Republic of the Philippines
Bulacan State University – Sarmiento Campus
City of San Jose Del Monte Bulacan
GRACE R. ORTEGA
SSE303
BSED SOCIAL STUDIES 3A
MS. CLAUDINE MARCOS
Masusing Banghay Aralin sa
Araling Panlipunan VIII
I.
Mga Layunin
Sa pagtatapos ng aralin ang mga mag-aaral ay inaasahan na:
1. Natatalakay ang kahulugan ng heograpiya at kung bakit ito
mahalaga sa pag-aaral ng kasaysayan.
2. Nakikilala at nabibigyang kahulugan ang limang tema ng
heograpiya.
3. Nakapagbibigay ng halimbawa ng aplikasyon sa bawat tema ng
heograpiya.
4. Nakalilikha ng makabuluhang pananaw sa kahalagahan ng
limang tema ng heograpiya sa pagaaral ng kasaysayan bilang
isang disiplina.
II.
Paksang Aralin
A. Paksa : Ang Katuturan at Limang Tema ng Heograpiya
B. Sanggunian : Araling Panlipunan VIII –Villan, V. Et.al. (2017).
Heograpiya at Kasaysayan ng Daigdig, Pahina 22-23.
C. Kagamitan : Mga larawan, video clips at ppt.
III.
Proseso ng Pagtuturo
Gawain ng Guro
Gawain ng Mag-aaral
A. Panimulang
Gawain
(Preparatory Activity)
(Sisimulan
ng
panalangin
pamamagitan ng video clip)
sa
1
Maikling panalangin bago ang klase
Aming Panginoon sa kaitaas-taasan
pinupuri ka po namin at pinapasalamatan
sa bigay mong panibagong buhay sa
amin upang matuto at makapag-aral.
Hiling po namin na bigyan mo kami ng
sapat na talino upang maunawaan ang
aming aralin.
Gayundin ang gabay at pag-iingat sa
bawat isa sa amin, ilayo nyo po kami sa
ano mang sakuna at kapahamakan.
Maraming Salamat po. Amen.
- Amen
- What’s up mga A.P Wonders! Kumusta - Ayos naman po.
kayong lahat dyan? Handa na ba kayong
matuto ng Aralin Panlipunan 8?
- Opo.
Ako nga pala si Ma’am Grace or Ma'am
G. for short. As in G na G mag-turo sa
inyo. Samahan nyo ako at maglalakbay
tayo. Sabay sabay nating tuklasin ang
exciting, suprising at hindi boring na
kasaysayan ng mundo. Kaya naman
ihanda mo na ang module at ballpen mo
at magsimula na tayo dahil kay Teacher
Grace ang pag-aaral ng Aralin
Panlipunan ay Greeaat!
- Pero bago tayo tumungo sa ating paksa,
balikan muna natin ang mga natutunan
mo sa Heograpiya ng Asya noong ikaw
ay Grade 7 pa.
2
- Natatandaan nyo pa ba kung ilan ang - Opo, ang Asya ay mayroong limang
mga rehiyon ng Asya?
rehiyon.
Magaling!
- Ngayon alamin naman natin kung anoano ang pangalan at pwesto ng limang
rehiyon sa mapa ng Asya!
(Ang guro ay magpapakita ng mapa ng
Asya, at iisa-isahing ki-kilalanin ng mga
mag-aaral)
- Hilaga, Timog, Silangan, Kanluran at
Timog Silangang Asya.
- Ang huhusay naman mga kabataang
A.P Wonders. Sigurado ako na marami
kayong natutunan sa Heograpiya ng
Asya.
Kaya naman nasisiguro ko na handa ka
na sa ating paksa ngayong araw.
- Opo Ma’am.
B. Pagganyak (Motivation)
- Ngayon ay subukin naman natin kung
may nalalaman kana sa saklaw ng paksa
na ating tatalakayin sa araw na ito.
(Ang guro ay magtatanong ng sampung
(10) katanungan na may kinalaman sa
paksa bilang unang pagbibigay kaalaman
sa mga mag-aaral kung ano ang paksa at
sakop nito.)
3
- Piliin at bilugan ang bituin ng tamang
sagot mula sa kahon.
Pamprosesong Tanong:
(Binilugang sagot)
1. Ano ang pinakamalaking kontinente
sa daigdig?
2. Ano ang pinakamalaking masa ng lupa
sa ibabaw ng daigdig?
3. Anong tawag sa linyang naghahati sa
hilaga at timog?
4. Ano naman ang tawag sa linyang
naghahati sa kanluran at silangan?
5. Ano ang tawag sa pisikal na katangian
ng isang lugar o rehiyon?
6. Ano naman ang tawag sa paglandas
ng latitud at longhitud?
- Asya
- Kontinente
- Ekwador
- Prime Meridian
- Topograpiya
- Grid
- Maraming sagot ba ang naitama mo?
Magaling! At kung mababa naman ang
nakuha mo, wag ka mag- alala dahil
andito si Teacher Grace, gagabayan at
tutulungan kita upang matutunan at
maunawaan ang paksa natin ngayon.
- Ano nga ba ang kinalaman ng mga - Masasabi ko po na may kinalaman ito
katanungan sa paksa natin ngayong sa heograpiya sapagkat saklaw ito sa
pag-aaral ng heograpiya ng daigdig.
araw?
Magaling ang iyong pagususuri.
C. Paglalahad
(Presentation)
- Klas, ang ating paksa sa araw na ito ay
patungkol sa Katuturan at Limang Tema
ng Heograpiya.
4
D. Pagtalakay (Discussion)
- Ano nga ba ang kahulugan ng
- Ang “Geo” po ay nangangahulugang
Heograpiya?
Daigdig o mundo at “Graphia” naman ay
Paglalarawan.
- Magaling!
- Ang heograpiya po ay tumutukoy sa
siyentipikong pag-aaral ng katangiang
pisikal ng daigdig.
- Katangiang Pisikal na tumutukoy sa
anyong lupa at anyong tubig, likas na
yaman, klima at panahon, Fauna ( Buhay
ng Hayop, Flora (Buhay ng Hayop), at
Distribusyon at Interaksyon ng mga tao at
organismo sa kapaligiran.
- Bakit nga ba kailangan pag-aralan ang
- Para sa akin po, mahalagang pagHeograpiya?
Ano
nga
ba
ang
aralan ang heograpiya ng daigdig dahil
kahalagahan nito sa pagaaral ng
ang data o impormasyong makukuha
Kasaysayan ng Daigdig?
dito
ay
makatutulong
upang
pangalagaan ang kapaligiran, tutukan
ang bilang ng populasyon, hanapan ng
solusyon ang ilan sa mga problemang
kinakaharap ng bawat bansa, at mas
maunawaan pa ang daigdig na ating
- Mahusay!
tinatawag na tahanan.
- Sa pag-aaral ng heograpiya ay mas
mauunawaan natin ang mga kwento at
kasaysayan ng bawat lugar o bansa kung
aalamin muna natin ang heograpiya nito.
Mauunawaan din natin ang mga uri ng
pamumuhay at kultura ng mga tao.
Gayundin ang heograpiya ay may
impluwensiya sa mga kabihasnan at
sibilisasyon sa mga bansa. Ilan lamang
iyan sa kahalagahan ng pag-aaral ng
heograpiya sa kasaysayan ng Daigdig.
5
- Maraming pwedeng pag-aralan sa
heograpiya ibigsabihin malawak! Kaya
naman may ginawang paraan ang
National Council for Geographic
Education at Association of American
Geographer noong 1984 sa bansang
Amerika na sa kagandahan nito ay
ginagamit narin natin sa kurikulum ng
Baitang 8, dito sa ating bansa, Pilipinas.
- At ito ang Limang Tema ng
Heograpiya. Kung saan gamit ang mga
temang ito, higit na maunawaan ng tao
ang mga bagay bagay na kaniyang
ginagalawan.
- Layunin ng temang ito na gawing mas
madali at simple ang pag-aaral ng
heograpiya bilang isang disiplina ng
agham panlipunan. Layon nitong
mailarawan ang paggamit ng espasyo sa
daigdig upang higit na maunawaan ang
mga isyung lokal, pambansa, at
pandaigdig.
- Halina’t isa-isahin natin ang limang
tema ng heograpiya.
1.
2.
3.
4.
5.
Lokasyon
Lugar
Rehiyon
Interaksyon ng Tao at Kapaligiran
Paggalaw
- Dumako tayo sa unang tema, ang
Lokasyon, ito ay tumutukoy sa
kinaroroonan ng isang lugar sa daigdig,
at sinasagot nito ang katanungang
“Nasaan?”
- May dalawang uri ng pagkuha ng
lokasyon,
1. Lokasyong Absolute – Ito ay lokasyon
na gumagamit ng coordinates o
6
kombinasyon ng sukat ng linyang latitud
at longhitud na kapag pinagsama ay
makabubuo ng grid.
- Sinasagot nito ang katanungang “Saan
eksaktong matatagpuan?”
Halimbawa:
Saan eksaktong matatagpuan ang
bansang Myanmar?
(Ang guro ay maglalabas ng mapa, at
tutukuyin o hahanapin ng mag-aaral ang
lokasyon nito)
- Gamit ang mga coordinates ang
bansang Myanmar ay matatagpuan sa
21 degrees North Latitude, at 95
degrees East Longitude.
- Mahusay!
2. Relatibong Lokasyon – Ito naman ang
lokasyon na ang oinagbabatayan ay mga
lugr na nkapalibot at gumgamit iyo ng
direksyon upang mailarawan ang mga
nakapaligid na lugar.
- Sa madaling salita, sinasagot nito ang
katanungang “Saan malapit?”
May dalawang uri ang Relatibong
lokasyon,
1. Bisinal – Ito ang tawag sa lahat ng
malalapit na bansa sa paligid.
2. Insular – Ito naman ang tawag sa lahat
ng malalapit na anyong tubig na
napapaligiran nito.
- Narito ang halimbawa ng lokasyong
bisinal.
(Ang guro ay magpapakita ng mapa at - Ang bansang Hungary po ay malapit sa
tutukuyin ng mga mag-aaral ang timog ng Slovakia, kanluran ng
lokasyong bisinal ng bansang Hungary.) Romania, Hilaga ng Serbia at Silangan
ng Austria.
- Magaling!
7
- Narito naman ang halimbawa ng
lokasyong insular.
(Ang guro ay magpapakita ng mapa at
tutukuyin ng mga mag-aaral ang
lokasyong insular ng bansang Australia.)
- Lugar, pangalawang tema ng
heograpiya na tumutukoy sa mga - Ang bansang Australia ay malapit sa
kanluran ng Coral Sea, hilaga ng
katangiang natatangi sa pook.
Tasman Sea, silangan ng Indian Ocean
- At sinasagot nito ang katanungang at timog ng Timor Sea.
“Anong mayroon dito?”
- Mayroong dalawang paraan ng
pagtukoy ng lugar.
 Katangiang Pisikal – Kung saan
ang isang lugar ay inilalarawan
batay sa klima, anyong lupa at
tubig, at likas na yaman.

Katingiang Pantao – tulad ng wika,
relihiyon, densidad, kultura at
sistema ng politika at landmarks o
tintawag na tourist spots.
Halimbawa:
- Bagamat ang Pilipinas ay may klimang
tropikal ang lugar ng Baguio ay
nakararanas parin ng malamig na klima
dahil sa taas nito mula sa sea level. At
tinatawag na Vertical Climate.
- Isa pang halimbawa ay ang
Kristiyanismo,
kung
saan
pinaniniwalaan na iisa lamang ang Diyos.
At
ito
ang
relihiyon
na
may
pinakamalaking tagasunod sa buong
daigdig.
- Panghuling halimbawa, ang wikang
Filipino, ginagamit sa bansang Pilipinas
8
na kilala bilang bansa na maraming
ginagamit na salita o tinatawag na
diyalekto.
- Pangatlong tema naman ay ang
Rehiyon, ito ay bahagi ng daigdig na
pinagbubuklod
ng magkakatulad na
katangiang pisikal o kultural.
- Sinasagot naman ng temang ito ang
katanungang “Ano ang pagkakatulad
ang mga lugar?”
- Narito ang mga halimbawa na kabilang
sa temang rehiyon.
- Ang Tibet ay isang rehiyon sa China
kung saan
maramaming lugar ang
matatagpuan sa isang malawak na
talampas. Kaya naman nakabuo sila ng
katangi-tanging kultura.
- Iba pang halimbawa ay dahil sa
pagkakatulad ng mga bansa sa silangang
asya nakilala sila sa tawag na
sinosphere
o
mga
bansang
naimpluwensyahan ng kulturang tsino.
- Isa pang halimbawa ay ang Pilipinas ay
kasapi sa South East Asian Nation
(ASEAN) na may layuning : itaguyod ang
paglago ng ekonomiya, kaunlarang
panlipunan, pagsulong ng kultura at
pagpapalaganap ng kapayapaan sa
rehiyon.
- Ikaw Mica, sa anong bagay kilala at
nagkakatulad ang rehiyon 3 o gitnang
luzon?
- Magaling!
9
- Interaksyon ng tao sa Kapaligiran ay - Ito po ay kilala bilang rehiyon na may
ang ika-apat na tema ng heograpiya, ito pinaka malaking produksyon ng ani ng
ay
tumutukoy
sa
kung
paano palay.
nakikipagugnayan ang mga tao sa
kanyang paligid sa pamamagitan ng
pagdedepende,
pakikiayon,
at
pagbabago sa kaniyang paligid.
- Sinasagot nito ang katanungang
“Paano nagkakaugnay ang mga tao sa
kapaligiran?”
- Deserie, sa iyong palagay ano o paano
nagkakaroon ng interaksyon ang tao sa
kanyang kapaligiran?
- Mahusay!
- Halimbawa nito ang pangingisda ay
isang aktibong kabuhayan ng mga
Pilipino sapagkat ang bansang Pilipinas
ay napapalibutan ng malaking katubigan.
- Isa pang halimbawa ng interaksyon ay
makikita sa mga bagay, pag-uugali na
nakasanayan ng tao.
- Para po sa akin, ang pamumuhay ng
tao ay nakabatay sa kalikasan o
pangangailangan,
ang
pagsasaka,
pangingisda maging ang illegal na
pagpuputol ng puno ay ilan sa mga
interaksyon ng tao sa kanyang
kapaligiran, na kung minsan ay
nakakasama na o hindi na mabuti.
- Ang pagsusuot ng makakapal na damit
ng mga nasa ibang bansa kung saan
malamig ang klima.
- Bukod pa rito ay ang kagustuhan ng
tao na makasabay sa pagbabago ng
kaniyang paligid ay isa ring halimbawa ng
interaksyon.
Ang pagtatayo ng mga gusali at
subdivision sa mga dating sakahan,
gayundin din ang iba’t ibang pasilidad
upang tugunan ang pagdami ng tao o
populasyon ng bansa.
10
- Paggalaw, ang ika-limang tema ng
heograpiya. Ito ay tumutukoy sa paglipat
ng mga tao, bagay, ideya, mga likas na
pangyayari, produkto at kahit pa ang sakit
mula sa kinagisnang lugar patungo sa
ibang lugar.
- Sinasagot naman ng huling tema na ito
ang katanungang
“Bakit o paano
nagkakaiba at nagkakatulad ang mga
lugar?”
- Ang mga sumusunod ay ang tatlong uri
ng distansya ng isang lugar.
 Linear- Gaano kalayo ang isang
lugar?
 TimeGaano
katagal
ang
paglalakbay?
 Psychological- Paano tiningnan
ang layo ng isang lugar?
- Narito ang mga halimbawa
nakapaloob sa temang ito.
na
Sa
pamamamagitan
ng
transportasyon ay nakukuha ng mga
taong makapag lakbay sa iba’t ibang
lugar o bansa, gayundin ang mag labas
at pasok ng mga imported at lokal na
produkto sa iba’t ibang panig ng mundo.
Ang barko bilang sasakyang pandagat,
eroplano
bilang
sasakyang
panghimpapawid, at mga sasakyang may
dalawa hanggang apat o higit pang mga
gulong na dumadaan sa kalsada o lupa.
- Ang paggamit ng social media ay isa
rin sa malawakang halimbawa ng
paggalaw, na ginawang posible ng
paggamit ng internet connection at
gadgets. Sa papamagitan nito ay
naipaparating sa atin ang mga
11
mahahalagang impormasyon, ideya,
balita at kahit pa nga ang fake news.
- Isa pang halimbawa ay ang paglaganap
ng sakit na Covid-19, dahil sa patuloy na
paglalakbay at pagkilos ng mga tao
kasama nitong nagta transfer ang virus
na nagpapataas ng risk sa kalusugan ng
tao. Kaya naman patuloy na paalala ng
ating gobyerno na mag stay at home at
kung lalabas naman ay magsuot ng
facemask at parating isagawa ang social
distancing gayundin ang palagiang
paghuhugas ng kamay. Higit sa lahat
hanggat maari lalo na sa patuloy na
pagtaas at pagtagal ng kaso ng sakit na
ito mabuti na magpabakuna na tayo
bilang proteksyon sa atin at sa mga tao
na nakapaligid sa atin.
- Klas, malinaw ba ninyong naunawaan
ang ating paksa sa araw na ito?
Mabuti kung ganun.
E. Pormatib
Tsek
(Formative Check)
- Sa inyong palagay, makatatayo ba ang
isang tema kung wala ang ibang tema?
- Ikaw, Crispina,
- Mahusay!
- Ikaw naman Manuel,
- Magaling!
- Para po sa akin, hindi po sapagkat
mahalaga po ang gampanin ng bawat
isa bilang mga tema na kaisa sa
pagtukoy ng iba’t ibang aspeto ng
heograpiya.
- Sa tingin ko rin po ay hindi, sapagkat
ang bawat tema ay mayroong kanya
kanyang pangunahing gampanin sa
pag-aaral ng heograpiya ng daigdig.
12
- Salamat sa inyong partisipasyon.
F. Paglalapat/Panlinang na
Gawain (Application)
- Sa pagtatapos sa ating talakayan ako
ay umaasa na mayroon kayong
natutunan.
Kaya naman bilang aplikasyon, kumuha
ng malinis na papel at ballpen.
Panuto: Sumulat ng mga natutunan mo
sa naging paksa natin ngayon. Limitahan
lamang ito sa 4-7 pangungusap.
ang magsisilbing “Exit Pass” at
Attendance natin sa araw na ito.
- Klas, mayroon bang katanungan o - Wala po.
klaripikasyon sa inyong gawain.
G. Paglalahat
(Generalization)
- Klas, maaari bang isa sa ang inyo ang - Atin pong tinalakay ang limang tema
magbuod ng naging talakayan natin sa ng heograpiya. Ito po ay ang lokasyon,
araw na ito?
lugar, rehiyon, interaksyon ng tao sa
kapaligiran, at paggalaw. Mahalaga ang
- Magaling. Maraming Salamat sa iyong limang tema dahil pinapadali at
pagtugon.
pinasisimple nito ang pag-aaral ng
heograpiya.
- Mayroon ba kayong katanungan o
gustong linawin sa ating paksa o naging -Wala na po.
talakayan?
Kung wala na, dadako na tayo sa inyong
gagawing pagtataya o pagsusulit.
13
IV.
Pagtataya (Assessment)
A. Tanong Mo, Sagot Ko!
Panuto: Piliin ang tamang sagot mula sa Kahon ng Tema. Isulat ito sa
patlang bago ang numero.
_____1. Ito ay sumasagot sa katanungang “ Nasaan ito?”
_____2. Ito ay sumasagot sa katanungang “Bakit at paano nagkakaugnay
ang mga lugar sa isa’t isa?”
_____3. Ito ay sumasagot sa katanungang “ Anong mayroon dito?”
_____4. Ito ay sumasagot sa katanungang “Paano nagkakaiba o
nagkakatulad ang mga lugar?”
_____5. Ito ay sumasagot sa katanungang “Anong uri ng pamumuhay ang
mayroon sa isang lugar?”
B. Pag-isipan Mo!
Panuto: Basahing mabuti ang mga tanong. Piliin at bilugan ang pinaka
wastong sagot.
1. Alin sa mga sumusunod ang hindi nagpapahayag ng
kahalagahan ng pag-aaral ng heograpiya?
a. Mas mauunawaan natin ang mga kwento at
kasaysayan ng bawat lugar o bansa
b. Mas madaling malaman ang mga yaman ng bansa.
c. Mas mauunawaan natin ang pamumuhay at kultura
ng mga tao sa iba’t ibang lugar.
d. Ang heograpiya ay may impluwensya sa mga
kabihasnan at sibilisasyon ng mga bansa.
14
2. Alin sa mga sumusunod na pangungusap ang may pinaka
tumpak na kahulugan ng heograpiya.
a. Ang heograpiya ay tumutukoy sa siyentipikong pagaaral ng katangiang pisikal ng daigdig.
b. Ang heograpiya ay tumutukoy sa demograpiya ng
bansa.
c. Ang heograpiya ay pagaaral ng espasyo ng daigdig.
d. Ang heograpiya ay tumutukoy sa siyentipikong pagaaral ng sukat at lawak ng kalupaan at katubigan sa
mundo.
3. Ang mga sumusunod ay mga tema ng heograpiya. I. Lokasyon
II. Lugar III. Rehiyon IV. Interaksyon ng mga tao at kapaligiran
V. Pagkilos
a. I, II, III, IV
b. I, II, III, IV, V
c. I,II, at V
d. Wala sa mga nabanggit
4. Inilalarawan ng katangiang pisikal ang isang lugar batay sa: I.
Klima II. Anyong lupa at anyong tubig III.Kultura IV. Likas na
yaman
a.
b.
c.
d.
I, II at IV
I, II at III
I, II, III, IV
Wala sa mga nabanggit
5. Ang mga sumusunod ay halimbawa na nakapaloob sa temang
interaksyon ng mga tao sa kapaligiran. Alin sa mga ito ang hindi
kabilang.
a. Pagsusuot ng makakapal na kasuotan sa mga
malalamig na lugar.
b. Pagtatanim ng palay, gulay at iba pa.
c. Pagpapatayo ng mga gusali at pasilidad
d. Paglalakbay sa iba’t ibang panig ng mundo.
15
V.
Takdang Aralin (Assignment)
Panuto: Sa isang malinis na papel, sumulat ng isang repleksyon o
makabuluhang pananaw sa kahalagahan ng limang tema ng heograpiya sa
pagaaral ng kasaysayan bilang isang disiplina. Magbigay ng mga
halimbawa at gamitin ang mga ideyang natutunan sa ating naging
talakayan.
Kraytira sa Pagsulat
 Nilalaman- 45%
 Kaugayan sa Paksa- 35%
 Paggamit ng mga salita- 20%
Kabuuan- 100%
Inihanda ni:
GRACE R. ORTEGA
Guro, Aralin Panlipunan VIII
16
Susi sa Pagwawasto
Pagtataya
A. 1. Lokasyon
2. Interaksyon ng mga tao at kapaligiran
3. Lugar
4. Paggalaw
5. Rehiyon
B. 1. B
2. A
3. B
4. A
5. D
References
Intero, J. (14 October 2014). Teaching Profession. SlideShare. Retrieved from
https://www.slideshare.net/jenevel/teaching-profession-40133053
Dr. Theodore, P. (2020). John Dewey’s Philosophy of Education. The Foundations of
Education
Web.
Retrieved
from
https://www.siue.edu/~ptheodo/foundations/index.html
17