Мутахассисларнинг фикрича 3D тexнoлoгиялaр товар ишлаб чикаришда революцияга олиб келади. Ушбу технологиянинг ривожи янгича даврни бошлаб бермокда. Масалан, Японияда 3D-тexнoлoгиянинг кенг кулланилиши тадбиркорларнинг янги синфининг вужудга келишига олиб келди. Ушбу сохдда фаолият юритаётган янги компаниялар сони 15 тадан 2300 тага етди. Аммо халкаро микёсда уч улчамли технология бозорида А ^Ш ва Германия ■ автом обплсозлпк И пстеъмол товарлари В дастгохлар ва саноат ускуналарн И тпббпёт В плмий тадкикотлар В авпакосм пк иш лаб чикарпш В давлат секторн ва мудофаа В бош калар 7-расм. Жaxoн сaнoaтидa 3D тexнoлoгиялaрнинг сox,aлaр бyйичa кyллaнилиши244. Wholers Associates консалтинг агентлиги аналитикларининг башоратига кура 3Dтехнологиялар глобал бозори 2012 йилдаги 2 млрд. доллардан 2021 йилда 11 млрд. долларгача ошади. IBusiness.ru сайти маълумотларига кура эса 3D- технологиялар 2025 йилда жах,он иктисодиётига 550 млрд. долларгача фойда олиб келиши кутилмокда. Айрим экспертларнинг фикрича якин 30 йил ичида х,ар бир хонадонда 3D- принтерлар мавжуд булиши ва фойдаланувчи онлайн-магазин оркали керакли буюм макетини сотиб олиб узи чоп этиши мумкин. Бу эса иктисодиётни х,ам инсон хдётини х,ам буткул узгартириши табиий. Хулоса килиб айтганда, замонавий ахборот технологияларидан иктисодиётнинг турли тармокларида фойдаланиш иктисодиётни ривожлантиришда мух,им омиллардан булиб х,исобланади. SPORT KLUBI MOBIL ILOVASI YORDAMIDA MIJOZLAR SALOMATLIGI MONITORINGI Alloyorov O.M. - TATU UF stajyor o‘qituvchisi, Saidov A.B. - TATU UF talabasi Mobil ilova (inglizcha: Mobile app) - ш а’Ь ш bir pktform a uchun ishlab chiqilgan smartfonlar, planshetlar va boshqa mobil qurilmalarda ishlashga m o‘ljallangan dastur. K o‘pgina mobil ilovalar qurilmaning o ‘zida oldindan o ‘matiladi уоЫ ularni App Store, Google Play va boshqalar kabi оп1ауп dastur do‘konlaridan bepul yoki pullik yuklab olish mumkin. Dastlab, mobil ilovalar elektron pochtani tezda tekshirish uchun ishlatilgan, ammo ularning yuqori talablari boshqa sohalarda ham kengayishiga olib keldi, masalan, mobil telefon va GPS о‘ут1ап, suhbatlashish, video tomosha qilish va Internetdan foydalanish. Ushbu atama 2007-уМап beri juda mashhur bo‘lib, 2010-yilda Aшerika Dialektik Jamiyati tomonidan „Yil so‘zlari“ ro‘yxatiga к т й ^ а п . Mobil ilovalar bozori bugungi kunda juda rivojlangan va barqaror 244 Информационные технологии в бизнесе / Под ред. М. Желены.-СПб:Питер, 2002. - 1120 с. o‘sib bormoqda[5.7]. Statistika prognozlariga ko‘ra, 2020-yilda mobil ilovalar sanoatining yillik yalpi daromadi $189 milliarddan oshadi. Mobil ilovalar yaratish uchun axborot texnologiyalaridan foydalanish mumkin. Sport klubi egasi mijozlarining sog‘lig‘i va jismoniy tayyorgarligi darajasini kuzatish yo‘lini qidiradi? Yaratilayotgan mobil ilovada mijozlarga ham, klub m a’murlariga ham muhim m a’lumotlarga osongina kirish imkonini beruvchi qulay interfeysni taklif etiladi. Ilova yordamida mijozlar birinchi marta tizimga kirishlari va ro‘yxatdan o ‘tishlari mumkin, m a’murlar esa mijozlar faoliyatini osonlik bilan boshqarishi va kuzatishi mumkin. Birinchi marta ro‘yxatdan o ‘tgandan so‘ng, mijozlar shaxsiy m a’lumotlarini, jumladan, vazni va bo‘yi haqida m a’lumotlarni kiritishlari so‘raladi[1,3,6]. Yaratilayotgan ilovada ushbu m a’lumotlardan mijozning tana massasi indeksini (TMI) hisoblash va sog‘lom vaznni saqlash bo‘yicha shaxsiy tavsiyalar berish uchun foydalanadi. Agar mijozning rivojlanishi uning yoshi uchun normal bo‘lmasa, ilova vazn yo‘qotish yoki oshirish bo‘yicha takliflar beradi va har kuni mashq qilish uchun eslatmalar yuboradi. Ilovada, shuningdek, klub ma’murlari uchun mijozlar faoliyatini kuzatish va sport zalidan foydalanishni nazorat qilish imkoniyatini o ‘z ichiga olgan turli funktsiyalarni taklif etadi. Ilova yordamida administratorlar mijozlarning yutuqlarini osongina ko‘rishlari va sport zalidagi jihozlardan xavfsiz va samarali foydalanishga ishonch hosil qilishlari mumkin[2,4]. Quyidagi 1-rasmda Tizim administrator va foydalanuvchilarni vazifalar taqsimoti keltirib o‘tilgan. ______________________ Interfeys___________________ О A Users 1-rasm. Tizimning roller bo‘yicha funksiyalar taqsimoti strukturasi Xulosa qilib aytadigan b o ‘lsak, yaratilayotgan mobil ilova o ‘z mijozlarining sog‘lig‘i va jismoniy tayyorgarligini kuzatishni istagan sport klublari egalari uchun mukammal yechimdir. Mijozlar va administratorlar uchun moslashtirilgan tavsiyalar va foydalanish uchun qulay funksiyalar bilan yaratilayotgan ilova sog‘lom va faol turmush tarzini saqlash uchun eng yaxshi vositadir. AXBOROTLARNI HIMOYALASHDA KRIPTOGRAFIK ALGORITMLARNING AHAMIYATI. ELEKTRON RAQAMLI IMZONI SHAKLLANTIRISH Madirimova S.M. - “Ma’mun-unversuteti” NTM o‘qituvchisi, Ollazarova Z.H. - “Ma’mun-unversuteti” NTM talabasi Hozirgi kunda konfidensial axborot (masalan, yuridik hujjatlar, moliyaviy, kredit stavkalari to ‘g ‘risidagi axborotlar, kasallik tarixi va shunga o‘xshash)larning talay qismi kompyuterlararo odatdagi aloqa kanallari orqali uzatilmoqda. Jamiyat uchun bunday axborotning konfidensialligi va asl holda saqlanishi zaruratga aylangan. Elektron raqamli imzo biror hujjat yoki shartnomaning haqiyqiyligini ta ’minlovchi oddiy imzoning analogidir. Ushbu tezisda elektron raqamli imzoni shakllantirishda RSA kriptografik algaritimining kamchiligi va afzalliklari tahlil qilingan. Kriptografiya - bu m a’lumotlarning axborot xavfsizligi modelini tavsiflovchi fan. Kriptografiya korxonaning axborot xavfsizligining turli muammolarini ochib beradi: autentifikatsiya, konfidensiallik, yaxlitlik va birgalikda ishlaydigan ishtirokchilarni nazorat qilish. Kalit - axborotni kriptografik himoya qilish tizimining shifrlash va shifrni ochish algoritmini o‘rnatadigan belgilar ketma-ketligi. Kompyuter kriptografik tizimi 2 ta asosiy guruhga bo‘linadi. 1.Simmetrik (mahfiy kalitli,bir kalitli). 2.Nosimmetrik (oshkora ochiq kalitli). Simmetrik kriptotizimlarning ilmiy nazariyasi yaratilishi va amaliyoti rivojiga ilmiy kriptografiya asoschisi K. Shennon, A.N. Kolmogorov va formal kriptografiya namoyandalari O.Kerxgoff, Ch.Bebbidj, U.Fridman, G.Vernam, E.Xebern va boshqalar katta hissa qo‘shgan.245 Dastlabki axborot Shifrlangan axborot Axborotni shifirlash ---------- > к ---------------- / --------------- k Shifirlangan axborotlarni dastlabkisiea o’eirish --------- > A k 1-rasm. Simmetrik kriptografik algoritmlarning ishlash sxemasi246. Kriptograflar orasida mashhur bo‘lgan m a’lumotlarni shifrlash algoritmlari guruhiga AQSh davlat standartlari - DES, AES, Rossiya Federasiyasi davlat standard GOST 28147-89, IDEA, FEAL kiradi. 245 Akbarov D.Y., Xasanov P.F.,Xasanov X.P., Axmedova O.P., Xolimtayeva I.U. “Kriptografiyaning matematik asoslari”. O‘quv qo‘llanma. -Toshkent. TATU. 2018 - 208 bet. 246 Muallif tomonidan tayyorlangan