Họ và tên: Tô Thị Thanh Phương
MSSV: 20100192
TÌM HIỂU VÀ GIỚI THIỆU THUỐC SINH HỌC
I.
Giới thiệu Vaccine Moderna
Thuốc RNA là nhóm thuốc sử dụng công nghệ gen, dựa trên RNA, các chất tương tự cấu
trúc RNA để phát triển các loại thuốc mới có ứng dụng trong chẩn đoán, phòng ngừa và điều trị
bệnh. Thuốc RNA đang được thiết kế để có thể nhắm mục tiêu RNA và sửa đổi hoặc ức chế chức
năng của một số gen hoặc một quá trình sx protein - bao gồm cả những gen gây ra nhiều bệnh và
triệu chứng.
Kể từ khi thuốc RNA đầu tiên được FDA Mỹ cấp phép sử dụng chính thức (2004), tính
đến nay đã có 10 thuốc được chấp thuận. Trong đó phải kể đến vaccine Moderna (Spikevax) điều
trị covid-19 được phát triển bằng công nghệ mRNA. COVID-19 (viết tắt của Bệnh vi-rút corona
2019) là một căn bệnh do vi-rút (được gọi là SARS-CoV-2) gây ra. Vi-rút dễ dàng lây lan từ người
này sang người khác qua các giọt bắn từ miệng và mũi của chúng ta khi chúng ta thở, nói chuyện,
ho hoặc hắt hơi. Vắc-xin RNA thông tin (mRNA) COVID-19 giúp bảo vệ chống lại vi-rút gây
bệnh COVID-19. Vắc xin COVID-19 mRNA được phê duyệt sử dụng ở Hoa Kỳ được gọi là
Moderna/Spikevax® .Vaccine này không chứa vi-rút sống có thể gây ra COVID-19.
II.
Tìm hiểu Vaccine Moderna
1.
Giai đoạn phát triển của vaccine Moderna
Vào ngày 16 tháng 3, bệnh nhân đầu tiên trong thử nghiệm lâm sàng Giai đoạn 1 được
tiêm vắc-xin mRNA-1273. Khoảng thời gian từ khi bắt đầu thử nghiệm nằm ở giai đoạn 1 đến khi
được FDA chấp thuận cho vắc xin Moderna là khoảng 9 tháng. Trước khi bắt đầu thử nghiệm lâm
sàng, NIH và Moderna đã làm việc song song để hoàn thiện trình tự mRNA cho COVID-19. Các
đối tượng nghiên cứu Giai đoạn 1 và Giai đoạn 2 bao gồm các tình nguyện viên trưởng thành khỏe
mạnh từ 18–55 tuổi. Sau kết quả khả quan từ các thử nghiệm Giai đoạn 1 và Giai đoạn 2, Giai
đoạn 3 của vắc xin mRNA-1273 đã bắt đầu vào ngày 26 tháng 7 năm 2020. Moderna đã ký thỏa
thuận cung cấp ban đầu với chính phủ Hoa Kỳ để cung cấp 100 triệu vắc xin đầu tiên liều vắc-xin
mRNA-1273. Sau khi phân tích đầu tiên của thử nghiệm Giai đoạn 3 được công bố vào ngày 16
tháng 11 năm 2020, người ta xác định rằng vắc xin Moderna có thời hạn sử dụng lâu hơn ở nhiệt
độ trong tủ lạnh. Phát hiện này rất có ý nghĩa vì nó ảnh hưởng tích cực đến công tác hậu cần phân
phối vắc xin. Vào ngày 30 tháng 11 năm 2020, Moderna đã đệ trình Giấy phép Sử dụng Khẩn cấp
lên FDA Hoa Kỳ và nhận được sự chấp thuận ngay sau đó.
Vào ngày 10 tháng 5 năm 2021, FDA đã phê duyệt việc sử dụng khẩn cấp vắc xin
Moderna cho thanh thiếu niên từ 12 đến 18 tuổi.
1
Họ và tên: Tô Thị Thanh Phương
2.
MSSV: 20100192
Giai đoạn phát triển của vaccine Moderna
Đặc tính của vaccine moderna:
Vaccine Moderna là một loại vaccine acid ribonucleic thông tin (mRNA) do hãng
ModernaTX, Inc sản xuất được cấp phép có điều kiện: 29/6/2021 có tác dụng phòng ngừa nhiễm
virus SARS-CoV-2.
Vaccine này có khối lượng phân tử thường lớn hơn 7 kDa; mang điện âm. Và mang những
đặc điểm dược động học sau:
- Không được hấp thu qua đường uống;
- Phân phối rộng rãi đến thận và gan;
- Dị hóa chủ yếu bởi các enzyme nuclease để tạo (oligo)nucleotide;
- Bài tiết hạn chế.
Vaccine Moderna ngắm đến phân tử đích chủ yếu các RNA, ngoài các protein (ví dụ tổng
hợp), các DNA; có tác động chủ yếu đến nội bào; phù hợp hơn với dược động học mô, trong khi
dược lực học có thể được liên kết với dược động học máu.
3.
Cơ chế tác dụng:
Bước 1: Xâm nhập tế bào
Sau khi tiêm, các hạt vắc-xin tiếp xúc với tế bào và hợp nhất với chúng, để phóng thích
mRNA. Các phân tử của tế bào sẽ đọc trình tự của nó trong các ribosome và tạo ra các protein gai.
Cuối cùng, tế bào sẽ phá hủy mRNA từ vắc-xin, và không để lại dấu vết vĩnh viễn. Một số protein
2
Họ và tên: Tô Thị Thanh Phương
MSSV: 20100192
gai tạo thành các gai di chuyển lên trên bề mặt tế bào và nhô ra khỏi đầu của chúng. Các tế bào đã
tiêm chủng cũng sẽ phá vỡ một số protein thành các mảnh nhỏ trên bề mặt của chúng. Sau đó, các
gai nhô ra và các mảnh protein gai này sẽ được hệ thống miễn dịch nhận diện.
Bước 2: Phát hiện kẻ xâm nhập
Khi một tế bào đã tiêm chủng chết đi, mảnh vỡ của tế bào sẽ chứa nhiều protein gai và
mảnh protein, sau đó nó sẽ được một loại tế bào miễn dịch (gọi là tế bào trình diện kháng nguyên)
tiếp nhận. Tế bào này sẽ đưa các mảnh vỡ của protein hình gai lên trên bề mặt của nó. Khi các tế
bào khác (gọi là tế bào T hỗ trợ) phát hiện những mảnh vỡ này, chúng sẽ báo động và giúp điều
khiển các tế bào miễn dịch khác chống lại nhiễm trùng.
3
Họ và tên: Tô Thị Thanh Phương
MSSV: 20100192
Bước 3: Tạo kháng thể
Các tế bào miễn dịch khác (gọi là tế bào B) có thể va chạm với các gai của coronavirus
trên bề mặt tế bào đã tiêm chủng, hoặc các mảnh protein gai tự do. Một vài tế bào B có thể bám
chặt vào các protein hình gai. Sau đó, nếu các tế bào B này được kích hoạt bởi các tế bào T hỗ trợ,
chúng sẽ bắt đầu tăng sinh và tiết ra các kháng thể nhắm vào protein gai.
4
Họ và tên: Tô Thị Thanh Phương
MSSV: 20100192
Bước 4: Ngăn chặn vi-rút
Các kháng thể có thể bám vào gai của coronavirus, đánh dấu vi-rút để tiêu diệt và phòng
ngừa nhiễm trùng bằng cách ngăn chặn các gai bám vào các tế bào khác.
Bước 5: Tiêu diệt tế bào nhiễm trùng
Các tế bào trình diện kháng nguyên cũng có thể kích hoạt một loại tế bào miễn dịch khác
(gọi là tế bào T tiêu diệt) để tìm kiếm và phá hủy bất kỳ tế bào nào bị nhiễm coronavirus có các
mảnh protein hình gai trên bề mặt của chúng.
5
Họ và tên: Tô Thị Thanh Phương
MSSV: 20100192
Bước 6: Ghi nhớ
Có thể trong vài tháng đầu sau khi tiêm, số lượng kháng thể và tế bào T tiêu diệt sẽ giảm.
Tuy nhiên, hệ thống miễn dịch cũng có các tế bào đặc biệt được gọi là tế bào B nhớ và tế bào T
nhớ có thể lưu trữ thông tin về coronavirus trong nhiều năm hoặc thậm chí nhiều thập kỷ.
4.
Chỉ định:
Các vaccine mRNA đầu tiên phát triển thành công và được FDA cấp phép sử dụng cho
người chính là hai loại được sử dụng để bảo vệ cơ thể chống lại SARS-CoV-2, virus gây ra
COVID-19.
Vắc xin Moderna cho thấy hiệu lực bảo vệ khoảng 94,1% đối với COVID-19, hiệu lực bảo
vệ bắt đầu 14 ngày sau khi tiêm liều đầu. Dựa trên các bằng chứng ờ thời điểm hiện tại, các biến
thể mới của vi rút SARS-CoV-2, bao gồm B.1.1.7 và 501Y.V2, không làm thay đổi hiệu quả của
vắc xin mRNA Moderna. Cần tiếp tục theo dõi, thu thập và phân tích số liệu về các biến thể mới
và tác động của chúng đối với hiệu quả chẩn đoán, điều trị và vắc xin COVID-19.
6
Họ và tên: Tô Thị Thanh Phương
MSSV: 20100192
5.
Chống chỉ định:
Những người có tiền sử bệnh nặng phản ứng dị ứng bao gồm sốc phản vệ, những người bị
suy giảm miễn dịch và những người đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch.
6.
Tác dụng không mong muốn:
- Đau, sưng, tấy đỏ tại chỗ tiêm vắc xin. Đôi khi có thể gặp mệt mỏi, đau cơ, đau đầu, sốt, ớn
lạnh, buồn nôn, mất vị giác. Rất hiếm khi gặp phản ứng dị ứng.
-
Triệu chứng lâm sàng nhẹ đến trung bình sau liều vắc-xin đầu tiên . Tuy nhiên, sau liều
vắc-xin thứ hai, các triệu chứng lâm sàng ở mức độ trung bình đến nặng sau khoảng 2 - 3
ngày sau tiêm vaccine. Các tác dụng không mong muốn thường gặp nhất bao gồm: Đau vị
trí tiêm, mệt mỏi, đau đầu, đau cơ, khớp, nôn, buồn nôn, sốt. Tỷ lệ xảy ra phản ứng sốc
phản vệ (nguy cơ đe dọa tính mạng) sau tiêm vaccine được ghi nhận là 2,8 ca/1 triệu liều.
- Viêm cơ tim đã được báo cáo sau khi dùng thuốc, đặc biệt là sau liều thứ hai. Ở người lớn,
tỷ lệ viêm cơ tim là 3,5 trường hợp trên 1 triệu liều. Khi thảo luận về vắc-xin, phân tích rủi
ro và lợi ích luôn là cần thiết và FDA và CDC đã xác định hiệu quả của vắc-xin trong việc
ngăn ngừa nhập viện và tử vong bù đắp cho nguy cơ viêm cơ tim gia tăng. Một tác dụng
không mong muốn hiếm gặp khác được báo cáo là Bell's Palsy.
7. Liều dùng, cách dùng:
SAGE khuyến cáo sử dụng vắc xin mRNA-1273 Moderna theo lịch tiêm 2 liều (100 µg,
0,5 ml mỗi liều) cách nhau 28 ngày và sử dụng đường tiêm bắp. Nếu cần, khoảng cách giữa
các liều có thể kéo dài tới 42 ngày.
Các nghiên cứu cho thấy tác động y tế công cộng cao khi khoảng cách giữa các mũi tiêm
dài hơn khoảng cách do EUL khuyến cáo. Theo đó, các nước có tỷ lệ mắc COVID-19 cao và
thiếu hụt trầm trọng cung ứng vắc xin có thể cân nhắc trì hoãn liều 2 tới 12 tuần để đạt được tỷ
lệ bao phủ tiêm mũi đầu cao hơn ở các nhóm ưu tiên cao.
Khuyến cáo tuân thủ lịch tiêm chủng đầy đủ và cùng loại vắc xin cho cả 2 liều.
7
Họ và tên: Tô Thị Thanh Phương
MSSV: 20100192
Ban đầu, vắc xin phải được bảo quản trong tủ đông hoặc tủ lạnh ở nhiệt độ từ -13 đến 5°F.
Các lọ vắc-xin sau đó có thể được bảo quản trong tủ lạnh ở nhiệt độ từ 36 đến 46°F trong tối đa
30 ngày trước khi lọ bị chọc thủng. Các lọ chưa đục lỗ có thể được giữ ở nhiệt độ phòng từ 46
đến 77°F trong tối đa 12 giờ. Các thành phần bao gồm mRNA, lipid, tromethamine, axit axetic,
natri axetat trihydrat và sucrose
8