Ifya Kukonka ku Bapeelwe Amalyashi pa Kulongana kwa Muputule no kwa Citungu Ifilimo Ukusunga Inshita 2 Ukubomfya Amalembo 3-5 Ifya Kulanda Ilyashi 6-8 Aba Kubomfya 9-12 Ukufwala Bwino E lyo no Kupempenkana 13 Amalyashi ya Kulekanina 14 Ifya Kulangilila 15-16 Ukusunga Inkaama 17 Uko Balebomfya Kamera 18-20 1. Ilyashi lyenu lili pa malyashi ayengi ayabeleleko ku kulondolola umutwe uwa kulongana kwa muputule nelyo ukwa citungu. E ico mukwai landeni fye pa fyebo fili muli autulaini mupeelwe. Ukwishiba ico ilyashi lilelandapo kwalicindama nga nshi. Sangeni inshita iya kupekanya bwino; mwilaalikisha. Tuleikala mu “nshita ishayafya nga nshi.” (2 Tim. 3:1) Bamunyinefwe abengi baleba na mafya yabipisha kabili ayesha icitetekelo. Ico beshila ku kulongana kufwaya ukutontolola imitima yabo no kukoshiwa ku Cebo ca kwa Lesa. lwa ku mupashi. Kanshi nga mwapekanya no kulanda bwino ilyashi lyenu kuti mwabakoselesha apakalamba. Pepeleni ulubali mupeelwe, na Yehova akapaala ukubombesha kwenu. Ilyo mwapwisha ukulanda ilyashi lyenu, kuti bamweba ukupitila kuli kangalila wa muputule nelyo kwi Ofeshi lya kwa Ceyamani. UKUSUNGA INSHITA 2. Sungeni sana inshita! Ilyo mulepekanya ilyashi lyenu konkeni inshita iciputulwa cimo cimo capeelwa. Nga mwalya inshita, bamunyinefwe abalekonkapo bakapatikishiwa ukusupawila fye amalyashi yabo, icingalenga ukulongana ukukanaumfwika bwino bwino. Ilyashi lyenu lyonse, ukubikako fye no kulanshanya kwa kwipusha, ifilangililo, no kuisosha, fyonse fifwile ukuba mu nshita ipeelwe. Inshita ku ciputulwa cimo cimo ili mu tumitwe utuli mu filembo ifikulu. Icilya sana inshita kulefya intendekelo. Intendekelo ifwile ukuba iipi kabili iya kulungatika.—th isambililo 1. UKUBOMFYA AMALEMBO 3. Tamufwile ukubelenga amalembo yonse ayali muli autulaini. Mukabike sana amano ku malembo ayaletungilila ifishinka fikalamba. Mukalepeela ibumba inshita ya kusanga amalembo. Imitubululo pa fya kupeela ibumba inshita ya kusanga amalembo ukwabula ukuti mupule mu nshita mwapeelwa kuti mwaisanga mu citabo ca Nonkelenimo, ibula 146, amaparagrafu 4-5. 4. Pa kuti ibumba likalekonkamo ilyo mulebelenga amalembo, mukwai mukalebomfya Baibo ya Amalembo ya Calo Cipya. Limbi kuti kwaba inshita mwe bene mwingafwaya ukubelenga Baibo ya Amalembo ya Calo Cipya e lyo pa numa ukubelenga muli Baibo imbi ku kulanga ibumba ifyo iyo Baibo imbi yapilibula icikomo cimo. Mwikacishamo ukucita ici. Muleibukisha ifyalondololwa mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa October 1, 1997, ibula 20, paragrafu 15. 5. E lyo kabili bakalanda bamo pa kweba ibumba ukubelenga ilembo babomfya amashiwi pamo nga ya kuti, “natukumane pe lembo lya . . . .” Tacili bwino ukubomfya inshila sha musango yo. Kabili tamufwile ukweba ibumba ukuti mubelengele pamo ilembo mu kupongomoka. Lelo tulemukoselesha ukukonka ifyalondololwa mwi Sambililo 4 ilya broshuwa ya Ukusambilisha. IFYA KULANDA ILYASHI 6. Ilyashi lifwile ukulandwa ukwabula ukufindamina pali autulaini. Te kwesha ukubelengela ibumba ilyashi lyenu. (be amabu. 50, 166, 174-178) Nangu cingati caliba bwino ukulanda ilyashi kwati mulelanshanya fye, pa kulongana kukalamba mufwile ukulafumya ishiwi, ukulanda mu ciunda calinga, no kushimpa bwino bwino amashiwi. Lelo mwilaumfwika abaituumika. 7. Natulangilila ifyo ifyebo fifwile ukukonkana ilyo filelandwa; mulingile ukwishiba bwino sana ifyo ifyebo mu lyashi fikonkene ukucila ukwalula. Mwiletamo ifyebo ifishilimo nangu ifyebo fyenu mwe bene. Tamulingile ukulanda ukuti kuli icishinka cacindama muli autulaini e co mwalabelenga fye ukulingana ne fyo cilembelwe. Mwilanda ifilangililo ifingakalifya bamo mwi bumba.—be amabu. 240-246. 8. Bakalanda bamo aba pa kulongana, inshita shimo, balipaasuka no kutampa ukulanda ululimi lumbi ulushifwile ukulandwa pali uko kulongana. Kuti kwaba imilandu iisuma iingalenga kalanda ukucite ci pa kuti abaice bomfwikishe ifilelandwapo. Ukucite fi nakuseeka pa kulongana kwa cilonganino, maka maka ilyashi lilelandwa nga likumine abaice. Nangu ca kuti ukucite fi kukalenga abaice ukunonkelamo sana mu lyashi, abantu abengi nga nshi abeshile ku kulongana ku kumfwa amalyashi mu lulimi ulufwile ukulandwa pali uko kulongana babwelapo fye. (1 Kor. 14:9) Ukulundapo, apo abafyashi e bapeelwa insambu sha kusambilisha abana babo, te kuti cibe bwino ukufunda abaice ilyo abafyashi babo abengi tabaleumfwa ifyebo filelandwa ku bana babo.—Efes. 6:1, 2. ABA KUBOMFYA 9. Ilyashi nga ca kuti lilekabila aba kubomfya, ni mwe mufwile ukubasala. Kwena bakasabankanya babatishiwa beka ababa ne misango isuma muli fyonse e bafwile ukubomfiwa. Ilyashi lyenu nga lilekabila ukubomfya abana banono, na lyo line cisuma ukubomfya ababatishiwa. Pa kufwaya aba kubomfya mu malyashi, mufwile intanshi ukwipusha Komiti ya Mulimo iya Cilonganino. Nga ca kuti umuntu mulefwaya ukubomfya mwana umunono, taleni lanshanyeni na bafyashi ba uyo mwana no kupoka ulusa ilyo mushilalanda nankwe. Ebeni abafyashi bakwe ukulasangwako lyonse ilyo mulepitulukamo, kabili bebeni ukushindika umwana wabo pa kucita lipoti ulucelo pa bushiku bwa kulongana, mu kwesha kwa pa cisebele, na ku numa ya cisebele pa nshita ya lyashi. 10. Nga tamumwene aba kubomfya abengalinga ku lyashi bamupeele, moneni kangalila wa muputule, pantu kuti amweba abo mwingabomfya. Mwikabomfya bantu aba kuti ibumba lyabatwishika pa mulandu wa kuti balitamfiwepo, ukwebaulwa, nelyo pa mulandu wa myendele yabo iyatwishikwa. Kulaba amafya ilyo bamunyinefwe bafilwa ukusala bwino aba kubomfya. Kanshi saleni abantu abakalenga ukulongana ukuwama ilyo bali pa cisebele. 11. Ukupekanishisha kalibela kulakabilwa nga nshi nga ca kuti mu lyashi lyenu muli ukulanshanya kwa kwipusha ne filangililo. Ilyo muleipusha landeni filya fine mulanda lyonse, landeni ifya cine cine ifyo abantu bengacita. Cifwile ukumoneka ukuti mulelanshanya. Mu kulanshanya lyonse muleba umucinshi wa Bwina Kristu. Abaleipushiwa bamo bamo balatalalila kabili tabacincimuka lelo balanda kwati baswatile fye ku mutwe ifya kusosa. Nelyo pambi kuti balebelenga fye ifyabacitikile. Uulebepusha afwile ukwishiba ifyo abo aleipusha bafwile ukulanda, kabili afwile no kubepusha bwino bwino pa kutila ifyo balelanda fileumfwika bwino no kuba nga filya abantu bonse balanda. 12. Abo muleipusha mu lyashi lyenu balingile ukulungatika ifyasuko fyabo kuli imwe te ku balongene iyo, lelo tabalingile ukulanda ishina lyenu cila nshita pa kwasuka. Ifyasuko filingile ukuba ifipi, lelo ifya kulungatika. Ilingi line, icasuko cimo na cimo cilingile ukulepa amasekondi 30 ukufika kuli 1 mineti. Abo muleipusha tabalingile ukwebwa ukulakoselesha ibumba nelyo ukubapandako amano kano fye nga e fyo cilembelwe muli autulaini. Ni mwe mufwile ukulondolola ifyo ifishinka filandile abo muleipusha fingabomfiwa, ne fyo filelangilila, ifyo filekosha icishinka, nelyo ukwangusha icishinka cikalamba. UKUFWALA BWINO E LYO NO KUPEMPENKANA 13. Ukufwala bwino no kupempenkana kukalenga ukulongana ukucindikwa. Apo tuli Bena Kristu tulefwaya ukufwala “ifyalinga kabili ifya mucinshi.” (1 Tim. 2:9) Tufwile ukusakamana ifyo bambi bengomfwa, e lyo ne fyo balemona iyo mifwalile te kukakatila fye ku co tulefwaya. Kabili calola mu kukanakonkelela imisakwile ne mifwalile ifyaseeka ifyo bambi bengamona ukuti te sana. Kanshi cikankaala ukukanafwala conse icipya icaisa kabili tuleesha ukukakatila ku fya kufwala fya mucinshi. Abalelanda amalyashi pa kulongana bafwile ukufwala ijaketi, te mifwalile imbi iishalinga. Mu lyashi lyenu nga muli ukwipusha nangu ifilangililo, mukwai shininkisheni ukuti abo mulebomfya nabeshiba ifyo cacindamina ukubela no busaka e lyo no kufwala bwino. Nga ca kuti tatupooseleko mano ku mifwalile yesu kuti twapumfyanya abalelongana no kubalenga ukukanaumfwa malyashi. AMALYASHI YA KULEKANINA 14. Ulubali lumo lumo mwi lyashi lya kulekanina lufwile ukupwa mu nshila imo ine ukwabula ukuti kalanda umo acita ifi e lyo umbi na o acita fimbi. Takuba ukulya inshita nga ca kuti ibumba lyatoota ilyo kalanda alefuma pa cisebele. E ico, ukucila ukwikala tondolo ilyo mwapwisha ilyashi lyenu, bwangu bwangu iteni kalanda uukonkelepo no kufumapo. IFYA KULANGILILA 15. Nga muli autulaini bamwebele ukuti mulelandapo fimo ilyo vidio iletambika, kuti mwaeba abakalabombela ku mavidio ilyo bengemika ne lyo bengatampa ukutambisha na kabili. Mulingile ukubeba ifi pa bushiku mukalapitulukamo na ceyamani wa kulongana. 16. Ifya kulangililako ifya mucinshi kabili ifya-anguka filafika sana abantu pa mutima. Lelo, tamufwile ukutambisha vidio iipi nelyo ukulanga icikope icili conse pa skrini kano fye nga e fyo icilonganino ca kwa Lesa cimyebele ukucita. Nomba abalelanda amalyashi pa kulongana kwa muputule nelyo ukwa citungu ukwa mu lulimi lwa bankomamatwi bena kuti balanga ifikope nangu amavidio ya malembo. Kuti babomfyako na mavidio yamo yamo ayapangwa ne cilonganino ca kwa Lesa wesu ilyo balesambilisha bankomamatwi. UKUSUNGA INKAAMA 17. Mukwai ifyebo fili mu lyashi lyenu ni nkaama icine cine, mwikebako muntu nangu umo kamo abo mulebomfya fye epela. Kabili konkomesheni abo muli na bo mu lyashi ubucindami bwa kusunga inkaama. Ifi fyebo tafifwile ukusokololwa kuli bambi, ukufikopolola, nangu ukufisalanganya mu nshila iili yonse. Bonse bamunyinefwe na bankashi abashikuminweko kuti cawama nga baumfwa ifyebo pa muku wa kubalilapo lilya line fye baisa ku kulongana. UKO BALEBOMFYA KAMERA 18. Nga ca kuti kuli ukubomfya kamera, mulelolesha kamera mu kulungatika kwati mulelanda na cibusa wenu, libili libili muleinamuka. Lelo kamera nga ili mu mutenge nelyo ku numa ya cisebele, mukalelolesha abekalile pa kati mwi bumba. Nangu ca kuti ilingi line mufwile ukulalolesha muli kamera, te kutila ninshi inshita fye yonse kulolesha kamera. Ici te ca cifyalilwa kabili kuti capumfyanya ibumba. Lelo mukaleloleshako na ku bekalile lwa mupepi na kamera. Mwilang’unang’una umutwe. Abali mu filangililo na bo muleipusha tabalingile ukulalandila muli kamera. 19. Mwicishamo ukubomfya umubili. Mwilafungulula sana amaboko pa kuti yalemoneka pa kamera. Ishibeni bwino ifyo mulelandapo. Nga mulefindamina sana pali autulaini, ibumba likamona pali skrini iikulu ukuti namukwata ubwafya. 20. Nga cingacitika, esheni ukulanda ilyashi pa kamera ya pa kompyuta yenu nelyo iya pa foni. Ikopeni ilyo mulelanda ilyashi, e lyo nomba mutambe ifikopelwe. Ici cikamulenga ukuicetekela ilyo mulelanda kuli kamera. Lungikeni ifilepumfyanya ifili fyonse ukubikako fye no tumisango tumo mu milandile ne micitile utwaba kwati cibelesho. CO-90-CW 1/23