Onderzoekscompetentie: Taaldiscriminatie op Campus Plinius Bor De Prest 6 Economie-Moderne Talen Bruninx I. | Tits M. | Valkenborgh E. 1 Voorwoord Deze onderzoekscompetentie is gemaakt in het kader van de taalvakken van de richting Moderne Talen op Campus Plinius. Ik heb voor het onderwerp taaldiscriminatie gekozen. Dit onderwerp is zeer actueel en wordt vaak over het hoofd gezien als het over discriminatie gaat. Ik was aan het brainstormen over onderwerpen, taal en conflict leek me interessant, toen ontdekte ik de term taaldiscriminatie. Ik wil met dit onderzoek aantonen dat taaldiscriminatie daadwerkelijk een probleem is dat ook op school plaatsvindt. Dit onderzoek is dus niet enkel informerend, mijn doel is ook om de directie, leerlingen en leraren te activeren om deze vorm van discriminatie te bestrijden. Ik zal dit onderzoeken met behulp van digitale bronnen, het afnemen van enquêtes en een interview met de directrice van de school. Ik wil hierbij ook Mevrouw Bruninx, Mevrouw Tits en Mevrouw Valkenborgh bedanken om me te steunen met dit onderzoek. Hun feedback zorgde ervoor dat ik mijn fouten kon inzien en daaruit ook kon leren. Ik vind het leuk om te schrijven en mijn schrijfvaardigheid heb ik voor een groot deel te danken aan deze leraren. Ik hoop ook dat deze leraren de feedback van de leerlingen kunnen gebruiken om de toekomstige onderzoekscompetenties beter te laten verlopen. Bor De Prest 2022-2023 Taaldiscriminatie 2 Inhoud Voorwoord Inhoud Inleiding Wat is taaldiscriminatie? Comment les étudiants du Campus Plinius vivent-ils la discrimination linguistique? How do the teachers of Campus Plinius experience language discrimination? Is taaldiscriminatie op te lossen? Conclusie Bibliografie Bor De Prest 2022-2023 1 2 3 4 5 6 8 9 10 Taaldiscriminatie 3 Inleiding Wat is taaldiscriminatie? We spreken van taaldiscriminatie of taalracisme wanneer iemand oneerlijk behandeld wordt door zijn of haar taalgebruik, zoals moedertaal, accent, uitspraak, zinsbouw, en het gebruik van woordenschat. Ik zal hier bij mijn eerste deelvraag meer over vertellen. De kans is groot dat je taaldiscriminatie ooit al hebt waargenomen of zelf hebt meegemaakt. Het wordt vaak gezien op de werkvloer, dat is al een welbekend probleem. Ik vond daarentegen niet veel informatie over taaldiscriminatie op school, terwijl dat volgens mij toch wel veel voorkomt. Vooral met scholen met vele verschillende etniciteiten. Daarom vind ik het nodig om hierover een onderzoek te voeren. Met dit onderzoek zal ik dus aantonen hoe taaldiscriminatie op deze school beleefd en opgelost wordt. Onderzoeksvraag: Hoe ervaren we taaldiscriminatie op Campus Plinius? Deelvragen: - Wat is taaldiscriminatie? - Hoe ervaren de leerlingen van Campus Plinius taaldiscriminatie? - Hoe ervaren de werknemers van Campus Plinius taaldiscriminatie? - Is taaldiscriminatie op te lossen? Bor De Prest 2022-2023 Taaldiscriminatie 4 Wat is taaldiscriminatie? Taaldiscriminatie, ook wel taalracisme of glottofobie genoemd, is een vorm van discriminatie waarbij iemand gediscrimineerd wordt door zijn/haar taalgebruik. Dit includeert ook hun accent, de grootte van hun vocabulair, zinsbouw en modaliteit. De modaliteit van je taalgebruik verwijst naar de manier waarop je je attitudes, overtuigingen, waarden en emoties uitdrukt. Dat is belangrijk om het doel te tonen, waarom je iets zegt. Bijvoorbeeld: "Ik zal je morgen ontmoeten, maar ik weet niet of ik op tijd zal zijn." Hier is sprake van een foute modaliteit, je kan beter zeggen: "Ik hoop je morgen te ontmoeten, maar ik ben niet zeker of ik op tijd zal zijn.", omdat je niet zeker bent dat je morgen zal komen. Zulke fouten worden vaak gemaakt, zelfs door moedertaalsprekers, maar ook deze fouten kunnen ervoor zorgen dat de spreker als minderwaardig of onintelligent beschouwd wordt. Mensen beoordelen sprekers vaak ook onbewust. Als een spreker veel taalkundige fouten maakt, zullen we die spreker soms, bewust of onbewust, als minderwaardig en minder intelligent beschouwen. Bijvoorbeeld: iemand die heel slecht Nederlands praat, is niet naar school gegaan en wil geen Nederlands leren. Dat vooroordeel kan dus leiden tot discriminatie. Deze soort discriminatie leidt tot meerdere vormen van ongelijkheid, en kan iemand een gevoel van minderwaardigheid geven als ze bijvoorbeeld nog niet zo goed Nederlands kunnen praten. Bor De Prest 2022-2023 Taaldiscriminatie 5 Comment les étudiants du Campus Plinius vivent-ils la discrimination linguistique? J'ai fait une enquête à laquelle 100 étudiants ont répondu. L'enquête montre que 3 élèves sur 10 ont été victimes de discrimination linguistique. Il s'agit en majorité de francophones qui ont un accent ou qui ne sont pas autorisés à parler français. J'ai aussi fait quelques situations sur la discrimination linguistique. Voici la première : Un élève parle français dans l'étude avec son ami. Le professeur dit : "Nous parlons Néerlandais ici !". Plus d'un tiers des élèves pensent qu'il s'agit d'une discrimination linguistique. Ensuite la deuxième: Dans la classe de Néerlandais, deux amis se parlent en Arabe. Le professeur leur demande de ne pas parler. Ensuite, deux amis parlent en Néerlandais l'un avec l'autre, ils parlent du devoir que le professeur a donné, le professeur ne dit rien. Là encore, plus d'un tiers des élèves pensent qu'il y a discrimination linguistique. La troisième situation a reçu une réaction différente, près de 4 élèves sur 5 pensant qu'il y a discrimination linguistique : Tom, un élève wallon, a reçu moins de points sur la prononciation de sa présentation en Néerlandais que ses amis flamands. Il a un accent Français et il a parlé très fort, clairement et bien articulé pendant sa présentation. Dans la situation suivante, les trois quarts des étudiants ont estimé qu'il y avait une discrimination linguistique, c'est la situation avec le pourcentage le plus élevé : Le professeur de français donne un devoir pour toute la classe, à l'exception des francophones. Enfin, deux situations se déroulent pendant la pause. Jules est souvent moquée par ses amis parce qu'elle a un accent Hollandais. Ses amies disent toujours que c'est juste une blague. Ici, environ 3 élèves sur 5 pensent qu'il y a une discrimination linguistique. Cela montre que les blagues peuvent aussi être blessantes. Bor De Prest 2022-2023 Taaldiscriminatie 6 Dans cette dernière situation, un groupe d'amis se parle en Marocain. Un professeur vient leur dire de parler Néerlandais. Plus des deux tiers pensent qu'il y a discrimination linguistique ici. Dit toont dus dat de leerlingen een duidelijk onderscheid maken tussen wat er in de les gebeurt, en wat er in de pauze gebeurt. Onze school is Nederlandstalig, dat staat in het reglement, maar de regels zijn nog onduidelijk voor vele. Het is vooral onduidelijk wanneer de leerlingen Nederlands moeten spreken of niet, in de pauzes bijvoorbeeld. Het is voor velen ook subjectief, voor de ene is iets discriminerend, voor de andere juist niet. Dit geldt niet alleen bij taaldiscriminatie, bij bijvoorbeeld racisme, zijn er ook verschillende standpunten. De ene vindt iets racistisch, de andere niet. How do the teachers of Campus Plinius experience language discrimination? I also made a survey to find out how the teachers of Campus Plinius see language discrimination. The survey got 21 answers and shows that 5 of those teachers have seen or experienced language discrimination. They’ve reported cases like students being excluded by others because of their level of language, and students being mocked because of their accent. This proves that language discrimination is a problem on our school. 18 of 21 teachers have forbidden a student to speak a certain language. 4 of those were in language classes, and that’s understandable because they’re in that class to learn that language. Most of the other answers were along the lines of “This is a Dutch school, the students must speak Dutch, those are the rules.” But this is not true, while it is true that we have a Dutch school, there is no rule that indicates that you have to speak Dutch. So in theory, these teachers are wrong and are either misinformed about the rules or just want to show their authority because they can. There are also some cases where the teachers forbade the students to speak other languages in the hallways. In this case the teacher simply broke a rule, since it’s been said by Miss Steegmans that students are Bor De Prest 2022-2023 Taaldiscriminatie 7 allowed to speak any language they want. This proves many teachers are either unknowingly or knowingly applying the rules incorrectly. I personally think that the students of our school should be allowed to talk whatever language they want in the hallways and during the breaks, as long as they use respectful language. I also learned that one teacher has been a victim of language discrimination, a student said something to him/her in his/her own language, it may or may not have been something offensive. When a student speaks a foreign language, it’s often difficult to understand their intentions. This can lead to misunderstandings. Then I asked why the teachers think there’s a rule that students can only speak Dutch at school. Most of the answers concluded that we are a Dutch school and that the students must speak as much Dutch as possible so that they can learn the language more effectively. Some said that they need to learn Dutch because it’s respectful towards the Dutch population and society. So in conclusion they want the students to be able to speak Dutch properly, so that they are more prepared to work in our society. 1 of the 21 teachers think that the rule is bad. The one teacher that answered this, said that the rule was often not being followed by other teachers, who’ve spoken other languages at school. 2 teachers decided that the students should be allowed to speak any language during the breaks. The rest thought that the rule was good, or were indifferent. The questions about this ‘rule’ prove that the teachers are not well informed about the linguistic standards of the school, since there isn’t such a rule that was talked about in the survey. Our school is yet to make a clear regulation about the spoken language(s). This is something I hope to improve with the help of my research. Bor De Prest 2022-2023 Taaldiscriminatie 8 Is taaldiscriminatie op te lossen? Het grote probleem is dat er te weinig duidelijkheid is omtrent de regels over taalgebruik. De voertaal op deze school is Nederlands, dat weten de leraren. In mijn interview met de directrice, mevrouw Steegmans, zei ze dat de leerlingen geen Nederlands moeten spreken. Het is geen regel, maar toch wordt er nog vaak gezegd dat leerlingen daadwerkelijk wel Nederlands moeten spreken. De leraren zijn dus slecht geïnformeerd. Leerlingen moeten gestimuleerd worden om Nederlands te spreken, zodat ze de taal beter kunnen beheersen, maar ze mogen niet verboden worden om een andere taal te spreken. Sommige leraren moeten ervan bewust zijn dat leerlingen andere talen mogen spreken. En ja, er mag een opmerking gegeven worden, maar nooit een gebod, dat is onderdrukkend en fout, en naar mijn mening simpelweg een onnodige uiting van autoriteit. Uiteraard, met uitzondering in de les, daar wordt de respectievelijke taal zo veel mogelijk gesproken. Bor De Prest 2022-2023 Taaldiscriminatie 9 Conclusie In conclusie kan er gezegd worden dat er sprake is van taaldiscriminatie op onze school. Er is een lopend misverstand omtrent de regels, dat soms leidt tot onderdrukkende opmerkingen tegenover de leerlingen. Er is dringend nood aan een reformatie en verduidelijking van de regels omtrent taalgebruik, het is essentieel dat de leraren en leerlingen dan ook bewust zijn van de regels. Ik hoop dat dit onderzoek de school de juiste richting kan sturen om iets te doen aan dit probleem. Mevrouw Steegmans impliceerde bij ons interview ook dat ze hier dieper in zal kijken met behulp van de resultaten van mijn enquêtes, het was dus fijn om te horen dat mijn onderzoek iets zal bereiken. Wat er beter gedaan kon worden in mijn onderzoek: bij de enquêtes ook vragen van welke klas de leerlingen zijn en welke moedertaal ze hebben. Zo kan er een correlatie gemaakt worden tussen de aanwezigheid van taaldiscriminatie per klas of per moedertaal. Zo kunnen we weten in welke klassen het probleem het grootste is, en dan een passende oplossing bedenken. Bor De Prest 2022-2023 Taaldiscriminatie 10 Bibliografie VRT Nieuws. (2017, 27 november). Anderstalige leerlingen mogen moedertaal spreken op scholen gemeenschapsonderwijs. Geraadpleegd via https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2017/11/27/anderstalige-leerlingen-moge n-moedertaal-spreken-op-scholen-geme/ Belgisch Staatsblad. (1963). Wet van 30 juli 1963 betreffende het gebruik der talen in bestuurszaken. Geraadpleegd via http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N &cn=1963073031&table_name=wet Wikipedia. (z.j.). Taalracisme. Geraadpleegd via https://nl.wikipedia.org/wiki/Taalracisme Knack. (2019). Taal zal altijd onderscheiden maar mag nooit discrimineren. Geraadpleegd via https://www.knack.be/nieuws/taal-zal-altijd-onderscheiden-maar-mag-n ooit-discrimineren/ Legal Aid at Work. (z.j.). Language discrimination. Geraadpleegd via https://legalaidatwork.org/factsheet/language-discrimination/#:~:text= Language%20discrimination%20occurs%20when%20a,is%20one%20ot her%20than%20English. DUB. (z.j.). Taaldiscriminatie. Geraadpleegd via https://dub.uu.nl/nl/blog/taaldiscriminatie Wikipedia. (z.j.). Linguistic discrimination. Geraadpleegd via https://en.wikipedia.org/wiki/Linguistic_discrimination Bor De Prest 2022-2023 Taaldiscriminatie 11 Bor De Prest 2022-2023 Taaldiscriminatie 12 Bor De Prest 2022-2023 Taaldiscriminatie 13 Bor De Prest 2022-2023 Taaldiscriminatie 14 Interview Greet Steegmans , Directrice Campus Plinius, 28/04/2023 Bor De Prest 2022-2023 Taaldiscriminatie