NANTANGALAN NATIONAL HIGH SCHOOL WORKING GROUP DENNIS Q. GAMBOA SCHOOL HEAD MR. RENATOR D. GATCHALIAN MASTER TEACHER I DR. ZAREX ANDREE E. CABATBAT BE, Coordicator MR. ALMIR V. TAMONDONG CSE-ARH Coordinator MRS. DIANA VIE F. FALGUI PopEd & CSE- SHS Coordinator MR. JAY MARK D. HALOG CSE-ARH, Focal Person-SHS MR. RABON STANIEL A. TANDOC CSE-ARH, Focal Person-JHS MR. ROSS DANIEL L. SIBLAG Science Coordinator-SHS MRS. SYLVIA V. CAM-MAS Science Coordinator-JHS MS. CHRISTELLE PAULYNE E. OVIEDO Gender & Development Coordinator-SHS MRS. GINALYN A. NIDOY Gender & Development Coordinator-JHS MR. SERVILLANO N. BALANAG JR. MAPEH Coordinator A no ang Teenage Pregnancy? Ang teenage pregnancy o pagbubuntis ng mga babae sa edad 12 hanggang 19 ay isang malawakang isyu hindi lamang sa Pilipinas kundi sa buong mundo. Ayon sa estadistika ng Save the Children, 13 milyong babae sa iba’t ibang parte ng mundo ang nabubuntis sa edad 20 pababa taun-taon. Dahil dito, malawakang kampanya ang ginagawa ng mga gobyerno upang ibaba ang bilang ng kaso ng teenage pregnancy. A no-ano ang mga sanhi o factors ng teenage pregnancy? 1. Peer pressure. Sa panahon ng pagdadalaga o pagbibinata, ang mga teenager ay kadalasang nakadarama ng peer pressure na makipagkaibigan at maging kapareho ng kanilang mga kaedad. Sa maraming mga pagkakataon, ang mga kabataang ito ay pumapayag na maimpluwensyahan sila na makipagtalik kahit na hindi pa nila lubos na naiintindihan ang kaakibat na mga resulta ng ganitong mga gawain. ANg mga kabataan ay nakikipagtalik dahil ang akala nila ay pinagmumukha sila nitong cool at naaayon sa uso. Ngunit kadalasan, ito ay nauuwi sa hindi inaasahang pagbubuntis. 2. Kawalang tamang gabay ng mga magulang. Ang isang kabataang babaeng ay mas malamang na mabuntis kung limitado o walang tamang patnubay ng kaniyang mga magulang. Ang mga magulang na sobrang busy ay hindi nakapagbibigay ng tamang gabay sa kanilang mga anak na gumagawa ng imporatanteng mga disiyon sa buhay, halimbawa ay sa maaagang pakikipagtalik at kung ano ang teenage pregnancy. Kapag ang isang bata ay hindi komportable na ipakipagusap ang kaniyang problema dahil sa bawal nap ag usapan ang sex sa bahay, o kaya naman sobrang busy ng kaniyang mga magulang para dito, maghahanap siya ng mga kasagutan sa ganitong mga isyu sa kapwa niya mga kaedad. Pwede itong mauwi sa palitan ng maling mga impormasyon na maaaring mauwi sa maagang pagbubuntis. 3. Media. Ang industriya ng pelikula at ang media ay nakadaragdag sa mga kaso ng maaagang pagbubuntis dahil sa pinagaganda nito ang itsura ng maaagang pakikpagtalik at pagbubuntis sa mga panoorin sa TV at sine. Ang mga pilikulang nagtatampok sa maagang pagbubuntis bilang isang katanggap-tanggap na sitwasyon ay nakahihikayat sa mga kabataan na subukan ang walang habas na mga kaugalian sa pakikipagtalik. 4. Kawalan ng tamang kaalaman. Ang mga kabataang hindi naturuan ng tama tungkol sa sex ay mas malamng na maging biktima ng hindi ginustong pagbubuntis. May mga kabataang hindi pa lubos na nauunawaan ang biolohikal at emosyonal na mga aspeto na kaakibat ng pakikipagtalik. Ang mga kabataang ito ay malamang na nakakuha ng maling mga impormasyon galing sa mga kaibigan, mga video, telenovela o mga pelikula. Sa kadalasan, ang mga teenager ay wala ng tamang kaalaman para makagawa ng tamang mga disisyon kung makikipagtalik sila o hindi. 5. Paglalasing. Ang pagiinom ng alak ng mga kabataan ay pwedeng mauwi sa hindi ginustong pagbubuntis. Maraming mga kabataan ang nageeksperimento sa droga at alak. Ang pag inom ay nagpapahina ng kakayahan ng kabataan na kontolin ang bugso ng kanilang mga damdamin, na siyang dahilan ng higit sa 75% na mga kaso ng teenage pregnancy. M ga epekto ng maagang pagbubuntis Pisikal, Mental, Emosyonal at Sikolohikal na Suliranin dulot ng teenage pregnancy sa mga kaanak, magulang at sa mga bata. Dahil sa hindi handang katawan at kakulangan sa kaalaman ng kabataang ina malaki ang posibilidad na magkaroon ng premature birth, at iba pang komplikasyon s pisikal at mental. Sakit na kaugnay maraming sakit sa katawan ang pwedeng makuha sa maagang pagbubuntis katulad ng (chronic, respiratory diseases at body impairments) Lalo na ang STD o sexually transmitted disease. Pagkasira ng Kinabukasan ang maagang pagbubuntis ay maaaring magdulot nang sapilitang pagtigil ng kabataan sa pag-aaral na maaaring magdulot ng pagkasira ng magandang kinabukasan. Aborsiyon dahil sa di sinasadya ang pagbubuntis ay ipapalaglag nalang ang bata. M ga solusyon upang maiwasan ang maagang pagbubuntis Contraseptives at Family Planning ito ay ang paggamit ng condom o birth control pills atbp. Ay isang uri ng pagpigil ng magang pagbubuntis, subalit mas madali ang family planning. Pagpapatibay ng Relasyon mahalagang panatilihing buo ang relasyon ng teenager sa pamilya at panatilihin ang pananampalataya at pagtutok sa pag-aaral. Pagtuturo sa Kabataan sa Sekswalidad ang pagkakaruon ng awareness programs tungkol sa sex education at kung papaano mahahawakan ang adolescent period ng mabuti ay makakatulong ng malaki sa para matigil ang pagkakaruon ng maagang pagbubuntis at ang pagsuong ng kabataan sa pre-marital sex. M ga paraan ayon kay (Mabida,2017) upang ito ay maiwasan: 1.Labanan ang temptasyon Ang temptasyon ay isa napakahirap labanan na dahilan. Hindi mapigil ang mga mapupusok na damdamin lalo na sa mga magkarelasyon na labis-labis ang pagmamahal sa isa’t isa. Madalas inaakala ng karamihan na sila na talaga ang magkakatuluyan habang buhay kung kaya’t inisip nilang ibigay na lang ang kanilang sarili, ngunit hindi nila alam na maraming mapagsamantalang lalaki at ito lang ang habol sa kanila. Sa madaling salita wag kanang mag-aksaya sa iba kung nandito lang naman ako. Mapapasaya pa kita, di kapa mabibiyak ng maaga owrayt. 2.Iwasan ang barkadang masama ang dulot Kailangang mag-ingat din sa pagpili ng mga kinakasamang barkada sila ang nagdudulot minsan ng ating ikapapahamak. Marahil ay sila pa mismo ang mag-uudyok at magtuturo sa’yo na gawin ang hindi nararapat. Halimbawa nito ay pag-iinom ng alak, paglalakwatsa, paninigarilyo at iba pa kahit na dati’y hindi mo ito ginagawa. Kaya sabi ko sayu piliin mo ako, bukod sa di ka mabibiyak, magbabible-study pa tayo. Owrayt. 3. Ligtas ang may alam! Ang iba nama’y sadyang agresibo lang talaga, walang pinag-aralan, naku-curious, gustong maranasan at nakikisabay sa uso. Alam naman nating lahat na likas sa mga kabataan ang pagiging “curious” sa mga bagay-bagay sa kanyang paligid at gustong maranasan ang mga nararanasan ng iba. Madali rin silang naiimpluwensyahan ng kanilang madalas na nakikita dahil hindi pa sila “mature” at hindi pa nila alam ang kanilang ginagawa. Kung mapapasakin ka, di kana makucurious pa, dahil tuturuan kita-----mag bible study owrayt. “Ang hindi marunong maghintay madalas ay maagang nagiging nanay”. Paano nga ba natin maiiwasan ang pagdami ng mga babaeng maagang nabubuntis? Kailangan mapigil na ang pagdami ng mga biktima nito. Lagi nating tatandaan na nasa simula lang ang sandaling sarap ngunit ang kasunod nito’y pangmatagalang hirap.