GIÁO TRÌNH
HÀN LINH KIỆN
KỸ THUẬT HÀN
ĐIỆN TỬ
Giới thiệu:
Hàn là một quá trình trong đó hai hoặc nhiều vật được nối với nhau bằng cách nấu
chảy và đưa kim loại phụ (chất hàn) vào mối nối, kim loại phụ có nhiệt độ nóng chảy
thấp hơn kim loại liền kề.
Không giống như hàn hồ quang, hàn điện tử không liên quan đến việc làm nóng chảy
các chi tiết gia công. Khi hàn, chi tiết kim loại gia công cũng không nóng chảy, nhưng
kim loại phụ là kim loại nóng chảy ở nhiệt độ cao hơn so với khi hàn. Trước đây, gần
như tất cả các chất hàn đều chứa chì, nhưng những lo ngại về môi trường và sức khỏe
ngày càng buộc phải sử dụng hợp kim không chì trong hàn mạch điện tử và hệ thống
ống nước.
Hàn cũng được sử dụng để làm đồ trang sức, dụng cụ nấu ăn và dụng cụ, cũng như
các ứng dụng khác như lắp ráp kính màu. Hàn được sử dụng trong hệ thống ống nước,
điện tử và đồ kim loại, đồ trang sức và nhạc cụ.
Hàn điện tử kết nối hệ thống dây điện và linh kiện điện tử với bảng mạch in bằng
cách sử dụng một chất hợp kim kim loại gọi là chất hàn. Hợp kim đặc biệt này được
nấu chảy bằng cách sử dụng trạm hàn, bể sóng hoặc lò hàn chuyên dụng, để nối linh
kiện với PCB, cực kết nối và dây điện.
Hàn giống như một loại "keo" kim loại giữ các bộ phận lại với nhau và tạo thành một
kết nối cho phép dòng điện chạy qua. Bạn có thể sử dụng một bo mạch cắm để tạo
mạch thử nghiệm, nhưng nếu bạn muốn mạch của mình kết nối ổn định hơn, bạn sẽ
cần phải hàn các kết nối lại với nhau. Nếu bạn tháo rời bất kỳ thiết bị điện tử nào có
chứa bảng mạch, bạn sẽ thấy các bộ phận được gắn vào bo mạch bằng kỹ thuật hàn.
Mặc dù hàn có thể tạo ra một kết nối vĩnh viễn, nó cũng có thể được đảo ngược bằng
cách sử dụng công cụ khử hàn và sẽ được mô tả sau.
1 Giới thiệu dụng cụ hàn
1.1. Thiết bị hàn
Thiết bị hàn là một dụng cụ cầm tay cắm vào ổ cắm điện xoay chiều
110V/220V tiêu chuẩn và làm nóng để làm chảy chất hàn xung quanh các mối
nối điện.
Công suất thiết bị hàn thường từ 25 đến 40 watt (W) để hàn các bảng mạch
điện tử. Thiết bị hàn công suất cao hơn không nhất thiết phải nóng hơn; nó chỉ
có thể làm nóng các mối nối lớn hơn. Thiết bị hàn 40 W tạo mối nối nhanh
hơn so với thiết bị hàn 25 W.
Về cơ bản có bốn loại thiết bị hàn khác nhau có sẵn trên thị trường là bút hàn,
súng hàn, trạm hàn, trạm khò.
3
Mỗi thiết bị hàn được sử dụng cho các ngành công nghiệp khác nhau tùy thuộc
vào loại dự án. Nếu bạn định thực hiện nhiều công việc hàn, thì bạn nên có
một trạm hàn. Vì nó có khả năng điều chỉnh chính xác nhiệt độ của mỏ hàn,
điều này rất phù hợp cho nhiều dự án.
1.2. Giá đỡ mỏ hàn
Giá đỡ mỏ hàn là phụ kiện cơ bản nhưng rất hữu ích và tiện dụng.
Giá đỡ này giúp ngăn không cho đầu bàn ủi nóng tiếp xúc với vật liệu dễ cháy
hoặc vô tình gây thương tích cho tay bạn.
Giá đỡ mỏ hàn có bố trí miếng bọt biển và/hoặc bùi nhùi bằng đồng thau để
làm sạch đầu mỏ hàn và vật hàn.
Hầu hết các trạm hàn đều đi kèm với giá đỡ mỏ hàn tích hợp và bao gồm một
miếng bọt biển hoặc bùi nhùi bằng đồng để làm sạch đầu mỏ hàn.
Có nhiều loại giá đỡ có sẵn.
Điều quan trọng là luôn giữ mỏ hàn nóng ở vị trí đứng an toàn khi không sử
dụng.
1.3. Đầu mỏ hàn
Phần cuối của hầu hết các mỏ hàn là một bộ phận có thể tháo lắp thay thế được
gọi là đầu mỏ hàn. Đầu mỏ hàn là một phần của mỏ hàn nóng lên và cho phép
chất hàn chảy xung quanh hai thành phần được nối. Đầu mỏ hàn có tác dụng
truyền nhiệt, làm tăng nhiệt độ của các thành phần kim loại đến điểm nóng
chảy của chất hàn và chất hàn nóng chảy tương ứng. Hầu hết các trạm hàn đều
cung cấp cho bạn tùy chọn thay đổi đầu mỏ hàn, nếu bạn cần thay thế một đầu
mỏ hàn cũ hoặc nếu bạn cần chuyển sang một kiểu đầu mỏ hàn khác.
Có nhiều loại đầu mỏ hàn khác nhau và chúng có hình dạng và kích cỡ khác
nhau. Mỗi mũi hàn được sử dụng cho một mục đích cụ thể.
Có vô số mẹo chuyên dụng được thiết kế cho các công việc cụ thể - ngay cả
khi chúng không liên quan đến hàn. Ví dụ, đầu nhọn được sử dụng để cạo keo
UV khỏi kính LCD. Các mẹo phổ biến nhất mà bạn sẽ sử dụng trong các dự
án điện tử là đầu hình nón và đầu dao dẹt. Đầu hình nón được sử dụng trong
hàn điện tử chính xác vì đầu nhọn của nó, nó có thể truyền nhiệt đến các khu
vực nhỏ hơn mà không ảnh hưởng đến môi trường xung quanh. Đầu dao dẹt
rất phù hợp để hàn dây hoặc các bộ phận lớn hơn khác vì đầu phẳng rộng của
nó.
1.4. Miếng bọt biển, bùi nhùi bằng đồng
Sử dụng miếng bọt biển hàn sẽ giúp giữ sạch đầu mỏ hàn bằng cách loại bỏ
quá trình oxy hóa hình thành.
Đầu mỏ hàn bị oxy hóa sẽ có xu hướng chuyển sang màu đen và không nhận
được chất hàn như khi còn mới. Đặc biệt với chất hàn không chì, có các tạp
5
chất trong chất hàn có xu hướng tích tụ trên đầu mỏ hàn của bạn, gây ra quá
trình oxy hóa này.
Bạn có thể sử dụng miếng bọt biển ướt thông thường nhưng điều này có xu
hướng rút ngắn tuổi thọ của đầu mỏ hàn. Bằng cách lau đầu mút của bạn trên
một miếng bọt biển ướt và mát, đầu mỏ hàn có xu hướng giãn ra và co lại do
sự thay đổi nhiệt độ. Sự giãn ra và co lại này sẽ làm mòn đầu mỏ hàn và đôi
khi có thể gây ra một lỗ hổng ở một bên của đầu mỏ hàn. Khi một đầu có một
lỗ, nó không tốt cho việc hàn. Một miếng bọt biển ướt sẽ tạm thời làm giảm
nhiệt độ của đầu mỏ hàn khi lau.
Một giải pháp thay thế tốt hơn là sử dụng miếng bùi nhùi bằng đồng thau.
Miếng bùi nhùi bằng đồng sẽ kéo chất hàn thừa ra khỏi đầu mỏ hàn của bạn
trong khi vẫn cho phép duy trì mức nhiệt hiện tại.
1.5. Thuốc hàn
Thuốc hàn là vật liệu hợp kim kim loại được nấu chảy để tạo liên kết bền vững
giữa các linh kiện và bảng mạch. Bên trong lõi thuốc hàn là vật liệu được gọi
là chất trợ hàn giúp cải thiện khả năng tiếp xúc điện và độ bền cơ học của nó
Thuốc hàn có thể ở dạng sợi chỉ trong ống, hoặc dạng kem. Nó có cả hai biến
thể có chì và không có chì, với dạng sợi thì đường kính phổ biến nhất là 0,75
mm và 1 mm.
Theo truyền thống, thuốc hàn bao gồm chủ yếu là chì (Pb), thiếc (Sn) và một
số kim loại vi lượng khác. Thuốc hàn này được gọi là thuốc hàn chì (60% thiếc,
40% chì) lõi nhựa thông. Như đã biết, chì có hại cho con người và có thể dẫn
đến ngộ độc chì khi tiếp xúc với một lượng lớn. Thật không may, chì cũng là
một kim loại rất hữu ích và nó được chọn làm kim loại dùng để hàn vì điểm
nóng chảy thấp và khả năng tạo ra các mối hàn tuyệt vời.
Chất hàn không chì rất giống với chất hàn có chì của nó, ngoại trừ, như tên
gọi, nó không chứa chì. Thay vào đó, nó được tạo thành chủ yếu từ thiếc và
các kim loại vi lượng khác, chẳng hạn như bạc và đồng. Chất hàn này thường
được đánh dấu bằng biểu tượng RoHS để người mua biết nó phù hợp với tiêu
chuẩn và mục đích sử dụng.
Đối với hàn điện tử, loại được sử dụng phổ biến nhất là thuốc hàn dạng sợi có
lõi nhựa thông không chì. Loại thuốc hàn này thường được tạo thành từ hợp
kim Thiếc/Đồng. Nếu bạn sử dụng chất hàn chì, hãy đảm bảo rằng bạn có hệ
thống thông gió thích hợp và rửa tay sau khi sử dụng.
Khi mua thuốc hàn, đảm bảo KHÔNG sử dụng thuốc hàn lõi axit vì điều này
sẽ làm hỏng mạch và linh kiện của bạn. Thuốc hàn lõi axit được bán tại các
cửa hàng sửa chữa nhà cửa và chủ yếu được sử dụng cho hệ thống ống nước
và gia công kim loại.
Dây hàn có đường kính dày hơn (1 mm) phù hợp để hàn các mối nối lớn nhanh
hơn nhưng nó có thể gây khó khăn cho việc hàn các mối nối nhỏ hơn. Vì lý do
này, luôn luôn nên có sẵn nhiều loại.
1.6. Giá kẹp
Giá kẹp là dụng cụ trợ giúp tốt nhất cho người hàn. Nó đi kèm với một đế
nặng, hai kẹp cá sấu, một giá đỡ mỏ hàn và một kính lúp. Kẹp cá sấu này sẽ
hỗ trợ bạn bằng cách giữ các vật dụng bạn đang cố hàn trong khi bạn sử dụng
mỏ hàn và vật hàn.
Một công cụ rất hữu ích cần có trên bàn làm việc của bạn
1.7. Giá đỡ PCB có điều chỉnh
Nó được thiết kế để kẹp một bảng mạch, rất hữu dụng cho việc hàn linh kiện
lên PCB và gỡ linh kiện khỏi PCB. Chân đế thường được trang bị miếng đệm
cao su, ổn định và không rung lắc.
Giá đỡ PCB có thể được điều chỉnh theo kích thước bảng mạch, chiều rộng tối
đa là 200mm và bốn độ dày khác nhau. Nó có thể xoay 360 độ và dễ dàng cố
định ở vị trí mong muốn, nâng cao hiệu quả công việc.
1.8. Phụ kiện hàn
7
Bấc hàn là phụ kiện để khử thuốc hàn. Khi xử lý các vấn đề như nhảy dây
hoặc tháo các bộ phận (tháo mối hàn), bấc hàn rất tiện dụng. Bấc hàn (hay còn
gọi là dây bện khử hàn) bao gồm dây đồng mỏng bện lại với nhau. Thuốc hàn
sẽ được ngâm (ngược) lên bấc đồng cho phép bạn "xóa" các vết hàn thừa thuốc
hàn.
Tip Tinner là một loại hợp chất hóa học được sử dụng để làm sạch đầu mỏ
hàn của bạn. Nó bao gồm một loại axit nhẹ giúp loại bỏ cặn nung (như khi bạn
vô tình làm chảy đầu hàn của mình trên một bộ phận) và giúp ngăn ngừa quá
trình oxy hóa (thứ màu đen khó chịu) tích tụ trên đầu mỏ hàn của bạn khi
không sử dụng.
Súng hút thuốc hàn (Solder Sucker) là một công cụ tuyệt vời để loại bỏ chất
hàn còn sót lại trong các lỗ khi tháo các bộ phận.
Chất trợ hàn hay còn gọi là dung môi trợ hàn là một tác nhân hóa học hỗ trợ
khi hàn chất hàn. Nhựa thông cũng là một loại chất trợ hàn. Bút trợ hàn cho
phép bạn chấm vào các điểm hàn để loại bỏ gỉ sét trên bề mặt kim loại, tạo ra
các mối hàn dễ và đẹp hơn. Nên làm sạch và loại bỏ bất kỳ chất trợ hàn nào
còn sót lại trên bảng mạch cũng như điểm hàn.
Dung dịch làm sạch chất trợ hàn để làm sạch các cặn và chất trợ hàn còn sót
lại trên bảng mạch và điểm hàn. Có thể sử dụng Axeton hoặc cồn 90 độ.
Thảm hàn silicon cách nhiệt để bảo vệ bàn làm việc và giữ các linh kiện
sạch sẽ, gọn gàng
Kìm mỏ vịt là phụ kiện rất cần thiết cho kỹ thuật viên hàn để gá/gắn thiết bị
vào bảng mạch hoặc bẻ chân linh kiện. Kìm cũng có thể sử dụng để kẹp, giữ
các đầu nối và cắt các loại cáp.
Kìm cắt chéo cho phép bạn cắt chân linh kiện còn dư thừa sau khi đã hàn vào
mạch. Mỗi loại kìm chỉ cắt được tối đa kích thước có thể. Nếu dùng kìm nhỏ
để cắt các loại cáp có kích thước lớn có thể làm hỏng kìm cắt.
9
Kìm cắt phẳng cho phép bạn cắt sát mối hàn.
Dao trổ rất quan trọng khi làm việc với mạch PCB. Chúng sử dụng để cắt
đường mạch, làm sạch lớp bảo vệ mạch để hở điểm hàn, đồng thời dẫn các
đường mạch vào đúng vị trí.
Nhíp chống nhiễm từ - Thẳng hoặc Cong. Chúng có một đầu rất nhỏ cho
phép bạn nhặt những bộ phận rất nhỏ với độ chính xác cao. Đây là một công
cụ tuyệt vời nếu bạn đang làm việc với các bộ phận gắn trên bề mặt hoặc bất
kỳ thứ gì có các bộ phận rất nhỏ. Lớp phủ an toàn với ESD cũng sẽ giúp ngăn
ngừa hư hỏng do tĩnh điện đối với các linh kiện điện tử nhạy cảm.
2 An toàn lao động
✓ Mỏ hàn có thể nóng đến khoảng 400°C, nhiệt độ này có thể làm bạn bị bỏng
hoặc bắt lửa, vì vậy hãy sử dụng cẩn thận. Chúng tôi luôn khuyên bạn nên sử
dụng giá đỡ mỏ hàn để tránh bị bỏng hoặc hư hỏng do tai nạn. Giữ các chất
lỏng và vật liệu dễ cháy (như cồn, dung môi, v.v.) đúng vị trí tại khu vực làm
việc.
✓ Rút phích cắm mỏ hàn khi không sử dụng.
✓ Để dây nguồn cách xa những nơi có thể bị vấp.
✓ Hết sức cẩn thận để tránh chạm mỏ hàn vào đường dây điện. Nếu dây nguồn
bị bàn ủi nóng chạm vào, sẽ có nguy cơ bị bỏng và điện giật nghiêm trọng.
✓ Luôn đặt mỏ hàn về đúng vị trí khi không sử dụng.
✓ Đảm bảo rằng bạn đang hàn ở nơi thông gió tốt. Khi hàn được nung nóng, có
khói thoát ra có hại cho mắt và phổi của bạn. Bạn nên sử dụng máy hút khói
là loại quạt có bộ lọc than để hấp thụ khói hàn có hại.
✓ Khói hình thành khi bạn làm tan chảy chất hàn chủ yếu là từ chất trợ dung và
có thể khá khó chịu. Tránh hít phải nó bằng cách giữ cho đầu của bạn nghiêng
sang một bên khi hàn.
✓ Chất hàn có chứa chì, một kim loại độc. Rửa tay bằng xà phòng và nước sau
khi hàn. Nên sử dụng găng tay bảo hộ.
✓ Luôn luôn nên đeo kính bảo vệ mắt trong trường hợp vô tình bị chất hàn nóng
bắn vào.
✓ Giữ dây điện nóng bằng nhíp, kìm hoặc kẹp để tránh bị bỏng ngón tay do vật
nóng.
✓ Mang lớp bảo vệ ESD (Xả tĩnh điện) nếu bạn định hàn các bộ phận nhạy cảm
với tĩnh điện chẳng hạn như các bộ phận, bảng mạch có chứa linh kiện CMOS.
Đối với hầu hết các công việc sửa chữa nên đeo dây đeo cổ tay ESD khi làm
việc.
3 Thay đầu mỏ hàn
Thay đổi đầu mỏ hàn là một thao tác đơn giản bao gồm việc vặn que hàn hoặc
chỉ cần đẩy vào và kéo đầu mỏ hàn ra.
Hiệu quả truyền nhiệt từ đầu mỏ hàn đến mối nối phụ thuộc vào kích thước
của đầu mỏ hàn mà bạn đang sử dụng.
Thông thường, bạn nên có một đầu mỏ hàn có cùng chiều rộng với vị trí hàn
mà bạn đang hàn.
11
4 Vệ sinh đầu mỏ hàn
Bạn phải luôn vệ sinh đầu mỏ hàn trước khi bắt đầu hàn và sau khi kết thúc.
Vệ sinh đầu mỏ hàn là quá trình phủ bề mặt của đầu mỏ hàn bằng chất hàn (có
chứa thiếc) để ngăn quá trình oxy hóa và hỗ trợ chất hàn dính vào đầu mỏ hàn
của bạn và chảy đến nơi cần thiết. Việc phủ thiếc đầu mỏ hàn cũng sẽ giúp bảo
vệ chống ô-xi hóa và giảm mài mòn.
Các bước thực hiện như sau:
1. Đảm bảo rằng đầu mỏ hàn được gắn chặt vào mỏ hàn.
2. Bật trạm hàn của bạn và để nó nóng lên. Nếu bạn có một trạm hàn với bộ
điều khiển nhiệt độ có thể điều chỉnh, hãy đặt nó lên 320°C / 608°F. Bật công
tắc nguồn trên trạm hàn và đặt nhiệt độ của trạm hàn bằng cách xoay núm trên
bảng điều khiển phía trước. Hầu hết các trạm hàn tốt mất 1-2 phút để đạt được
nhiệt độ cài đặt.
3. Lau đầu mỏ hàn trên miếng bọt biển ẩm hoặc miếng bùi nhùi bằng đồng
thau để làm sạch. Đợi vài giây để đầu nóng trở lại trước khi chuyển sang bước
tiếp theo
4. Một tay cầm mỏ hàn và tay kia hàn. Chạm vật hàn vào đầu que hàn và đảm
bảo chất hàn chảy đều xung quanh mũi que hàn.
5. Cuối cùng, mọi đầu mỏ hàn sẽ bị mòn và cần thay thế khi nó trở nên thô ráp,
rỗ hoặc không bám thuốc hàn.
5 Kỹ thuật hàn
5.1. Vệ sinh bề mặt vị trí hàn.
Hàn cần một bề mặt sạch.
Làm sạch, loại bỏ dầu, sơn, sáp, v.v. trên bề mặt bo mạch, dây dẫn bằng dung
môi, len thép hoặc giấy nhám mịn
5.2. Gắn linh kiện.
Với linh kiện cắm, gắn các chân linh kiện vào đúng vị trí, chiều gắn tương ứng
trên bảng mạch
Lật bảng và uốn cong các đầu dẫn ra ngoài một góc 45′. Điều này sẽ giúp linh
kiện kết nối tốt hơn với miếng đồng và ngăn nó rơi ra ngoài khi hàn. Với IC
nhiều chân thì có thể chỉ cần uốn 2 chân ở vị trí góc đối xứng nhau qua tâm IC.
5.3. Chuẩn bị hàn.
Nếu bạn thuận tay phải, hãy cầm tay hàn ở tay phải và dây thiếc hàn ở tay trái.
Nếu bạn thuận tay trái thì làm ngược lại.
Chọn dây hàn kích thước phù hợp với vị trí hàn. Bạn nên rút dây hàn ra khỏi
ống chỉ khoảng 30 cm hoặc hơn, kéo thẳng phần cuối của nó ra và giữ đầu dây
cách vị trí hàn ít nhất 5 cm.
5.4. Làm nóng điểm hàn.
Với hầu hết các kết hợp hàn thiếc/chì, sự nóng chảy không xảy ra đồng thời.
Chất hàn 50/50 bắt đầu nóng chảy ở 183 C -361 F, nhưng nó không nóng chảy
hoàn toàn cho đến khi nhiệt độ đạt tới 216 C - 420 F. Giữa hai nhiệt độ này,
chất hàn tồn tại ở trạng thái dẻo hoặc bán lỏng.
13
Mặc dù nhiệt độ đầu hàn không phải là yếu tố chính trong quá trình hàn, nhưng
bạn phải luôn bắt đầu ở nhiệt độ thấp nhất có thể. Một nguyên tắc nhỏ là đặt
nhiệt độ đầu mỏ hàn ở 260 C - 500 F và tăng nhiệt độ khi cần để đạt được kết
quả mong muốn
Tại thời điểm này, chạm đầu mỏ hàn vào vị trí đồng trên bảng mạch, và dây
dẫn - chân linh kiện cùng một lúc. Bạn cần giữ mỏ hàn tại chỗ trong 2-3 giây
để làm nóng các vật tại điểm cần hàn.
5.5. Tiếp thuốc/dây hàn vào điểm hàn.
Tiếp tục giữ đầu mỏ hàn tại vị trí hàn và tiếp thuốc/dây hàn của bạn vào.
Rất quan trọng: Không tiếp trực tiếp thuốc hàn vào đầu mỏ hàn. Mối nối đủ
nóng sẽ làm chảy thuốc hàn khi chạm vào. Nếu vị trí hàn không đủ nóng, nó
sẽ tạo thành một kết nối xấu.
Lấy mỏ hàn ra và để cho vật hàn nguội tự nhiên. Đừng thổi vào vật hàn vì điều
này sẽ gây ra mối nối xấu.
Sau khi nguội, bạn có thể cắt dây/chân linh kiện thừa.
Một mối hàn thích hợp là mịn, sáng bóng và trông giống như một ngọn núi lửa
hoặc hình nón. Bạn muốn chất hàn vừa đủ để bao phủ toàn bộ mối nối nhưng
không quá nhiều đến mức nó trở thành một quả bóng hoặc tràn sang dây dẫn
hoặc mối nối gần đó.
Các vấn đề hay xảy ra khi hàn:
➢ Mối hàn sống xảy ra khi bạn chưa cấp đủ nhiệt cho mối hàn, trong khi bạn
đang thêm chất hàn hoặc sau khi bạn đã loại bỏ chất hàn. Nó cũng có thể xảy
ra khi mỏ hàn của bạn không đủ nóng. Mối hàn sống thường sẽ tạo mối nối tiếp
xúc không tốt giữa các thành phần tại điểm hàn trên bo mạch, nhưng có thể sửa
➢
➢
➢
➢
➢
bằng cách giữ mỏ hàn của bạn áp vào mối nối sống cho đến khi chất hàn nóng
chảy và chảy bám vào điểm hàn.
Thêm quá nhiều thuốc hàn. Nếu mối nối của bạn bị sống hoặc chất hàn không
chảy ngay xung quanh các chân (cả hai vấn đề đều có thể do điểm hàn chưa đủ
nhiệt), do đó bạn có thể muốn thêm nhiều thuốc hàn hơn. Điều này sẽ không
khắc phục được sự cố và có thể dẫn đến việc hình thành các cầu nối với các
chân linh kiện gần đó, nghĩa là bạn sẽ phải mất công loại bỏ các mối nối đó.
Một lần nữa, giải pháp là bổ sung thêm nhiệt cho đến khi chất hàn chảy đúng
cách. Một chút chất trợ hàn bổ sung sẽ hữu ích cho trường hợp này.
Đôi khi hình thành các cầu nối thiếc có thể là kết quả của việc sử dụng đầu mỏ
hàn quá lớn hoặc quá rộng so với công việc đang thực hiện. Thử dùng đầu nhọn
hơn, chẳng hạn như đầu kim hoặc đầu đục nhỏ. Bạn có thể thấy rằng nó phù
hợp với bạn hơn cái mà bạn đang sử dụng.
Quá nhiều nhiệt. Cũng giống như không đủ nhiệt sẽ gây ra các vấn đề như các
mối hàn bị sống hoặc tiếp xúc kém, quá nhiều nhiệt sẽ gây ra các vấn đề riêng.
Vấn đề phổ biến nhất là các đầu chân cắm có nhựa bao quanh bị nóng chảy,
dẫn đến chân cắm bị cong vênh hoặc trượt ra khỏi vị trí, bo mạch bị phồng rộp.
Điều này có thể xảy ra khi mỏ hàn của bạn quá nóng (giảm nhiệt độ xuống nếu
nhiệt độ có thể kiểm soát được) hoặc khi bạn giữ mỏ hàn trên mối nối quá lâu.
Các chân nối đất, được kết nối với trực tiếp đất của bo mạch, sẽ luôn khó hàn
hơn nhiều so với các chân thông thường. Điều này là do đất của PCB sẽ hoạt
động như một bộ tản nhiệt và hút nhiệt từ mỏ hàn của bạn và do đó từ vật hàn
và chân linh kiện mà bạn đang cố hàn. Điều này có nghĩa là bạn có thể cần dành
nhiều thời gian hơn một chút để hàn các điểm hàn này, tức là phải làm nóng
điểm hàn và chân linh kiện trước lâu hơn một chút và giữ đầu mỏ hàn lâu hơn
một chút trong khi hàn để thuốc hàn nóng chảy vào mối nối.
Thuốc hàn không bám. Các bộ phận được nối có thể bị bẩn hoặc o-xi hóa.
Tháo mối hàn và làm sạch các điểm hàn.
5.6. Hàn nối dây dẫn
Đối với quy trình hàn nối dây dẫn này, bạn nên sử dụng giá kẹp hỗ trợ hoặc
loại thiết bị kẹp khác để giữ dây trong khi hàn.
1. Bắt đầu bằng cách loại bỏ lớp cách điện ở hai đầu của cả hai dây mà bạn
đang hàn bằng dụng cụ tuốt dây. Nếu dây bị tẽ ra, hãy xoắn các sợi lại với
nhau bằng ngón tay của bạn.
15
2. Đảm bảo mỏ hàn của bạn được làm nóng hoàn toàn, sau đó chạm đầu mỏ hàn
vào đầu của dây dẫn. Giữ nó trong khoảng 3-4 giây.
3. Giữ đầu mỏ hàn tại chỗ và chạm dây hàn vào dây cho đến khi dây dẫn được
phủ hoàn toàn thuốc hàn. Lặp lại quá trình này trên dây khác.
4. Giữ hai dây chồng lên nhau và chạm mỏ hàn vào cả hai dây. Quá trình này sẽ
làm chảy chất hàn và phủ đều cả hai dây tại mối nối.
5. Nhấc đầu mỏ hàn và đợi vài giây để mối hàn nguội và cứng lại. Sử dụng gen
co nhiệt để che mối nối.
5.7. Loại bỏ mối hàn
Loại bỏ mối hàn là loại bỏ chất hàn và các thành phần khỏi điểm nối để khắc
phục sự cố, sửa chữa hoặc thay thế linh kiện.
Có các cách là sử dụng bấc hàn hoặc súng hút chân không.
Bấc hàn. Đặt một phần của bấc hàn lên phía trên của điểm nối / điểm hàn mà
bạn muốn loại bỏ. Làm nóng mỏ hàn của bạn và chạm đầu mỏ hàn vào đầu bấc
hàn. Điều này sẽ làm nóng chất hàn bên dưới, chất này sau đó sẽ được hấp thụ
vào dây bện của bấc hàn. Có thể bổ sung chất trợ hàn để chất hàn dễ hấp thụ
hơn. Nhấc bấc hàn để xem chất hàn đã được hấp thụ và loại bỏ khỏi điểm hàn
chưa. Chú ý đầu bấc hàn khá nóng, do vậy cần cẩn thận.
Súng hút chân không. Trường hợp bạn có nhiều chất hàn cần loại bỏ, hãy sử
dụng một phụ kiện gọi là súng hút chân không, là một thiết bị vận hành thủ
công được sử dụng để loại bỏ chất hàn ra khỏi mối nối trên bảng mạch in. Có
hai loại: kiểu pít tông và kiểu bóng. Loại pít-tông có một xi-lanh với pít-tông
lò xo được đẩy xuống và khóa vào vị trí. Khi được kích hoạt bằng cách nhấn
một nút, pít-tông sẽ bật lên, tạo ra lực hút hút chất hàn ra khỏi mối hàn. Loại
bóng tạo lực hút bằng cách bóp và nhả bầu cao su.
5.8. Vệ sinh mối hàn
Khi làm việc với chất hàn không chì, chất trợ hàn có xu hướng xuất hiện ở
khắp mọi nơi, có thể là từ chất trợ hàn trong chất hàn hoặc từ chất trợ hàn bên
ngoài do người dùng sử dụng. Chất trợ hàn có thể ăn mòn bo mạch và các
thành phần theo thời gian, do đó bạn nên biết cách làm sạch mối hàn của mình
để chúng không còn cặn chất trợ hàn. Loại bỏ dư lượng chất trợ hàn cũng sẽ
cải thiện hình thức trực quan của điểm hàn.
Bởi vì chất hàn không chì có chứa chất trợ hàn, một khi được hàn, nó có thể
để lại cặn xung quanh các mối hàn. Điều này có thể được loại bỏ bằng cách sử
dụng cồn isopropyl (IPA), một miếng vải sạch, không có xơ và bàn chải.
Nhúng bàn chải vào dung dịch hoặc dùng bình xịt để xịt lên bo mạch đã hàn.
Sau đó, đợi trong vài phút, dung dịch isopropyl và ethyl sẽ tác dụng để hòa tan
và làm cho nó mềm hơn.
Sau đó bắt đầu quá trình làm sạch bằng bàn chải. Dùng lực nhẹ nhàng và kiên
nhẫn làm sạch toàn bộ điểm hàn. Lau bằng vải sạch để hấp thụ toàn bộ dung
môi đã hòa tan cặn bẩn.
17
Việc dọn dẹp diễn ra đơn giản và không yêu cầu bạn phải thành thạo về nó.
Điều duy nhất mà bạn yêu cầu là phải nhẹ nhàng và kiên nhẫn. Đừng bao giờ
vội vàng trong quá trình này, nếu không bạn sẽ làm hỏng linh kiện và bảng
mạch.