Adyenda 4. Ipadala 1-2 araw bago ang pulong Layunin: tukoy mahalagang impormasyon sa isang pagpupulong upang makabuo ng sintesis sa napagusapan - colored stationary ay ginagamit ngmalalaking kompanya at institusyon sa paggawa ng memo (Dr. Darwin Bargo, 2014). > Puti – pangkalahatang kautusan, direktiba, o impormasyon > Pink/Rosas –purchasing dept. request o order - Talaan ng mga paksang tatalakayin sa isang pagpupulong > Dilaw/Luntian – marketing & accounting dept. - Mahaagang bahagi ng pagpaplano at pagpapatakbo ng pulong upang maging maayos, organisado, at epektibo 3 Uri ng Memorandum Bargo (2014) 1. Memorandum para sa Kahilingan - Panghihikayat na pananalita (layuning makakuha ng positibong pagsagot sa isang kahhilingan) - Susi sa matagumpay na pulong ay nakabatay sa sistematikong Agenda • Bigyan mabigyan ng ideya s a mga paksang tatalakayin 5. Sundin ang adyenda sa pulong Mahahalagang impormasyon: ➢ ➢ ➢ ➢ Layunin Paksang tatalakayin Mga taong tatalakay ng paksa Oras na itinakda para sa pagtalakay sa bawat paksa MEMORANDUM o memo - isang kasulatang nagbibigay kabatiran tungkol sa isang mahalagan impormasyon, gawain, tungkulin, o utos. (Prof Ma. Rovilla Sudpasert, 2014) - nakasulat ang layunin o pakay HAKBANG SA PAGSULAT NG ADYENDA 1. Magpadala ng memo (papel o email) tungkol sa paksa/ layunin, oras, & lugar 2. Kailangan lagdaan, tugon, concerns, & bilang ng minuto 3. Balangkas ng ma paksang tatalakayin – maging SISTEMATIKO. (talahanayan o naka table format) - maituturing na sining, hindi liham - maikli ang pangunahing layunin - maglahad impormasyon tungkol sa mahalagang balita o pangyayari & pagbabago sa polisiya 2. Memorandum para sa Kabatiran - Kumpirmahin ang mga pinagkasunduan - Kasunduan sa dalawa o higit pang partido 3. Memorandum para sa Pagtugon - Solusyon o sagot s amga suliranin (makahanap ng bagong ideya mula sa bumubuo ng kompanya o org) 4. Paksa maisulat ang payak, malinaw, & tuwiran 5. Mensahe maikli ngunit kung detalyado ito: 2. kahingian ng tanggapan o institusyong nagbibigay-pondo a. Sitwasyon- panimula o layunin ng memo b. Problema- suliraning dapat pagtuonan ng pansin (DILAHAT NG MEMO) c. Solusyon- inaasahang dapat gawin ng kinauukulan d. Paggalang o Pasasalamat- gamitin ito sa pagwakas ng memo 6. Lagda- ibabaw ng pangalan sa bahaging Mula Kay Introduksyon - Paksa & suliranin ng saliksik - Mahalagang mapag-iba ang paksa at suliranin suliranin ay isang bahagi o aspekto lamang ng paksa Paliwanag ang personal at panlipunang dahilan kung bat napili ang paksa Saliksik nagsimula sa pansariling interes, kuryosidad, o problema Iplaiwanag ang kabuluhan ng paksa sa mas malawak na lipunan Pagbuo ng panukalang saliksik (Proposal) Mga Dapat Taglayin ng Memorandum 1. makikita sa Letterhead ang logo at pangalan ng kompanya, institusyon, o organisasyon; minsan at ang bilang ng numero ng telepono 2. Para sa/ Para kay/ Kina ay naglalaman ng pangalan ng tao/ mga tao - isulat ang buong pangalan ng pinag-uukulan nito - ilagay rin ang pangalan ng dept. - X G., Gng., Bb. 3. Petsa, isulat buong pangalan ng buwan na salita - X pag gamit ng numero “Ang tagumpay ng anomang proyektong saliksik ay nakasalalay sa isang pinag-isipan at sistematikong plano” - isang masalimuot na proseso ang pananaliksik na binubuo ng maraming hakbang - plano ay dinedetalye sa tinatawag na research proposal o panukalang saliksik - hinahanrap sa isang tagapayo o pangkat ng tagapayo 1. kahingian bago sulatina ng tesis para digring batsilyer, masteral, o doctoral - • - Paglalahad ng Suliranin Magkaiba ang paksa at suliranin - Ipinahahayag sa pamamagitan ng isang tanong - Muling ilahad ang paksa & suliranin ➢ Paliwanag kung paano natukoy ang suliranin ➢ Bakit mahalagang pag-aralan ito Rebyu ng kaugnay na Pag-aaral - Nagawa nang pag-aaral na may kinalaman sa pinaplanong pag-aaral Paglilista at anotasyon o deskripsyon ng mga pag-aaral, pag-uugnay-ugnay sa mga pag-aaral para mapatingkad ang nasabi na tungkol sa paksa o suliranin Layunin - Nakasulat gamit ang pandiwa 3-5 tiyak na layunin ang isang katamtamang habang saliksik (30-50 pahina) Espisipiko, maaaring isakatupan, at nasusukat Kahalagahan ng Pag-aaral - Akademikong disiplina Maidaragdag na impormasyon o kabatiran hinggil sa isang napapanhaong isyu, o maibibigay na sagot sa isang problema Teoretikal na Balangkas - “-ismo” Konsepto o ideya Ipinaliliwanag kung paano ilalapat ang mga ideyang ito sa datos - Konsepto o ideya – salita o pangungusap ➢ Maaaring nabuo ng ibang mananaliksik mula sa malawakan, malaliman, o tuloytuloy na pananaliksik sa isang larangan - ng Pulong • • - Metodo ➢ ➢ ➢ ➢ ➢ Paraan ng saliksik o pagkuha at pagtitipon ng mga datos Pangkaraniwang paraan: Saliksik sa aklatanpanayam Sarbey Questionnaire o talatanungan Focus group discussion Obserbasyon Balangkas Pagkasunod-sunod ng mga bahagi kapag isinulat na ang pag-aaral • - Heading Pangalan ng samahan, organisasyon, petsa, lugar, at oras • - Mga kalahok o dumalo Sino ang tagapagdaloy at pangalan, panauhin, at mga liban • Pagbasa att Pagpapatibay ng nagdaang pagpupulong Pagpapatibay o pagbago • Pinakalohikal ay magsimula sa Rebyu ng Kaugnay na Literatura pagkatapos makapili ng paksa Ebidensiya sa mga napag-usapan at sanggunian para sa mga sumusunod na pagpaplano at pagkilos (Julian at Lontoc, 2016) Mahahalagang Bahagi ng Katitikan ng Pulong Daloy ng Pag-aaral - Ang pagpupulong ay isinasagawa sa patnubay ng tinatawag na Agenda Lahat ng napagkasunduan sa pulong ay mababalewala kung hindi ito itatala • - Pabalita o patalastas Hindi karaniwan sa katitikan ng pulong suhestiyong Agenda ng mga dumalo para sa susunod na pulong • - Talatakdaan ng susunod na pulong Petsa, oras, at lugar ng SUSUNOD na pagpupulong • - Pagtatapos Oras ng pagtatapos ng pulong • - Lagda Pangalan, lagda, at kung kailan naipasa may ilang nakaligtaan upang maiwasto ng mga miyembro 7. Ihanda ito upang ipamigay ang kopya sa mga dumalo at liban Posisyong papel • • • Mahahalagang Hakbang sa Pagsulat ng Katitikan ng Pulong 1. Magpasiya kung anong format ang gagamitin sa paggawa ng katitikan ng pulong 2. Anong paraan ang gagamitin para sa pagrecord ng pulong; kuwaderno, laptop o tape recorder 3. Bumuo ng listahan ng mga dadalo sa pulong. Gabay ang Agenda 4. Gumamit ng template para sa dokumento; oras, petsa, lugar, layunin ng pulong, mga dadalo, at mangunguna ay nakalahad dito. Maglaan ng espasyosa 5. Isulat ang mga mahahalagang impormasyon habang nagpupulong. Kung mayroon ng template, mas madali ang pagtatala 6. Pagkatapos ng pagpupulong, i-beripika ang mga naitala o kaya nama’y basahin ang mga paksang napagdesisyunan dahil maaaring - Nagpapahayag ng tiyak na paninindigan ng isang indibiwal o grupo tungkol sa isang makabuluhan at napapanahong isyu Katuwiran o ebidensiya Mahalaga rin ang katuwiran ng kataliwas o katunggaling panig Maikli lamang, isa o dalawang pahina lamang upang mas madali itong mabasa at maintindihan ng mga mambabasa at mahikayat silang pumanig sa paninindigan ng sumulat ng posisyong papel ➢ Sa panig ng may-akda - Mapalalim ang pagkaunawa niya sa isyu - Magtipon ng datos, organisahin ang mga ito, bumuo ng isang malinaw na paninindigan - Kredibilidad sa komunidad na may kinalaman sa nasabing usapan ➢ Para sa Lipunan - Malay ang mga taong sa magkakaibang pananaw tungkol sa isang panlipunan - Panawagan para sa pagkilos Lakbay sanaysay - - • - - Layunin ay mailahad ng may-akda ang kanyang karanasan at mga natuklasan sa paglalakbay Travel Essay o Travelogue sa anyong pelikula, lathalain, palabas sa telebisyon o anomang anyong panitikan na nagpapamalas ng dokumentasyon hinggil sa mga lugar na napuntahan ng manlalakbay Sanaylakbay – Nonong Carandang (Propesor & manunulat) Pinakamainam na paraan ng pagtatala ng lahat ng mga nagging karansan ng isang tao sa paglalakbay ang palikha ng sanaysay Unlad ng kasanayan sa pagsasalaysay ng mga detalyadong pangyayari ➢ Panimula - Itinuturing na mapa ng sanaysay - Bigay direksyon a. Panimulang Kataga - Tag ng lakbay-sanaysay na pumupukaw sa atensyon ng mambabasa b. Hook - Unang 5 pangungusap ng sanaysay na naglalahad na may panghihikayat c. Tema - Kaligiran ng sanaysay kung ano magiging direksyon d. Mga gugolin - Presyo o halaga ng gastusin e. Transportasyon - Paraan kung paano makarating sa lugar d. Larawan - Panghihikayat na Biswal ng mga lugarm pagkain, mga tao, kultura, at iba pang tampok sa lugar na binisita ➢ Katawan/Nilalaman - Nagtatampok ng karanasan at pangyayari sa isang akda kaya’t kinakailangang organisado at maayos ang pagkasunod-sunod ng paglalahad ng mga detalye upang mapadaling maunawaan f. - Landmark Kilalang lugar na madaling tandan at karaniwang alam ng lahat ng manlalakbay g. Tuluyang pahingahan - Hotel o apartel na siyang tuluyan ng manlalakbay h. Tampok na pagkain - Pangakit ng mga manunulat a. Karanasan sa paglalakbay - Iba;t ibang kakaibang karanaan o adventure ng taong naglalakbay b. Larawan ng tampok na lugar - Mga larawang binisita at inatampok sa paglalakbay c. Peta at oras - Hudyat batay sa panahon ng pagkakayos ng paglalahad ➢ Kongklusyon - Positibong naidulot ng paglalakbay tulad ng mga aral ayt mga kaisipang napulot mula sa mga nagging karanasan a. Pangkalahatang karanasan - Pangkalahatang kinalabasan (Mabuti o hindi) - Rating upang ilarawan ang kanilang paglalakbay b. Rekomendayon sa mga manlalakbay - Mungkahi ng manlalakbay kung paano maglalakbay at gugulin ang oras sa paglalakbay na isinagawa ng mambabasa Naratibong ulat - - - Kronolohikal na pagkakaayos ng mga pangyayaring naganap sa isang pagpupulong, kumperensiya, kumbensyon, programa, o palatuntunan, at iba pa Batayan ng susunod pang pangyayari Ebidensiya ng isang kaganapan ay naisakatuparan presentasyon ng mga serye ng pangyayari ang naratibo ay isang representasyon ng serye ng mga pangyayari. Isinasalaysay o ikinukwento (Onega & Landa, 1996) naratibo ay an paglilista ng mga detalye sa kronolohikal na ayos habang ipinapasok ang personal na punto de vista sa kabuuan ng papel (How to Write A Solid Narrative Report) Kahalagahan at Bentahe ng Pagsulat ng Naratibong Ulat - Batay ang agham sa mga obserbasyon, katotohanan, estadistika, at pagsusuri – nararapat din na obhetibo, masinsin, at nagtataglay ng ilang tuyot na nilalaman (Legitt, 2011) Bentahe ng naratibong ulat ayon kay Barton (1988): 1. mas madaling maunawaan ng mambabasa at mas mabilis basahin ang teksto 2. mas epektibong napoproseso sa utak ng mambabasa 3. mas natatandaan ang daloy ng mga isinasalaysay na pangayyari 4. higit na kapani-paniwala at mapanghikayat kaysa sa paglalahad Paraan ng Pagsulat ng Naratibong Ulat 1. Sundin ang SAKS-BP (Sino-Ano-KailanSaan/Bakit-Paano) 2. Pahalagahan ang element ng oras at detalye 3. Iwasan angpaggamit ng aktuwal na pangalan kung ito’y kaso o di tiyak na salarin o pangayayari 4. Piliin ang pinakaakmong anyo ng narqatibong batay sa layunin 5. Gumamit ng unang panauhan 6. Gumamit ng anekdota 7. Gumamit ng Teknik tulad ng maayos na pagkasunod-sunod & karakterisasyon, at paglalarawan sa mga karanasan, kasukdulan, resolusyon Mga Katangian ng Naratibong Ulat 1. 2. 3. 4. mabuting pamagat mahalagang paksa maayos na pagkasunod-sunod kawili-wiling simula hanggang wakas Tatlong bahagi ng naratibong ulat 1. 2. - Simula Paano nagsimula Sinosinong tao ang nagsalita Katawan Pagbubuod sa mga naganap na panayam at pagtalakay sa mga paksa - Natutuhan na makatutulong sa larangang iyong tinatahak 3. Wakas - Ressolusyon, kongklusyon, at mungkahi - Magbigay-linaw, mungkahi, at bumuo ng desisyon Etika at pagpapahalaga Etika Elemento ng Naratibong Ulat 1. kronolohikal na Porma 2. walang pagkiling o paglalapat ng sariling opinyon - galing sa salitang Griyego na Ethos na may kahulugang "karakter". Ang ethos ay mula sa salitang ugat na ethicos, na nangangahulugang "moral. moral na karakter" - - Ang etika ay tumutugon sa mahalagang tanong na MORALIDAD, konsepto ng tama o mali, mabuti o masama, pagpapahalaga at pagbabalewala, pagtanggap at dipagtanggap ng lipunan na siyang nagtatakda ng mga batayan sa mga ito. Ang batayang ito naman ang nagdidikta kung ano ang dapat gawin ng tao bilang kaniyang obligasyon, karapatan, katuwiran, at halaga. Halimbawa ng mga gawain kaugnay sa etika: - respeto sa kapwa nakatatanda awtoridad bata kababaihan at iba pang paraan depende sa kultura at bansa. ➢ Mano, po opo, pagyuko Pagpapahalaga - - istandard o batayan - mga ideyal at gawi ng institusyon gayan ng simbahan, pamilya, paaralan, at negosyo - na pinagbabatayan natin kung tama o mali ang ating desisyon. Tumulong ito upang timbangin at balansehin ang ating mga desisyon. ang ating sarili sa o pakikiharapan ang ating kapwa. Gayundin, tumutulong ito upang magkaroon ng kaayusan at katahimikan sa isang lipunan Ilang mga isyu o paglabag kaugnay sa etika at pagpapahalaga sa pagsulat 1. Copyright - Intellectual property code of the Philippines or republic act no. 8293 - karapatan at obligasyon ng mga may-akda, pati ang paggamit sa mga ginawa ng mga ito. Mahalagang malinawan ang mga karapatan at obligasyong ito upang maiwasan ang anomang dipagkakaintindihan para sa pagsisipi at pagbubuod, lalo na sa mga layuning akademiko. 2. Plagiarism - Ito ang maling paggamit, "pagnanakaw ng mga ideya, pananaliksik, lengguwahe, at pahayag" ng ibang tao sa layuning angkinin ito o magmukhang sa kaniya. Ayon kay Diana Hacker, 3 paglabag ang maituturing na plagiarism 1. • Ang etika at pagpapahalaga ay kapwa gumagabay sa kung paano natin ihaharap hindi pagbanggit sa may-akda 2. hindi paglalagay ng panipi sa hiniram na direktang salita o pahayag 3. hindi ginamitan ng sariling mga pananalita • - Paghuhuwad ng Datos imbensyon ng datos sinadyang di-paglalagay ng ilang datos pagbabago o modipikasyon ng datos • Pagbili ng mga papel o pananaliksik sa mga lugar gaya ng ilang tindahan sa Metro Manila at lagyan ng sariling pangalan upang ipasa sa guro Pag-subscribe upang bumili ng artikulo o pagkopya sa mga website upang gamitin at angkinin bilang sariling papel na isinumite sa guro. Pagpapagawa o pagbabayad sa iba upang igawa ang papel, tesis, disertasyon, report, at iba pa. • • Mga kaso ng Pandaraya sa pagsulat at ilang kaparusahan 1. Maramihan at malawakang pagkopya ng mga sipi at datos nang hindi binibigyang kredito ang pinagkuhanan. 2. Nagsumite ng isang group paper ang tatlong mag-aaral ng isang kilalang unibersidad sa Metro Manila. "Napatunayan ng guro na kinopya ang halos kalahati ng papel sa isang artikulo sa Internet." ➢ Dan Brown, may-akda ng The Da Vinci Code, inakusahan ng nobelistang si Lewis Purdue na kinopya ang kaniyang nobelang The Da Vinci Legacy (1983) at Daughter of God (2000). Na- dismiss ang kaso noong 2005. ➢ Hellen Keller, noong 1892 sa kaniyang The Frost King, inakusahan ni Margaret T. Canby, may-akda ng The Frost Fairies. Napawalangsala siya ng isang boto sa Tribunal ng Perkins Institute For the Blind ➢ Martin Luther King, Jr., inakusahang nangopya ng ilang bahagi ng kaniyang tesis doktoral, noong 1950. Sa kabila nito, hindi binawi ng Boston University ang kaniyang digri. (mula sa abs.cbn.com at famousplagiarists.com-nadownload Set. 13, 2014) ➢ Osama Bin Laden, ikinalat sa publiko ang kaniyang mga video ng mga tula pagkatapos ng 9/11. Inakusahan siyan ng makatang Jordan na si Yusuf Abu Hillah ng pangongopya ng kaniyang mga tula. ➢ (PH) Isang senador nong 2012 ang inakusahan ng pangongopya ng ilang pahayag sa isang talumpati kaugnay ng Reproductive Health Bill. ➢ (PH) Isang kilalang negosyante at chairman ng Board of Trustees ng isang kilalang unibersidad sa Metro Manila ang inakusahan ng pagkopya ng ilang linya sa iba't ibang talumpati ng mga kilalang tao. ➢ (PH) Kaso ni Pedro Serrano Laktaw laban kay Mamerto Paglinawan kaugnay ng Diccionario Hispano-Tagalog na inilathala sa Maynila noong 1889 nasa La Opinion, kung saan kinopya raw ang malaking bahagi ng naunang libro ni Laktaw na Diccionariong Kastila-Tagalog. Naging desisyon ng korte na bawiin lahat ng natitirang kopya ng libro sa mga tindahan at bayaran ang naakusahan ng kaukulang halaga ang nasakdal. Replektibong sanaysay - - - - - - Sanaysay na may kinalaman sa INTROSPEKSIYON na pagsasanay (Michael Stratford- Guro at manunulat) pagba-bahagi ng mga bagay na naiisip, nararamdaman, pananaw, at damdamin hinggil sa isang paksa at kung paano ito nakalikha ng epekto sa taong sumusulat nito Kadalasang nakabatay sa karanasan kaya mula sa nilalaman nito ay masasalamin ang pagkatao ng sumulat. Maihahalintulad ito ito sa pagsulat ng isang journal kung saan nangangailangan ito ng pagtatala ng mga kaisipan at nararamdaman tungkol sa isang paksa o pangyayari. Maiuugnay rin ito sa pagsulat ng mga academic portfolio kung saan nagkakaroon ng malalim na pagsusuri ang mga may-akda kung paano siya umunlad bilang tao kaugnay ng paksa o pangyayaring binibigyang-pansin sa pagsulat. Personal na paglago ng isang tao mula sa isang mahalagang karanasan o pangyayari. (Kori Morgan-Guro sa West Virginia) - Ibinabahagi nito sa mga mambabasa ang kalakasan at kahinaan ng sumulat batay sa mga karanasang natutuhan at kung paano ito gagamitin sa buhay sa hinaharap o kaya naman ay kung paano pa pauunlarin ang mga kahinaan hinggil sa isang tiyak na aspeto ng buhay. Mga Dpaat Isaalang-alang sa Pgasulat ng Replektibong Sanaysay - - Magkaroon ng tiyak na paksa o tesis na iikutan ng nilalaman ng sanaysay Isulat ito gamit ang unang panauhan Tandaan na bagama't nakabatay sa personal na karanasan, mahalagang magtaglay ito ng patunay o patotoo batay sa iyong mga naobserbahan o katotohanang nabasa hinggil sa paksa upang higit na maging mabisa at epektibo ang pagkakasulat nito. Gumamit ng mga pormal na salita sa pagsulat nito. Gumamit ng tekstong naglalahad sa pagsulat. Sundin ang tamang estruktura o mga bahagi sa pagsulat ng sanaysay Introduksyon Katawan Kongklusyon - Gawing lohikal at organisado ang pagkakasulat ng mga talata.