HOOFSTUK 2 & 3 ONTLEDING VAN STATE CHAPTER 2 & 3 ANALYSIS OF STATEMENTS VRAAG 1 - MB Bpk. QUESTION 1 - MB Ltd. Die volgende gegewens van MB Bpk. vir die jaar geëindig op 31 Desember 2022, word aan jou verskaf: STAAT VAN FINANSIËLE STAND Uitgereikte gewone aandelekapitaal (2022 = 165 000; 2021 = 140 000) 11% Voorkeuraandelekapitaal Uitgestelde belasting laste Algemene reserwes Opgelope waardevermindering Behoue verdienste Skuldbriewe (12%) Langtermynlening (14%) Handelskrediteure Oortrokke bank Lopende belasting aanspreeklikhede Dividend betaalbaar EAT teen kosprys Kontant Langtermyn lenings toegestaan (8%) Aandeelbeleggings Vooruitbetalings Voorraad Handelsdebiteure The following information of MB Ltd. for the year ended on 31 December 2022, is provided to you: 2022 R 2021 R 215 000 140 000 10 000 2 200 27 650 52 550 8 970 52 000 34 000 32 780 24 930 7 260 5 210 311 970 10 450 35 500 61 380 3 100 24 400 25 750 10 000 3 900 27 650 44 750 18 970 46 400 95 600 17 420 5 760 7 230 2 800 239 370 14 900 32 000 54 000 1 200 37 260 41 750 STAAT VAN WINS OF VERLIES 2022 Inkomste Koste van verkope Verlies met verkoop van EAT Wins na belasting 260 000 162 860 1 600 29 050 ADDISIONELE INLIGTING: • Die bedryfsuitgawes van R34 800 sluit waardevermindering van R15 400 en huur betaal van R12 000 in. • Alle rente en dividende word op die eindsaldo's bereken. • Daar is 'n dividend van 23c per gewone aandeel verklaar. • Dividendinkomste beloop R4 200 terwyl die rente op die oortrokke bankrekening R5 430 beloop. • Gedurende die jaar is 25 000 nuwe gewone aandele verkoop. STATEMENT OF FINANCIAL POSITION Issued ordinary share capital (2022 = 165 000; 2021 = 140 000) 11% Preference share capital Deferred tax liabilities General reserves Accumulated depreciation Retained earnings Debentures (12%) Long-term loans (14%) Trade payables Bank overdraft Current tax liabilities Dividend payable PPE at cost price Cash Long-term loans granted (8%) Share investments Prepayments Inventory Trade receivables STATEMENT OF PROFIT OR LOSS Revenue Cost of sales Loss on disposal of PPE Profit after taxation ADDITIONAL INFORMATION: • The operating expenses of R34 800 include depreciation of R15 400 and rent paid of R12 000. • All interest and dividends are calculated on the closing balances. • A dividend of 23c per ordinary share has been declared. • Dividend income amounts to R4 200, whilst the interest on the bank overdraft is R5 430. • During the year 25 000 new ordinary shares were sold. 1 • EAT is vir R14 200 verkoop. • PPE was sold for R14 200. • 50% van verkope is kontantverkope. • Cash sales comprise 50% of sales. DOEN DIE VOLGENDE: 1 Stel die Staat van finansiële stand op. 2 Stel die Staat van wins of verlies op. 3 Stel die Staat van kontantvloei op. 4 Bereken die volgende verhoudingsgetalle vir die jaar 2022: DO THE FOLLOWING: Compile the Statement of financial position. Compile the Statement of profit or loss. Compile the Statement of cash flow. Calculate the following ratios for the year 2022: ANTWOORD ANSWER EENHEID UNIT 4.1 Ondernemingsrentabiliteit (ruimer sin) 4.2 Rentabiliteit van finansiële bates 4.3 Rentabiliteit van ekwiteit Return on equity 4.4 Rentabiliteit van gewone aandeelhouersbelang Return on ordinary shareholders’ equity 4.5 Eerste likiditeitsverhouding 4.6 Kontantverhouding 4.7 Bruto winsmarge Gross profit margin 4.8 Netto winsmarge Net profit margin 4.9 Finansiële hefboomfaktor Return on assets (broader sense) Return on financial assets Current ratio Cash ratio Financial leverage factor 4.10 Omlooptyd van handelsdebiteure Turnover time of trade receivables 4.11 Omloopsnelheid van bedryfsbates Turnover ratio of current assets 4.12 Omloopsnelheid van voorraad 4.13 Skuld-tot-bateverhouding Debt-to-asset ratio 4.14 Verdienste per aandeel Earnings per share 4.15 Vaste verpligtinge dekking Fixed obligations coverage 4.16 Gewone dividende dekking Ordinary dividend coverage 4.17 Finansieringskoste dekking Finance cost coverage Turnover ratio of inventory 2 VRAAG 2 - Stellenbosch Bpk. QUESTION 2 - Stellenbosch Ltd 'n Uittreksel uit die Staat van finansiële stand op 31 Desember 2022 en 2021, en die Staat van wins of verlies vir 2022 verskyn hieronder: STAAT VAN FINANSIËLE STAND Uitgereikte gewone aandelekapitaal (2022: 5 000; 2021: 6 000) Skuldbriewe (11%) Behoue verdienste Nie-beherende belang Uitgestelde belasting las Handelskrediteure Lopende gedeelte van skuldbriewe 12% Voorkeuraandele Herwaardasiereserwe Verband (10%) Oortrokke bankrekening (15%) Dividende betaalbaar Lopende belasting aanspreeklikhede Voorraad Klandisiewaarde Kontant- en kontantekwivalente EAT teen drawaarde Opgelope waardevermindering Langtermyn lenings toegestaan (8%) Vooruitbetalings Handelsdebiteure STAAT VAN WINS OF VERLIES Inkomste Bedryfsuitgawes Wins voor belasting An extract from the Statement of financial position on 31 December 2022 and 2021, and the Statement of profit or loss for 2022 appears below: 2022 R 2021 R 20 000 24 000 15 000 29 000 3 000 3 000 12 000 5 000 8 000 60 000 32 000 8 000 2 000 3 000 25 000 10 000 22 000 100 000 150 000 20 000 3 000 20 000 26 000 17 000 4 000 5 000 25 000 0 5 000 0 79 000 34 000 5 000 6 000 35 000 15 000 31 000 115 000 175 000 16 000 1 000 17 000 2022 320 000 45 500 19 500 ADDISIONELE INLIGTING: • STATEMENT OF FINANCIAL POSITION Issued ordinary share capital (2022: 5 000; 2021: 6 000) Debentures (11%) Retained earnings Non-controlling interest Deferred tax liability Trade payables Current portion of debentures 12% Preference shares Revaluation reserve Mortgage bond (10%) Bank overdraft (15%) Dividends payable Current tax liabilities Inventory Goodwill Cash and cash equivalents PPE at carrying value Accumulated depreciation Long-term loans granted (8%) Prepayments Trade receivables STATEMENT OF PROFIT OR LOSS Revenue Operating expenses Profit before taxation ADDITIONAL INFORMATION: Alle rente en dividende word op die eindsaldo's bereken. • All interest and dividends are calculated on the • Die bruto wins persentasie is 25%. • The gross profit percentage is 25% • Die effektiewe belastingkoers beloop 25%. • The effective tax rate amounts to 25%. • Skuldbriewe ter waarde van R6 000 is in 1 000 gewone aandele omskep. • Debentures to the value of R6 000 were converted • Skuldbriewe ter waarde van R5 000 moet in die volgende jaar afgelos word. Hierdie bedrag is reeds in ag geneem by die 2021 saldo van skuldbriewe. • EAT met ‘n drawaarde van R60 000 is vir R50 000 verkoop. Geen EAT is gedurende die jaar aangekoop nie. closing balances. into 1 000 ordinary shares. • Debentures to the value of R5 000 must be redeemed within the next year. This amount has already been taken into consideration in the 2021 balance for debentures. • PPE with a carrying value of R60 000 was sold for R50 000. No PPE was purchased during the year. 3 • ‘n Dividend van 30c per gewone aandeel is verklaar. • A dividend of 30c per ordinary share was declared. • • Die markprys per gewone aandeel is R8. • The market price per ordinary share is R8. • 40% of sales were on credit, whilst 70% of 40% van verkope was op krediet, terwyl 70% van aankope in kontant plaasgevind het. purchases were made in cash. • Bedryfsuitgawes sluit huur betaal van R9 000 in. • Operating expenses include rent paid of R9 000. • Aanvaar 360 dae per jaar. • Assume 360 days per annum. DOEN DIE VOLGENDE: 1 Stel die Staat van finansiële stand op. 2 Stel die Staat van wins of verlies op. 3 Stel die Staat van kontantvloei op. 4 Bereken die volgende verhoudingsgetalle vir die jaar 2022: DO THE FOLLOWING: Compile the Statement of financial position. Compile the Statement of profit or loss. Compile the Statement of cash flow. Calculate the following ratios for the year 2022: ANTWOORD ANSWER 4.1 Ondernemingsrentabiliteit (enger sin) Return on assets (narrower sense) 4.2 Koste van skuld Cost of debt 4.3 Rentabiliteit van ekwiteit 4.4 EENHEID UNIT Return on equity Rentabiliteit van aandeelhouersbelang Return on shareholders’ equity 4.5 Eerste likiditeitsverhouding Current ratio 4.6 Vuurproefverhouding Acid test (Quick) ratio 4.7 Bedryfswinsmarge Operating profit margin 4.8 Ondernemingswinsmarge Enterprise profit margin 4.9 Vaste verpligtinge dekking Fixed obligation coverage 4.10 Handelskrediteure omlooptyd Trade payables turnover time 4.11 Handelsdebiteure omlooptyd Trade receivables turnover time 4.12 Kontant omloopsnelheid Cash turnover ratio 4.13 Skuld-tot-ekwiteit verhouding Debt-to-equity ratio 4.14 Verdienste-opbrengs Earnings yield 4.15 Prysverdiensteverhouding Price-earnings ratio 4.16 Voorkeurdividend dekking Preference dividend coverage 4.17 Netto kontantvloeimarge Net cash flow margin 4.18 Kontant investeringsdekking Cash investment coverage 4 VRAAG 3 - Laser Bpk QUESTION 3 - Laser Ltd 'n Uittreksel uit die Staat van finansiële stand op 31 Desember 2022 en 2021, en die Staat van wins of verlies vir 2022 verskyn hieronder: STAAT VAN FINANSIËLE STAND Uitgereikte gewone aandelekapitaal (2022: 25 000; 2021: 20 000) Langtermyn lening (14%) Behoue verdienste Algemene Reserwes Handelskrediteure 10% Voorkeuraandele Verband (9%) Oortrokke bankrekening (10%) Lopende belasting aanspreeklikhede Dividende betaalbaar Klandisiewaarde Kontant- en kontantekwivalente EAT teen kosprys Voorraad Opgelope waardevermindering Aandeel beleggings Vooruitbetalings Handelsdebiteure An extract from the Statement of financial position on 31 December 2022 and 2021, and the Statement of profit or loss for 2022 appears below: 2022 R 209 000 2021 R 160 000 40 000 75 000 14 000 49 000 22 000 160 000 20 000 8 000 3 000 20 000 37 000 700 000 26 000 230 000 14 000 5 000 28 000 35 000 57 000 10 000 35 000 27 000 170 000 22 000 5 000 4 000 20 000 32 000 600 000 34 000 200 000 18 000 2 000 19 000 STAAT VAN WINS OF VERLIES Bedryfsuitgawes (waardevermindering = 50 000) 126 500 550 ADDISIONELE INLIGTING: • Alle rente en dividende word op die eindsaldo's bereken. Issued ordinary share capital (2022: 25 000; 2021: 20 000) Long-term loan (14%) Retained earnings General Reserves Trade payables 10% Preference shares Mortgage bond (9%) Bank overdraft (10%) Current tax liabilities Dividends payable Goodwill Cash and cash equivalents PPE at cost price Inventory Accumulated depreciation Share investments Prepayments Trade receivables STATEMENT OF PROFIT OR LOSS 2022 Beleggingsinkomste STATEMENT OF FINANCIAL POSITION Operating expenses (depreciation = 50 000) Investment income ADDITIONAL INFORMATION: • All interest and dividends are calculated on the closing balances. • Die winstoeslag persentasie is 25%. • The mark-up percentage is 25% • Die effektiewe belastingkoers beloop 20%. • The effective tax rate amounts to 20%. • Voorkeuraandele ter waarde van R9 000 is in 1 000 gewone aandele omskep. • Preference shares to the value of R9 000 were Aandelebeleggings met ‘n boekwaarde van R7 000 is gedurende die jaar vir R8 700 verkoop. EAT ter waarde van R160 000 is aangekoop, terwyl ou EAT vir R54 000 verkoop is. ‘n Dividend van 120c per gewone aandeel is verklaar. • Share investments with a book value of R7 000 was sold during the year for R8 700. • PPE to the value of R160 000 was purchased, whilst old PPE was sold for R54 000. • A dividend of 120c per ordinary share was declared. Die markprys per gewone aandeel is R12. • The market price per ordinary share is R12. • • • • converted into 1 000 ordinary shares. 5 • • • 60% van verkope was op krediet, terwyl 70% van aankope in kontant plaasgevind het. Bedryfsuitgawes sluit huur betaal van R15 000 in. • 60% of sales were on credit, whilst 70% of Aanvaar 360 dae per jaar. • Assume 360 days per annum. purchases were made for cash. • Operating expenses include rent paid of R15 000. DOEN DIE VOLGENDE: 1 Stel die Staat van finansiële stand op. 2 Stel die Staat van wins of verlies op. 3 Stel die Staat van kontantvloei op. 4 Bereken die volgende verhoudingsgetalle vir die jaar 2022: DO THE FOLLOWING: Compile the Statement of financial position. Compile the Statement of profit or loss. Compile the Statement of cash flow. Calculate the following ratios for the year 2022: ANTWOORD ANSWER 4.1 Ondernemingsrentabiliteit (ruimer sin) 4.2 Koste van skuld 4.3 Rentabiliteit van finansiële bates 4.4 Rentabiliteit van aandeelhouersbelang 4.5 Kontantverhouding 4.6 Vuurproefverhouding 4.7 EBIT-marge 4.8 Bruto winsmarge 4.9 Voorkeurdividende dekking EENHEID UNIT Return on assets (broader sense) Cost of debt Return on financial assets Return on shareholders’ equity Cash ratio Acid test (Quick) ratio EBIT-margin Gross profit margin Preference dividends coverage 4.10 Voorraad omlooptyd Inventory turnover time 4.11 Handelsdebiteure omlooptyd Trade receivables turnover time 4.12 Bedryfsbate omloopsnelheid Current asset turnover ratio 4.13 Skuld-tot-bate verhouding Debt-to-asset ratio 4.14 Kontant dividende dekking Cash dividends coverage 4.15 Kontant investeringsdekking 4.16 Verdienste per aandeel 4.17 Dividend uitbetalingskoers 4.18 Markwaarde-tot-boekwaarde Cash investment coverage Earnings per share Dividend payout ratio Market value to book value 6 HOOFSTUK 4 INVESTERINGSBESLUIT CHAPTER 4 INVESTMENT DECISION VRAAG 1 - Lungo Bpk QUESTION 1 - Lungo Ltd Lungo Bpk. oorweeg om hul produksie fasiliteite uit te brei deur die aankoop van ʼn addisionele kompressor. Die kosprys van die kompressor is R200 000 (15% BTW uitgesluit). Die koste om die kompressor te vervoer tot by die fabriek beloop R18 000 en die installasiekoste is R14 000. Die beraamde ekonomiese leeftyd van die kompressor is vyf jaar en reglynige waardevermindering sal oor hierdie periode voorsien word. Lungo Ltd. is considering expanding their production facilities with the purchase of a new compressor. The cost price of the compressor is R200 000 (15% VAT excluded). The cost of transporting the compressor to the factory is R18 000 and the installation cost is R14 000. The estimated economic lifetime of the new compressor is five years and straight-line depreciation will be provided over this period. Die gebruik van die nuwe kompressor sal lei tot ʼn aanvanklike toename in die netto bedryfskapitaal van R24 000. Verder verwag Lungo Bpk. ʼn jaarlikse addisionele investering in netto bedryfskapitaal van R5 000 oor die leeftyd van die kompressor. The use of the new compressor will result in an initial increase in net working capital of R24 000. Lungo Ltd. furthermore expects an additional investment in net working capital of R5 000 per year over the economic lifetime of the compressor. Gestel Lungo Bpk. besluit om na drie jaar die kompressor te verkoop vir R350 000. Die verwyderingskoste van die kompressor sal R15 000 beloop. Die maatskappy se effektiewe belastingkoers beloop 30%. Suppose that Lungo Ltd decides to sell the compressor after three years for R350 000. The removal of the compressor will cost R15 000. The company’s effective tax rate is 30%. Bereken die volgende: Antwoord / Answer Calculate the following: 1 Die aanvanklike investering van die kompressor. The initial investment amount of the compressor. 2 Die terminale kontantvloei aan die einde van drie jaar. The terminal cash flow of compressor after three years. 7 the VRAAG 2 - Protext Bpk QUESTION 2 - Protext Ltd Protext Bpk. oorweeg die aankoop van ʼn nuwe masjien om hul produksiekapasiteit te verhoog. Protext Ltd is considering buying a new machine to increase their production capacity. Die koopprys van die nuwe masjien beloop R1 200 000. Die voltooide masjien sal vanaf Johannesburg na Kaapstad vervoer word teen 'n koste van R35 000. Ten einde die nuwe masjien te kan installeer in sy nuwe posisie, moet 'n gedeelte van die dak van die fabrieksgebou verwyder word, en 'n hyskraan moet vir twee dae gehuur word ten einde die nuwe masjien in die fabrieksgebou te laat afsak. Die verwydering en herstel van die dak sal R20 000 beloop, terwyl die hyskraan gehuur kan word teen 'n daaglikse tarief van R7 500. Protext Bpk. sal kontant betaal vir die nuwe masjien en derhalwe kwalifiseer vir ʼn kontantkorting van 3% op die koopprys. Die verwagte ekonomiese leeftyd van die nuwe masjien is 10 jaar. The purchase price of the new machine amounts to R1 200 000. The assembled machine will be transported from Johannesburg to Cape Town at a cost of R35 000. In order to install the new machine in its new location, a section of the roof of the factory building needs to be removed, and a crane has to be hired for two days in order to lower the new machine into the factory building. The removal and replacement of the roof will amount to R20 000, whilst the crane can be hired at a daily rate of R7 500. Protext Ltd will pay for the new machine in cash, therefore qualifying for a cash discount of 3% on the purchase price. The expected economic lifetime of the new machine is 10 years. Waardevermindering vir die masjien vind volgens die reguitlynmetode plaas. Depreciation for the machine is calculated according to the straight line method. Die netto bedryfskapitaal sal soos volg verander wanneer die nuwe masjien aangekoop word: The working capital will change as follows when the existing machine is purchased: • Voorraad sal met R50 000 toeneem tot R85 000 • Handelsdebiteure sal afneem van R120 000 tot R75 000 • Handelskrediteure sal toeneem met 5% vanaf R60 000. • Inventory will increase by R50 000 to R85 000, • Trade receivables will decrease from R120 000 to R75 000 • Trade payables will increase by 5% from R60 000. Die verwagte verkoopsinkomste verbonde aan die gebruik van die nuwe masjien beloop R1 370 000 per jaar terwyl die uitgawes, waardevermindering ingesluit, R973 400 beloop. The expected sales revenue associated with the use of the new machine amount to R1 370 000 per year, whilst the expenses, depreciation included, amount to R973 400. Die toepaslike belastingkoers is 30%. The applicable tax rate is 30%. 8 Bereken die volgende: Antwoord / Answer Calculate the following: 1 Die geïnstalleerde koste van die nuwe masjien. The installed cost of the new machine. 2 Die verandering in netto bedryfskapitaal met die aankoop van die nuwe masjien. The change in net working capital with the purchase of the new machine. 3 Die totale aanvanklike investering. The total initial investment. 4 Die jaarlikse na-belaste bedryfskontantvloei weens die gebruik van die nuwe masjien. The annual after-tax operating cash flow due to the use of the new machine. 5 Gestel Protext Bpk. besluit om na vier jaar die masjien te verkoop vir R850 000. Die verwydering van die masjien sal R50 000 kos. Bereken die volgende waardes: Suppose Protext Ltd decides to sell the machine after four years for R850 000. The removal of the machine will amount to R50 000. Calculate the following values: Die kapitaalwins met die verkoop van die masjien. The capital gain with the sale of the machine. Die belasting betaalbaar/terug ontvangbaar weens die rekening5.2 kundige wins/verlies met die verkoop van die masjien. The taxation payable/receivable due to the accounting profit/loss with the sale of the machine. Die terminale kontantvloei van die masjien na vier jaar. The terminal cash flow of the machine after four years. 5.1 5.3 Ignoreer Vraag 5: 6 Ignore Question 5: Suppose Protext Ltd decides to sell the machine after four years for R600 000. The removal of the machine will amount to R50 000. The rehabilitation cost of the building that the machine was housed in, will amount to R60 000. Calculate: Gestel Protext Bpk. besluit om na vier jaar die masjien te verkoop vir R600 000. Die verwydering van die masjien sal R50 000 kos. Die rehabilitasie kostes aan die gebou waarin die masjien gehuisves was, sal R60 000 beloop. Bereken: Die kapitaalwins met die verkoop van die masjien. The capital gain with the sale of the machine. Die belasting betaalbaar/terug ontvangbaar weens die rekening6.2 kundige wins/verlies met die verkoop van die masjien. The taxation payable/receivable due to the accounting profit/loss with the sale of the machine. Die terminale kontantvloei van die masjien na vier jaar. The terminal cash flow of the machine after four years. 6.1 6.3 9 HOOFSTUK 5 FINANSIERINGSBESLUIT CHAPTER 5 FINANCING DECISION VRAAG 1 Gegewe die volgende inligting investerings- en kapitaalbegrotings: QUESTION 1 rakende Given the following information regarding investment and capital budgets: Duursame kapitaalbehoefte: R180 000 Gemiddelde wisselende kapitaalbehoefte: R65 000 Maksimum wisselende kapitaalbehoefte: R156 000 Permanent capital requirement: R180 000 Average variable capital requirement: R 65 000 Maximum variable capital requirement: R156 000 Vreemde kapitaal word gebruik om die duursame en wisselende kapitaalbehoefte te finansier. Die duursame kapitaalbehoefte gaan met langtermynkrediet teen 8% per jaar gefinansier word. Die wisselende kapitaalbehoefte kan met korttermynkrediet teen 11% per jaar of langtermynkrediet teen 8% gefinansier word. Die maksimum bedryfsbates gedurende die jaar beloop R166 000. Die periode van gebruik van die wisselende kapitaal is gelyk aan 5 maande. Ongebruikte kapitaal kan teen 6% herbelê word. Debt capital will be used to finance the permanent and variable capital requirement. The permanent capital requirement will be financed with long-term debt at 8% per year. The variable capital requirement can be financed with shortterm debt at 11% per year or long term debt at 8%. The maximum current assets during the year amounts to R166 000. The period of application of the variable capital equals 5 months. Nonapplied capital can be reinvested at 6%. Bereken die volgende: Antwoord / Answer Calculate the following: 1 Die maksimum kapitaalbehoefte. The maximum capital requirement. 2 Die bedrag van nie-bedryfsbates. The amount of non-current assets. Die finansieringskoste van die wisselende kapitaalbehoefte vir die jaar indien ’n konserwatiewe finansieringsbeleid gevolg word. Die finansieringskoste van die wisselende kapitaalbehoefte vir die jaar indien ’n aggressiewe finansieringsbeleid gevolg word. The finance costs of the variable capital requirement for the year, should a conservative financing approach be followed. The finance costs of the variable capital requirement for the year, should an aggressive financing approach be followed. 6 Indien die langtermynkrediet wat gebruik word om die wisselende kapitaalbehoefte te finansier in die periodes van leegloop herbelê word, bereken die effektiewe koste (rℓ) van die langtermynkrediet. If the long-term credit used to finance the variable capital requirement is reinvested in the periods of non-application, calculate the effective cost (rℓ) of the longterm credit. 7 Die kritiese termyn (in maande) ten opsigte van die wisselende kapitaalbehoefte. The critical period (in months) in terms of the variable capital requirement. 3 4 10 VRAAG 2 – Excelle Bpk. QUESTION 2 – Excelle Ltd. Excelle Bpk. beplan om ‘n nuwe fabriek te bou. Die totale koste van die projek beloop R13 miljoen. Die onderneming het ‘n keuse tussen twee finansieringsalternatiewe. Indien die eerste alternatief gebruik word, word R10 miljoen se gewone aandele uitgereik, R2 miljoen se 14% voorkeuraandele, en die oorblywende gedeelte word deur 12% skuldbriewe gefinansier. Die tweede alternatief bestaan uit R2 miljoen se gewone aandele, R1 miljoen se 14% voorkeuraandele, R4 miljoen se 12% skuldbriewe en ‘n 10% langtermynlening vir die oorblywende gedeelte. Excelle Ltd. plans to build a new factory. The total cost of the project amounts to R13 million. The enterprise has a choice between two financing alternatives. If the first alternative is used, ordinary shares of R10 million is issued, R2 million 14% preference shares is issued, and the remaining part is financed by 12% debentures. The second alternative consists of ordinary shares of R2 million, R1 million 14% preference shares, R4 million 12% debentures and a 10% long-term loan for the remainder. Die volgende voorsien: The following provided: addisionele inligting word - Die verwagte bedryfswins vir beide alternatiewe beloop R1 000 000. - Gewone aandele word uitgereik teen R20 per aandeel (vir beide alternatiewe). - Die effektiewe belastingkoers is 30%. additional information is - The expected operating profit for both alternatives amounts to R1 000 000. - Ordinary shares are issued at R20 per share (for both alternatives). - The effective tax rate is 30%. Beantwoord die volgende vrae: Answer the following questions: 1 Stel ‘n verkorte staat van wins of verlies op vir beide alternatiewe. Compile an abbreviated statement of profit or loss for both alternatives. 2 Bereken die verdienste per aandeel vir die twee alternatiewe. Calculate the earnings per share for the two alternatives. 3 Bereken die onverskilligheidspunt ten opsigte van die bedryfswins vir die twee alternatiewe. Calculate the indifference point in terms of the operating profit for the two alternatives. 11 VRAAG 3 – Hoofweg Bpk. QUESTION 3 – Highway Ltd. Hoofweg Bpk. het die volgende kapitaalstruktuur op 28 Februarie 2022 Highway Ltd has the following capital structure on 28 February 2022: R10 000 6 000 Ordinary shares (10 000) Preference shares (10%) Verdeelbare reserwes 7 000 Distributable reserves Aandeelhouersbelang 23 000 6 000 Shareholders' equity Non-current liabilities 1 000 Current liabilities R30 000 TOTAL CAPITAL Gewone aandele (10 000) Voorkeuraandele (10%) Nie-bedryfslaste Bedryfslaste TOTALE KAPITAAL Die huidige markprys van Hoofweg Bpk. se gewone aandele beloop R3,35 per aandeel. Die maatskappy wil uitbreidings ter waarde van R12 000 doen en besluit om die nodige finansiering met behulp van ‘n regte-uitgifte teen R3 per aandeel te bekom. Bereken die volgende: 1 2 3 4 The current market price of the ordinary shares of Highway Ltd. is R3,35 per share. The company wants to execute expansions to the value of R12 000 and decide to obtain the required financing by means of a rights issue at R3 per share. Antwoord / Answer Calculate the following: Die uitgifteverhouding (N). The issue ratio (N). Die waarde van ‘n reg gedurende die cum-regte periode (V). Die teoretiese aandeelprys gedurende die ex-regte periode (M*). Die waarde van die regte benodig om een nuwe aandeel te koop. The value of a right during the cum rights period (V). The theoretical share price during the ex rights period (M*). The value of the rights required to purchase one new share. VRAAG 4 – Winpro Bpk. QUESTION 4 – Winpro Ltd. Die volgende items uit die finansiële state van WinPro Bpk. word aan jou verskaf: You are provided with the following items from the financial statements of WinPro Ltd: Staat van finansiële stand Gewone aandele Reserwes R 600 000 R 300 000 Statement of financial position Ordinary shares Reserves 8% Voorkeuraandele R 100 000 8% Preference shares 15% Skuldbriewe R 200 000 15% Debentures Staat van wins of verlies Bedryfswins Beleggingsinkomste R 200 000 R 10 000 Statement of profit or loss Operating profit Investment income Lopende belasting uitgawe R 72 000 Income tax expense Gewone dividende R 20 000 Ordinary dividends Bereken die volhoubare groeikoers van WinPro Beperk: Calculate the sustainable growth rate of WinPro Limited: 12 VRAAG 5 – Sondertyd Bpk. QUESTION 5 – Sondertyd Ltd. Sondertyd Bpk. moet besluit of daar van langtermyn- of korttermynkrediet gebruik gemaak gaan word om die wisselende kapitaalbehoefte te finansier. Langtermynkrediet is beskikbaar teen 14% per jaar, terwyl korttermynkrediet bekom kan word teen 16%. Gedurende die tydperk wat die langtermynkrediet nie benut word nie, kan dit belê word teen 10%. Beantwoord die volgende: 1 2 3 4 Sondertyd Ltd. must decide if it is going to use long-term credit or short-term credit to finance its variable capital requirement. Long-term credit is available at 14% per year, while short-term credit can be obtained at 16%. During the period that the long-term credit is not utilised, it can be invested at 10%. Antwoord / Answer Bereken die effektiewe koste van langtermynkrediet indien die wisselende kapitaalbehoefte vir 4 maande duur. Sal jy van langtermyn- of korttermynkrediet gebruik maak om die wisselende kapitaal te finansier? Motiveer. Bereken die kritiese termyn (in maande). Indien die onderneming se wisselende kapitaalbehoefte (n) verleng na 6 maande, sal dit voordeliger wees om lang- of korttermynkrediet te gebruik? Motiveer. Answer the following: Calculate the effective cost of long-term credit if the variable capital requirement lasts for 4 months. Will you use long-term or short-term credit to finance the variable capital requirement? Motivate. Calculate the critical term (in months). If the enterprise’s variable capital requirement (n) increases to 6 months, would it be preferable to use long-term or short-term credit? Motivate. 13 HOOFSTUK 7 VOORRAAD CHAPTER 7 INVENTORY VRAAG 1: Stellenbosch munisipaliteit QUESTION 1: Stellenbosch municipality Stellenbosch Munisipaliteit voorsien energie besparende gloeilampe aan sy inwoners teen ‘n tempo van 3 000 per maand. Jy is pas aangestel as die aankoper by die munisipaliteit en is verantwoordelik vir die aankope van die gloeilampe by Evershine Vervaardigers. Die huidige beleid is om 3 000 gloeilampe per keer te bestel. Met jou kennis van optimale bestelhoeveelhede doen jy ‘n aantal berekeninge om te bepaal of die huidige beleid ekonomies is. Jou koste-berekening toon dat dit R10 kos om 'n bestelling te plaas en die beraamde jaarlikse drakoste is 50c per gloeilamp. Bereken die volgende: Stellenbosch Municipality provides energy saving light bulbs to its residents at a tempo of 3 000 per month. You have just been appointed by the municipality as their buyer and are responsible for purchasing the light bulbs from Evershine Manufacturers. The present policy is to order 3 000 light bulbs at a time. With your knowledge of economic order quantities you do some calculations to determine whether the present policy is economical. Your cost accounting indicates that it costs R10 to place an order and the estimated annual carrying cost is 50c per light bulb. Antwoord / Answer Calculate the following: 1 Die optimale bestelhoeveelheid. The optimal order quantity. 2 Die totale jaarlikse voorraadkoste van die huidige bestelhoeveelheid. The total annual stock costs of the present order quantity. 3 Die totale jaarlikse voorraadkoste van die optimale bestelhoeveelheid. The total annual stock costs of the optimal order quantity. 4 Die persentasie besparing weens 'n omskakeling na die optimale bestelhoeveelheid. The percentage saving by switching to the optimal order quantity. 14 VRAAG 2: Wonderwerk munisipaliteit QUESTION 2 Miracle municipality Wonderwerk Munisipaliteit voorsien vullisdromme aan sy inwoners teen ‘n tempo van 200 per maand. Jy is pas aangestel as die aankoper by die munisipaliteit en is verantwoordelik vir die aankope van die vullisdromme by Dustbin Makers. Die huidige beleid is om 300 vullisdromme per keer te bestel. Met jou kennis van optimale bestelhoeveelhede doen jy ‘n aantal berekeninge om te bepaal of die huidige beleid ekonomies is. Jou kosteberekening toon dat dit R300 kos om 'n bestelling te plaas en die beraamde jaarlikse drakoste is R9. Bereken die volgende: Miracle Municipality provides dustbins to its residents at a tempo of 200 per month. You have just been appointed by the municipality as their buyer and are responsible for purchasing the dustbins from Dustbin Makers. The present policy is to order 300 dustbins at a time. With your knowledge of economic order quantities you do some calculations to determine whether the present policy is economical. Your cost accounting indicates that it costs R300 to place an order and the estimated annual carrying cost is R9. Antwoord / Answer Calculate the following: 1 Die optimale bestelhoeveelheid. The optimal order quantity. 2 Die totale jaarlikse voorraadkoste van die huidige bestelhoeveelheid. The total annual stock costs of the present order quantity. 3 Die totale jaarlikse voorraadkoste van die optimale bestelhoeveelheid The total annual stock costs of the optimal order quantity. 4 Die persentasie besparing weens 'n omskakeling na die optimale bestelhoeveelheid. The percentage saving by switching to the optimal order quantity. Twee maande nadat jy na die nuwe ekonomiese bestelhoeveelheid oorgeskakel het, besluit Dustbin Makers om met jou bestelling te begin eers nadat hulle dit ontvang het. Hulle sal dan die vullisdromme aflewer soos hulle dit vervaardig. Hulle is in staat om 6 000 vullisdromme per jaar te vervaardig. Weens hoë vervoerkostes is hulle net bereid om die vullisdromme in veelvoude van 100 op ‘n slag af te lewer. Bereken die volgende: Two months after you implemented the new economic order quantity, Dustbin Makers decides to only produce your order after having received it. They will then deliver the dustbins as they produce them. They are able to produce 6 000 dustbins per annum. Due to the high delivery costs they are only willing to deliver the dustbins in multiples of 100 at a time. Antwoord / Answer Calculate the following: 1. 5 Die hoeveelheid vullisdromme wat nou per slag bestel sal word. The number of dustbins that will now be ordered at a time. 2. 6 Die totale jaarlikse voorraadkoste van hierdie bestelhoeveelheid. The total annual stock costs of this order quantity. 15 HOOFSTUK 8 KONTANT CHAPTER 8 CASH VRAAG 1: Amloc Bpk. QUESTION 1: Amloc Ltd. Amloc Bpk. gebruik die Miller-Orr model om hulle kontant te bestuur. Tans is die omskeppingskoste R36, die daaglikse variansie in kontantvloei is R72 000 en jaarliks is die geleentheidskoste 12%. Die maatskappy wil ’n minimum kontantsaldo van R500 handhaaf. Die jaar het 360 dae. Bereken die volgende: Amloc Ltd. uses the Miller-Orr model to manage their cash. The current conversion cost is R36, the daily variance in cash flow is R72 000 and the annual opportunity cost is 12%. The company wants to maintain a minimum cash balance of R500. The year has 360 days. Antwoord / Answer Calculate the following: 1 Die terugkeerpunt The return point 2 Die boonste limiet The upper limit 3 Die gemiddelde kontantbalans The average cash balance 16 HOOFSTUK 9 HANDELSDEBITEURE CHAPTER 9 TRADE RECEIVABLES VRAAG 1: Betaal Bpk. QUESTION 1: Pay Ltd. Betaal Bpk. se verkope is tans alles op krediet en die onderneming bied tans geen kontantkorting nie. Betaal Beperk dink daaraan om ‘n 5% kontantkorting te gee vir betalings wat binne 25 dae gemaak word. Die verkoopprys per eenheid is R80 en veranderlike koste is R66 per eenheid. Die onderneming se vereiste opbrengskoers op beleggings met soortgelyke risiko is 20%. Pay Limited currently makes all sales on credit and offers no cash discount. Pay Limited is considering a 5% cash discount for payment within 25 days. The selling price is R80 per unit and variable cost per unit is R66. The firm’s required rate of return on equal-risk investments is 20%. • Huidiglik verkoop die onderneming 80 000 eenhede. Met die kontantkorting word verwag dat 84 000 eenhede verkoop sal word. • Die onderneming se huidige gemiddelde invorderingstermyn is 60 dae. Met die kontantkorting word verwag dat die gemiddelde invorderingstermyn tot 45 dae sal daal. • Daar word verwag dat 70% van verkope die kontantkorting sal opneem. • Currently the firm sells 80 000 units. With the cash discount it is expected that 84 000 units will be sold. • The firm’s current average collection period is 60 days. With the cash discount it is expected that the average collection period will fall to 45 days. • It is expected that 70% of sales will take the discount. Gebruik die bostaande inligting om die netto wins / (verlies) uit die implementering van die voorgestelde kontantafslag te bereken. Dui ten slotte ook aan of die onderneming die voorgestelde kontant-afslag moet aanbied. Use the information above to calculate the net profit / (loss) from implementing the proposed cash discount. In conclusion, also indicate whether the firm should offer the proposed cash discount. Berekeninge Calculations 17 Bereken die volgende: Antwoord / Answer Calculate the following: 1 Die winsbydrae uit die addisionele verkope beloop: The profit contributed by the additional sales amounts to: 2 Die koste van die kontantkorting beloop: The cost of the cash discount amounts to: 3 Die omloopsnelheid van handelsdebiteure volgens die huidige plan beloop: The turnover rate of trade receivables for the present plan is: 4 Die omloopsnelheid van handelsdebiteure volgens die voorgestelde plan is: The turnover rate of trade receivables for the proposed plan is: 5 Die gemiddelde investering in handelsdebiteure volgens die huidige plan beloop: The average investment in trade receivables for the present plan amounts to: 6 Die gemiddelde investering in handelsdebiteure volgens die voorgestelde plan beloop: The average investment in trade receivables for the proposed plan amounts to: 7 Die koste (wins) van die marginale investering in handelsdebiteure beloop: The cost (profit) of the marginal investment in trade receivables amounts to: 8 Die netto wins (verlies) uit die implementering van die voorgestelde plan beloop: The net profit (loss) from implementing the proposed plan amounts to: 9 Moet die onderneming die kontantafslag aanbied? (Omkring die korrekte opsie) JA NEE YES NO 18 Should the firm offer the cash discount? (Circle the correct option)