"COVID-19: Kalabang Walang Sandata't Panangga, Paano Ko Maiiwasan
Gayong Hindi Ko Nakikita?"
"Heal the world, make it a better place
For you and for me and the entire human race
There are people dying if you care enough for the living
Make it a better place, for you and for me."
Paulit-ulit na tunog ang naririnig ko mula sa munting stereo na malapit sa higaan ko.
Kasabay sa pagpukaw ng aking nahihimbing na atensyon mula sa isinasatinig ng aming
nakasinding telebisyon, "naitala ang pinakamaraming bagong kaso ng COVID-19 sa bansa
ngayong araw at ang patuloy na paglobo nito"---iyan ang mga salitang narinig ko na siyang
nagpabangon mula sa aking pagkakahiga, dahilan upang dali-dali kong panoorin ang buong
detalye nito.
COVID-19 ---ito ay isang bagong uri ng coronavirus na nagdudulot ng mga respiratory
illnesses sa mga tao at maging sa hayop na hindi nagagamot ng kahit na anong uri ng antibiotics.
Lagnat, malalang ubo at sipon, pagkasakit ng pangangatawan at sore throat ang ilan sa mga
sintomas nito kung kaya't mangyari lamang na tayo'y laging mag-iingat at panatilihin ang malusog
na pangangatawan. Kaya narito ang ilang mga simpleng hakbang na maaari mong gawin upang
maprotektahan ang kalusugan mo at ng iba sa banta ng COVID-19.
Una, hugasan nang madalas ang iyong mga kamay. Ugaliin ang puspusang paglinis ng mga
kamay gamit ang hand sanitizer na may alkohol o hugasan gamit ang sabon at tubig.
Ikalawa, iwasan ang paghawak sa iyong mata, ilong at bibig. Madalas nating hinahawakan
ang ating mukha nang hindi namamalayan gamit ang ating mga kamay na alam nating madaling
madapuan ng mikrobyo kaya maging mapagmatyag tungkol dito at iwasan ang paghawak sa iyong
mata, ilong at bibig para hindi makontamina.
Ikatlo, takpan ang iyong bibig at ilong tuwing uubo at babahing. Siguraduhing ikaw, at ang
mga tao sa paligid mo, at sumusunod sa tamang respiratory hygiene. Ibig sabihin nito ay ang
pagtakip ng bibig at ilong gamit ang loob ng siko o tisyu kapag uubo o babahing. Agad na itapon
ang gamit na tisyu sa basurahang may takip at maghugas ng kamay.
Ikaapat, iwasan ang matatao na lugar at malapit na pakikipagsalamuha sa taong may lagnat
o ubo. Iwasan ang matataong lugar, lalo na kung and iyong edad ay 60 pataas o may dati nang
karamdaman gaya ng altapresyon, diyabetis, sakit sa puso at baga o kanser. Panatilihin ang hindi
bababa sa 1 metrong pagitan mula sa iyo at sa kung sinumang may lagnat o ubo.
Sumunod ay ang pagpapanatili sa bahay kung ikaw ay may sakit. Manatili sa bahay kung
ikaw ay may nararamdamang sakit, kahit sinat at ubo lang dahil maselan ang kalagayan ng mundo
upang hindi na rin makahawa.
Ikaanim, kung ikaw ay may lagnat, ubo at hirap sa pag-hinga, magpakonsulta ng maaga –
kung kakayanin, tumawag muna sa ospital o health center para masabihan ka kung saan ka
pupunta.
At ang sumunod, alamin ang pinakabagong impormasyon tungkol sa COVID-19 mula sa
mapagkakatiwalaang artoridad. Sumunod sa mga safety protocols ng gobyerno tulad ng
pagsusuot ng facemask tuwing lalabas. Siguraduhing ang impormasyon ay mula sa maaasahang
mga tagapagsalita tulad ng Department of Health, World Health Organization (WHO), o iyong lokal
na health worker. Maging matalino rin sa mga maling impormasyon na lumalaganap sa social
media.
Dagdag pa rito ay ang pagpapabakuna laban sa COVID-19. Ngunit kahit na maaaring
maprotektahan ka ng bakuna mula sa symptomatic, at moderate/severe COVID-19, kailangan pa
ring ipagpatuloy ang mga hakbang sa paalalang ito para sa karagdagang proteksyon para sa sarili
at para sa iyong pamilya laban sa COVID-19 na hindi natin nakikita.