Okunma Süresi 4 Dakika269 kez okundu.
Bu yılın başlarında bilim insanları, Kara Veba’nın Kırgızistan, Kazakistan, Sincan
(Çin) ve Özbekistan’dan geçen Tian Shan Dağları’ndan kaynaklandığını duyurdu. Bu
iddia, 14. yüzyıldan kalma iki mezarlıktan çıkarılan kurbanlara yönelik DNA
incelemesine dayanmaktadır. Bunlar iyi bilinen arkeolojik sit alanlarıdır. Mezar
taşlarından birinde ise Nasturi Hristiyanlığına ilişkin Eski Uygurca metinler
keşfedildi.
Hristiyanlık geleneği büyük ölçüde Orta Doğu’da varlığını sürdürüyor ve Doğu
Süryani Kilisesi olarak biliniyor. Son yıllarda Suriye ve Irak’ta IŞİD tarafından
vahşice katledilen Hristiyanların çoğu, bu kiliseye mensuptu. Yaşadıkları dar coğrafi
bölgeye rağmen, kilise bir zamanlar Asya’ya müjdeciler gönderdi. Bunun sonucunda
müjdeciler yedinci yüzyılda Çin’e geldi.
MS 451’de Kadıköy Konsili, Mesih’in tanrılığını ve insanlığını onaylayarak, İsa
Mesih’in tek bir kişi olduğunu, ancak iki ayrı doğaya (Tanrı ve insan) sahip olduğunu
bildirdi. Bu teoloji, Roma Katolikleri, Doğu Ortodoks kiliseleri ve Protestanlar
tarafından benimsendi. Bununla birlikte Ermeni Kilisesi, Kıpti Kilisesi, Süryani
(Asuri) Kilisesi, Etiyopya Kilisesi ve Hint Kilisesi Kadıköy Konsili’ni reddetti. Roma
İmparatorluğu içindeki ayrılıklar, Hristiyanlıktaki ilk büyük bölünmeye neden oldu.
Beşinci yüzyılda Doğu Asuri Kilisesi, İran’da kuruldu. Kilisenin takipçileri, 431’de
İkinci Efes Konsili’nde sapkınlıkla suçlanıp aforoz edilmesine rağmen, Nestorius’u
aziz olarak kabul etti.
Nasturi Kilisesi’nin Çin’e Girişi
Nasturi Kilisesi müjdeleme hizmetinde gayretliydi. Altıncı yüzyılda Orta Asya’ya,
Moğol çöllerine, Çin’e ve Hindistan’a müjdeciler göndererek bu bölgelerde çok sayıda
kilise kurdular.
Kilise, Batı ve Orta Asya ile İpek Yolu boyunca yedinci yüzyılda Çin’e yayıldı. Tang
Hanedanı döneminde (618-907) kilise güç kazandı. 2019’da ‘Chang’an’daki En Uzun
Gün’ adlı tarihi dizi, Çin’de popüler oldu. Dizinin 20. bölümü bir Nasturi tapınağında
geçiyor. Eski Nasturi kilisesinin ihtişamını yeniden yaratma girişimleri, Çinli
izleyicilerin dikkatini çekti. İzleyiciler tapınağın hangi dine ait olduğunu merak etti.
Çince’de antik Nasturi Kilisesi ‘jing jiao’ (景教) veya ‘Parlayan Işığın Dini’ olarak
adlandırılmaktadır.
Tang hanedanının düşüşünden sonra, Nasturi Hristiyanlığının Çin’e gelişi unutuldu,
ancak ilerleyen zamanlarda keşfedilen dikili taş bu gerçeği yeniden hatırlattı. 大秦景
教流行中国碑 (Çin’deki Roma Nasturi Kilisesi’nin Dikili Taşı) veya ‘Şian Anıtı’ olarak
bilinen tarihi taş, Çin’in ulusal hazinelerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Rosetta Taşı, Moabit Taşı ve Aztek Güneş Takvimi Taşı ile birlikte en yaygın bilinen
dört antik anıttan biridir. Papa II. John Paul, 1999’da Çin’deki Katoliklere yazdığı bir
mektupta, ‘‘Beşinci ve altıncı yüzyıllarda, Asuri keşişler Orta Asya’yı geçerek
atalarınıza İsa’nın adını duyurdu. Bugün bile, başkent Şian’daki antik taş, 635’ten bu
yana Işık Dini’nin ülkeye girişini güçlü bir şekilde hatırlatmaktadır’’ dedi.
Antik Taşın Hikayesi
MS 781’de müjdeci Yazdhozid (伊斯), antik taşı Nasturi kilisesinin avlusuna dikti.
Antik taş, Adam (景净) adlı İranlı bir müjdeci tarafından oyulmuş ve askeri subay
olan Lü Xiuyan (吕秀岩) tarafından yazılmıştır. Taşa toplam 1780 Çince karakter ve
yüzlerce Süryanice karakter eklenmiştir. Yazılar Nasturi kilisesinin teolojisini şu
sözlerle ifade etmektedir: ‘‘Üçlü Birlik olarak varlığını sürdüren, Parlayan Işık ve
Görkemli olan tarafından gönderilen Mesih’imiz, yüceliğini bir kenara bırakarak
kendini alçalttı ve dünyamıza geldi. Roma İmparatorluğu döneminde bir bakirenin
Oğul doğuracağı müjdelendi. Kutsal Ruh’un rehberliğinde yeni din hâkim oldu.
Böylece insanın yalnızca imanla aklanacağı açıklandı.’’
Yazılarda Nasturi kilisesinin gelişimi de anlatılmaktadır. Buna gör