БҮЛЭГ 1: ҮНЭЛГЭЭНИЙ ЕРӨНХИЙ АСУУДАЛ
СЭДЭВ 3: МӨНГӨНИЙ ЦАГ ХУГАЦААНЫ ҮНЭ
ЦЭНИЙН ХӨРӨНГӨ ҮНЭЛГЭЭ ДЭХ ХЭРЭГЛЭЭ
Хөрөнгийн үнэлгээ /FIN441/
Санхүүгийн
Санхүүгийн
удирдлагын
удирдлагын
тэнхим
тэнхим
Агуулга:
1. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийн тухай ойлголт,
түүнийг тооцох шаардлага
2. Мөнгөн урсгалын төрөл, хэлбэрүүд, тэдгээрийн үнэ
цэнийг тооцох арга зүй
3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг хөрөнгийн
үнэлгээний хэрэглээ
4. Дүгнэлт
5. Нэмэлт унших материал
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
2
Хичээлийн зорилго:
Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг тооцох аргазүйн
талаарх нэгдсэн ойлголтыг сэргээх, хөрөнгийн үнэлгээнд
ашиглах ур чадварыг олгох юм.
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
3
1. МӨНГӨНИЙ ЦАГ ХУГАЦААНЫ ҮНЭ ЦЭНИЙН ТУХАЙ ОЙЛГОЛТ
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
4
1. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийн тухай
ойлголт
Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнэ нь: мөнгөний үнэ
цэнэд нөлөөлөх хугацаа, хүү, хүү тооцох давтамжийн
нөлөөллийг тооцсон үнэ цэнэ юм.
Өнөөдрийн 1 төгрөг маргаашийн 1 төгрөгөөс илүү үнэ
цэнэтэй.
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
5
1. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийн тухай
ойлголт
Хүү бол мөнгөө хэн нэгэнд ашиглуулсны хариу төлбөр.
Хүү тооцох аргачлал:
1. Энгийн хүү
2. Нийлмэл хүү
Хүүний төрөл:
1. Хүүний нэрэлсэн түвшин-Нэрлэсэн хүү (гэрээ болон
банкны хүү)
2. Хүүний үр ашигт түвшин-Үр ашигт хүү
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
6
1. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийн тухай
ойлголт
Хүү тооцох аргачлал
Нийлмэл хүү
тооцох арга
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
Энгийн хүү
тооцох арга
7
1. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийн тухай
ойлголт
Хүү тооцох арга, хүү тооцох үеийн тооноос хамаарч хүүний
түвшин өөрчлөгддөг.
EAR=((1 +
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
! "
)
−1)
"
∗100%
8
1. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийн тухай
ойлголт
9/21/23
Хүү тооцох хугацаа
Хүү тооцох давтамж
Үе тутамд тооцох хүү
Жилээр
1
24%
Хагас жилээр
2
12%
Улирлаар
3
8%
Сараар
4
6%
Хүү тооцох хугацаа
Жилээр
Хагас жилээр
Улирлаар
Жилийн үр ашигт хүү
24%
25,44%
26,247%
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
9
1. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийн тухай
ойлголт
Мөнгөн урсгал
Нэг удаагийн
Олон удаагийн
Анньюти
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
Холимог
10
2. МӨНГӨНИЙ ЦАГ ХУГАЦААНЫ ҮНЭ ЦЭНИЙН ТООЦООЛЛЫН ОНОЛ
АРГАЗҮЙ
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
11
2. Мөнгөн урсгалын төрөл, хэлбэрүүд,
тэдгээрийн үнэ цэнийг тооцох арга зүй
Нэг удаагийн МУҮЦ
Ирээдүйн
Өнөөгийн
Ирээдүйн
Үе тутмын эцэст хийх МУҮЦ
Өнөөгийн
Хүүг давтамжтай төлөх үеийн
Үе тутмын төлбөр олох
Зээлийн хорогдуулалт
Жилийн өгөөж
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
Ирээдүйн
FV=PV*(1+r)^n
PV=FV/(1+r)^n
FV= 𝐶𝐹 ∗ (
PV= 𝐶𝐹 ∗ (
!"# ! $!
)
#
!$!/ !"# !
#
)
FV=PV*(1+r/m)^n*m
CF= 𝑭𝑽: (
PMT=PV: (
R=
𝟏"𝒓 𝒏 $𝟏
𝒓
𝟏$𝟏/ 𝟏"𝒓 𝒏
𝑭𝑽 𝟏/𝒏
𝑷𝑽
)
𝒓
)
−𝟏
12
2. Мөнгөн урсгалын төрөл, хэлбэрүүд,
тэдгээрийн үнэ цэнийг тооцох арга зүй
Өнөөгийн үнэ цэнийн тооцоо
Жишээ №1
• Хөрөнгө оруулалтын төслийн анхны хөрөнгө оруулалт 200 сая.төг гэвэл төсөл
ашигтай байх уу?
t
1
2
3
4
Цэвэр мөнгөн урсгал /сая.төгр/
Хорогдуулах хувь хэмжээ
25
85
95
65
12%
15%
18%
20%
Бодолт:
NPV= ∑$!"#
%&
-&
/&
0&
+ #.#%∗#.#& + #.#%∗#.#&∗#.#- + #.#%∗#.#&∗#.#-∗#.%
(#().#%)^#
-200=-13.54
-13.54 <0 ашиггүй.
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
9-13
2. Мөнгөн урсгалын төрөл, хэлбэрүүд,
тэдгээрийн үнэ цэнийг тооцох арга зүй
Жишээ №2. Компани 5 жилийн хугацаатай, жилийн 8%-ийн хүүтэй,
250 сая.төг-ийн банкны урт хугацаат зээл авсан. Зээлийн эргэн
төлөлтийн график байгуулахгүйгээр дараах зүйлсийг тооцно уу?
a) Үндсэн төлбөрийг тэнцүү дүнгээр, хүүг зээлийн үлдэгдлээс тооцон
жил тутам төлөхөөр гэрээ байгуулсан бол: Жил бүрийн үндсэн өрийн
төлбөрийн хэмжээ, 3-р жилийн эцэс төлөх зээлийн хүүний төлбөрийг
хэмжээг тооцно уу?
b) Үндсэн өр, хүүний төлбөрийг хамтад нь жил тутам тэнцүү дүнгээр
төлөхөөр гэрээ байгуулсан бол: Жил бүрд төлөх үндсэн өрийн
төлбөрийн хэмжээ, 3-р жилийн зээлийн хүүний төлбөрийг тооцно
уу?
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
9-14
2. Мөнгөн урсгалын төрөл, хэлбэрүүд,
тэдгээрийн үнэ цэнийг тооцох арга зүй
Бодолт:
a) Жил бүрд төлөх үндсэн өрийн төлбөрийн хэмжээ = 250 / 5 жил = 50
сая.төг
3-р жилийн эцэс төлөх зээлийн хүүний төлбөрийг хэмжээ= (25050*2)*8%= 12 сая.төг
b) PVA(эцэс)= PMT * PVIFA(r; n)
CF= (250 ∗ 0.08): (1 −
!
)=62.61
(!#$.$&)^)
сая төг
PVA= 62.61*[(1- 1/(1+0.08)^3) /0.08] = 161.35 сая.төг (2 дахь жилийн эцэс
дэх үндсэн төлбөрийн үлдэгдэл) 5-2 жилийн зөрүү
3-р жилийн зээлийн хүүний төлбөр= 161.35 * 8% = 12.91 сая.төг
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
15
3. МӨНГӨНИЙ ЦАГ ХУГАЦААНЫ ҮНЭ ЦЭНИЙГ ХӨРӨНГИЙН
ҮНЭЛГЭЭ ДЭХ ХЭРЭГЛЭЭ
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
16
3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг
хөрөнгийн үнэлгээнд хэрэглэхүй
1. Өгөөжийн нөхөлтийн хувь тооцох
2. Санхүүжилтийн эх үүсвэрийн нөлөөллийг тооцох
3. Тодорхой нэр төрлийн үнэлгээ хийх
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
17
3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг
хөрөнгийн үнэлгээнд хэрэглэхүй
1. Өгөөжийн нөхөлтийн хувь тооцох: Амьдрал дээр хүү
болон хугацааг тооцох асуудал их байдаг. Жишээ нь: 5
жилийн өмнө 10,000 төгрөг хадгаламжинд хийгээд
15,000 төгрөг болгон авсан бол жилийн дундаж хүү хэд
байсан вэ?
FV=PV*(1+r)^n
10000*(1+r)^5=15000
(1+r)^5=1.5
R=8,45%
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
18
3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг хөрөнгийн
үнэлгээнд хэрэглэхүй
2. Санхүүжилтийн эх үүсвэрийн нөлөөллийг тооцох:
хөрөнгийг үнэлгээний аль ч хандлагын аргуудыг ашигласан,
үнэлж буй хөрөнгийг олж бэлтгэхтэй холбоотой
санхүүжилтын эх үүсвэрийг нөлөөллийг тооцон үзэх
шаардлагатай. Үүнд: Зээл, зээлийн эргэн төлөлтийн
нөхцөлүүд орно.
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
19
3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг
хөрөнгийн үнэлгээнд хэрэглэхүй
Хүү ба үндсэн зээлийн хамт
хугацааны эцэст төлөх (малчны
зээл, ХБЗ)
Бөөн дүнгээр төлөх
Хүүг тооцсон тухай бүрт, үндсэн
төлбөрийг хугацааны эцэст (Бонд)
Зээлийн эргэн
төлөлт
Үндсэн төлбөрийг тэнцүү дүнгээр
төлөх
Хэсэгчлэн төлөх
Хүү ба үндсэн төлбөрийг хамтад
нь тэнцүү дүнгээр төлөх (PMT)
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
20
3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг
хөрөнгийн үнэлгээнд хэрэглэхүй
Зээлийн хэсэгчлэн төлөлт жишээ:
Та 100,000 төгрөгийн зээлийг жилийн 15% хүүтэй, 10
жилийн хугацаатай авсан бол зээлийн хүү болон эргэн
төлөлтийн хуваарийг бэлднэ үү.
1. Хүү ба үндсэн төлбөрийг хугацааны эцэст төлөх
2. Хүү тооцсон тухай бүрт нь, үндсэн зээлийн хугацааны
эцэст бөөн дүнгээр төлөх
3. Үндсэн зээлийн тэнцүү дүнгээр төлөх
4. Хүү ба зээлийг хамтад нь тэнцүү дүнгээр төлөх
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
21
Зээлийн хэсэгчлэн төлөлт жишээ:
1. FV=PV*(1+r)^n
FV=100.000*1.15^10=404.556
2. 100.000*15%=15.000 (1 жилийн зээлийн хүү)
150.000*10=150.000 (10 жилийн хүү)
150.000+100.000=250.000
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
22
Зээлийн хэсэгчлэн төлөлт жишээ:
3. Үндсэн зээлийг тэнцүү дүнгээр төлөх
Хугацаа
Зээлийн C2 T
эхэнд
Зээлийн
төлөлт
Нийт төлөх
мөнгө
Зээлийн
С2 t эцэс
1
100,000
15,000
10,000
25,000
90,000
2
90,000
13,500
10,000
32,500
80,000
3
80,000
12,000
10,000
22,000
70,000
4
70,000
10,500
10,000
20,500
60,000
5
60,000
9,000
10,000
19,000
50,000
6
50,000
7,500
10,000
17,500
40,000
7
40,000
6,000
10,000
16,000
30,000
8
30,000
4,500
10,000
14,500
20,000
9
20,000
3,000
10,000
13,000
10,000
10
10,000
1,500
10,000
11,500
-
82,500
100,000
182,500
Дүн
9/21/23
Хүү
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
23
Зээлийн хэсэгчлэн төлөлт жишээ:
•
•
•
•
Z=анх авсан зээл
N=зээл төлөх хугацаа
Y=үндсэн зээл төлөх дүн (1 жил)
𝜀 In=n хугацаанд төлөх нийт хүү
𝜺In= 𝐙 ∗ 𝐢 ∗ 𝐧 − 𝐲 ∗ 𝐢 ∗
• 100.000*0.15*10-10.000*0.15*
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
𝒏"𝟏 ∗𝒏
&'"& ∗&'
(
𝟐
=
=82.500
24
Зээлийн хэсэгчлэн төлөлт жишээ:
4. Хүү ба зээлийг хамтад нь тэнцүү дүнгээр төлөх
CF=
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
&''.'''∗'.&*
&"
*
*+,.*- *,
=19.925 төг
25
Зээлийн хэсэгчлэн төлөлт жишээ:
Хугацаа
Зээлийн C2 T
эхэнд
Зээлийн
төлөлт
Нийт төлөх
мөнгө
Зээлийн C2 T
эцэст
1
100.000
15.000
4.925
19.925
95.075
2
95.075
14.261
5.664
19.925
89.411
3
89.411
13.412
6.513
19.925
82.898
4
82.898
12.435
7.491
19.925
75.407
5
75.407
11.311
8.614
19.925
66.792
6
66.792
10.019
9.906
19.925
56.886
7
56.886
8.533
11.392
19.925
45.494
8
45.494
6.824
13.101
19.925
32.323
9
32.323
4.859
15.066
19.925
17.326
10
17.326
2.599
17.326
19.925
-
99.252
100.000
199.250
Дүн
9/21/23
Хүү
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
26
3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг
хөрөнгийн үнэлгээ дэх хэрэглээ
3. Тодорхой нэр төрлийн үнэлгээ хийх
• Түрээсээр авсан хөрөнгө, түрээсийн өр
• Бондоорх хөрөнгө оруулалт болон бондын өрийн үнэлгээ
• Урт хугацаат авлага, өрийн бичгийн үнэлгээ
• Ажилчдын тэтгэвэр, тэтгэмжийн сангийн үнэлгээ
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
27
3. Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнийг
хөрөнгийн үнэлгээ дэх хэрэглээ
• Бие даан хийх бодлого:
Та 36.000 мянга төгрөгийн зээлийг жилийн 12% хүүтэй, 3
жилийн хугацаатай зээлсэн.
1. Үндсэн өрийг улирал тутам тэнцүү дүнгээр төлөх дүнг
тооцно уу.
2. Хүү ба үндсэн өрийг хамт улирал тутам тэнцүү дүнгээр
төлөх дүнг тооцно уу.
9/21/23
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
28
Дүгнэлт
• Мөнгө цаг хугацаанаас хамаарч өөр өөр үнэ цэнтэй
байдаг.
• Мөнгөн урсгалын бүтэц, тэдгээрийн ирээдүйн ба
өнөөгийн үнэ цэнийн тооцоолол
• Хүү тооцох үечлэл ба мөнгөний үнэ цэн
• хөрөнгийн үнэлгээ дэх мөнгөний цаг хугацааны үнэ
цэнийн тооцоолол
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
29
3. Нэмэлт унших материал
• Компанийн санхүүгийн үндэс, Мөнгөний цаг хугацааны үнэ цэнэ
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
30
Анхаарал хандуулсанд
баярлалаа
Санхүүгийн удирдлагын тэнхим
31