HOOFSTUK 2 & 3
ONTLEDING VAN STATE
CHAPTER 2 & 3
ANALYSIS OF STATEMENTS
VRAAG 1 - MB Bpk.
QUESTION 1 - MB Ltd.
Die volgende gegewens van MB Bpk. vir die
jaar geëindig op 31 Desember 2022, word
aan jou verskaf:
STAAT VAN FINANSIËLE STAND
Uitgereikte gewone aandelekapitaal
(2022 = 165 000; 2021 = 140 000)
11% Voorkeuraandelekapitaal
Uitgestelde belasting laste
Algemene reserwes
Opgelope waardevermindering
Behoue verdienste
Skuldbriewe (12%)
Langtermynlening (14%)
Handelskrediteure
Oortrokke bank
Lopende belasting aanspreeklikhede
Dividend betaalbaar
EAT teen kosprys
Kontant
Langtermyn lenings toegestaan (8%)
Aandeelbeleggings
Vooruitbetalings
Voorraad
Handelsdebiteure
The following information of MB Ltd. for the
year ended on 31 December 2022, is
provided to you:
2022
R
2021
R
215 000
140 000
10 000
2 200
27 650
52 550
8 970
52 000
34 000
32 780
24 930
7 260
5 210
311 970
10 450
35 500
61 380
3 100
24 400
25 750
10 000
3 900
27 650
44 750
18 970
46 400
95 600
17 420
5 760
7 230
2 800
239 370
14 900
32 000
54 000
1 200
37 260
41 750
STAAT VAN WINS OF VERLIES
2022
Inkomste
Koste van verkope
Verlies met verkoop van EAT
Wins na belasting
260 000
162 860
1 600
29 050
ADDISIONELE INLIGTING:
• Die bedryfsuitgawes van R34 800 sluit waardevermindering van R15 400 en huur betaal van
R12 000 in.
• Alle rente en dividende word op die eindsaldo's
bereken.
• Daar is 'n dividend van 23c per gewone aandeel
verklaar.
• Dividendinkomste beloop R4 200 terwyl die rente
op die oortrokke bankrekening R5 430 beloop.
• Gedurende die jaar is 25 000 nuwe gewone
aandele verkoop.
STATEMENT OF FINANCIAL POSITION
Issued ordinary share capital
(2022 = 165 000; 2021 = 140 000)
11% Preference share capital
Deferred tax liabilities
General reserves
Accumulated depreciation
Retained earnings
Debentures (12%)
Long-term loans (14%)
Trade payables
Bank overdraft
Current tax liabilities
Dividend payable
PPE at cost price
Cash
Long-term loans granted (8%)
Share investments
Prepayments
Inventory
Trade receivables
STATEMENT OF PROFIT OR LOSS
Revenue
Cost of sales
Loss on disposal of PPE
Profit after taxation
ADDITIONAL INFORMATION:
• The operating expenses of R34 800 include
depreciation of R15 400 and rent paid of R12 000.
• All interest and dividends are calculated on the
closing balances.
• A dividend of 23c per ordinary share has been
declared.
• Dividend income amounts to R4 200, whilst the
interest on the bank overdraft is R5 430.
• During the year 25 000 new ordinary shares were
sold.
1
•
EAT is vir R14 200 verkoop.
• PPE was sold for R14 200.
•
50% van verkope is kontantverkope.
• Cash sales comprise 50% of sales.
DOEN DIE VOLGENDE:
1
Stel die Staat van finansiële stand op.
2
Stel die Staat van wins of verlies op.
3
Stel die Staat van kontantvloei op.
4
Bereken die volgende verhoudingsgetalle vir die jaar 2022:
DO THE FOLLOWING:
Compile the Statement of financial position.
Compile the Statement of profit or loss.
Compile the Statement of cash flow.
Calculate the following ratios for the
year 2022:
ANTWOORD
ANSWER
EENHEID
UNIT
4.1
Ondernemingsrentabiliteit (ruimer
sin)
4.2
Rentabiliteit van finansiële bates
4.3
Rentabiliteit van ekwiteit
Return on equity
4.4
Rentabiliteit van gewone
aandeelhouersbelang
Return on ordinary shareholders’
equity
4.5
Eerste likiditeitsverhouding
4.6
Kontantverhouding
4.7
Bruto winsmarge
Gross profit margin
4.8
Netto winsmarge
Net profit margin
4.9
Finansiële hefboomfaktor
Return on assets (broader sense)
Return on financial assets
Current ratio
Cash ratio
Financial leverage factor
4.10
Omlooptyd van handelsdebiteure
Turnover time of trade receivables
4.11
Omloopsnelheid van bedryfsbates
Turnover ratio of current assets
4.12
Omloopsnelheid van voorraad
4.13
Skuld-tot-bateverhouding
Debt-to-asset ratio
4.14
Verdienste per aandeel
Earnings per share
4.15
Vaste verpligtinge dekking
Fixed obligations coverage
4.16
Gewone dividende dekking
Ordinary dividend coverage
4.17
Finansieringskoste dekking
Finance cost coverage
Turnover ratio of inventory
2
VRAAG 2 - Stellenbosch Bpk.
QUESTION 2 - Stellenbosch Ltd
'n Uittreksel uit die Staat van finansiële stand
op 31 Desember 2022 en 2021, en die Staat
van wins of verlies vir 2022 verskyn hieronder:
STAAT VAN FINANSIËLE STAND
Uitgereikte gewone aandelekapitaal
(2022: 5 000; 2021: 6 000)
Skuldbriewe (11%)
Behoue verdienste
Nie-beherende belang
Uitgestelde belasting las
Handelskrediteure
Lopende gedeelte van skuldbriewe
12% Voorkeuraandele
Herwaardasiereserwe
Verband (10%)
Oortrokke bankrekening (15%)
Dividende betaalbaar
Lopende belasting aanspreeklikhede
Voorraad
Klandisiewaarde
Kontant- en kontantekwivalente
EAT teen drawaarde
Opgelope waardevermindering
Langtermyn lenings toegestaan (8%)
Vooruitbetalings
Handelsdebiteure
STAAT VAN WINS OF VERLIES
Inkomste
Bedryfsuitgawes
Wins voor belasting
An extract from the Statement of financial
position on 31 December 2022 and 2021, and the
Statement of profit or loss for 2022 appears
below:
2022
R
2021
R
20 000
24 000
15 000
29 000
3 000
3 000
12 000
5 000
8 000
60 000
32 000
8 000
2 000
3 000
25 000
10 000
22 000
100 000
150 000
20 000
3 000
20 000
26 000
17 000
4 000
5 000
25 000
0
5 000
0
79 000
34 000
5 000
6 000
35 000
15 000
31 000
115 000
175 000
16 000
1 000
17 000
2022
320 000
45 500
19 500
ADDISIONELE INLIGTING:
•
STATEMENT OF FINANCIAL POSITION
Issued ordinary share capital
(2022: 5 000; 2021: 6 000)
Debentures (11%)
Retained earnings
Non-controlling interest
Deferred tax liability
Trade payables
Current portion of debentures
12% Preference shares
Revaluation reserve
Mortgage bond (10%)
Bank overdraft (15%)
Dividends payable
Current tax liabilities
Inventory
Goodwill
Cash and cash equivalents
PPE at carrying value
Accumulated depreciation
Long-term loans granted (8%)
Prepayments
Trade receivables
STATEMENT OF PROFIT OR LOSS
Revenue
Operating expenses
Profit before taxation
ADDITIONAL INFORMATION:
Alle rente en dividende word op die eindsaldo's
bereken.
• All interest and dividends are calculated on the
•
Die bruto wins persentasie is 25%.
• The gross profit percentage is 25%
•
Die effektiewe belastingkoers beloop 25%.
• The effective tax rate amounts to 25%.
•
Skuldbriewe ter waarde van R6 000 is in 1 000
gewone aandele omskep.
• Debentures to the value of R6 000 were converted
•
Skuldbriewe ter waarde van R5 000 moet in die
volgende jaar afgelos word. Hierdie bedrag is reeds
in ag geneem by die 2021 saldo van skuldbriewe.
•
EAT met ‘n drawaarde van R60 000 is vir R50 000
verkoop. Geen EAT is gedurende die jaar
aangekoop nie.
closing balances.
into 1 000 ordinary shares.
• Debentures to the value of R5 000 must be
redeemed within the next year. This amount has
already been taken into consideration in the 2021
balance for debentures.
• PPE with a carrying value of R60 000 was sold for
R50 000. No PPE was purchased during the year.
3
•
‘n Dividend van 30c per gewone aandeel is verklaar.
• A dividend of 30c per ordinary share was declared.
•
•
Die markprys per gewone aandeel is R8.
• The market price per ordinary share is R8.
• 40% of sales were on credit, whilst 70% of
40% van verkope was op krediet, terwyl 70% van
aankope in kontant plaasgevind het.
purchases were made in cash.
•
Bedryfsuitgawes sluit huur betaal van R9 000 in.
• Operating expenses include rent paid of R9 000.
•
Aanvaar 360 dae per jaar.
• Assume 360 days per annum.
DOEN DIE VOLGENDE:
1
Stel die Staat van finansiële stand op.
2
Stel die Staat van wins of verlies op.
3
Stel die Staat van kontantvloei op.
4
Bereken die volgende verhoudingsgetalle vir die jaar 2022:
DO THE FOLLOWING:
Compile the Statement of financial position.
Compile the Statement of profit or loss.
Compile the Statement of cash flow.
Calculate the following ratios for the
year 2022:
ANTWOORD
ANSWER
4.1
Ondernemingsrentabiliteit (enger
sin)
Return on assets (narrower sense)
4.2 Koste van skuld
Cost of debt
4.3 Rentabiliteit van ekwiteit
4.4
EENHEID
UNIT
Return on equity
Rentabiliteit van
aandeelhouersbelang
Return on shareholders’ equity
4.5 Eerste likiditeitsverhouding
Current ratio
4.6 Vuurproefverhouding
Acid test (Quick) ratio
4.7 Bedryfswinsmarge
Operating profit margin
4.8 Ondernemingswinsmarge
Enterprise profit margin
4.9 Vaste verpligtinge dekking
Fixed obligation coverage
4.10 Handelskrediteure omlooptyd
Trade payables turnover time
4.11 Handelsdebiteure omlooptyd
Trade receivables turnover time
4.12 Kontant omloopsnelheid
Cash turnover ratio
4.13 Skuld-tot-ekwiteit verhouding
Debt-to-equity ratio
4.14 Verdienste-opbrengs
Earnings yield
4.15 Prysverdiensteverhouding
Price-earnings ratio
4.16 Voorkeurdividend dekking
Preference dividend coverage
4.17 Netto kontantvloeimarge
Net cash flow margin
4.18 Kontant investeringsdekking
Cash investment coverage
4
VRAAG 3 - Laser Bpk
QUESTION 3 - Laser Ltd
'n Uittreksel uit die Staat van finansiële stand op
31 Desember 2022 en 2021, en die Staat van wins
of verlies vir 2022 verskyn hieronder:
STAAT VAN FINANSIËLE STAND
Uitgereikte gewone aandelekapitaal
(2022: 25 000; 2021: 20 000)
Langtermyn lening (14%)
Behoue verdienste
Algemene Reserwes
Handelskrediteure
10% Voorkeuraandele
Verband (9%)
Oortrokke bankrekening (10%)
Lopende belasting aanspreeklikhede
Dividende betaalbaar
Klandisiewaarde
Kontant- en kontantekwivalente
EAT teen kosprys
Voorraad
Opgelope waardevermindering
Aandeel beleggings
Vooruitbetalings
Handelsdebiteure
An extract from the Statement of financial
position on 31 December 2022 and 2021, and
the Statement of profit or loss for 2022
appears below:
2022
R
209 000
2021
R
160 000
40 000
75 000
14 000
49 000
22 000
160 000
20 000
8 000
3 000
20 000
37 000
700 000
26 000
230 000
14 000
5 000
28 000
35 000
57 000
10 000
35 000
27 000
170 000
22 000
5 000
4 000
20 000
32 000
600 000
34 000
200 000
18 000
2 000
19 000
STAAT VAN WINS OF VERLIES
Bedryfsuitgawes (waardevermindering = 50 000)
126 500
550
ADDISIONELE INLIGTING:
• Alle rente en dividende word op die eindsaldo's
bereken.
Issued ordinary share capital
(2022: 25 000; 2021: 20 000)
Long-term loan (14%)
Retained earnings
General Reserves
Trade payables
10% Preference shares
Mortgage bond (9%)
Bank overdraft (10%)
Current tax liabilities
Dividends payable
Goodwill
Cash and cash equivalents
PPE at cost price
Inventory
Accumulated depreciation
Share investments
Prepayments
Trade receivables
STATEMENT OF PROFIT OR LOSS
2022
Beleggingsinkomste
STATEMENT OF FINANCIAL POSITION
Operating expenses (depreciation = 50 000)
Investment income
ADDITIONAL INFORMATION:
• All interest and dividends are calculated on the
closing balances.
•
Die winstoeslag persentasie is 25%.
• The mark-up percentage is 25%
•
Die effektiewe belastingkoers beloop 20%.
• The effective tax rate amounts to 20%.
•
Voorkeuraandele ter waarde van R9 000 is in 1 000
gewone aandele omskep.
• Preference shares to the value of R9 000 were
Aandelebeleggings met ‘n boekwaarde van R7 000
is gedurende die jaar vir R8 700 verkoop.
EAT ter waarde van R160 000 is aangekoop, terwyl
ou EAT vir R54 000 verkoop is.
‘n Dividend van 120c per gewone aandeel is
verklaar.
• Share investments with a book value of R7 000 was
sold during the year for R8 700.
• PPE to the value of R160 000 was purchased, whilst
old PPE was sold for R54 000.
• A dividend of 120c per ordinary share was
declared.
Die markprys per gewone aandeel is R12.
• The market price per ordinary share is R12.
•
•
•
•
converted into 1 000 ordinary shares.
5
•
•
•
60% van verkope was op krediet, terwyl 70% van
aankope in kontant plaasgevind het.
Bedryfsuitgawes
sluit
huur
betaal
van
R15 000 in.
• 60% of sales were on credit, whilst 70% of
Aanvaar 360 dae per jaar.
• Assume 360 days per annum.
purchases were made for cash.
• Operating expenses include rent paid of R15 000.
DOEN DIE VOLGENDE:
1
Stel die Staat van finansiële stand op.
2
Stel die Staat van wins of verlies op.
3
Stel die Staat van kontantvloei op.
4
Bereken die volgende verhoudingsgetalle vir die jaar 2022:
DO THE FOLLOWING:
Compile the Statement of financial position.
Compile the Statement of profit or loss.
Compile the Statement of cash flow.
Calculate the following ratios for the
year 2022:
ANTWOORD
ANSWER
4.1
Ondernemingsrentabiliteit (ruimer
sin)
4.2
Koste van skuld
4.3
Rentabiliteit van finansiële bates
4.4
Rentabiliteit van
aandeelhouersbelang
4.5
Kontantverhouding
4.6
Vuurproefverhouding
4.7
EBIT-marge
4.8
Bruto winsmarge
4.9
Voorkeurdividende dekking
EENHEID
UNIT
Return on assets (broader sense)
Cost of debt
Return on financial assets
Return on shareholders’ equity
Cash ratio
Acid test (Quick) ratio
EBIT-margin
Gross profit margin
Preference dividends coverage
4.10
Voorraad omlooptyd
Inventory turnover time
4.11
Handelsdebiteure omlooptyd
Trade receivables turnover time
4.12
Bedryfsbate omloopsnelheid
Current asset turnover ratio
4.13
Skuld-tot-bate verhouding
Debt-to-asset ratio
4.14
Kontant dividende dekking
Cash dividends coverage
4.15
Kontant investeringsdekking
4.16
Verdienste per aandeel
4.17
Dividend uitbetalingskoers
4.18
Markwaarde-tot-boekwaarde
Cash investment coverage
Earnings per share
Dividend payout ratio
Market value to book value
6
HOOFSTUK 4
INVESTERINGSBESLUIT
CHAPTER 4
INVESTMENT DECISION
VRAAG 1 - Lungo Bpk
QUESTION 1 - Lungo Ltd
Lungo Bpk. oorweeg om hul produksie
fasiliteite uit te brei deur die aankoop van ʼn
addisionele kompressor. Die kosprys van die
kompressor is R200 000 (15% BTW
uitgesluit). Die koste om die kompressor te
vervoer tot by die fabriek beloop R18 000 en
die installasiekoste is R14 000. Die beraamde
ekonomiese leeftyd van die kompressor is vyf
jaar en reglynige waardevermindering sal oor
hierdie periode voorsien word.
Lungo Ltd. is considering expanding their
production facilities with the purchase of a
new compressor. The cost price of the
compressor is R200 000 (15% VAT excluded).
The cost of transporting the compressor to
the factory is R18 000 and the installation cost
is R14 000. The estimated economic lifetime
of the new compressor is five years and
straight-line depreciation will be provided
over this period.
Die gebruik van die nuwe kompressor sal lei
tot ʼn aanvanklike toename in die netto
bedryfskapitaal van R24 000. Verder verwag
Lungo Bpk. ʼn jaarlikse addisionele investering
in netto bedryfskapitaal van R5 000 oor die
leeftyd van die kompressor.
The use of the new compressor will result in
an initial increase in net working capital of
R24 000. Lungo Ltd. furthermore expects an
additional investment in net working capital
of R5 000 per year over the economic lifetime
of the compressor.
Gestel Lungo Bpk. besluit om na drie jaar die
kompressor te verkoop vir R350 000. Die
verwyderingskoste van die kompressor sal
R15 000 beloop. Die maatskappy se
effektiewe belastingkoers beloop 30%.
Suppose that Lungo Ltd decides to sell the
compressor after three years for R350 000.
The removal of the compressor will cost
R15 000. The company’s effective tax rate is
30%.
Bereken die volgende:
Antwoord / Answer
Calculate the following:
1
Die aanvanklike investering van
die kompressor.
The initial investment amount of the
compressor.
2
Die terminale kontantvloei aan
die einde van drie jaar.
The terminal cash flow of
compressor after three years.
7
the
VRAAG 2 - Protext Bpk
QUESTION 2 - Protext Ltd
Protext Bpk. oorweeg die aankoop van ʼn nuwe
masjien om hul produksiekapasiteit te verhoog.
Protext Ltd is considering buying a new
machine to increase their production capacity.
Die koopprys van die nuwe masjien beloop
R1 200 000. Die voltooide masjien sal vanaf
Johannesburg na Kaapstad vervoer word teen 'n
koste van R35 000. Ten einde die nuwe masjien
te kan installeer in sy nuwe posisie, moet 'n
gedeelte van die dak van die fabrieksgebou
verwyder word, en 'n hyskraan moet vir twee
dae gehuur word ten einde die nuwe masjien in
die fabrieksgebou te laat afsak. Die verwydering
en herstel van die dak sal R20 000 beloop, terwyl
die hyskraan gehuur kan word teen 'n daaglikse
tarief van R7 500. Protext Bpk. sal kontant betaal
vir die nuwe masjien en derhalwe kwalifiseer vir
ʼn kontantkorting van 3% op die koopprys. Die
verwagte ekonomiese leeftyd van die nuwe
masjien is 10 jaar.
The purchase price of the new machine
amounts to R1 200 000. The assembled
machine
will
be
transported
from
Johannesburg to Cape Town at a cost of
R35 000. In order to install the new machine in
its new location, a section of the roof of the
factory building needs to be removed, and a
crane has to be hired for two days in order to
lower the new machine into the factory
building. The removal and replacement of the
roof will amount to R20 000, whilst the crane
can be hired at a daily rate of R7 500. Protext
Ltd will pay for the new machine in cash,
therefore qualifying for a cash discount of 3%
on the purchase price. The expected economic
lifetime of the new machine is 10 years.
Waardevermindering vir die masjien vind
volgens die reguitlynmetode plaas.
Depreciation for the machine is calculated
according to the straight line method.
Die netto bedryfskapitaal sal soos volg verander
wanneer die nuwe masjien aangekoop word:
The working capital will change as follows
when the existing machine is purchased:
• Voorraad sal met R50 000 toeneem tot
R85 000
• Handelsdebiteure sal afneem van R120 000
tot R75 000
• Handelskrediteure sal toeneem met 5% vanaf
R60 000.
• Inventory will increase by R50 000 to
R85 000,
• Trade receivables will decrease from
R120 000 to R75 000
• Trade payables will increase by 5% from
R60 000.
Die verwagte verkoopsinkomste verbonde aan
die gebruik van die nuwe masjien beloop
R1 370 000 per jaar terwyl die uitgawes,
waardevermindering ingesluit, R973 400 beloop.
The expected sales revenue associated with
the use of the new machine amount to
R1 370 000 per year, whilst the expenses,
depreciation included, amount to R973 400.
Die toepaslike belastingkoers is 30%.
The applicable tax rate is 30%.
8
Bereken die volgende:
Antwoord / Answer
Calculate the following:
1
Die geïnstalleerde koste van die
nuwe masjien.
The installed cost of the new
machine.
2
Die verandering in netto bedryfskapitaal met die aankoop van die
nuwe masjien.
The change in net working capital
with the purchase of the new
machine.
3
Die totale aanvanklike investering.
The total initial investment.
4
Die jaarlikse na-belaste bedryfskontantvloei weens die gebruik van
die nuwe masjien.
The annual after-tax operating cash
flow due to the use of the new
machine.
5
Gestel Protext Bpk. besluit om na vier jaar
die masjien te verkoop vir R850 000. Die
verwydering van die masjien sal R50 000
kos. Bereken die volgende waardes:
Suppose Protext Ltd decides to sell the
machine after four years for R850 000. The
removal of the machine will amount to
R50 000. Calculate the following values:
Die kapitaalwins met die verkoop
van die masjien.
The capital gain with the sale of the
machine.
Die belasting betaalbaar/terug
ontvangbaar weens die rekening5.2
kundige wins/verlies met die
verkoop van die masjien.
The taxation payable/receivable due
to the accounting profit/loss with the
sale of the machine.
Die terminale kontantvloei van die
masjien na vier jaar.
The terminal cash flow of the machine
after four years.
5.1
5.3
Ignoreer Vraag 5:
6
Ignore Question 5:
Suppose Protext Ltd decides to sell the
machine after four years for R600 000. The
removal of the machine will amount to
R50 000. The rehabilitation cost of the
building that the machine was housed in,
will amount to R60 000. Calculate:
Gestel Protext Bpk. besluit om na vier jaar
die masjien te verkoop vir R600 000. Die
verwydering van die masjien sal R50 000
kos. Die rehabilitasie kostes aan die gebou
waarin die masjien gehuisves was, sal
R60 000 beloop. Bereken:
Die kapitaalwins met die verkoop
van die masjien.
The capital gain with the sale of the
machine.
Die belasting betaalbaar/terug
ontvangbaar weens die rekening6.2
kundige wins/verlies met die
verkoop van die masjien.
The taxation payable/receivable due
to the accounting profit/loss with the
sale of the machine.
Die terminale kontantvloei van die
masjien na vier jaar.
The terminal cash flow of the machine
after four years.
6.1
6.3
9
HOOFSTUK 5
FINANSIERINGSBESLUIT
CHAPTER 5
FINANCING DECISION
VRAAG 1
Gegewe die volgende inligting
investerings- en kapitaalbegrotings:
QUESTION 1
rakende
Given the following information regarding
investment and capital budgets:
Duursame kapitaalbehoefte: R180 000
Gemiddelde wisselende kapitaalbehoefte: R65 000
Maksimum wisselende kapitaalbehoefte: R156 000
Permanent capital requirement: R180 000
Average variable capital requirement: R 65 000
Maximum variable capital requirement: R156 000
Vreemde kapitaal word gebruik om die duursame
en wisselende kapitaalbehoefte te finansier. Die
duursame kapitaalbehoefte gaan met langtermynkrediet teen 8% per jaar gefinansier word. Die
wisselende kapitaalbehoefte kan met korttermynkrediet teen 11% per jaar of langtermynkrediet
teen 8% gefinansier word. Die maksimum
bedryfsbates gedurende die jaar beloop R166 000.
Die periode van gebruik van die wisselende kapitaal
is gelyk aan 5 maande. Ongebruikte kapitaal kan
teen 6% herbelê word.
Debt capital will be used to finance the
permanent and variable capital requirement. The
permanent capital requirement will be financed
with long-term debt at 8% per year. The variable
capital requirement can be financed with shortterm debt at 11% per year or long term debt at
8%. The maximum current assets during the year
amounts to R166 000. The period of application
of the variable capital equals 5 months. Nonapplied capital can be reinvested at 6%.
Bereken die volgende:
Antwoord / Answer
Calculate the following:
1
Die maksimum kapitaalbehoefte.
The maximum capital requirement.
2
Die bedrag van nie-bedryfsbates.
The amount of non-current assets.
Die finansieringskoste van die
wisselende kapitaalbehoefte vir die
jaar indien ’n konserwatiewe
finansieringsbeleid gevolg word.
Die finansieringskoste van die
wisselende kapitaalbehoefte vir die
jaar indien ’n aggressiewe finansieringsbeleid gevolg word.
The finance costs of the variable
capital requirement for the year,
should a conservative financing
approach be followed.
The finance costs of the variable
capital requirement for the year,
should an aggressive financing
approach be followed.
6
Indien die langtermynkrediet wat
gebruik word om die wisselende
kapitaalbehoefte te finansier in die
periodes van leegloop herbelê word,
bereken die effektiewe koste (rℓ) van
die langtermynkrediet.
If the long-term credit used to
finance
the
variable
capital
requirement is reinvested in the
periods of non-application, calculate
the effective cost (rℓ) of the longterm credit.
7
Die kritiese termyn (in maande) ten
opsigte van die wisselende kapitaalbehoefte.
The critical period (in months) in
terms of the variable capital
requirement.
3
4
10
VRAAG 2 – Excelle Bpk.
QUESTION 2 – Excelle Ltd.
Excelle Bpk. beplan om ‘n nuwe fabriek te bou.
Die totale koste van die projek beloop R13
miljoen. Die onderneming het ‘n keuse tussen
twee finansieringsalternatiewe. Indien die eerste
alternatief gebruik word, word R10 miljoen se
gewone aandele uitgereik, R2 miljoen se 14%
voorkeuraandele, en die oorblywende gedeelte
word deur 12% skuldbriewe gefinansier. Die
tweede alternatief bestaan uit R2 miljoen se
gewone aandele, R1 miljoen se 14% voorkeuraandele, R4 miljoen se 12% skuldbriewe en ‘n 10%
langtermynlening vir die oorblywende gedeelte.
Excelle Ltd. plans to build a new factory. The total
cost of the project amounts to R13 million. The
enterprise has a choice between two financing
alternatives. If the first alternative is used,
ordinary shares of R10 million is issued, R2
million 14% preference shares is issued, and the
remaining part is financed by 12% debentures.
The second alternative consists of ordinary
shares of R2 million, R1 million 14% preference
shares, R4 million 12% debentures and a 10%
long-term loan for the remainder.
Die volgende
voorsien:
The following
provided:
addisionele
inligting
word
- Die verwagte bedryfswins vir beide alternatiewe beloop R1 000 000.
- Gewone aandele word uitgereik teen R20 per
aandeel (vir beide alternatiewe).
- Die effektiewe belastingkoers is 30%.
additional
information
is
- The expected operating profit for both
alternatives amounts to R1 000 000.
- Ordinary shares are issued at R20 per share
(for both alternatives).
- The effective tax rate is 30%.
Beantwoord die volgende vrae:
Answer the following questions:
1
Stel ‘n verkorte staat van wins of verlies
op vir beide alternatiewe.
Compile an abbreviated statement of profit
or loss for both alternatives.
2
Bereken die verdienste per aandeel vir
die twee alternatiewe.
Calculate the earnings per share for the two
alternatives.
3
Bereken die onverskilligheidspunt ten
opsigte van die bedryfswins vir die twee
alternatiewe.
Calculate the indifference point in terms of
the operating profit for the two
alternatives.
11
VRAAG 3 – Hoofweg Bpk.
QUESTION 3 – Highway Ltd.
Hoofweg Bpk. het die volgende kapitaalstruktuur op 28 Februarie 2022
Highway Ltd has the following capital
structure on 28 February 2022:
R10 000
6 000
Ordinary shares (10 000)
Preference shares (10%)
Verdeelbare reserwes
7 000
Distributable reserves
Aandeelhouersbelang
23 000
6 000
Shareholders' equity
Non-current liabilities
1 000
Current liabilities
R30 000
TOTAL CAPITAL
Gewone aandele (10 000)
Voorkeuraandele (10%)
Nie-bedryfslaste
Bedryfslaste
TOTALE KAPITAAL
Die huidige markprys van Hoofweg Bpk. se
gewone aandele beloop R3,35 per aandeel.
Die maatskappy wil uitbreidings ter waarde
van R12 000 doen en besluit om die nodige
finansiering met behulp van ‘n regte-uitgifte
teen R3 per aandeel te bekom.
Bereken die volgende:
1
2
3
4
The current market price of the ordinary
shares of Highway Ltd. is R3,35 per share.
The company wants to execute expansions
to the value of R12 000 and decide to
obtain the required financing by means of
a rights issue at R3 per share.
Antwoord / Answer
Calculate the following:
Die uitgifteverhouding (N).
The issue ratio (N).
Die waarde van ‘n reg gedurende die
cum-regte periode (V).
Die
teoretiese
aandeelprys
gedurende die ex-regte periode (M*).
Die waarde van die regte benodig om
een nuwe aandeel te koop.
The value of a right during the cum
rights period (V).
The theoretical share price during the
ex rights period (M*).
The value of the rights required to
purchase one new share.
VRAAG 4 – Winpro Bpk.
QUESTION 4 – Winpro Ltd.
Die volgende items uit die finansiële state van
WinPro Bpk. word aan jou verskaf:
You are provided with the following items from
the financial statements of WinPro Ltd:
Staat van finansiële stand
Gewone aandele
Reserwes
R 600 000
R 300 000
Statement of financial position
Ordinary shares
Reserves
8% Voorkeuraandele
R 100 000
8% Preference shares
15% Skuldbriewe
R 200 000
15% Debentures
Staat van wins of verlies
Bedryfswins
Beleggingsinkomste
R 200 000
R 10 000
Statement of profit or loss
Operating profit
Investment income
Lopende belasting uitgawe
R 72 000
Income tax expense
Gewone dividende
R 20 000
Ordinary dividends
Bereken die volhoubare groeikoers van
WinPro Beperk:
Calculate the sustainable growth rate of
WinPro Limited:
12
VRAAG 5 – Sondertyd Bpk.
QUESTION 5 – Sondertyd Ltd.
Sondertyd Bpk. moet besluit of daar van
langtermyn- of korttermynkrediet gebruik
gemaak gaan word om die wisselende
kapitaalbehoefte te finansier. Langtermynkrediet is beskikbaar teen 14% per jaar, terwyl
korttermynkrediet bekom kan word teen 16%.
Gedurende die tydperk wat die langtermynkrediet nie benut word nie, kan dit belê word
teen 10%.
Beantwoord die volgende:
1
2
3
4
Sondertyd Ltd. must decide if it is going to
use long-term credit or short-term credit to
finance its variable capital requirement.
Long-term credit is available at 14% per
year, while short-term credit can be
obtained at 16%. During the period that the
long-term credit is not utilised, it can be
invested at 10%.
Antwoord /
Answer
Bereken die effektiewe koste van
langtermynkrediet indien die
wisselende kapitaalbehoefte vir 4
maande duur.
Sal jy van langtermyn- of
korttermynkrediet gebruik maak
om die wisselende kapitaal te
finansier? Motiveer.
Bereken die kritiese termyn (in
maande).
Indien die onderneming se
wisselende kapitaalbehoefte (n)
verleng na 6 maande, sal dit
voordeliger wees om lang- of
korttermynkrediet te gebruik?
Motiveer.
Answer the following:
Calculate the effective cost of long-term
credit if the variable capital requirement
lasts for 4 months.
Will you use long-term or short-term
credit to finance the variable capital
requirement? Motivate.
Calculate the critical term (in months).
If the enterprise’s variable capital
requirement (n) increases to 6 months,
would it be preferable to use long-term
or short-term credit? Motivate.
13
HOOFSTUK 7
VOORRAAD
CHAPTER 7
INVENTORY
VRAAG 1:
Stellenbosch munisipaliteit
QUESTION 1:
Stellenbosch municipality
Stellenbosch Munisipaliteit voorsien energie
besparende gloeilampe aan sy inwoners teen
‘n tempo van 3 000 per maand. Jy is pas
aangestel as die aankoper by die munisipaliteit
en is verantwoordelik vir die aankope van die
gloeilampe by Evershine Vervaardigers. Die
huidige beleid is om 3 000 gloeilampe per keer
te bestel. Met jou kennis van optimale
bestelhoeveelhede doen jy ‘n aantal
berekeninge om te bepaal of die huidige beleid
ekonomies is. Jou koste-berekening toon dat
dit R10 kos om 'n bestelling te plaas en die
beraamde jaarlikse drakoste is 50c per
gloeilamp.
Bereken die volgende:
Stellenbosch Municipality provides energy
saving light bulbs to its residents at a tempo
of 3 000 per month. You have just been
appointed by the municipality as their buyer
and are responsible for purchasing the light
bulbs from Evershine Manufacturers. The
present policy is to order 3 000 light bulbs at
a time. With your knowledge of economic
order quantities you do some calculations to
determine whether the present policy is
economical. Your cost accounting indicates
that it costs R10 to place an order and the
estimated annual carrying cost is 50c per light
bulb.
Antwoord / Answer
Calculate the following:
1
Die optimale bestelhoeveelheid.
The optimal order quantity.
2
Die totale jaarlikse voorraadkoste
van die huidige bestelhoeveelheid.
The total annual stock costs of the
present order quantity.
3
Die totale jaarlikse voorraadkoste
van die optimale bestelhoeveelheid.
The total annual stock costs of the
optimal order quantity.
4
Die persentasie besparing weens 'n
omskakeling na die optimale bestelhoeveelheid.
The percentage saving by switching
to the optimal order quantity.
14
VRAAG 2:
Wonderwerk munisipaliteit
QUESTION 2
Miracle municipality
Wonderwerk Munisipaliteit voorsien vullisdromme aan sy inwoners teen ‘n tempo van
200 per maand. Jy is pas aangestel as die
aankoper by die munisipaliteit en is
verantwoordelik vir die aankope van die
vullisdromme by Dustbin Makers. Die huidige
beleid is om 300 vullisdromme per keer te
bestel. Met jou kennis van optimale bestelhoeveelhede doen jy ‘n aantal berekeninge om
te bepaal of die huidige beleid ekonomies is.
Jou kosteberekening toon dat dit R300 kos om
'n bestelling te plaas en die beraamde jaarlikse
drakoste is R9.
Bereken die volgende:
Miracle Municipality provides dustbins to
its residents at a tempo of 200 per month.
You have just been appointed by the
municipality as their buyer and are
responsible for purchasing the dustbins
from Dustbin Makers. The present policy is
to order 300 dustbins at a time. With your
knowledge of economic order quantities
you do some calculations to determine
whether the present policy is economical.
Your cost accounting indicates that it costs
R300 to place an order and the estimated
annual carrying cost is R9.
Antwoord / Answer
Calculate the following:
1
Die optimale bestelhoeveelheid.
The optimal order quantity.
2
Die totale jaarlikse voorraadkoste
van die huidige bestelhoeveelheid.
The total annual stock costs of the
present order quantity.
3
Die totale jaarlikse voorraadkoste
van die optimale bestelhoeveelheid
The total annual stock costs of the
optimal order quantity.
4
Die persentasie besparing weens 'n
omskakeling na die optimale bestelhoeveelheid.
The percentage saving by switching
to the optimal order quantity.
Twee maande nadat jy na die nuwe
ekonomiese bestelhoeveelheid oorgeskakel
het, besluit Dustbin Makers om met jou
bestelling te begin eers nadat hulle dit ontvang
het. Hulle sal dan die vullisdromme aflewer
soos hulle dit vervaardig. Hulle is in staat om
6 000 vullisdromme per jaar te vervaardig.
Weens hoë vervoerkostes is hulle net bereid
om die vullisdromme in veelvoude van 100 op
‘n slag af te lewer.
Bereken die volgende:
Two months after you implemented the
new economic order quantity, Dustbin
Makers decides to only produce your order
after having received it. They will then
deliver the dustbins as they produce them.
They are able to produce 6 000 dustbins
per annum. Due to the high delivery costs
they are only willing to deliver the dustbins
in multiples of 100 at a time.
Antwoord / Answer
Calculate the following:
1.
5
Die hoeveelheid vullisdromme wat
nou per slag bestel sal word.
The number of dustbins that will now
be ordered at a time.
2.
6
Die totale jaarlikse voorraadkoste
van hierdie bestelhoeveelheid.
The total annual stock costs of this
order quantity.
15
HOOFSTUK 8
KONTANT
CHAPTER 8
CASH
VRAAG 1:
Amloc Bpk.
QUESTION 1:
Amloc Ltd.
Amloc Bpk. gebruik die Miller-Orr model om
hulle kontant te bestuur. Tans is die
omskeppingskoste R36, die daaglikse variansie
in kontantvloei is R72 000 en jaarliks is die
geleentheidskoste 12%. Die maatskappy wil ’n
minimum kontantsaldo van R500 handhaaf.
Die jaar het 360 dae.
Bereken die volgende:
Amloc Ltd. uses the Miller-Orr model to
manage their cash. The current
conversion cost is R36, the daily variance
in cash flow is R72 000 and the annual
opportunity cost is 12%. The company
wants to maintain a minimum cash
balance of R500. The year has 360 days.
Antwoord / Answer
Calculate the following:
1
Die terugkeerpunt
The return point
2
Die boonste limiet
The upper limit
3
Die gemiddelde kontantbalans
The average cash balance
16
HOOFSTUK 9
HANDELSDEBITEURE
CHAPTER 9
TRADE RECEIVABLES
VRAAG 1:
Betaal Bpk.
QUESTION 1:
Pay Ltd.
Betaal Bpk. se verkope is tans alles op krediet en
die onderneming bied tans geen kontantkorting
nie. Betaal Beperk dink daaraan om ‘n 5%
kontantkorting te gee vir betalings wat binne 25
dae gemaak word. Die verkoopprys per eenheid is
R80 en veranderlike koste is R66 per eenheid. Die
onderneming se vereiste opbrengskoers op
beleggings met soortgelyke risiko is 20%.
Pay Limited currently makes all sales on credit
and offers no cash discount. Pay Limited is
considering a 5% cash discount for payment
within 25 days. The selling price is R80 per unit
and variable cost per unit is R66. The firm’s
required rate of return on equal-risk
investments is 20%.
• Huidiglik verkoop die onderneming 80 000
eenhede. Met die kontantkorting word verwag
dat 84 000 eenhede verkoop sal word.
• Die onderneming se huidige gemiddelde
invorderingstermyn is 60 dae. Met die
kontantkorting word verwag dat die
gemiddelde invorderingstermyn tot 45 dae sal
daal.
• Daar word verwag dat 70% van verkope die
kontantkorting sal opneem.
• Currently the firm sells 80 000 units. With
the cash discount it is expected that 84 000
units will be sold.
• The firm’s current average collection period
is 60 days. With the cash discount it is
expected that the average collection period
will fall to 45 days.
• It is expected that 70% of sales will take the
discount.
Gebruik die bostaande inligting om die netto wins
/ (verlies) uit die implementering van die
voorgestelde kontantafslag te bereken. Dui ten
slotte ook aan of die onderneming die
voorgestelde kontant-afslag moet aanbied.
Use the information above to calculate the net
profit / (loss) from implementing the
proposed cash discount. In conclusion, also
indicate whether the firm should offer the
proposed cash discount.
Berekeninge
Calculations
17
Bereken die volgende:
Antwoord / Answer
Calculate the following:
1
Die winsbydrae uit die addisionele verkope beloop:
The profit contributed by the
additional sales amounts to:
2
Die koste van die kontantkorting beloop:
The cost of the cash discount
amounts to:
3
Die omloopsnelheid van
handelsdebiteure volgens die
huidige plan beloop:
The turnover rate of trade
receivables for the present plan
is:
4
Die omloopsnelheid van
handelsdebiteure volgens die
voorgestelde plan is:
The turnover rate of trade
receivables for the proposed
plan is:
5
Die gemiddelde investering
in handelsdebiteure volgens
die huidige plan beloop:
The average investment in trade
receivables for the present plan
amounts to:
6
Die gemiddelde investering
in handelsdebiteure volgens
die voorgestelde plan beloop:
The average investment in trade
receivables for the proposed
plan amounts to:
7
Die koste (wins) van die
marginale investering in
handelsdebiteure beloop:
The cost (profit) of the marginal
investment in trade receivables
amounts to:
8
Die netto wins (verlies) uit die
implementering van die voorgestelde plan beloop:
The net profit (loss) from
implementing the proposed plan
amounts to:
9
Moet die onderneming die
kontantafslag aanbied?
(Omkring die korrekte opsie)
JA
NEE
YES
NO
18
Should the firm offer the cash
discount?
(Circle the correct option)