BİREYSEL
GİRİŞİMCİLİK
EKONOMİSİ
2021
İçindekiler
Önsöz
..........................................................................................................................................................................2
BÖLÜM 1: Bireysel Girişimcilik Ekosistemi
Küreselleşme, Dijital Ekonomiler ve Girişimcilik...................................................................................................................4
Girişim Nedir? Bireysel Girişimci Kimdir?.............................................................................................................................5
Rakamlarla Bireysel Girişimcilik ve Ekosistemi.....................................................................................................................6
Türkiye Açısından Bireysel Girişimcilik.................................................................................................................................8
Türkiye’de Bireysel Girişimcilik ve Regülasyon.....................................................................................................................9
Bireysel Girişimciliğin Geliştirilmesi İçin Öneriler................................................................................................................10
BÖLÜM 2: Bir Şahıs Şirketi Kurmak
Fikirden İşletmeye..............................................................................................................................................................12
Evden Üretim Yapanlara Büyük Kolaylık: Vergi Muafiyeti .................................................................................................12
Mevzuata Uymak: Yasal Yükümlülükler.............................................................................................................................13
Şahıs Şirketi Kurmak..........................................................................................................................................................14
Ödeme Sistemleri..............................................................................................................................................................14
İnsan Kaynaklarını Yönetmek.............................................................................................................................................15
Fikri Mülkiyeti Korumak......................................................................................................................................................15
Mükellef Hizmetleri............................................................................................................................................................16
Mükellef ile Girişimcilerden Şirket Kurma Maceraları.........................................................................................................18
Son Söz
....................................................................................................................................................................... 20
BÖLÜM 3: Uzman Değerlendirmeleri
Ahmet Bilgen | Figopara ve TrendBox - Yönetim Kurulu Başkanı............................................................................... 22
Ahmet Onur | Kolektif House - Kurucu Ortağı ve CEO............................................................................................... 24
Başak Taşpınar Değim | Armut - Kurucu Ortak ......................................................................................................... 25
Başak Kural | eLogo - Genel Müdürü..........................................................................................................................26
Barbaros Özbuğutu | iyzico - Kurucu Ortağı ve CEO................................................................................................28
Bülent Tekmen | Colendi - Kurucu ve CEO................................................................................................................29
Efecan Erdur | Kolay İK - Kurucu Ortak.......................................................................................................................30
Emin Can Yılmaz | Param - Kurucu............................................................................................................................. 31
Koray Bahar | Figopara Kurucu Ortağı ve Genel Müdürü, TOBB Finansal Teknolojiler Meclis Başkanı..................... 32
Mustafa Namoğlu | İkas - CEO...................................................................................................................................33
Okan Şafak | Mükellef - Kurucu Ortağı ve CEO..........................................................................................................34
Ramazan Altınay | n11.com - Tedarik Zinciri Genel Müdür Yardımcısı.......................................................................36
Sean X Yu | Paraşüt - Kurucu Ortağı ve CEO..............................................................................................................38
Sina Afra | TİKO - Kurucu ve CEO...............................................................................................................................40
Dr. Soner Canko | SC Yönetim Danışmanlığı - Kurucu............................................................................................... 41
M.Tuğrul Tekbulut | LOGO - Yönetim Kurulu Başkanı................................................................................................42
mukellef.co
Ussal Şahbaz | Ussal Danışmanlık - Kurucu...............................................................................................................43
Bölüm 1
Önsöz
Dünya tarihinin ilginç bir döneminde yaşadığımızı söylemek yanlış
olmaz. Tarihin hiçbir aşamasında insanların şahit olmadığı kadar
büyük bir dönüşümün içerisindeyiz. Fikir ve düşüncelerin serbest
bir şekilde tüm dünyayı dolaşırken yeni iş fikirlerinin ne kadar kısa
süre içinde dünyayı etkisi altına alabilecek iş modelleri yarattığına
şahit oluyoruz.
Okan Şafak
Kurucu Ortağı ve CEO
Genç kuşağın düşünce tarzı ebeveynlerine göre radikal
denilebilecek ölçüde farklı işliyor. Güvenli bir liman yerine risk alma
iştahı artarken küresel dönüşüme uyum süreci de kısalıyor. Öyle ki
‘değişmeyen tek şey değişimin kendisi’ ifadesi bile bugün artık bir
klişe haline gelmiş durumda.
Bu değişim yeni bir ekonomiyi ateşliyor, tüketim dinamizmi ise bu
ekonominin ateşini körüklüyor. Odağında insan olan ve gücünü
düşünceden alan bu yeni düzen bireysel girişimciliğin ruhunu
teşkil ediyor.
Sınırların, mekânın ve hatta zamanın anlamını yitirdiği ve şekillere
büründüğü bu yeni dünya düzeninde olup biteni anlamak tek bir
insanın idrak sınırlarını zorluyor. Ancak bu dünyanın akışına uyum
sağlamak kaçınılmaz bir mecburiyet.
Mükellef olarak biz bir süredir bu dünyayı yakından gözlemleyen
ve gelişimine destek olan bir ekosistemin önemli bir paydaşıyız.
Tüm iş ortaklarımız ile bu değişen dünyadaki yeni kaptanlara ve
maceraperestlere yardımcı oluyoruz.
Bu rapor çalışmasında tüm bu süreci değerli paydaşlarımızın
da katkılarını alarak gözler önüne sermeye ve yeni dünyanın
kurallarına daha fazla uyum sağlamak adına atılabilecek adımları
derlemeye çalıştık.
Umuyoruz ki bu çalışma yenilerine kapı açacak ve ülkemiz,
gençlerimiz, girişimcilerimiz, şirketlerimiz yelken açtıkları bu keşif
sürecinde hepimizin gururu olacak.
2
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
Bireysel Girişimcilik
Ekosistemi
Ancak büyüme ve gelişim yalnızca internet gibi yeni
gerekir ki bireysel girişimciler ve müteşebbisler
dijital protokoller üstünde gerçekleşen ve yaygın
üzerlerine düşen resmi yükümlülüklerin farkına çok
olarak bilinen girişimler ve başarılı şirketler ile sınırlı
geç varabiliyorlar. Diğer yandan dijital platformlar
değil. Başarılı dijital işletmeler, beraberinde ikinci ve
kayıt dışı ekonomiye kapı açıyor ve kamu bu durumu
hatta üçüncü pazar yerlerini oluşturuyor. Örneğin,
kontrol altına alabilmek için kısıtlayıcı adımlar
çevrimiçi ortamda yemek siparişi vermeyi mümkün
atma refleksi gösterebiliyor. Kamu düzenlemeleri
kılan internet servisleri beraberinde devasa bir kurye
küresel arenadaki hızlı değişimlere aynı hızda
ekosisteminin gelişimini tetikledi. Kurye ağlarının
uyum sağlayamadığı için küresel rekabette bireysel
gelişimi elektrikli bisiklet ve motor endüstrisinin
girişimciler dezavantajlı konuma düşebiliyor. Öyle ki
üretim hacmini pozitif yönde etkiledi. Amazon ve
bu açığı gören Estonya gibi ülkeler bu girişimcileri
Alibaba gibi dijital pazaryerleri sayesinde, ürüne hiç
kazanmak adına e-Vatandaşlık ve e-Şirket gibi
dokunmadan çok uluslu pazarda satış yapabilen
imkanlar
bireysel veya mikro işletmelerin sayısı her geçen
dönüştürmek için çaba harcıyorlar. Farklı bakış
gün artıyor. 2016 yılında sosyal ağlar üzerinden
açıları ile bu yaklaşımları ele almak için bireysel
oluşturulan uluslararası ilişkilerin sayısı 1 milyara
girişimcilik ve bireysel müteşebbislik kavramlarını
ulaşmıştı ve bunların 360 milyonu sınır ötesi ticaret
detaylı şekilde ele almamız gerekiyor.
1
yapmaktaydı . Bu rakamların, aradan geçen 5 yıllık
dönemde, en az ikiye katlandığını öngörmek hatalı
Küreselleşme,
Dijital Ekonomiler ve
Girişimcilik
olmaz.
Günümüzde ise blok zinciri teknolojisi (blockchain)
Medeniyetlerin gelişip olgunlaşması için binlerce
ortaya çıkan Covid-19 virüsünün küresel bir salgına
yıla ihtiyaç duyuldu. Bu süreç boyunca daha iyisini
(pandemi) dönüşmesi ile gündelik yaşamın içine
kurmak üzere yüzlerce farklı medeniyet yıkıldı ve
daha fazla entegre hale geldi.
tarihin sayfalarında yerini aldı. 20. yüzyılın meyvesi
olan dijital devrim ve 21. yüzyılın eşiğinde doğan
Tarihin çok uzun süresi boyunca, az sayıdaki şanslı
internet ile insanlık tarihte eşi ve benzeri görülmemiş
istisnalar hariç, girişimci olabilmek soylu bir ailenin
yeni bir döneme adım attı. Bir iletişim protokolü
üyesi olmayı gerektirmişti. Küreselleşme ve son
olarak internet, sadece iletişimin hızını geliştirmedi,
yüzyılın gelişen iletişim teknolojileri sayesinde,
aynı zamanda birim zamanda yapılabilen işlerin
girişimcilik çıtası herkesin erişebileceği bir noktaya
de sayısını akıl almaz ölçüde artırdı. Bu gelişmeler
kadar indirgendi. Elbette bu tespitler tüm dünya
rekabetin koşullarını değiştirirken yeni iş modellerinin
için mutlak bir standardı ifade etmese de genel
doğmasını sağladı.
kapsayıcılık bakımından artık bir fikrin doğuşu,
gelişimi ve başarıya ulaşma süreci geçmiş yüzyıllara
İnternet
4
üzerinden
gelişen
elektronik
ticaret
göre çok daha mütevazı gereksinimlere sahip. Diğer
(e-Ticaret) kavramı hızla İşletmeden Müşteriye
yandan küçük fikirlerin kartopu etkisi ile büyüme
(Business to Customer – B2C), İşletmeden İşletmeye
hızı her geçen gün artıyor. İnternet üzerindeki yeni
(Business to Business – B2B), Müşteriden Müşteriye
sunarak
dijitalleşmeyi
bir
avantaja
Girişim Nedir? Bireysel
Girişimci Kimdir?
gibi yenilikçi ve merkeziyetsiz veri kayıt platformları
Girişim; bir fikir bulmak, bu fikri hayata geçirebilecek
sayesinde oyunun kuralları bir kez daha yazılıyor.
ekip oluşturmak, kısaca 3A kaynakları olarak bilinen
İş modelleri tekrardan değişiyor. Küresel ölçekte
aile, arkadaşlar ve aptallardan ilk yatırımı almak, fikri
bir fikre sermaye toplamak, iş kurmak ve başarıya
test etmek, fikrin üstünde çalışmak, fikri geliştirmek…
ulaşmak her geçen gün daha da kolaylaşıyor.
Bu süreçlerin sayısı artırılabilir. Diğer yandan
girişimcilik ekosisteminin en önemli isimlerinden
Tüm bu gelişmeler artık bireylerin gerek fiziksel
birisi olan Steve Blank bu tarz tanımların girişimciliği
gerekse dijital yeni iş alanları yaratma veya mevcut
değil girişimcilik sürecindeki bileşenleri tanımladığını
bir alanda, girişimci olma arzunuzu körüklüyor.
düşünüyor. Blank’e göre girişimcilik;
Henüz orta öğrenim çağındaki gençlerin çizimlerini
satarak, her yaştan sosyal medya içerik üreticilerinin
kurumsal markalar ile iş birliği yaparak veya
motosikletle kuryelik yaparak gelir elde eden
insanların sayısını kestirmek güç. Küresel ölçekte
on milyonlarca insandan bahsettiğimizi söylemek
“
Sürdürülebilir, ölçeklenebilir ve kârlı
bir iş modeli arayışındaki geçici bir
organizasyondur.
Steve Blank
yanlış olmaz.
Diğer yandan girişimciliği sadece Blank’in tanımı
Yaratılan bu doğrudan veya dolaylı dijital ekosistemler
ile sınırlamak, günümüzdeki gelişmeler ışığında
ülkelerin gayri safi milli hasılalarına (GSMH) pozitif
bizleri sınırlar. Başarılı iş modellerini yerelleştirmek
iş modellerini kullanan girişimlerin ortalama 5 ila 10
bir değer katıyor ancak dijitalleşmenin beraberinde
veya yasal çerçevede kopyalamak da girişimcilik
(Customer to Customer – C2C) gibi pek çok yeni
senede ulaştıkları ölçüler, yüzlerce yıllık geçmişe
getirdiği avantajlar kadar dezavantajların olduğunu
sınırları içine dahil edilmelidir. Elektronik ticaret
kavramı doğurdu. e-Ticaret 2019 yılının sonunda
sahip kurumsal küresel işletmeleri geçebiliyor.
da gözden kaçırmamak gerekli. Öncelikle belirtmek
ve hızlı teslimat ağlarının gelişmesi ile sayısı hızla
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
5
artan motor kurye hizmetlerini ele alalım; bankadan
kredi çekmek, bu nakit ile bir motor almak, kurye
hizmetlerine başlamak… Bu basit süreç girişimcilik
cesareti gerektirir. Girişimci kişi konfor alanından
çıkarak fikrini eyleme dönüştürmek için bir adım
atmış ve bireysel girişimci olmuştur.
Bireysel Girişimcilik; tek bir kişinin kendi kas veya
zihin gücü ile faaliyet gösterebileceği iş modelleri
olarak tanımlanabilir. Serbest çalışma (freelance)
veya Gig Ekonomisi (Gig Economy) olarak yeni
kavramların doğmasını da mümkün kılan bireysel
girişimcilik örnekleri son 10 yıl içerisinde akıl almaz
ölçüde büyümüştür.
Rakamlarla Bireysel
Girişimcilik ve
Ekosistemi
Gig ekonomi temel olarak işletmeler ve bağımsız
bireyler arasında kurulan kısa süreli iş ilişkilerinin
oluşturduğu ekosistem olarak tanımlanabilir. Bu
ilişkilerin kurulmasını kolaylaştırmak amacıyla
kurulan özel platformlar hızla büyümüştür. En yaygın
olarak bilinenlerin başında Airbnb, Fiverr ve Uber
gösterilebilir.
1/3
%40
Gallup’ın yaptığı bir araştırmaya2 göre
2020 yılı itibarıyla ABD’de çalışanların
üçte birini teşkil eden 57,3 milyon kişi gig
ekonomi içinde yer almaktadır.
PYMNTS tarafından yapılan bir diğer
araştırmaya3 göre ABD’de çalışanların
yüzde 40’ı gelirlerinin yüzde 40’ını serbest
çalışma dinamikleri ile elde etmektedir.
PYMNTS tarafından yapılan araştırmaya
katılanların yüzde 76’sı tam zamanlı bir iş
fırsatı için mevcut çalışma dinamiklerini
değiştirmeyeceklerini belirtmiştir.
6
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
Upwork’ün gerçekleştirdiği bir araştırmaya4 göre
gig ekonominin yarattığı yeni iş alanları geleneksel
alanlara göre üç kat daha fazladır.
Payoneer
10 ila 28 Dolar
Saat başı ücret.
5
MBO Partners verilerine göre serbest çalışanların
ABD ekonomisine katkısı 1,21 trilyon dolar
seviyesinde olmuştur. Bu araştırmaya katılanların
yüzde 56’sı kendilerini ekonomik olarak daha
özgür tanımlarken çalışanların yüzde 33’ünü
2000 ve sonrası doğan gençler oluşturmaktadır.
McKinsey’in yaptığı araştırmaya6 göre gig
ekonomi çalışanlarının yüzde 78’i kendisini
geleneksel işlere göre daha mutlu ve yüzde 68’i
kendilerini daha sağlıklı olarak tanımlamaktadır.
MBO Partners
%70
Dijital kanallar üzerinden müşteri buluyor.
Upwork
%77
Teknolojik kanalların iş bulmalarını
kolaylaştırdığını belirtti.
St. Louis Merkez Bankası’nın verilerine9 göre
gençlerin yüzde 53’ü sadece cep telefonlarını
kullanarak serbest çalışabilecekleri iş alanları
aramaktadır.
1,21 Trilyon
St. Louis Merkez Bankası
%53
Serbest çalışan katkısı
Cep telefonlarını kullanarak serbest iş
alanları aramaktadır.
%56
Ekonomik olarak özgür
%33
2000 ve sonrası doğan genç çalışanlar
%78
Geleneksel işlere göre daha mutlu
%68
Upwork’ün araştırması10 serbest çalışanların
yüzde 86’sının pandemiye rağmen faaliyet
gösterdikleri alanlar ve kanalların geleceğinden
ümitli olduklarını ortaya koymaktadır. Aynı
araştırma serbest çalışma düzeninin açık eğitim
programları ile eş zamanlı gerçekleştirilebildiğini
ortaya koymuştur.
Tüm veriler açıkça ortaya koymaktadır ki
yeni kuşaklar yaşam tarzlarını daha iyi ifade
edebildikleri ve daha fazla keyif aldıkları iş alanları
için serbest çalışma modellerini tercih etmektedir.
Bu tercih Bireysel Girişimcilik ekosistemini
büyütmektedir ve bu büyüme hız kazanarak
gelişmeye devam edecektir.
Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı verilerine12
göre Türkiye’nin 2020 yılında toplam ihracat
rakamı 169,5 milyar dolar hacmi ile gerçekleşmiştir.
Küresel bir dijital ödeme servisi olan PayPal
üzerinde aynı dönemde gerçekleşen işlem hacmi
ise 936 milyar dolar seviyesine ulaşmış, 337
milyon satıcı toplamda 15 milyarın üzerinde işlem
gerçekleştirmiştir. PayPal 2020 yılındaki gelir
rakamını ise 21,4 milyar dolar olarak açıklamıştır.13
Benzer bir diğer servis olan Stripe verileri14 ise
2020 yılında 350 milyar dolar seviyesinde işlem
hacmine ulaştığını göstermektedir. Temelde
dijital ödemelere aracılık yapan ve büyük ölçekte
bireysel girişimciler tarafından kullanılan iki
şirketin 2020 yılındaki toplam işlem hacmi 1,3
trilyon dolara yakındır.
Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı
169,5 Milyar Dolar
Türkiye’nin 2000 yılındaki toplam
ihracat hacmi
PayPal
Daha sağlıklı ve mutlu
936 Milyar Dolar
Upwork
Payoneer’in
yaptığı
küresel
bir
araştırma7
serbest çalışanların gelirlerinin saat başı 10 ila
28 dolar arasında değiştiğini ortaya koymaktadır.
Aynı araştırma bu gelir ortalamasının serbest
çalışanların kendi anavatanlarındaki ortalama
gelir seviyesinin üstünde olduğunu ortaya
koymaktadır. Araştırmaya katılanların yüzde 70’i
verdikleri hizmetler için dijital kanallar üzerinden
müşteri bulduklarını belirtmiştir. Upwork’ün
araştırması8 bu verileri desteklemekte ve serbest
çalışanların yüzde 77’si teknolojik kanalların bir iş
bulmalarını kolaylaştırdığını belirtmiştir.
2000 yılında gerçekleşen işlem hacmi
%86
337 Milyon Satıcı
Pandemiye rağmen geleceğinden umutlu
Forbes 2025 yılında küresel iş gücünün yüzde
75’nin 2000 ve sonrası doğanlar tarafından
oluşturulacağını beklemektedir.11
15 milyarın üzerinde işlem gerçekleştirmiştir
21,4 Milyar Dolar
2000 yılındaki gelir rakamı
Stripe
350 Milyar Dolar
Forbes
%75
Küresel iş gücünü 2025’te 2000 ve sonrası
doğanlar tarafından oluşturulacak.
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
2000 yılında gerçekleşen işlem hacmi
İki şirketin 2020 yılındaki toplam işlem hacmi
1,3 Trilyon Dolara yakındır.
7
küresel
Türkiye Açısından
Bireysel Girişimcilik
Mükellef verilerine göre 2020 yılında kurulan şirket
kullanımına meraklı dinamikleri ile Türkiye küresel
sayısı bir önceki yıla göre yüzde 375 yükselmiştir.
ölçekteki bireysel girişimcilik alanında önemli bir pay
2021’in ilk yarısında kurulan şirket sayısı ise
alma potansiyeline sahiptir. Pandemi döneminin
2020’nin tamamında kurulan şirket sayısının yüzde
beraberinde getirdiği ve öncesinde ticaret savaşları
85’ine yaklaşmış ve yıllık bazda ön görüler 2021’de
ile yükselişe geçen batı ülkelerinin, dünyanın üretim
kurulacak şirket sayısının bir önceki yıla göre iki
merkezi olarak kabul edilen Çin’e karşı aldıkları
katına yaklaştığını bizlere söylemektedir.
bir fırsat alanı oluşmaktadır.
Yıllara Göre Kurulan Şirket Sayısı
Mükellef tarafından Gelirler İdaresi Başkanlığı’na
sunulan Ekim 2020 tarihli raporda yer alan verilere
göre yüzde 45,8 ile Türkiye’de en çok yeni şirket
kuran yaş aralığı 25-34 ve bunu yüzde 30,3 ile
18-24, üçüncü sırayı ise yüzde 18,3 ile 34-44 yaş
vergi
iyi işleyen bir kayıt sistemi ve girişimciliği teşvik
düzenlemelerine uyumlu şekilde ticari faaliyetlerini
etmek için hükümet politikalarının etkili bir şekilde
yürütmesi önündeki engeller kaldırılmalı, bariyerler
uygulanması açısından hayati önem taşımaktadır.
2019
2020
gelirlerine önemli ölçüde katkı sağlayabileceği
bireysel girişimcilik alanında bir seferberlik politikası
izlenmesi ülkemizdeki istihdamın artırılması ve kişi
başı gelir oranlarının yükseltilmesi için önemli bir
zemin hazırlayacaktır.
Her ne kadar bu veriler Mükellef’in büyüme dönemi
%45,8
içinde kendi müşterilerine dair bir örneklem sunsa
da genel yapısı itibarıyla ülkemizdeki gelişim ve
%30,3
dönüşümü bizlere göstermek açısından önemlidir.
%18,3
Yeni kurulan şirketlerin dağılımı içinde yüzde 37,8
ile kurye ve yüzde 36,1 ile e-Ticaret iki önemli alanı
teşkil etmektedir.
25-34 Yaş
34-44 Yaş
Büyük şehirler içinde İstanbul en çok şirket kurulan
şehir iken, İstanbul’u Ankara, İzmir ve Kocaeli takip
%37,8
etmektedir.
%36,1
Türkiye’de Bireysel
Girişimcilik ve
Regülasyon
şirketlerine yoklama dairesi vergi memurlarının
fiili ziyaret durumu prosedürleri artırmaktadır.
Ekosistemi beslemek amacıyla, işini yeni kuran
bireysel girişimciler ve bu sürece yardımcı olan mali
müşavirler için kolaylaştırıcı bir yol gerekmektedir.
Ülkemizde bireysel girişimciliğin önü açılmıştır. Bu
Sektördeki dijitalleşme ile mali müşavirler de
alanda; n11, Trendyol, Hepsiburada ve Gittigidiyor
hizmetlerini çağa entegre, kolay ve hızlı şekilde
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
kaldırılması olmuştur. Ayrıca, Maliye Bakanlığı’nın
2013’ten
itibaren
yaygınlaştırdığı
e-Fatura
uygulaması ve bunun yanında e-İmza, e-Defter
ve e-Arşiv uygulamaları, bireysel girişimcilerin iş
yapmasını kolaylaştırmıştır. Sanal ofislerin adres
düşmüştür.
%11,1
Kurye
e-Ticaret
Diğer
%9,5
Yazılım
Online
İçerik Üreticileri
Mükellef, bireysel girişimciler başta olmak üzere
tüm şirketlerin maliye işlerini dijitalleştirmelerini
sağlayacak hizmetleri entegre şekilde sunarak
oluşan
bireysel
engelleyecek
girişimciliğin
durumları
ortadan
gelişmesini
kaldırmayı
hedeflemektedir:
1. İş başlatma ve sürdürme sürecinde bireysel
girişimcinin karşısına çıkan maliyetler ve
prosedürlerin azaltılmalı. Yukarıda da bahsedildiği
Çözüm politikası:
girişimcilerin iş başlatması uzun, zor ve masraflı bir
Şirket kuruluş sürecindeki resmi prosedürler
etkisini kaldırmak amacıyla:
etmektedir. İş başlatma süreçlerindeki etkililik ve
%4,4
yönetebilecektir.
üzere dijital dönüşüme entegre bir sistem olmadan
mali müşavir ve kayıt memurları önem arz
Ankara
Kocaeli
anonim şirket kurulumunda en az beş ortak şartın
şirketin resmi kayıtları için iyi eğitimli ve bilgili
İstanbul
İzmir
şahıs şirketi kurmanın kolaylaştırılması hem de
her ekonomide kritik rol oynamaktadır. Yeni bir
En Çok Şirket Kurulan Şehirler
OECD’nin 2015 yılına ait mali müşavirlik pazarı
üzere, piyasadaki rekabet eksikliğidir. Ayrıca, şahıs
gösterilmesinin mümkün kılınmasıyla ofis masrafları
Yeni Kurulan Şirketlerin Dağılımı
İş başlangıç sürecindeki bu hizmetlerin maliyeti
rekabet kısıtı endeksinde de açıkça görüldüğü
yürürlüğe giren yeni Türk Ticaret Kanunu ile hem
2021
Bu olumlu gelişmeler olurken, bireysel
girişimciliğin önündeki en önemli
engeller; ticaret sicil, noter gibi
resmi hizmetlerin maliyetidir.
kullanılması gerekmektedir. Türkiye’nin ihracat
platformlardır. Bu yönde en önemli adım 2012’de
Türkiye’de Yeni Şirket Kuranlar
8
kullanması,
bireysel girişimcilerin e-Ticaret’e erişimini artıran
aralığı almaktadır.
18-24 Yaş
araçları
düşürülmeli ve dijital iletişim araçlarının etkin
Coğrafi konumu, genç nüfusu ve teknoloji
pozisyon göz önüne alındığında Türkiye’nin önünde
finansal
verimlilik; memurların yeterliliklerin, memurların
zorunlu eğitimini, eğitim sıklığını, süresini ve
kayıt defterlerindeki
değişikliklerin onlara nasıl
süreç. Bu sürecin iş başlatma sürecine olumsuz
a. Gayrifaal veya geliri hiç olmayan şirketlerin düzenli gelir oluşturabilecek kalemlerinin azaltılması,
b. Fatura süreçlerinden elektronik işlemlerin
kaldırılması ve sadece interaktif vergi dairesi Bu alanda sadece gençler ile sınırlı kalmaksızın
iletildiğini dahi kapsamaktadır. Bu nedenle resmi
üzerinden veya e-Devlet sistemi üzerinden
her yaştan bireysel girişimcinin; şirketini kurması,
kayıt prosedürlerinin daha sistematik hale gelmesi;
işlem yapılabilmesi,
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
9
c. İnteraktif vergi dairesinden; kredi kartı, kamu kurumları dışında tüm bankalar tarafından yapılan ödemelerin eskisi gibi tüm ödeme kanallarından yapılabilir hale getirilmesi
faydalı olacaktır.
2. Mükellef ile vergi yoklaması ziyaretlerinin
kolaylaştırılması hedeflenmeli. Vergi dairesi
yoklaması fiili olarak şirket vergi memurları tarafından
yapılmaktadır. Bu süreç hem zaman almakta
hem de maliyet oluşturulmaktadır. Bu ziyaretlerin
sistematik şekilde yapılması, basit iş yüklerinin
dijitale aktarılması World Bank Doing Business
(2019) raporlarında da açıkça belirtildiği üzere ülke
ekonomisi üzerinde de ciddi katkılar sağlayacaktır.
Bireysel Girişimciliğin
Geliştirilmesi İçin Öneriler
Beyan ve güvene dayanan bir ilişki kurularak, önden koruyucu ve önlem alıcı
refleksler göstermek yerine sorunlar ortaya çıktıkça ceza ve güven kaybını
ortadan kaldıran Türkiye’de, bireysel girişimciliğin geliştirilmesi için bir reçete
olarak aşağıdaki adımların atılmasını önermekteyiz.
1. Gelir ve giderlerin aylık beyan edilmesi yerine yıllık modele dönülmesi,
(Amerika’da yılda 1 kere beyanname verilmektedir.)
2. Elektronik fatura ve diğer e-Belge süreçlerinden elektronik imza veya mali mühür zorunluluğunun kaldırılması. İnternet üzerinden e-devlet veya interaktif vergi dairesi üzerinden
işlem yapılabilir hale getirilmesi,
3. 18 yaşından küçük kişilerin şirket kurabilmesine rağmen e-imza alabilmesi ve e-Fatura, e-Arşiv, e-SMM gibi regülasyonları kullanabilmesi,
4. Devlet teşvik ve hibelerinden faydalanmak için prosedürlerin basitleştirilmesi,
5. İnteraktif Vergi Dairesi’nden kredi kartı ile veya kamu bankası üzerinden yapılan vergi ödemelerinin, eskisi gibi tüm ödeme kanallarından yapılabilir hale getirilmesi,
6. Yabancıların Türkiye’de uzaktan bireysel işletme açması için konsolosluk üstünden, vekalet ile
işlem yapmak yerine pasaport veya kendi kimlik kartları ile işlem yapmasının önünün açılması,
7. Bireysel işletme kuruluş prosedüründe yer alan vergi memuru yoklama sürecinin kaldırılması,
internet üzerinden doğrulama yapılabilmesi.
Bu adımların uygun mevzuat düzenlemeleri ile hayata geçirilmesi bireysel girişimcilik alanında
yeni işletmelerin kurulması ve hayatta kalması açısından önemli bir kolaylık sunacaktır. Özellikle
erken yaşta girişimciliğin yasal zeminde teşvik edilmesi ile gençlerimizin kazanacağı tecrübelerin
ilerleyen yıllarda çok büyük katma değerli geri dönüşleri beraberinde getireceğini öngörmekteyiz.
10
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
Bölüm 2
Bir Şahıs Şirketi
Kurmak
Ancak bu kanun belirli kriterlerin yerine getirilmesini
Ticari faaliyetler genelde iki ayrı kapsamda ele
gerektiriyor. Temel olarak satışların, bir işyeri
alınır; süreklilik göstermeyen faaliyetler ve süreklilik
açmadan, evden olması lazım. Ayrıca sanayi tipi veya
gösteren faaliyetler.
seri üretim yapabilen makine ve alet kullanılmaması
gerekiyor. Satış yapan kişilerin oturdukları evlerde
imal ettikleri malları internet ve benzeri elektronik
ortamlar üzerinden satmaları koşulu var. Kanunun
en önemli kriteri ise ürünlerin evde üretilmesi
gerekmesi, bir tedarikçiden satın alınarak internet
üzerinden satılan ürünler bu muafiyet kapsamına
gerekiyor. Bu kapsamdaki gelirler bir yıl içinde
240.000 TL’yi aşmadığı takdirde gelir vergisinden
çok. Ancak bu süreçlerde genellikle en temel adım
işe ilk adımı atmanın önündeki zorluklar günümüzde
gözden kaçırıyor; yasal mevzuata uyumlu hareket
ciddi ölçüde azalmıştır. Tek bir cep telefonu ile
etmek.
YouTube üzerinde kanal kurmak veya fotoğraf
paylaşmaya adanmış bir Instagram hesabı açmak
sadece dakikalar gerektirir. Dünyanın herhangi bir
yerinde, belki de yüz yüze hiç görüşülmeyecek
bir müşteri bularak web sitesi tasarlamak, yazılım
desteği vermek, tişört tasarlamak dakikalar olmasa
bile haftalar içinde mümkündür. Geliştirilen bir mobil
uygulamayı binlerce belki de milyonlarca insana
gerek görülmez.
Diğer yandan ürettiğiniz değeri satın alan bir
şahıs değil, bir ticari kurum ise bu gideri mali
düzenlemeler çerçevesinde kayıt altına alması
Satışların 240 bin lirayı aşması durumunda bir
sahibi bir şirket değil tekil bir şahıs ise ve yapılan iş
şirket kurularak sonraki satışlar için mutlaka fatura
düzenlenmesi gerekiyor. Fatura kesmek ise diğer
süreklilik göstermiyorsa “gider pusulası” adı verilen
bir yöntem ile ticari işletme ilgili ödemeyi mali
yasal yükümlülükleri beraberinde getiriyor.
statüde kayıt altına alarak “stopaj” adı verilen vergiyi
Mevzuata Uymak:
Yasal Yükümlülükler
pusulası ticari eylem gerçekleştiren bireysel girişimci
Verilen bir emek karşılığında alınan her ücret
ticari bir eylem kapsamına girer. Ticari eylemler,
dünyanın hangi ülkesine giderseniz gidin, bir
vergi yükümlülüğü doğurmaktadır. Farklı coğrafi
rejimlerde farklı vergi yükümlülükleri olmakla birlikte
olarak elektronik ticarete yönelik faaliyetlere başladı.
Kişinin bu duruma dair bilgisinin olmaması bu
gibi fikirler sadece dijital ürünler olmak zorunda
Bu faaliyetler çeşitli sınıflar içinde değerlendirilebilir
yükümlülüğü ortadan kaldırmaz. Diğer yandan
değil. Evinde
bez
ancak 01.01.2021 tarihinden itibaren yürürlüğe
bebekleri, ahşap oyuncakları, boyadığı figürleri satan
giren 7256 Sayılı Kanun ile, evde üretilip internet
yüzbinlerce insan var. Belirli konular üstünde bilgi
üzerinden satışı yapılan ürünler için, tek bir vergi
birikimini eğitim ve kurslara dönüştürerek, Udemy ve
dönemi içerisinde 240.000 TL’ye kadar satışlarda
Coursera gibi platformlar üzerinden binlerce kişiye
vergiden muafiyet imkânı sağlanıyor.
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
bu gibi işlemler için yasal bir takibat başlatılmasına
fatura kesmesini talep edebilir ancak ticari eylemin
bir yıl bile sürmeyebilir. Daha önce de bahsettiğimiz
nakışları, ördüğü
belirli limitlerin altında kaldığınız süre boyunca vergi
gerekecektir. İlgili ticari eylemin muhatabından bir
vergi ödemek yasal bir mecburiyet ve yükümlülüktür.
işlediği
yasal yaklaşımlar kişileri yasal bir kimlik almaya
muaf oluyor.
Özellikle Covid-19 salgını ile pek çok birey kişisel
mobil uygulama mağazaları üzerinden ulaştırmak
12
Evden Üretim
Yapanlara Büyük
Kolaylık: Vergi
Muafiyeti
ve benzeri süreklilik göstermeyen işler için genellikle
ödemeniz de gerekmez veya gerekse dahi genellikle
tamamının bu hesap aracılığı ile tahsil edilmesi
kolları sıvayarak ilk adımı atar. Geçmişe kıyasla bir
tabloyu çok beğendiği için bir arkadaşınıza satmak
Bu imkândan faydalanmak için İnteraktif Vergi
ve satılan mal karşılığı elde edilen tüm hasılatın
satan insanların sayısı azımsanamayacak derecede
taşımak, ticari amaç gütmeden yaptığınız bir
(şirket kurmaya) zorlamaz ve bu gibi gelirler için
alınması, bankalarda bir ticari hesap açılması
Her bireysel girişimci cesaretini topladığı bir noktada
bakkal amcanın tek sefer için meyve kasalarını
girmiyor.
Dairesi’nden Esnaf Vergi Muafiyet Belgesi
Fikirden
İşletmeye
İkinci el bir bilgisayarınızı bir pazaryerinde satmak,
yine farklı coğrafi rejimlerde vergi yükümlülüğünün
çerçeveleri farklı yaklaşımlar ile belirlendiği için,
ilgili şahıs adına devlete ödeyebilir. Ancak gider
veya müteşebbis için nihai bir çözüm olmaktan
uzaktır zira gerçekleştirilen ticari eylemler süreklilik
gösteriyor ve düzenli bir gelir söz konusu oluyorsa
bir şirket kurmak kaçınılmaz hale gelecektir.
YouTube üzerinde açılan bir kanaldan reklam
geliri elde etmek, bir web sitesi üzerinden reklam
ve benzeri gelirler elde etmek, yerel veya küresel
pazar yerlerinde ürün ve hizmet satmak, bağımsız
bir motorlu kurye olarak çalışmak, eğitim vermek
gibi sayısı artabilecek pek çok ticari eylem bir şirket
kurmayı gerektirir. Bu faaliyetlerde gelirin dönemsel
olarak belirsiz olması veya gelirin süreklilik
7256 sayılı kanunda olduğu gibi, istisnai durumlar
göstermemesi bir şirket kurma mecburiyetini
girişimciliği
ortadan kaldırmaz zira bu eylemler yapısı gereği
ve
müteşebbisliği
imkanlar sunmaktadır.
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
kolaylaştıracak
süreklilik gösteren faaliyetlerdir.
13
Yasal mercilerin bu faaliyetlerden haberdar
olmayacağını düşünmek naif bir yanılgıdan ibarettir.
Zira özellikle dijital platformlar üzerinde gerçekleşen
faaliyetlerde ödemeler banka kanallarından
gerçekleştirilmekte ve bu ödemeler rahatlıkla
dijital altyapılar üzerinden takip edilebilmektedir.
Son yıllarda YouTube üzerinde kanal açan pek çok
genç ne ile karşılaştıklarını dahi anlamadan vergi
dairelerinden aldıkları bildirim ve ödemeleri gereken
vergi borçlarına ek olarak ortaya çıkan usulsüzlük
cezaları ile yüzleşmek durumunda kalmıştır. Daha
önce de belirttiğimiz gibi yasal yükümlülükler
hakkında bilgi sahibi olmamak bu yükümlülükleri
ortadan kaldırmaz.
Ülkemizde çoğunlukla limited ve anonim şirket
yapıları bilinmekle birlikte genellikle bireysel girişimci
ve müteşebbisler için kurması ve kapatması en
kolay olan işletme tipi şahıs şirketleridir.
Şahıs Şirketi Kurmak
Kurulabilecek en kolay şirket tipi şahıs şirketidir.
Gerekli evraklar sınırlı, yönetilmesi kolay, oluşan
maliyetler diğer şirket tiplerine göre oldukça düşük
ve diğer yandan kapatılması gerektiğinde en kolay
ve hızlı kapatılabilen şirket tipidir. Üstelik Mükellef
sayesinde evinizde, bilgisayarınızın başından
kalkmadan veya dilediğiniz herhangi bir yerde
sadece cep telefonunuzu kullanarak şahıs şirketi
kurabilirsiniz.
Bir şahıs şirketi kurmak için sadece
aşağıdaki belgelere ihtiyaç duyarsınız;
• Kimliğinizin ön yüzünün fotoğrafı
• Faaliyet göstereceğiniz işyeri adresi size ait ise
tapu
• Faaliyet göstereceğiniz işyeri adresi kiralık ise
kira sözleşmesi
• İşinizi aracınızla yapıyorsanız araç ruhsatı ile;
- Aracınız size ait ve sıfır bir araç ise; araç faturası
- 2. el bir araç ise; noter satış sözleşmesi
- Kiralık ise; kira sözleşmesi
Mükellef üzerinden şahıs şirketi kurulumu için
14
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
başvuru yapmak sadece 10 dakikanızı alır. Gerekli
belgeleri temin etmeniz ile tüm süreç birkaç iş günü
içerisinde tamamlanır. Şirketiniz kurulur, tüm finans
süreçlerinizi mali müşavirinizle birlikte takip etmeye
başlarsınız, elektronik imza (e-İmza) veya mali mühür
hazırlanır ve adresinize gönderilir, şahıs şirketinize
dair gelir ve giderleri takip edebileceğiniz ön
muhasebe uygulamanız açılır, fatura veya makbuz
kesebilmeniz için elektronik fatura (e-Fatura, e-Arşiv,
e-SMM) hizmeti Mükellef uygulaması üzerinden tam
entegre olarak kullanabileceğiniz şekilde hazırlanır.
Birkaç dakikayı aşmayan bir başvuru ve sadece
birkaç gün süren prosedür sonrasında, tüm yasal
mevzuatlara uyumlu şekilde, yükümlülüklerinizi
yerine getirebileceğiniz şirketinize kavuşursunuz.
Artık geriye kalan tek şey girişim fikrinizi sağlıklı
Kendileri
de
birer
girişim
olarak
finansal
bir iş modeline dönüştürmek veya bir müteşebbis
olarak ticari faaliyetlerinize başlamaktır.
ve etkili bir şekilde ödeme alabilecekleri araçları
teknolojiler alanında yenilikçi ürün ve servisler
sunan FinTech’ler (finansal teknoloji şirketleri)
özellikle ödemeler alanında hayatı önemli ölçüde
kolaylaştırıyorlar. Başvuru süreçleri, basit bir form
doldurmak ve ilgili belgeleri yüklemekten daha
fazlasını gerektirmiyor. Dilerseniz tek bir tıklama
ile ödeme alabileceğiniz linkler üretebilir veya
ödeme sürecini basit entegrasyonlar ile kendi web
sitenize entegre edebilirsiniz. Herhangi bir sınırlama
olmaksızın dünyanın herhangi bir noktasındaki
müşterilerinizden, kredi kartı ile kolaylıkla ödeme
alabilirsiniz.
Mükellef, iyzico gibi FinTech alanında ödeme
çözümleri sunan iş ortakları ile kullanıcılarına hızlı
şirketleri kurulduğu süreç içinde hızlıca sunabiliyor.
Üstelik Paraşüt gibi ön muhasebe uygulamaları
basit bir şekilde iyzico gibi servisler ile entegre olup,
Ödeme Sistemleri
kesilen dijital e-Fatura veya e-Arşiv faturaların online
Bir girişim fikri ile yola çıkmak ve bir şirket kurma
macerasına adım atmak sadece ufak bir başlangıçtır.
Bir şirketin rüştünün ispatlaması için satış yapması,
fatura kesmesi ve tahsilat gerçekleştirmesi gerekir.
Günümüzden çok uzak olmayan bir geçmişte
tahsilat yapmak için görevli finans çalışanlarının,
önceden
belirlenmiş
günlerde, alınan
sözler
çerçevesinde şirketleri ziyaret etmesi gerekiyordu.
Bugün ise bankacılık kanalları üzerinden havale ve
EFT ile yapılan ödemeler dahi demode hale geldi.
İnternet ile yükselişe geçen e-Ticaret kanalları
ilk dönemlerinde; kurulması güç, maliyetli ve
formaliteleri gerçekten saç baş yoldurabilecek
kadar zaman alıyordu. Günümüzde ise bir e-Ticaret
sitesi kurmak birkaç fare tıklaması kadar kolay hale
geldi. Ödeme almak için resmi şirketinizi kurduğunuz
anda başvurunuzu yaparak sadece birkaç gün
şekilde görüntülenirken yine ödeme sayfalarına
yönlendirme yaparak ödeme alınmasını mümkün
prosedürler daha fazlasını dikkate almayı ve uymayı
gerektirir.
Öncelikle her çalışan resmi olarak Genel Sigorta
Sistemi içinde kaydedilmeli ve sigorta primleri
işveren tarafından ödenmelidir. Bu herkesçe malum
bir durum olup, gerekli prosedürleri işletmenizin
mali müşaviri kolaylıkla takip edecek ve sizi
bilgilendirecektir.
Diğer yandan bir çalışan istihdam etmek maaş ve
sigorta primleri ödemekten daha fazlasını gerektirir.
İşin niteliğine göre dikkat edilmesi gereken yasal
prosedürler dışında, çalışan yönetimi işletme
için yapılan bir yatırımdır ve profesyonel şekilde
yönetilmesi gerekir.
Fikri Mülkiyeti
Korumak
Genellikle bir şirket kurma macerası içinde gözden
kaçan en önemli konulardan birisi Fikri Mülkiyet
kılıyor.
haklarını
Tüm bu gelişmeler ve kolaylıklar bundan 20 sene
teknolojilerin yanı sıra, marka, logo, alan adı gibi
önce bir hayal, 10 sene önce ise entegrasyonu
güç bileşenlerdi. Bugün bir şahıs şirketinin kurulum
korumaktır. Kaynak
kodu, donanım
tasarımları, mimari, süreç veya formül gibi temel
unsurların da koruma altına alınması gerekir.
süreci içinde yer almamaları dahi düşünülemez.
Bir girişimin marka, logo veya sloganını tescil
İnsan Kaynaklarını
Yönetmek
unsurların telif hakkını alması, teknik açıdan
İster bir şahıs şirketi kurun, isterseniz şirketinizin
patent haklarını koruyacak şekilde düzenlemesi
statüsü daha farklı olsun, işleriniz gelişmeye,
müşterilerinizin sayısı artmaya başladığı süreç içinde
bir noktada artık şirketinizde çalışanlar istihdam
etmeye başlamanız gerekecektir.
ettirmesi, yazılım veya web sitesi içeriği gibi
geliştirilen
ürün
oluşturulması
ve
ve
çözümlerin
müşterileri
ile
patentlerinin
iş
ortakları
arasındaki ilişkileri de sözleşmeler ile tescil, telif ve
gerekmektedir.
Elbette ticari sır niteliği taşıyan unsurların patenti
alınmadan da saklanması bir seçenektir. Tüm bu
süreçler boyunca tescil, telif ve patent hizmetleri
içinde tüm kredi kartları ile, üstelik taksit seçenekleri
Bir çalışana sahip olmak, belirli bir iş çerçevesinde
için profesyonel bir şirketten danışmanlık ve hizmet
sunarak ödeme almaya başlayabileceğimiz servisler
önceden belirlenmiş bir ücreti ödemek gibi
alınması veya bu konuda uzman bir avukat ile
bulunuyor.
düşünülebilir. Genellikle mantık basit olsa da resmi
çalışılması kaçınılmazdır.
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
15
Mükellef Hizmetleri
KOSGEB Girişimcilik Desteği
Mükellef kullanıcısı olarak, KOSGEB Geleneksel
Girişimcilik ve İleri Girişimcilik Destekleri hakkında
detaylı bilgi alabilir, başvurunuzu yapabilir ve
herhangi bir revizyon talebinde online danışmanlık
ve servis hizmeti alabilirsiniz.
Türkiye’de Şirket Kuruluşu
Mükellef
platformunda
kayıt
oluşturulması
sonrasında, paylaşılan bilgiler öncelikle ilgili ekipler
tarafından kontrol edilir. Birkaç gün içerisinde vergi
memuru ziyareti ile faaliyet adresiniz doğrulanır ve
işlemleriniz tamamlanır.
Link ile Ödeme Alma
İnternetten yaptığınız satışlar için oluşturduğunuz
linkleri tüm dijital mecralarda paylaşabilir ve güvenle
ödeme almaya başlayabilirsiniz.
Amerika, İngiltere ve Estonya’da
Şirket Kuruluşu
Yemek Kartı/Yakıt Kartı
Mükellef’e kayıt oluşturulması şirket kuruluş
dökümanı hazırlanır. Döküman imzalandıktan
sonra Amerika için istenilen eyalete, İngiltere için
Companies House’a kuruluş başvurusu yapılır.
Kuruluş onaylayınca sertifikalar iletilir ve işlem
tamamlanır.
Yemek ve Yakıt kartları sayesinde fatura veya
fişlerinizin teker teker işlenmesine gerek olmadan
ilgili ay içerisinde yapılan tüm yemek ve yakıt
harcamalarınıza sadece bir e-Fatura alarak tek tuşla
muhasebeleştirmesini sağlayabilirsiniz.
Estonya’da ise e-residency kartı bulunan veya
bulunmayan kullanıcılar için şirket kuruluşundaki tüm
yasal prosedürler tamamlanır. Kuruluş dökümanları
dijital ortamda iletilir.
Mali Mühür & e-İmza
e-Fatura ve e-Arşiv başvurusu yapmak için mali
mühür veya e-İmzanızın olması gerekmektedir.
Mükellef, kullanıcılarına ek masraflar çıkarmaz ve bu
ödemeleri sizin yerinize yapar.
Ön Muhasebe
Mükellef kullanıcıları; cari hesap ve gelir-gider takibi,
raporlama, banka entegrasyonu, online tahsilat ve
e-Fatura entegrasyonu gibi tüm özellikleri içeren ön
muhasebe yazılımını, platform ile entegre bir şekilde
veya mobil uygulamayı indirerek ücretsiz kullanabilir.
e-Fatura & e-Arşiv
e-Fatura ve e-Arşiv & e-SMM başvurularınız iş
ortakları tarafından sizin için ücretsiz olarak yapılır.
16
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
Dış Ticaret İşlemleri
Her ay 100 adet elektronik fatura/makbuz gönderim
veya alım hakkı Mükellef kullanıcılarına hediye edilir.
Daha fazla e-Fatura kullanımı ihtiyaç doğrultusunda
ayrıca satın alınabilir.
Sanal Ofis
Mükellef ile anlaşmalı olan sanal ofislerden birini
faaliyet adresi olarak gösterebilirsiniz. Adınıza
gelen tüm kargolar sizin için karşılanır ve saklanır.
Dilerseniz paketinizi yükselterek toplantı odalarını
da kullanabilirsiniz.
Mükellef üyelerine özel indirimlerden yararlanarak
marka tescil hizmeti alabilirsiniz.
Kolay Finans Yönetimi
Şirket kuruluşu, gelir gider takibi ve vergi beyanı gibi
tüm muhasebe süreçlerinizi, Mükellef kullanıcısı mali
müşavirler ile birlikte yönetirsiniz. Gelir-giderleriniz
incelenir ve oluşan taslak beyannameniz sisteme
yüklenir. Herhangi bir itirazınız olmaması durumunda,
GİB sistemi üzerinden beyan edilerek ödemeniz
gereken tahakkuk fişleri Mükellef uygulamanıza
Marka Tescil
Markalarını yasal güvence altına almak isteyen
kullanıcıların da hayatı kolaylaşıyor. Mükellef’in
anlaşmalı olduğu marka patent ofisi aracılığıyla,
yüklenir. Şirket kuruluşu, gelir gider takibi ve vergi
beyanı gibi tüm muhasebe süreçlerinizi, Mükellef
üyesi mali müşavirler ile birlikte yönetirsiniz. Gelir-
İhracat yapmak isteyen şirketler için yapılması
gereken tüm işlemleri Mükellef aracılığıyla yapabilir
ve danışmanlık alabilirsiniz.
e-Ticaret Entegrasyonu
N11, GittiGidiyor, Hepsiburada, IdeaSoft, OpenCart,
WooCommerce,
Shopify,
ePttAVM,
Akakçe,
Morhipo, Trendyol, Amazon, ÇiçekSepeti, Wix
mağazalarınızın
faturalarını
ön
muhasebenize
otomatik olarak ekleyebilirsiniz.
Mükellef Lite
Şirket kurmadan; esnaf vergi muafiyet belgesi
alınması, stok takibi ve raporlama yapabilmeniz için
giderleriniz incelenir ve oluşan taslak beyannameniz
ön muhasebe programı ve banka hareketleri takibi
sisteme yüklenir.
gibi tüm süreçlerde hizmet alabilirsiniz.
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
17
Mükellef ile Girişimcilerden Şirket Kurma Maceraları
18
Videoyu izlemek için tıklayınız.
Videoyu izlemek için tıklayınız.
Videoyu izlemek için tıklayınız.
Videoyu izlemek için tıklayınız.
Videoyu izlemek için tıklayınız.
Videoyu izlemek için tıklayınız.
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
19
Bölüm 3
Son Söz
Pek çok başarılı girişimci ve profesyonel liderin yazılarından
hemen önce, elinizde tuttuğunuz raporun kapanış cümlelerini
“Son Söz” başlığı ile yazmanın ağır yükü altındayım. Ne ilginç bir
tesadüf ki bu aynı zamanda son beş sene boyunca sürdürdüğüm
kurumsal gazetecilik girişimcilik maceramda, kaleme aldığım ve
editörlüğünü yaptığım, son rapor çalışmam oluyor.
Ahmet Usta
Teknoloji Yazarı ve
Girişimci
Mükellef’i kurulduğu ilk günden bu yana takdirle takip ediyorum
ve kendisini bu fikre adayan sevgili Okan Şafak ile zaman
zaman girişimcilik yolculuğuna dair kısa sohbetler yapma imkânı
buluyoruz. Bu sohbetlerin bir meyvesi olarak bu çalışmayı
dünyanın hızlı değişimi ve bu değişimin beraberinde getirdiği
yenilikleri daha iyi anlamak ve anlatmak üzere, bireysel girişimcilik
penceresinden bakarak, hazırladık.
Okuyucusunu sıkmayacak derecede sade, ufkunu genişletecek
derecede bilgilendirici ve karar mercileri için tavsiyeler sunacak bir
yapı oluşturmaya gayret ettik.
Diğer yandan her bir son söz aslında yeni bir başlangıç anlamını
da taşıyor. Bu rapor; okuyucu için cesur bir adımın ilk motivasyonu
ve düzenleyiciler için yeni bir yönetmeliğin ilk kıvılcımı olabilir.
Kahramanın Sonsuz Yolculuğu isimli kitabında Joseph Campbell,
hikayelerdeki süreçlerin hiç değişmediğini ama aktörlerin ve
sahnenin değişkenliğinden bahseder. Benzer bir şekilde son 20
yıla damgasını vuran bir iletişim protokolü internet oldu, şimdi
sahne ve aktör değişiyor; blokzinciri teknolojisi yeni bir güven
protokolü olarak gelecek döneme damgasını vuracak. Şüphesiz ki
bu döngü hiç son bulmayacak.
Her dönem kendi iş modellerini yaratırken bireysel girişimlere ve
yeni fikirlere de yeni fırsatlar sunmaya devam edecek. Bu süreç
içinde düşünce hızında yasal zeminde ve küresel rekabete uyum
sağlayabilecek bir bakış açısını korumak, bireysel girişimciliğin
geleceğine giden yoldaki yegâne stratejimiz olmalı.
Elbette son söz her zaman okuyucuya, izleyiciye ve kullanıcılara
ait olacak.
20
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
Uzman
Değerlendirmeleri
“Çekirdeklerin Filizlenmesi ve
Susuz Kalmaması Gerekir!”
Günümüzde sadece gençlerin değil birçok yetişkinin, büyük holding
sahiplerinin ve hatta çocuklarının da bu büyüye kapılıp startup (çekirdek
girişim) kurmaları çok popüler oldu. Bunun en büyük nedeni özellikle Amerika
da Silikon Vadisi’nde olan büyük girişimlerin istisnasız bir garaj hikayesi
olmasıdır. Aslında bu garajlardan çok başarılı dünya çapında devlerin çıkmış
olması doğal olarak dünyanın birçok yerinde bu modellerin kopyalanmasına ve
tekrarlanmasına önayak oldu. Fakat bu garajlardan oldukça fazla başarısızlık
hikayeleri de çıktığını unutmamamız gerekiyor!
Ahmet Bilgen
Figopara ve TrendBox
Yönetim Kurulu Başkanı
Peki nedir bu büyü? Bunun en temel nedeni girişimcilerin yapılmayanı yapma
isteği, tabiri caizse icat çıkarma hevesi veya daha önce başarılı olmuş fikirleri
biraz değiştirerek yeniden yapma arzusu da diyebiliriz. Her ne sebeple bu
büyüye kapılmış olursa olsun bir girişimcinin nefesini uzun tutabilmesi çok
önemlidir. Çünkü girişimcilik yalnız başına mağara dalışı yapmaya benzer.
Dolayısıyla esas olan havuz dalışındaki gibi her başınız sıkıştığında sizi tutan
ve yardımınıza koşan hocanızın olmadığını bilerek o cesareti gösterebilmektir.
Oksijeninizin bitmesi ise en umulmadık ve beklenmedik olay olacaktır. Hele
hele mağaranın tam ortasındaysanız kaçınılmaz sonun ölüm olduğunu bilmek
gerekir.
“Şirketi Kurmak” kadar onu yapısal hale getirmek de yine girişimcinin önemli
görevlerinden biri olmalıdır. Zira bir fikri hayata geçirmek için elde avuçta
olan az bir para ile kurulan şirket özünde herhangi bir işletme sermayesine
sahip değildir! Türkiye’de ve birçok ülkede şirket kurmak için belirlenen limitler
kuruluştan sonra hemen ödünç alınan kişilere geri ödeniyor. Yani düğmenin iliği
en baştan yanlış ilikleniyor. Diyelim ki işletme sermayesi o kadar önemli değil bu
sefer fikrin hayata geçmesi, ilk müşteri, ilk fatura, gelir ile giderin dengelenmesi,
girişimin kâra geçmesi veya büyümesi gibi kavramların girişimin yaşaması,
sağlıklı ve sürekliliğinin sağlanması için çok önemli. Peki hangi girişimler
startup (çekirdek girişim) olarak kabul edilmelidir? Benim kanaatime göre bir
çekirdek girişim düzgün ve düzenli şekilde üstel (exponantial) bir büyüme
sağlayabiliyorsa startup olarak kabul edilmelidir. En az beş yıl bu büyüme
trendini yakalamış girişimler sürekliliği sağlamış ve belli bir sürdürülebilirliğe
kavuşmuş demektir. Bu trend ile ilgi odağı olmaması için herhangi bir neden
yoktur.
olarak operasyonu, müşteri desteğini, müşteriyi yönetmeyi ve sahada
projeler yapmayı yönetemeyen girişimler yakaladıkları başarının altında
kalarak başarısızlıktan ziyade iş yükünden dolayı batıyor. Diğer bir sorun ise
nakit akışını planlı bir düzene oturtması gerektiğidir. Aksi takdirde mağarada
oksijeni bitmiş dalgıç gibi panikleyip ne yaptığını bilmez şekilde davranış
sergileyecektir. Unutmayalım ki havanın değerini ancak havasız kaldığımızda
anlarız. İyi girişimci bu olayı önceden görüp tedbirini alabilmelidir.
Bir girişimin sürdürülebilirlik parametreleri olarak aşağıdaki 5 maddeyi
sıralayabiliriz:
1. Satış rakamlarının artması
2. Müşteri sayısının artması
3. Personel sayısının artması
4. Operasyonda müşteri desteğinin düzenlenmesi
5. Finansal yapısının düzgün olması
Bu beş madenin iyi yönetimiyle birlikte girişim belli bir seviyede kârlılık da
üretebilmişse artık bu girişim gerçekten kendine sürdürülebilir ve ölçeklenebilir
bir yol çizmiştir desek yanılmış olmayız.
Türkiye’den dünya ölçeğinde unicorn (milyar dolarlık) teknoloji şirketine
dönüşen ve global oyuncu olabilecek şirketler ancak ve ancak bu büyüme
trendlerini dengeleyen ve değişime hızlı uyum sağlayabilen şirketlerden
çıkacaktır.
Bu tür ivme yakalayan girişimlerin en önemli sorunlarından biri ise büyümeyle
birlikte insan kaynağını da ayrıca yönetme ihtiyacıdır. İşin büyümesine bağlı
22
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
23
“Bireysel Girişimcinin Mekân
Özgürlüğü”
“Bireysel Girişimcilik”
Nasıl ki bir ruhun bedene ihtiyacı var ise şirketler için de mekân kuşkusuz
bir ihtiyaçtır. Esnek ofis alanları tam da bu noktada bireysel girişimciler için
zamandan ve maliyetten sağladığı tasarrufun yanında büyüme ve küçülme
kararlarında şirketleri özgür kılar. Özellikle pandemi sürecinde hibrit çalışmaya
geçişle birlikte küçük büyük fark etmeksizin tüm şirketlerin odağında olan
esnek ofis çözümlerimizin şahıs şirketleri için faydalarını başlıklar altında
inceleyecek olursak;
Ahmet Onur
Kolektif House
Kurucu Ortağı ve CEO
Düşük maliyet: Bilindiği üzere şirket kurmak isteyenlerin vergi dairesine
gittiklerinde yasal bir adres göstermeleri şart. Bu noktada Sanal Ofis ya da
ortak çalışma alanı seçeneklerimiz ofis maliyetlerini aşağıya çeken ideal bir
çözümdür. Sanal Ofis üyeliğimizle şirketler prestijli bir iş adresine sahip olup,
profesyonel imajlarını koruyor. Ayrıca posta ve kargo alımları da profesyonel
ekipler tarafından yapılıyor. Öte yandan ortak çalışma alanı da şirketlere ofis
alanına yatırım yapmak yerine işine odaklanma fırsatı sunuyor.
Armut, 2011 yılında gerçek bir problemi çözmek üzerine hayat bulmuş bir
teknoloji girişimi. İnsanların hayatını kolaylaştırmak ve güven ile aradıkları
hizmete kolayca ulaştırmak gibi güzel bir amacı var. Şu an 8 farklı ülkede,
4000’in üzerinde farklı kategoride 670.000’den fazla hizmet vereni hizmet
almak isteyenlerle buluşturuyor. Ve bu yolculuğun çıkış noktası problem
çözmek için yola çıkmaya cesaret edip başarısız da olabilme riskini göze
almak oldu.
Başak Taşpınar Değim
Armut
Kurucu Ortak
Ortak giderlerin paylaşımı: Ortak çalışma alanlarımız farklı şirketlerden
birkaç çalışan tarafından paylaşılabildiği gibi ekip sayılarına göre şirketlere
özel bir alan olarak da belirlenebiliyor. Bu alanların arzu edilen büyüklüklerde,
ekipteki kişi sayısına göre belirlenebilmesi şirketlere büyüme/küçülme kararları
açısından esneklik sağlıyor. Aydınlatmadan klimaya, masadan sandalyeye
demirbaşlar için de yatırım gerektirmiyor.
Ülkemizde irili ufaklı çok başarılı girişimler ortaya çıkmaya devam ediyor ve
bunun ülke ekonomisi açısından çok kıymetli olduğunu düşünüyorum. Bu
noktadan baktığımızda bireysel girişimciliğin de hem ekonomiye sağladığı
fayda hem de yeni yaratıcı fikirleri ortaya koymadaki rolü çok büyük. Ülke
olarak en büyük hedeflerimizden birinin girişimcilik kültürünü yaygınlaştırmak
ve girişimci sayısını artırmak olduğunu düşünüyorum. Bu sayıyı artırmada her
konuyla kendisi uğraşan bireysel girişimcilere destek olabilecek faaliyetlerin
varlığının ve finansman desteklerinin çok değerli olduğunu belirtmek
isterim. Girişimci adaylarına hem inovatif bakış açılarını besleyecek hem de
bir fikri sürdürülebilir bir biçimde nasıl hayata geçirebildiklerine dair doğru
yönlendirmelerin yapılması gerektiğini düşünüyorum.
Online platformların varlığını da bu noktada çok değerli buluyorum. Sektörü
dönüştürecek, ezber bozan bir fikre sahip insanların daha fazla var olabileceği
kanalları artırmalarına yol açıyor ve ekosistemi pozitif yönde etkiliyoruz.
Özellikle hizmet sektörünün offline’dan online’a geçişine büyük ölçüde biz
öncülük ediyoruz. KOBİ’lerin dijitalleşmesi ve bu mecralardan müşterilerini
kolayca bulmalarını sağlıyoruz. Normalde offline işlerde büyük bir sorun olan,
referansların kaybolması, yaptıkları iyi işleri portföylerinde sergileyememek
gibi problemlerini çözüyoruz. Aldıkları tüm yorumlar ve bitirdikleri işler onlara
online bir kariyer oluşturmalarında yardımcı oluyor. Aslında Armut bireysel
girişimcilerin ana iş alanlarına odaklanıp; tanıtım, düzenli yeni müşteri akışı,
online görünürlüklerinin artırılması gibi konuları düşünmeden müşteri
memnuniyetine odaklanarak daha iyi bir hizmet sunmalarına katkıda bulunuyor.
Yeni iş bağlantıları kurma: Ortak çalışma alanlarında farklı sektörlerden çok
sayıda şirket bir arada bulunur. Bu da hem yöneticilerin hem de çalışanların
iş profesyonelleri ile etkileşimini artırıyor. Etkileşimin artması motivasyonun
artmasına yardımcı olurken, aynı zamanda çeşitli alanlarda bilgi paylaşımına, iş
birliğine de fırsat sunarak, şirket verimliliğinin daha üst seviyelere taşınmasını
sağlıyor.
Şirket kurarken, işletmelerin daha fazla müşteri çekebilecekleri, iş ağını
genişletmeye yardımcı olabilecek konumda bulunması bir başka önemli
noktadır. Genellikle tüm olanaklara kolayca erişebileceğiniz birinci sınıf
konumlarda yer alan lokasyonlarımız sadece daha çok sayıda müşteriye
ulaşmada değil, aynı zamanda bir işletmeyi etkili ve verimli kılmak için gerekli
olan profesyonel yardımları alma noktasında da ideal konumda.
Esnek çalışma altyapısı: Ortak çalışma alanları salgın sonrası pek çok şirket
tarafından tercih edilen esnek çalışma modeline de uygun bir altyapı sunar.
Kimi çalışanın evden kimi çalışanın evlerine yakın lokasyonlarda yer alan şehrin
dört bir yanına dağılmış uydu ofislerden kimi çalışanın ise merkez ofisten
çalıştığı bu yeni sistemde Kolektif House olarak sunduğumuz Dijital Üyelik gibi
bir modelle günlük ofis kullanımı dahi mümkün hale geliyor.
24
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
25
“Girişimcilik Pek Çok
Parametrenin Bileşkesidir”
Bireysel girişimlerin en büyüleyici ve etkileyici yanının bir konuyu, problemi,
gelişim fırsatını görüp aklını emeğini, zamanını en önemlisi cesaretini ortaya
koyarak değer yaratma çabası olduğunu düşünüyorum.
Girişimci bakış açısı diye bir şey var. Bu belki bir yere kadar öğrenilebilir ama
şüphesiz ki girişimci ruhu taşıyan insanlar genellikle çocukluklarından beri
kavramları ve olayları farklı bakış açısıyla sorgulayan, süreçleri iyileştirmeye
çalışan, bazen aykırı kalan, düzene ters düşen, inandığını sonuna dek
savunmaya çalışan insanlar arasından çıkıyor.
Başak Kural
eLogo
Genel Müdürü
Çevremizde çok örnek var. Bugün pek çok büyük kurumsal firmanın yoluna bir
hayal ile başladığını unutmamalıyız. Girişimciler genelde sıra dışı düşünüyorlar
ve cesur kararlar alabiliyorlar. Başarılı girişimci listelerine baktığımızda en
tepede Bill Gates, Steve Jobs, Mark Zuckerberg gibi isimleri görüyoruz. Pek
çok konuda eleştiriliyorlar, yargılanıyorlar, kendi şirketlerinden kovuluyorlar
ama vazgeçmiyorlar.
Girişimcilerin hayallerini gerçekleştirebilmeleri için çok fazla kriterin bir araya
gelmesi gerekiyor; fikir kadar zamanlamanın da doğru olması gerekiyor.
Şartların etkisini pandemi döneminde bir kere daha gördük.
macerası bitmez zira sürdürülebilirlik kaçınılmazdır. Rakamlara baktığımızda
bunu sadece her 10 girişimden 1’inin başarabildiğini görüyoruz.
Kuluçka merkezleri artıyor. Girişimci olmak isteyen insan sayısı artıyor. Başarı
oranları belki daha fazla düşecek ancak bir ekosistemin içine dahil olabilenlerin
kazandığı bir sürece dönüşebileceğini de söyleyebiliriz.
Girişimcinin kendi hizmetini oluşturması ve hedef kitlesine ulaştırması dışında
teknik altyapı, uğraşması gereken finansman ihtiyacı, şirket kurulumu, fatura
süreçleri, vergi mevzuatı gibi bürokratik konular da bu maceranın kaçınılmaz
parçalarını oluşturuyor.
eLogo faturaların elektronik ortamda rahatça düzenlenmesini sağlarken bu
alandaki yükümlülükler için uçtan uca danışmanlık hizmeti de sunuyor.
Bu destekleri iki ana başlıkta toparlayabiliriz.
1. Faturadan, mutabakata, tahsilattan kredi almaya, teşviklere uzanan çözüm gamımızla girişimlerin ihtiyaçlarına danışmanlık yaparak katmadeğerli
çözümler sunuyoruz.
Zamanlama kadar ekibin de doğru şekilde bir araya gelmesi gerekiyor. Bir
hayali gerçekleştirirken yaşanacak zorluklara birlikte göğüs gerecek yoldaşlar
bulabilmek lazım. Yatırımcıların da en çok önem verdiği konuların başında
takım geliyor. Girişimciyi yarı yolda bırakmayacak bir ekip kaçınılmaz en temel
ana unsurlardan birisi.
2. İş fikirleriyle ilgili olarak; tamamlayıcı ürünler için mentorluk, stratejik iş
ortaklığına varan bir ekosistem desteği sunuyoruz. Kanalımızı açıyoruz. İş fikrine
destek veriyoruz. Yatırım stratejimize uygun bir girişim ise yatırım yapmayı
değerlendiriyoruz. Bizim için uygunsa ürünün öncü müşterisi oluyoruz.
Ürünün/hizmetin gelişimine destek verirken bir yandan da gelir elde etmelerini
sağlıyoruz. Gig ekonomisine öncelik veriyor ve serbest çalışanlardan hizmet
almaya odaklanıyoruz.
Fikir, zamanlama, takım hepsi iyi olabilir. Ancak arkadan gelen bir
başkasının bütçesi daha büyüktür, kanalı hazırdır, eğer girişim fikri kolaylıkla
kopyalanabilirse; ilk başlayan değil doğru icra eden kazanır.
Girişimciler, hayalleriyle ve cesaretleriyle dünyayı, yaşama şeklimizi
değiştirenlerdir. Biz de birlikte büyümeye ve gelişmeye inanıyoruz.
Yeteneklerimizi girişimlerin hizmetine sunuyoruz.
Hız ve planlama önemlidir. Her fikir test edilerek uygulanmalıdır. Bu ürün ve
servisten, ücrete, iş modelinden, kanala, iletişime, müşteri deneyimine her
alanda test yapmak önemlidir.
İcra (execution) çoğu zaman fikirden bile daha önemlidir. Herkesin mükemmel
bir fikri mutlaka vardır ancak bunlar uygulanmadıktan sonra bir önemleri yoktur.
Bu kadar farklı faktörü doğru bir şekilde bir araya getirmekle girişimcilik
26
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
27
Barbaros Özbuğutu
iyzico
Kurucu Ortağı ve CEO
“Finansal Ekosistem ve Ödeme
Araçları Kotasyonu”
“Ekonominin Yeni Gücü ve
Avantajları”
Toplum 5.0 hedefine adım adım yaklaştığımız bilgi çağında kendimizi sürekli
bir değişimin içinde buluyoruz. Biz bu değişime cesaretle yaklaşıyoruz ve
geleceği inşa etmek üzere yola çıkan tüm girişimcilere destek olmaktan onur
duyuyoruz.
25 yılı aşkın süre içinde birkaç girişim hayata geçirme şansı yakaladım,
bazıları başarılı bazıları başarısız oldu. Tümü için geçerli en basit tanımı ile;
girişim, insanların istekleri doğrultusunda ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla
üretim yapan, yeni teknolojileri uygulayan, yeni ürünler geliştiren veya pazarı
genişleten ekonomik yapı olarak tanımlayabiliriz (en azından günümüzdeki
tanımı Wikipedia dahil birçok platformda benzer kelimeler ile anlatıldığını
görebilirsiniz).
2013’te geleneksel finansal hizmetlerin beklentiyi karşılayamadığı noktada
finans hizmetlerinde şeffaflık yaratarak, toplumun refahını artırmak üzere yola
çıktığımız ilk andan beri amacımız toplum için finans alanında yeni bir hizmet
sunmak ve finansal hizmetleri demokratikleştirmekti. Türkiye’nin yüksek
e-Ticaret potansiyeline rağmen KOBİ’lerimiz dijitalleşme sürecinde bazı
engellerle karşılaşıyordu. Bu noktada devreye girerek sanal POS hizmetimizle
KOBİ’lerimizin 24 saat içinde web sitelerinden ödeme almaya başlamasını
sağladık. Yapay zekâ tabanlı teknolojilerimizle bugüne kadar on binlerce
KOBİ’mizin dijitalleşme hikayesine katkıda bulunduk ve bulunmaya da devam
ediyoruz.
Bülent Tekmen
Colendi
Kurucu ve CEO
KOBİ’lerin aşmaları gereken prosedürler olduğu gibi, tüketicilerin de e-Ticarete
mesafeli durmasına neden olan güven problemi vardı. Tüketicilerin güven
problemini aşabilmeleri için iyzico Korumalı Alışveriş hizmetimizi tasarladık.
iyzico Korumalı Alışveriş kapsamındaki tüm işlemler için 7/24 canlı destek
sunduk. Kullanıcıların ürünle ilgili herhangi bir problem yaşamaları halinde
iptal/iade süreçlerinde yardımcı olduk. Böylece iyzico Korumalı Alışveriş
e-Ticarette bir güven simgesi haline geldi. Bugün binlerce bireysel girişimci,
iyzico Korumalı Alışveriş ayrıcalıklarını müşterilerine sunarak onlarla bir güven
ilişkisi kurabiliyor.
Son dönem teknolojinin bizlere sunduğu imkanlar ile girişimi dünyanın
neresinde olduğunuzdan bağımsız çok daha esnek maliyetler ile çok daha
hızlı hayata geçirme imkanları artarak devam ediyor. Bunun yanında Paylaşım
Ekonomisi ve Pazaryeri çözümlerinin yarattığı değişim çok daha farklı bireysel
girişim imkanlarını hayata geçirmeyi mümkün ve ekonomik değer yaratmayı
kolaylaştırıyor.
Tabi ki girişimcilik bireyler için önemli olduğu kadar toplumlar için de büyük
önem taşıyor, toplumların sosyal ve ekonomik gelişiminde büyük rol oynuyor.
Toplumun gelişimine katkısının yanında istihdam yaratması, yeni ürünler
geliştirmeyi, toplumun ihtiyaçlar doğrultusunda değer yaratmayı mümkün
kılması ile bireysel girişimciliğin önemi hiç bu kadar net ortaya çıkmamıştı
diyebiliriz.
iyzico İle Öde hizmetimiz, sunduğu alternatif yöntemlerle banka hesabı
bulunmayan veya internet alışverişlerinde kartını kullanmak istemeyen
milyonlarca tüketicinin internetten alışveriş yapabilmesine olanak tanıyor.
Böylece bireysel girişimcilerimiz, milyonlarca kişilik yeni bir müşteri kitlesine
satış yapabilme imkânı yakalıyor.
Türkiye’nin Global Girişimcilik Endeksinde ilk 10’da yer alması için her alanda
yapılan çalışmalara azami özen göstermenin önemi ortaya çıkıyor.
Girişimcilik kavramı tüm dünyayı etkisi altına almışken, ülkeler de bu konuda
bir yarış halinde ve her ülke girişimcilerine çeşitli olanaklar sağlayarak onları
desteklemek için mevzuat, regülasyon, vergi teşvikleri başta olmak üzere
her alanda fırsat sunmaya devam ediyor. Bizler de tüm kaynaklarımız ve
paydaşlarımız ile ekosistemin gelişmesi ve toplum için değer yaratmaya
devam etmesi için durmadan üretmeye, geliştirmeye devam etmeliyiz.
Bireysel girişimcilerimize sunduğumuz en önemli hizmetlerden biri de iyzico
Link Yöntemi. Bugün ürünlerini dijital dünyada satmak isteyen ancak herhangi
bir web sitesine veya şirkete sahip olmayan bir üretici, iyzico Link Yöntemi
sayesinde sosyal medya üzerinden ödeme alarak e-Ticaret dünyasına dahil
olabiliyor.
Tüm dünya, özellikle pandemi ile büyük bir değişim sürecinin içerisinde. Bu
yeni dünyada değişimin ana aktörlerinden biri olan bireysel girişimcilerimizi
teknolojilerimiz ve hizmetlerimizle desteklemekten mutluluk duyuyoruz.
Girişimcilik tecrübeyle zenginleşen bir yolculuk. Dolayısıyla biz de
girişimcilerimiz için tasarladığımız tüm hizmetlerimizde tecrübelerimizden
yola çıkıyoruz ve birikimlerimizi onlara aktarıyoruz. Gelecek dönemde de
girişimcilerimize değer katan ve hayatlarını kolaylaştıran yeni hizmetler
sunmaya tüm gücümüzle devam edeceğiz.
28
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
29
“FinTech’lerin Büyüme
Stratejisi Ne Olmalı?”
“İnsan Kaynaklarına Yatırım”
Bireysel girişimciler ve kurdukları şirketler alabildikleri riskler, esneklikleri
ve inovasyon iştahı sayesinde tüm ülkelerin en temel itici güçlerindendir.
Girişimcilerin hayalleriyle yola çıkılan girişimcilik serüvenlerindeki en önemli
kahramanlarsa göz ardı edilemez şekilde çalışanlardır.
Efecan Erdur
Kolay İK
Kurucu Ortak
Yeni kurulan girişimler büyümenin hız ve ivmesi nedeniyle çoğu zaman
insan kaynaklarına göstermesi gereken özeni gösteremiyor ve bu erken
aşamalardayken çok yanlış bir hareket olarak görünmüyor. Ancak bir şirket
büyürken her zaman mevcut kültür ve yapının üzerine katlar çıkarak büyür.
Şirketlerin ileride ulaşabilecekleri büyüklük doğrudan erken yapılan insan
kaynakları yatırımlarıyla belirlenebilir. Erken dönemde yapılan hatalar, ilerleyen
dönemlerde şirketler için başta zaman olmak üzere pek çok kaybı beraberinde
getirebilir.
Özetle, bir girişim insan kaynaklarına ne kadar erken yatırım yaparsa gelecekteki
büyümesi için o kadar sağlam bir zemin oluşturmuş olur. Bu yatırım iki farklı
odakla yapabilir.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin üye sayısına baktığımızda birçok
gelişmekte olan ülkenin önünde yer alıyoruz ancak günümüzde önemli
olan, “yenilik” yaratan girişimci olmak. Maalesef, Türkiye İstatistik Kurumu
(TÜİK) verilerine göre, Türkiye’deki girişimcilerin yenilik faaliyetinde bulunma
oranı, 2016 yılında yüzde 61,5 iken, 2018 yılına geldiğimizde yüzde 36’ya
gerileyerek 25,5 puana düşmüş. Girişimcilerin yenilik yaratması için en çok
ihtiyaç duydukları şey ise kaynak yani finansman. Yine kamunun açıkladığı
rakamlara bakarsak Türkiye’deki yenilikçi girişimlerin yüzde 34,6’sının finansal
destek alması bir rastlantı değil.
Emin Can Yılmaz
Param
Kurucu
Yeni gelecek kişiler için yapılan yatırımlar genellikle iyi planlama ve orta
uzun vadeli yatırım planı çıkarmayı gerektirir. Örnek olarak işe alım süreçlerinin
iyileştirilmesi, yeni alınan kişilerin alıştırma süreçlerinin hızlandırılması ve
iyileştirilmesi, potansiyel çalışanlar için işveren markası planlanması gibi
konular verilebilir.
Faaliyet gösterdiğimiz finansal teknolojiler (FinTech) sektörü, şu anda dünyada
en fazla yeni girişimin yanı sıra ortaklık, satın alma, yatırım faaliyetlerinin
gerçekleştiği özel bir girişimcilik alanı. Türkiye’nin girişim ekosistemini inceleyen
Startups Watch’un verilerine göre, 2020’de 165 FinTech girişimi 139 milyon
dolar yatırım almış. Rakamlar, bir önceki yıla göre yüzde 31’lik bir artışı işaret
ediyor.
Mevcut kişiler için yapılan yatırımlar göreceli olarak daha kısa sürede
sonuç verir ve hali hazırda bilinen sorunların çözülmesini gerektirir. Örnek olarak
performans değerlendirme sistemi kurulması, özel günlerin kutlanması, ekip
iletişiminin güçlendirilmesi, tatil ve izin planlama süreçlerinin netleştirilmesi
gibi konular verilebilir.
Param, kurulduğumuz günden bu yana “rekaberlik” yaklaşımını benimseyen
bir şirket. Yeni ekonominin deyim yerindeyse “dayattığı” bu yaklaşımı, biz
büyümenin formülü olarak görüyoruz. Sektörümüze yön veren bir şirket olarak,
bir yandan uzman olduğumuz alanlarda yenilikler yaratırken diğer yandan da
yeni iş birlikleri ve ortaklıklar yaratıyoruz. Değişimin kaçınılmaz olduğu yeni bir
dünya düzeni gözlerimizin önünde şekillenirken, faaliyet alanı her ne olursa
olsun, girişimcilerin sadece yenilikçi olması da bir noktada yetersiz hale gelecek.
İş birliği kurmak, rekaberlik içinde strateji geliştirmek kaçınılmaz. Biz rekaberliği
şirket kültürümüzün bir parçası olarak benimsiyor ve tüm müşterilerimizle bu
çerçevede ilişkiler kuruyoruz.
Aslında yukarıdaki her iki madde de yapılması gereken ve şirketin geleceği için
çok önemli işlerdir. Ancak başlangıç aşamasında her ikisine de ayırabilecek
zaman ve bütçe olmaması mümkün. Bu nedenle öncelikle mevcut insan
kaynakları için yapılan yatırımlar daha mantıklı olabilir.
İnsan kaynaklarına yapılan yatırımlar; çalışan bağlılığının artması, işten ayrılma
nedenlerini azaltarak çalışan dönüşümü azaltması, organizasyonel iletişimin
güçlenmesi, işe alım süreçlerinin iyileşmesi ve performans artışına ortam
sağlamak gibi pek çok faydayı eşzamanlı olarak sunacaktır.
Öte yandan önemli olan FinTech dünyası oyuncuları arasında yapılan
yatırımlar… Bu bakış açısıyla bu yıl aynı sektörde ama farklı uzmanlık alanlarına
sahip iki ortaklığa imza attık. Eçözüm ve Momento şirketlerine ortak olarak
hem müşterilerimize sunacağımız ürün yelpazesini genişleteceğiz hem de iki
şirketin uzmanlığının getirdiği sinerjiyle karşılıklı büyümeyi hızlandıracağız.
Tüm bu belirttiğim hususlar çerçevesinde Kolay İK, insan kaynağı yönetimini
kolaylaştırmak, planlamak ve geleceğe daha güvenle ilerlemek için gerekli araç
ve hizmetleri sunmaya odaklanıyor. Bireysel girişimcilerden çok daha büyük
ölçekteki firmalara dek çözümlerimizin hayatlarını kolaylaştırdığını görmekten
büyük mutluluk ve haklı bir gurur duyuyoruz.
30
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
TÜİK rakamlarına göre yenilikçi girişimlerin yüzde 28,4’ü diğer girişim, kişi
veya kuruluşlarla iş birliği yapıyor. Esas önemli nokta ise bu iş birliklerinin
yüzde 61,5’ini Ar-Ge oluşturuyor. Yeni nesil girişimciler, rekabetten daha çok
“rekaberlikten” yana. “Her şeyi ben yaparım” demek yerine sektördeki diğer
şirketlerle ortak ürün ve çözüm geliştirme konusunda özel bir çaba gösterip
herkesin yerli yersiz kullandığı “win-win” yaklaşımının en doğru örneğini
oluşturuyorlar. İşte yenilik yaratmanın en önemli yollarından biri bu!
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
31
“Bireysel girişimciler, teşvikler,
destekler…”
“e-Ticaret Türkiye”
Küresel ekonomiyi önemli ölçüde etkileyen ve toplumu temelden değiştiren
koronavirüs salgını kuşkusuz girişimcilik ekosistemi için de benzersiz tehditler
ve fırsatlar sundu. Dünya genelinde FinTech gibi dijital çağın ihtiyaçlarına
yanıt veren sektörler deyim yerindeyse adeta parlarken, değişime ayak
uyduramamanın yanında finansmana erişimde zorlanan bazı küçük ve orta
ölçekteki işletmeler için ise bu süreç maalesef yolun sonu oldu.
Koray Bahar
Figopara Kurucu Ortağı ve
Genel Müdürü, TOBB
Finansal Teknolojiler
Meclis Başkanı
Oysaki girişimciler değişimin ajanlarıdır. Ekonomik aktiviteyi teşvik etmekle
beraber pazarın sorunlarına çözüm üretip, ihtiyaçlara yanıt verdikleri için
girişimlere her zaman ihtiyaç vardır. Dolayısıyla böylesi öngörülemeyen bir
ortamda sadece hayatta kalabilmek için değil henüz fikir aşamasındaki bir
girişimi hayata geçirmek için de teşvikler bir ihtiyaçtır.
Dünyada her geçen gün tekelleşmenin artmasıyla birlikte, girişimciliğin önemi
de artıyor. Ülkemizde de pek çok kişi kendi fikirlerini hayata geçirmek ve
kendi işinin patronu olmak istiyor. Bu kişiler, yeni iş fırsatlarının ortaya çıkması,
istihdam yaratılması ve ekonominin büyümesi konularında oldukça önemli rol
oynuyor.
Mustafa Namoğlu
ikas
CEO
Türkiye özelinde ele alacak olursak ülkemiz bireysel girişim kurmanın en
kolay olduğu ülkeler arasında yer alıyor. Evden çalışan bireysel girişimcilere
sağlanan vergi muafiyeti, KOSGEB, TÜBİTAK, KAGİDER’in sağladığı teşvik ve
destekler bu kolaylıklar arasında sayılabilir. Ayrıca yeni iş kuran yirmi dokuz
yaşını doldurmamış gençlere, faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç
yıl boyunca elde ettikleri kazancın bir kısmını vergi dışı bırakma imkânı tanınıyor.
Bunun yanında gençlere girişimciliğe yönlendirilmesini desteklemek amacıyla
sigorta prim teşviki de veriliyor.
e-Ticaret ve e-İhracat alanlarında ikas’ı tercih eden girişimciler, teknik
terimler içinde kaybolmadan sadece satış yapmaya odaklanır. Özel olarak
optimize edilmiş ikas altyapısı, girişimcilere yüksek hız deneyimi sunar. Bu da
girişimcilerin e-Ticaret sitelerinden daha fazla dönüşüm almasını sağlıyor.
Firmaların işletme sermayesini genişletmek ve tedarikçi finansmanına aracılık
etmek amacıyla kurulan FinTech şirketi Figopara olarak bizler de küçük ve orta
büyüklükteki işletmelerin işini kolaylaştıracak finansal teknolojiler sunuyoruz. Bu
kapsamda 4000’in üzerinde KOBİ’nin 1,65 milyar TL’lik finansmanına aracılık
ettik. Kısa bir süre önce ise KOBİ’lerin ticari performanslarını objektif kriterlerle
puanlayarak daha hızlı ve kolay finansmana ulaşmasını sağlayan Figo Kolay
Finansman hizmetini hayata geçirdik. Şirketlerin elektronik fatura ve elektronik
defter verileri ile ticari performanslarını puanlayan Figo Kolay Finansman,
bankalardan finansman desteğinin çok hızlı bir şekilde sağlanmasına aracılık
ediyor. Özetle; bireysel girişimcilik ekosistemi gelişmeye devam ederken, bizler
de KOBİ’lerin ticaret finansmanına daha rahat ulaşmaları için yatırımlarımızda
hız kesmiyor, küçük ve orta ölçekteki işletmelerin gelişimine katkı sunmayı
sürdürüyoruz.
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
Bireysel girişimciler, sektöre girmek istediğinde ise altyapı, kargolama,
sanal pos, pazaryeri entegrasyonları, faturalandırma gibi pek çok konuyla
ilgilenmek zorunda. Hatta bu kişiler, şirket kurma ve muhasebe tarafına mesai
harcadığında asıl önemli olan satış, pazarlama ve ürünün kalitesi gibi konulara
vakit ayıramıyor. Bu da onların işe olan heveslerini kaybetmesine sebep oluyor.
ikas olarak bizler, girişimcilere güçlü bir e-Ticaret altyapısı sunuyoruz.
Girişimciler, kod yazma ile uğraşmadan ışık hızında bir e-Ticaret sitesine sahip
olabilir; dil, para birimi ve fiyat ayarlamaları ile dakikalar içerisinde satışlarına
başlayabilir.
Öte yandan teşviklerin yanı sıra melek yatırım platformlarının ve VC’lerin
(venture capitalist/risk sermayedarlarının) sayısı Türkiye’de giderek artarken,
bu platformların girişimlere yaptığı yatırımların tutarında da ciddi bir yükseliş
göze çarpıyor.
32
Özellikle e-Ticaret ve e-İhracat (elektronik ihracat) tarafında bireysel
girişimcilerin sayısı her geçen gün artmakta. Pandeminin de etkisiyle
birlikte çoğu fiziksel mağaza, satış faaliyetlerini çevrimiçi platformlara taşıdı.
Girişimciler de bu fırsatı kullanarak online satış yapmanın avantajlarından
faydalanmak istiyor.
Onlarca hazır tema sayesinde, sektörüne uygun bir temayı seçerek direkt
satışa başlayabilir. Ayrıca sanal pazar yerlerindeki mağazalarını da ikas’tan
yöneterek, tek bir platform üzerinden tüm satışlarını kolay bir şekilde kontrol
edebilirler.
Girişimciler tüm bu özelliklerden faydalanırken ikasPay ile aynı gün içerisinde
sanal POS sahibi olur ve ertesi gün ödeme almaya başlar. %1,79’dan başlayan
komisyon oranları ile hiçbir sabit ücret olmadan e-Ticaret müşterilerine taksitli
satış opsiyonları sunabilirler.
ikas ve Mükellef işbirliği sayesinde girişimciler, şirketlerini kolay ve hızlı bir
şekilde açabilir ayrıca e-Ticaret ve e-İhracata hemen başlayabilirler.
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
33
“Şahıs Şirketi Kurmaya Giden
En Kısa Yol”
Okan Şafak
Mükellef
Kurucu Ortağı ve CEO
Kariyerimdeki önemli dönüm noktalarından birisi Türkiye’de e-Fatura
hizmetlerinin başlaması ile oldu. İşim e-Fatura geçişlerinde işletmelere
yardımcı olmak ve bu yeni imkânın süreçlerine onlara öğretmekti. Sadece
mecburi geçiş yapanlar değil, gönüllü olarak e-Faturaya geçenler ile de vakit
geçirme fırsatı buluyordum. e-Fatura geçişi mali müşavirler açısından da
öğrenilmesi gereken bir süreçti. Benim şansım masanın her iki tarafında da
bulunmaktı zira mali müşavirlere de geçiş süreci ile alakalı eğitimler veriyor
ve onları dinleme fırsatı yakalıyordum. Tüm süreç içinde internet üzerinden
gerçekleşen işlemler ve hizmetler ile e-Faturaya olan talep ve iş dünyasındaki
dijital dönüşüm önemli bir fırsatı görmek için bana kapı açtı ve bu kapıdan
geçerek Mükellef’i kurdum.
Gelirler İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından sunulan İnteraktif Vergi
Dairesi, beyan ve defter süreçleri, işlemlerin tamamının online şekilde
gerçekleştirilebilmesi bir şirket kurmayı ve yönetmeyi çok kolaylaştırıyor.
Bir dönem girişimcilerin önünde aşılmaz bir bilinmezlik duvarı gibi yükselen
vergi dairesine, notere, ticaret odasına gitmek ve buralardaki resmi süreçleri
takip etmek artık birkaç tıklama kadar uzağımızda. Tüm gelişmeler bireysel
girişimciliği çok daha kolay bir hale getiriyor.
Tüm dünya için büyük bir kaosa dönüşen küresel salgın Mükellef için en
itici güçlerden birisi oldu. Evlerimize kapandığımız bu dönemde uzaktan
çalışma kültürü gelişirken, internet üzerinden iş yapma modelleri hayatımızın
ayrılmaz bir parçası haline geldi. Bireysel girişimciliğe yönelik cesaretin
bu dönemde daha fazla arttığını söylemek yanlış olmaz. Evlerinde içerik
üretmeye başlayanlar, Youtube üzerinde kanal açanlar, pek çok esnaf ve
girişimcinin e-Ticaret hayatına atılması, hızlı teslimat uygulamalarına olan
talebin yükselmesi ile kurye sayısında görülen artış, yazılımcı ve tasarımcıların
serbest zamanlı küresel ölçekte hizmet sunması, evde çalışanların ek gelir için
farklı firmalara da hizmet vermesi ve hepsinin nihayetinde yasal bir sorumluluk
olarak fatura kesme ihtiyacının ortaya çıkması bireysel girişimcileri birer şahıs
şirketi sahibi olmaya yönlendirdi.
Tüm bu yasal zeminde şirket kurma ihtiyacı için Mükellef olarak, şirket kuruluşu
ve sonrasındaki tüm finans süreçlerinin online olarak yönetilebilmesine odaklı
çözümlerimiz ile girişimcilerimizin hayatını kolaylaştırmaya odaklanıyoruz.
Bireysel girişimcilerin şirket kurarken, daha ilk günden ihtiyaç duyabileceği
sanal ofis ve marka tescil hizmetinden başlayarak, teşviklerden faydalanmak
üzere danışmanlık hizmetleri verdiğimiz geniş bir çözüm ailemiz var. Şirketlerin
resmi kurulumlarından girişimcilerimizin hem müşteri hem de gelir-gider
takibi yapabilmeleri için online bir ön muhasebe yazılımı sunuyoruz. Mükellef
üzerinden işlemlerini yöneten müşteriler, banka hareketlerini otomatik olarak
takip edebiliyor. Masa üstü erişiminin yanı sıra mobil uygulamalarımız ile
hizmetlerimizi mekândan ve zamandan bağımsız hale getiriyoruz. e-Ticaret
pazaryerleri ile sunduğumuz entegrasyonlar tüm satış hareketlerini tek bir
ekrandan takip etmelerini ve otomatik e-Fatura kesmelerini kolaylaştırıyor.
Mali işlemlere göre beyannameler hazırlanıyor ve kullanıcıların ön onayına
sunuluyor. Yasal süreçler eksiksiz şekilde işliyor.
Güçlü iş ortaklarıyla birlikte; binlerce noktada indirimli alışveriş yapabilmeleri
için Mükellef ödeme kartları, yemek ve yakıt kartı, özel sigorta paketleri,
e-Ticaret altyapısı, link ile ödeme alma hizmetleri de veriyor.
Bugün bireysel girişimcileri hem Türkiye’de hem de Amerika, İngiltere gibi
büyük pazarlarda sadece işlerini büyütmelerine odaklanmaları için zor ve
karmaşık olan finans süreçlerini, hızlı, kolay ve güvenli bir şekilde yönetmelerini
sağlamaya çalışıyoruz. Girişimcilerimizin işlerine odaklanırken işlerini bir
orkestra şefi gibi yönetebilmesini istiyoruz. Bu kapsamda bugüne dek
binlerce şirketin kuruluşuna yardımcı olduk. Önümüzdeki dönemlerde on
binlerce bireysel girişimcinin kendi işlerini kurarak hayatını kolaylaştırmasını
hedefliyoruz. Mükellef’in ülke ekonomimiz için yarattığı ve yaratacağı katma
değerden gurur duyuyoruz.
Online organizasyonlara, online reklamlara ilgi ve talep arttı ve hem reklam
ajansları hem de online organizasyon yapan bireysel girişimci sayısı arttı.
Başta inşaat sektörü olmak üzere, projeler, mimarlık mühendislik alanında
danışmanlıklar arttı yine buna bağlı olarak gayrimenkul işi yapanlara getirilen
yeni düzenlemelerle, emlak satışı yapan danışmanlar da şahıs şirketi açma
yoluna gitti.
34
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
35
“Bireysel Girişimcilik e-Ticaret ile
Büyüyor”
Girişimcilik kültürü ve yeni girişimlerin yaygınlaşması, ekonomilerin
gelişmesinde ve işsizliğin azalmasında büyük rol oynuyor. Türkiye ekonomisi
açısından baktığımızda yeni girişimlerin ekonomiye dahil olması, yaratılacak
üretim, sunulacak hizmet ya da sağlanacak istihdam açısından oldukça
kıymetli. Son yıllarda girişimciliği geliştirmek amacıyla yapılan eğitimlerin ve
teşviklerin arttığını gözlemliyor ve destekliyoruz.
Ramazan Altınay
n11.com
Tedarik Zinciri Genel Müdür
Yardımcısı
Türkiye’nin lider e-Ticaret platformlarından biri olarak, özellikle açık pazaryeri
(marketplace) iş modelimiz ile bireysel girişimciliğin ekonomiye katkısını net bir
şekilde gözlemleyebiliyoruz. Satışa başladığımız ilk günden bu yana KOBİ’leri
ve bireysel girişimciliği destekleyecek adımlar atıyoruz. Bugün geldiğimiz
noktada n11.com, 270 bini aşkın kayıtlı iş ortağı, listelenen 20 milyonun
üzerinde ürünü ve 23 milyondan fazla kayıtlı kullanıcısıyla Türkiye’deki büyük
bir e-Ticaret ekosisteminin sahibi.
Türkiye’de ve küresel arenada büyük başarılar yakalamış ve unicorn haline
gelmiş birçok şirketin başlangıç noktasının bireysel girişimcilik olduğunu
görüyoruz. Girişimcilik, temelde risk almak anlamına geliyor. Kurumsal
şirketlerdeki kariyerlerini ve konfor alanlarını terk ederek girişimciliğe adım
atanlar ve üniversite sonrası kendi işini kurarak başarıya ulaşanların sayısı her
geçen gün artıyor.
n11magazam ile iş ortaklarımız birkaç dakika içinde e-Ticaret sitelerini hızlıca
oluşturup kendi e-Ticaret siteleri üzerinden satışa başlayabiliyor. Bu noktada,
kendi e-Ticaret siteleri n11.com’daki satıcı mağazasıyla entegre çalışıyor.
n11magazam ile iş ortaklarımızın kendi e-Ticaret sitelerini kurması ve yönetmesi
konusunda destek sağlıyoruz.
Diğer ürünümüz n11faturam ile e-Fatura sistemine kolayca geçişlerini
sağlıyoruz. İş ortaklarımız, sadece n11.com üzerinden değil tüm kanallardan
yaptıkları satışların faturalarını bu sistem üzerinden kesebiliyor.
En son hayata geçirdiğimiz n11depom fulfillment hizmetiyle, iş ortaklarımızın
operasyonel süreçlerinin yönetimine katkıda bulunuyoruz. Bu hizmet
kapsamında, ilgili firmaların ürünleri depolanıyor, tüm pazar yerlerindeki
mağazaları ve web sitesinden gelen siparişleri için paketleme ve kargolama
işlemleri yapılıyor. İade süreçleri ise benzer şekilde ilgili firmalar adına
yürütülüyor. n11depom, tüm operasyonel yükünü üstleniyor, iş ortaklarımıza
sadece satışlarına odaklanmak kalıyor.
Bireysel girişimciliğin küresel başarıya giden yoldaki ilk adım olduğuna tüm
kalbimizle inanıyoruz. Bu süreçte n11 olarak hız kesmeden girişimcilerimizi ve
e-Ticaret dikeyinde tüm ekosistemi desteklemeye devam edeceğiz.
Rakamsal olarak; n11’de satış yapan firmaların yaklaşık yüzde 60’ını şahıs
firmaları oluşturuyor. Şahıs firmalarının toplam hacimden aldığı pay ise yüzde
35 ile 40 arasında değişkenlik gösteriyor. Şahıs şirketi ile başlayıp ilerleyen
süreçte anonim ve limited yapıya geçen pek çok iş ortağımız bulunuyor.
Girişimcilerimizi desteklemek ve büyümelerini sağlamak için tüm Türkiye’de
şehirleri gezip eğitim vererek firmaların e-Ticaretle tanışmasını sağlıyoruz.
Ayrıca fiziksel eğitimlerimizi internet üzerinden dijital ortama taşıyan ilk firma
olmanın gururuna sahibiz.
İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Adana ve Konya’da toplam 7 adet Mağaza
Destek Noktamızla ve fiziksel ofis imkanlarıyla iş ortaklarına destek sağlayan
tek e-Ticaret platformuyuz. İş ortaklarımız mağaza destek noktalarından
ücretsiz fotoğraf çekimi, mağaza açılışı, platform, satış, kampanya ve lojistik
konularında her türlü desteği alabiliyor. Mağaza destek noktalarımızda bire bir
veya küçük gruplar halinde e-Ticaret eğitimleri de veriyoruz.
36
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
37
“Ekonominin Yeni Gücü ve
Avantajları”
Tüm dünya dijitalleşme ekseninde yaşanan gelişmelerle birlikte son yıllarda
hızlı bir dönüşüm yaşarken, pandemi bu süreci daha da hızlandırdı. Neredeyse
tüm sektörlerde olduğu gibi muhasebe alanında da gelecek 3-5 yıl içinde
hayatımıza girmesini beklediğimiz yenilikleri bir anda kullanmaya başladık.
Durum böyleyken, yani bir virüsle tüm hayatımız, iş yapış şekillerimiz değişirken
artık girişimcilerin sadece kendi alanlarına değil, dijitalleşme ve teknolojiye de
hâkim olması kaçınılmaz hale geldi. Girişimcilerin çok daha çevik ve esnek
olmaları, müşterilerini daha yakından tanımaları, gerçek zamanlı veri ve
e-Dönüşüm hizmetlerini kullanmaları gereken bir dönem başladı.
Sean X Yu
Paraşüt
Kurucu Ortağı ve CEO
Türkiye’nin ilk SaaS girişimlerinden biri olarak 2013 yılında faaliyet göstermeye
başlayan Paraşüt, küçük ve orta ölçekli işletmelerin finansal operasyonlarını
daha verimli yönetebilmeleri için geliştirilen bulut tabanlı bir ön muhasebe
programı. Kullanıcılarımıza ön muhasebe hizmetleri sunarken aynı zamanda
onların dijital dönüşüm süreçlerindeki en güvenilir çözüm ortağı olma rolünü
de üstleniyoruz.
Son derece sistematik gerçekleştirdiğimiz bu bilgi akışında, sosyal medya
mecraları üzerinden de KOBİ’leri ilgilendiren son dakika gelişmelerini an be
an paylaşıyoruz. Kısacası, online ön muhasebe programı olmanın ötesinde
KOBİ ve girişimcilerin dünyasında neler olup bittiğine hâkim olarak ihtiyaçları
analiz ediyor; sunduğumuz zengin içeriklerimizle doğru bilgiye hızlı bir şekilde
ulaşabilmelerini sağlıyoruz.
Hedefimiz ön muhasebenin dijital geleceğini tasarlamak. Bunu, mümkün
olduğunca çok girişimcinin ve KOBİ’nin muhasebe süreçlerini dijitalleştirerek
sağlayacağımıza inanıyoruz. Müşterilerimize sadece bir ön muhasebe
programı sunmanın ötesinde onları geleceğe taşıyor ve işletmelerini
büyütmelerine katkı sağlıyoruz.
Paraşüt olarak; fatura takibi, gelir gider takibi, raporlama, stok ve depo takibi,
kredi kartı ile online tahsilat, e-Fatura gibi hizmet sunuyoruz. Bu kapsamda,
akıllı banka hesap takibi, anahtar teslim e-Fatura ve e-SMM, cepten fiş okuma
(CFO) ve mobil barkod okuyucu, e-Ticaret ve CRM entegrasyonu ile teklif
yönetimi gibi hizmetlerimiz de bulunuyor.
e-Dönüşüm hizmetlerimiz sayesinde firmalar teknolojinin tüm faydalarını
iş süreçlerine dahil edebiliyor. İşlerin takibi, raporlanması, saklanması ve
beraberinde muhasebe süreçlerinin tamamı otomasyon ile yönetilebiliyor.
Diğer taraftan KOBİ’lerin ve girişimcilerin iş süreçlerindeki en büyük
destekçileri arasında yer alan mali müşavirler için özel olarak geliştirdiğimiz
ücretsiz mükellef yönetim ve veri aktarım programımız olan Paraşüt Atlas ile
de dijitalleşme sürecindeki mali müşavirlerimizin ihtiyaçlarına uygun çözümler
geliştiriyoruz.
Paraşüt olarak, “KOBİ’lerimizin her zaman yanındayız” söylemimizi
sadece hizmetlerimizle sınırlı tutmuyor; işletmelere güvenilir bilgi kaynağı
olarak kılavuzluk ediyoruz. KOBİ’leri yakından ilgilendiren düzenlemeleri,
işletmelere verilen devlet desteklerini ve bir işletmenin maksimum verimlilikle
çalışabilmesindeki önemli ipuçlarını Paraşüt Blog’da işliyoruz. Aynı zamanda
düzenlediğimiz webinarlarla iş sahiplerini uzman kişilerle bir araya getiriyoruz.
38
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
39
“Türkiye’nin 21. yüzyıl girişimcilik
gündemine ihtiyacı…”
Türkiye’nin yeni bir girişimcilik gündemine ihtiyacı var. Bu gündem ile ülkemizi
21. yüzyıla yerleştirmemiz gerekiyor. Sanırım hepimizin mutabık olduğu konu
girişimciliğin ülkemize istihdam, teknoloji ve vergi kazandırdığı. Eğitimin yanı
sıra girişimcilik Türkiye’nin kalkınması için elimizdeki en değerli kozlardan bir
tanesi.
Girişimciliğin önündeki engellerden başlayalım.
Sina Afra
TİKO
Kurucu ve CEO
Öncelikle finansmana erişim. Türkiye’nin verilerine bir bakalım: 2020 senesinde
tüm VC’lerin ve melek yatırımcıların Türkiye’deki toplam yatırımı 139 milyon
dolar olmuş*. Bu son 10 senenin en yüksek yatırım meblağsı. Örneğin 2019’da
106 milyon dolar yatırım yapılmış ama 139 milyon dolar ile Avrupa’da ancak
18. sırada yer alıyoruz. Estonya’nın bile 306 milyon dolar yatırımla önümüzde
yer aldığını düşünürsek, bu konu sadece nüfus veya ekonomik güçle alakalı
değil. Aynı zamanda girişimciler için iyi bir ortam yaratılarak yatırım boyutunu
başka bir seviyeye çekebileceğimizin göstergesi. Yatırımların yanı sıra
2020’de VC şirketlerinin para toplama seviyelerinin de yeni bir rekor düzeye
ulaştığını görüyoruz: 307 milyon dolar ile yine son on senenin en yüksek VC
fonlaması gerçekleşmiş. Bunun dışında Türkiye’de tahminen 400-500 melek
yatırımcının olduğunu biliyoruz ama muhtemelen 20-30 kadar melek yatırımcı
toplam melek yatırımların büyük bir bölümünü üstleniyor. Durum kabaca
bundan ibaret – son senelere göre güzel bir büyüme var (hem yatırım hem
fundraising anlamında) ama Avrupa listelerinde ancak 18. olabiliyoruz.
Girişimciliğin büyümesini istediğimiz bir Türkiye’de hedeflerimiz çok daha
yüksek olmalı. Senelik yatırım hacmi 139 milyon dolar değil, en azından 700
milyon dolar olmalı (ki bu bizi anca bir İspanya düzeyine getiriyor) ve VC’ler için
toplanan (yıllık) para 1 milyar dolar düzeyine yaklaşmalı. Yatırım alternatifleri
yaratmalıyız. Örneğin, Türkiye’de tohum aşamasına yatırım yapan kurumsal
yatırımcılar yok denilecek kadar az (erken aşama derken yatırım meblağsını
2.5 M TL ve altı olarak tanımlayalım). Kurumsal etki yatırım fonları yok denilecek
kadar az. Ne kadar çok Türk girişimine ilk adımlarında can suyu vererek hayata
geçirirsek, ileriki aşamalarda gurur duyacağımız o kadar çok yeni unicornlar
çıkacak.
İkinci engel yazılımcılarımız. Yanlış anlamayın, yazılımcılarımızın yetenekleri
mevzu bahis değil; sayıları bizim gibi bir ülke için çok az: 2018 senesinde
Türkiye’de 143 bin yazılımcı çalışıyordu (örneğin aynı nüfus büyüklüğüne
sahip olan Almanya’da aynı dönem bu sayı 851 bin). Üniversitelerimiz her sene
bilişim teknolojilerinden takriben 9 bin kişi mezun ediyorlar. Yazılımcı anlamında
göç alan değil, göç veren bir ülkeyiz (her sene 1.500 kadar yazılımcımızın yurt
dışında çalışmayı tercih ettiği tahmin ediliyor).
Yazılımcının olmadığı yerde, teknoloji girişimciliği olmaz. Teknoloji
girişimciliğinin olmadığı yerden gençlerimizin örnek alacağı, rol modeli kabul
edeceği unicorn’lar çıkmaz ve sürekli göç veren bir ülke oluruz. Bunun yanı
sıra üniversitelerin dışında yazılımcı eğitimlerini akademiler tasarlayarak
geliştirmemiz lazım. STK’lar, özel sektör ve üniversitelerin iş birliği halinde
olması gerekiyor. Herkesin “Bilgisayar Mühendisi” olması gerekmiyor – bize
gereken “Android Yazılımcısı”, AI Uzmanı” gibi çok sayıda profiller var. Kritik bir
nokta ise yazılımcılarımızın İngilizce seviyesi – bana göre düşük bir seviyede ve
bu yönümüzü de geliştirmemiz gerekiyor.
Üçüncü konu ise girişimcilik merkezi yaratmamız. Elimizde İstanbul gibi bir
değer var. Zaten yukarıdaki yatırımların da yazılımcıların da ağırlığı İstanbul’da.
Nasıl Berlin, Tel Aviv veya Silikon Vadisi ikonik girişimci lokasyonlarıysa,
İstanbul’u da bu konuma getirmemiz lazım. Sekiz ila on sene önce Fransa’da
olanları hatırlayalım. Vergi yasalarının değişmesiyle, girişimciler ülkeyi terk etme
raddesine gelmişlerdi. Hele söz konusu yabancı bir girişimciyse, bu insanlar
Fransa’da bir girişimi başlatmak bile istemiyordu. Sonra Fransa kendine
geldi ve bürokratik engelleri yeniden kaldırmaya başladılar. Bunu yaparken
ellerindeki Paris’in değerini de anımsadılar. Bir girişimcinin öncülüğünde,
Station F açıldı. Evet, Fransa’nın elinde bir Paris vardı ama bu şehrin sembolik
anlamda bir girişimcilik ve teknoloji merkezine dönüşmesine ihtiyaç vardı. Aynı
şekilde İstanbul’un da var. Sadece bir merkez deyip geçmeyelim; bir buluşma
noktası, bir ilham merkezi diyelim. İstanbul’un en merkezi, en heyecan verici
yerlerinden birinde olmak zorunda. Hem bizlerin bu ülkede var olmasından
gurur duymamızı hem de yurtdışındaki, özellikle etrafımızdaki ülkelerden
gereken yetenekleri çekmemizi sağlayacak sembolik bir merkez açmamız
gerekiyor.
Özet olarak, girişimcilik ekosistemimizin Avrupa’nın en değerlileri
arasına girmesi için üç tane ana alan var: Birincisi finansman gücümüzü
kuvvetlendirmek, ikincisi yazılımcı sayımızı arttırmak ve üçüncüsü İstanbul’u
bir girişimcilik cazibe merkezi haline getirmek.
Bunun dışında geriye istenilse çok çabuk çözülecek konularımız kalıyor:
Türkiye’nin internet altyapısının hızlanması, yeşil dönüşümün önemini fark
etmemiz (ki yukarıda bahsettiğim etki yatırımlarıyla da çok alakalı bir konu),
dijital ticaret bölgeleri konusuna eğilmemiz, blockchain ile ilgili bir cazibe
merkezi yaratmamız, NFT dahil kripto paralar ile ilgili mevzuatların çıkması ve
daha nicesi.
“
Eski Roma güneş saatlerinde “Serius est quam cogitas” yazarmış.
Anlamı Vakit, sandığından da geç. Aynısı girişimciliğin 21. Yüzyıl
ajandası için geçerli.
*“Yatırım verileri startups watch “2020 year in review” raporundan alınmıştır.”
40
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
41
Dr. Soner Canko
SC Yönetim Danışmanlığı
Kurucu
“Bireysel Girişimciliğin Ruhu”
“Girişimcilikte ‘HAYAT’ Var”
Günümüzde girişimciliğin dünya ekonomisine önemli derecede yön verdiğini
biliyor ve son dönemlerde girişimci hikâyelerini ve başarı öykülerini de oldukça
sık görüyoruz. Girişimcilik yolu iyi bir fikirle başlar ama o yolun risklerini hesap
etmemiş biri için kısa sürer. Bu zorlu yolda, kısa vadede çok kazanç anlayışına
hâkim olanların girişimcilik ekosisteminden silineceği de oldukça aşikârdır.
Oysa dünyaca bilinen girişimcilerin öykülerine baktığımızda görülmesi gereken
ilk şey fırsatları değerlendirme ve gerçek ihtiyaçları anlama konusundaki kişisel
yetenekleri olmalıdır.
Ekonomik kalkınmada ve büyümede yenilikçi girişimlerin önemi artmaya
devam ediyor. Kalkınmada ve büyümede girişimlerin oynadığı büyük rolün
detaylarına bakacak olursak; yaşanan sorunlara çözümler sunulması,
istihdam sağlanması, inovasyon yapılması, yeni iş yapış şekilleri oluşturulması,
maliyetlerin azalması, verimliliğin artması, yeni endüstriler ve sektörler
doğurması gibi katma değeri yüksek olan çıktılar görürüz. Girişimler, etkilerini
saymakla bitiremeyeceğimiz, birbiriyle ilişkili bile olmayabilen alanları etkileme,
geliştirme ve iyileştirme yeteneğine sahiptir. Girişimciler değer yaratır ve yeni
girişimlerin çıkmasına, ekosistemin gelişmesi katkı sağlarlar.
Başarılı bir girişimci çevresindeki basit sorunları gören ve bunlara çözüm
alternatifleri oluşturabilen kişidir. Fakat girişimcilik ruhu, sadece çözüm
alternatifleri bulmak değil aynı zamanda elindeki kaynakları en verimli şekilde
kullanarak bir plan doğrultusunda sürekli kendini geliştirmeyi zorunlu kılan,
özverili ve disiplinli bir çalışma modeli gerektiren bir süreçten geçer.
M.Tuğrul Tekbulut
LOGO
Yönetim Kurulu Başkanı
Bu zorlu ve riskli süreci bilinçli olarak göze alabilen kişilerin doğal olarak başarıya
ulaşma ihtimalleri de daha yüksek oluyor. Belki de dünyayı değiştirebilecek
en önemli şeyin fikir bulmak ve çözüm alternatifleri oluşturmak olduğunu
düşünebilirsiniz fakat bireysel girişimci ruhu, takım kurmak ve yönetmek
fikirden çok daha önemlidir.
Bireysel girişimcilerin aynı anda birçok şeyi bir arada yapmaları gerekir.
Girişimcilik yolculuğunda sağlam ve cesur adımlar atabilmelidir. Kendine
güvendiği, yapmaktan keyif aldığı ve tecrübe sahibi olduğu konuda iş
kurmalıdır. Gerektiğinde kendi kurduğu iş modelini değiştirmeli ya da geri adım
atıp yeniden başlayabilmelidir. Tüm bu kararları alırken sorumluluğu tamamen
üstlenebilmelidir. Bunun yanı sıra yaratıcı, iyimser ve sürekli yeni fikirler üreten
çözüm odaklı biri olmalıdır. Bireysel girişimci ekibinde ve çevresindeki insanları
tek başına motive edebilmeli ve liderlik özellikleri sergilemelidir. Başarı arzusu
ve tutkusu olan odaklı çalışan kişiler ideal girişimci olabilir. Bireysel girişimciler
bağımsız çalışmaktan hoşlanır, gelir kaynaklarını iyi tespit eder ve kendi
yeteneklerine uygun işler kurmak isterler.
Logo olarak bizler de girişimcilerimizin dijitalleşmesini kolaylaştırmak
için çalışmalarımıza devam ediyoruz. Mikro işletmeler-girişimciler için
geliştirdiğimiz, on binlerce girişimcimizin tercih ettiği kolay e-Fatura ve
ön muhasebe programı Logo İşbaşı ile internet erişimi olan her yerden
girişimcilerimize hizmet sunuyoruz. Girişimcilerimiz ister webten ister cepten
faturalarını kesiyor, müşterileriyle paylaşıyor ve tahsilatlarını takip ederek
girişimlerini yönetiyorlar.
Logo’nun 1984 yılında başladığı HAYAT’ında, sürdürülebilir şekilde başarıyla
büyüyebilmesinde dönemin gerekliliklerini iyi analiz ederek, gereklilikleri
doğru bir şekilde yerine getirmesi ve ortaya koyduğu değer teklifi ve sunduğu
çözümlerin her an güncel ve talep edilebilir tutmasının payı oldukça büyüktür.
Bir ekonomide bireysel girişimci sayısı ve yetenekleri tüm ekosistemin başarısı
ve sürekliliği için en önemli parametrelerden biridir. Zira bireysel girişimcilik
yolculuğundan başarı ile geçen girişimciler büyük ölçekli, değerli, küresel
girişimler için en kıymetli kaynaklardır.
42
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
Piyasaya katılan her yeni girişim için HAYAT’ta kalabilmenin ve sürdürülebilir
olmanın tek yolu farklılığın ortaya konulmasıdır. Girişimcilerin odaklanması
gereken en önemli konu da bu farklılığın nasıl yaratılacağı ve tercih
edilebilmenin nasıl sürdürülebilir kılınacağıdır. Hangi sektörde ne iş yapılıyorsa
yapılsın; aynı ideale giden doğru ekibin kurulması (bazı zamanlarda bu tek kişi
de olabilir), gerçekçi bir değer önerisine sahip olunması, ürün-pazar uyumu,
müşteri odaklılık, finansal analizlerin zamanında ve doğru yapılması, yüksek
motivasyonla başarıya kilitlenmiş olunması, kolay demoralize olunmaması,
başarıya gidecek çok çeşitli kanallar-planlar üretebilmesi, inancın ve tutkunun
yüksek olmasıyla birlikte özeleştiri yapabilecek rasyonellikte olunması ve
gerekli düzeltmelerin hızlı bir şekilde yapılması girişimcilerin taşıması gereken
temel özelliklerden bazılarıdır.
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
43
“Gig ekonomi kadınlar için
bir fırsat”
Gig ekonomisinin yayılımı korona salgını ile arttı. Bu da bireysel girişimcilerin
hukuki statüsü tartışılmasına sebep oldu. Kaliforniya/Uber
​​
davası ile başlayan
tartışma birçok ülkeye yayıldı. Bu sene Fransa, İtalya, Almanya, İspanya ve
İngiltere’de aktif dava süreçleri veya meclis çalışmaları da bireysel girişimcilik
üzerineydi. Bütün dünyada bu iş modeli ile çalışan şirketlerin değerlerinin
yükselmesi de şirketlere hükümetler karşısında güç kazandırdı. Tabii gig
ekonomisinin etkileri gelişmiş ülkelerde ve gelişmekte olan ülkelerde farklı.
Daha önce raporda da söz edildiği gibi yeni trend bu: aynı işi düzenli ve sürekli
olarak yapmaktansa sürekli yeni bir görev yapmak.
Ussal Şahbaz
Ussal Danışmanlık
Kurucu
Uber örneğinden ilerleyelim. Uber sürücülerle taksiye binmek isteyen
kullanıcıları bir araya getiren bir platform. Plaka sisteminin getirdiği güveni ise
bu sefer hem sürücülerin hem de kullanıcıların birbirine Uber üzerinden verdiği
puanlar sağlıyor. Tek fark sürücüler bu işi plakalı taksi üzerinden değil, normal
araçlarla yapıyor. ABD’de Uber hizmeti, plaka kısıtları ile korunan geleneksel
taksi hizmetinden ucuz. Sürücü arzı çok olduğu için fiyatlar aşağı düşüyor.
Kaliforniya’da kanun geniş bir konsensüsle kabul edilmişti. Daha sonra bu
trend Avrupa’ya da yayıldı. Benzer bir dava İngiltere Uber işçileri lehine işledi
ve yüksek mahkeme Uber çalışanlarını işçi olarak kabul etti. İspanya da
Avrupa’da gig ekonomi çalışanlarının hukuki statüsünü “işçi” olarak belirleyen
ilk ülke oldu. Zira, ekonomi dijitalleştikçe gelişmiş ülkelerde çalışanların
geleneksel örgütlenme modelleri ortadan zayıflıyor. Bu konuda hükümetler
de bireysel girişimciler de bir konsensüse varamadı. Bir yandan işçi statüsü
ile tam korunma konuşulurken diğer taraftan zaten iş modelinin değerinin
bağımsız olmasından kaynaklanması ikilem oluşturuyor. Bu da bazı ülkelerin
İtalya gibi işçi ve serbest çalışan arasında bir ara statüyü ideal yol olarak
kararlaştırmasına sebep oldu. Modern ekonomilerden geleneksel olarak kayıtlı
çalışan güçlü meslek sınıflarının “gig ekonomisi”ne tepki göstermesi normal.
Aslında bu tepkinin Sanayi Devrimi zamanında 1800’lerin başında İngiltere’de
makineleri parçalayan terzi, nalbur gibi zanaatkârlardan farkı yok.
bir milyar doları aşan ilk şirketi oldu. Türkiye’den ilk unicorn (Peak Games)
çıkmadan 4 sene önce. Getir, İngiltere’ye açıldı ve dördüncü yatırım turunu
555 milyon dolarlık yeni yatırımla tamamlayarak 7 milyar 555 milyon dolar
değerlemeye ulaştı. Yemeksepeti’nin de bünyesinde olduğu Delivery Hero ve
alt şirketleri dünyanın dört bir yanına yayıldı.
Dijital platformların gelişmekte olan ülkelerdeki ikinci büyük etkisi kadınların
işgücüne katılımını artırmak. Türkiye’de kadın ve erkeklerin işgücüne
katılımındaki fark %35’lere varıyor. Dünyada bu alanda lider (!) olmamızın
nedenlerinden biri, düşük gelirli hanelerde kadınların ev işlerindeki rolünün
önemi. Halbuki dijital platformlar sayesinde kadınların esnek çalışması mümkün
hale geliyor. Mesela bizim startup şirketlerinden Mutlubiev bildiğimiz gündelik
ev temizliği hizmetini illa günlük değil, yarım günlük, sadece cam silme, sadece
ütü gibi esnek seçeneklerle de veriyor. Kadın gün içinde çocuğuna bakıp
sonra işe gidebiliyor. Eğer mevcut işindeki geliri yetmiyorsa, evine dönerken
ütü yapabiliyor. Kadınlar platform vasıtasıyla aylık ortalama iş yaptıkları gün
sayısı verisine göre hastalanıp iş göremedikleri günlerde gelirlerinden olmasın
diye sigortalanıyor. Kısacası gig ekonomisi sayesinde kadınlar kimsenin eline
bakmaz, kimseye boyun eğmez hale geliyor; kendi ekonomik özgürlüğünü
kazanıyor.
İngiltere’de işsiz kalan zanaatkârlar sanayi tesislerini yaktıktan yüz yıl sonra biz
şeker fabrikalarını açtığımızda modernleşme hamlesi yapmıştık. Tarlada boğaz
tokluğuna çalışanlar sanayi işçisi olmuştu. Gig ekonomisinin yayılmasına da
aynı gözle bakmamız lazım. Eski devrin işgücü piyasası kanunları ile bu işi
yönetmeye kalkarsak ekonomimizin modernleşmesi için gelen bir fırsatı daha
kaçırırız.
Oysa gig ekonomisinin gelişmekte olan ekonomilerdeki etkisi çok farklı.
Gelişmekte olan ekonomilerde zaten kayıt dışı görülen hizmetler dijitalleşme
sayesinde kayıt altına alınıyor. Mesela Endonezya’daki motosiklet taksi
platformu Gojek’te faaliyet gösteren sürücülerin yüzde 60’ı daha önce bu
işi kayıt dışı yapıyormuş. Gojek bu sürücüleri bir araya getirip kaliteli, düzenli
ve kayıt altında hizmet vermelerini sağlayarak Endonezya’nın değerlemesi
44
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
45
1
DIGITAL GLOBALIZATION: THE NEW ERA OF GLOBAL FLOWS, McKinsey, 2016
2
https://www.gallup.com/workplace/240929/workplace-leaders-learn-real-gig-economy.aspx
3
https://www.pymnts.com/gig-economy/2018/freelance-workers-payments-online-marketplacehyperwallet/
4
https://s3.us-west-1.amazonaws.com/adquiro-content-prod/documents/FIA_full-infographic.pdf
5
https://info.mbopartners.com/rs/mbo/images/MBO_Partners_State_of_Independence_2020_Report.pdf
6
https://www.mckinsey.com/~/media/McKinsey/Featured%20Insights/Employment%20and%20Growth/
Independent%20work%20Choice%20necessity%20and%20the%20gig%20economy/Independent-WorkChoice-necessity-and-the-gig-economy-Executive-Summary.ashx
7
https://pubs.payoneer.com/images/2020-Freelancer-Income-Report.pdf
8
https://s3.us-west-1.amazonaws.com/adquiro-content-prod/documents/FIA_full-infographic.pdf
9
https://files.stlouisfed.org/files/htdocs/publications/page1-econ/2019/01/02/will-your-smartphone-getyou-a-job_SE.pdf
10
https://s3.us-west-1.amazonaws.com/adquiro-content-prod/documents/FIA_full-infographic.pdf
11
https://www.forbes.com/sites/danschawbel/2013/12/16/10-ways-millennials-are-creating-the-futureof-work/#37dedc703105
46
12
https://ticaret.gov.tr/
13
https://www.businessofapps.com/data/paypal-statistics/
14
https://backlinko.com/stripe-users
BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK EKONOMİSİ
mukellef.co