ n m t n i kỳ l v i các m c đích ho c m c tiêu nh t
đ nh, vi c đ u tiên b n s làm là làm cho b n than quen v i nh ng phong t c và
truy n th ng đ a ph ng B ng cách làm nh v y, b n h c v nh ng cách khác nhau
trong đó b n ph i thích nghi đ thành công trong môi tr ng đó Nh ng nhà giao
d ch th ng xuyên b qua th c t là h có th ph i thích nghi đ mà tr thành nhà
taduinv.com
giao d ch luôn luôn thành công . Có hai lý do cho viec này. Lý do th nh t là b n không
hoàn toàn c n có k năng c a b t c th lo i nào đ có m t giao d ch th ng. H u h t
nh ng nhà giao d ch th ng m t nhi u năm đau đ n và kh s tr c khi h tìm ra
ho c cu i cùng th a nh n v i b n than r ng c n s nh t quán nhi u h n kh năng
tình c tr thành ng i chi n th ng.Lý do th hai là b n không c n ph i đi b t c n i
nào đ giao d ch. T t c nh ng gì b n c n truy c p vào đi n tho i. B n th m chí không
ph i lăn ra kh i gi ng vào bu i sáng. Ngay c các nhà giao d ch th ng giao d ch t
m t văn phòng cũng không c n văn phòng đ vào ho c thoát l nh. B i vì chúng ta
có th truy c p và t ng tác v i các th tr ng t môi tr ng cá nhân mà chúng tôi
đang quen thu c v i, nó có v nh giao d ch s không yêu c u b t kỳ thích ng đ c
bi t trong cách chúng ta nghĩ
m t m c đ , b n có l đã bi t đ n r t nhi u nh ng chân lý c b n ( tính cách tâm
lý) v b n ch t c a giao d ch Nh ng có m t nh n th c hay s hi u bi t c a m t s
nguyên t c, cái nhìn sâu s c, hay khái ni m không nh t thi t đ ng nghĩa v i vi c ch p
nh n và tin t ng. Khi m t cái gì đó đ c th t s ch p nh n, nó không mâu thu n v i
b t c thành ph n khác c a môi tr ng tinh th n c a chúng ta. Khi chúng ta tin vào
m t cái gì đó chúng ta ho t đ ng ra kh i ni m tin đó nh là m t ch c năng t nhiên
c a chúng ta là ai mà không đ u tranhho c c g ng thêm Đ b t c m c đ có m t
cu c xung đ t v i b t kỳ thành ph n khác c a môi tr ng tinh th n c a chúng ta, cùng
m t m c đ có thi u s ch p nh n. Nó không ph i là khó khăn do đó đ hi u t i sao
r t ít ng i làm nó nh m t nhà giao d ch.
H ch đ n gi n là không làm công vi c tinh th n c n thi t đ hòa gi i nh ng xung đ t
nhi u t n t i gi a nh ng gì h đã h c đ c và tin t ng, và làm th nào mà vi c h c
đó mâu thu n và th c hi n nh m t ngu n kháng c đ th c hi n các nguyên t c khác
nhau c a vi c giao d ch thành công. Hòa vào và nh n đ c l i th c a nh ng dòng
ch y tâm trí là đi u lý t ng cho nh ng yêu c u giao d ch mà khi đó nh ng mâu thu n
đ c g ai quy t tri t đ .
TÍNH CÁCH C
B N NH T C A TH TR
(NÓ CÓ TH KH NG Đ NH TRONG M T S
NG
PH I H P H U NH
VÔ T N)
Th tr ng có th làm h u nh b t c vi c gì ,b t c lúc nào Đi u này d ng nh đ ,
đ c bi t cho nh ng ai đã có kinh nghi m v i s bi n đ ng và không n đ nh c a các
cánh giá. V n đ là t t c chúng ta có xu h ng ch p nh n tính cách này cho các c p.
theo cách khi n chúng ta vào nh ng l i giao d ch c b n mãi. S th t là n u nh ng
nhà giao d ch th t s tin r ng b t c đi u gì có th x y ra nh v y s có ít ng ì thua
h n và nhi u nhà giao d ch th ng n đ nh m t cách đáng k . Làm th nào đ chúng ta
bi t h u nh m i th đ u có th x y ra Đi u này d dàng thi t l p đ c. T t c nh ng
gì chúng ta ph i làm là phân tích th tr ng thành nh ng ph n nh và xem xét các b
ph n này ho t đ ng nh th nào. Thành ph n c b n nh t c a th tr ng là nh ng
nhà giao d ch. Các nhà giao d ch cá nhân ho t đ ng nh m t l c đ y cho giá bán, khi n
chúng thay đ i b ng cách mua lên ho c bán xu ng. T i sao nh ng nhà giao d ch đ y
giá lên ho c xuông Đ tr l i câu h i này, chúng ta ph i thi t l p lý do t i sao ng i
ta giao d ch. Có nhi u lý do và m c đích đ ng sau đ ng c c a m t ng i đ ti n hành
giao d ch trong các th tr ng. Tuy nhiên, v i m c đích c a s minh h a này, chúng ta
không c n bi t t t c lý do ti m n bu c nh ng nhà giao d ch cá nhân hành đ ng vì
cu i cùng h đ a v m t lý do và m t m c đích làm ra ti n.
taduinv.com
Chúng ta bi t đi u này vì ch có hai đi u m t nhà giao d ch có th làm (mua và bán) và
ch có hai k t qu cho m i giao d ch (l i ho c l ). Vì v y tôi nghĩ chúng ta co th gi
đ nh an toàn đi u đó không lien quan c a lý do c a ai đó cho giao d ch đi u cu i cùng
là t t c m i ng i đèu tìm ki m cùng m t k t qu : l i nhu n. Và ch có hai cách đ t o
l i nhu n: Ho c mua th p bán cao, ho c mua cao bán th p. N u chúng ta gi đ nh là ai
cũng mu n ki m ti n, v y ch có m t lý do t i sao b t c nhà giao d ch s đ y giá lên
m c cao nh t ti p theo vì anh ta có th bán nh ng gì anh ta đang mua v i giá cao h n
t i cùng th i đi m này trong t ng lai Đi u này cũng đúng cho nh ng nhà giao d ch
s n sang bán ra t i m c giá th p h n tr c đó c a th tr ng. Anh ta làm v y vì nghĩ
anh ta có th mua l i nh ng gì anh ta đang bán v i giá cao h n t i cùng th i đi m này
trong t ng lai N u chúng ta nhìn vào nh ng hành vi c a th tr ng nh m t ch c
năng c a bi n đ ng giá, và n u vi c bi n đ ng giá là m t ch c năng c a nh ng nhà
giao d ch s n sang nâng ho c gi m giá bán thì ta có th nói t t c nh ng bi n đ nng
giá (hành vi th tr ng) là m t ch c năng mà nh ng nhà giao d ch tin v t ng lai C
th h n là t t c bi n đ ng giá là m t ch c năng c a nh ng nhà giao d ch cá nhân tin
v giá cao và th p Các đ ng c c a hành vi th tr ng thì khá đ n gi n. Ch có có ngu n
l c chính t n t i b t c th tr ng nào: nh ng nhà giao d ch tin vào giá th p, nh ng
nhà giao d ch tin vào giá cao và nh ng nhà giao d ch đang xem và ch đ xác đ nh v i
tâm trí h giá là cao hay th p. V m t k thu t, nhóm th ba t o thành m t l c ti m
năng Nh ng lý do h tr cho các nhà giao d ch tin r ng giá cao hay th p th ng không
thích h p, vì h u h t m i ng i đang giao d ch m t cách không k lu t, không có t
ch c, l n x n và ng u nhiên. Vì v y, nh ng lý do c a h s không c n thi t trong vi c
giúp m i ng i đ t đ c s hi u bi t t t h n v nh ng gì đang x y ra Nh ng hi u
đ c nh ng gì đang x y ra thì cũng không quá khó n u b n nh r ng t t c bi n đ ng
v giá ho c ít bi n đ ng đ u là ch c năng c a s cân b ng ho c b t cân b ng gi a hai
ngu n l c chính: nh ng nhà giao d ch tin là giá s tang và nh ng nhà giao d ch tin là
giá s gi m. N u có s cân b ng gi a hai nhóm, giá s trì tr , vì m i bên s thu hút
ngu n l c c a các ho t đ ng c a bên còn l i. N u có s không cân b ng, giá s thay đ i
theo h ng c a ngu n l c l n h n ho c nh ng nhà giao d ch có ni m tin m nh m
h n v h ng giá s đi Bây gi , tôi mu n b n t h i chính mình đi u gì s ng ng h u
h t nh ng đi u đang x y ra b t c th i gian nào khác h n nh ng gi i h n v t giá
h i đoài và bi n đ ng giá Không có đi u gì có th ngăn vi c tang ho c gi m giá nh
b t c đi u gì mà vài nhà giao d ch trên th gi i tin là có th , n u dĩ nhiên nh ng nhà
giao d ch s s n sang hành đ ng d a trên ni m tin đó Vì v y, ph m vi c a các hành vi
th tr ng trong t p th là gi i h n ch trong nh ng ni m tin c c đoan nh t v giá cao
và th p đang đ c gi b i nh ng thành viên cá nhân trong th tr ng này Tôi nghĩ
s lien quan là hi n nhiên: Có th có m t s đa d ng c đoan c a ni m tin hi n di n
b t c m t th tr ng trong b t c m t kho nh kh c khi n cho h u h t m i th tr
thành có th , Khi chúng ta nhìn vào th tr ng t quan đi m này, th t d dàng th y
đ c m i nhà giao d ch ti m năng đang s n sang nh n m nh ni m tin c a h vào t ng
lai đ u tr thành m t bi n th tr ng.
m t m c đ cá nhân h n đi u này nghĩa là nó ch l y m t nhà giao d ch khác, b t c
đâu trên th gi i đ ph đ nh nh ng gì b n tin là giá cao hay th p. Ch v y thôi, ch m t
ng i.
taduinv.com
Đây là m t ví d minh h a cho quan đi m này. Nhi u năm tr c, môt nhà giao d ch
đ n h i s giúp đ c a tôi. Anh ta là m t nhà phân tích th tr ng lão luy n, th t ra
anh ta còn là m t trong nh ng ng i gi i nh t mà tôi t ng g p Nh ng sau nhi u năm
th t v ng khi đã thua h t ti n c a chính mình và nhi u ng i khác, anh ta cu i cùng
đã s n sang th a nh n là nh m t nhà giao d ch anh đã t b nhi uđ đ c mong
mu n. sau khi nói chuy n v i anh ta m t lúc, tôi xác đ nh r ng m t s tr ng i tâm lý
nghiêm tr ng đã ngăn anh ta thành công M t trong nh ng tr ng i phi n hà nh t là
anh ta cho là mình bi t t t c và c c kì kiêu ng o đi u đó khi n anh ta không th đ t
đ c s linh ho t tâm trí c n thi t đ giao d ch m t cách hi u qu . Nó không lien quan
gì đ n vi c anh ta phân tích gi i th nào. Khi anh y đ n g p tôi anh ta đã quá tuy t
v ng v ti n b c và s giúp đ đ n n i anh ta s n sang làm b t c đi u gì. Vi c đ u
tiên tôi đ ngh anh ta la thay vì tìm ngu n đ u t khác đ tr l i là ng i thua cu c
trong giao d ch, t t h n là anh ta nên tìm m t công vi c, làm nh ng gì anh ta th t s
gi i. Anh ta s có thu nh p đ u đ n trong khi tìm ra v n đ và cùng lúc cung c p cho
ai đó m t d ch v đáng giá Anh ta nghe l i tôi và nhanh chóng tìm đ c m t công vi c
phân tích kĩ thu t cho m t đ n v t v n khá đáng k và cty thanh toán bù tr
Chicago.
Ng i ch t ch g n ngh h u c a cty môi gi i là m t nhà giao d ch lão làng v i h n
năm kinh nghi m trong các h t c a Chicago . Ông ta không bi t nhi u v phân tích k
thu t vì anh ta không bao gi c n nó đ giao d ch Nh ng ông ta không còn giao d ch
t i sàn ch ng khoán n a và đã tìm th y s chuy n đ i qua giao d ch t m t màn hình
khó khan và có ph n bí n. Vì v y ông ta đ ngh m t nhà phân tích k thu t ngôi sao
c a cty đ n ng i cùng ông trong su t th i gian giao d ch và d y cho ông giao d ch k
thu t. Vi c thuê m n m i này cho anh ta c h i đ th hi n h t kh năng c a m t
nhà giao d ch thành công v à nhi u kinh nghi m. Nhà phân tích đã s d ng m t
ph ng pháp đ c g i là đi m và đ ng phát tri n b i Charlie Drummond (Gi a
nh ng th khác đi m và đ ng có th ch ra chính xác các ng ng h tr và kháng
c ). M t ngày, khi c hai đang cùng quan sát th tr ng đ u nành, nhà phân tích đã ch
ra nh ng đi m h tr và kháng c và th tr ng di n ra giao d ch gi a hai c m đi m
này Khi nhà phân tích kĩ thu t gi ng gi i cho v ch t ch nh ng d u hi u c a hai c m
đi m này, anh ta nói m t cách nh n m nh, h u nh ch c ch n r ng th tr ng s đi lên
đ n ng ng kháng c r i d ng l i và đ o chi u.và n u th tr ng đi xu ng đ n ng ng
h tr nó cũng s d ng l i sau đó đi ng c lên Sau đó anh ta gi i thích them n u th
tr ng đi xu ng đ n m c giá anh ta đã tính cho ng ng h tr , vi c tính toán cũng ch
ra đó cũng là giá th p c a ngày. Khi h ng i đó th tr ng đ u nành đã ch m ch m h
xu ng đ n giá mà nhà phân tích đã nói s là ng ng h tr hay là m c th p c a ngày
hôm đó Khi nó đã xu ng đ n đi m này, v ch t ch nhìn nhà phân tích và nói Đây là
khi th tr ng t s d ng l i và đi lên cao h n đúng không
Nhà phân tích tr l i chính xác Đây là m c giá th p nh t c a ngày. V v n, v ch t ch
v n l i Xem này Ông ta nh c đi n tho i, g i m t trong nh ng nhân viên x lý đ n
đ t hàng cho th tr ng đ u nành và nói: Bán 2 tri u gi đ u nành ra th tr ng. Trong
vòng giây sau ông đ t l nh, th tr ng đ u nành r t 10 xen m t gi . V ch t ch quay
l i nhìn vào g ng m t ho ng h t c c đ c a nhà phân tích. Th t Bình tĩnh ông h i,
bây gi n i nào c u đã nói th tr ng s d ng l i ? N u tôi đã có th thay đ i nó ng i
khác cũng v y.
taduinv.com
V n đ là t quan ni m cá nhân c a chúng ta ,nh ng ng i quan sát viên c a th tr ng
, b t c đi u gì đ u có th x y ra và nó ch c n m t nhà giao d ch th c hi n đi u đó
Đây là th c t khó khan, l nh l o c a giao d ch mà ch có nh ng nhà giao d ch r t gi i
đã ch p nh n v i không m t chút xung đ t n i b nào. Làm th nào tôi bi t đi u này?
B i vì ch nh ng nhà giao d ch gi i nh t luôn xác đ nh tr c r i ro tr c khi vào
l nh.Ch nh ng nhà giao d ch gi i nh t m i c t l mà không b o l u hay do d khi th
tr ng nói v i h giao d ch h đang vào là không hi u qu . Và ch nh ng nhà giao d ch
gi i nh t m i có m t s t ch c, h th ng, ch đ qu n lý ti n đ đ t l i nhu n khi th
tr ng đi theo h ng h đang vào l nh. Không gi i h n tr c r i ro, không c t l ho c
không l y l i nhu n m t cách h th ng là ba l i giao d ch th ng g p và cũng th ng
là m c nh t b n có th gây ra. Ch nh ng nhà giao d ch gi i nh t m i lo i b nh ng l i
này ra kh i vi c giao d ch. Vào vài th i đi m trong s nghi p c a h , h h c cách tin
t ng không m y may nghi ng r ng b t c đi u gì đ u có th x y ra, và luôn luôn tính
toán cho nh ng gì h không bi t không mong đ i. Hãy nh r ng có hai ngu n l c gây
ra s thay đ i m c giá: nh ng nhà giao d ch tin r ng th tr ng s đi lên và nh ng nhà
giao d ch tin là th tr ng s đi xu ng. b t c kho nh kh c giao d ch nào, chúng ta
cũng có th th y nh ng ng i có ni m tin m nh m h n b ng cách quan sát n i th
tr ng đang đ ng so v i n i nó đã d ng l i tr c đó N u m t mô hình nh n bi t xu t
hi n, mô hình này có th l p l i chính nó đem đ n cho chúng ta m t ch d n v n i th
tr ng đang h ng đ n Đây chính là l i th c a chúng ta, m t đi u gì đó ta bi t.
Nh ng cũng có nhi u đi u chúng ta không bi t và mãi mãi không bi t tr phi chúng ta
h c đ c cách đ c suy nghĩ Ví d , chúng ta có bi t có bao nhiêu nhà giao d ch có th
đang ng i chu n b và s p vào l nh? Chúng ta có bi t có bao nhiêu ng i trong h
mu n mua và bao nhiêu ng i mu n bán, ho c bao nhiêu c ph n h s n sang mua
ho c bán? Vào b t c kho nh kh c giao d ch nào có bao nhiêu ng i s đ i ý và thoát
l nh? N u h làm nh ng đi u đó bao lâu sau h thoát l nh? Và n u khi h vào l nh,
h s ch n h ng nào?
Đây là nh ng h ng s , không bao gi k t thúc, không rõ, bi n s n mà luôn ho t đ ng
trong các th tr ng. Nh ng nhà giao d ch gi i nh t không c d u nh ng bi n không
rõ b ng cách gi v chúng không t n t i, ho c không c g ng h p lý hóa chúng b ng
s phân tích th tr ng Ng c l i, các nhà giao d ch gi i nh n nh ng bi n s vào tài
kho n c a h , thanh toán chúng vào các thánh phân c a ch đ giao d ch c a h Đ i
v i các nhà giao d ch đi n hình, ch s ng c l i là đúng Anh ta giao d c t quan ni m
v nh ng gì anh ta không th th y, nghe, ho c c m th y t h n không t n t i. Nh ng
lý gi i khác có th tính gì cho hành vi c a anh ta? N u anh ta th t s tin t ng vào s
t n t i c a t t c các n s có ti m năngtác đ ng lên giá trong các th i đi m giao d ch
thì anh ta cũng s tin r ng m i giao d ch có m t k t qu không ch c ch n. Và n u m i
giao d ch th t s có k t qu không ch c ch n thi làm sao anh ta có th làm rõ ho c t
nói mình không d trù r i ro, c t l , ho c có vài cách h th ng đ l y l i nhu n? Trong
nh ng b i c nh này, không tôn tr ng ba nguyên t c c b n thì t ng đ ng v i vi c
t gi t tài chính và c m xúc c a mình, Vì h u h t các nhà giao d ch không tuân th
nh ng nguyên t c này, chúng ta gi đ nh là đ ng c ti m n th t s c a h cho vi c
giao d ch là h y ho i chính h ?
Đi u đó ch c ch n có th nh ng tôi nghĩ ph n trăm nh ng nhà giao d ch c ý ho c vô
ý mu n r i b ti n b c ho c t làm đau mình b ng cách nào đó là c c nh . Vì v y, n u
đ t tài kho n không là lý do ch y u thì đi u gì có th gi ai đó không làm nh ng vi c
s t o ra c m giác ch c ch n, hoàn h o? Câu tr l i khá đ n gi n: nhà giao d ch
taduinv.com
đi n hình không xác đ nh tr c r i ro, c t l ho c nh n l i nhu n m t cách h th ng
vì nhà giao d ch đi n hình không tin là nó c n thi t. Lý do t i sao anh ta tin nó không
c n thi t là anh ta tin anh ta đã bi t chuy n gì s x y ra ti p theo, d a trên nh ng gì
anh ta th y đang di n ra
th i kh c c a dòng ch y c h i N u anh ta đã bi t thì
th t s không có lý do đ tuân th nh ng nguyên t c này Tin t ng, gi đ nh ho c
nghĩ r ng vi c cho là anh ta bi t s là nguyên nhân c a h u h t l i giao d ch mà anh ta
có ti m năng m c ph i (ngo i tr nh ng sai sót đó là k t qu c a vi c kh ng tin t ng
là anh ta x ng đáng v i đ ng ti n). Ni m tin c a chúng ta v nh ng gì đúng và th t là
nh ng ngu n n i l c r t m nh m . Chúng ki m soát m i khía c nh c a cách chúng ta
t ng tác v i th tr ng nh th nào, t nh n th c c a chúng ta, gi i thích, quy t
đ nh hành đ ng và nh ng mong đ i đ n c m giác c a chúng ta v k t qu . Nó c c kì
khó khăn đ ho t đ ng trong m t cách mâu thu n v i nh ng gì chúng ta tin là đúng
Trong m t s tr ng h p, tùy theo s c m nh c a ni m tin, nó có th k bên không
th làm vi c gì vi ph m s toàn v n c a m t ni m tin. Nhà giao d ch kinh đi n không
nh n ra r ng anh ta c n m t c ch bên trong, trong hình th c c a ni m tin m nh m
h u nh bu c anh ta nh n th c th tr ng t quan đi m luôn luôn m r ng l n h n
và m c đ rõ rang cao h n và cũng bu c anh ta luôn luôn hành đ ng thích h p, do
đi u ki n tâm lý và b n ch t c a vi c bi n đ ng giá. Niêm tin giao d ch hi u qu và
chúc năng nh t mà anh ta có th có đ c là b t c đi u gì đ u có th x y ra Bên
c nh th c t nó là s th t, nó s ho t đ ng nh là n n t ng ch c ch n cho vi c xây
d ng nh ng ni m tin khác và thái đ mà anh ta c n đ tr thành nhà giao d ch thành
công. Không có ni m tin đó tâm trí anh ta s t đ ng và vô th c khi n cho anhta tránh.
Ngăn ch n ho c h p lý hóa b t c thong tin nào cho đ nh h ng th tr ng có th làm
vi c gì đó anh ta không ch p nh n là có th làm đ c.
N u anh ta tin vào vi c gì cũng có th x y ra thì không có gì trong tâm trí anh ta tránh.
B i vì b t c vi c gì bao g m m i th đi u này s ho t đ ng nh m t ngu n l c m
r ng cho nh n th c c a anh ta v th tr ng mà s cho phép anh ta nh n thong tin mà
có th m t khác đã vô hình v i anh ta. Th c ch t, anh ta s làm cho anh ta có s n (m
r ng tâm trí đ ch p nh n nhi u h n v kh năng t n t i t quan đi m th tr ng.
Quan tr ng nh t, b ng cách thi t l p m t ni m tin r ng t t c m i th đ u có th x y
ra, anh ta s d y cho tâm trí mình nghĩ theo xác su t đi u này cho đ n nay là nguyên
t c thi t y u nh t cũng nh khó khăn nh t cho ng i ta n m b t và tích h p hi u qu
vào h th ng tinh th n c a h .
taduinv.com
CH
T
NG
DUY C A M T TRADER LUÔN NGHĨ THEOXÁC SU T
Nghĩ v trò ch i xác su t chính xác nghĩa là gì và t i sao xác su t l i quan tr ng v i
m t nhà giao d ch thành công m t cách n đ nh? N u b n dành chút th i gian và
phân tích câu trên, b n s th y r ng tôi làm cho ch c năng c a xác su t có tính nh t
quán. Đi u này có v gi ng nh m t mâu thu n: Làm sao m t ng i nào đó có th
t o k t qu n đ nh t m t vi c có m t xác su t k t qu không ch c ch n Đ tr l i
câu h i này, t t c chúng ta ph i làm là nhìn vào ngành công nghi p Casino.
Các công ty l n dành hàng núi ti n lên đ n hàng trăm tri u n u không mu n nói là
hàng trăm t đô la vào xây d ng khách s n đ thu hút m i ng i đ n sòng bài c a h .
N u b n đã t ng đ n Las Vegas b n bi t chính xác tôi đang nói v đi u gì. Nh ng công
ty trò ch i này cũng ch nh các công ty khác trong đó h ph i ch ng minh h phân
chia tài s n nh th nào cho ban t ng giám đ c và các c đông ch ch t c a h . B n
th y th nào khi h gi i thích v vi c dành t ng l ng ti n l n đ xây khách s n và
sòng bài, ch c năng chính là t o ra doanh thu t m t ho t đ ng có k t qu đ n thu n
ng u nhiên?
NGH CH LÝ: K T QU NG U NHIÊN, K T QU
N Đ NH
Có m t ngh ch lý thú v đây Sòng bài t o ra l i nhu n liên t c n đinh ngày này qua
ngày khác và năm này qua năm khác thu n ti n cho ho t đ ng có k t qu đ n thu n
ng u nhiên Đ ng th i, h u h t các nhà giao d ch tin r ng k t qu c a hành vi th tr ng
là không ng u nhiên cũng không th coi là t o ra l i nhu n n đ nh. Không nên là m t
s n đ nh, k t qu không ng u nhiên t o ra m t k t qu n đ nh, và k t qu ng u
nhiên t o ra k t qu ng u nhiên không n đ nh?
Các ch sòng bài, nh ng tay ch i bài có kinh nghi m và nh ng nhà giao d ch xu t s c
hi u r ng nhà giao d ch đi n hình th y khó khăn đ n m b t là tr ng h p mà có k t
qu có kh năng x y ra có th t o ra k t qu n đ nh, n u b n có th có c may và có
m t l ng m u kh o sát đ l n. Nh ng nhà giao d ch xu t s c xem giao d ch nh m t
trò ch i s , gi ng nh cách mà các sòng bài và các tay ch i bài gi i ti p c n trò đánh
bài.
Đ hình dung, hãy nhìn vào trò kéo xì dzách. Trong trò này, các sòng bài có g p 4.5
ph n l i th so v i các ng i ch i d a trên nh ng nguyên t c h yêu c u nh ng ng i
ch i tham gia cùng Đi u này nghĩa là s m u đ l n (s ng i ch i sòng bài t o ra
l i nhu n ròng b n xen r i trong m i đô la đ c đ t c c vào trò ch i Tính trung
bình c a b n xen r i này đ c tính trong t t c ng i ch i th ng l n (k c nh ng
ng i th ng ít), t t c ng i ch i thua nhi u và t t c nh ng ng i hòa v n ho c v a
th ng v a thua. Cu i m i ngày, m i tu n, m i tháng ho c m i năm sòng bài luôn t ng
k t đ c x p x 4.5 ph n trăm trong t ng s ti n đã đ c đ t c c.
4.5 ph n trăm đó nghe có v không nhi u nh ng hãy đ t trong b i c nh. Gi s t ng
s 100 tri u đô la đ c đ t c c t ng h p t t c l i cho m t bàn ch i xì dzách c a m t
sòng bài trong su t m t năm Sòng bài s có l i nhu n ròng là 4.5 tri u đô la
Nh ng gì ông ch c a sòng bài và nh ng tay ch i chuyên nghi p hi u v b n ch t c a
xác su t là m i ng i ch i cá nhân đ c th ng kê đ c l p v i m i ng i ch i khác
taduinv.com
Đi u này nghĩa là m i ng i ch i cá nhân là duy nh t, t i đó k t qu là ng u nhiên liên
quan v i ng i ch i cu i ho c ng i ch i ti p theo. N u b n t p trung vào t ng ng i
ch i cá nhân s có m t s ng u nhiên, phân b không th d đoán tr c đ c gi a
nh ng ng i th ng và thua Nh ng trên m t t p h p c b n, ch đi u ng c l i m i
đúng N u có m t s l ng ng i ch i đ l n, mô hình s đ c bi t đ n là t o ra m t
k t qu n đ nh, có th d đoán đ c và k t qu th ng kê đáng tin c y.
đây có đi u gì làm cho xác su t l i tr nên khó khăn Đi u đó yêu c u hai lo i c a
ni m tin mà đ t trên b m t d ng nh trái ng c v i m t kia. Chúng ta s g i lo i
th nh t là c p đ vi mô. c p đ này, b n ph i tin vào k t qu không ch c ch n và
không d đoán tr c đ c c a t ng ng i ch i cá nhân B n bi t s th t c a s không
ch c ch n này, vì luôn có m t s bi n không rõ nh h ng đ n s n đ nh c a ván bài
khi đ n l t c a ng i ch i m i. Ví d , b n không bi t tr c đ c bao nhiêu ng i
tham gia s quy t đ nh ch i l t c a h vì h có th rút ho c không rút thêm bài n a.
B t c bi n s nào tác đ ng theo tính n đ nh c a ván bài mà không th ki m soát
ho c bi t tr c đ c s làm cho k t qu ng u nhiên và không ch c ch n (th ng kê
m t cách đ c l p) c a b t kỳ ng i ch i đ c bi t nào so v i ng i ch i khác b t kỳ.
Lo i th hai là c p đ vĩ mô c p đ này, b n ph i tin k t qu c a m t chu i nh ng
ng i ch i có liên quan đ n s ch c ch n và có th d đoán đ c. m c đ ch c
ch n này đ c d a trên nhi u bi n s c đ nh đ c bi t tr c và đ c thi t k đ c
bi t đ t o ra m t l i th cho bên này ho c bên kia. Nh ng bi n s c đ nh tôi đang
đ c p đ n là nh ng quy t c c a trò ch i Nh v y, ngay c khi không bi t ho c không
th bi t tr c đ c (tr khi b n là ng i có năng l c siêu nhiên) trình t c a nh ng
ván th ng và thua, b n có m i liên h ch c ch n r ng n u có đ ng i ch i b t c ai
có l i th cu i cùng s th ng nhi u h n thua M c đ c a s ch c ch n là ch c năng
t t c a đi m l i th .
Đó là kh năng tin t ng vào vi c không d đoán tr c đ c c p đ vi mô và đ ng
th i tin vào kh năng d đoán đ c c a trò ch i c p đ vĩ mô làm cho sòng bài và
các tay ch i bài chuyên nghi p ch i hi u qu và thành công. Ni m tin c a h vào s
duy nh t c a m i ng i ch i ngăn h dính líu t i s n l c vô ích c a vi c c d đoán
k t qu c a t ng tay ch i H đã t ng tìm hi u và hoàn toàn ch p nh n th c t r ng
h không bi t đi u gì s x y ra ti p theo. Quan tr ng h n n a, h không c n bi t m c
đích đ ki m ti n m t cách n đ nh.
Vì h không bi t đi u gì x y ra ti p theo, h không đ t b t c ý nghĩa đ c bi t nào, c m
xúc ho c nói khác đi là v i t ng ng i ch i cá nhân vòng quay bánh xe hay l c súc
s c. Nói cách khác, h không b b i r i b i nh ng kỳ v ng phi th c t v nh ng gì s p
x y ra, cái tôi c a h cũng không đòi h i theo cách ph i làm cho h đúng K t qu là,
r t d đ t p trung gi l i và qu n lý c may c a h m t cách hoàn h o trong khi đó
l i làm cho h ít ph m nh ng sai l m t n kém. H ch th giãn vì h cam k t và s n
sàng đ cho các xác su t đi m l i th c a h ch i cho h , t t c đ u bi t r ng n u
đi m l i th c a h đ t t và s l ng đ l n, h rõ ràng s là ng i chi n th ng.
Nh ng nhà giao d ch xu t s c s d ng cùng chi n l c suy nghĩ nh sòng bài và nh ng
tay ch i bài chuyên nghi p Đi u này không ch hi u qu v i l i nhu n c a h mà đ ng
l c c b n còn h tr nhu c u cho chính xác cùng m t chi n l c trong giao
taduinv.com
d ch cũng nh trong ch i bài M t s so sánh đ n gi n gi a ch i bài và giao d ch s
đ c xác đ nh m t cách rõ ràng h n
Tr c tiên, nhà giao d ch ng i ch i bài và sòng bài đ u th a thu n r ng nh ng bi n
s đã bi t và ch a bi t tác đ ng đ n k t qu c a t ng giao d ch ho c t ng ván bài.
Trong ch i bài nh ng bi n s đã bi t là quy t c c a trò ch i Trong giao d ch, nh ng
bi n s đã bi t (t quan đi m c a nh ng nhà giao d ch cá nhân) là nh ng k t qu
phân tích th tr ng c a h .
Phân tích th tr ng tìm th y mô hình c a nh ng hành vi trong t p h p nh ng hành
đ ng c a t t c m i ng i tham gia vào m t th tr ng. Chúng ta bi t r ng nh ng cá
nhân s hành đ ng theo cùng m t cách trong nh ng tình hu ng và hoàn c nh t ng
t , h t l n này qua l n khác, t o ra nh ng mô hình c a hành vi có th nhìn th y đ c.
T ng t các nhóm cá nhân t ng tác v i m t nhóm khác, ngày qua ngày, tu n qua
tu n cũng t o ra nh ng mô hình hành vi l p l i chính h .
T p h p nh ng mô hình hành vi này có th đ c khám phá và đ c xác đ nh sau đó
b ng cách s d ng nh ng công c phân tích nh đ ng xu h ng đ ng d ch chuy n
trung bình đ th dao đ ng, ho c s đ o chi u, ch k tên m t vài trong s hàng ngàn
nh ng công c luôn có s n cho b t kỳ nhà giao d ch nào. M i công c phân tích s d ng
m t chu i tiêu chu n đ xác đ nh nh ng ranh gi i c a t ng mô hình hành vi đ c xác
đ nh. Chu i tiêu chu n và ranh gi i đ c xác đ nh là nh ng bi n s th tr ng đã bi t
c a nhà giao d ch. Nh ng bi n s đó dành cho nhà giao d ch cá nhân cũng là các quy
t c c a trò ch i dành cho sòng bài và ng i ch i bài Theo đó nh ng công c phân
tích c a nhà giao d ch là nh ng bi n s đã bi t đ t nh ng c may thành công đi m l i
th ) vào b t kỳ giao d ch nào theo ý thích c a nhà giao d ch, gi ng cách mà các quy t c
c a trò ch i đ t c c v n may c a sòng bài.
Th hai, chúng ta bi t r ng trong ch i bài m t s bi n không bi t ho t đ ng trên k t
qu c a t ng ván ch i Trong trò xì dzách nh ng n s là đ c chia trong ván bài và
làm sao ng i ch i ch n ch i theo l t c a h . Trong trò súc s c đó là cách con súc
s c quay. Và trong trò quay s đó t ng l c áp d ng đ quay bánh xe. T t nh ng n s
này tác đ ng lên k t qu c a m i l n ch i riêng bi t, theo cách mà làm cho m i l n
ch i đ c th ng kê đ c l p v i b t kỳ ván ch i riêng l nào theo đó t o ra m t s
phân ph i ng u nhiên gi a nh ng l n th ng và thua.
Giao d ch cũng bao g m m t s n s hành đ ng theo k t qu c a b t kỳ mô hình hành
vi đ c bi t mà m t nhà giao d ch có th xác đ nh và s d ng nh đi m l i th c a h .
Trong giao d ch, n s là t t c nh ng nhà giao d ch khác có ti m năng tham gia vào
th tr ng đ đ t ho c thoát m t giao d ch. M i giao d ch góp ph n vào v th c a th
tr ng t i b t kỳ th i đi m nào nghĩa là m i nhà giao d ch hành đ ng theo m t ni m
tin v nh ng gì cao và th p đóng góp vào t p h p mô hình hành vi đ c th hi n vào
th i đi m đó
N u có m t mô hình có th nh n bi t, và n u nh ng bi n s đ c s d ng đ xác đ nh
mô hình phù h p v i đ nh nghĩa v m t đi m l i th c a m t nhà giao d ch đ c bi t
thì chúng ta có th nói r ng th tr ng đang t o ra cho nhà giao d ch m t c h i đ
mua giá th p ho c bán giá cao, d a trên s xác đ nh c a nhà giao d ch. Gi đ nh nhà
giao d ch n m c h i đ t o l i th và đ t m t l nh giao d ch. Nhân t nào s xác đ nh
li u th tr ng có đi theo đúng h ng c a đi m l i th c a nhà giao d ch hay đi ng c
l i? Câu tr l i là: hành vi c a nh ng nhà giao d ch khác!
taduinv.com
T i th i đi m nhà giao d ch đ t m t l nh giao d ch, và sau bao lâu nhà giao d ch ch n
gi a l i l nh đó nh ng nhà giao d ch khác s tham gia vào th tr ng đó H s hành
đ ng theo ni m tin v nh ng gì cao và th p. b t c th i đi m nào, m t s ph n trăm
các nhà giao d ch khác s đóng góp vào m t k t qu a thích c a đi m l i th c a nhà
giao d ch c a chúng ta, và s tham gia c a m t s ph n trăm nh ng nhà giao d ch s
ph nh n đi m l i th c a h Không có cách nào đ bi t l i th nh ng ng i khác s
hành x th nào và hành vi c a h s tác đ ng đ n giao d ch c a h th nào do đó k t
qu c a giao d ch là không ch c ch n. Th c t là, k t qu c a m i giao d ch (h p l )
quy t đ nh tác đ ng theo m t các nào đó đ n hành vi ti p theo c a nh ng nhà giao
d ch khác tham gia vào th tr ng đó làm cho k t qu c a t t c nh ng l nh giao d ch
là không ch c ch n.
Khi t t c các nhà giao d ch có m t k t qu không ch c ch n cũng gi ng trò đánh bài,
m i giao d ch ph i th ng kê đ c l p v i giao d ch ti p theo, giao d ch sau đó ho c b t
kỳ giao d ch nào trong t ng lai ngay c khi nhà giao d ch có th s d ng cùng m t
chu i nh ng bi n s đã bi t đ xác đ nh đi m l i th c a h cho t ng giao d ch. H n
n a, n u k t qu c a t ng giao d ch riêng l đ c th ng kê đ c l p v i t t c giao d ch
khác, ch c h n cũng v n có m t s phân ph i ng u nhiên gi a nh ng giao d ch th ng
và thua b t kỳ chu i nh ng giao d ch, ngay c nh ng c may thành công c a t ng
giao d ch riêng l có th đang trong v n may c a nhà giao d ch.
Th ba, ch sòng bài không c g ng d đoán ho c bi t tr c k t qu c a t ng ván bài
riêng l . V i ngo i l th c t đi u này s vô cùng khó khăn đ a ra t t c nh ng n s
đang ho t đ ng trong m i trò ch i là đi u không c n thi t đ t o ra m t k t qu n
đ nh. Nh ng nhà v n hành sòng bài đã h c đ c r ng t t c vi c h ph i làm là gi l i
th trong l t c a h và có m t kh i l ng m u đ l n c a nh ng ván ch i mà trong
đó h có c h i đ nh ng đi m l i th c a h phát huy hi u qu t i đa
GIAO D CH THEO TH I ĐI M
Các nhà giao d ch đã h c cách suy nghĩ v xác su t ti p c n th tr ng g n nh theo
cùng m t quan đi m. c p đ vi mô, h tin r ng m i giao d ch ho c m i đi m l i th
đ u là duy nh t Đi u h hi u v b n ch t c a giao d ch là t i b t kỳ kho nh kh c nào,
th tr ng có th gi ng h t nhau trên m t bi u đ t i m t vài th i đi m tr c đó và
nh ng đo l ng hình h c cũng nh nh ng tính toán thu t toán đ c dùng đ xác đ nh
t ng đi m l i th có th chính xác gi ng t đi m l i th này đ n đi m ti p theo nh ng
s th ng nh t th c s c a th tr ng t m t th i đi m t i th i đi m ti p theo là không
bao gi gi ng nhau.
Đ i v i b t kỳ mô hình c th nào hi n t i gi ng nhau chính xác nh nh ng mô hình
t i m t vài th i đi m tr c đó s đòi h i t t c nh ng nhà giao d ch đã t ng tham gia
t i th i đi m tr c đó xu t hi n. Thêm n a là, t ng ng i trong s h cũng s ph i
t ng tác v i nh ng ng i khác theo cách chính xác nh nhau trong m t vài th i đi m
đ t o ra k t qu gi ng h t nhau đ i v i b t c mô hình nào đ c quan sát. Nh ng c
may x y ra đi u này không t n t i.
B n hi u hi n t ng này là m t đi u c c kỳ quan trong vì nh ng tác đ ng tâm lý đ n
giao d ch c a b n không th quan tr ng h n Chúng ta có th s d ng t t c nh ng
công c đa d ng đ phân tích hành vi th tr ng và tìm ra nh ng mô hình đ i di n cho
nh ng đi m l i th t t nh t, và t m t quan đi m phân tích, nh ng mô hình này có
th xu t hi n chính xác nh nhau trong m i ph ng di n, c v m t thu t toán và
taduinv.com
tr c quan. Tuy nhiên, n u s th ng nh t c a nhóm nh ng nhà giao d ch t o ra mô
hình hi n t i khác v i th m chí có m t ng i trong nhóm đó đã t o ra mô hình trong
quá kh , thì k t qu c a mô hình hi n t i có kh năng khác v i mô hình trong quá
kh . (Ví d v phân tích và nh ng minh h a c a ch t ch h i đ ng qu n tr đi m này
là khá t t). Ch có m t nhà giao d ch đâu đó trên th gi i v i m t ni n tin khác v
t ng lai đ thay đôi k t qu c a b t kỳ mô hình th tr ng đ c bi t nào và ph nh n
đi m l i th mà mô hình đó th hi n.
Đ c đi m c b n nh t c a hành vi th tr ng là t ng kho nh kh c hi n t i c a tình
hu ng th tr ng, t ng kho nh kh c hi n t i c a mô hình hành vi, và t ng kho nh
kh c hi n t i c a đi m l i th là luôn luôn x y ra duy nh t k t qu c a riêng nó đ c
l p v i t t c nh ng cái khác. Tính duy nh t nghĩa là chuy n gì cũng có th x y ra, ho c
nh ng gì chúng ta bi t (kỳ v ng ho c d đoán ho c nh ng gì chúng ta không bi t
(không th bi t, tr khi chúng ta có linh c m đ c bi t). M t dòng ch y liên t c c a
nh ng bi n s đã bi t và nh ng n s t o ra m t môi tr ng xác su t mà chúng ta
không bi t ch c chuy n gì s x y ra ti p theo.
Câu cu i này có v khá h p lý, th m chí là rõ ràng nh ng có m t v n đ l n đây là
hoàn toàn không logic ho c không rõ ràng. Nh n th c đ c s không ch c ch n và
hi u đ c b n ch t c a xác su t không đánh đ ng v i m t kh năng ho t đ ng th c
s hi u qu t quan đi m c a xác su t nghĩ v xác su t có th r t khó đ n m b t, vì
t duy c a chúng ta không t nhiên x lý thông tin theo cách này Mà ng c l i t duy
c a chúng ta làm cho chúng ta nh n ra nh ng gì chúng ta bi t, và nh ng gì chúng ta
bi t là m t ph n trong quá kh c a chúng ta trong khi đó trên th tr ng m i kho nh
kh c đ u là m i và duy nh t, dù th m chí có th có m t vài đi m t ng đ ng đã t ng
x y ra trong quá kh .
Đi u này nghĩa là tr khi chúng ta rèn luy n tâm trí chúng ta đ nh n ra tính duy nh t
c a t ng kho nh kh c, tính duy nh t đó s t đ ng l c ra ngoài nh n th c c a chúng
ta. Chúng ta s ch nh n ra nh ng gì chúng ta bi t tr ra b t kỳ thông tin nào đã b
ngăn l i b i n i s c a chúng ta; nh ng th khác s v n không xu t hi n Đi m m u
ch t là có m t vài m c đ c a tinh x o v suy nghĩ trong xác su t có th làm cho m t
s ng i cân nh c v t t c s c g ng đ th ng nh t vào h th ng tinh th n c a h
nh m t chi n l c ch c năng suy nghĩ R t nhi u nhà giao d ch không th c s hi u
đi u này; k t qu là h gi thuy t m t cách sai l m r ng h đang nghĩ v xác su t, vì
h có m t vài m c đ hi u bi t v nh ng khái ni m c a xác su t.
Tôi đã t ng làm vi c v i hành trăm nh ng nhà giao d ch h gi thuy t m t các sai l m
v nh ng gì h đã nghĩ v xác su t nh ng không ph i Đây là m t ví d c a m t nà
giao d ch tôi đã t ng làm vi c cùng đó là Bob Bob có m t ch ng ch v c v n trong
giao d ch (CTA), Bob qu n lý g n 50 tri u đô la trong các kho n đ u t Anh ta làm
trong ngh g n
năm Anh ta đã t i m t trong các cu c h i th o c a tôi vì anh ta
không bao gi có kh năng t o ra h n m i hai đ n m i tám ph n trăm l i nhu n
m t năm trên t ng s ti n anh ta đ c qu n lý. T l l i nhu n này là h p lý nh ng
Bob đã c m th y vô cùng b t mãn vì nh ng kh năng phân tích c a anh ta g i ý r ng
anh ta nên đ t m t trăm năm m i
đ n hai trăm ph n trăm
l i nhu n
hàng năm
Tôi s t v Bob nh m t ng i sành s i v b n ch t c a xác su t. Nói cách khác, anh
ta hi u v nh ng khái ni m nh ng anh ta không hi u cách v n hành t m t góc đ
taduinv.com
c a xác su t. R t nhanh sau khi tham d bu i h i th o, anh ta g i cho tôi xin m t vài
l i khuyên Đây là m c trích t nh t ký c a tôi đ c vi t ngay sau cu c nói chuy n
đi n tho i.
Ngày 28/9/2005 Bob đã g i cho tôi v i m t v n đ Anh ta đ t m t l nh gi a và
đ t đi m c t l t i giá th tr ng. Th tr ng đã giao d ch m t ph n ba đ ng đi đ n
đi m c t l c a anh ta và sau đó quay l i đi m đ t l nh khi mà anh ta đã quy t đ nh
thoát kh i giao d ch đó G n nh ngay l p t c sau khi anh ta thoát l nh, giao d ch đã
đi thêm
đi m theo h ng c a giao d ch này nh ng t t nhiên anh ta đã thoát l nh
th tr ng Anh ta đã không hi u chuy n gì đã x y ra.
Đ u tiên tôi đã h i anh ta r i ro là gì. Anh ta không hi u sao tôi l i h i anh ta nh th .
Anh ta th a nh n r ng anh ta ch p nh n r i ro vì đã đ t đi m c t l . Tôi tr l i r ng
ch vì anh ta đã đ t đi m c t l không có nghĩa là anh ta th c s ch p nh n r i ro c a
giao d ch. Có nhi u đi u có th là r i ro nh m t ti n, sai l m, không hoàn h o v v
tùy thu c vào đ ng l c c b n c a giao d ch. Tôi nh n m nh r ng ni m tin c a m t
ng i luôn đ c b c l ra b ng nh ng hành đ ng c a h . Chúng ta có th gi thi t
r ng anh ta có m t ni m tin v m t nhà giao d ch k lu t là luôn xác đ nh r i ro và
luôn đ t đi m c t l . Và vì v n hành ni m tin đó anh ta đã làm theo nh m t nhà giao
d ch k lu t Nh ng m t ng i có th đ t đi m c t l và đ ng th i không tin r ng anh
ta s d ng l i ho c giao d ch đó s ho t đ ng ch ng l i anh ta cho lĩnh v c đó
Theo cách anh ta đã miêu t tình hu ng, v i tôi có v nh gi ng chính xác nh ng gì đã
di n ra v i anh ta Khi anh ta đ t l nh, anh ta không tin anh ta s d ng l i Anh ta cũng
không tin th tr ng s giao d ch ch ng l i anh ta. Trên th c t anh ta đã r t kiên quy t
r ng khi th tr ng quay l i đi m vào l nh c a anh ta, anh ta thoát l nh đ tr ng ph t
th tr ng v i m t c nh báo v i thái đ Tao s cho mày th y dù th tr ng ch di n
ra ch ng l i anh ta ch m t đi m
Sau khi tôi nh n m nh đi u này cho Bob anh ta đã nói chính xác anh đã có thái đ đó
khi anh ta thoát l nh Anh ta đã nói anh ta đ i giao d ch đ c bi t này nhi u tu n r i và
khi th tr ng cu i cùng đi m này anh ta đã nghĩ s ngay l p t c đ o chi u. Tôi tr
l i b ng cách nh c anh ta hãy nhìn vào kinh nghi m nh cách nh n m nh đ n gi n v
đi u gì đó mà anh ta c n h c h i Đi u tiên quy t đ nghĩ v xác su t chính là b n ch p
nh n r i ro, vì n u b n không ch p nhân, b n s không mu n đ i m t v i nh ng kh
năng r ng b n không ch p nh n n u và khi xác su t x y ra.
Khi b n luy n t p cho tâm trí b n nghĩ v xác su t nghĩa là b n đã hoàn toàn ch p
nh n t t c các xác su t (mà không có c n tr hay mâu thu n bên trong) và b n luôn
làm đi u đ cân nh c v nh ng l c l ng không bi t rõ Nghĩ theo cách này là g n nh
là không th tr khi b n đã t ng làm cho tinh th n c a b n ho t đ ng m t cách c n
thi t đ cho qua đi c a nhu c u mu n bi t đi u gì s x y ra ti p theo ho c nhu c u
ph i chính xác trong t ng giao d ch. Trên th c t , m c đ mà b n nghĩ là b n bi t,
th a nh n b n bi t ho c theo b t c cách nào c n đ bi t chuy n gì s x y ra đó đ ng
nghĩa v i m c đ b n s th t b i nh m t nhà giao d ch.
Các nhà giao d ch đã t ng h c đ nghĩ v xác su t t tin v i toàn b thành công c a h ,
vì h đ t h vào m i giao d ch phù h p v i đ nh nghĩa v m t đi m l i th . H không
c th ch n nh ng đi m l i th mà h nghĩ hay gi đ nh, ho c tin là s hi u qu và giao
d ch t i nh ng đi m đó h cũng không tránh nh ng đi m l i th mà vì lý
taduinv.com
do nào đó h nghĩ hay gi đ nh ho c tin r ng nh ng đi m đó không ho t đ ng hi u
qu . N u h đã t ng làm m t trong nh ng đi u này, h s mâu thu n v i ni m tin c a
h v tình hu ng c a kho nh kh c hi n t i luôn là duy nh t, t o ra m t s phân ph i
ng u nhiên gi a th ng và thua trong b t kỳ chu i nh ng đi m l i th nào. H đã t ng
h c th ng là khá đau đ n, r ng h không bi t tr c nh ng đi m l i th nào s hi u
qu và cái nào không hi u qu . H đã ng ng vi c c g ng đoán tr c k t qu . H đã
th y r ng t n d ng m i đi m l i th , h tăng thêm đ l n c a nh ng giao d ch trong
m u kh o sát c a h trong đó cho m i đi m l i th h s d ng c h i phong phú đ
ch i theo c may c a h , ch gi ng nh các sòng bài.
M t khác, t i sao b n nghĩ các nhà giao d ch không thành công l i b ám nh v i phân
tích th tr ng. H khao khát c m giác c a s ch c ch n r ng nh ng phân tích s xu t
hi n đ t o cho h nh ng c h i. M c dù trong m t vài tr ng h p thì nh ng phân
tích đúng và cho h c h i nh ng s th t thì nh ng nhà giao d ch đi n hình ki u này
mu n luôn đúng t t c nh ng giao d ch riêng l . H nóng lòng c g ng đ t o ra đi u
gì ch c ch n mà không h t n t i Đi u tr trêu là n u h hoàn toàn ch p nh n th c t
r ng s ch c ch n không t n t i, h s t o ra s ch c ch n mà h mong mu n: h s
hoàn toàn ch c ch n r ng s ch c ch n không t n t i.
Khi b n đ t đ c s ch p nh n hoàn toàn v đi u không ch c ch n c a m i đi m l i
th và tính duy nh t c a t ng kho nh kh c, s t c gi n hay bu n phi n v i giao d ch
c a b n s ch m d t H n n a, b n s không d ph m sai l m trong t t c giao d ch
đi n hình mà làm gi m kh năng n đ nh trong các giao d ch và phá h y c m giác t
tin c a b n. Ví d , không xác đ nh r i ro tr c khi vào m t l nh cho đ n nay là l i
chung nh t c a t t c nh ng sai l m trong giao d ch, và b t đ u toàn b quá trình giao
d ch t m t quan đi m không thích h p. Th c t rõ ràng là b t c đi u gì cũng có th
x y ra, s không t o ra c m giác hoàn h o đ quy t đ nh tr c khi th c hi n m t giao
d ch nh ng gì th tr ng ph i nhìn, nghe ho c c m th y gi ng nh đ nói v i b n r ng
đi m l i th c a b n không ho t đ ng? V y t i sao nhà giao d ch đi n hình không
quy t đ nh đ làm đi u đó ho c làm đi u đó trong t ng th i đi m riêng bi t?
Tôi đã t ng đ a ra câu tr l i cho b n ch ng tr c nh ng có nhi u h n th và
cũng có m t s logic t nh có liên quan nh ng câu tr l i là đ n gi n. Nhà giao d ch
đi n hình không mu n xác đ nh tr c r i ro khi vào m t l nh vì h không tin đi u đó
là c n thi t. Cách duy nh t h có th tin là đi u đó là không c n thi t là n u h tin h
bi t chuy n gì s x y ra ti p theo. Lý do h tin r ng h bi t chuy n gì s x y ra ch vì
h không mu n vào l nh cho đ n khi h tin ch c r ng h đúng T i th i đi m mà h
tin ch c giao d ch s th ng thì không c n thi t ph i xác đ nh r i ro n a (vì n u h luôn
đúng thì không có r i ro nào)
Các nhà giao d ch đi n hình đi qua bài t p v thuy t ph c b n thân r ng h luôn đúng
tr c khi h đ t m t l nh, vì s l a ch n thay th (b sai đ n gi n là không ch p nh n
đ c. Hãy nh r ng tâm trí chúng ta là m t s i dây t p h p k t n i. K t qu là, ph m
sai l m b t kỳ giao d ch nào đ u có kh năng k t n i v i b t kỳ (ho c t t c ) kinh
nghi m khác trong đ i s ng c a m t nhà giao d ch khi h ph m sai l m. Ng ý đây
là b t kỳ giao d ch nào cũng có th d dàng ch m vào n i đau ch ng ch t mà h m c
sai l m t t c th i đi m trong đ i h Đ a ra m t đ ng t n đ ng ch a đ c gi i
quy t năng l ng tiêu c c bao quanh nh ng gì có nghĩa là sai l m đang t n t i
taduinv.com
v i h u h t m i ng i đi u này d th y t i sao m i và m i giao d ch có th mang l i
ý nghĩa th c s cho m t cu c s ng ho c tình hu ng ch t ng i.
Vì v y đ i v i nhà giao d ch đi n hình xác đ nh nh ng gì th
nghe ho c c m th y gi ng nh đ nói v i h r ng m t giao d
t o ra m t tình th ti n thoái l ng nan không th hòa gi i đ
th ng m t các tuy t v ng và cách duy nh t h có th làm đi
nh ng cách duy nh t h s tham gia là h ch c ch n l nh đó s
tr ng s ph i nhìn,
ch không hi u qu s
c. M t m t, h mu n
u đó là tham gia vào
th ng.
M t khác, n u h xác đ nh r i ro c a h , h c ý thu th p ch ng c s ph nh n m t
vài đi u h đã t ng tuy t ph c b n thân. H s mâu thu n v i quá trình ra quy t đ nh
h đã đi qua đ thuy t ph c b n thân r ng giao d ch s hi u qu . N u h ti p xúc v i
b n thân cho thông tin mâu thu n, s ch c ch n t o ra m t vài m c đ nghi ng v
tính kh thi c a giao d ch. N u h cho phép b n thân tr i nghi m nghi ng , r t không
ch c h s tham gia. N u h không đ t l nh và l nh đó hóa ra l i th ng, h s vô cùng
đau đ n, kh s Đ i v i m t s ng i không có gì đau đ n h n vi c nh n ra m t c
h i nh ng b l vì s nghi ng b n thân Đ i v i nhà giao d ch đi nhình, cách duy nh t
c a tâm lý khó x là b qua r i ro và v n thuy t ph c r ng giao d ch đó đúng
N u m t vài trong s các tình hu ng nghe có v quen, hãy cân nh c đi u này: khi b n
đang thuy t ph c b n thân r ng b n đúng nh ng gì b n đang nói v i b n thân là Tôi
bi t ai đang trong th tr ng và ai đang b c vào th tr ng. Tôi bi t nh ng gì h
tin t ng v cái gì cao, cái gì th p H n n a, tôi bi t kh năng c a t ng cá nhân đ
hành đ ng lên nh ng ni m tin đó m c đ sáng t ho c có liên quan thi u xung đ t
bên trong), và v i s hi u bi t này, tôi có th xác đ nh cách nh ng hành đ ng c a t ng
cá nhân này s tác đ ng đ n s d ch chuy n giá trong hình th c t p h p m t giây, m t
phút, m t gi , m t ngày hay m t tu n t th i đi m hi n t i Hãy nhìn vào quá trình
thuy t ph c b n thân b n r ng b n đúng theo quan đi m này đó có v h i vô lý ph i
không?
Đ i v i nh ng nhà giao d ch đã t ng h c đ nghĩ v xác su t, s không có tình th
khó x nào Xác đ nh tr c r i ro không đ t ra m t v n đ cho nh ng nhà giao d ch
này vì h không giao d ch t m t quan đi m đúng hay sai H đã h c r ng giao d ch
không có gì đ làm v i vi c đúng và sai đ i v i t ng giao d ch riêng bi t. K t qu là,
h không nh n ra r i ro c a giao d ch trong cùng m t cách trong khi nhà giao d ch
đi n hình l i nh n ra.
B t kỳ các nhà giao d ch gi i nh t nào (nh ng nhà t t ng v xác su t) có th cũng
có năng l ng tiêu c c bao quanh nghĩa là b m c sai l m nh nhà giao d ch đi n hình.
Nh ng mi n là h xác đ nh m t cách h p lý giao d ch nh m t trò ch i xác su t, c m
xúc c a h ph n ng v i k t qu c a b t kỳ giao d ch riêng l nào t ng đ ng v i
cách nhà giao d ch tiêu bi u s c m th y th nào v vi c tung đ ng xu nh ng v i h u
h t m i ng i m c sai l m v vi c xác đ nh tr c m t đ ng xu s không ch m vào n i
đau ch ng ch t t t c th i gian khác trong cu c s ng c a h khi h m c sai l m.
T i sao? H u h t m i ng i bi t r ng k t qu c a m t đ ng xu đ c tung lên là ng u
nhiên. N u b n k t qu là ng u nhiên, thì b n mong mu n m t cách t nhiên m t k t
qu ng u nhiên. Tính ng u nhiên ng ý v ít nh t m t vài m c đ không ch c ch n.
V y nên khi chúng ta tin vào m t k t qu ng u nhiên, có m t hàm ý ch p nh n r ng
taduinv.com
chúng ta không bi t k t qu s là gì. Khi chúng ta ch p nh n tr c m t s ki n r ng
chúng ta không bi t k t qu s nh th nào, s ch p nh n đó có nh h ng đ n vi c
gi nh ng mong mu n trung l p và k t thúc m c a chúng ta.
Gi chúng ta đang chú tâm vào đi m r t c t lõi c a nh ng gì làm cho nhà giao dich
đi n hình đau kh . B t c kỳ v ng nào v hành vi th tr ng là chi ti t đ c xác đ nh
rõ, ho c c ng nh c thay vì tr nên trung l p và k t thúc m thì l i là phi th c th và
có kh năng gây t n h i Tôi đ nh nghĩa m t kỳ v ng phi th c t nh m t đi u không
t ng ng v i kh năng có s n t quan đi m c a th tr ng. N u t ng kho nh kh c
trên th tr ng là duy nh t và đi u gì cũng có th x y ra thì b t kỳ s kỳ v ng nào đ u
không ph n ánh nh ng đ c đi m ranh gi i nh này là phi th c t .
QU N LÝ NH NG KỲ V NG
T n h i ti m năng gây ra b i vi c gi nh ng kỳ v ng phi th c t xu t phát t tác đ ng
đ n cách chúng ta nh n th c v thông tin. Nh ng kỳ v ng là nh ng đ i di n tinh th n
c a nh ng gì mà m t vài th i đi m t ng l i s th y, nghe n m, ng i ho c c m giác.
Nh ng kỳ v ng đ n t nh ng gì chúng ta bi t Đi u này có ý nghĩa vì chúng ta không
th kỳ v ng đi u gì đó chúng ta không có ki n th c ho c không nh n th c đ c. Nh ng
gì chúng ta bi t đ ng nghĩa v i nh ng gì chúng ta đã h c đ tin v nh ng cách trong
đó môi tr ng bên ngoài có th th hi n đ c b n thân nó. Nh ng gì chúng ta tin là
phiên b n s th t c a riêng cá nhân chúng ta. Khi chúng ta kỳ v ng đi u gì đó chúng
ta ph n ánh trong t ng lai nh ng gì chúng ta tin là th t Chúng ta đang kỳ v ng môi
tr ng bên ngoài m t phút, m t gi , m t ngày, m t tu n, hay m t tháng t th i đi m
hi n t i là cách chúng ta th hi n s kỳ v ng trong tâm trí chúng ta.
Chúng ta ph i th n tr ng v nh ng gì ph n ánh trong t ng lai vì không gì khác có
kh năng t o ra nhi u b t h nh và c m xúc kh n kh h n m t kỳ v ng d dang. Khi
nh ng chuy n x y ra chính xác nh b n kỳ v ng thì b n c m th y th nào? Câu tr l i
nói chung là tuy t v i (bao g m c m giác gi ng nh h nh phúc, vui v , hài lòng và m t
c m giác l n h n c h nh phúc), trái l i, t t nhiên, b n đã kỳ v ng m t đi u gì đó kh ng
khi p, d s và nó cũng bi u l ra Ng c l i, b n c m th y th nào khi nh ng kỳ v ng
c a b n không đ c hoàn thành hay còn dang d ? Câu tr l i ph bi n là c m giác đau
đ n. T t c nh ng tr i nghi m c a m t vài m c đ c a t c gi n, b c b i, th t v ng,
ti c nu i, không hài lòng ho c b ph n b i khi th y môi tr ng không chính xác nh
nh ng gì chúng ta kỳ v ng (tr khi, t t nhiên, chúng ta hoàn toàn ng c nhiên b i m t
vài đi u t t h n nh ng gì chúng ta t ng t ng).
Đây là cách chúng ta v ng vào nh ng v n đ . Vì nh ng kỳ v ng c a chúng ta đ n t
nh ng gì chúng ta bi t, khi chúng ta quy t đ nh ho c tin r ng chúng ta bi t đi u gì đó
chúng ta t nhiên mong đi u đó là đúng đi m này, chúng không còn m t t th
trung l p hay tr ng thái tinh th n m và không khó đ hi u t i sao. N u chúng ta s
c m th y th t tuy t n u th tr ng làm theo nh ng gì chúng ta kỳ v ng, ho c c m th y
th t kh ng khi p n u th tr ng không hành đ ng theo nh ng gì chúng ta kỳ v ng khi
chúng ta không th c s
tr ng thái trung l p ho c tr ng thái c i m . Có m t chút mâu
thu n là, nh h ng c a ni m tin đ ng sau nh ng kỳ v ng s gây ra cho chúng ta nh n
th y thông tin th tr ng theo m t cách kh ng đ nh nh ng gì chúng ta kỳ v ng (chúng
t nhiên c m th y t t và c ch ngăn ch n n i đau s b o
taduinv.com
v chúng ta t thông tin không xác nh n nh ng gì chúng ta kỳ v ng (gi chúng ta t
c m giác x u)
Nh tôi đã t ng đ c p tâm trí chúng ta đ c thi t k đ giúp chúng ta tránh c n i
đau th ch t và tinh th n. Nh ng c ch tránh n i đau t n t i c
c p đ có ý th c và
ti m th c. Ví d , n u m t v t ti n v phía đ u b n, b n ph n ng theo b n năng là ra
kh i đ ng đi Né tránh không đòi h i m t quá trình ra quy t đ nh có ý th c. M t khác,
n u b n nhìn rõ đ v t và có th i gian suy nghĩ v l a ch n ph ng án b n có th
quy t đ nh tóm l y v t đó l y tay b t l y đ v t ho c cúi đ u xu ng. T t c nh ng hành
đ ng này là ví d c a vi c chúng ta làm th nào đ b o v b n thân kh i n i đau th
ch t.
B o v b n thân chúng ta kh i n i đau c m xúc và tinh th n ho t đ ng theo cùng m t
cách, ngo i tr khi chúng ta đang b o v b n thân t thông tin. Ví d , th tr ng th
hi n thông tin v nó và có kh năng d ch chuy n theo m t h ng c th . N u có s khác
bi t gi a nh ng gì chúng ta mu n ho c kỳ v ng và nh ng gì th tr ng cung c p ho c
có s n thì c ch né tránh n i đau t o ra đ đ n bù cho nh ng khác bi t.
Nh v i n i đau th xác, nh ng c ch này v n hành c hai m c đ có ý th c và
ti m th c.
Đ b o v chúng ta m c đ có ý th c t thông tin đau đ n, chúng ta bi n minh, bào
ch a, c ý thu th p thông tin s trung hòa t m quan tr ng c a thông tin đ i l p, t c
gi n đ tránh xa thông tin xung đ t) ho c ch đ n gi n là t l a d i chính mình.
m c đ ti m th c quá trình ngăn ng a n i đau tinh t và bí n h n nhi u. m c
đ này, tâm trí chúng ta có th ngăn kh năng nhìn th y nh ng kh năng khác thâm
chí trong nh ng hoàn c nh khác chúng s có kh năng nh n ra chúng. Hi n t i, vì
chúng mâu thu n v i nh ng gì chúng ta mu n ho c kỳ v ng c ch né tránh n i đau
c a chúng ta có th làm chúng bi n m t nh th chúng không t n t i Đ hình dung
hi n t ng này, ví d t t nh t tôi đã t ng đ a ra cho b n là chúng ta đang giao d ch
khi th tr ng d ch chuy n ng c h ng v i chúng ta. Trong th c t , th tr ng đã
t o l p m t xu h ng ng c chi u v i nh ng gì chúng ta mu n ho c kỳ v ng. Thông
th ng, chúng ta s không có v n đ gì trong vi c xác đ nh ho c nh n ra mô hình này
n u s th t không ph i là th tr ng đang di chuy n ng c h ng v i chúng ta. Tuy
nhiên mô hình m t đi ý nghĩa tr nên vô hình) vì chúng ta th y chúng quá đau đ n
đ nh n ra.
Đ tránh n i đau chúng ta thu h p s t p trung chú ý c a chúng ta vào thông tin mà
tránh cho chúng ta đau đ n dù đó là n i đau không đáng k ho c r t nh . Trong khi
đó thông tin xác đ nh rõ s hi n di n m t xu h ng và c h i đ giao d ch theo h ng
c a xu h ng đó tr nên vô hình Xu h ng không bi n m t t th c ti n v t ch t,
nh ng kh năng nh n ra c a chúng ta bi n m t. C ch tránh n i đau ngăn kh năng
xác đ nh và bi u đ t nh ng gì th tr ng đang v n hành nh m t xu h ng.
Xu h ng sau đó s vô hình cho đ n khi th tr ng ho c đ o chi u l i theo h ng c a
chúng ta ho c chúng ta bu c ph i thoát kh i giao d ch vì áp l c m t quá nhi u ti n tr
nên không th ch u n i. Không ph i cho đ n khi chúng ta thoát kh i giao d ch ho c
thoát kh i nguy hi m mà xu h ng m i xu t hi n tr nên rõ ràng nh các c h i ki m
ti n b ng giao d ch theo cùng xu h ng Đây là m t ví d hoàn h o c a s nh n th c
mu n 20-20.
taduinv.com
T t c nh ng phân bi t mà n u không đ c nh n th c đ tr nên rõ ràng, sau th c
t , thì không có b t c đi u gì b o v chúng ta t tâm trí c a chúng ta.
T t c chúng ta đ u có kh năng tham gia vào vi c t b o v mình đó là c ch tránh
n i đau vì chúng có ch c năng t nhiên theo cách mà tâm trí chúng ta ho t đ ng. Có
th có nh ng khi chúng ta đang b o v b n thân kh i thông tin mà có kh năng kh i
lên nh ng v t th ng đã ăn sâu ho c c n kh ng ho ng tinh th n mà chúng ta ch a
th c s s n sàng đ i m t, ho c không có k năng ho c các ngu n l c thích h p đ đ i
phó Nh ng th ng xuyên h n c ch tránh n i đau c a chúng ta ch b o v chúng ta
kh i thông tin s xác đ nh r ng nh ng kỳ v ng c a chúng ta không t ng ng v i
nh ng gì có s n t góc đ c a môi tr ng Đây là n i c ch tránh n i đau c a chúng
ta làm h i chúng ta đ c bi t là nh ng nhà giao d ch.
Đ hi u đ c khái ni m này, hãy h i b n thân b n đi u chính xác v thông tin th
tr ng là s đe d a Đó là s đe d a vì th tr ng th c s th hi n thông tin tiêu c c
nh m t đ c đi m v n có theo cách nó t n t i không? Có v gi ng nh cách đó nh ng
m c đ c b n nh t, nh ng gì th tr ng cho chúng ta nh n ra nh ng đi m lên và
nh ng đi m xu ng ho c nh ng thanh lên và thanh xu ng. Nh ng đi m lên và xu ng
này t o thành nh ng mô hình th hi n nh ng đi m l i th . Bây gi , có ph i nh ng
đi m hay nh ng mô hình này t o thành nh ng năng l ng tiêu c c không?
H n n a đó có th ch c ch n theo cách đó nh ng t quan đi m c a th tr ng thông
tin là trung l p. M i đi m lên đi m xu ng ho c mô hình đ u ch là thông tin, nói cho
chúng ta đó là v trí c a th tr ng. N u b t kỳ thông tin nào có năng l ng tiêu c c
nh m t đ c đi m có s n theo cách nó t n t i, thì không ph i m i ng i khi ti p xúc
thông tin đ u s n m tr i n i đau tinh th n?
Ví d , n u c b n và tôi đ u b đánh vào đ u b ng m t v t c ng, có l s không khác
bi t nhi u v cách chúng ta s c m th y Chúng ta đ u c m th y đau B t c b ph n
nào c a c th chúng ta ti p xúc v i m t v t c ng v i m t m c đ l c nào đó s gây
ra cho b t c ai v i m t h th ng th n kinh bình th ng tr i qua n i đau Chúng ta
chia s kinh nghi m vì c th chúng ta đ c xây d ng theo cùng m t cách c b n.
N i đau là m t ph n ng sinh lý t đ ng đ tác đ ng v i m t v t th h u hình. Thông
tin d i d ng c a nh ng t ng ho c c ch th hi n b ng môi tr ng ho c đi m lên
và xu ng th hi n b ng th tr ng có th ch nh n i đau b m t v t c ng đ p vào đ u;
nh ng có m t s khác bi t quan tr ng gi a thông tin và v t c ng. Thông tin không
ph i là v t h u hình. Thông tin không bao g m nh ng nguyên t và phân t .
Đ tr i nghi m kh năng nh h ng c a thông tin, dù tiêu c c hay tích c c cũng đòi
h i m t s di n gi i.
Chúng ta di n gi i v nh ng ch c năng c a tính duy nh t c a c c u tinh th n c a
chúng ta C c u tinh th n c a m i ng i là duy nh t vì hai lý do c b n. Th nh t, t t
c chúng ta đ c sinh ra v i hành vi mã hóa gien và đ c đi m cá nhân khác nhau làm
cho chúng ta có nh ng nhu c u khác nhau so v i nh ng ng i khác. Tiêu c c hay tích
c c th nào và m c đ môi tr ng gì ph n ng v i nh ng nhu c u t o ra nh ng tr i
nghi m duy nh t đ i v i m i cá nhân. Th hai, t t c m i ng i ti p xúc v i nh ng
l c l ng đa d ng c a môi tr ng. M t trong s nh ng l c l ng gi ng t ng i này
đ n cá th ti p theo nh ng không ai là gi ng h t nh nhau.
N u b n xem xét con s c a kh năng chúng ta có th đ c sinh ra k t h p v i đ c
đi m mã hóa gien cá nhân, trong m i quan h g n nh đa d ng vô t n c a nh ng l c
taduinv.com
l ng môi tr ng chúng ta có th g p trong su t cu c đ i c a chúng ta, thì không
khó đ th y t i sao l i không có khung tinh th n chung ph bi n cho m i ng i.
Không gi ng c th chúng ta có đi m chung v c u trúc phân t đ tr i nghi m n i
đau th ch t không có t duy ph bi n đ đ m b o cho chúng ta r ng chúng ta s chia
s kh năng nh h ng tiêu c c ho c tích c c c a thông tin theo cùng m t cách.
Ví d , m t vài ng i có th lăng m b n, v i ý đ nh làm cho b n c m th y n i đau
c m xúc. T góc đ c a môi tr ng đó là m t thông tin tiêu c c. B n s tr i nghi m
nh ng tác đ ng có ch ý tiêu c c này không? Không c n thi t! B n có th di n gi i
thông tin tiêu c c đ tr i nghiêm nó nh m t s tiêu c c Đi u gì x y ta n u ng i
này đang lăng m b n b ng m t ngôn ng mà b n không hi u, ho c đang dùng nh ng
t mà b n không bi t nghĩa B n s c m th y n i đau có ch ý này không?
Không cho đ n khi b n xây lên m t khuôn kh đ xác đ nh và hi u nh ng t theo m t
cách xúc ph m. Ngay c khi, chúng ta không th đ m b o r ng nh ng gì chúng ta c m
th y s t ng ng v i ch đích đ ng sau s lăng m . B n có th có m t khuôn kh đ
nh n ra ý đ nh tiêu c c nh ng thay vào c m giác đau b n ph i tr i qua m t ki u ni m
vui sai trái Tôi đã t ng ti p xúc v i nhi u ng i, thích ch c t c ng i khác v i c m
xúc tiêu c c đ n gi n cho m c đích gi i trí c a h . N u trong quá trình lăng m t o ra
c m giác vui thì h bi t h đã thành công
M t ng i th hi n tình yêu đích th c là b c l thông tin tích c c vào môi tr ng. Hãy
nói r ng ý đ nh đ ng sau s th hi n nh ng c m giác tích c c này là đ truy n t i, bi u
l tình c m và tình b ng h u. đây có b t kỳ đ m b o nào mà ng i ho c ng i có
thông tin tích c c này đang đ c bày t s gi i thích và s tr i qua c m giác nh v y
không? Không, không ph i v y. M t ng i v i m t c m giác c a lòng t tôn r t th p,
ho c m t vài ng i đã tr i nghi m v vi c gi i quy t m t n i đau và n i th t v ng l n
trong nh ng m i quan h , s th ng b hi u l m v s th hi n tình yêu chân chính
nh m t đi u gì khác Trong tr ng h p m t ng i v i lòng t tôn r t th p, n u h
không tin là h x ng đáng đ c yêu nhi u theo cách đó h s th y khó khăn n u
không nói là không th đ gi i thích nh ng gì h đ c ban t ng nh s chân thành
ho c th c t . Trong tr ng h p th hai n i m t ng i có m t t n đ ng c a n i đau
và s th t v ng l n trong nh ng m i quan h , m t ng i có th d d n đ n tin r ng
s th hi n tình yêu đích th c là c c kỳ hi m, n u không nói là không t n t i, và s có
th gi i thích tình hu ng ho c là nh m t vài ng i đang mu n đi u gì đó ho c đang
c t n d ng l i th c a h trong m t vài cách.
Tôi ch c ch n r ng tôi không ph i ti p t c đ a ra nh ng ví d đã rõ c a t t c nh ng
cách có th hi u nh m v nh ng gì m t vài ng i đang c giao ti p v i chúng ta ho c
làm th nào mà nh ng gì chúng ta th hi n cho m t ai đó có th b gi i thích sai và tr i
nghi m theo nh ng cách hoàn toàn ngoài ý mu n c a chúng ta Đi u mà tôi đ c p đ n
là m i cá nhân s xác đ nh, gi i thích, và vì th tr i nghi m b t c thông tin nào mà h
đã ti p xúc theo cách duy nh t mà h s h u. đây không có cách nào theo tiêu chu n
đ tr i nghi m nh ng gì môi tr ng có th cung c p thông tin - không bi t đó là tích
c c, trung l p, hay tiêu c c đ n gi n vì không có chu n m c khung nào cho tinh th n
v vi c nh n th c thông tin.
Hãy suy nghĩ nh nh ng nhà giao d ch, th tr ng cung c p cho chúng ta m t vài
đi u đ nh n ra t ng th i đi m. Theo m t cách nào đ y, b n có th nói r ng th
tr ng đang giao ti p v i chúng ta. N u chúng ta b t đ u v i m t gi thi t r ng th
taduinv.com
tr ng không t o ra thông tin tiêu c c nh m t đ c đi m có s n c a cách nó t n t i,
chúng ta có th th c m c, và gi i đáp câu tr l i Đi u gì làm cho thông tin có ch t
l ng tiêu c c Nói cách khác nguy c c a n i đau chính xác đ n t đâu
N u không ph i đ n t th tr ng thì nó ph i đ n t cách chúng ta xác đ nh và gi i
thích thông tin có s n Xác đ nh và gi i thích thông tin là m t ch c năng c a nh ng gì
chúng ta b o đ m chúng ta bi t ho c nh ng gì chúng ta tin là đúng N u nh ng gì
chúng ta bi t ho c tin là th c t đúng đ n và chúng ta s không tin n u nó không
đúng - thì khi chúng ta b c l ni m tin t i m t vài th i đi m t ng lai nh m t s kỳ
v ng, chúng ta t nhiên mong mu n đi u đó là đúng.
Khi chúng ta kỳ v ng là đúng b t kỳ thông tin nào không xác nh n phiên b n s th t
c a chúng ta t đ ng tr thành nguy c B t c thông tin có ti m năng là m i nguy
cũng có kh năng b ch n l i, b bóp méo ho c gi m ý nghĩa b ng c ch tránh n i đau
c a chúng ta Đó là đ c đi m đ c tr ng c a cách mà tâm trí chúng ta ho t đ ng có th
th c s làm h i cho chúng ta. Gi ng nh ng nhà giao d ch, chúng ta không có kh năng
làm cho c ch tránh n i đau c a chúng ta gi i h n chúng ta t nh ng gì th tr ng
đang giao ti p v i chúng ta v nh ng gì có s n theo cách c a nh ng c h i ti p theo
đ n đi thêm ho c b t t m t v trí, ch vì đang làm đi u gì đó mà chúng ta không mu n
ho c không kỳ v ng.
Ví d khi chúng ta đang theo dõi th tr ng (b n hi m khi ho c th m chí đang giao
d ch không có ý đ nh làm gì h t, làm vi c gì đó v i nh ng đi m lên ho c xu ng c a th
tr ng vì b n c m th y t c gi n, th t v ng, n n lòng m h , ho c b ph n b i? Không!
Lý do là không ph i đ t c c gì c . B n đ n gi n đang quan sát thông tin nói v i b n
r ng th tr ng vào th i đi m đó N u nh ng đi m lên xu ng mà b n đang theo dõi
có hình d ng v i m t s lo i mô hình hành vi b n đã t ng h c đ xác đ nh, b n có s n
sàng nh n ra và th a nh n mô hình không? Có v i m t vài lý do: không có gì ph i đ t
c c.
Không có gì ph i đ t c c vì không có kỳ v ng. B n không có d đ nh v nh ng gì b n
tin, gi thi t ho c nghĩ r ng b n bi t v th tr ng trong m t vài th i đi m trong
t ng lai K t qu là không có đi u gì sai ho c đúng vì v y thông tin không có kh
năng t o ra m t nguy c ho c ch t l ng tiêu c c. Không có kỳ v ng đ c bi t, b n
không đ t ra b t kỳ danh gi i nào vào vi c th tr ng có th bi u th nh th nào.
Không có b t kỳ danh gi i tinh th n nào, b n s làm cho b n thân luôn s n sàng nh n
ra m i th b n đã tìm hi u v b n ch t c a nh ng cách th tr ng d ch chuy n.
Không có gì cho c ch tránh n i đau c a b n ph i lo i tr , bóp méo, ho c gi m giá
tr t nh n th c c a b n đ i v i yêu c u đ b o v b n.
Trong các cu c h i th o c a tôi, tôi luôn h i nh ng ng i tham gia cách đ gi i quy t
ngh ch lý chính ti p theo trong giao d ch trong tr ng h p nào thì m t nhà giao d ch
ph i h c cách làm th nào v a nghiêm kh c và v a linh đ ng, m m m ng trong cùng
m t th i đi m. Câu tr l i là: chúng ta ph i nghiêm kh c v i nh ng quy t c c a chúng
ta và chúng ta linh đ ng v i nh ng kỳ v ng c a chúng ta. Chúng ta c n nghiêm kh c
v i nh ng quy t c c a chúng ta do đó chúng ta đ t đ c m t c m giác v vi c tin chính
mình có th làm và s luôn làm đ c, b o v chúng ta trong m t môi tr ng mà có
m t vài danh gi i. Chúng ta c n linh đ ng trong nh ng kỳ v ng c a chúng ta vì th ta
có th nh n ra, v i m t m c đ sáng t và khách quan l n nh t, nh ng gì th tr ng
đang giao ti p v i chúng ta t quan đi m c a th tr ng. T i
taduinv.com
đi m này, có th s nói r ng nhà giao d ch đi n hình s làm đi u ng c l i: h linh
đ ng trong nh ng quy t c c a h và nghiêm kh c v i nh ng kỳ v ng c a h Đ đ
th y thú v , càng nghiêm kh c v i nh ng kỳ v ng, h càng ho c là b cong, vi ph m
ho c phá v nh ng quy t c c a h theo yêu c u đ thích nghi v i s mi n c ng c a
h đ t b nh ng gì h mu n v i nh ng gì th tr ng đang t o ra.
LO I B R I RO C M XÚC
Đ lo i b r i ro c m xúc c a giao d ch, b n ph i trung hòa nh ng kỳ v ng c a b n v
nh ng gì th tr ng s làm ho c không làm t i b t kỳ th i đi m ho c b t kỳ tình hu ng
nào. B n có th làm đ c đi u này b ng cách s n sàng nghĩ t góc đ c a th tr ng.
m c đ t p h p đi m l i th c a b n có th th y r t hoàn h o trong m i m t nh ng
m c đ cá nhân, t t c nhà giao d ch có ti m năng tác đ ng m t l c lên s d ch
chuy n giá có th ph nh n k t qu tích c c c a đi m l i th đó Đ nghĩ v xác su t,
b n ph i t o m t khung tinh th n ho c khuôn kh t duy c đ nh v i nh ng nguyên
tác c b n c a m t môi tr ng xác su t. M t t duy xác su t g n li n v i giao d ch n
đ nh v i năm s th t c b n.
3.1 Chuy n gì cũng có th x y ra.
3.2 Đ ki m đ c ti n thì b n không c n ph i bi t chuy n gì s x y ra ti p theo
trên th tr ng.
3.3 Khi b n đã xác đ nh đi m l i th đ vào l nh thì s có k t qu ng u nhiên gi a
nh ng l nh th ng và nh ng l nh thua.
3.4 M t đi m l i th đ n gi n ch là cái đi m mà kh năng xác su t s x y ra cao
h n so v i đi m khác.
3.5 M i kho nh kh c trên th tr ng đ u là đ c nh t vô nh , s ch ng có l n nào
gi ng l n nào.
Hãy nh r ng kh năng đ tr i nghi m n i đau c m xúc đ n t cách b n xác đ nh và
di n đ t thông tin b n ti p c n. Khi b n ch p nh n năm s th t c b n này, nh ng kỳ
v ng c a b n s luôn phù h p v i th c t tâm lý c a môi tr ng th tr ng. V i nh ng
kỳ v ng phù h p, b n s lo i b kh năng xác đ nh và bi u đ t thông tin th tr ng
ho c nh m t n i đau ho c nh m t nguy c và theo cách đó b n trung hòa r i ro
c m xúc c a giao d ch m t cách hi u qu .
Ý t ng là t o ra m t tr ng thái tinh th n tho i mái ch p nh n hoàn toàn th c t r ng
luôn luôn có m t l c l ng vô danh v n hành trên th tr ng. Khi b n làm cho nh ng
th c t này thành m t ph n ch c năng đ y đ c a h th ng ni m tin c a b n, ph n
sáng su t c a tâm trí b n s b o v nh ng th c t này gi ng cách b o v b t kỳ ni m
tin nào khác b n đang n m gi v b n ch t c a giao d ch Đi u này nghĩa là ít nh t
m c đ sáng su t t duy c a b n s t đ ng b o v ch ng l i ý t ng ho c khái ni m
r ng b n có th bi t ch c đi u gì x y ra ti p theo Đó là m t s đ i l p v i ni m tin mà
m i giao d ch là s ki n duy nh t v i m t k t qu không ch c ch n và ng u nhiên trong
m i quan h v i b t kỳ giao d ch nào khác trong quá kh ; và trong cùng m t th i đi m
đ tin r ng b n bi t ch c ch n đi u gì s x y ra ti p theo và đ kỳ v ng đi u đó là đúng
N u b n th c s tin m t k t qu không ch c ch n thì b n cũng ph i kỳ v ng r ng b t
c đi u gì g n nh cũng có th x y ra. M t khác, th i đi m b n đ tâm trí b n gi l i
khái ni m r ng b n bi t, b n ng ng xem xét v t t c nh ng n s T duy c a b n
không mu n đ b n có c hai cách. N u b n tin b n bi t m t vài đi u, kho nh kh c
taduinv.com
đó đã không còn là duy nh t. N u th i đi m không là duy nh t, thì m i th đ u đã
bi t ho c có th bi t; v y nên không có đi u gì là không bi t. Tuy nhiên, th i đi m
b n ng ng phân tích nh ng gì b n không bi t ho c không th bi t v tình hình thay
vì s n sàng nh n ra nh ng gì th tr ng đang cung c p, b n làm cho b n thân b m c
sai l m nh t t c nh ng nhà giao d ch đi n hình.
Ví d , n u b n th c s tin v m t k t qu không ch c ch n, b n s cân nh c vi c đ t
l nh mà không xác đ nh r i ro c a b n tr c không? Có khi nào b n s do d trong
vi c c t l , n u b n th c s tin b n không bi t? Nh ng sai l m nào v giao d ch gi ng
nh b n súng tr c hi u l nh? Làm th nào b n có th d đoán đ c m t tín hi u mà
ch a t ng xu t hi n trên th tr ng, n u b n không đ c thuy t ph c r ng b n s b
l giao d ch đó
T i sao b n l i đ m t giao d ch th ng thành m t giao d ch thua, ho c không có m t h
th ng v cách ki m l i, n u b n không đ c thuy t ph c r ng th tr ng s đi theo
h ng không rõ ràng c a b n? T i sao b n do d đ đ t l nh ho c không giao d ch, tr
khi b n đ c thuy t ph c r ng đó là m t giao d ch thua khi th tr ng quay l i đi m
đ t l nh b n đ u c a b n? T i sao b n s phá v quy t c qu n lý ti n c a b n b i giao
d ch quá l n v i v trí t ng quan v i v n ch s h u c a b n ho c dung sai c a c m
xúc đ ch u m t giao d ch thua, n u b n qu quy t r ng b n có m t đi u gì đó ch c
ch n?
Cu i cùng, n u b n th c s tin vào m t s phân ph i ng u nhiên gi a nh ng giao d ch
th ng và thua, b n có bao gi c m th y th tr ng ph n b i b n? N u b n tung đ ng
xu và đoán đúng b n s không nh t thi t kỳ v ng ph i đúng l n tung ti p theo đ n
gi n vì b n đã đúng l n tung tr c. B n cũng không mong ch đ b sai l n tung
ti p theo n u b n đã t ng sai l n tung tr c. Vì b n tin vào m t s phân ph i ng u
nhiên gi a trình t c a m t s p và m t ng a, nh ng kỳ v ng c a b n s s p x p hoàn
h o v i th c t c a tình hình. B n s ch c ch n thích mình là đúng và n u b n đúngthì
đi u đó th t tuy t v i nh ng n u b n sai thì b n s c m th y đ ng xu ph n b i b n,
vì b n bi t và ch p nh n r ng nh ng n s tác đ ng đ n k t qu .
Nh ng n s có nghĩa là không có đi u gì c a quá trình suy nghĩ h p lý c a b n cũng
có th cân nh c xem xét tr c đ ng xu tr khi b n hoàn toàn ch p nh n r ng b n
không bi t. K t qu là, có ít n u không nói là không có kh năng đ tr i nghi m nh ng
lo i n i đau c m xúc xu t hi n khi b n c m th y b ph n b i.
Gi ng nh m t nhà giao d ch, khi b n đang kỳ v ng m t k t qu ng u nhiên, b n s
luôn có ít ng c nhiên v i nh ng gì th tr ng hành đ ng ngay c khi n u th tr ng
tuân theo chính xác v i đ nh nghĩa c a b n v m t đi m l i th và b n k t thúc v i
m t giao d ch th ng. Tuy nhiên mong mu n m t k t qu ng u nhiên không có nghĩa
là b n không th s d ng toàn b lý lu n và phân tích kh thi đ d đ nh v m t k t
qu , ho c b n không th đoán đi u gì s x y ra ti p theo, ho c có m t linh c m ho c
c m giác v k t qu , vì b n có th làm v y H n n a, b n có th đúng trong t ng
tr ng h p. B n ch không th kỳ v ng là b n đúng Và n u b n đúng b n không th
kỳ v ng r ng l n đúng tr c đó s hi u qu v i l n ti p theo, ngay c khi tình hu ng
có th th y, nghe hay c m giác chính xác gi ng nh nhau
B t c đi u gì b n đang nh n ra kho nh kh c hi n t i trên th tr ng s không bao
gi chính xác nh m t vài kinh nghi m tr c đó t n t i trong môi tr ng tinh th n
c a b n Nh ng đó không có nghĩa là t duy c a b n nh m t đ c đi m t nhiên c a
taduinv.com
cách t duy v n hành) không mu n c g ng đ làm hai vi c đúng S có nh ng t ng
đ ng gi a kho nh kh c hi n t i và m t vài đi u mà b n bi t t trong quá kh nh ng
nh ng t ng đ ng này ch cho b n m t vài th ho t đ ng hi u qu v i vi c đ t t l
thành công theo v n may c a b n. N u b n ti p c n giao d ch t quan đi m mà b n
không bi t đi u gì s x y ra ti p theo, b n s né tránh khuynh h ng t nhiên c a t
duy là làm cho kho nh kh c hi n t i gi ng nh m t vài kinh nghi m tr c đó Có v
nh không t nhiên đ làm v y, b n không th đ m t vài kinh nghi m tr c đó ho c
là tiêu c c ho c là c c kỳ tích c c) ra l nh cho tr ng thái tinh th n c a b n. N u b n
làm đi u đó thì s r t khó kh n n u không nói là không kh thi đ nh n ra th tr ng
đang giao ti p cái gì t góc đ c a th tr ng.
Khi tôi đ t m t l nh, t t c nh ng gì tôi kỳ vòng là m t đi u gì đó s x y ra. B t k có
t t th nào tôi nghĩ đó là đi m l i th , tôi không kỳ v ng đi u gì h n đ i v i th tr ng
đang d ch chuy n ho c th hi n nó theo m t vài cách. Tuy nhiên, có m t vài đi u tôi
bi t ch c ch n. Tôi bi t r ng d a vào hành vi th tr ng trong quá kh , kh năng th
tr ng d ch chuy n theo h ng giao d ch c a tôi là t t ho c ch p nh n đ c, ít nh t
so v i vi c tôi s n sàng t n m t kho n bao nhiêu đ đoán ra nó hi u qu .
Tôi cũng bi t tr c khi vào m t l nh tôi s n sàng ch u m t m t kho n đ th tr ng di
chuy n ng c h ng v i l nh c a tôi. S luôn có m t đi m mà t i đó t l thành công
b gi m đi r t nhi u so v i l i nhu n ti m năng T i th i đi m đó đi u đó không có giá
tr t n b t c m t kho n ti n nào n a đ tìm n u giao d ch s hi u qu . N u th tr ng
đ t đ n đi m đó tôi bi t không có b t c nghi ng , do d hay xung đ t bên trong mà
tôi s thoát l nh. B thua không t o ra b t c thi t h i c m xúc nào, vì tôi không bi u
hi n nh ng kinh nghi m tiêu c c. V i tôi, nh ng giao d ch thua đ n gi n là chi phí c a
vi c th c hi n giao d ch ho c c a t ng s ti n tôi c n tiêu đ tôi t o cho b n thân t
th s n sàng cho nh ng giao d ch th ng. N u, theo cách khác, giao d ch quay l i là m t
giao d ch th ng, trong r t nhi u tr ng h p tôi bi t ch c ch n đi m nào tôi s đ t
l i nhu n c a mình. (n u tôi không bi t ch c, tôi ch c ch n có m t ý t ng t t).
Nh ng nhà giao d ch gi i nh t trong kho nh kh c hi n t i vì h không có căng
th ng Không có căng th ng vì không có r i ro nào khác ngoài t ng s chi phí h s n
sàng tiêu t n m t giao d ch. H không c g ng ph i đúng và c tránh b sai; h cũng
không c g ng ch ng t b t c đi u gì. N u và khi th tr ng nói v i h r ng đi m l i
th c a h không hi u qu ho c đó là th i gian đ ki m l i thì tâm trí h không làm
gì đ ngăn ch n thông tin này. H hoàn toàn ch p nh n nh ng gì th tr ng ban t ng
cho h , và h ch đi m l i th ti p theo.
taduinv.com
CH
NG
GIAO D CH V I NI M TIN C A B N
Bây gi nhi m v tr c tiên c a b n là t p h p l i năm y u t c b n nh đã trình bày
trong ch ng trong môi tr ng tinh th n c a b n theo m t m c đ ch c năng nh t
đ nh Đ giúp b n làm đi u này, chúng tôi s nhìn sâu vào ni m tin ch ng h n nh b n
tính t nhiên, tính ch t, và nh ng đ c đi m c a ni m tin Tuy nhiên tr c khi chúng
tôi làm đi u đó tôi s t ng h p và s p x p l i nh ng khái ni m ch y u đã đ c trình
bày cho đ n th i đi m này trong m t khuôn kh rõ ràng h n và th c ti n h n Nh ng
gì b n h c đ c t ch ng này và hai ch ng ti p theo s đ nh hình cho b n nh ng
hi u bi t n n t ng v m i th b n c n đ đ t đ c m c tiêu nh m t trader.
XÁC Đ NH V N Đ
m c đ c b n nh t, th tr ng đ n gi n là m t chu i nh ng đi m tăng và gi m
t o thành nh ng mô hình. Theo phân tích k thu t thì nh ng m hình này nh nh ng
đi m l i th . B t c mô hình nào đ c xác đ nh nh m t đi m l i th đ n gi n ch là
m t d u hi u có kh năng cao th tr ng s d ch chuy n v m t h ng nhi u h n
h ng còn l i. Tuy nhiên, có m t ngh ch lý tinh th n c b n đây vì m t mô hình
th ng có nghĩa là nh t quán, n đ nh hay chí ít cũng là k t qu phù h p Nh ng
th c t thì m i m t mô hình x y ra đ u là duy nh t. Mô hình có th nhìn (ho c đo
đ c) gi ng h t t l n xu t hi n này đ n l n sau đó nh ng nh ng đi m t ng đ ng
ch là v b ngoài. S c m nh đ ng sau m i mô hình chính c a nh ng trader, và nh ng
trader góp ph n hình thành m t mô hình này luôn khác so v i nh ng trader t o nên
s hình thành c a mô hình ti p theo; nên k t qu c a m i mô hình có quan h ng u
nhiên v i nhau. Tâm trí c a chúng ta có s n m t thi t k đăc tr ng c ch t p h p)
có th gi i quy t đ c ngh ch lý khó khăn này
Bây gi các đi m l i th này, ho c các mô hình đ i di n xu t hi n b t c khung th i
gian nào, làm cho th tr ng là m t dòng ch y c h i không ng ng đ vào l nh và thoát
l nh (khi thua), ki m l i, c t l hay tăng ho c gi m giá. Nói cách khác, t góc đ th
tr ng, m i th i đi m xu t hi n t ng trader trong m i chúng ta có c h i đ làm đi u
gì đó theo cách riêng c a h .
Đi u gì ngăn c n chúng ta nh n ra t ng kho nh kh c hi n t i nh m t c h i đ
làm đi u gì đó cho b n thân ho c ngay c khi chúng ta hành đ ng h p lý? Chính là
n i s c a chúng ta Đi u gì là ngu n g c n i s c a chúng ta? Chúng ta bi t không
b t ngu n t th tr ng, vì t quan đi m c a th tr ng, t ng đi m tăng gi m, lên
xu ng và nh ng mô hình thi t l p là không t t cũng ch ng x u. K t qu là đi m
xu ng hay lên không có kh năng làm cho chúng ta b c vào b t c tr ng thái tinh
th n đ c bi t nào (tiêu c c ho c tích c c), m t m c tiêu, ph m sai l m, ho c đ y
chúng ta ra kh i dòng ch y c h i.
N u không ph i th tr ng làm cho chúng ta tr i nghi m tr ng thái tiêu c c c a tinh
th n, v y đi u gì đã làm chúng ta tiêu c c Đó là cách chúng ta c m nh n xác đ nh và
di n gi i thông tin. N u v y đi u gì quy t đ nh nh ng gì chúng ta c m nh n và làm th
nào đ xác đ nh và di n gi i thông tin? Chúng ta tin ho c chúng gi đ nh đi u gì là
đúng Ni m tin c a chúng ta v n hành trong s liên k t v i s t p h p và c ch
taduinv.com
ngăn-ng a- n i-đau tác đ ng m t l c lên năm giác quan c a chúng ta, làm cho chúng
ta nh n th c xác đ nh và di n gi i thông tin th tr ng theo m t cách c đ nh v i
nh ng gì chúng ta kỳ v ng. Nh ng gì chúng ta kỳ vong đ ng nghĩa v i nh ng gì chúng
ta tin ho c gi đ nh là đúng S kỳ v ng là nh ng ni m tin đ c d đ nh t i m t vài
th i đi m trong t ng lai
M i m t th i đi m t quan đi m c a th tr ng đ u là duy nh t nh ng n u thông tin
đ c t o b i th tr ng là ch t l ng đ c đi m hay tính t ng đ ng v i m t đi u
gì đó có s n trong đ u chúng ta, thì hai d ng thông tin bên trong và bên ngoài đã t
đ ng liên k t v i nhau. Khi nh ng thông tin này đ c k t n i th ng t o ra m t tr ng
thái tinh th n (t tin h ng ph n, s hãi, kh ng ho ng, th t v ng, nu i tiêc, s ph n
b i v v t ng đ ng v i b t c ni m tin, gi thi t hay ký c c a thông tin bên ngoài
đ c liên k t Đi u này có v nh nh ng gì bên ngoài gi ng chính xác nh nh ng gì
đã có s n bên trong chúng ta.
Đó là tr ng thái tinh th n c a chúng ta làm cho s th t c a b t c đi u gì chúng ta đang
nh n th c bên ngoài chúng ta (trên th tr ng) g n nh không th ch i cãi và v t
quá s tra h i. Tr ng thái tinh th n c a chúng ta luôn đúng hoàn toàn N u tôi c m
th y t tin thì tôi s t tin. N u tôi th y s thì sau đó tôi s s . Chúng ta không th
tranh cãi v ch t l ng c a năng l ng đang ch y qua tâm trí và c th chúng ta vào
b t kỳ th i đi m nào. Và vì tôi bi t m t th c t không ch i cãi v vi c tôi c m nh n nh
th nào, b n có th s nói r ng tôi cũng bi t s th t v nh ng gì tôi đang c m nh n bên
ngoài tôi cùng m t th i đi m. V n đ là tôi c m th y th nào luôn đúng hoàn toàn,
nh ng ni m tin t o ra tr ng thái tinh th u hay c m giác có th ho c không th liên
quan chính xác đ n nh ng kh năng t n t i trên th tr ng vào b t kỳ th i đi m nào.
Nh l i ví d v đ a tr và con chó Đ a bé đã bi t m t th c t tuy t đ i t ng m i
con chó c u bé ti p xúc sau con chó đ u tiên đ u là m i đe d a, vì cách câu c m th y
khi m t con chó b c vào vùng nh n th c c a c u. Nh ng con chó khác không ph i là
nguyên nhân n i s c a đ a bé; ký c tiêu c c c a nó chi m lĩnh s liên k t cùng v i
t p h p c ch ngăn-ng a-n i-đau gây ra s s hãi c a đ a tr . Nó tr i nghi m phiên
b n tr i nghi m c a riêng nó, phiên b n đó không t ng ng v i nh ng kh năng đã
t n t i t quan đi m c a môi tr ng. Ni m tin c a nó v b n ch t c a nh ng con chó
liên quan đ n kh năng th hi n v nh ng đ c đi m và hình d ng c a nh ng con chó
đã đ c gi i h n. Lúc này tr ng thái tinh th n mà nó tr nghi m m i l n nó ti p xúc
v i chó đ u làm nó tin r ng nó đã bi t chính xác nh ng gì nó kỳ v ng t nh ng con
chó.
Cũng gi ng nh quá trình này làm cho chúng ta tin r ng chúng ta bi t chính xác
nh ng gì kỳ v ng vào th tr ng tr ng, khi th c t là luôn có nh ng l c l ng vô
danh nào đó đi u khi n m i th i đi m. V n đ là ngay khi chúng ta nghĩ chúng ta
bi t v nh ng gì chúng ta kỳ v ng thì đ ng th i chúng ta ng ng xem xét nghiên c u
đ n nh ng l c l ng vô danh và nh ng kh năng khác nhau mà l c l ng vô danh này
t o ra. Nh ng l c l ng vô danh là nh ng trader khác d a vào ni m tin c a h vào
t ng lai đang ch đ i đ vào ho c thoát kh i các giao d ch. Nói cách khác, chúng ta
th c s không bi t chính xác kỳ v ng đi u gì t th tr ng cho đ n khi chúng ta có th
đ c đ c tâm trí c a t t c nh ng trader có kh năng tác đ ng m t l c làm cho giá
d ch chuy n Đó r t gi ng v i vi c không có kh năng
taduinv.com
Nh nh ng trader, chúng ta không th có kh năng nuông chi u b n thân v i tình th n
Tôi bi t kỳ v ng đi u gì t th tr ng Chúng ta có th bi t chính xác đi m l i th
hình gì nhìn nh th nào ho c c m nh n đ c, và chúng ta có th bi t chính xác
chúng ta c n bao nhiêu r i ro đ tìm ra đi m l i th đó có tác d ng Chung ta bi t
r ng chúng ta có m t k ho ch c th nh vi c làm th nào đ ki m l i n u giao d ch
đó ho t đ ng. Ch có th thôi! N u nh ng gì chúng ta nghĩ r ng chúng ta bi t b t đ u
m r ng thành chúng ta bi t th tr ng s làm gì thì chúng ta đang g p r c r i. Và t t
c nh ng gì c n đ t o ra thái đ tr ng thái tinh th n tiêu c c Tôi bi t kỳ v ng đi u
gì t th tr ng là b t kỳ ni m tin, ký c hay thái đ nào gây ra cho chúng ta đ bi u
th đi m tăng và gi m hay b t c thông tin th tr ng nào tr m t c h i làm đi u gì
đó cho chính b n thân chúng ta.
Đ NH NGHĨA V NH NG ĐI U KHO N
Nh ng m c tiêu là gì?
T t nhiên, m c tiêu cu i cùng c a m i ng i là ki m đ c ti n Nh ng n u giao d ch
ch là chuy n ki m đ c ti n thì đ c cu n sách này s không c n thi t. Gi thi t r ng
có m t giao d ch th ng ho c ngay c m t chu i giao d ch th ng hoàn toàn không yêu
c u đ n k năng M t khác, t o ra k t qu n đ nh và có kh năng gi đ c nh ng gì
chúng ta đã t o ra l i đòi h i ph i có k năng Ki m ti n m t cách đ u đ n là s n ph m
ph c a vi c đ t đ c và làm ch đ c nh ng k năng v tinh th n. C p đ b n hi u
đ c đi u này cũng chính là c p đ b n s thôi t p trung vào ti n và thay vào đó b n
t p trung vào cách làm th nào b n có th dùng giao d ch c a b n nh m t công c đ
làm ch nh ng k năng này
Nh ng k năng là gì
n đ nh là k t qu c a vi c t do, không lo l ng, m c tiêu c a tr ng thái tinh th n đi u
mà chúng ta làm cho chúng ta có kh năng nh n th c và hành đ ng theo nh ng gì th
tr ng t o ra cho chúng ta (t góc nhìn c a th tr ng) t i b t kỳ kho nh kh c hi n
t i nào
Tr ng thái t do tinh th n là gì?
T do v tinh th n nghĩa là c m th y t tin nh ng không quá khích Khi b n có tâm
tr ng t do b n s không c m th y , do d hay b thôi thúc làm b t c vi c gì, vì b n
lo i b m t cách hi u qu kh năng xác đ nh và nhìn nh n thông tin th tr ng nh
m i đe d a Đ xóa b c m giác đe doa b n hoàn toàn ph i ch p nh n r i ro. Khi b n
ch p nh n r i ro, b n s th y bình yên v i b t c k t qu nào Đ c m th y bình yên
v i b t c k t qu nào, b n ph i dung hòa b t c đi u gì trong môi tr ng tinh th n
c a b n đang mâu thu n v i năm y u t c b n v th tr ng Còn đi u gì n a b n
cũng v n ph i hòa h p nh ng y u t này v i h th ng tinh th n c a b n nh nh ng
ni m tin c t lõi.
Tính khách quan là gì?
Tính khách quan là tr ng thái tinh th n mà b n có ý th c truy c p vào m i th b n
đã h c v b n ch t d ch chuy n c a th tr ng. Nói cách khác, không gì b ngăn c n
hay thay đ i b i c ch tránh n i đau c a b n.
Làm cho mình có ích nghĩa là gì
taduinv.com
Làm cho mình có ích nghĩa là giao d ch t quan đi m mà không có gì đ ch ng minh.
B n không c đ th ng hay tránh b thua. B n không c đ l y l i ti n c a mình hay
ph c thù th th tr ng. Nói cách khác, b n tham gia vào th tr ng không có l ch gì
khác h n là đ m ra b t c cách gì đ c ch n và có tr ng thái tinh th n t t nh t đ
nh n ra và t o c h i làm đi u đó có s n và có ích cho b n
Kho nh kh c hi n t i là gì
Giao d ch vào kho nh kh c hi n t i nghĩa là không có kh năng t p h p m t c h i
đ giao d ch và thoát kh i giao d ch, thêm ho c b t t m t giao d ch luôn t n t i trong
môi tr ng tinh th n c a b n.v i m t kinh nghi m b n đã tr i qua
LÀM SAO Đ LIÊN K T NH NG Y U T C
B N V I CÁC K NĂNG
1. Đi u gì cũng có th x y ra. T i sao?
Vì luôn luôn có nh ng l c l ng vô danh th ng lĩnh m i th tr ng m i th i đi m,
ch có m t trader đâu đó trên th gi i ph nh n k t qu tích c c đi m l i th c a
b n. Ch có m t thôi. B t k bao nhi u th i gian, công s c hay ti n b c b n đã đ u t
vào nh ng phân tích c a b n t nh n th c c a th tr ng thì cũng không có ngo i l
nào cho s th t này. B t c ngo i l nào có th t n t i trong tâm trí b n có th là m t
ngu n g c c a s mâu thu n và kh năng làm cho b n nh n th y thông tin th tr ng
là m t m i đe d a.
2. B n không c n ph i bi t v đi u gì s x y ra ti p theo đ ki m ti n. T i sao?
Vì có m t s phân ph i ng u nhiên gi a th ng và thua cho b t kỳ t p h p nh ng bi n
s nào đ c xác đ nh là m t đi m l i th . (Hãy xem m c s 3). M t khác, d a vào hi u
su t ho t đ ng đi m l i th c a b n trong quá kh , b n có th bi t đ c qua 20 giao
d ch, 12 giao d ch th ng và 8 giao d ch b thua. B n không bi t gì v chu i nh ng giao
d ch th ng và thua hay th tr ng s có bao nhiêu ti n cho nh ng giao d ch th ng. S
th t này làm cho ngh giao d ch nh m t xác su t hay trò ch i s . Khi b n th c s tin
r ng giao d ch đ n gi n là m t trò ch i xác su t, khái ni m ki u đúng và sai hay th ng
và thua không còn có ý nghĩa n a. K t qu là, nh ng kỳ v ng c a b n s đ c hài hòa
v i nh ng kh năng
Hãy nh r ng không nhi u kh năng gây ra b t đ ng c m xúc h n nh ng kỳ v ng
ch a hoàn thành c a chúng ta. N i đau c m xúc là câu tr l i ph bi n khi th gi i
bên ngoài bi u th theo cách mà không ph n chi u đ c nh ng gì chúng ta kỳ v ng
hay tin đó là s th t Theo đó b t c thông tin th tr ng không xác nh n kỳ v ng
c a chúng ta t đ ng xác đ nh và th hi n nh m t m i đe d a. S th hi n này làm
cho chúng ta ch p nh n m t thái đ tiêu c c, b o v tr ng thái tinh th n, tr ng thái
mà chúng ta k t thúc nh ng sáng t o v nh ng tr nghi m chúng ta đang c né tránh.
Thông tin th tr ng ch là m i đe d a n u b n kỳ v ng th tr ng s làm đi u gì đó
cho b n Ng c l i, n u b n không kỳ v ng th làm cho bán th y đúng b n không có
lý do gì ph i s sai. N u b n không kỳ v ng th tr ng làm cho b n th ng th b n ch
có lý do gì ph i s thua. N u b n không kỳ v ng th tr ng đi theo h ng b n đã xác
đ nh cũng ch ng có lý do gì đ ti n r i kh i bàn. Cu i cùng, n u b n không kỳ v ng
taduinv.com
đ t n d ng b t c c h i nào ch vì b n nh n ra đi u đó và th hi n ra thì b n càng
không có lý do gì đ s b l .
Nói cách khác, n u b n tin r ng t t c nh ng gì b n c n bi t là:
1.
C may nghiêng nhi u v phía b n tr c khi b n giao d ch
2.
N u giao d ch s hi u qu v y ch phí đ tìm ra s là bao nhiêu
3.
B n không c n bi t chuy n gì s x y ra ti p theo đ ki m đ c ti n
trong giao d ch đó và
4.
Đi u gì cũng có th x y ra
R i làm th nào th tr ng có th làm b n sai? Thông tin gì th tr ng có th t t o ra
mà gây ra cú hích v c ch ngăn-ng a-n i-đau c a b n nên b n lo i tr thông tin đó
t trong nh n th c Không có gì là đi u tôi có th nghĩ đ n. N u b n tin r ng m i th
có th x y ra và b n không c n bi t đi u gì s x y ra ti p theo đ ki n đ c ti n, r i
b n s th y b n luôn luôn đúng Nh ng kỳ v ng c a b n s luôn hài hòa v i nh ng
đi u ki n t n t i t góc nhìn th tr ng, trung hòa hi u qu kh năng tr i nghi m n i
đau c m xúc c a b n.
T ng t nh v y, làm th nào m t giao d ch thua ho c th m chí là m t chu i nh ng
giao d ch thua có th có tác đ ng tiêu c c đi n hình, n u b n th c s tin r ng giao d ch
ch là xác su t ho c m t trò ch i s ? N u đi m l i th c a b n đ t có xác su t cao, thì
m i giao d ch thua ch làm cho b n sát l i chi n th ng g n h n Khi b n th c s tin
đi u này, câu tr l i c a b n v m t giao d ch thua s không còn t o ra nh ng c m xúc
tiêu c c.
3. Có m t phân ph i ng u nhiên gi a t l th ng và thua cho b t kỳ bi n s
đ a ra nào đ c xác đ nh là m t đi m l i th .
N u m i l n b n giao d ch thua mà làm b n đ n g n h n m t l n th ng, b n s mong
đ i đi m l i th c a b n l i xu t hi n ti p n a, s n sàng và ch đ nh y vào mà không
có chút xíu h n ch hay do d nào. M t khác, n u b n v n tin r ng giao d ch thu c v
phân tích hay v đ chính xác, thì sau m t l n thua b n s d đoán l n xu t hi n ti p
theo c a đi m l i th c a b n v i chút s hãi và e dè, t h i li u r ng nó s hi u qu
không Đi u này, l n l t s làm cho b n b t đ u thu th p b ng ch ng v giao d ch
ho c ph n đ i vi c giao d ch. B n s thu th p b ng ch ng v giao d ch n u b n s giao
d ch b n b l nhi u h n là b n s b thua. Và b n s thu th p thông tin ch ng l i giao
d ch n u b n s b thua nhi u h n là b n s b l Trong hai tr ng h p này, b n s
không có đ c k t qu n đ nh v tr ng thái tinh th n.
4. M t đi m l i th không là gì h n là m t d u hiêu có xác su t x y ra cao h n
d u hi u khác.
T o ra m t yêu c u c đ nh r ng b n hoàn toàn ch p nh n vi c giao d ch không ph i
là ni m hy v ng, s mong m i hay thu th p b ng ch ng theo cách này hay cách khác
đ xác đ nh giao d ch ti p theo hi u qu . B ng ch ng duy nh t b n c n thu th p là li u
nh ng bi n s b n dùng đ xác đ nh m t đi m l i th là món quà b t kỳ th i đi m
nào. Khi b n s d ng thông tin khác , ngoài gi i h n c a đi m l i th c a b n đ quy t
đ nh li u b n s vào l nh không, b n có đang b sung thêm các bi n s vào k ho ch
giao d ch c a b n không. B sung thêm các bi n s vào đi m l i th làm cho nó c c kỳ
ph c t p, n u không nói là không kh thi đ xác đ nh cái nào hi u qu và cái nào không
hi u qu . N u không bao gi ch c ch n v tính kh thi c a đi m l i th
taduinv.com
c a b n, b n s không quá t tin v đi m l i th này. V i b t c m c đ thi u t tin
nào thì b n cũng s tr i qua c m giác s hãi. Tr trêu là, b n s s theo ki u ng u
nhiên, s nh ng k t qu không n đ nh, mà không nh n ra r ng s ti p c n ng u
nhiên và không n đ nh đang gây ra chính xác nh ng gì b n đang s .
M t khác, n u b n tin r ng m t đi m l i th đ n gi n là có xác su t cao h n đi m l i
th khác, và có s phân ph i ng u nhiên gi a th ng và thua cho b t kỳ bi n s nào
đ c xác đ nh là m t đi m l i th , t i sao b n thu th p b ng ch ng khác cho m t
giao d ch ho c ch ng l i m t giao d ch Đ m t trader đi u khi n hai ni m tin này thì
vi c thu th p ch ng c khác s không có nghĩa lý gì Hay đ tôi trình bày theo cách
này: thu th p ch ng c khác làm cho có ý nghĩa nhi u h n nh vi c c g ng xác đ nh
li u l n tung đ ng xu ti p theo s là ng a sau m i l n tung tr c đó là m t s p. B t
k ch ng c gì b n tìm đ c đ xác nh n là s p sang ng a thì v n có t l năm m i
ph n trăm c may là l n tung ti p theo s là s p T ng t nh v y, b t k bao nhiêu
b ng ch ng b n thu th p đ h tr vào hay không vào m t l nh, v n ch có m t trader
đâu đó trên th gi i ph nh n giá tr c a m t vài n u không nói là t t c b ng ch ng
c a b n. V n đ là t i sao ph i lo l ng bu n phi n! N u th tr ng t o ra cho b n m t
đi m l i th h p lý, hãy c xác đ nh đi m r i ro và vào l nh.
5. M i th i đi m trên th tr
ng đ u là đ c nh t vô nh .
Hãy dành m t phút và nghĩ v khái ni m c a tính duy nh t Duy nh t nghĩa là không
gi ng b t c đi u gì đang t n t i ho c đã t ng t n t i Nh chúng ta có th hi u v khái
ni m c a tính duy nh t, tâm trí c a chúng ta không không th a thu n quá t t v i m t
m c đ th c t Nh đã t ng th o lu n, tâm trí c a chúng ta là m t m ng l i k t n i
t đ ng (không có chú tâm nh n th c) b t kỳ đi u gì môi tr ng bên ngoài có nét
t ng đ ng v i nh ng gì có s n bên trong chúng ta theo d ng m t ký c, ni m tin,
ho c thái đ Đi u này t o ra m t mâu thu n v n có gi a cách t nhiên chúng ta nghĩ
v th gi i và cách mà th gi i t n t i. Không có hai kho nh kh c trong môi tr ng
bên ngoài s l p l i chính mình Đ làm v y, m i nguyên t hay phân t s ph i n m
chính xác cùng m t v trí mà chúng t ng đó vào m t vài kho nh kh c tr c đó Đi u
này r t gi ng v i vi c không kh thi. Tuy nhiên, d a vào cách quá trình thông tin đ c
thi t k trong tâm trí c a chúng ta, chúng ta s tr i qua kho nh kh c hi n t i môi
tr ng chính xác nh m t vài th i đi m tr c đó t n t i trong tâm trí chúng ta.
N u m i kho nh kh c không gi ng b t c kho nh kh c nào khác, thì không có m c đ
tr i nghi m h p lý nào c a b n có th nói ch c ch n v i b n r ng b n bi t đi u gì
s p x y ra. Nào tôi s nói l i, t i sao ph i lo l ng bu n phi n c g ng đ bi t?! Khi b n
c đ bi t, v b n ch t là b n đang c đ làm đúng Ý tôi đây không có nghĩa là b n
không th d đoán đ c th tr ng s làm gì ti p theo và d đoán mình đúng vì b n
hoàn toàn có th ch c ch n Đi u này là đang c g ng v ng vào t t c các v n đ . N u
b n tin r ng b n d đoán chính xác th tr ng m t l n, b n s t nhiên c th làm
đi u này m t l n n a. K t qu là, tâm trí c a b n s b t đ u t đ ng xem qua th tr ng
v i cùng m t mô hình, ng c nh hay tình thu ng đã t ng t n t i l n tr c đó mà b n
đã d đoán chính xác h ng d ch chuy n. Khi b n tìm th y mô hình đó tr ng thái tinh
th n c a b n s làm m i th chính xác nh b n đã làm l n tr c đó
V n đ là, t góc đ th tr ng, không có cái nào là hoàn toàn gi ng nhau. K t qu là,
b n đang s p đ t s th t v ng cho chính mình.
taduinv.com
Đi u gì khác bi t đ i v i nh ng trader xu t và t t c nh ng trader còn l i đó là h đã
t ng luy n cho tâm trí h tin v tính duy nh t c a t ng kho nh kh c (m c dù s luy n
t p này th ng gây ra m t vài ki u giao d ch thua tr c khi h th c s tin vào khái
ni m v tính duy nh t). Ni n tin này tác đ ng m t l c ch ng l i trung hòa c ch liên
k t t đ ng trong tâm trí. Khi b n th c s tin r ng t ng kho nh kh c là duy nh t, thì
b ng đ nh nghĩa không có b t c đi u gì cho c ch t p h p trong tâm trí b n liên k t
kho nh kh c đó v i nhau. Ni m tin này tác đ ng m t l c bên trong làm cho b n tách
th i đi m hi n t i trên th tr ng t b t kỳ th i đi m nào đ c x p ra ngoài kh i
môi tr ng tinh th n c a b n. Ni m tin v tính duy nh t c a t ng kho nh kh c m nh
h n thì kh năng liên k t các kho nh kh c trong tâm trí b n s y u đi Kh năng liên
k t c a b n y u đi tâm trí c a b n m h n s nh n ra nh ng gì th tr ng trao cho
b n t góc đ th tr ng.
ĐI V H
NG DÒNG CH Y
Khi b n hoàn toàn ch p nh n tâm lý th c t c a th tr ng, b n s ch p nh n luôn
nh ng r i ro c a ngh giao d ch. Khi b n ch p nh n nh ng r i ro c a ngh giao d ch,
b n s lo i b kh năng xác đ nh thông tin th tr ng theo nhi u h ng đau th ng
Khi b n thôi xác đ nh và di n đ t thông tin th tr ng theo nhi u h ng đau th ng
tâm trí b n không né tránh b t kỳ đi u gì n a không có gì đ b o v s ch ng đ i n a.
Khi không có gì đ b o v s ch ng đ i, b n s ti p c n t t c nh ng gì b n bi t v b n
ch t d ch chuy n c a th tr ng. S không ngăn ch n đi u gì n a nghĩa là b n s nh n
ra t t các kh năng b n đã t ng h c, tìm hi u v s d ch chuy n (m t cách khách
quan), và t trong tâm trí b n đ c m ra m t m t s trao đ i năng l ng th c s ,
b n s b t đ u khám phá m t cách t nhiên nh ng kh năng khác nh ng đi m l i
th mà tr c đây b n không th nh n ra.
Khi tâm trí b n m ra m t s trao đ i năng l ng th c s , b n không th
trong tình
tr ng bi t ho c tin r ng b n th c s bi t đi u gì s x y ra ti p theo. Khi b n th y bình
th n dù không bi t chuy n gì s x y ra ti p theo, b n có th ti p xúc v i th tr ng t
góc đ c a m t nh n th c mà b n s làm cho b n thân mình luôn s n sang đ th
tr ng nói chuy n v i b n, t góc đ c a th tr ng, nh ng đi u gi ng nh s p x y
ra. T i th i đi m đó b n s th y mình đang tr ng thái tinh th n t t nh t đ t nhiên
b c vào dòng ch y
đó b n đã ch m vào cái g i là kho nh kh c hi n t i c a dòng
ch y c h i
taduinv.com
CH
NG
B N CH T C A NI M TIN
T
c
v
v
i th i đi m này, n u b n có th c m nh n đ c l i ích c a vi c áp d ng năm y u t
b n v giao d ch, thì nhi m v là h c cách làm sao đ h p nh t nh ng y u t này
i h th ng tâm lý tinh th n c a b n nh m t ni m tin c t lõi đ không mâu thu n
i b t kỳ ni m tin nào khác b n có th đang n m gi .
Ngay t đ u đi u này g n gi ng nh m t nhi m v d n n lòng và vào b i c nh khác
tôi s đ ng ý v i ban nh ng đi u này không th đ c vì trong ch ng
tôi s đ a
ra cho b n m t bài t p đ n gi n đ c thi t k chuyên bi t cho giao d ch đ thi t l p
nh ng y u t này đúng nh ni m tin v m c đ ch c năng M t m c đ ch c năng là
n i b n tìm th y b n thân mình m t cách t nhi n, v n hành theo m t tr ng thái tinh
th n tho i mái, nh n ra chính xác b n c n làm gì và hành đ ng không chút do d hay
mâu thu n t bên trong.
Tuy nhiên, tôi có m t l i c nh báo cho nh ng ng i đã s n sàng xem xét đ n bài t p.
B ngoài, bài t p v giao d ch nhìn khá đ n gi n b n có th b cu n vào làm ngay bây
gi tr c khi b n hi u hoàn toàn nh ng hàm ý v nh ng gì b n đang làm Tôi mong
m i đ ngh b n hãy suy xét l i. Có m t s đ ng l c tinh t sâu xa liên qua đ n quá
trình tìm hi u làm th nào đ t o l p ni m tin m i và thay đ i ni m tin đang t n t i
đang xung đ t v i nh ng đi u m i. Hi u v bài t p giao d ch là d . Hi u làm th nào
đ s d ng bài t p đ thay đ i ni m tin c a b n là m t chuy n hoàn toàn khác. N u
b n làm bài t p mà không hi u nh ng khái ni m đ c trình bày trong ch ng này và
ch ng ti p theo, b n s không đ t đ c k t qu nh mong đ i.
Đi u này cũng quan tr ng nh vi c b n không dành h t n l c tinh th n b n có th
có dùng đ luy n t p cho tinh th n c a b n đ ch p nh n hoàn toàn nh ng nguyên
t c v thành công này, dù b n hi u rõ nh ng nguyên tác này nh th nào. Các b n
nh Bob CTA ng i đã t ng tin r ng ông y hoàn toàn hi u v khái ni m c a nh ng
xác su t nh ng không có kh năng v n d ng t góc đ c a xác su t.
Nhi u ng i ph m sai l m khi ra v hi u v m t đi u gì đó kh năng hi u v n có
trong s hi u bi t m i c a h t đ ng tr thành m t ph n ch c năng trong ni m tin
c a h . Ph n l n th i gian, hi u m t khái ni m ch là b c đ u tiên trong quá trình
k t h p nh ng khái ni m đó v i m t m c đ v n d ng Đi u này đ c bi t đúng v i
nh ng khái ni m đ c p đ n nh ng lý lu n trong xác su t. Tâm trí c a chúng ta không
t nhiên đ c k t n i v i khách quan hay l u l i kho nh kh c hi n tai Đi u này
nghĩa là chúng ta ph i ch đ ng rèn luy n tâm trí c a chúng ta suy nghĩ t nh ng góc
đ này.
H n n a đ rèn luy n nh ng gì liên quan, có th là b t kỳ mâu thu n ni m tin nào đ
ho t đ ng thông su t. Mâu thu n ni m tin s có tác đ ng h y ho i nh ng ý đ nh t t
nh t c a b n đ v n hành t m t tr ng thái tinh th n khách quan hay đ tr i qua dòng
ch y c hôi c a kho nh kh c hi n t i Ví d , hãy nói r ng b n đã t ng dành r t nhi u
năm đ h c cách làm th nào đ đ c th tr ng, ho c dành m t l ng ti n l n đ phát
tri n ho c mua nh ng h th ng k thu t, ch đ b n có th tìm th y đi u gì s x y ra
ti p theo. Bây gi b n đã hi u r ng b n không ph i bi t s x y ra chuy n gì ti p theo,
và th m chí vi c c g ng bi t s làm gi m kh năng tr nên khách quan
taduinv.com
c a b n ho c l u l i trong kho nh kh c. Nh ng gì chúng ta có là xung đ t tr c ti p
gi a ni m tin cũ c a b n mà b n c n bi t chuy n gì s x y ra ti p theo đ thành công
và s hi u bi t m i c a b n mà b n không c n bi t gì c .
Gi , hi u bi t m i c a b n s đ t nhiên vô hi u hóa hoàn toàn, ti n b c và năng l ng
dùng đ c ng c ni m tin mà c n đ bi t Tôi mong đi u này đ c d dàng. Và v i
m t s ít ng i may m n đi u này là có th . N u b n s nh l i trong ch ng khi
tôi nói v kho ng cách tâm lý trong m i quan h đ vi t mã ph n m m tôi đã t ng đ
c p r ng nh ng nhà giao d ch có th đã đ n r t g n v i nh ng quan đi m m i này mà
t t c h c n là đ t m t vài m nh còn thi u đ t o ra m t thay đ i tinh th n đó là tr i
nghi m à há
Tuy nhiên, d a trên nh ng kinh nghi m làm vi c c a tôi v i hàng nghìn nhà giao d ch
gi i, tôi có th nói h u h t h không hoàn toàn đ n g n đ c nh ng quan đi m này.
Đ i v i nh ng ng i nào ch a đ n g n đ c nh ng quan đi m này, có th th t thoát
m t s l ng đáng k lao đ ng trí óc (c m t kho ng th i gian l n đ h p nh t m t
cách thích h p nh ng hi u bi t m i c a b n v giao d ch trong môi tr ng tinh th n
c a b n. Tin t t là, bài t p tôi trình bày trong ch ng
v c b n s thi t l p năm
y u t c b n và gi i quy t nh ng xung đ t ti m năng nh ng ch khi n u b n bi t
chính xác đi u b n đang làm và t i sao b n l i làm v y Đó chính là ch đ c a ch ng
này và ch ng ti p theo.
NGU N G C C A NI M TIN
Chúng ta h c đ c gì v b n ch t c a ni m tin, và làm th nào có th dùng nh ng hi u
bi t đó đ t o ra m t t duy đ khuy n khích mong mu n c a chúng ta tr thành m t
nhà giao d ch thành công m t cách n đ nh? Nh ng đi u này là hai câu h i tôi s t p
trung tr l i trong ch ng này
Tr c tiên, hãy xem ngu n g c ni m tin c a chúng ta Nh b n có th h i t ng l i,
nh ng ký c, s phân bi t và ni m tin t n t i trong hình th c năng l ng đ c bi t,
c u trúc năng l ng Tr c đó tôi đã g p ba thành ph n tinh th n v i nhau đ hình
dung r ng:
1. Ký c, s phân bi t và n m tin không t n t i d i d ng v t ch t, th ch t;
2. M i quan h nguyên nhân k t qu t n t i gi a b n thân chúng ta và môi
tr ng bên ngoài đ a nh ng thành ph n này vào trong s t n t i; và
3. Làm sao đ m i quan h nguyên nhân k t qu đ o ng c l i đ chúng ta có
th c m nh n v môi tr ng bên ngoài nh ng gì chúng ta đã tìm hi u.
Đ hi u đ c ngu n g c ni m tin c a chúng ta, chúng ta s ph i tách riêng nh ng y u
t này ra đ hình dung đ c s khác nhau gi a m t ký c và m t ni m tin. Cách t t
nh t đ làm đi u này là t ng t ng b n thân chúng ta đang trong tâm trí c a m t
đ a tr s sinh Tôi nghĩ r ng giai đo n đ u c a cu c đ i m t đ a tr , ký c v
nh ng kinh nghi m c a có th t n t i d i d ng thu n khi t nh t. Ý c a tôi nghĩa là
nh ng ký c v nh ng gì đ a tr đã t ng th y, nghe, ng i, ti p xúc, ch m vào ho c
n m t n t i trong tâm trí nó nh thông tin c m giác thu n khi t mà không đ c s p
x p hay ghép thêm b t c t đ c bi t hay khái ni m nào. Vì th , tôi s đ nh nghĩa m t
ký c thu n khi t nh thông tin giác quan l u l i d i d ng nguyên b n.
Nói cách khác là m t khái ni m v b n ch t c a cách mà môi tr ng bên ngoài th
hi n và di n đ t. M t khái ni m k t h p thông tin c m giác v i m t h th ng bi u
taduinv.com
t ng mà chúng ta g i là ngôn ng . Ví d , h u h t tr s sinh có m t ký c thu n
khi t v vi c c m th y đ c cha m nuôi d ng yêu th ng nh th nào nh ng đó
không ph i đ n khi đ a tr đ c d y đ liên k t ho c t p h p m t s t ng v i
thông tin c m giác thu n khi t l u l i trong trí nh c a nó mà nó s t o ra m t khái
ni m v vi c đ c cha m nuôi d ng yêu th ng nh th nào.
Câu nói Cu c s ng t i đ p/tuy t v i là m t khái ni m. T b n thân nh ng t ng
đang t o ra m t b s u t p trang trí vô nghĩa v nh ng bi u t ng tr u t ng nh ng
n u m t đ a tr ho c đ c d y ho c quy t đ nh liên k t nh ng t này v i c m giác
tích c c c a vi c đ c nuôi d ng, thì nh ng ch cái không còn là m t b s u t p v
nh ng bi u t ng tr u t ng và nh ng t ng không còn là nh ng câu nói tr u
t ng Cu c s ng t i đ p/tuy t v i tr thành m t s phân bi t rõ ràng v b n ch t
c a s t n t i hay là cách th gi i ho t đ ng T ng t , n u đ a tr không nh n đ
nuôi d ng so v i nhu c u c a nó, nó có th đ n gi n ch liên k t c m giác c a n i đau
c m xúc v i m t khái ni m nh Cu c s ng là không công b ng ho c Th gi i là m t
n i kh ng khi p
Trong m i tr ng h p khi năng l ng tích c c ho c tiêu c c đ n t ký c ho c kinh
nghi m c a chúng ta tr thành liên k t v i m t c m nh ng t mà chúng ta g i là khái
ni m, khi khái ni m thành năng l ng hóa và k t qu đ c chuy n đ i thành m t
ni m tin v b n ch t c a th c t i. N u b n xem xét nh ng khái ni m đ c c u trúc
b i khuôn kh c a m t ngôn ng và năng l ng hóa b ng nh ng kinh nghi m c a
chúng ta đi u này tr nên thông su t là t i sao tôi đ c p đ n ni m tin nh năng
l ng c u trúc
Khi m t ni m tin t n t i, ni m tin làm gì? Ch c năng c a nó là gì? Trong m t vài tr ng
h p đi u này có v n c c i khi h i nh ng câu này. Sau t t c , t t c chúng ta có là
nh ng ni m tin. Chúng ta liên t c th hi n ni m tin c a chúng ta b ng c l i nói và
hành đ ng H n n a, chúng ta không ng ng t ng tác v i ni m tin c a nh ng ng i
khác khi h th hi n chúng. Tuy nhiên, n u tôi h i M t ni m tin chính xác là làm gì
r t có th tâm trí b n s không có câu tr l i.
M t khác, n u tôi h i v ch c năng c a m t tai mũi hay răng c a b n thì b n s tr
l i mà không th y v n đ gì. Vì ni m tin là thành ph n quan tr ng trong ph n trang
trí/hóa trang c a chúng ta (v khía c nh nh h ng đ n ch t l ng cu c s ng c a
chúng ta đi u này ch c ch n ph i là m t trong nh ng đi u châm bi m nh t c a cu c
s ng mà khái ni m này ít nh t cũng đã t ng đ c nghĩ đ n và hi u.
C m t ít nh t cũng đã t ng đ c nghĩ đ n ý c a tôi là, n u chúng ta có m t v n đ
v i m t trong s các b ph n trên c th chúng ta, chúng ta t nhiên t p trung s chú
ý vào b ph n đó và nghĩ đ n nh ng gì chúng ta c n làm đ gi i quy t v n đ .
Tuy nhiên đi u này không nh t thi t x y ra v i chúng ta, các v n đ chúng ta có th
g p ph i v i ch t l ng cu c s ng c a chúng ta (ví d , thi u ni m vui, m t c m giác
không hài lòng, hay thi u thành công trong m t vài lĩnh v c) là ngu n g c ni m tin
c a chúng ta.
S thi u suy xét này là m t hi n t ng ph bi n. M t trong nh ng đ c đi m quan
tr ng c a ni m tin là ni m tin làm cho nh ng đi u mà chúng ta tr i nghi m gi ng nh
đi u gì đó hi n nhiên và n m ngoài s th c m c. Trên th c t , n u không ph i vì mong
mu n m nh m c a b n là đ tr i nghi m thành công liên t c nh m t nhà giao d ch,
ch c b n s không đào sâu ch đ này thêm n a Thông th ng, ph i m t
taduinv.com
nhi u năm n n lòng c c đ tr c khi con ng
ngu n g c c a nh ng tr ng i c a chính h .
i ki m ch ng ni m tin c a h nh
Tuy nhiên, m c dù ni m tin là m t ph n ph c t p c a cá nhân chúng ta nh ng b n
không t đ a ra quá trình này theo nh ng phân tích r t riêng bi t đ c. Hãy xem xét
th c t r ng không ai trong chúng ta đ c sinh ra v i b t kỳ ni m tin nào c a chúng
ta. T t c nh ng đi u này đ t đ c trong nhi u cách k t h p. R t nhi u trong s nh ng
ni m tin c a chúng ta có nh h ng sâu s c đ n cu c đ i chúng ta th m chí không
ph i do chúng ta mà nh là m t hành đ ng c a ý chí t do Và đi u này d ng nh
không t o ra nh m t đi u ng c nhiên v i b t c ai mà th ng thì ni m tin gây ra cho
chúng ta nhi u khó khăn nh t là nh ng ai có đ c ni m tin t ng i khác mà không
có s nh t trí nào t ý th c c a chính chúng ta. Tôi mu n nói ni m tin mà chúng ta có
đ c khi chúng ta còn quá tr và thi u hi u bi t đ nh n ra nh ng tác đ ng tiêu c c
mà chúng ta đã đ c d y.
B t k ngu n g c ni m tin c a chúng ta, t khi xu t hi n s t n t i ni m tin v c b n
ho t đ ng theo cùng m t cách. Ni m tin có m t vài cách đ c tr ng đ ho t đ ng, không
gi ng nh ph n l n các b ph n khác c a c th chúng ta. Ví d , n u b n so sánh m t
c a tôi và m t c a b n, hay tay c a tôi và tay c a b n, ho c là t bào máu đ c a tôi và
t bào máu đ c a b n, chúng ta có th th y các b ph n này không chính xác gi ng
nhau nh ng chúng có nh ng đ c đi m chung làm cho chúng ho t đ ng theo nh ng
cách t ng t nhau T ng t nh v y, m t ni m tin v Cu c s ng t i đ p/tuy t
v i s v n hành ch c năng gi ng nh cách mà ni m tin v Cu c s ng là kh ng khi p
B n thân nh ng ni m tin là khác nhau và tác đ ng c a m i ni m tin vào ch t l ng
c a ng i n m gi cu c s ng s vô cùng khác nhau nh ng c hai ni m tìn s ho t đ ng
chính xác theo cùng m t cách.
NI M TIN VÀ NH NG NH H
TA
NG NI M TIN Đ I V I CU C S NG C A CHÚNG
nghĩa r ng nh t, nh ng ni m tin c a chúng ta hình thành cách tr i nghi m cu c s ng
c a chúng ta Nh tôi đã t ng nói, chúng ta không đ c sinh ra cùng v i b t kỳ ni m
tin nào c a chúng ta. Khi có ni m tin và chúng đ c tích lũy chúng ta s ng cu c đ i
c a chúng ta theo m t cách mà ph n chi u nh ng gì chúng ta đã h c cách đ tin t ng.
Hãy xem cu c s ng c a b n s khác nh th nào n u b n đ c sinh ra trong m t n n
văn hóa tôn giáo ho c h th ng chính tr mà có r t ít n u không nói là không có đi m
gì chung so v i con ng i b n đ c sinh ra Đi u này r t khó t ng t ng nh ng
nh ng gì b n đã đ c h c đ tin t ng v b n ch t c a cu c s ng và cách mà th gi i
ho t đ ng có th không gi ng v i nh ng gì b n đang tin Tuy nhiên b n có th s gi
ch c nh ng ni m tin khác v i cùng m c đ nh nh ng ni m tin hi n t i c a b n.
NI M TIN NH H
NG Đ N CU C S NG C A CHÚNG TA NH
TH NÀO
1. Ni m tin ch ng nh n th c c a chúng ta và di n đ t thông tin môi tr ng
theo cách phù h p v i nh ng gì chúng ta tin.
2. Ni m tin t o ra s kỳ v ng c a chúng ta. Hãy nh r ng s kỳ v ng là m t ni m
tin d ki n m t vài th i đi m trong t ng lai Vì chúng ta không th kỳ v ng
m t vài đi u mà chúng ta không bi t nên ta cũng có th nói r ng m t s kỳ v ng
là nh ng gì chúng ta bi t d đ nh m t vài th i đi m trong t ng lai.
taduinv.com
3. B t c đi u gì chúng ta quy t đ nh làm ho c b t c bi u hi n bên ngoài c a
hành vi s phù h p v i nh ng gì chúng ta tin.
4. Cu i cùng, ni m tin c a chúng ta nh h ng đ n vi c chúng ta c m th y th
nào v k t qu c a nh ng hành đ ng c a chúng ta.
Chúng ta không có nhi u cách v n hành ni m tin mà trong đó ni m tin không đóng
vai trò quan tr ng. V y nên nh ng gì tôi s làm bây gi là đ a cho b n m t ví d tôi
đã dùng trong cu n sách đ u tiên, The Disciplined Trader - Nhà giao d ch k lu t, đ
minh h a nh ng ch c năng đa d ng c a m t ni m tin.
Mùa xuân năm
tôi đang xem ch ng trình truy n hình đ a ph ng có tên
Gotcha Chicago Đó là ch ng trình v m t vài di n viên n i ti ng tham gia m t trò
ch i th c t . Trong m t t p c a ch ng trình kênh truy n hình thuê m t ng i đàn
ông c m m t t m b ng v i n i dung L y ti n tho i mái ch trong hôm nay
Freemoney Today only đ ng l đ ng phía đ i lô Michigan đ i v i nh ng ng i
không bi t rõ v Chicago đ i l Michigan là b n doanh c a r t nhi u tín đ th i trang,
các tòa nhà và c a hi u đ c quy n). Kênh truy n hình đ a cho ng i đàn ông m t
l ng ti n m t l n, v i ch d n s đ a ti n cho b t c ai yêu c u.
Bây gi , khi b n cân nh c đ n vi c đ i l Michigan là m t trong nh ng khu v c s m
u t nh t c a thành ph , và n u chúng ta gi thi t r ng r t nhi u ng i đi qua ng i
đàng ông trên ph có th đ c th y t m b ng bao nhiêu ng i s nghĩ v đ ngh c a
anh ta và h i xin m t s ti n nào đó Trong s t t c nh ng ng i đi ngang qua và
đ c t m b ng, ch có m t ng i d ng l i và nói Tuy t v i! Tôi mu n có
xu đ
mua m t vé xe bus đ c không Ng c l i, không m t ai th m chí mu n l i g n
ng i đàn ông đó
Cu i cùng ng i đàn ông c m th y th t v ng vì m i ng i không t ng tác theo cách
mà anh ta kỳ v ng. Anh ta b t đ u khóc to Anh ch có mu n l y ti n không Làm n
l y ti n c a tôi đi Tôi không th cho ti n đi đ nhanh M i ng i v n ti p t c đi quanh
anh ta nh th anh không t n t i. Trên th c t , tôi chú ý th y m t vài ng i đi theo
h ng c a h và tránh xa ng i đàn ông ra Khi có m t m t ng i đàn ông m c m t
b comple và c m m t c p tài li u đ n g n, anh ta l i g n ng i đàn ông và nói Anh
thích có ti n không Ng i đàn ông tr l i Không ph i hôm nay Gi thì anh ta
th c s th t v ng, anh ta quay l i và nói v i ng i đàn ông Ch ng trình này di n
ra trong bao nhiêu ngày Anh làm n l y th này đi r i anh ta c dúi vào tay ng i
đàn ông m t kho n ti n Ng i đàn ông tr l i c t l n Không r i đi ti p.
Đi u gì đang di n ra đây T i sao không m t ai c n ti n (tr m t ng i c n ti n đ
mua vé xe buýt)? N u chúng ta gi đ nh r ng ph n l n ho c t t c nh ng ng i qua
đ ng có th đ c đ c t m b ng nh ng v n không có b t c c g ng nào đ l y ti n,
sau đó ch có m t l i gi i thích cho hành v c a h là h không quan tâm đ n ti n.
Đi u này quá phi lý, d u cho chúng ta đã cân nh c bao nhiêu th i gian trong cu c đ i
chúng ta cho vi c t n t y ch y theo đ ng ti n.
N u chúng ta đ ng ý r ng con ng i có th đ c t m b ng và ti n đó r t quan tr ng
v i h u h t m i ng i trong chúng ta, v y đi u gì đã ngăn nh ng con ng i này t
giúp chính h Môi tr ng đã t o s n m t tr i nghi m mà h u h t m i ng i thích
có: m t ai đó đ a ti n cho h mà không có ràng bu c nào. Tuy nhiên, t t c m i
ng i đ u l t qua, mà không m y may đ tâm xem đi u gì đang đ i h . H đã
taduinv.com
không ph i nh n ra nh ng gì đã có s n Đi u này khó mà t ng t ng vì t m b ng ghi
rõ L y ti n tho i mái ch trong hôm nay Tuy nhiên không khó đ t ng t ng n u
b n suy xét ph n l n m i ng i đ u có m t ni m tin (m t khái ni m năng l ng hóa
v cách th gi i ho t đ ng th nào) r ng Ti n mi n phí không h t n t i
N u vi c cho không ti n th c s không t n t i, thì m t vài ng i làm th nào dung hòa
đ c s trái ng c rõ ràng gi a ni m tin và d u hi u nói lên đi u đó Đi u đó r t d ,
ch c n xác đ nh r ng ng i đàn ông v i t m b ng là điên r ; nh ng gì khác có th gi i
thích cho hành vi kỳ qu c đó dù trên th c t , ti n mi n phí hay cho không ti n không
t n t i? Quá trình lý gi i có th bù đ p cho s trái ng c có th đi đ n m t đi u gì đó
gi ng nh T t c m i ng i đ u bi t nh n ti n mà không có ràng bu c nào r t hi m
khi x y ra. Ch c ch n không ph i t m t ng i l trên m t trong nh ng con ph s m
u t nh t thành ph . Trên th c t , n u ng i đàn ông đã th c s cho ti n đi anh ta s
đ c đám đông vây xung quanh Anh ta th m chí làm cu c s ng c a anh ta g p nguy
hi m. Anh ta ch c b điên Tôi đã m r ng đ ng xung quanh anh ta; ai bi t anh ta có
th làm gì
Nên nh r ng t t c các thành ph n c a quá trình suy nghĩ này đ
h p v i ni m tin r ng ti n mi n phí không t n t i.
c miêu t là phù
1. T ti n mi n phí không đ c nh n ra cũng không đ c di n đ t nh ý đ nh
t quan đi m c a môi tr ng.
2. Xác đ nh ng i v i t m b ng ghi ch c b điên đã t o ra m t kỳ v ng c a s
nguy hi m hay ít nh t cũng là m t nh n th c đ c đ m b o ph i c n tr ng.
3. Quy t tâm thay đ i đ ng đi c a m t ng i đ né tránh ng i có t m b ng
d u hi u là m t hành đ ng phù h p v i s kỳ v ng c a nguy hi m.
4. M i ng i c m th y th nào v k t qu ? R t khó đ nói mà không bi t t ng cá
nhân nh ng m t khái quát chung t t s là h c m th y nh nhàng khi h đã né
tránh ti p xúc v i m t ng i điên m t cách thành công.
C m giác nh nhõm, k t qu t vi c tránh né m t s ch m trán ho c đ i đ u là m t
tr ng thái tinh th n. Hãy nh r ng chúng ta c m th y th nào (m c đ t ng quan
c a năng l ng tích c c và tiêu c c ch y qua c th và tâm trí chúng ta) luôn luôn là
s th t tuy t đ i Nh ng ni m tin thôi thúc b t kỳ tr ng thái tinh th n nào có th
không ph i là s th t v nh ng kh năng s n có t góc đ c a môi tr ng.
Nêu lên vi c đ i đ u đã không ph i là k t qu duy nh t có kh năng x y ra trong tình
hu ng này Hãy t ng t ng tr i nghi m khác nhau s khác nhau th nào n u h tin
r ng ti n mi n phí có t n t i Quá trình đ c miêu t
trên s là nh nhau ngo i
tr vi c làm cho ni m tin v ti n mi n phí t n t i nh vi c hi n nhiên và n m ngoài
s th c m c, thì vi c làm cho ni m tin v ti n mi n phí không h t n t i cũng hi n
nhiên và n m ngoài s th c m c.
M t ví d hoàn h o s là m t ng i đã nói tuy t v i, tôi có th l y xu đ mua vé xe
buýt Khi tôi nhìn th y đi u này tôi đã có c m giác ng i này có kh năng là m t
ng i ăn xin và mu n xin b t c ai 25 xu. M t ng i ăn xin là ng i ch c ch n tin vào
s t n t i c a ti n mi n phí. B i v y, nh n th c và di n đ t c a anh ta v t m b ng
d u hi u chính xác là nh ng gì kênh truy n hình mu n đ c p. Kỳ v ng và hành vi c a
anh ta phù h p v i ni m tin v ti n mi n phí t n t i. Và anh ta c m th y th nào v k t
qu Anh ta có đ c 25 xu, vì v y tôi s gi thi t r ng anh ta c m th y m t
taduinv.com
c m giác hài lòng. T t nhiên, nh ng gì anh ta không bi t chính là anh ta có th l y
nhi u h n n a.
Có m t k t qu khác có kh năng x y ra cho k ch b n c a chúng ta. Hãy nhìn ví d gi
thuy t v m t ng i tin r ng ti n mi n phí không t n t i nh ng h l i dùng m t gi
thi t n u thì đ ti p c n tình hu ng này. Nói cách khác, m t vài ng i có th r t
kích thích và tò mò v nh ng kh năng mà h quy t đ nh trì hoãn t m th i ni m tin
c a h v ti n mi n phí không t n t i S trì hoãn t m th i này cho phép h hành
đ ng bên ngoài ranh gi i đ c t o ra ni m tin, nh m m c đích xem chuy n gì x y ra.
Nên thay vì ph t l ng i đàn ông v i t m b ng d u hi u, s có ng i đ u tiên theo
chi u h ng gi thuy t c a chúng ta l i g n ng i đàn ông và nói cho tôi
đô la
Ng i đàn ông l y 10 đô la ra kh i túi và đ a cho anh ta Bây gi chuy n gì s x y ra.
Anh ta c m th y th nào khi có tr i nghi m m t đi u gì đó không mong đ i mà hoàn
toàn đi ng c l i ni m tin c a anh ta?
Đ i v i h u h t m i ng i, ni m tin v ti n mi n phí không t n t i thu đ c qua
nh ng hoàn c nh không d ch u đ đ t nh v n đ đi Cách ph bi n nh t đ c nói
r ng chúng ta không th có m t cái gì đó vì nó quá đ t. Không bi t bao nhiêu l n m t
đ a tr th ng hay nghe Con nghĩ con là ai v y? Con có bi t ti n không t nhiên m c
trên cây không Nói cách khác đó có l là m t ni m tin tiêu c c. Vì v y, tr i nghi m
có ti n trong tay mà không có đi u ki n ràng bu c và không có b t c nh n xét tiêu
c c nào s gi ng nh t o ra m t tr ng thái tinh th n c a s ph n ch n thu n khi t.
Trên th c t , nhi u ng i s r t h nh phúc khi h b b t bu c chia s ni m h nh phúc
và đi u khám phá m i này đ i v i nh ng ng i h quen. Tôi có th t ng t ng anh
ta có th quay l i văn phòng ho c v nhà, và th i đi m anh ta ti p xúc v i ng i nào
đó anh ta quen, t đ u tiên thoát ra t mi ng anh ta s là B n s không tin chuy n gì
x y ra v i tôi ngày hôm nay đâu và m c dù anh ta mu n trong tuy t v ng nh ng
ng i anh ta g p tin câu chuy n c a anh ta nh ng có l h s không tin. T i sao? Vì
ni m tin r ng ti n mi n phí không t n t i s làm cho h di n đ t câu chuy n theo
h ng tiêu c c h p lý.
Đ l y thêm m t ví d nh này n a hãy t ng t ng đi u gì s x y ra v i tr ng thái
tinh th n c a ng i này n u đi u này x y ra, anh ta có th l y thêm ti n n a. Anh ta
đang trong tr ng thái ph n ch n thu n khi t. Tuy nhiên, th i đi m trong đ u anh ta
hi n lên suy nghĩ ho c ai đó thu t l i câu chuy n c a anh ta đ đ ngh m t ý t ng
r ng anh ta có th yêu c u thêm nhi u ti n h n n a, tr ng thái tinh th n c a anh ta
ngay l p t c s chuy n sang m t tr ng thái tiêu c c c a ti c nu i ho c th t v ng. T i
sao? Anh ta đã kh ch m vào ni m tin tiêu c c v nh ng gì có nghĩa là b l đi u gì đó
ho c đi u đó v n ch a đ . K t qu là, thay vì vui m ng v nh ng gì anh ta có, anh ta
s than th nh ng gì anh ta có th đã có mà không nh n đ c.
NI M TIN VÀ S
TH T
Trong t t c ba ví d này trong đó có m t gi thuy t), t t c m i ng i đ u tr i qua
kinh nghi m v tình hu ng duy nh t c a h . N u đ c h i, m i ng i s miêu t
nh ng gì anh ho c cô y đã tr i qua t quan đi m c a h nh th ch có duy nh t m t
phiên b n đúng và h p lý c a tình hu ng th c t . S mâu thu n gi a ba phiên b n s
th t này làm cho tôi nghĩ đ n m t v n đ tri t h c l n h n c n đ c gi i quy t. N u
ni m tin gi i h n nh n th c c a chúng ta v các thông tin đ c t o ra b i
taduinv.com
môi tr ng v t lý do đó nh ng gì chúng ta nh n ra phù h p v i b t c đi u gì chúng
ta tin, v y chúng ta làm sao bi t s th t là gì?
Đ tr l i câu h i này, chúng ta ph i cân nh c b n tr
ng h p sau:
1. Môi tr ng có th th hi n b n thân trong m t s k t h p vô h n c a nhi u
cách v i nhau. Khi b n k t h p t t c các l c l ng c a t nhiên t ng tác v i
m i th con ng i t o ra, r i thêm vào đó nh ng l c l ng đ c t o ra b i t t
c các cách con ng i có th th hi n, k t qu là m t s phiên b n có kh năng
th c t s ch c ch n l n át ngay c nh ng ng i có t t ng thoáng nh t.
2. Cho đ n khi chúng ta có đ c kh năng nh n th c nh ng cách kh thi trong đó
môi tr ng có th di n đ t ý ki n thì ni m tin c a chúng ta s luôn đ i di n cho
m t phiên b n gi i h n c a nh ng gì có kh năng x y ra t quan đi m c a môi
tr ng làm cho ni m tin c a chúng ta trình bày v s th t nh ng không nh t
thi t là m t b n t ng trình rõ ràng c a s th t.
3. N u b n tìm th y mình t o ra m t ngo i l cho tr ng h p c a ví d th hai
thì hãy cân nh c xem n u ni m tin c a chúng ta là đúng m t trăm ph n trăm
ph n ánh chính xác th c ti n v t lý, thì kỳ v ng c a chúng ta đã luôn luôn
đ c đáp ng, chúng ta s mãi mãi trong tr ng thái th a mãn và hài lòng.
Làm sao chúng ta có th c m th y đi u gì khác ngoài h nh phúc, vui v , ph n
kh i và m t c m giác hoàn toàn h nh phúc n u th c ti n v t lý bi u hi n liên
t c chính xác nh chúng ta đã kỳ v ng?
4. N u b n có th ch p nh n tr ng h p c a ví d th ba là có giá tr thì h qu
t t y u cũng đúng N u chúng ta không tr i qua c m giác th a mãn và hài lòng,
thì chúng ta ph i v n hành m t ho c nhi u ni m tin không ho t đ ng t t liên
h v i nh ng đi u ki n c a môi tr ng.
Hãy cân nh c v b n tr ng h p này, gi tôi có th tr l i câu h i S th t là gì Câu
tr l i là, b t c cái gì ho t đ ng hi u qu . N u nh ng ni m tin l i d ng nh ng h n
ch mà chúng ta có th nh n th c và môi tr ng có th di n đ t trong m t s k t h p
vô h n c a nhi u cách v i nhau thì nh ng ni m tin có th đúng khi liên h v i nh ng
gì chúng ta đang c hoàn thành b t kỳ th i đi m nào. Nói cách khác, m c đ t ng
đ i c a s th t v n có trong nh ng ni m tin c a chúng ta có th đ c xác đ nh b ng
đ kh d ng hay hi u qu mà ni m tin mang l i.
M i ng i trong chúng ta đ u t o ra n i l c (tò mò, nhu c u, mong mu n, khao khát,
m c tiêu, và khát v ng) b t bu c ho c thúc đ y chúng ta t ng tác v i môi tr ng th
ch t, v t ch t. Chu i đ c bi t c a nh ng b c chúng ta th c hi n m c tiêu c a s tò
mò, nhu c u, mong mu n, khát khao, m c đích hay nh ng khát v ng c a chúng ta là
m t ch c năng v nh ng gì chúng ta tin t ng là đúng trong b t kỳ hoàn c nh hay
tình hu ng nào. S th t đó là gì đi n a s đ c xác đ nh nh sau
1. Nh ng kh năng chúng ta nh n th c liên quan đ n nh ng gì có s n t quan
đi m c a môi tr ng,
2. Chúng ta di n đ t th nào v nh ng gì chúng ta nh n th c,
3. Nh ng đi u chúng ta quy t đ nh,
4. Kỳ v ng c a chúng ta v k t qu ,
5. Đi u chúng ta hành đ ng, và
6. Chúng ta c m nh n th nào v k t qu c a nh ng c g ng c a chúng ta.
taduinv.com
b t kỳ th i đi m nào, n u chúng ta th y mình trong tr ng thái tho i mái và hài lòng,
vui v ho c h nh phúc trong m i quan h v i nh ng gì chúng ta đang c hoàn thành,
chúng ta có th nói r ng s th t c a chúng ta nghĩa là b t kỳ ni m tin nào chúng ta
đang v n hành là có ích vì quá trình nh đã đ c p trên là có hi u qu . Nh ng gì
chúng ta nh n th c không ch phù h p v i m c tiêu c a chúng ta mà còn phù h p v i
nh ng gì có s n t quan đi m góc đ c a môi tr ng. Cách lý gi i c a chúng ta v
thông tin chúng ta nh n th c đ c là k t qu trong m t quy t đ nh, s kỳ v ng, và
hành đ ng đ c dung hòa v i tình hình và hoàn c nh môi tr ng. Không có s kháng
c hay ch ng l i nào xu t phát t môi tr ng (ho c trong tâm trí b n thân chúng ta)
có th làm gi m k t qu mà chúng ta đang có đ c. K t qu là, chúng ta th y mình
trong tr ng thái tho i mái, hài lòng, vui v và h nh phúc.
M t khác, n u chúng ta th y mình trong tr ng thái b t mãn, th t b i, n n lòng, nh m
l n, tuy t v ng, h i ti c, ho c th t v ng, chúng ta có th nói r ng liên k t v i tình hình
và hoàn c nh môi tr ng, nh ng ni m tin mà chúng ta đang v n hành hoàn toàn
không hi u qu và do đó ni m tin đó là vô ích Nói m t cách đ n gi n, s th t là m t
ch c năng c a b t c đi u gì ho t đ ng liên quan đ n nh ng gì chúng ta đang c hoàn
thành t i b t kỳ th i đi m nào.
taduinv.com
CH
NG
TÁC Đ NG C A NI M TIN TRONG TRADING
N u môi tr ng bên ngoài th hi n vô s các k t h p khác nhau gi a nhi u y u t thì
t ng t cũng có vô vàn nh ng ni m tin t n t i Đó là cách rõ ràng nh t đ nói r ng
ngoài kia có r t nhi u th đ chúng ta tìm hi u và nghiên c u Tr c khi t o ra m t
cái nhìn t ng quát nh t v b n ch t c a nhân lo i, tôi ph i nói r ng chúng ta không h
s ng trong m t xã h i mà m i th đ u đ ng nh t cho t t c . N u th t s t t c chân lý
đ u đúng v i m i tr ng h p thì t i sao chúng ta v n c tranh cãi và đ u tranh v i
nhau. T i sao chúng ta không th s ng gi ng y nh nh ng gì ta đã đ c h c và tin
t ng? Ph i có gì đó n gi u đ ng sau vi c ta n l c không ng ng đ ch ng minh ni m
tin c a mình là đúng và đánh b i ni m tin c a nh ng k khác. Xét l i nh ng cu c cãi
v t nh nh t đ n nghiêm tr ng, b t k là gi a cá nhân, n n văn hóa xã h i hay các
qu c gia đ u b t ngu n t nh ng mâu thu n trong ni m tin. V y ni m tin có y u t gì
làm cho chúng ta tr nên b o th và c ch p nh v y?
Trong m t vài tr ng h p, chúng ta th m chí s n sàng gi t ch t đ i ph ng đ b o v
ni m tin c a mình. Theo lý thuy t c a b n thân tôi nghĩ ni m tin không đ n gi n ch
là m t lo i năng l ng đ c c u thành do y u t bên ngoài, mà nó còn là m t lo i năng
l c thu c v ý th c, ít nh t là đ t đ n m t m c đ nh n th c nào đó
N u không, sao ta l i gi i thích đ c vi c mình có kh năng di n đ t ra bên ngoài
nh ng đi u v n bên trong tâm trí?. Làm sao ta bi t đ c mong c c a chúng ta đã
đ c th a mãn? Làm sao ta có th bi t mình đang đ i m t v i nh ng thông tin ho c
h th ng đ i l p v i nh ng gì ta tin t ng? Cách gi i thích duy nh t chính là ni m tin
cá nhân có năng l c nh n bi t ho c t nh n bi t đ có th t o ra nh ng hành đ ng nh
ta đã th y.
Ý ki n trên có th h i khó ch p nh n Nh ng chúng ta có th xét qua m t s tr ng
h p c a t p th ho c cá nhân đ h tr cho vi c phân tích kh năng này Đ u tiên, m i
ng i đ u mu n mình đ c tin t ng, b t k ni m tin đó là gì C m giác đ c tin
t ng r t tuy t v i Tôi nghĩ c m giác tích c c này là ph bi n nên nó đúng cho m i
ng i Ng c l i, không ai thích mình b nghi ng , c m giác đó th t s không tho i
mái. Gi s tôi nói Tôi không tin anh c m giác tiêu c c s dâng tràn lên trong c th
và tâm trí b n đi u này cũng là bình th ng T ng t nh v y, không ai trong s
chúng ta thích b ph n đ i. S ph n đ i đó gi ng nh m t đòn t n công v y. M i ng i
g n nh đ u c x nh nhau khi g p tình hu ng trên, ph n ng đi n hình là tranh cãi,
bào ch a đ b o v b n thân ( ho c ni m tin), và tùy tình hu ng, chúng ta th m chí có
th t n công l i Khi chúng ta đang nói v b n thân mình ta đ u mu n đ c l ng nghe.
N u b n phát hi n ra ai đó đang xao nhãng c m giác s nh th nào? C c kì t i t . Và
tôi kh ng đ nh l i l n n a ai cũng có cùng c m giác nh th .
Ng c l i, t i sao l i quá khó đ tr thành m t ng i bi t l ng nghe? B i vì ta th t s
ph i-l ng-nghe và không đ c nói v b n thân ngay c khi ta hoàn toàn có th ng t
ngang câu chuy n đ làm đi u đó Đi u bí n nào n gi u đ ng sau vi c ta không đ
kiên nh n đ l ng nghe ng i khác? Ph i chăng nói chuy n v i ai đó cùng có m t ni m
tin thì s tho i mái và an toàn h n Và ng c l i ph i chia s v i nh ng ng i không
cùng chí h ng ho c có ni m tin trái ng c v i mình s làm ta c m th y khó
taduinv.com
ch u, th m chí là b đe d a? Ng ý c t y u đây chính là khi b n ch p nh n m t ni m
tin và đ nó tr thành chân lý s ng c a b n thì mãi sau này b n s b thu hút v i nh ng
ni m tin g n nh th và đ ng nhiên s kh c t t t c nh ng ni m tin trái ng c v i
nó.
Hãy tính đ n con s kh ng l c a các ni m tin khác nhau đang t n t i, n u t t c c m
giác tho i mái, b thu hút, hay ch ng l i và đe d a đ u là nh nhau cho t t c m i
ng i thì ta có th nói m i ni m tin đ u có kh năng t nh n th c v s t n t i c a
chính nó, và nh n th c này s hành đ ng theo m t cách riêng và t o ra nh h ng
chung cho t t c chúng ta.
Đ C TÍNH C
B N C A NI M TIN
Có t t c ba đ c tính c b n mà b n ph i hi u đ
qu năm chân lý c t lõi trong trading:
c đ lĩnh h i đ
c m t cách hi u
1. Ni m tin d ng nh có sinh m nh riêng c a nó, cho nên nó kiên quy t ch ng
l i t t c nh ng th l c mu n s a ch a hay thay th nó.
2. M i ni m tin đ u c n đ c th hi n.
3. Ni m tin v n c ti p t c ho t đ ng b t k tâm trí ta có nh n ra s hi n di n
c a nó hay không.
Đi u th 1: Ni m tin ch ng l i t t c các th l c mu n s a ch a hay thay th nó. Ta s
không th hi u đ c đ ng l c nào giúp cho ni m tin có th duy trì c u trúc toàn v n
c a nó Nh ng ta th y chúng hoàn toàn có th làm đ c đi u đó cho dù ph i đ i m t
v i m t th l c vô cùng m nh m khác. Xuyên su t l ch s loài ng i, có r t nhi u t m
g ng v nh ng ng i có ni m tin mãnh li t vào m t đi u gì đó đ n n i h có th ch u
đ ng s s nh c, tra t n và th m chí là cái ch t ch không bao gi ch u th a hi p v i
nh ng th trái ni m tin c a h Đây ch c ch n là l i gi i thích cho s c m nh to l n
c a ni m tin và m c đ mà ni m tin kháng c l i b t c cái gì c g ng thay th nó dù
là nh nh t.
Ni m tin có v đ c t o thành t m t lo i năng l ng hay s c m nh v n ch ng l i b t
kì đi u gì manh nha khi n nó thay đ i Đi u đó có nghĩa là ni m tin s không bao gi
thay đ i? Không h ! Ch c n b n bi t cách mà thôi! Ni m tin có th đ c thay th ,
nh ng không ph i theo cách mà m i ng i v n nghĩ tôi tin r ng m t khi ni m tin đã
đ c đ nh hình, s r t khó đ h y ho i nó. Nói cách khác, chúng ta không th làm b t
kì đi u gì khi n cho ni m tin có th bi n m t hay b c h i nh nó ch a t ng t n t i c .
Khái ni m này đ c c u thành t m t đ nh lu t v t lý khá c b n. Theo Albert
Einstein và h i các nhà khoa h c thì năng l ng không th t sinh ra hay t m t đi
nó ch chuy n t d ng này sang d ng khác mà thôi. N u ni m tin cũng có c u trúc
nh năng l ng, lo i năng l ng ý th c có th t nh n bi t đ c s t n t i c a nó,
v y thì đ nh lu t trên hoàn toàn có th áp d ng cho tr ng h p c a ni m tin nghĩa
là, chuy n ta c g ng xóa s hay tiêu di t nó là b t kh .
Li u r ng khi bi t đ c ai đó đang âm m u gi t ch t b n, b n s đáp l i nh th nào?
Tôi đoán b n s t v sau đó là ch ng tr và th m chí là tr nên m nh m h n c b n
có th t ng t ng đ đ i m t v i m i đe d a đó Ni m tin c a m i cá nhân là
taduinv.com
linh ki n đ t o nên c m t con ng i, nên hoàn toàn h p lý đ ta có th tin r ng khi
b uy hi p, ni m tin s có cách đ đáp tr l i hoàn toàn đ ng nh t v i đi u mà c con
ng i ta mu n. M t ngày n , b n th c d y và ch t nh n ra m i ng i xung quanh
đ u th
v i b n nh th b n ch a t ng t n t i. Thì b n s ph n ng th nào?
Đ ng nhiên b n s ngay l p t c lao vào ai đó đ t tay b n lên m t h và ép bu c h
b ng m i giá ph i nh n ra b n là ai. L i nói v ni m tin, n u b l đi m t cách có ch
đích nó s hành đ ng theo cách y nh chúng ta s làm. Nó s tìm cách đ kh c sâu vào
ý th c ta s t n t i c a nó Cách đ n gi n và hi u qu nh t đ kh c ch đ c ni m tin
chính là nh nhàng đáp tr nó m t cách th đ ng và h i h t và t t rút h t năng l ng
ra kh i ni m tin đó Tôi g i ti n trình này là kh i đ ng l i, sau khi k t thúc, ni m tin s
tr l i c u trúc nguyên v n ban đ u c a nó, v m t k thu t thì nó không h thay đ i.
Đi u thay đ i duy nh t là ni m tin bây gi không còn chút năng l ng nào h t. Và khi
không còn năng l ng thì nó cũng không còn ti m n kh năng áp đ t lên nh n th c
hay thái đ c a chúng ta Sau đây là m t minh h a c th :
Nh m i đ a tr khác tôi đ c d y đ tin t ng vào ông già Noel và bà Tiên răng
Trong tâm trí tôi bây gi , c hai ng i này hay nói cách khác c hai ni m tin này đ u
tr nên tr u t ng và m nh t đi Cho dù đã phai nh t qua năm tháng nh ng hai ni m
tin này v n t n t i trong tâm trí tôi, ch là không còn năng l ng trong đó mà thôi Nh
l i ch ng tr c tôi đã xác đ nh ni m tin là k t h p c a nh ng tr i nghi m giác quan
và năng l ng Năng l ng có th b rút ra nh ng ni m tin thì v n nh cũ nh nguyên
b n v n có c a nó, ch là nó không còn chi ph i đ c tâm trí b n nh ban đ u n a.
Nh bây gi khi tôi đang ng i tr c màn hình vi tính và gõ nh ng dòng này, n u ai đó
nói v i tôi r ng ông già Noel đang đ ng tr c c a, thì b n nghĩ tôi s ph n ng th
nào Đ ng nhiên là làm l nó ho c coi nh đó là m t câu chuy n đùa Nh ng mà n u
tôi đang là m t c u nhóc năm tu i, và M tôi b o tôi r ng ông già Noel đang đ ng ngoài
c a ch tôi, t ng câu nói c a m s ngay l p t c kh i lên trong lòng tôi m t ngu n
năng l ng tràn đ y, nó khi n tôi s nh y c ng lên và ch y ra c a nhanh nh t có th .
Không có gì có th c n đ ng tôi c . Tôi có th v t qua m i ch ng ng i trên con
đ ng c a mình Cũng đ n lúc cha m tôi nói r ng ông già Noel là không có th t.
Đ ng nhiên ph n ng đ u tiên c a tôi là kiên quy t không tin đó là th t. Là tôi không
tin h hay là tôi không mu n tin? Và cu i cùng, h c g ng gi i thích và thuy t ph c
tôi. Tuy r ng quá trình y không phá h y ni m tin c a tôi vào ông già Noel nh ng nó
l y đi năng l ng ra kh i ni m tin y. Và ni m tin này chuy n hóa thành m t lo i khái
ni m m h và m nh t đi theo năm tháng Tôi không rõ nh ng năng l ng y ch y
đi đâu nh ng tôi nghĩ m t s ít chuy n thành m t lo i ni m tin m i chính là ông già
Noel không có th t. Và bây gi thì tôi có c hai khái ni m mâu thu n nhau, m t là ông
già Noel có th t, hai là không. Chúng khác nhau s năng l ng mà chúng có. Ni m
tin th nh t g n nh không còn chút năng l ng nào h t và ni m tin th hai thì có
m t ít. Cho nên hoàn toàn có th đoán đ c r ng lúc này s không còn mâu thu n n a.
Tôi gi s r ng, n u chúng ta có th vô hi u hóa ni m tin thì t t c ni m tin đ u có th
nh t nhòa d n đi cho dù ni m tin th c s ph n ng l i v i nh ng nhân t mu n thay
th nó. Cách hi u qu nh t đ thay đ i ni m tin chính là hi u đ c và cu i cùng tin
r ng nh ng ni m tin đó ch a bao gi m t đi Chúng ta ch chuy n nó sang d ng t t nh t
có th nh m đ t đ c k t qu và m c tiêu mình h ng đ n
taduinv.com
Đi u th 2. Nh ng ni m tin ch đ ng đ u khát khao đ c th hi n. Có th chia ni m
tin thành hai lo i là ch đ ng và b đ ng. Ni m tin ch đ ng thì có năng l ng, nó chi
ph i đ c tâm trí và cách ng x c a chúng ta Và đi u đó ng c l i v i ni m tin b
đ ng. Khi tôi nói, nh ng ni m tin ch đ ng đ u khát khao đ c th hi n không có nghĩa
là chúng s th hi n cùng m t lúc. Ví d , tôi h i b n đi u gì là sai trong th gi i hi n t i,
T sai s d n d t b n nghĩ đ n nh ng hành vi c a xã h i ph n ánh nh ng đi u b n
tin là r c r i hay phi n ph c.
Tr phi b n cho là không có gì trên th gi i này là sai c . V n đ m u ch t đây là
khi b n cho r ng m t đi u gì đó là sai b n s không c n suy nghĩ v nó tr c khi tôi
đ t ra câu h i Nh ng giây phút b n nghe câu h i đó nh ng ni m tin v v n đ này
s l p t c chuy n ngay đ n v trí đ u tiên trong ý th c c a b n.
Th c ch t nó khao khát đ c m i ng i l ng nghe. Tôi dùng t khao khát đ di n
t vì khi có m t đi u gì đó làm b n liên k t tr c ti p đ n ni m tin c a mình thì nó nh
th r ng b n không bao gi c n đ c dòng ch y năng l ng m nh m đ c phóng
thích.
Đi u này đ c bi t đúng đ i v i nh ng v n đ nh y c m hay có liên quan đ n đi u mà
b n đam mê B n có th s h i tôi V y t i sao đôi lúc tôi l i mu n ki m hãm vi c th
hi n ni m tin c a mình có m t vài l i gi i thích cho đi u này. Gi s b n ph i nói ra
m t đi u gì đó mà b n thân b n cũng không tin và c m th y nó hoàn toàn vô lý.
B n s nói ra hay ki m hãm nó l i Đi u đó còn tùy vào hoàn c nh. N u b n tin r ng
đi u đó là không ti n đ nói ra và ni m tin này có nhi u năng l ng h n so v i cái còn
l i ( ni m tin r ng ph i nói ra), thì t nhiên b n s ki m ch nó l i và không tranh cãi
m t cách công khai. B n có th h ng v ng i đang nói có th là s p c a b n) và
g t đ u ra chi u đ ng ý Nh ng có th t là b n đ ng ý không Đi sâu h n vào v n đ , có
ph i lúc này tâm trí b n cũng im l ng? Hoàn toàn không! B n thân b n lúc này đang
ch ng l i t ng câu ch mà ng i kia nói. Nói cách khác, ni m tin c a b n v n khát
khao đ c th hi n nh ng nó không đ c bi u l ra bên ngoài. B i vì nh ng ni m tin
mâu thu n khác đang t o áp l c cho nó. Tuy v y, nó v n s tìm cách đ đ c th hi n
ra ngoài? Ngay khi b n k t thúc cu c h p, ch c h n b n s tìm đ c cách đ xóa b h t
nh ng gì v a đ c nghe hay th m chí là nói ra h t nh ng ý ki n c a riêng b n. B n s
tr i lòng mình ra, k nh ng ch u đ ng b c b i lúc nãy cho ng i mà b n tin r ng có
kh năng th u hi u chúng Đó là ví d ch ng minh cách mà ni m tin c a chúng ta khao
khát đ c th hi n khi chúng b chèn ép b i các ni m tin khác Nh ng đi u gì s x y
ra n u m t trong nh ng ni m tin c a ta xung đ t v i ch ý, m c tiêu m
c, nhu c u
hay tham v ng c a chính b n thân mình. Có m t s k t n i sâu s c gi a đi u này v i
vi c trading c a chúng ta sau này Nh chúng ta đã bi t, ni m tin bi u hi n nh th
nào còn tùy thu c vào môi tr ng bên ngoài. S phân bi t này đ c đ nh nghĩa nh
nh ng ranh gi i.
M t khác, ý th c con ng i có v l i l n h n t p h p nh ng ni m tin mà h đ c d y
là đúng Và ph n l n h n đó cho phép ta ch n h ng đ n ni m tin mà ta mong mu n,
b t kì là nó có n m trong ranh gi i c a ni m tin cũ hay không Và th ng thì nh ng
suy nghĩ n m ngoài ranh gi i y đ c coi là s sáng t o. Khi ta ch đ ng đ t câu h i
cho ni m tin c a mình thì cũng chính là lúc ta c n m t câu tr l i khi n cho ta đ t đ c
nh ng th nh m t ý nghĩ đ t phá m t ý nghĩ truy n c m h ng ho c gi i pháp
cho v n đ s p t i.
taduinv.com
S sáng t o đem đ n m t s ti n b mà ta không ng t i n m ngoài t t c nh ng th
thu c v ranh gi i v n đã t n t i trong lý trí, ni m tin và trí nh Nh tôi đ c bi t, thì
không h có m t s đ ng thu n nào gi a các ngh sĩ nhà phát minh tôn giáo hay h i
khoa h c, nh ng lĩnh v c mà s sáng t o đ c tôn th Và tôi cũng th a bi t r ng sáng
t o là không gi i h n. N u có b t kì gi i h n nào n m trong t m hi u bi t c a chúng
ta thì ta ch a bao gi th t s tìm ra chúng. Xét l i nh ng b c ti n v t b c trong
công ngh mà nhân lo i đã tr i qua trong h n
năm qua t t c nh ng phát minh
th n kì đó đ u có ngu n g c t nh ng con ng i s n sàng v t kh i rào c n, ranh gi i
đã đ c áp đ t t nh ng gì h đ c h c.
N u t t c chúng ta đ u có t ch t sáng t o ( và tôi tin r ng đi u đó là s th t), thì
chúng ta đ u có c h i ch m m t v i nh ng đi u mà tôi g i là tr i nghi m sáng t o
Tôi đ nh nghĩa r ng sáng t o là nh ng tr i nghi m m i n m ngoài ranh gi i ni m tin
c a chúng ta. Nó có th là m t nhãn quan m i m - th giúp ta th y đ c nh ng đi u
mà ta ch a t ng th y tr c đây cho dù nó v n t n t i rõ ràng nh th .
Ho c nói đ n gi n h n nh vi c ta n m th nh ng âm thanh, mùi, v , hay s đ c
m t th gì đó m i. Nh ng tr i nghi m này cũng gi ng nh nh ng suy nghĩ sáng t o,
linh c m, hay ti n b v t b c, chúng có th x y ra b t ng ho c đi theo ch d n c a
tâm trí ta.
Trong b t kì tr ng h p nào, khi ta tr i qua c m giác m i l ta th ng ph i đ ng
đ u v i tâm lý phân vân Khi đi u đó x y ra cho dù là trong suy nghĩ hay trong hành
đ ng đ u có kh năng làm cho ta b h p d n ho c khao khát đi u gì đó n m ngoài ranh
gi i c a ni m tin Đ minh h a cho quan đi m này, hãy xem l i ví d v c u nhóc và
chú chó Hãy xem nh c u nhóc có m t vài kí c không m y t t đ p v i chó. L n đ u
tiên y là do môi tr ng nh ng các l n sau đó là do quá trình x lý thông tin trong đ u
c u y ( d a vào c u trúc c a nh ng b máy và c c u ch ng l i s đau đ n trong não).
Và k t qu là c u y đ u s hãi m i khi đ i di n v i nh ng con chó, gi s c u bé y
ph i tr i qua c m giác s hãi l n đ u tiên khi ch m i bi t đi
Và c u bé d n l n lên, khi hi
qua trong quá kh , c u ta s
Th t d đoán đ c r ng nh
đ u r t nguy hi m chính t
c u ch c ch n r ng mình ph
u đ c n i s là gì và k t h p v i nh ng đi u c u đã tr i
d n hình thành m t ni m tin v b n năng c a loài chó.
ng ý nghĩ c a c u ta s t ng t nh T t c các con chó
t t c đã c u thành m t ni m tin trong đ u c u, khi n
i tránh xa loài chó.
C u bé không h nghi ng v ni m tin đó b i vì nh ng tr i nghi m đã qua đ u kh ng
đ nh và c ng c giá tr c a nó. Tuy v y, c u bé ( hay b t kì ai trên hành tinh này đ u
b nh h ng b i nh ng ý nghĩ sáng t o Nh bình th ng, thì c u bé s tìm m i cách
đ mình không ph i đ i m t v i chó Nh ng không có gì là tuy t đ i c . Gi s c u bé
đang đi chung v i b m , và c m th y mình vô cùng an toàn nh ng h l i đi vào m t
vùng khá khu t, và h không th th y đ c nh ng gì tr c m t Và đ t nhiên, h th y
tr c m t khung c nh nh ng đ a tr b ng tu i v i c u bé đang ch i đùa cùng v i
nh ng con chó và ra chi u r t vui v Đây là chính là tr i nghi m m i l . C u bé đ i
m t v i m t s th t không th bàn cãi là nh ng gì c u y đã tin tr c đây v loài chó
là sai. Chuy n gì s x y ra ti p theo Đ u tiên, ph i nói r ng tr i nghi m này không h
theo đ nh h ng trong ý th c c a c u bé. C u y đ ng nhiên không s n lòng ti p
nh n nh ng thông tin trái ng c v i ni m tin c a c u b y lâu nay. Ta có th g i đây là
tr i nghi m m i không ch đ ng, b i vì nh ng tác đ ng bên ngoài ép c u
taduinv.com
bé ph i đ i m t v i nh ng đi u mà c u v n tin là không h t n t i. Th hai, vi c
trông th y nh ng đ a tr ch i đùa mà không h b b t kì s t n công nào t nh ng
chú chó làm c u bé tr nên phân vân và b i r i.
Ch khi nào s b i r i m t đi thì c u y m i ch p nh n đ c vi c không ph i t t c chó
đ u nguy hi m. M t vài k ch b n có th x y ra nh sau Vi c nhìn th y nh ng đ a tr
cùng tu i v i mình ( c m giác g n gũi và rõ ràng có th ch i th t vui v i nh ng con
chó thôi thúc c u bé đ c gi ng nh b n mình Trong tr ng h p này, c u bé đã b
h p d n b i nh ng đi u m i l n m ngoài ph m vi ni m tin c a mình ( chính là vi c
ch i đùa v i chó Đó là m t đi u vô lý mà c u v n ch a t ng nghĩ đ n. Còn bây gi ,
không nh ng là nghĩ đ n mà c u còn khao khát nó. V y thì c u có làm theo khát khao
đó hay không Câu tr l i n m trong vi c năng l ng c a ni m tin đó có đ l n hay
không.
Trong đ u c u bé bây gi có hai suy nghĩ hoàn toàn mâu thu n nhau, th nh t là Loài
chó r t nguy hi m và th hai là chúng ta có th ch i đùa tho i mái v i chúng V y
thì ph n ng c a c u bé trong l n ti p theo đ i di n v i chó s quy t đ nh cho vi c cái
nào có nhi u năng l ng h n ni m tin hay khát khao c a c u. Ví d nh cho vào ni m
tin nhi u năng l ng h n ta có th d dàng nh n ra l n ti p theo khi c u bé g p chó,
c u s có c m giác b t l c. Cho dù c u r t mu n ch m vào chúng thì c u cũng mãi mãi
không dám làm đi u đó T t t c trong ni m tin c a c u y đã ngăn c u thõa mãn
khao khát c a mình.
C u bi t rõ r ng vi c vu t ve nó không h nguy hi m cũng nh là chó s không t
nhiên t n công c u. Tuy nhiên c u s không th làm đ c đi u đó cho đ n khi khao
khát c a c u đ t đ c m c năng l ng cao h n
N u c u nhóc th t lòng mu n ti p xúc v i chó, c u ph i v t qua n i s c a mình. Có
nghĩa là c u ph i l đi vi c t t c con chó đ u nguy hi m, ch có nh v y tâm trí c u
m i có ch cho ni m tin m i nh t quán v i khát khao c a mình Chúng ta đ u bi t
r ng chó có đ ki u ph n ng l i con ng i, có th đôi lúc đáng yêu trung thành
nh ng cũng có lúc nguy hi m và đáng s Nh ng r t ít khi chúng tr nên gi n d n u
không ch u tác đ ng tiêu c c t bên ngoài. Ni m tin t t đ p mà c u bé s ch p nh n
s t ng t nh H u h t chó đ u d th ng và hi n lành nh ng cũng có m t s ít r t
hung d và đáng s Ni m tin m i này s khi n c u tìm hi u xem nh ng bi u hi n
nào đ nói lên r ng chó nào là chó ngoan có th ch i cùng và con nào là chó d đ
tránh xa Nh ng v n đ quan tr ng nh t chính là, làm th nào đ c u bé có th ph t l
đi t t t c trong ni m tin T t c các con chó đ u r t nguy hi m
Hãy nh r ng ni m tin có b n năng ch ng l i t t c các th l c có nguy c mu n thay
th nó nh tôi đã ch ra trên thì ph ng pháp thích h p nh t không ph i là thay
th , mà là rút h t năng l ng ra kh i ni m tin y và chuy n hóa nó thành m t d ng
ni m tin khác phù h p v i m c tiêu c a chúng ta.
Đ lo i b t t t c c u nhóc c n có nh ng tr i nghi m tích c c v i nh ng con chó
khác và vi c đ u tiên c u bé c n làm chính là b c qua n i s c a mình và ch m vào
m t con chó nào đó Đ làm đ c đi u đó c u th t s c n m t có kho ng th i gian dài
và m t s n l c đáng k . giai đo n đ u c a quá trình này khát khao thay đ i ch
đ m nh đ giúp c u nhóc có th đ i m t v i con chó, t m t kho ng cách v a ph i
và mà không c n b ch y. Tuy r ng ch a tr c ti p ch m vào con chó nh ng ngày qua
ngày vi c trông th y nó m t kho ng cách nh t đ nh mà không b m t t n
taduinv.com
th ng nào h t s giúp c u bé d n d n rút năng l ng ra kh i ni m tin r ng T t c
các con chó đ u nguy hi m Cu i cùng, nh ng c m giác tích c c này s d n xóa nhòa
đi kho ng cách gi a c u và con chó, t ng chút t ng chút m t, ch đ n m t ngày
kho ng cách nh đ n m c đ không còn t n t i n a Và năng l ng dành cho khát
khao ch m chú chó y c thôi thúc c u đ n m t ngày khi năng l ng này đ t đ n m c
đ cao h n so v i ni m tin cũ Giây phút c u y ch m đ c vào con chó và vu t ve nó,
chính là lúc n l c xóa nhòa đi t t t c đã đ t đ c hi u qu mong mu n, ni m tin
cũ đã đ c chuy n sang m t d ng m i phù h p v i khát khao và m c tiêu c a c u bé.
R t ít ng i có đ đ ng l c đ bu t mình tr i qua quá trình t ng t nh c u bé trên.
Tuy nhiên h l i không nh n ra đ c đ ng l c n i t i. Nh ng ng i ph i tr i qua th i
th u đ y n i s hãi, h s tránh xa n i s y m t cách vô th c ngày này qua tháng
n mà ch ng hi u t i sao l i nh th ( tr khi h tìm ki m thông tin v n i s y và
yêu c u s giúp đ c a chuyên gia).
Và khi đã l n, khi h ph i đ i di n v i m t đi u gì đó đã t ng là n i s c a mình trong
quá kh ( ví d nh th y c nh m t đ a tr kinh hãi khi th y chó), h s l i nói v cách
v t qua n i s y khá đ n gi n nh ng l i r t m h nh ki u Ngày x a tôi s chó
l m nh ng bây gi thì h t r i
K t qu cu i cùng có th x y ra theo hai tr ng h p tr ng h p th nh t, c u bé đã
v t qua đ c n i s c a mình b ng cách xóa nhòa đi ranh gi i c a ni m tin cũ v loài
chó Đi u đó giúp c u c m th y hài lòng và vui v cho dù c u đã t ng nghĩ đi u đó
không bao gi x y ra Tr ng h p th hai chính là c u không h c m th y h ng thú
v i vi c cùng nh ng con chó ch i đùa vui v . Hay nói cách khác, c u ch h i quan tâm
đ n vi c s đ c gi ng nh nh ng đ a tr khác cũng nh vi c ti p xúc v i chó. Trong
tr ng h p th hai, c hai ni m tin m i và cũ s tr thành hai khái ni m mâu thu n
trong đ u c u Đây chính là ví d tôi c n nói đ minh ch ng cho khái ni m mâu thu n
ch đ ng, chính là lúc mà hai ni m tin m nh m l i mâu thu n tr c ti p v i nhau và
đ u mu n đ c th hi n ra ngoài. Lúc này ni m tin cũ n m trung tâm ý th c c a c u
bé v i m t ngu n năng l ng d i dào, còn ni m tin m i n m v trí không quan tr ng
và có r t ít năng l ng. Nh ng đ ng l c trong tr ng h p này r t thú v đ tìm hi u,
và cũng không kém ph n quan tr ng Chúng ta đã th a nh n r ng ni m tin chi ph i
kh năng ti p thu và x lý thông tin c a ta Trong đi u ki n thông th ng, ta d nh n
th y c u nhóc s hoàn toàn b tách kh i ý nghĩ mu n ti p xúc v i chó nh ng vi c nhìn
th y c nh t ng kia khi n c u hình thành m t năng l ng tích c c v vi c không ph i
con chó nào cũng nguy hi m mà có th m t vài con s hi n lành và ngoan ngoãn. Tuy
nhiên c u bé v n ch a hoàn toàn xóa b ch t t c trong ni m tin c a mình và theo
hi u bi t c a tôi thì ni m tin không th t vô hi u hóa nó đ c. Và k t qu là, ni m tin
t n t i t khi ta sinh ra và ch m t đi khi ta n m xu ng. Tr khi ta không ch đ ng vô
hi u hóa nó Trong tr ng h p này, c u nhóc không h có khát khao mu n thay đ i và
đ ng nhiên c u s không có đ ng l c đ v t qua n i s c a mình. Vì v y, c u nhóc
b đ t vào m t mâu thu n ch đ ng n i mà ni m tin tích c c nh bé thuy t ph c c u
r ng không ph i con chó nào cũng nguy hi m và thôi thúc c u ti p xúc v i chúng,
nh ng cùng lúc đó ni m tin đ y quy n l c nói v i c u r ng t t c các con chó đ u r t
nguy hi m và nó ngăn c u ti p xúc v i b t kì con chó nào cho dù lúc này nó đã b chi
ph i m t chút b i ni m tin m i).
Chúng ta đ u hi u rõ r ng vi c nhìn và phân tích đ c r ng tình hu ng đó không
h nguy hi m trong khi ta đang run lên vì s là vi c vô cùng khó khăn nh ng tôi
taduinv.com
khám phá ra r ng suy nghĩ sáng t o ho c nh ng tr i nghi m vô tình th t s không c n
quá nhi u năng l ng. Nói cách khác, nh n th c m i v n hoàn toàn có th nh h ng
đáng k đ n ý th c c a chúng ta, b ng cách khi n ta ch p nh n vài th m t cách vô
th c Nh ng nó l i không đ s c nh h ng đ n thái đ c a ta Khi đ a ra l i tuyên
b này, tôi có m t phán đoán r ng chúng ta s m t nhi u năng l ng h n đ hành
đ ng thay v ch quan sát.
M t khác, nh ng khám phá m i m này s ngay l p t c tr thành m t th l c khá
m nh n u chúng không g p b t kì đi u gì trong tâm trí ta c n tr Nh ng n u ta có
nh ng ni m tin trái ng c v i khám phá m i đó mà l i không h s n lòng làm vô
hi u hóa ni m tin đó đ c bi t khi nó l i là m t ni m tin tiêu c c thì nh nhàng nh t
khám phá m i cũng ph i tr i qua m t cu c đ i đ u v i ni m tin cũ và s b đánh b i
khi đã quá s c ch u đ ng.
Nh ng gì tôi v a trình bày là tr ng thái tâm lý b i r i mà h u nh trader nào cũng
g p ph i. Gi s nh b n n m rõ đ c t t c các kh năng có th x y ra và b n cũng
bi t r ng trade ti p theo đ n gi n ch là m t giao d ch n m trong chu i nh ng giao
d ch ch c ch n mang đ n cho b n k t qu t t. V y mà b n v n c m th y s hãi và ho c
còn ám nh b i m t s trade sai l m mà chúng ta đã th o lu n ch ng tr c. Hãy
nh r ng nguyên nhân th c s đ ng sau n i s chính là th khi n chúng ta nh n thông
tin sai l ch t th tr ng.
V y ngu n c n nào l i làm cho ta nh n thông tin sai l ch nh th ? Chính là lòng tham.
Khi mà th tr ng có nh ng bi u hi n trái v i mong mu n c a ta, s lên xu ng c a th
tr ng, t ng nh p t ng nh p khi n ta th y áp l c và b đe d a ( b t đ u tr nên tiêu
c c). Cu i cùng chúng ta tr nên s hãi căng th ng và tuy t v ng. V y cái gì n sau
lòng tham c a ta? Không gì khác ngoài ni m tin, d a trên nh ng gì chúng ta đã bi t v
ni m tin, có th k t lu n n u b n v n ti p t c gi tâm lý tiêu c c trong khi trade thì
trong đ u b n s di n ra m t cu c đ u tranh gi a nh ng gì b n bi t v l i nhu n sau
trade này và nh ng ni m tin vào nh ng đi u khác Luôn nghĩ r ng nh ng ni m tin ch
đ ng đ u khát khao đ c th hi n, cho dù ta không mu n đi chăng n a. B n ph i tin
r ng m i th i kh c trong th tr ng đ u là duy nh t, m i đi m chênh l ch đ u có m t
kho ng l i nhu n riêng bi t ( lúc này b n s không g p ph i b t kì mâu thu n n i tâm
nào n a và hoàn toàn tĩnh t i trong trading, không còn còn giác lo l ng, s hãi hay
căng th ng n a Đó là cách duy nh t có hi u qu . M t l i nhu n đ c thù không ph i là
th chúng ta có th th qua nhi u l n, cho nên ta không th hi u rõ nó đ c. N u nó
x y ra nhi u l n thì ta không g i chúng là đ c thù. Khi b n tin r ng b n không th bi t
đi u gì x y ra ti p theo, thì b n s mong đ i gì t th tr ng? N u câu tr l i là Tôi
không bi t thì b n hoàn toàn đúng N u b n tin r ng s có gì đó x y ra và không c n
thi t ph i bi t chính xác cái gì s mang đ n ti n thì đ ng nhiên cũng không có b t kì
thông tin sai l ch nào t th tr ng nh h ng đ n c m xúc c a b n Sau đây là m t ví
d khác đ ch ng minh cho vi c nh ng ni m tin ch đ ng đ u khát khao đ c th
hi n Hãy xét tr ng h p l n đ u tiên c u nhóc g p con chó là m t tr i nghi m vui v .
Và đ ng nhiên c u nhóc này không h g p b t kì v n đ nào khi ti p xúc v i chó. B i
vì c u ch a h g p con chó hung d nào c . Vì th , c u y cũng không có khái ni m
(ni m tin có năng l ng) r ng m t con chó có th gây t n th ng hay đau đ n. Và nh
th trong trí nh c u luôn có m t ni m tin v ng ch c r ng chó là loài v t thân thi n
và t t c chúng đ u mang l i ni m vui đ i
taduinv.com
v i c u bé này n u có ai đó b m t con chó t n công thì lý do duy nh t là do c u bé y
không ngoan ho c ng ngh ch.
N u b n c thuy t ph c r ng có m t ngày c u bé s b chó c n n u không t p tính th n
tr ng thì ngay l p t c ni m tin trong đ u c u y s khi n c u xao nhãng ho c hoàn
toàn l đi l i c nh báo c a b n. N u b n ch đ i m t ph n ng t c u bé, thì ch có
th là nh ng l i nói t ng t nh Không đ i nào Chuy n đó s không x y ra v i
con đâu Gi đ nh r ng m t hôm n , c u nhóc g p m t con chó l và nó không thích
ng i khác làm phi n. Nó g m g nh ng s đe d a đó không đ c chú ý đ n và th
là nó c n th ng bé. Khác v i nh ng gì c u v n tin t tr c đ n gi đây là l i m t c nh
t ng l l m, chuy n gì s x y ra v i ni m tin c a c u y Nó có thay đ i không? Li u
c u bé này có tr nên s hãi t t c các con chó nh c u bé ví d đ u tiên?
Th t không may là câu tr l i l i không rõ ràng, vì không có m t ni m tin c th nào
trong đ u c u bé ch d n c u cách ph i đ i x v i con chó trong tr ng h p này nh
th nào. Ví d , n u c u nhóc này c c kì ác c m v i vi c b ph n b i ( có th c u bé đã
tr i qua m t k ni m bu n trong quá kh do b ph n b i b i m t ng i nào đó và c u
b c m giác th t v ng cũng nh đau bu n ám nh). N u c u k t lu n r ng vi c con chó
c n c u là ch ng t cho s ph n b i ttheo ni m tin tiêu c c y thì đ ng nhiên k t
qu là c u s s chó.
Nh ng năng l ng tích c c c a ni m tin v n có ( chó r t thân thi n) s l p t c chuy n
hóa thành năng l ng tiêu c c và hình thành ni m tin m i ( chó r t hung d ). Và c u
s qu quy t r ng Khi m t con chó đã ph n b i c u thì b t kì con chó nào khác cũng
s làm v y Nh ng tôi th t s tin r ng tr ng h p c c đoan này r t hi m khi x y ra.
Đi u d x y ra h n chính là t t t c trong ni m tin ban đ u c a c u ( t t c các con
chó đ u hi n lành) s b vô hi u đ chuy n hóa thành m t lo i ni m tin khác ph n
ánh đúng h n v b n ch t c a loài chó. Tr i nghi m này t o nên m t s thay đ i
trong t t ng c u, khi n c u b t đ u suy nghĩ v nh ng m t khác c a chó, nh ng
m t mà c u v n t ch i tìm hi u ho c l đi lúc ban đ u.
Ký c c a c u v nh ng con chó thân thi n v n còn y nguyên, c u s v n vui v ch i
đùa v i chúng, ch khác ch c u s c n tr ng quan sát nh ng bi u hi n c a chúng đ
phân bi t lúc nào chúng thân thi n và lúc nào chúng tr nên hung d Tôi nghĩ r ng
chân lý c t lõi c a t ng kho nh kh c chúng ta tham gia vào th tr ng cũng nh trong
cu c s ng th ng nh t đ u đ c c u thành t nh ng y u t chúng ta đã bi t ( mang
tính ph thông) và nh ng th chúng ta ch a bi t do ch a đ c tr i nghi m. Vì th n u
ta không tích c c rèn luy n kh năng ch p nh n s cá bi t trong t ng kho nh kh c
c a th tr ng, thì ta mãi ch d m chân t i ch Khi đó nh ng kh năng có th x y ra (
n m ngoài nh ng gì b n mong đ i) s trôi qua tr c m t b n Đó là m t tin t t n u
b n th c s thu n khi t và không h nghĩ đ n nh ng thông tin mang tính đe d a hay
không h b phân tâm b i nh ng y u t bên ngoài. Còn n u b n không đ t đ c tr ng
thái này do b n có tham v ng l n h n thì cách t t nh t chính là b n ph i rèn luy n
cho tâm trí mình bi t ch p nh n s khác bi t trong t ng kho nh kh c c a th tr ng,
và vô hi u hóa h t th y nh ng ni m tin trái ng c v i nó, quá trình này không khác
nhi u so v i quá trình c a c u nhóc trong tình hu ng đ u tiên chúng ta phân tích, m t
khi c u khát khao đ c ti p xúc v i chó thì đi u c u c n ph i làm chính là t o đ c
m t ni m tin m i và vô hi u hóa nh ng đi u suy nghĩ
taduinv.com
trái ng c v i ni m tin m i đó Đi u này cũng chính là bí quy t đ thành công dành
cho trader.
3.Ni m tin v n c ti p t c ho t đ ng b t k tâm trí ta có nh n ra s hi n di n c a nó
hay không Nghĩa là ta không c n ph i c g ng ghi nh b t kì ni m tin nào. Tôi bi t là
th t khó tin khi nói r ng có m t th v n nh h ng đ n cu c s ng c a ta cho dù ta
th m chí còn ch ng ghi nh và nh n ra nó Nh ng th nghĩ k l i xem, h u h t nh ng
gì chúng ta tr i qua trong su t cu c đ i đ u đ c l u tr
nh ng n i thu c v vô
th c ho c ti m th c. N u tôi yêu c u b n trình bày l i nh ng b c c th mà b n đã
đ c h c đ lái xe thu n th c nh ngày nay tôi cá r ng b n s không nh h t đ c
t t c nh ng th b n ph i t p trung trong c quá trình h c y. L n đ u tiên khi tôi có
c h i d y cho m t c u thi u niên cách lái xe, tôi hoàn toàn b b t ng b i có quá nhi u
th c n ph i h c, tôi không th
c ch ng đ c quá trình đó ph i m t bao lâu và nó
v t kh i nh n th c c a chúng ta. Có l cách h p lí nh t đ minh h a cho chi ti t này
chính là lúc ai đó lái xe trong tình tr ng say x n. Ta có th th y trong r t nhi u tr ng
h p, nh ng ng i say không th nh n i làm cách nào h có th lái xe t đi m A đ n
đi m B m t cách th n kì nh th . Th t khó gi i thích đ c t i sao, tr khi ta cho r ng
kh năng lái xe c a anh y và ni m tin đ c v n hành m t cách t đ ng và nó n m
m t c p đ cao h n s t nh táo Đ ng nhiên là cũng có m t t l nào đó nh ng ng i
say x n g p tai n n khi lái xe Nh ng n u so sánh s ng i g p tai n n v i con s chính
xác toàn b nh ng ng i lái xe khi đang say x n thì t l này r t th p. Th c t thì, nh ng
ng i say khi lái xe ch gây tai n n khi h ng g c ho c g p ph i nh ng tình hu ng đòi
h i s ph n x ngay l p t c, vì nh ng đi u này n m ngoài kh năng v n hành c a ti m
th c.
T
ĐÁNH GIÁ VÀ TRADING
Làm sao đ áp d ng nh ng lý thuy t này vào trading đòi h i ph i có m t quá trình tìm
hi u lâu dài Môi tr ng trading cung c p cho ta m t n i không gi i h n đ tích lũy
c a c i. Tuy r ng ti n trên th tr ng luôn s n sàng và ta bi t r ng mình có tri n v ng
l y đ c nh ng đi u đó không có nghĩa là ta không gi i h n nh ng gì mình có th l y.
Nói cách khác, có m t kho ng cách kh ng l gi a s ti n ta khao khát có, s ti n ta có
th có và s ti n ta tin là ta đáng đ c nh n. M i ng i có m t c l ng khác nhau,
cách t t nh t đ miêu t
c l ng này chính là li t kê t t c các ni m tin ch đ ng (
bao g m c ý th c và ti m th c) có d u hi u c n tr ta tích lũy c a c i và tr nên vĩ
đ i Sau đó n i nh ng ni m tin tích c c v i nh ng ni m tin tiêu c c, n u năng l ng
và đ ng l c c a ni m tin tích c c nhi u h n năng l ng c a ni m tin tiêu c c thì b n
đã có đ c s t đánh giá có chi u h ng l c quan còn ng c l i s t đánh giá c a
b n s mang chi u h ng bi quan Đ ng l c đ hai ni m tin này k t n i v i nhau không
ch đ n gi n nh tôi v a nói, th c ra nó ph c t p đ n đ có th tôi ph i m t đ n c
năm nghiên c u m t cách nghiêm túc m i có th s p x p và phân lo i đ c chúng.
Nh ng gì b n c n bi t chính là chuy n b n sinh ra trong m t xã h i mà không g p b t
kì đi u gì t o nên ni m tin tiêu c c là không th x y ra, luôn luôn có nh ng suy nghĩ
ngăn c n b n ki m đ c th t nhi u ti n. H u h t nh ng lý do d n đ n ni m tin đó đ u
đã b quên lãng ho c n m n sâu trong ti m th c nh ng không có nghĩa là chúng đã
b vô hi u hóa. Vi c ta ch p nh n nh ng ni m tin tiêu c c này là khó hay d ? Th t
không may câu tr l i l i là th t s r t d dàng. D th y nh t là khi m t đ a tr tham
gia vào m t ho t đ ng mà ng i l n ngăn c n vì cho r ng nó có tính ch t nguy hi m,
và tình c đ a tr y b t n th ng th t. R t nhi u b c ph
taduinv.com
huynh đ áp đ t con cái suy nghĩ c a chính h , h đã ph n ng l i v i tình hu ng này
theo nh ng ki u nh Chuy n này s không x y ra n u con không c ng đ u nh th
hay Con đã không nghe l i, và nhìn xem chuy n gì đã x y ra, Tr i ph t con đ y khi
nghe nh ng l i tuyên b nh th này nh ng đ a tr s có khuynh h ng nhìn m i tai
n n hay t n th ng trong t ng lai theo h ng bi quan và t o thành m t ni m tin
r ng b n thân là m t ng i vô d ng, không x ng đáng đ có đ c s thành công, h nh
phúc hay tình yêu. B t k vi c gì làm ta th y có l i đ u gây nh h ng tiêu c c đ n s
t đánh giá b n thân Th ng thì t i l i luôn g n li n v i ng i x u, và h u nh ai
cũng tin r ng ng i x u thì đáng b tr ng ph t. M t s tôn giáo d y r ng có quá nhi u
c a c i thì không ph i là ng i l ng thi n. M t s ng i cũng tin r ng vi c làm ra
quá nhi u ti n là x u xa, cho dù công vi c đó không h ph m lu t ho c trái v i l
th ng. B n có th không nh ho c không th t p h p đ c nh ng lí do khi n b n có
nh ng ni m tin tiêu c c nh ng đi u đó không có nghĩa là nó không còn t n t i. Chúng
th ng nh h ng đ n vi c trading c a chúng ta d i hình th c nh ng sai sót trong
quá trình t p trung ra quy t đ nh. Ví d nh đ t l nh mua thay vì bán và ng c l i,
hay chúng khi n b n suy nghĩ v n v và r i m t kh i màn hình và b n ch nh n ra
đi u đó khi gi t mình nhìn l i và th y mình đã b l m t c h i l n trong ngày.
Tôi đã t ng làm vi c v i r t nhi u trader, m i ng i đ u đ t đ c m c thành công
nh t đ nh nh ng đ u th y r ng mình b k t l i m c đó không th ki m nhi u h n
n a. H khám phá ra đ c nh ng ch ng ng i vô hình gi ng nh nh ng tr ng i
ng m mà ph n ph i đ i m t khi v trí cao trong công ty hay t p đoàn C m i khi
h ch m đ n ng ng này, h s l p t c b d i ng c l i m c dù đi u ki n th tr ng
có thu n l i đ n đâu Tuy nhiên khi h i h t i sao l i nh v y đa ph n h s đ l i
cho v n r i ho c do s thay đ i th t th ng c a th tr ng Đi u thú v là, nh ng
trader này đ u đã t ng th ng đ u đ n trong m t kho ng th i gian v i m t kho ng l i
nhu n g n nh c đ nh, r i sau đó đ t ng t b tu t gi m khi đang ch m đúng ng ng
l i nhu n đó
Tôi g i hi n t ng tâm lý này là vùng tiêu c c Ti n có th ch y vào tài kho n c a
trader m t cách th n kì khi h
trong dòng ch y và cũng có th ch y ra kh i tài
kho n khi trader r i vào vùng tiêu c c n i mà nh ng đánh giá cá nhân tiêu c c ch a
đ c gi i quy t và hi n nhiên gây nh h ng x u đ n kh năng phân tích thông tin th
tr ng và thái đ c a trader. Tôi không ng ý r ng m i ng i ph i vô hi u hóa t t c
nh ng ni m tin gây c m giác tiêu c c, không c n ph i th Nh ng b n ph i nh n ra
đ c s hi n di n c a nh ng ni m tin tiêu c c này đ k p có nh ng đ ng thái chu n
b trong k ho ch trading khi chúng b t đ u th hi n ra ngoài.
taduinv.com
CH
T
NG
DUY C A M T TRADER CHUYÊN NGHI P
N u b n h i tôi làm th nào đ đ n gi n hóa giao d ch, tôi s nói r ng đây ch là trò
ch i con s nh n d ng mô hình. Chúng ta s d ng phân tích th tr ng đ xác đ nh các
mô hình xác đ nh các r i ro và xác đ nh khi nào có l i nhu n. Giao d ch có thành công
hay không. Trong m i tr ng h p, thì chúng ta s thua giao d ch ti p theo. Nó ch
đ n gi n v y thôi nh ng nó ch c ch n không ph i d dàng. Trong th c t , giao d ch
có l là đi u khó khăn nh t mà b n s c g ng đ thành công Đó không ph i b i vì nó
đòi h i trí tu hoàn toàn trái ng c! N u b n càng nghĩ r ng b n đã bi t nhi u bao
nhiêu, thì b n ít thành công b y nhiêu. Giao d ch nó khó b i vì b n ph i ho t đ ng
trong m t tr ng thái ch a bi t chuy n gì s x y ra, cho dù phân tích c a b n có th
chính xác m t cách "hoàn h o Đ làm vi c trong m t tr ng thái ch a bi t chuy n gì
x y ra, thì b n ph i ki m soát đ c cái mong mu n c a mình Đ qu n lý đúng mong
mu n c a mình, thì b n ph i s p x p l i môi tr ng v m t tinh th n c a b n t đó
b n s tin t ng r ng không có b t c m t s nghi ng nào trong chân lý căn b n.
Trong ch ng này tôi s cung c p cho b n m t bài t p giao d ch mà s tích h p nh ng
s th t v th tr ng m t m c đ trong ph m vi ch c năng môi tr ng tâm trí c a
b n. Trong quá trình này, tôi s đ a b n qua ba giai đo n phát tri n c a m t nhà giao
d ch Giai đo n đ u tiên là giai đo n mang tính c h c Trong giai đo n này, b n s :
1. Xây d ng s t tin c n thi t đ làm vi c trong m t môi tr
2. Tìm hi u đ th c hi n m t h th ng giao d ch hoàn h o.
3. Rèn luy n tâm trí c a b n đ suy nghĩ theo xác su t
ng không gi i h n.
chân lý căn b n).
3.1 Chuy n gì cũng có th x y ra.
3.2 Đ ki m đ c ti n thì b n không c n ph i bi t chuy n gì s x y ra ti p theo
trên th tr ng.
3.3 Khi b n đã xác đ nh đi m l i th đ vào l nh thì s có k t qu ng u nhiên gi a
nh ng l nh th ng và nh ng l nh thua.
3.4 M t đi m l i th đ n gi n ch là cái đi m mà kh năng xác su t s x y ra cao
h n so v i đi m khác.
3.5 M i kho nh kh c trên th tr ng đ u là đ c nh t vô nh , s ch ng có l n nào
gi ng l n nào.
4. T o m t ni m tin m nh m , không th lay chuy n v i tính nh t quán c a b n nh
m t nhà giao d ch th c s .
M t khi b n đã hoàn thành giai đo n đ u tiên này sau đó b n có th ti n t i giai đo n
ch đ ng giao d ch Trong giai đo n này, b n s d ng b t c đi u gì b n đã t ng h c
v b n ch t s d ch chuy n c a th tr ng đ làm b t c đi u gì b n mu n làm. Có r t
nhi u s t do tho i mái trong giai đo n này, vì v y b n s ph i tìm hi u làm th nào
đ giám sát s nh y c m c a b n đã gây ra các l i giao d ch d n đ n b t c v n đ nào
v đánh giá b n thân ch a đ c gi i quy t mà tôi đ c p đ n trong ch ng tr c. Giai
đo n th ba là giai đo n tr c giác. Giao d ch theo tr c giác là giai đo n tiên ti n nh t
c a s phát tri n Nó t ng đ ng v i vi c có đ c đai đen trong
taduinv.com
môn võ thu t. S khác bi t là b n không th c g ng đ có đ c tr c giác, b i vì tr c
giác là t phát Nó không đ n t nh ng gì chúng ta bi t m c chung chung. M t ph n
tâm trí c a chúng ta d ng nh là có kh tính nghi ng v thông tin nh n đ c t m t
ngu n mà nó không hi u. C m nh n đ c m t đi u gì đó s p x y ra là m t hình th c
c a vi c nh n bi t r ng có cái gì đó r t khác v i nh ng gì chúng ta bi t Tôi đã làm vi c
v i nhi u nhà giao d ch, nh ng ng i th ng có m t c m giác tr c quan r t m nh m
nh ng gì s x y ra ti p theo, h ch ph i đ i m t v i m t ph n hi u bi t c a chính h
đó là tính nh t quán, l p lu n cho m t quá trình hành đ ng. T t nhiên, n u h đã đi
theo tr c giác c a h , thì h đã có tr i nghi m v i m t k t qu m mãn. Thay vào đó
nh ng gì h đã đ t đ c thì th ng r t không đ t yêu c u đ c bi t là khi so sánh v i
nh ng gì h nh n th c kh năng x y ra t t h n Cách duy nh t tôi bi t r ng b n có th
c g ng đ đ c tr c giác đó là vi c thi t l p m t tr ng thái c a tâm trí thu n l i nh t
đ ti p nh n và hành đ ng theo s mách b o tr c giác c a b n.
GIAI ĐO N C
H C
Các giai đo n c h c c a giao d ch đ c thi t k đ c bi t đ xây d ng các lo i k năng
giao d ch tin t ng, t tin và t duy xác su t) mà h u nh s giúp b n t o ra k t qu
nh t quán Tôi xác đ nh k t qu nh t quán nh m t đ ng cong v n ch s h u tăng
đ u đ n và ch có nh ng m t s l i nh đó là h u qu m t cách t nhiên c a nh ng
d báo mà không x y ra. Khác v i vi c tìm ki m m t mô hình mà đ t m t l nh giao
d ch chi n th ng theo s mong mu n c a b n, thì vi c đ t đ c m t th ng d v n ch
s h u tăng đ u đ n là m t ch c năng lo i b b t kỳ h th ng nh y c m, b n có th
g p ph i các l i trong giao d ch đó là s s hãi h ng ph n hay t đ nh giá mà tôi đã
đ c mô t trong cu n sách này. Lo i b các l i và m r ng c m giác c a b n t đ nh
giá s đòi h i b n ph i có đ c các k năng v tâm lý r t t nhiên. Các k năng này
chính là tâm lý b i vì m i m t k năng d ng tinh khi t nh t đ n gi n đó ch là m t
ni m tin. Hãy nh r ng nh ng ni m tin chúng ta ho t đ ng ra s xác đ nh tr ng thái
c a chúng ta v tâm trí và hình d ng kinh nghi m c a chúng ta trong nh ng cách mà
chúng ta không ng ng c ng c nh ng gì chúng ta đã tin là đúng M t ni m tin th t đ n
m c nào (liên quan đ n các đi u ki n môi tr ng) có th đ c xác đ nh khi nó ph c
v cho chúng ta t t nh th nào đó là m c đ mà nó giúp chúng ta th a mãn m c tiêu
c a chúng ta đ t ra. N u vi c t o ra m t k t qu nh t quán là m c tiêu chính c a b n
v i t cách là m t nhà giao d ch, thì hãy t o ra m t ni m tin (m t khái ni m tràn đ y
sinh l c có ý th c ch ng l i thay đ i và bày t mong mu n) r ng "Tôi là m t nhà giao
d ch luôn thành công" s đóng vai trò nh m t ngu n năng l ng chính mà nó s qu n
lý các nh n th c, gi i thích, kỳ v ng c a b n và hành đ ng theo nh ng cách mà s đáp
ng ni m tin và các m c tiêu. T o m t ni m tin chi ph i r ng "Tôi là m t nhà giao d ch
luôn thành công đòi h i ph i tuân th m t s nguyên t c c a s thành công nh t quán.
M t s các nguyên t c ch c ch n s có xung đ t tr c ti p v i m t s ni m tin b n đã
có đ c v giao d ch. N u đi u này đúng thì b n đã có m t ví d đi n hình v s mâu
thu n gi a ni m tin v i mong mu n Năng l ng đ ng đây không khác gì so v i m t
c u bé mu n đ c gi ng nh nh ng đ a tr khác, nh ng đ a tr mà không s ch i
v i chó Đ a tr khao khát th hi n b n thân theo cách mà nó tìm th y, ít nh t lúc đ u,
nh ng h u nh không th Đ đáp ng mong mu n c a mình nó đã ph i b c vào m t
quá trình ho t đ ng c a s chuy n đ i. K thu t c a nó r t đ n gi n Nó đã c g ng
chăm ch t t nh t có th đ
t p trung vào nh ng gì mà nó đã c g ng đ hoàn thành
và, t ng chút m t nó đã phá b
taduinv.com
ni m tin mâu thu n và c ng c ni m tin phù h p v i mong mu n c a mình. N u đó là
mong mu n c a b n sau đó b n s ph i b c vào quá trình chuy n đ i chính mình
thành m t ng i chi n th ng nh t quán Khi nói đ n vi c chuy n đ i cá nhân, các
thành ph n quan tr ng nh t là b n s n sàng đ thay đ i, s rõ ràng v ý đ nh c a b n,
và s c m nh c mu n c a b n. Cu i cùng đ quá trình này làm vi c, b n ph i ch n
nh t quán h n b t c lý do nào khác hay đi u ch nh nh ng gì b n có giao d ch. N u t t
c nh ng thành ph n này là đ sau đó b t k nh ng khó khăn n i t i b n th y chính
mình ph i đ i m t, thì nh ng gì b n mong mu n cu i cùng cũng s chi n th ng.
Quan sát B n thân
B c đ u tiên trong quá trình t o ra s th ng nh t là đ b t đ u nh n th y nh ng gì
b n đang suy nghĩ nói và làm T i sao? B i vì t t c m i th chúng ta nghĩ nói ho c
làm nh là m t nhà kinh doanh đóng góp và do đó c ng c thêm m t s ni m tin
trong h th ng c a chúng ta v m t tinh th n. B i vì quá trình tr thành s nh t quán
đó là tâm lý r t t nhiên, nó không nên xu t hi n m t cách m t b t ng làm cho b n
ph i b t đ u chú ý đ n các quá trình tâm lý khác nhau c a mình Ý t ng là cu i cùng
đ h c cách tr thành m t ng i quan sát khách quan nh ng suy nghĩ l i nói và hành
đ ng c a b n Dòng đ u tiên đ phòng th không b m c l i trong giao d ch đó là b t
b n ph i suy nghĩ v nó. T t nhiên, dòng cu i cùng c a phòng th đó chính là b n ph i
hành đ ng. N u b n không cam k t v i chính mình đ tr thành m t ng i quan sát
các quá trình này, thì nh ng gì b n ng ra đ c s luôn luôn đi sau khi tr i nghi m,
th ng là khi b n đang trong m t tr ng thái h i ti c sâu s c và đ y th t v ng. Quan
sát b n thân m t cách khách quan ng ý là b n làm m t vi c mà không phán xét v
b n thân Đi u này có th không đ c d dàng cho m t s ng i, trong su t cu c đ i,
có th b n đã nh n đ c nh ng phán xét t ng i khác. K t qu là, b n h c m t cách
nhanh chóng h c v nh ng sai l m và n i đau tinh th n. Không ai thích trong tr ng
thái n i đau tinh th n, vì v y chúng ta th ng né tránh th a nh n nh ng gì chúng ta
đã h c đ c t m t sai l m Không đ i đ u v i nh ng sai l m trong cu c s ng hàng
ngày c a chúng ta th ng không có h u qu tai h i tuy nhiên s r t tai h i n u chúng
ta né tránh đ i đ u v i sai l m c a chúng ta v i t cách là nhà giao d ch. Ví d , khi tôi
đang làm vi c v i các nhà giao d ch trên sàn t ng t tôi s d ng hình nh đ minh
h a trong m t tình hu ng b p bênh đó là yêu c u h t ng t ng đang đi qua m t cây
c u b c qua h m núi Grand Canyon. Chi u r ng c a cây c u là liên quan tr c ti p đ n
s l ng h p đ ng mà h giao d ch. Vì v y, ví d đ i v i m t nhà giao d ch m t h p
đ ng thì cây c u là r t r ng, 20 feet.
M t cây c u r ng 20 feet cho phép b n m t dung sai m c l i khá l n , vì v y b n không
ph i quá c n th n ho c quá t p trung vào m i b c b n đi Tuy nhiên n u b n x y ra
đ v p ngã và v t qua gi i h n, thì b n b r t xu ng h m núi m t d m (1609m). Tôi
không bi t có bao nhiêu ng i s đi qua m t cây c u h p không có lan can n i cách
m t đ t là m t d m nh ng tôi đoán là t ng đ i ít T ng t nh v y, r t ít ng i s
có nh ng lo i r i ro liên quan đ n giao d ch trên sàn c a các sàn giao d ch h p đ ng
t ng lai Ch c ch n nhà giao d ch m t m t h p đ ng có th làm r t nhi u thi t h i
cho mình, không gi ng nh r i ra kh i m t cây c u cao m t d m. Tuy nhiên, m t nhà
giao d ch m t h p đ ng cũng có th cung c p cho mình m t dung sai l n cho các l i,
tính toán sai l m, ho c th tr ng dao đ ng m nh b t th ng và anh ta có th đã đ t
sai l nh ng c v i th tr ng. M t khác, m t trong nh ng nhà giao
taduinv.com
d ch trên sàn l n nh t mà tôi t ng làm vi c giao d ch v i tài kho n trung bình 500 Trái
phi u Kho b c t ng lai cho m t th i đi m Ông th ng đ t l nh h n m t ngàn h p
đ ng. M t l nh v i 1000 h p đ ng T-bond giá tr lên t i $ 31,500 m i tic (s thay đ i
giá nh nh t mà m t h p đ ng trái phi u có th th c hi n). T t nhiên, trái phi u T
t ng lai có th r t d bi n đ ng và có th nh y vài tics lên ho c xu ng ch trong vài
giây. Khi mà s l ng h p đ ng giao d ch tăng thì đ r ng c a cây c u c a chúng ta
trên Grand Canyon h p l i Trong tr ng h p c a các nhà giao d ch trái phi u l n, cây
c u đã đ c thu h p v i kích th c nh l i thành m t s i dây. Rõ ràng, nhà giao d ch
ph i c c kỳ cân b ng t t và r t t p trung vào m i b c đi c a mình. Nh ng sai l m
nh ho c c n gió có th làm cho anh ta r i ra kh i dây Đi m d ng chân ti p theo đó
là v c sâu m t d m. Bây gi khi anh ta đang trong giao d ch, n u mà s su t nh
ho c m t c n gió nh nó cũng gi ng nh m t suy nghĩ m t t p trung Đó là t t c , ch
là m t suy nghĩ hay b t c đi u gì khác mà anh ta đã đ cho mình b m t t p trung,
ngay c ch m t ho c hai giây. Trong th i đi m phân tâm đó anh ta có th b l c h i
thu n l i cu i cùng c a mình đ k t thúc giao d ch. M c giá ti p theo v i kh i l ng
đ l n đ giúp anh ta r i kh i cu c ch i ch có vài tics thôi, có th nó s t o ra m t m t
mát r t l n ho c cũng có th nó ép bu c anh ta ph i t b m t giao d ch có th th ng
l n. N u vi c t o ra k t qu nh t quán là m t ch c năng c a lo i tr các l i, thì có th
nói r ng b n s g p khó khăn r t l n trong vi c đ t đ c m c tiêu n u nh b n không
th a nh n sai l m Rõ ràng đây là m t cái gì đó r t ít ng i có th làm đ c, và nó gi i
thích lý do t i sao có r t ít ng i chi n th ng đ u đ n. Trong th c t , các khuynh
h ng không th a nh n sai l m là quá ph bi n trên toàn nhân lo i, có th có ai đó đã
k t lu n r ng đó là m t đ c tính c h u c a b n ch t con ng i. Tôi không tin r ng
đây là v n đ nó cũng không làm tôi tin r ng chúng ta đ c sinh ra v i kh năng đ
ch gi u hay suy nghĩ kém c i v b n thân mình đ t o ra sai l m, tính toán sai l m,
ho c b l i. Sai l m là m t ch c năng t nhiên c a cu c s ng và s ti p t c đ c cho
đ n khi chúng ta đ t đ n m t đi m mà t i đó
1. t t c ni m tin c a chúng ta hài hòa tuy t đ i v i nh ng ham mu n c a chúng ta, và
2. t t c ni m tin c a chúng đ c c u trúc theo m t cách mà nó hoàn toàn nh t quán
v i môi tr ng làm vi c. Rõ ràng, n u ni m tin c a chúng ta không phù h p v i nh ng
gì t góc đ môi tr ng làm vi c, thì kh năng x y ra sai l m là r t cao, không th tránh
kh i. Chúng ta s không th c m nh n đ c s t p h p các b c đ đ t đ c m c tiêu.
T h n n a, chúng ta s không th nh n th y đ c r ng nh ng gì chúng ta mu n có
th không có s n, ho c có s n nh ng không nh s l ng chúng tôi mong mu n ho c
t i không đúng th i đi m khi chúng ta mu n nó. M t khác, nh ng sai l m đó là k t qu
c a ni m tin mâu thu n v i m c tiêu c a chúng ta, m c tiêu không ph i luôn luôn rõ
ràng ho c c th . Chúng ta bi t r ng nó s x y ra nh l c l ng ch ng đ i, th hi n s
th t v ý th c c a chúng ta, và nó có th làm đi u đó b ng nhi u cách. Cái khó phát
hi n nh t là t t ng m t t p trung s gây ra sai sót nh t th i trong khi t p trung.
Trên m t đ t thì có v không đáng k Nh ng trong s t ng t trên các cây c u b c
qua h m núi, khi mà có nhi u m i đe d a, thì ch h i l là m t t p trung chút xíu có
th gây ra l i tai h i. Nguyên t c này đ c áp d ng cho dù đó là trong giao d ch, s
ki n th thao, ho c l p trình máy tính. Khi m c đích c a chúng ta rõ ràng và không h
suy gi m b i b t kỳ năng l ng đ i l p sau đó năng l c c a chúng ta s t p trung cao
h n và nhi u kh năng khi đó chúng ta s th c hi n đ c m c tiêu c a mình Tr c
đây tôi đ nh nghĩa m t thái đ chi n th ng nh
taduinv.com
là m t kỳ v ng tích c c c a nh ng n l c c a chúng ta, v i m t s ch p nh n r ng b t
c k t qu chúng ta có đ c là s ph n ánh hoàn h o c p đ c a chúng ta phát tri n
và nh ng gì chúng ta c n ph i tìm hi u đ làm t t h n Đi u gì đã t o nên s khác bi t
gi a nh ng ng i ch y b đi n kinh C c kỳ nh t quán v i nh ng ng i ch y b khác
đó chính là b n năng không s m c l i. Lý do h không s là h không có m t lý do đ
suy nghĩ v b n thân kém c i khi h m c l i có nghĩa là h không có m t h ch a năng
l ng đi n tích âm ch đ i và v l y t t ng ý th c c a h nó cũng gi ng quá trình
m t con s t đang ch đ i th i đi m thích h p đ v l y con m i nh d ki n Đi u
gì đã làm cho h có kh năng không bình th ng, nhanh chóng v t qua l i l m mà
không ch trích b n thân? M t l i gi i thích có th là h đã l n lên v i nh ng con ng i
r t không bình th ng nh cha m , giáo viên và hu n luy n viên, nh ng ng i đã
dùng l i nói và ví d đ d y cho h s a ch a sai l m v i tình yêu chân th t, tình c m,
và s ch p nh n. Tôi nói "r t không bình th ng" b i vì nhi u ng i trong chúng ta
l n lên v i ch là kinh nghi m trái ng c Chúng ta đ c d y đ s a l i sai l m c a
chúng ta v i s t c gi n, thi u kiên nh n, và thi u rõ ràng c a s ch p nh n Cũng có
th đ i v i các ng i ch y b tuy t v i, kinh nghi m tích c c trong quá kh c a h
đ i v i nh ng sai l m đã t o ra cho h m t ni m tin r ng sai l m ch đ n gi n là v ch
ra con đ ng mà h c n ph i t p trung n l c đ phát tri n và c i thi n b n thân? V i
m t ni m tin nh th , không có ngu n năng l ng đi n tích âm và do đó không có
ngu n cho nh ng suy nghĩ t nói x u mình. Tuy nhiên, nh ng ng i còn l i nh chúng
ta, nh ng ng i đã tr ng thành tr i qua m t lo t các ph n ng tiêu c c v i các hành
đ ng c a chúng ta, t nhiên s có đ c ni m tin v nh ng sai l m: "sai l m ph i tránh
xa b ng m i giá", "Có ph i là m t cái gì đó sai trái v i tôi n u tôi m c m t sai l m ","
Tôi ch c là s r i tung lên ", ho c" tôi là m t ng i r t kém c i n u tôi m c m t sai
l m. " Hãy nh r ng m i ý nghĩ l i nói và hành đ ng c ng c thêm m t s ni m tin c a
chúng ta v chính mình. N u, b ng cách l p đi l p l i tiêu c c t phê bình, chúng ta có
đ c m t ni m tin r ng chúng ta "r t kém c i th t," ni m tin s tìm th y cách đ th
hi n nó trong nh ng suy nghĩ c a chúng ta, khi n chúng ta tr nên b phân tâm và s
r t kém c i th t; v l i nói c a chúng ta, khi n chúng ta ph i nói nh ng đi u v b n
thân ho c v ng i khác (n u chúng ta nh n th y nh ng đ c đi m gi ng nhau đã
ph n ánh ni m tin c a chúng ta; và v nh ng hành đ ng c a chúng ta, khi n chúng ta
hành x theo nh ng cách mà công khai t ng m ng m phá ho i. N u b n đang c g ng
đ tr thành m t ng i chi n th ng nh t quán, thì sai l m không th t n t i trong các
lo i ng c nh mang đi n tích âm nh h u h t v i m i ng i. m t m c đ nào đó thì
b n ph i có kh năng t ki m tra chính mình, và s r t khó khăn đ làm gì đi u gì đó
n u b n có ti m n nh ng tr i nghi m đau đ n v tình c m, n u và khi nào n u b n
c m th y chính mình là ng i t o ra nh ng sai l m và N u kh năng đau đ n ti m n
x y ra, thì b n có hai l a ch n:
1. B n có th làm vi c v i m t thái đ m i m c a ni m tin tích đi n d ng v i
nh ng gì có nghĩa là t o ra sai l m, cùng v i vi c d p t t b t kỳ ni m tin mang đi n
tích âm n u không s khi n b n suy nghĩ v mình kém c i luôn t o ra các sai l m.
2. N u b n tìm th y s l a ch n đ u tiên này không nh mong mu n, thì b n có th
bù đ p cho nh ng l i ti m n có th x y ra b ng cách thi t l p c ch giao d ch c a
b n.
taduinv.com
Đi u này có nghĩa r ng n u b n s giao d ch và không theo dõi chính mình, nh ng
đ ng th i b n cũng mong mu n k t qu nh t quán, thì giao d ch đ c nh t t các giai
đo n c h c s gi i quy t tình tr ng khó x này. N u không, h c cách t ki m soát b n
thân là m t quá trình t ng đ i đ n gi n m t khi b n đã thoát mình ra kh i năng
l ng đi n tích âm liên quan đ n nh ng sai l m. Trong th c t , nó d dàng. T t c
nh ng gì b n ph i làm là quy t đ nh lý do t i sao b n mu n theo dõi b n thân có nghĩa
là tr c tiên b n c n ph i có m t m c đích rõ ràng trong tâm trí Khi b n đã rõ ràng
v m c đích c a b n, thì ch c n b t đ u h ng s chú ý c a b n v i nh ng gì b n nghĩ
nói, ho c làm. N u và khi b n nh n th y r ng b n đang không t p trung vào m c tiêu
c a b n ho c trên các ti n trình đ th c hi n m c tiêu c a b n, thì b n hãy l a ch n
đ chuy n h ng suy nghĩ c a b n, l i nói hay hành đ ng theo m t cách nh t quán
v i nh ng gì b n đang c g ng đ th c hi n. Hãy chuy n h ng th ng xuyên khi c n
thi t. B n n l c tham gia vào quá trình này càng nhi u đ c bi t là n u b n có th làm
đi u đó v i m t s m c đ c a ni m tin, thì b n s càng nhanh chóng t o ra m t khuôn
kh tinh th n t do ho t đ ng theo h ng nh t quán v i m c tiêu c a b n, mà không
có b t kỳ s kháng c t ni m tin mâu thu n nhau.
VAI TRÒ C A K LU T T
GIÁC
Tôi g i quá trình tôi v a mô t là k lu t t giác Tôi xác đ nh t k lu t nh m t k
thu t tâm trí đ chuy n h ng (t t nh t chúng tôi có th ) s t p trung s chú ý đ n
các đ i t ng m c tiêu hay
c mu n c a chúng ta, khi mà m c tiêu hay
c mu n
xung đ t v i m t s thành ph n khác (ni m tin) c a môi tr ng tinh th n c a chúng
ta Đi u đ u tiên b n nên chú ý v đ nh nghĩa v k lu t t giác là m t k thu t đ t o
ra m t khuôn kh v tinh th n m i. Nó không ph i là m t cá tính con ng i không
đ c sinh ra v i k lu t t giác. Trong th c t , khi b n xem xét làm th nào tôi xác
đ nh đ c nó đ c sinh ra v i nh ng tính k lu t là đi u không th . Tuy nhiên, v i
m t k thu t đ c s d ng trong quá trình chuy n đ i cá nhân thì ai cũng có th ch n
đ s d ng k lu t t giác D i đây là m t ví d t cu c s ng c a tôi đ minh h a các
đ ng l c c b n mà k thu t này đã làm vi c nh th nào Năm
tôi quy t đ nh
r ng tôi mu n tr thành m t ng i ch y b ch y b . Tôi không nh chính xác nh ng
đ ng l c c b n c a tôi là gì, ngo i tr vi c tôi đã tr i qua tám năm tr c đây trong
m t phong cách s ng r t ít v n đ ng. Tôi không tham gia v i b t kỳ môn th thao ho c
s thích nào, tr khi b n g i xem truy n hình là m t s thích Tr c đây trong c hai
tr ng trung h c và ít nh t là m t ph n c a đ i h c tôi đã r t tích c c trong th thao,
đ c bi t là môn hockey trên băng Tuy nhiên đ n khi ra tr ng, cu c s ng c a tôi đã
di n ra theo cách r t khác v i nh ng gì tôi mong đ i Đó không ph i là ý thích c a tôi,
nh ng lúc đó tôi c m th y b t l c đ làm b t c đi u gì Đi u này d n đ n m t kho ng
th i gian tôi không v n đ ng đó là m t cách t t đ p đ nói r ng tôi đã chán n n tr m
tr ng. M t l n n a, tôi không ch c ch n đi u gì đã khi n tôi đ t nhiên mu n tr thành
m t ng i ch y b (có l tôi đã th y m t s ch ng trình truy n hình mà làm d y lên
m i quan tâm c a tôi Tôi hành đ ng, tuy nhiên, tôi nh r ng v i đ ng c là r t m nh.
Vì v y tôi đã đi ra ngoài và mua cho mình m t đôi giày ch y đ t chân vào và đi ra
ngoài đ ch y Đi u đ u tiên tôi phát hi n ra r ng tôi không th làm đi u đó C th tôi
không có s c ch u đ ng đ ch y nhi u h n năm m i ho c sáu m i yards
m
Đi u này r t đáng ng c nhiên Tôi đã không nh n ra cũng không th tin n i, r ng tôi
là d ng ng i mà không th ch y n i ngay c m t trăm th c. Khi nh n ra đ c đi u
này đã làm tôi th t v ng đ n m c mà tôi
taduinv.com
không c g ng ch y l i trong ha ho c ba tu n. L n ch y sau đó tôi v n không th ch y
h n năm m i ho c sáu m i yards Tôi đã c g ng m t l n n a vào ngày hôm sau,
t t nhiên, v n v i k t qu t ng t . Tôi tr nên chán n n v tình tr ng th ch t x u xí
c a tôi đ n m c mà tôi đã không ch y l i trong b n tháng. Bây gi đó là mùa xuân
năm
Tôi l i m t l n n a quy t tâm tr thành m t ng i ch y b nh ng, ti p
t c, tôi l i r t th t v ng v s thi u ti n b c a mình Nh tôi đã d tính v n đ c a
tôi, m t trong nh ng v n đ x y ra v i tôi đó là tôi đã không có m t m c tiêu nào đ
h ng t i. Vi c nói r ng tôi mu n tr thành m t ng i ch y b là r t l n lao nh ng
đi u đó có nghĩa là gì Tôi th c s không bi t nó đã quá m h và tr u t ng Tôi đã
có m t cái gì đó h u hình h n đ h ng t i. Vì v y, tôi quy t đ nh r ng tôi mu n tôi
có th ch y năm d m vào cu i mùa hè Năm d m d ng nh không th v t qua vào
th i đi m đó nh ng nghĩ r ng tôi có th có th làm đi u đó t o ra r t nhi u s hăng
hái. S hăng hái này tăng lên đã làm cho tôi có đ đ ng l c đ ch y b n l n trong tu n
đó Vào cu i tu n đ u tiên tôi đã th c s ng c nhiên khi phát hi n ra ngay c m t chút
t p th d c thôi cũng đã c i thi n s c ch u đ ng và kh năng ch y xa h n m t chút
m i l n tôi ch y Đi u này th m chí đã t o ra s nhi t tình h n n a, vì v y tôi đã đi ra
ngoài và mua m t chi c đ ng h b m gi và quy n v tr ng đ c s d ng làm nh t
ký ch y b . Tôi thi t l p m t vòng ch y hai d m và đánh d u m i ph n t d m. Trong
nh t ký tôi ghi ngày, kho ng cách , th i gian và c th tôi c m th y th nào trong m i
l n ch y. Lúc b y gi tôi nghĩ mình đã r t t t trên con đ ng ch y năm d m cho đ n
khi tôi nh n ra đ c lo t các v n đ ti p theo c a mình. L n nh t đó là nh ng ý nghĩ
mâu thu n và m t t p trung đã tràn ng p tâm trí c a tôi m i khi tôi quy t đ nh tôi
mu n đi ra ngoài và ch y Tôi đã ng c nhiên tr c s l ng và c ng đ ) v nh ng
lý do tôi tìm th y cho vi c không ch y: " Ngoài tr i nóng [hay] l nh quá", "Có v nh
tr i s p m a tôi v n còn m t chút m t m i t l n ch y tr c (m c dù nó đã qua ba
ngày ), " " Không ai khác ngoài tôi bi t đi u này ", ho c ph bi n nh t là," Tôi s đi ngay
sau khi ch ng trình truy n hình này k t thúc "(t t nhiên là tôi không bao gi đi Tôi
không bi t cách nào khác đ đ i phó v i năng l ng tinh th n xung đ t này, ngo i tr
vi c chuy n h ng s chú ý ý th c c a tôi v nh ng gì tôi đã c g ng đ hoàn thành.
Tôi th c s mu n ch y đ c năm d m vào cu i mùa hè. Tôi th y r ng đôi khi mong
mu n c a tôi đã m nh h n s xung đ t. K t qu là tôi đã x đ c giày vào chân, th c
s b c ra ngoài, và b t đ u ch y Tuy nhiên cũng có nhi u l n, nh ng suy nghĩ mâu
thu n và m t t p trung c a tôi gây đã níu chân tôi Trong th c t trong giai đo n đ u,
tôi c tính r ng hai ph n ba th i gian tôi đã không th v t đ c qua các năng l ng
xung đ t. V n đ ti p theo tôi g p ph i là khi tôi b t đ u ti p c n nh ng đi m mà tôi
đã có th ch y m t d m tôi đã r t vui m ng v i b n thân mình r ng nó đ n v i tôi, tôi
s c n ph i có them m t c ch n a đ có th ch y đ c năm d m. Tôi lý lu n r ng
m t khi tôi đã đ n đi m mà tôi có th ch y hai ho c ba d m, tôi s r t hài lòng v i b n
thân và tôi s ch ng c n ph i th c hi n thêm đi u gì đ đ t đ c m c tiêu năm d m.
Vì v y tôi đã th c hi n m t quy t c riêng cho b n thân mình. B n có th g i nó là quy
t c năm d m. "N u tôi đã x giày vào chân và đi ra ngoài b t ch p t t c nh ng suy
nghĩ trái ng c nhau đang c g ng gi chân tôi l i, thì tôi cam k t b n thân mình s
ch y ít nh t m t b c xa h n so v i l n cu i cùng tôi ch y." S không v n đ gì n u tôi
ch y nhi u h n m t b c nh ng ch c ch n không th ít h n m t b c đ c Khi đã
đ t ra, tôi không bao gi phá v quy t c này, và vào cu i mùa hè tôi đã ch y đ c năm
d m.
taduinv.com
Nh ng sau đó m t cái gì đó th c s thú v và hoàn toàn b t ng đã x y ra tr c khi
tôi ch m đích Khi tôi đã g nhoàn thành m c tiêu năm d m c a mình, t ng chút m t,
nh ng suy nghĩ mâu thu n b t đ u tiêu tan. Cu i cùng nó đã không còn t n t i n a.
T i th i đi m đó tôi phát hi n ra r ng n u tôi mu n ch y tôi đã hoàn toàn t do đ
ch y mà không có b t kỳ kháng c xung đ t, ho c suy nghĩ c nh tranh nào. V i nh ng
gì đã x y ra, tôi th c s đã ng c nhiên (ít nh t là nh th ). K t qu là Tôi đã ch y r t
th ng xuyên trong su t
năm liên ti p. M t s b n có th quan tâm, thì tôi chia s
là bây gi tôi không ch y nhi u n a vì cách đây năm tôi quy t đ nh ch i l i môn
hockey trên băng Hockey là m t môn th thao c c kỳ v t v Đôi khi tôi ch i t i b n
l n m t tu n Hãy t ng t ng đ tu i c a tôi và m c đ g ng s c mà môn th thao
này đòi h i thì th ng tôi ph i m t m t ho c hai ngày đ h i ph c, vì v y tôi không
còn nhi u th i gian đ ch y n a. Bây gi , n u b n mang nh ng kinh nghi m này và
đ t chúng vào b i c nh c a nh ng gì chúng ta hi u v b n ch t c a ni m tin, có m t
s quan sát chúng ta có th th c hi n:
1. Ban đ u, mong mu n c a tôi là m t ng i ch y b đã không có n n t ng h tr
trong h th ng tinh th n c a tôi. Nói cách khác, không có ngu n năng l ng khác
(m t khái ni m đòi h i bi u hi n tràn đ y sinh l c) phù h p v i mong mu n c a tôi.
2. Tôi th c s đã ph i làm đi u gì đó đ t o ra s h tr đó Đ t o ra m t ni m tin
r ng "Tôi là m t v n ng i ch y b đòi h i tôi ph i t o ra m t lo t các kinh nghi m
phù h p v i ni m tin m i. Hãy nh r ng t t c m i th chúng ta nghĩ nói ho c làm
góp ph n năng l ng cho m t s ni m tin vào h th ng tinh th n c a chúng ta. M i
l n tôi ph i tr i qua m t ý nghĩ mâu thu n và đã có th t p trung l i thành công v
m c tiêu c a tôi, v i đ ni m tin đ làm cho tôi mang giày ch y vào và ra kh i c a,
tôi tang thêm năng l ng vào ni m tin r ng "Tôi là m t ng i ch y b ." Và, quan
tr ng h n tôi đã vô tình thu hút năng l ng ra kh i t t c các ni m tin trái ng c.
Tôi nói vô tình vì có nh ng k thu t khác nhau đ c thi t k đ c bi t đ xác đ nh và
x lý mâu thu n ni m tin nh ng t i th i đi m đó trong cu c s ng c a tôi tôi đã không
hi u đ c đ ng l c c b n c a quá trình chuy n đ i tôi đã tr i qua. Vì v y nó đã
không x y ra v i tôi đ t n d ng k thu t đó cho tôi.
3. Bây gi tôi có th d dàng (t góc đ tinh th n) th hi n b n thân mình nh là m t
ng i ch y b , vì "Tôi là m t ng i ch y b Đó là khái ni m tràn đ y sinh l c hi n
nay là m t ph n ho t đ ng mang b n s c c a riêng tôi. Khi tôi l n đ u tiên b t đ u
ch y tôi đã đ x y ra m t s mâu thu n ni m tin v vi c ch y. K t qu là, tôi c n các
k thu t c a t k lu t b n thân đ tr thành ng i ch y b . Bây gi tôi không c n
ph i t k lu t vì tôi là ng i ch y b ." Khi ni m tin c a chúng ta hoàn toàn phù h p
v i các m c tiêu ho c
c mu n c a chúng ta, thì không có ngu n g c c a xung đ t
năng l ng n a. N u không có ngu n g c c a xung đ t năng l ng sau đó không có
ngu n g c c a t t ng m t t p trung, bào ch a, duy lý, lu n c , ho c sai l m (có ý
th c hay ti m th c).
4. Ni m tin có th đ c thay đ i, và n u nó có th thay đ i m t ni m tin sau đó nó có
th thay đ i b t kỳ ni m tin nào, n u b n hi u r ng b n th c s không thay đ i nó, b n
ch chuy n năng l ng t m t d ng này sang d ng khác. (Các hình th c c a ni m tin
nh m m c tiêu cho s thay đ i v n còn nguyên v n.) Vì v y, hai ni m tin hoàn toàn
trái ng c nhau có th t n t i trong h th ng tinh th n c a b n, bên c nh nhau Nh ng
n u b n v xong
taduinv.com
năng l ng t m t ni m tin và tràn đ y sinh l c hoàn toàn khác, không có mâu thu n
t n t i t góc đ ch c năng ch có ni m tin r ng năng l ng s có kh năng ho t đ ng
nh m t l c lên tâm trí c a b n, lên nh n th c c a b n và gi i thích các thông tin, và
hành vi c a b n. Bây gi , m c đích duy nh t c a vi c giao d ch m t cách máy móc là
đ bi n b n thành m t nhà giao d ch luôn thành công. N u có b t c đi u gì trong môi
tr ng tinh th n c a b n đó là mâu thu n v i các nguyên t c c a vi c t o ra ni m tin
r ng "Tôi là m t nhà giao d ch luôn thành công sau đó b n s c n ph i s d ng các
k thu t c a t k lu t đ tích h p các nguyên t c nh m t u th , là m t ph n ch c
năng riêng bi t c a b n. M t khi các nguyên t c tr thành "b n là ai", b n s không
còn c n ph i t giác n a, b i vì quá trình "luôn nh t quán" s tr nên d dàng. Nên
nh r ng nh t quán không gi ng kh năng đ đ t m t l nh giao d ch chi n th ng, ho c
th m chí là m t chu i giao d ch chi n th ng, b i vì vi c đ a vào m t giao d ch chi n
th ng không đòi h i b t c k năng nào c . T t c b n ph i làm là đoán m t cách chính
xác đó là không có gì khác h n so v i đoán k t qu c a vi c tung đ ng xu, trong khi
đó nh t quán là m t tr ng thái c a tâm lý r ng, m t khi đã đ t đ c, s không cho
phép b n đ c thay đ i theo cách khác. B n s không ph i c g ng đ nh t quán vì
nó s là m t ch c năng t nhiên c a riêng b n. Trong th c t , n u b n ph i c g ng,
nó là m t d u hi u cho th y b n đã không đ c tích h p hoàn toàn các nguyên t c
thành công nh t quán nh chi m u th , ni m tin ko có m u thu n. Ví d xác đ nh
tr c r i ro c a b n là m t b c trong quá trình "tr nên nh t quán." N u ph i m t
b t kỳ n l c đ c bi t đ n đ nh tr c nguy r i ro, n u b n ph i nh c nh b n thân
m t cách có ý th c đ làm đi u đó n u b n g p ph i b t kỳ suy nghĩ trái ng c nhau
nào nghĩa là trong suy nghĩ c c nói v i b n đ ng làm vi c đó ho c n u b n g p
ph i m t m t giao d ch mà b n đã không xác đ nh tr c r i ro, thì nguyên t c này
không ph i là m t u th , nó không ph i là m t ph n ch c năng mang b n s c riêng
c a b n. Nó không bi t "b n là ai." N u nó bi t, nó th m chí s không x y ra v i b n
n u b n không xác đ nh tr c các r i ro c a b n.
N u và khi t t c các ngu n c a xung đ t đã đ c kích ho t, thì s không còn là m t
ti m năng cho b n có đ c" b t kỳ cách nào khác. Nh ng gì m t khi đã là m t cu c
đ u tranh s tr nên h u nh không t n s c Khi đó m i ng i nghĩ ch c là b n r t
có k lu t (b i vì b n có th làm m t cái gì đó mà h th y khó khăn và h không th
làm đ c nh ng s th t thì b n không có chút k lu t nào c ; b n đ n gi n ch đang
th c hi n ni m tin theo m t cách khác mà khi n b n c x theo cách phù h p v i
mong mu n, m c tiêu hay m c đích c a b n thôi.
T O M T NI M TIN TRÊN S
NH T QUÁN
T o m t ni m tin r ng "Tôi là m t ng i chi n th ng đ u đ n" là m c tiêu chính,
nh ng cũng gi ng nh ý đ nh c a tôi đ tr thành m t v n ng i ch y b đó là quá
r ng và tr u t ng đ th c hi n mà không đ a nó xu ng thành m t quá trình theo
t ng b c m t. Vì v y, nh ng gì tôi s làm là phá v ni m tin này thành nhi u ph n
có th xác đ nh nh nh t có th và sau đó cung c p cho b n m t k ho ch đ tích h p
t ng ph n nh là m t ni m tin xuyên su t Sau đây là nh ng ni m tin nh đ giúp xây
d ng SUY NGHĨ GI NG NH NHÀ GIAO D CH v i 185 kh i s cung c p các c u trúc
c b n cho nh ng gì t o nên "m t ng i chi n th ng đ u đ n."
taduinv.com
TÔI LÀ NG
I CHI N TH NG Đ U Đ N VÌ :
1. Tôi luôn xác đ nh khách quan đi m l i th vào l nh.
2. Tôi n đ nh tr
c các nguy c c a m i giao d ch.
3. Tôi hoàn toàn ch p nh n r i ro hay tôi luôn s n sàng đ giao d ch.
4. Tôi hành đ ng d a trên đi m l i th vào l nh c a tôi mà không ch n ch không do
d .
5. Tôi chi tr cho b n thân mình khi th tr
ng có s n ti n cho tôi.
6. Tôi liên t c giám sát tính nh y c m c a tôi đ i v i nh ng sai sót.
7. Tôi hi u s c n thi t tuy t đ i c a các nguyên t c thành công nh t quán và do đó
tôi th không bao gi vi ph m !!!
Nh ng ni m tin này là b y nguyên t c nh t quán Đ tích h p các nguyên t c này vào
h th ng th n kinh c a b n m t m c nào đó thì yêu c u b n ph i t o ra cho mình
m t lo t các kinh nghi m sao cho phù h p v i nh ng nguyên t c đó Đi u này cũng
không khác gì c u bé mu n ch i v i chó hay mong mu n c a tôi là tr thành m t
ng i ch y b Tr c khi c u bé có th ch i v i m t con chó, c u bé đ u tiên đã ph i
th c hi n m t s n l c ch đ đ c g n gũi v i nó. Cu i cùng, gi ng nh s cân b ng
năng l ng trong h th ng tinh th n c a mình thay đ i, c u ta có th ch i v i con chó
mà không có b t kỳ kháng c nào t bên trong Đ tr thành m t ng i ch y b , tôi
đã ph i t o ra nh ng kinh nghi m c a vi c ch y b b t ch p t t c m i th c n tr bên
trong con ng i tôi. Cu i cùng năng l ng đã d ch chuy n ngày càng nhi u h n và u
ái h n cho đ nh nghĩa m i v con ng i tôi, ch y đã tr thành m t bi u t ng t nhiên,
m t b n s c riêng c a tôi. Rõ ràng, nh ng gì chúng ta đang c g ng hoàn thành đây
thì ph c t p h n là tr thành m t ng i ch y b ho c vu t ve m t con chó nh ng
nh ng đ ng l c c b n c a quá trình này thì gi ng h t nhau. Chúng ta s b t đ u v i
m t m c tiêu c th . Nguyên t c đ u tiên c a s nh t quán đó là ni m tin, "Tôi xác
đ nh m t cách khách quan kh năng c a tôi." T khóa đây là khách quan Khách quan
có nghĩa là không có kh năng xác đ nh, gi i thích và do đó nh n th c đ c b t kỳ
thông tin th tr ng nào cũng t hai góc đ ho c s đau đ n ho c s ph n khích. Cách
th c đ tr nên khách quan đó là đ ng ra bên ngoài ni m tin, gi các mong mu n m t
cách trung l p và luôn đ a nh ng nhân t ch a đ c xác đ nh vào đ cân nh c xem
xét. Hãy nh r ng, b n ph i hu n luy n đ c bi t cho tâm trí c a b n ph i th t khách
quan và ph i th t t p trung vào kho nh kh c hi n t i c a dòng ch y c h i Tâm trí
chúng ta không t nhiên nghĩ theo cách này hay cách khác do đó đ có th quan sát
m t cách khách quan, thì b n ph i h c cách suy nghĩ t quan đi m, góc nhìn c a th
tr ng. T góc đ c a th tr ng, luôn có l c l ng không xác đ nh (các nhà giao d ch)
ch đ i đ hành đ ng theo bi n đ ng giá.
Vì v y, t quan đi m c a th tr ng ", t ng giây phút th t s là duy nh t", m c dù th i
đi m này th tr ng có th nhìn, có v , ho c c m th y gi ng gi ng nh m t s th i
đi m đ in hình vào trí nh c a b n. Ngay khi b n có th đ a ra quy t đ nh ho c gi
s b n bi t nh ng gì s x y ra ti p theo, t nhiên b n s c mong đ i nh v y là đúng
Tuy nhiên, nh ng gì b n bi t, ít nh t là m c đ h p lý c a t duy ch có th đ c
xem là quá kh duy nh t c a b n mà thôi, nó có th không có b t kỳ m i liên h nào
v i nh ng gì đang th c s x y ra t quan đi m c a th tr ng. T i th i đi m đó b t
kỳ ph n ng nào c a th tr ng mà không gi ng v i mong đ i c a b n thì nhi u
taduinv.com
kh năng nó s mang l i s đau đ n cho b n Đ tránh g p s đau đ n, tâm trí c a b n
s t đ ng ph n ng tránh đau đ n v i c hai c ch ý th c và ti m th c đ i v i b t
kỳ s khác bi t gi a nh ng gì b n mong đ i và nh ng gì x y ra trên th tr ng. Nh ng
gì b n s tr i nghi m đ c th ng đ c g i là m t " o giác." Trong tr ng thái o giác,
b n s không còn khách quan và b n cũng không k t n i v i "th i kh c hi n t i c a
dòng ch y c h i Thay vào đó b n tr nên nh y c m và d dàng m c t t c các l i
giao d ch đi n hình (do d , ph n ng quá s m không còn xác đ nh đ c r i ro c a
mình n a, ho c xác đ nh đ c r i ro nh ng l i không ch p nh n thua s m mà l i đ
cho b thua nhi u h n thoát l nh th ng quá s m đ cho l nh th ng bi n thành l nh
thua, d ch chuy n đi m c t l quá g n v i đi m vào l nh, b dính đi m stop và ng i
nhìn th tr ng ch y theo h ng mình đã kỳ v ng, ho c giao d ch t l quá l n so v i
v n ch s h u Năm s th t c b n v th tr ng s giúp s mong đ i c a b n m t
cách trung l p, giúp b n t p trung tâm trí c a mình trong "th i kh c hi n t i c a dòng
ch y c h i" (nó s chia c t th i đi m hi n t i v i quá kh c a b n và do đó nó s
giúp lo i b kh năng m c nh ng l i sai sót c a b n.
Khi b n ng ng m c l i giao d ch, b n s b t đ u tin t ng vào chính mình. Khi mà c m
giác tin t ng c a b n tăng lên khi đó s c m giác t tin c a b n cũng s tăng theo
T tin c a b n càng l n, b n s giao d ch càng d hành đ ng trên kh năng c a b n
mà không c n ch n ch hay do d Năm s th t cũng s t o ra m t tr ng thái c a tâm
lý đó là b n th c s s ch p nh n nh ng r i ro giao d ch. Khi b n th c s ch p nh n
r i ro, b n s bình an v i b t c k t qu nào. Khi b n đang bình an v i k t qu b t kỳ,
b n s c m th y tho i mái vô t v i t t ng khách quan, b n s d dàng nh n th c
và hành đ ng theo b t c đi u gì x y ra trên th tr ng (t quan đi m c a nó) t i b t
kỳ "kho nh kh c hi n t i" nào. M c tiêu đ u tiên là đ tích h p m t ni m tin ch đ o,
"Tôi xác đ nh khách quan các kh năng c a tôi." Thách th c hi n nay là, làm th nào
đ b n đ t đ c đi u đó Làm th nào đ b n bi n mình thành m t ng i luôn có th
nghĩ theo quan đi m c a th tr ng? Quá trình chuy n đ i b t đ u v i mong mu n
c a b n và s n sàng đ tái t p trung vào các đ i t ng mong mu n c a b n (k lu t t
giác). Mong mu n là m t y u t . Nó không ph i trùng h p hay không đ ng ý v i b t
c đi u gì mà b n đang tin là đúng v b n ch t c a giao d ch.
M t mong mu n rõ ràng nh m th ng vào m t m c tiêu c th là m t công c r t m nh
m . B n có th s d ng các y u t mong mu n c a b n đ t o ra m t phiên b n hoàn
toàn m i ho c t m vóc m i t i nhân hi u c a b n; chuy n hóa năng l ng gi a hai
hay nhi u khái ni m mâu thu n; ho c thay đ i b i c nh hay phân c c nh ng k c t
tiêu c c sang tích c c. Tôi ch c r ng b n đã quen thu c v i câu nói: "Nâng t m tâm
th c c a b n." Hàm ý c a " nâng t m tâm th c c a chúng ta có nghĩa là chúng ta quy t
đ nh chính xác nh ng gì chúng ta mong mu n th t s rõ ràng (hoàn toàn không chút
nghi ng ) và v i r t nhi u ni m tin r ng không có gì c n tr ta, k c bên trong l n bên
ngoài. N u có đ nhân t h u thu n đ ng sau quy t tâm c a chúng ta, thì có th s có
m t s thay đ i l n trong c u trúc tinh th n c a chúng ta g n nh ngay l p t c. Xóa
b kích ho t nh ng xung đ t bên trong con ng i không ph i là ch c năng c a th i
gian mà đó là m t ch c năng c a s t p trung vào mong mu n (m c dù nó có th m t
m t th i gian đáng k đ có th đ n đ c đi m mà chúng ta th c s nâng t m tâm
th c). N u không trong tr ng h p không rõ ràng và không có ni m tin, thì k thu t
c a k lu t t giác, theo th i gian, s v n hành khá y u t dĩ nhiên n u b n s n sàng
s d ng nó Đ đ t đ c đi u đó b n ph i " nâng t m cho tâm th c c a b n," v i càng
nhi u ni m tin và càng rõ ràng càng t t, nó quan tr ng
taduinv.com
h n b t c đi u gì khác mà b n mong mu n v s nh t quán (tr ng thái tâm lý c a
ni m tin, s t tin, và khách quan) t giao d ch c a b n Đi u này là c n thi t vì n u
b n gi ng nh h u h t các giao d ch, b n s đ c đ i m t v i m t l c l ng xung đ t
r t đáng g m. Ví d , n u b n đã t ng có m t giao d ch l n ng u h ng t vi c b t đ c
m t xu h ng l n đ gây n t ng v i gia đình và b n bè c a b n đ làm m t anh
hùng đ đ c m t ph n th ng ng u nhiên đ ch ng minh d đoán c a mình là
đúng ho c cho b t kỳ lý do nào khác mà không có gì đ ch ng minh cho s nh t quán,
sau đó b n s tìm th y s c m nh c a nh ng đ ng c khác s không ch đóng vai trò là
m t tr ng i cho các bài t p v giao d ch tôi đang làm cho b n th y r t khó, th m chí
nó có th đ m nh đ khi n b n kh i làm các bài t p v giao d ch. B n còn nh c u bé
không có mong mu n gi ng nh nh ng đ a tr khác và t ng tác v i nh ng con chó?
V b n ch t, c u ta quy t đ nh s ng v i nh ng mâu thu n gi a ni m tin tích c c t i
thi u đó là không ph i t t c nh ng con chó nguy hi m và b n ch t th t c u bé, v i
ni m tin tiêu c c thì t t c các con chó đ u nguy hi m. C u bé có kh năng nh n th c
con chó thân thi n nh ng đ ng th i c u l i th y không th nào t ng tác đ c v i
chúng. Tr khi c u ta mu n thay đ i nó, s m t cân b ng năng l ng gi a hai ni m tin
này chính xác nó s
l i v i su t toàn b cu c đ i c u bé.
Th m chí đ b t đ u quá trình này, b n có mu n s nh t quán nhi u đ n m c mà b n
s s n sàng t b t t c nh ng lý do khác đ ng c khác ho c các k ho ch giao d ch
mà không phù h p v i quá trình tích h p các ni m tin đó t o s nh t quán. M t mong
mu n mãnh li t rõ ràng là m t đi u ki n tiên quy t tuy t đ i n u b n mu n cho quá
trình này ho t đ ng hi u qu .
Bài t p: H C CÁCH GIAO D CH VÀ T O RA L I TH GI NG NH
M T SÒNG BÀI
M c tiêu c a bài t p này là đ thuy t ph c b n thân b n r ng giao d ch đ n gi n ch
là m t trò ch i xác su t (s ), không có nhi u khác bi t so v i cách kéo tay c m m t
cái máy. c p đ vi mô, các k t qu c a cá nhân xu t hi n m t cách đ c l p và ng u
nhiên trong m i quan h v i nhau. c p đ vĩ mô các k t qu trong m t lo t các giao
d ch s t o ra k t qu nh t quán. T m t quan đi m xác su t đi u này có nghĩa là
thay vì là ng i ch i kéo máy là m t nhà giao d ch, b n cũng có th là m t casino,
n u:
1. B n có m t kh năng đó là th c s đ t t l thành công theo h
ng l i th c a b n;
2. B n có th suy nghĩ v giao d ch trong theo cách đúng đ n h n năm s th t c
b n); và
3. B n có th làm t t c m i th b n c n ph i làm trong đ th c hi n m t lo t các
giao d ch Sau đó nh các sòng b c, b n s s h u các trò ch i và có m t tr thành
m t ng i luôn chi n th ng.
THI T L P BÀI T P. Ch n m t th tr
ng.
Ch n m t ch ng khoán hay h p đ ng t ng lai đang đ c giao d ch đ th c hi n giao
d ch. Không quan tr ng nó cái là gì, mi n là nó có tính thanh kho n và b n có th đ
kh năng yêu c u ký qu giao d ch ít nh t ba trăm c ph n ho c ba trăm h p đ ng
t ng lai cho m i giao d ch.
Ch n m t t p h p các bi n th tr ng đ xác đ nh m t kh năng Đi u này có th
th c hi n trên b t kỳ h th ng giao d ch nào mà b n mu n. H th ng giao d ch ho c
ph ng pháp b n ch n có th là toán h c c h c, ho c th giác (d a trên mô hình
taduinv.com
trong bi u đ giá). Nó không quan tr ng cho dù cá nhân b n t thi t k h th ng ho c
b n mua nó t ng i khác cũng không c n b n ph i m t m t th i gian dài ho c quá
c u kỳ c g ng đ tìm ki m ho c phát tri n các h th ng t t nh t hay đúng nh t. Bài
t p này không ph i là v phát tri n h th ng và nó không ph i là m t bài ki m tra kh
năng phân tích c a b n. Trong th c t , các bi n mà b n ch n th m chí có th đ c coi
là bình th ng theo tiêu chu n nh t c a h u h t các nhà giao d ch, b i vì nh ng gì b n
s h c h i t làm bài t p này không ph thu c vào vi c b n th c s ki m ti n. N u b n
xem bài t p này m t kho n chi phí giáo d c, nó s c t gi m s l ng th i gian và công
s c b n có th chi tr đ c g ng tìm các kh năng sinh l i cao nh t. M t s b n có th
phân vân nh ng tôi s không đ a ra khuy n ngh c th v nh ng h th ng ho c các
bi n b n nên s d ng, b i vì tôi cho r ng h u h t nh ng ng i đ c cu n sách này đã
cũng đã đ c h c r t t t v phân tích k thu t. N u b n c n tr giúp thêm, có hàng
trăm đ u sách v ch đ này cũng nh các nhà cung c p h th ng r t s n sàng bán
cho b n nh ng ý t ng c a h . Tuy nhiên, n u b n đã r t n l c th c s đ làm đi u
này m t mình nh ng v n g p v n đ trong vi c ch n m t h th ng, b n có th liên h
v i tôi t i markdouglas.com ho c tradinginthezone.com và tôi s cho b n m t s gi i
pháp. B t k h th ng nào b n ch n đ s d ng ph i phù h p v i các thông s k thu t
sau đây
VÀO L NH
Các bi n mà b n s d ng đ xác đ nh các kh năng c a b n có th hoàn toàn chính xác.
H th ng này ph i đ c thi t k sao cho nó không yêu c u b n ph i th c hi n b t kỳ
quy t đ nh ch quan ho c phán quy t v vi c giao d ch c a b n là hi n t i. N u th
tr ng đang h ng theo m t cách phù h p v i các bi n theo h th ng c a b n sau đó
b n có m t giao d ch; n u không sau đó b n không có giao d ch. Giai đo n!
Không có y u t không liên quan ho c ng u nhiên khác có th nh p vào giao d ch.
THOÁT L NH C T L .
Các đi u ki n t ng t áp d ng đ nh n ra m t giao d ch mà không hi u qu Ph ng
pháp c a b n ph i cho b n bi t chính xác b n c n r i ro bao nhiêu đ th c hi n m t
giao d ch. Luôn luôn có m t đi m t i u mà t i đó kh năng c a m t giao d ch không
hi u qu ph i đ c gi m thi u đ c bi t là trong m i quan h v i kh năng l i nhu n,
thì b n nên c t l s m, làm s ch tâm trí c a mình đ th c hi n các giao d ch ti p theo.
Hãy đ c c u th tr ng xác đ nh n i nào là đi m t i u thay vì s d ng m t s ti n
tùy ti n và nghĩ r ng b n s n sàng ch p nh n r i ro cho giao d ch. Trong m i tr ng
h p, b t c h th ng b n ch n, nó có ph i là hoàn toàn chính xác đòi h i không đ c
ra quy t đ nh ch quan.
M t l n n a, không có bi n không liên quan ho c ng u nhiên có th nh p vào h
th ng.
Khung th i gian Ph ng pháp giao d ch c a b n có th th c hi n b t kỳ khung th i
gian nào phù h p v i b n nh ng t t c các tín hi u vào l nh và thoát l nh c a b n
ph i đ c th c hi n trong m t khung th i gian. Ví d , n u b n s d ng các bi n mà
xác đ nh m t s h tr c th và mô hình kháng c trên thanh bi u đ 30 phút , sau
đó r i ro và m c tiêu l i nhu n tính toán c a b n cũng ph i đ c xác đ nh trong m t
kho ng th i gian 30 phút. Tuy nhiên, giao d ch trong m t kho ng th i gian
taduinv.com
không ngăn c n b n s d ng các khung th i gian khác đ tham kh o. Ví d , b n có th
có m t b l c v i m t quy t c nói r ng, b n s ch giao d ch theo h ng c a xu h ng
chính. Có m t câu châm ngôn v giao d ch có t r t lâu Xu h ng là b n Nó có nghĩa
là b n có m t xác su t thành công cao h n khi b n giao d ch theo h ng c a xu th
l n, n u có. Trong th c t , giao d ch có r i ro th p nh t, v i xác su t thành công cao
nh t, x y ra khi b n đang mua dips h tr ) trong m t th tr ng có xu h ng lên ho c
bán (kháng c ) trong m t th tr ng xu h ng xu ng Đ minh h a cho quy t c này
ho t đ ng nh th nào, gi s b n đã ch n chính xác trong vi c xác đ nh mô hình h
tr và kháng c trong m t khung th i gian 30 phút là giao d ch c a b n. Quy t c là b n
ch giao d ch theo h ng c a xu h ng chính. M t xu h ng th tr ng đ c đ nh
nghĩa là m t lo t các m c cao cao h n và th p cao h n cho m t xu h ng tăng và
ng c l i có m t lo t các m c cao th p h n và th p th p h n cho xu h ng xu ng.
Khung th i gian mà càng dài xu h ng càng rõ h n do đó m t xu h ng th tr ng
trên m t bi u đ ngày thì rõ h n so v i xu h ng th tr ng trên bi u đ 30 phút. Vì
v y các xu h ng trên bi u đ hàng ngày s đ c u tiên h n các xu h ng trên bi u
đ 30 phút bi u và s đ c coi là xu h ng chính Đ xác đ nh h ng c a xu th l n,
nhìn vào nh ng gì đang x y ra trên m t bi u đ thanh hàng ngày. N u xu h ng ngày
mà tăng thì b n ch tìm ki m m t đi m bán ra ho c bán xu ng đ n đi m mà kh năng
c a b n xác đ nh h tr trên bi u đ 30 phút. T i đi m mà b n s tr thành ng i
mua. M t khác, n u xu h ng ngày đi xu ng, b n ch đi đ tìm ki m m t l nh bán lên
đ n đi m mà kh năng c a b n xác đ nh đó là m t m c kháng c đ bán ra trên bi u
đ 30. M c tiêu c a b n là xác đ nh, trong m t th tr ng xu h ng xu ng, thì nó có
th xu ng bao nhiêu trên c s trong ngày và v n không vi ph m đ i x ng c a các xu
h ng dài. Trong m t th tr ng lên và có xu h ng, m c tiêu c a b n là đ xác đ nh
nh th nào đ n nay nó có th bán ra trên m t c s trong ngày mà không vi ph m
đ i x ng c a các xu h ng dài Th ng có r t ít r i ro liên quan đ n nh ng h tr và
kháng c trong ngày, b i vì b n không c n ph i đ cho th tr ng đi r t xa v t qua
nh ng đi m đó đ cho b n bi t giao d ch không th c hi n đ c.
CH T L I
Tin hay không tin, t t c các k năng m t ng i c n ph i h c đ tr thành nhà giao
d ch thành công nh t quán, thì h c đ ch t l i nhu n có l là k năng khó làm ch nh t.
Có vô s lý do cá nhân , v i y u t tâm lý th ng r t ph c t p cũng nh hi u qu c a
phân tích th tr ng, tham gia vào giao d ch. Th t không may, v n đ phân lo i ma
tr n ph c t p này đã v t xa ph m vi c a cu n sách này. Tôi nói vi c này ra đ các
b n, nh ng ng i có th đã đ nh b i chính mình, ko th l y đ c ti n v , có th th
giãn và t th ng cho mình m t h i th . Ngay c sau khi b n đã có đ c t t c các k
năng khác nó có th m t m t th i gian r t lâu tr c khi b n có th l y đ c ti n Đ ng
th t v ng. Có m t cách đ thi t l p m t c ch ch t l i và ít nh t thì nó cũng đáp ng
các m c tiêu c a nguyên t c th năm c a s nh t quán ("Tôi tr ti n b n thân mình
khi th tr ng có ti n s n cho tôi"). N u b n đang thi t l p m t ni m tin vào b n thân
r ng b n là m t ng i luôn chi n th ng sau đó b n s ph i t o ra nh ng kinh nghi m
t ng ng v i ni m tin đó Vì m c tiêu c a ni m tin là chi n th ng m t cách nh t quán,
làm th nào b n có l i nhu n trong giao d ch chi n th ng là r t quan tr ng Đây ch là
m t ph n c a bài t p trong đó b n s có m t m c đ tùy theo quy t đ nh v nh ng gì
b n làm. Nh ng ti n đ c b n là, trong m t giao d ch
taduinv.com
chi n th ng, b n không bao gi bi t đ c th tr ng s đi bao xa theo h ng c a b n.
Th tr ng hi m khi đi lên th ng ho c xu ng th ng. (R t nhi u c phi u Internet
NASDAQ vào mùa thu năm
là m t tr ng h p ngo i l
Thông th ng, th
tr ng đi lên và sau đó xu ng l i m t s đi m c a xu h ng tăng r i m i đi lên ho c
đi xu ng và sau đó lên l i m t s đi m r i di chuy n xu ng phía d i. Nh ng t l lên
xu ng nh v y có th làm cho nó r t khó đ gi m t giao d ch chi n th ng. B n s c n
ph i là m t chuyên gia phân tích c c kỳ tinh vi và m c tiêu là ph i phân bi t đ c gi a
m t h i ph c bình th ng, khi th tr ng v n có kh năng di chuy n theo h ng ban
đ u giao d ch c a b n, và m t h i ph c không ph i là bình th ng, khi ti m năng cho
b t kỳ d ch chuy n nào theo h ng ban đ u c a giao d ch c a b n đ c gi m đi r t
nhi u, n u không mu n nói là không t n t i. N u b n không bao gi bi t th tr ng s
đi theo h ng c a b n bao xa, v y thì khi nào và làm th nào đ b n có l i nhu n? Câu
h i khi nào là m t ch c năng c a kh năng đ c th tr ng c a b n và l a ch n nh ng
đi m có kh năng nh t đ d ng l i Trong tr ng h p không có kh năng đ làm đi u
này m t cách khách quan, nh ng hành đ ng t t nh t t góc đ tâm lý là đ phân chia
v trí c a b n làm ba ph n, và chia ra các v trí nh th tr ng dao đ ng theo h ng
thu n l i c a b n. N u b n đang giao d ch h p đ ng t ng lai đi u này có nghĩa là
b n ph i đ t t i thi u cho m t giao d ch ít nh t ba (ho c b n) h p đ ng Đ i v i c
phi u đ n v nh nh t là b t kỳ s l ng c phi u mà là chia h t cho ba (ho c b n),
do đó b n không có s d l D i đây là cách tôi chia ra các v trí chi n th ng. Khi tôi
l n đ u tiên b t đ u giao d ch đ c bi t là trong ba năm đ u tiên năm
đ n năm
1981), tôi r t k l ng và th ng xuyên phân tích các k t qu c a các ho t đ ng giao
d ch c a tôi. M t trong nh ng đi u tôi phát hi n ra là tôi hi m khi b d ng l i và k t
thúc m t giao d ch thua, không c n th tr ng lúc đ u s có ít nh t di chuy n m t chút
theo h ng c a tôi mong mu n. Tính trung bình, ch có m t trên m i giao d ch thì
tôi m i b thua s m ngay l p t c vì th tr ng không đi theo h ng c a tôi. Còn l i t
l
đ n 30 ph n trăm các giao d ch tôi b thua cu c, th tr ng th ng đi theo h ng
c a tôi ba ho c b n tics tr c khi đ i h ng và lo i tôi ra kh i cu c ch i Tôi tính ra
r ng n u tôi có thói quen ăn ít nh t m t ph n ba m c tiêu thôi, t c là m i khi th tr ng
đã cho tôi ba ho c b n tics, thì vào cu i năm ti n l i c ng d n l i s là m t kho n khá
l n đ trang tr i các chi phí c a tôi Tôi đã đúng Cho đ n ngày nay, tôi luôn luôn,
không ch n ch hay do d , tôi ch t l i ngay m t ph n th ng b t c khi nào th tr ng
cho tôi dù ch m t ít. Bao nhiêu thì có th là ph thu c vào th tr ng; nó s là m t s
ti n khác nhau trong t ng tr ng h p. Ví d , v i Trái phi u Kho b c kỳ h n, tôi ch t
l i m t ph n ba m c tiêu khi tôi th ng đ c b n tics. V i th tr ng S & P, tôi ch t l i
target
đ u tiên là t 1,5 t i đi m Đôí v i giao d ch trái phi u tôi th ng không
cho phép r i ro nhi u h n sáu tics đ tìm ra giao d ch có kh thi hay không. S d ng
giao d ch ba h p đ ng làm ví d và đây là cách mà nó ho t đ ng: N u tôi vào m t l nh
và th tr ng ngay l p t c đi ng c l i v i tôi mà không đem l i cho tôi ít nh t b n
tics đ u tiên, tôi s d ng l i, thoát l nh và ch p nh n m t 18-tic nh ng nh tôi đã nói
đi u này không x y ra th ng xuyên. Nhi u kh năng giao d ch di chuy n theo h ng
l i th c a tôi m t s l ng nh tr c khi tôi tr thành ng i thua cu c. N u nó đi
theo h ng l i th c a tôi v i ít nh t b n tics, tôi ch t l i b n tics cho m t h p đ ng.
Nh ng gì tôi đã làm đ c đó là gi m t ng r i ro đ c 10 tics trên hai h p đ ng . N u
th tr ng sau đó lo i tôi ra kh i cu c ch i hai h p đ ng còn l i, thì tôi s m t ch
có 8 tics. N u tôi không thua hai h p đ ng còn l i và th tr ng di chuy n theo
taduinv.com
h ng c a tôi, thì tôi l i ch t l i ti p t i đi m mà m c tiêu l i nhu n đ c xác đ nh
tr c Đi u này đ c d a trên m t s khung th i gian h tr ho c kháng c dài h n
ho c trên các đi m th thách cao hay th p tr c đó Khi tôi ch t l i nhu n 2/3, tôi
đ ng th i cũng di chuy n stop-loss đ n đi m vào l nh ban đ u c a tôi. Bây gi tôi có
m t l i nhu n ròng trên giao d ch này b t k chuy n gì x y ra v i target th ba cu i
cùng c a giao d ch này. Nói cách khác, bây gi tôi có m t c h i không có r i ro." Tôi
không th nh n m nh h n và nhà xu t b n cũng không th làm cho ch trên trang này
đ l n đ nh n m nh t m quan tr ng c a vi c này dành cho b n đ c tr i nghi m
nh ng tr ng thái c h i không có r i ro." Khi b n thi t l p m t tình tr ng trong đó có
c h i không có r i ro không có cách nào đ thua đ c tr khi có cái gì đó r t không
bình th ng x y ra, ví d th tr ng ch y m nh đi m gi i h n lên ho c gi i h n xu ng
di chuy n m nh qua đi m c t l c a b n. Còn n u, trong nh ng đi u ki n bình th ng,
thì không có cách nào đ m t, b n s có đ c tr i nghi m mà c m th y r t th giãn
trong khi giao d ch, tr ng thái tâm trí r t th nh th i Đ minh h a đi u này hãy t ng
t ng r ng b n đang trong m t giao d ch th ng; th tr ng đ c di chuy n r t t t
theo h ng c a b n nh ng b n ch a h có m t đ ng l i nhu n nào b i vì b n nghĩ
r ng nó s đi xa h n n a Tuy nhiên thay vì đi xa h n th tr ng quay đ u tr l i ho c
đ n r t g n đ n đi m vào l nh ban đ u c a b n. B n ho ng s và, k t qu là, b n t t
giao d ch, b i vì b n không mu n đ cho m t giao d ch t th ng chuy n sang thua.
Nh ng ngay sau khi b n thoát l nh, th tr ng l i ch y ngay l i theo h ng mà b n
đáng ra s có m t giao d ch th ng. N u b n ch t l i m t chút b ng cách đ t nhi u m c
tiêu ch t l i đ đ t mình vào c h i giao d ch hoàn toàn không có r i ro thì khi đó
ch c r ng b n s không c m th y h t ho ng, không có b t kỳ căng th ng hay lo l ng
nào. Tôi v n còn có m t ph n ba v trí ch t l i còn l i. Làm gì bây gi ? Tôi tìm ki m
nh ng đi m mà th tr ng có nhi u kh năng s đi t i đó Đây th ng là m t đi m cao
h n hay th p h n trong m t khung th i gian dài h n Tôi đ t đi m ch t l i ngay d i
đi m th tr ng ch m t i n u đánh lên ho c ngay trên v trí này n u đánh xu ng. Tôi
đ t l nh ch trên ho c d i vì tôi không quan tâm m t m t vài ticks trong m t giao
d ch Tôi đã tìm th y trong nh ng năm qua r ng không đáng đ c g ng đ làm đi u
đó M t y u t khác mà b n c n ph i xem xét đó là t l r i ro so v i ph n th ng c a
b n. T l r i ro so v i ph n th ng là giá tr bao nhiêu đ ng đô la nguy c b n ph i
m t đ đ t đ c l i nhu n ti m năng Lý t ng nh t, t l r i ro so v i ph n th ng
c a b n nên có ít nh t
có nghĩa là b n ch m o hi m m t đô la cho ba đô la l i
nhu n ti m năng N u đi m l i th c a b n và cách b n đ t m c tiêu l i nhu n trong
m t giao d ch mà s mang l i cho b n m t t l 3: 1 r i ro so v i ph n th ng, thì v i
t l giao d ch thành công c a b n có th đ c ít h n
ph n trăm thì b n v n luôn
có ti n đ u đ n. M t t l 3: 1 r i ro so v i ph n th ng là r t lý t ng Tuy nhiên đ i
v i m c đích c a bài t p này, không quan tr ng đó là cái gì cũng ch quan tr ng b n
đ t ch tiêu l i nhu n hi u qu nh th nào, cho t i khi b n đã th c hi n nó. B n hãy
làm t t nh t có th đ mang l i cho mình m c l i nhu n h p lý khi th tr ng có s n
ti n. M i giao d ch thành công s đóng góp vào ni m tin c a b n r ng b n là m t ng i
chi n th ng đ u đ n. T t c nh ng con s cu i cùng s c ng h ng l i và đóng góp
nhi u h n vào ni m tin c a b n, vào kh năng chi n th ng đ u đ n c a b n tr nên
m nh m h n
taduinv.com
GIAO D CH TH
NGHI M
Các nhà giao d ch đi n hình th ng s ng hay ch t (c m xúc) v i k t qu c a giao d ch
g n đây nh t. N u đó là m t chi n th ng, Anh ta s s n sàng giao d ch ti p theo; còn
n u thua, anh ta s b t đ u đ t câu h i v kh năng c a chính mình Đ tìm ra nh ng
mô hình hi u qu , hi u qu t t nh th nào, và c nh ng gì không t t, thì chúng ta c n
ti p c n m t cách có h th ng, m t cách mà trong đó không có b t kỳ bi n s ng u
nhiên nào Đi u này có nghĩa là chúng ta ph i m r ng đ nh nghĩa v s thành công
hay th t b i t m t s giao d ch nh l c a nhà giao d ch đi n hình sang m t th
nghi m kho ng 20 giao d ch, ho c h n B t kỳ đi m l i th nào b n quy t đ nh đ t
l nh s đ c d a trên m t s s l ng gi i h n các bi n c a th tr ng ho c các m i
quan h gi a các bi n đo l ng ti m năng c a th tr ng đ di chuy n lên ho c xu ng.
T góc đ c a th tr ng, m i nhà giao d ch vào l nh ho c thoát l nh có th xem nh
m t l c l ng t o ra bi n đ ng d ch chuy n c a giá và do đó đây là m t bi n th
tr ng. Không có kh năng nào ho c h th ng k thu t nào có th bi t đ c lý do mà
các nhà giao d ch đ a ra quy t đ nh vào l nh hay thoát l nh. K t qu là, b t kỳ t p h p
các bi n th tr ng đ đ nh nghĩa m t đi m l i th nào đó nó gi ng nh m t b n ch p
l i c a m t cái gì di n ra nh ng nó r t mong manh, ch ch p l i m t ph n gi i h n c a
t t c các kh năng Khi b n áp d ng b t kỳ t p h p các bi n trên th tr ng, nó có th
có k t qu r t t t trong m t kho ng th i gian nh t đ nh nh ng sau m t th i gian b n
có th th y r ng tính hi u qu c a nó s gi m b t Đó là b i vì s đa d ng c b n c a
s t ng tác gi a t t c nh ng ng i tham gia (th tr ng đang thay đ i Nh ng nhà
giao d ch m i, h vào th tr ng v i nh ng ý t ng đ c đáo c a riêng c a h v nh ng
gì là cho là cao và nh ng gì là th p, và l i có nh ng nhà giao d ch khác r i th tr ng.
T ng chút m t, nh ng thay đ i này nh h ng đ n s đa d ng c b n c a cách mà th
tr ng dao đ ng. Không có nh ch p nào (c a các bi n) có th ch p nh ng thay đ i
r t tinh t này đ đ a vào xem xét phân tích B n có th bù đ p cho nh ng thay đ i
tinh t đa d ng c b n s d ch chuy n c a th tr ng và v n duy trì m t cách ti p c n
phù h p b ng cách giao d ch trong các m u th nghi m. C m u c a b n có th đ l n
đ cung c p cho các bi n c a b n m t th nghi m công b ng và đ y đ nh ng t i cùng
m t th i gian đ nh đ n u hi u qu c a nó gi m đi b n có th phát hi n nó tr c
khi b n m t m t s ti n quá m c Tôi đã tìm th y r ng m t c m u t i thi u là 20 giao
d ch đáp ng c hai yêu c u này.
Th nghi m. M t khi b n quy t đ nh m t t p h p các bi n cho phù h p v i nh ng
đ c đi m c th này, b n c n ph i ki m tra chúng đ xem chúng ho t đ ng t t nh th
nào. N u b n có ph n m m thích h p đ làm đi u này, thì b n có l đã quen thu c v i
các công vi c. N u b n không có ph n m m th nghi m, b n có th chuy n các bi n
c a b n và thuê d ch v th nghi m đ làm đi u đó cho b n. N u b n c n t v n v
d ch v th nghi m, liên h v i tôi t i markdouglas.com ho c tradinginthezone.com
đ đ c gi i thi u. Trong m i tr ng h p, hãy nh r ng m c tiêu c a bài t p này là
s d ng giao d ch nh m t ph ng ti n đ h c cách suy nghĩ khách quan theo quan
đi m c a th tr ng nh th b n là m t nhà đi u hành sòng bài. Ngay bây gi , hi u
qu c a h th ng ph n m m c a b n nh th nào không quan tr ng nh ng đi u quan
tr ng là b n có m t ý t ng t t v nh ng gì b n có th mong đ i m t t l th ng thua
(s l ng giao d ch th ng so v i s l ng giao d ch thua trong c m u th nghi m c a
b n ).
taduinv.com
Ch p nh n r i ro. M t yêu c u c a bài t p này là b n bi t tr c chính xác r i ro c a
b n m i l n giao d ch trong 20 m u giao d ch Nh b n đã bi t, bi t r i ro và ch p nh n
r i ro là hai vi c khác nhau. Tôi mu n b n c m th y tho i mái và d ch u nh t có th ,
v i giá tr đ ng đô la có th r i ro mà b n đang dùng trong bài t p này. B i vì các bài
t p đòi h i b n ph i s d ng m t c m u 20 giao d ch, r i ro ti m năng là b n s m t
h t t t c 20 giao d ch Đi u này rõ ràng là k ch b n cho tr ng h p x u nh t Và cũng
có kh năng b n s toàn th ng t t c 20 giao d ch, nghe có v h i khó đ y.
Tuy nhiên, nó là m t kh năng có th x y ra. Vì v y, b n nên thi t l p các bài t p theo
cách mà b n có th ch p nh n r i ro (theo giá tr đ ng đô la đó là m t h t t t c 20
giao d ch. Ví d , n u b n đang giao d ch S & P Future, kh năng ch u đ ng c a b n có
th là b n s ch u r i ro m t 3 points (12 ticks ) trên m t h p đ ng đ tìm ki m c h i
giao d ch đó có hi u qu hay không. Bài t p này yêu b n ph i giao d ch t i thi u 3 h p
đ ng cho m i giao d ch, t ng giá tr r i ro c a m i giao d ch là $2250, n u b n s d ng
nh ng h p đ ng l n. N u b n thua t t c 20 giao d ch thì t ng c ng r i ro là $
45.000. B n có th không đ c tho i mái m o hi m $ 45,000 cho bài t p này. N u b n
không tho i mái, b n có th làm gi m r i ro b ng cách giao d ch h p đ ng mua bán S
& P mini (EMini). Nó ch b ng m t ph n năm giá tr c a các h p đ ng l n, vì v y s
ti n r i ro trong m i giao d ch xu ng còn $ 450 và t ng s ti n r i ro cho t t c 20 giao
d ch là $ 9,000. B n có th làm đi u t ng t n u b n đang kinh doanh c phi u: Ch
c n ti p t c gi m s l ng c phi u m i giao d ch cho đ n khi b n nh n đ c đ n m t
đi m mà b n c m th y tho i mái v i t ng s ti n r i ro cho t t c 20 giao d ch Đi u
mà tôi không mu n b n làm đó là thay đ i thông s r i ro đã đ c thi t l p đ đáp
ng m c đ tho i mái c a b n. N u, d a trên nghiên c u c a b n, b n đã xác đ nh r ng
r i ro 3 points trong giao d ch S & P là kho ng cách t i u b n ph i đ cho th tr ng
giao d ch kháng c l i đi m l i th c a b n đ cho b n bi t nó là kho ng cách an toàn,
v y thì b n hãy c đ 3 points. B n ch đ c thay đ i bi n s này khi nó đ c b o đ m
t góc đ phân tích k thu t. N u b n đã làm m i th có th đ gi m thi u r i ro và
b n th y r ng b n v n không hài lòng v i t ng giá tr đ ng đô la có th m t trên t t c
20 giao d ch thì tôi đ ngh b n làm bài t p v i m t d ch v môi gi i mô ph ng. V i
m t d ch v môi gi i mô ph ng, t t c m i th v quá trình vào l nh và thoát l nh ra
kh i các giao d ch, bao g m các báo cáo các l nh đã th c hi n và phí môi gi i, nó chính
xác gi ng nh v i m t công ty môi gi i th c t , ngo i tr các giao d ch không th c s
tham gia vào th tr ng. K t qu là, b n th c s không có m t chút r i ro nào. M t
d ch v môi gi i mô ph ng là m t công c tuy t v i đ th c hành v i th i gian th c,
trong đi u ki n th tr ng th c t nó cũng là m t công c tuy t v i đ th nghi m
m t h th ng giao d ch. Có th có nhi u d ch v ki u khác nh ng d ch v ki u này mà
tôi bi t đó là Auditrack.com.
Làm bài t p. Khi b n có m t t p h p các bi n mà phù h p v i các thông s k thu t
đ c mô t chi ti t, b n bi t chính xác nh ng gì m i l n giao d ch là s c n chi phí bao
nhiêu đ tìm ra k t qu , b n có m t k ho ch đ ch t l i, và b n bi t nh ng gì b n có
th mong đ i m t chi n th ng v i t l th ng thua cho c m u c a b n sau đó b n đã
s n sàng đ b t đ u bài t p. Các quy t c r t đ n gi n: Giao d ch h th ng c a b n chính
xác nh nh ng gì b n đã thi t k Đi u này có nghĩa là b n ph i cam k t v i chính
mình đ giao d ch ít nh t là 20 l n ti p theo ch không ch giao d ch m t ho c đôi ti p
theo, t t c ph i là 20, b t ch p chuy n gì x y ra. B n không th đi ch ch h ng, s
d ng ho c b nh h ng b i b t kỳ y u t liên quan nào khác, ho c thay đ i các bi n
đã xác đ nh cho đ n khi b n hoàn thành m t kích th c m u đ y
taduinv.com
đ . B ng cách thi t l p các bài t p v i các bi n c đ nh đ xác đ nh đi m l i th c a
b n, t l đ t c c cũng t ng đ i c đ nh, và cam k t th c hi n m i giao d ch trong
ph m vi m u c a b n nh v y b n đã t o ra m t c ch giao d ch mà có th nhân
r ng lên gi ng nh ho t đ ng c a m t sòng bài.
T i sao các sòng bài ki m ti n đ u đ n trên m t s ki n có m t k t qu ng u nhiên?
B i vì h bi t r ng trên m t lo t các s ki n, các t l c c đ u có l i cho h . H cũng
bi t r ng đ nh n ra nh ng l i ích c a các t l cá c c thu n l i, h ph i tham gia vào
m i s ki n. H không th ch tham gia vào m t quá trình ch n và l a ch n nh ng bàn
tay blackjack, quay bánh xe roulette, ho c l c xí ng u, và không th c g ng đ d đoán
tr c k t qu c a m i ng i trong các s ki n đ n l này. N u b n tin r ng trong năm
chân lý c b n và b n tin r ng giao d ch ch là m t trò ch i xác su t, không khác gì
nhi u so v i cách kéo m t cái máy sau đó b n s tìm th y r ng công vi c này s không
c n n l c, không c n n l c vì mong mu n ph i tuân th theo cam k t c a b n ph i
th c hi n t t c các giao d ch theo m u và ni m tin c a b n vào xác su t t nhiên c a
giao d ch s đ c hài hòa t t c . K t qu là, s không còn s s hãi, không còn kháng
c , hay nh ng suy nghĩ r i b i Đi u gì có th ngăn c n b n làm nh ng gì chính xác
b n c n ph i làm, khi b n c n ph i làm đi u đó không ch n ch , không do d ? Không
có gì có th ngăn c n b n đ c !
M t khác, n u nh ng đi u đó ch a t ng x y ra v i b n, thì bài t p này s t o ra m t
va ch m tr c di n gi a mong mu n c a b n theo suy nghĩ m t cách xác su t khách
quan và t t c các nhân t bên trong con ng i b n có mâu thu n v i mong mu n
này. Nh ng đi u khó khăn mà b n ph i đ i m t trong khi làm bài t p này s t l
thu n v i m c đ c a nh ng mâu thu n còn t n t i Đ đ t m t m c đ nào đó b n
s đ c tr i nghi m hoàn toàn ng c l i nh ng gì tôi đã mô t trong đo n tr c.
Đ ng ng c nhiên n u b n g n nh không th làm đ c bài t p này sau m t vài n l c
đ u tiên. V y b n nên x lý nh ng xung đ t này nh th nào? T ki m tra và s d ng
các k thu t c a t k lu t đ tái t p trung vào m c tiêu c a b n. Vi t ra năm chân lý
c b n và b y nguyên t c nh t quán, và gi chúng phía tr c c a b n m i lúc khi
b n đang giao d ch. Nh c đi nh c l i th ng xuyên, v i ni m tin tuy t đ i. B t c khi
nào b n nh n th y r ng nh ng gì b n đang nghĩ nói ho c làm đi u gì đó không phù
h p v i chân lý c b n ho c 7 nguyên t c nh t quán, thì b n hãy th a nh n s mâu
thu n xung đ t đó Đ ng c g ng ph nh n s t n t i c a l c l ng đ i l p Đó chính
là m t ph n c a tâm h n b n (d hi u) nó l p lu n tranh cãi đ nói lên s th t. Khi
đi u này x y ra, hãy tái t p trung chính xác vào nh ng gì b n đang c g ng đ th c
hi n. N u m c đích c a b n là suy nghĩ m t cách khách quan làm gián đo n quá trình
suy nghĩ đ b n có th t p trung vào " kho nh kh c c h i dòng ch y hi n t i b c
qua n i s hãi, s b sai, s m t ti n, l c h i vào l nh, và l c h i ch t l i (vì v y
b n có th ng ng gây ra các l i và b t đ u tin t ng chính mình sau đó b n s bi t
chính xác nh ng gì b n c n làm. Hãy th c hi n theo các quy t c c a ch đ giao d ch
c a b n t t nh t có th . Hãy làm chính xác nh ng gì quy t c c a b n, t p trung vào
năm chân lý c b n và cu i cùng b n s gi i quy t t t c các cu c xung đ t c a b n v
b n ch t th c s c a giao d ch. M i l n b n th c s làm cái gì đó mà kh ng đ nh m t
trong năm chân lý c b n, b n s t o ra năng l ng c a ni m tin trái ng c nhau và
b sung thêm năng l ng cho ni m tin v tính xác su t và kh năng c a b n có th t o
ra k t qu nh t quán. Cu i cùng, ni m tin m i c a b n s tr nên r t m nh m t i m c
nó s không c n n l c ý th c đ suy nghĩ và hành đ ng m t
taduinv.com
cách nh t quán v i m c tiêu c a b n. B n s bi t ch c ch n r ng suy nghĩ theo ki u
xác su t s là m t ph n thu c v b n ch t c a b n, khi b n có kh năng hoàn thành
m t bài t p v i t i thi u 20 giao d ch ho c nhi u h n mà không có b t kỳ khó khăn
nào, hay kháng c ho c suy nghĩ mâu thu n làm b n m t t p trung vào nh ng gì mà
h th ng giao d ch c a b n yêu c u Sau đó và ch sau đó sau khi tr i qua bài t p này,
nó s giúp b n có s n sàng đ chuy n sang giai đo n giao d ch cao c p h n tr c quan
h n
L U Ý CU I CÙNG
Đ ng c g ng d đoán m t th i gian bao lâu tr c khi b n tr i qua m t m u giao d ch
v i ít nh t 20 giao d ch, hãy làm theo k ho ch c a b n và không b l ch h ng, không
đ c suy nghĩ m t t p trung hay không đ c do d khi hành đ ng. Nó s m t bao
nhiêu th i gian bao lâu cũng đ c. N u b n mu n tr thành m t ng i ch i golf
chuyên nghi p, s không có gì l khi b n cho dành th i gian đ đánh
qu bòng
gofl ho c nhi u h n cho đ n khi s k t h p chính xác c a các ph i h p chuy n đ ng
trong cú swing đã h n sâu vào trong trí nh c a b n và b n không còn ph i suy nghĩ
v nó m t cách có ý th c n a. Khi b n ra sân và đánh nh ng qu bóng golf, b n không
ch i m t trò ch i th c t ch ng l i ai đó ho c chi n th ng trong gi i đ u l n. B n làm
đi u đó b i vì b n tin r ng k năng t o ra và s t p luy n s giúp b n giành chi n
th ng. H c đ tr thành m t ng i chi n th ng nh t quán trong giao d ch cũng không
khác gì nh v y c . Tôi chúc cho b n có đ c s th nh v ng, và có l nên nói r ng
"chúc b n may m n nh ng th c s b n cũng s ch ng c n t i may m n đâu n u b n
th c s làm vi c đ có đ c các k năng đúng đ n.
taduinv.com
KH O SÁT THÁI Đ
1. Đ ki m đ c ti n nh m t Trader thì b n c n ph i bi t chuy n gì s x y ra ti p
theo trên th tr ng Đ ng ý Không đ ng ý
2. Th nh tho ng tôi t nghĩ r ng ch c h n ph i có cách nào đó mà Trading không có
chút r i ro nào Đ ng ý Không đ ng ý
3. Đ ki m ti n nh m t Trader thì ch y u là nh vào phân tích.
Đ ng ý Không đ ng ý
4. Nh ng Trading thua l là m t y u t không th tránh kh i trong trading.
Đ ng ý Không đ ng ý
5. R i ro c a tôi luôn luôn đ
Đ ng ý Không đ ng ý
c xác đ nh tr
c khi tôi đ t l nh.
6. Trong đ u luôn luôn nghĩ r ng ph i có m t kho n chi phí nh t đ nh đ tìm xem th
tr ng s đi đâu v đâu Đ ng ý Không đ ng ý
7. Tôi s ch ng thèm đ t l nh ti p theo n a đâu n u tôi không ch c ch n mình s
th ng Đ ng ý Không đ ng ý
8. M t trader càng h c nhi u v th tr ng bao nhiêu và càng bi t nhi u v cách hành
x c a th tr ng bao nhiêu, thì càng d cho anh ta x lý các l nh b y nhiêu.
Đ ng ý Không đ ng ý
9. Ph ng pháp c a tôi ch cho tôi chính xác đi u ki n th tr
tôi s vào l nh và thoát l nh Đ ng ý Không đ ng ý
ng nh th nào thì
10. Th m chí khi tôi nhìn th y rõ ràng tín hi u vào l nh nh ng tôi th y vô cùng khó
khăn đ th c hi n Đ ng ý Không đ ng ý
11. Tôi đã duy trì m t th i gian thành công đ u đ n th ng là sau m t vài cú m t
ti n khá n ng làm gi m v n c a tôi Đ ng ý Không đ ng ý
12. Khi tôi b t đ u Trading, tôi mô t ph ng pháp Trading c a tôi nh là s may
r i có nghĩa là ch m t s thành công trong khi có r t nhi u đau đ n.
Đ ng ý Không đ ng ý
13. Tôi th ng xuyên có c m giác d
Đ ng ý Không đ ng ý
ng nh th tr
ng c ch ng l i tôi.
14. Càng c g ng "buông b " nhi u bao nhiêu thì tôi l i càng th y r t khó khăn đ b
l i đ ng sau n i đau tinh th n trong quá kh Đ ng ý Không đ ng ý
15. Tôi có m t tri t lý qu n lý ti n đ c thành l p trên nguyên t c luôn luôn l y m t
s ti n ra kh i th tr ng khi th tr ng bày s n cho tôi Đ ng ý Không đ ng ý
16. Công vi c c a Trader là xác đ nh các mô hình d a trên hành vi c a th tr ng mà
đ i di n cho m t c h i và sau đó xác đ nh r i ro c a vi c tìm hi u xem nh ng mô
hình này s x y ra gi ng nh chúng đã t ng x y ra trong quá kh .
Đ ng ý Không đ ng ý
17. Th nh tho ng, tôi c có c m giác gi ng nh tôi là n n nhân c a th tr
Đ ng ý Không đ ng ý
ng v y.
taduinv.com
18. Khi Trading tôi th
Đ ng ý Không đ ng ý
ng xuyên c g ng ch t p trung vào m t khung th i gian
19. Trading thành công đòi h i m t m c đ linh ho t v tinh th n v
c a h u h t m i ng i Đ ng ý Không đ ng ý
t xa ph m vi
20. Có nh ng lúc tôi ch c ch n có th c m nh n đ c dòng ch y c a th tr
nhiên tôi th ng g p khó khăn hành đ ng theo nh ng c m giác này.
Đ ng ý Không đ ng ý
ng; Tuy
21. Có nhi u l n khi tôi đang trong m t Trading có l i và tôi bi t vi c chuy n đ ng
giá c b n là đã k t thúc nh ng tôi v n không ch t l i Đ ng ý Không đ ng ý
22. V n đ không ph i là bao nhiêu ti n tôi ki m đ c trong m t Trading, hi m khi
tôi hài lòng và tôi có c m giác là tôi có th ki m đ c nhi u h n n a.
Đ ng ý Không đ ng ý
23. Khi tôi đ t m t l nh, tôi c m th y tôi có m t thái đ tích c c . Tôi d đoán t t c
s ti n tôi có th ki m đ c t vi c Trading m t cách tích c c Đ ng ý Không đ ng ý
24. Các thành ph n quan tr ng nh t trong kh năng c a m t Trader đ tích lũy ti n
theo th i gian đó là có m t ni m tin vào tính nh t quán c a chính mình.
Đ ng ý Không đ ng ý
25. N u b n có m t đi u
s ch n k năng nào?
26. Tôi th
c đ có đ
c ngay l p t c m t k năng Trading thì b n
ng có nhi u đêm m t ng vì lo l ng v th tr
ng Đ ng ý Không đ ng ý
27. B n có bao gi c m th y b t bu c ph i th c hi n m t Trading b i vì b n s r ng
b n có th b l ? Có Không
28. M c dù nó không x y ra th ng xuyên, tôi th c s thích Trading c a tôi ph i th t
hoàn h o. Khi tôi th c hi n m t Trading hoàn h o nó làm cho tôi c m th y t t t i m c
quên h t nh ng l n mà tôi làm không t t Đ ng ý Không đ ng ý
29. B n có bao gi th y mình có k ho ch Trading nh ng b n không bao gi th c
hi n, và th c hi n các Trading mà b n không bao gi l p k ho ch ? Có Không
30. Vi t m t vài câu gi i thích lý do t i sao h u h t các trader ho c không ki m đ
ti n hay không có kh năng đ gi nh ng gì h đã ki m đ c.
c
taduinv.com