7 Patnubay ng Guro PAG-AARI NG PAMAHALAAN HINDI IPINAGBIBILI INILAAN PARA SA Distrito/ Paaralan: ________________________________________ Dibisyon: ________________________________________________ Unang Taon ng Paggamit: ________________________________ Pinagkunan ng Pondo (Pati Taon): ________________________ Kagawarang ng Edukasyon Republika ng Pilipinas i Edukasyon sa Pagpapakatao – Ika-Pitong Baitang Patnubay ng Guro Unang Edisyon, 2013 ISBN: 978-971-9990-55-0 Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang sipi sa ano mang akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon. Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi ang pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng mga tagapaglathala (publisher) at may-akda ang karapatang-aring iyon. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC Pangalawang Kalihim: Yolanda S. Quijano, Ph.D. Kawaksing Kalihim: Elena R. Ruiz, Ph.D. Mga Bumuo ng Patnubay ng Guro Consultant: Fe A. Hidalgo, Ph.D. at Manuel Dy, Ph.D. Editor: Luisita B. Peralta Mga Manunulat: Manuel B. Dy, Jr., Sheryll Gayola, Marivic Leaño, Mary Jean B. Brizuela, at Ellanore G. Querijero Mga Tagaguhit: Erich Garcia at Deo Moreno Naglayout: Aro R. Rara Inilimbag sa Pilipinas ng ____________ Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS) Office Address: 2nd Floor Dorm G, Philsports Complex, Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600 Telefax: (02) 634-1054 or 634-1072 E-mail Address: imcsetd@yahoo.com ii Talaan ng Nilalaman Modyul 1: Mga Angkop At Inaasahang Kakayahan At Kilos Sa Panahon Ng Pagdadalaga/Pagbibinata 2 Modyul 2: Talento mo, Tuklasin, Kilalanin aT Paunlarin 19 Modyul 3: Pagpapaunlad Ng Mga Hilig 32 Modyul 4: Ang Aking Tungkulin Bilang Kabataan 41 Modyul 5: Isip At Kilos-Loob 51 Modyul 6: Kaugnayan Ng konsiyensiya Sa Likas Na Batas-Moral 60 Modyul 7: Kalayaan 71 Modyul 8: Ang Dignidad Ng Tao 83 Modyul 9: Kaugnayan Ng Pagpapahalaga at Birtud 94 Modyul 10: Hirarkiya Ng Pagpapahalaga 108 Modyul 11: Mga Panloob na Salik na Nakaiimpluwensiya sa Paghubog ng mga Pagpapahalaga 119 Modyul 12: Mga Panlabas na Salik na Nakaiimpluwensiya sa Paghubog ng mga Pagpapahalaga 132 Modyul 13: Mangarap Ka! 144 Modyul 14: Ang Kahalagahan Ng Mabuting Pagpapasya Sa Uri Ng Buhay 156 Modyul 15: Mga Pansariling Salik sa Pagpili ng Kursong Akademiko o Teknikal-Bokasyonal o Negosyo 168 Modyul 16: Halaga Ng Pag-aaral Para Sa Pagnenegosyo O Paghahanapbuhay! 181 iii Patnubay ng Pagtuturo MODYUL 1: MGA ANGKOP AT INAASAHANG KAKAYAHAN AT KILOS SA PANAHON NG PAGDADALAGA/PAGBIBINATA I. MGA LAYUNIN MGA PAMANTAYAN SA PAGKATUTO Pangnilalaman Pagganap Naipamamalas ng mag-aaral ang pagNaisasagawa ang mga angkop na unawa sa mga inaasahang kakayahan hakbang tungo sa paglinang ng apat na at kilos sa panahon ng pagdadalaga inaasahang kakayahan at kilos /pagbibinata, sa kanyang mga talento, (developmental tasks) sa panahon ng kakayahan, at kahinaan, hilig, at mga pagdadalaga/pagbibinata. tungkulin bilang nagdadalaga/nagbibinata Batayang Konsepto: Ang paglinang ng mga angkop na inaasahang kakayahan at kilos (developmental tasks) sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata ay nakatutulong sa: pagkakaroon ng tiwala sa sarili, paghahanda sa susunod na yugto (stage) ng buhay (paghahanda sa paghahanapbuhay at paghahanda sa pag- aasawa / pagpapamilya), at pagiging mabuti at mapanagutang tao. A. MGA LAYUNIN SA PAGTUTURO 1.1 Magabayan ang mga mag-aaral sa pag- unawa sa sumusunod na paksa: a. Mga Layunin ng Mga Inaasahang Kakayahan at Kilos (Developmental Tasks) sa Bawat Yugto ng Pagtanda ng Tao b. Mga Inaasahang Kakayahan at Kilos sa Panahon ng Pagdadalaga / Pagbibinata at mga Panuntunan sa Paglinang ng mga ito c. Mga Hakbang tungo sa Pagtatamo ng Bago at Ganap na Pakikipag-ugnayan sa mga Kasing-edad d. Mga Hakbang Tungo sa Paglinang ng Tiwala sa sarili 2.1 Malinang ang sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: a. Pagkilala sa mga inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata b. Pagbibigay-katwiran kung bakit kailangang linangin ang mga angkop na inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata 1 c. d. e. f. g. h. i. j. Pagtukoy ng mga hakbang tungo sa paglinang ng mga angkop na inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata Pagtukoy ng mga pagbabago sa kanilang sarili mula sa gulang na 8 - 9 hanggang sa kasalukuyan sa aspektong: (a) pakikipagugnayan (more mature relations) sa mga kasing edad, (b) papel sa lipunan bilang babae o lalaki, (c) asal sa pakikipagkapwa / sa lipunan, at (d) kakayahang makagawa ng maingat na pagpapasya Pagbibigay-katwiran kung bakit mahalagang kilalanin ang mga angkop na inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata sa aspektong: pakikipag-ugnayan sa mga kasing-edad, papel sa Lipunan, asal sa pakikipag-kapwa, kKakayahang makagawa ng maingat na pagpapasya Pagpapatutunay kung nakatutulong ang paglinang ng mga inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata sa pagkakaroon ng tiwala sa sarili (self-confidence) at sa pagiging mabuti at mapanagutang tao Pagpapaliwanag ng kaugnayan ng paglinang ng mga inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata sa paghahanda sa susunod na yugto ng buhay (sa paghahanda sa paghahanapbuhay at paghahanda sa pagaasawa at pagpapamilya) Pagsasakatuparan ng mga sariling paraan sa paglinang ng mga inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata Pagbuo ng talaan ng mga positibong self-talk o affirmation tungo sa paglinang ng tiwala sa sarili Pagbibigay ng mga puna sa paraan ng ibang kabataan sa paglinang ng mga inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata B. MGA LAYUNING PAMPAGKATUTO Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 1- 2. Isa-sahin ang mga layuning pampagkatuto para sa Modyul 1 na nasa loob ng kahon. 2 Itanong: Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning binasa? Sa modyul na ito, inaasahang maipamamalas mo ang sumusunod na kaalaman, kakayahan at pag-unawa a. Natutukoy ang mga pagbabago sa sarili mula sa gulang na 8 o 9 hanggang sa kasalukuyan sa apektong: (a) pakikipagugnayan (more mature relations) sa mga kasing-edad, (b) papel sa lipuinan bilang babae o lalaki, (c) asal sa pakikipagkapwa at sa lipunan, at (d) kakayahang makagawa ng maingat na b. Natatanggap ang mga pagbabagong nagaganap sa sarili panahon ng pagdadalaga / pagbibinata c. Naipaliliwanag na ang paglinang ng mga angkop na inaasahang kakayahan at kilos (developmental tasks) sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata ay nakatutulong sa: d. Pagkakaroon ng tiwala sa sarili Paghahanda sa susunod na yugto (stage) ng buhay (paghahanda sa paghahanapbuhay at paghahanda sa pag-aasawa / pagpapamilya), at Pagiging mabuti at mapanagutang tao Naisasagawa ang mga angkop na hakbang tungo sa paglinang ng apat na inaasahang kakayahan at kilos (developmental tasks) sa panahon ng pagdadalaga pagbibinata II. PAUNANG PAGTATAYA Pasagutan ang paunang pagtataya sa pahina 2-5. Hayaang markahan ng mga mag-aaral ang kanilang sariling papel gamit ang susi sa pagmamarka sa Annex 1. Makatutulong din kung isusulat ng guro sa pisara ang susi sa e. pagmamarka. 3 2. Ang sumusunod ay ilan sa mga inaasahang kakayahan at kilos na dapat malinang sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata maliban sa _______ . a. Pagsisikap na makakilos ng angkop sa kanyang edad b. Pagtanggap ng papel sa lipunan na angkop sa babae o lalaki c. Pagtatamo at pagtanggap ng maayos sa ugali sa pakikipagkapwa d. Pagtatamo ng bago at ganap na pakikipagugnayan sa mga kasing-edad 4. Sa yugto ng maagang pasgdadalaga o pagbibinata, inaasahan na ang pagkskaroon ng tinedyer ng kasintahan (girlfriend/boyfriend). Ang pangungusap ay: a. Tama, dahil mahalagang mamulat ang nagdadalaga o nagbibinata sa pagbuo ng relasyon sa kabaligtarang kasarian sa maagang panahon. b. Tama, dahil ito ay makatutulong sa kanya upang humawak ng isang relasyon at magiging seryosong relasyon sa hinaharap. c. Mali, dahil mahalagang masukat muna ang kahandaan ng isip at damdamin ng isang nagdadalaga/nagbibinbata sa paghawak ng isang seryosong relasyon. d. Mali, dahil hindi pa nararapat na magkaroon ng seryosong ang isang tinedyer. 3-4 Basahin at unawain ang mga talata sa ibaba. Pagkatapos, sagutin ang bilang 3-4. Pagtuntong ng isang bata sa kanyang ikalabintatlong taon, nagsisimula ang matulin at kagyat na pagbabago sa kanyang pag-iisip at pag-uugali. Kung dati ay kuntento na ang isang batang lalaki sa paglalaro, ngayon ay tila naaakit na siyang tumingin sa kababaihan. Gayundin ang isang batang babae: nagsisimula na rin siyang kumilos na tulad sa isang ganap na babae. 5. Si Cleofe ay iskolar sa isang pamantasang mataas ang kalidad. Napaliligiran siya ng mayayamang kamag-aral. Labis ang kanyang pagkabalisa dahil alam niayng hindi naman siya makasasabay sa mga ito sa maraming bagay. Ano ang pinakamakatuwirang gawin ni Cleofe? Sa panig ng kalalakihan, nagiging masilakbo ang kanilang katapangan. Nagiging mapangahas sila sa anumang bagay, warign ipinagwawalambahala ang panganib, nagkukunwaring hindi nababalisa sa anumang suliranin. Ito ang panahon na tila naghihimagsik ang isang kabataan, waring di matanggap ang katotohanang hindi pa siya gananp na lalaki at nagpupuyos ang kalooban na pasubalian ito sa mundo. Ito ang panahon na ang isang lalaki ay wala pang napapatunayan sa kanyang sarili at sa iba, kaya napakalaki ng kanyang kawalan ng seguridad, lagging humahanap ng pagkakataon na ipakita ang kanyang kahalagahan. Sa pnig ng kababaihan, ang isang nagdadalaga ay nagsisimulang iwan ang daigdig ng mga manika at laruan, nag-iingat na kumilos nang magaslaw o tila bata. Isa siyang bulaklak na nagsisimulang mamukadkad. Makipagkaibigan lamang siya sa kapwa niya mga iskolar na mahirap din. b. Ipakita niya ang kanyang totoong pagkatao. c. Kausapin niya ang kanyang mga magulang upang bumili ng mga gamit at damit na halos katulad ng sa mayayamang kamag-aral. 6. Makiangkop sa kamag-aral na mayaman sa oras na sila ang kasama at sa mga kapwa niyang iskolar na mahirap kung sila naman ang kasama. 7. Masasabi lamang na ganap ang pakikipagugnayan kung handang ipaalam ang lahat sa kapwa. Ang pangungusap ay: Hango sa : http://cpnhs.com/smf/index.php?topic=167.0 3. a. Ano ang pangunahing paksa ng sanaysay? a. Ang pagbabago sa panahon ng pagdadalaga/pagbibinata b. Ang mga karanasang pinagdaraanan ng mga nagdadalaga/nagbibinata. a. Tama, dahil ito ay nagpapakita ng tiwala sa kapwa. b. Tama, dahil ito ang magiging simula ng isasng malalim na pakikipag-ugnayan. c. Mali, dahil sa kasapi ng pamliya lamang nararapat na sabihin ang lahat ng sikreto. d. Mali, dahil mahalagang magkaroon ng limitasyon upang hindi magamit ang mga impormasyon tungkol tungkol sa sarili laban sa kanya sa hinaharap. c. Ang damdamin ng mga nagdadalaga/nagbibinata sa mga pagbabagong kanilang pinagdaraanan. d. Ang pagkakaiba ng pagbabagong pinagdaraanan ng isang nagdadalaga at pagbibinata. 4 8. Si Bernard ay mababa ang tiwala sa sarili sa kabila ng kanayang talent. Hindi niya ito ipinakikita sa paaralan dahil sa takot na hindi ito maging kalugod-lugod sa iba pang mga mag-aaral. Ano ang makatuwirang gawin ni Bernard? a. Kausapin niya ang kanyang sarili at sabihin na hindi matatalo ng hindi pagtanggap ng iba sa kanyang talent ang kanyang pagnanais na umangat dahil sa kanyang kakayahan. b. Humingi siya ng papuri mula sa kanyang mga kaibigan at kapamilya na makatutulong upang maiangat ang kanayang tiwala sa sarili. c. Harapin niya ang mga hamon nang may tapang at hayaang mangibabaw ang kanyang kalakasan. d. Huwag niyang iisipin na mas magaling ang iba sa kanya, bagkus isipin niya na siya ay nakaaangat sa lahat. Ipabilang sa mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Ipataas ang kamay ng mga batang nakakuha ng iskor na 10 at bilangin ang mga ito. Itala sa pisara ang kabuuang bilang. Ipataas ang kamay ng nakakuha ng 5 hanggang 9 na puntos; bilangin at itala sa pisara ang kabuuang bilang. Gayundin ang gawin para sa 0 hanggang 4 na puntos. Kung lahat halos ng mga mag-aaral (95%) ay nakakuha ng iskor na 10, maaaring dumako na ang guro sa bahaging Pagpapalalim. Maaaring gawing gawaing-bahay ang ilang mga gawain sa mga bahaging Pagtuklas sa Dating Kaalaman at Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pagunawa para sa mga nakakuha ng 5-9 puntos. Ang mga nakakuha naman ng 0 hanggang 4 na puntos ay maaring mangailangan ng karagdagang gawain sa bahaging Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa. III. PLANO NG PAGTUTURO-PAGKATUTO A. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Mga Hakbang: 1. Ipagawa ang Gawain 1 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman sa mga mag-aaral sa pahina 5 ng Modyul 1. 2. Ipabasa ang Panuto at saka itanong: Mayroon bang kailangang linawin sa Panuto? 5 3. Ipabasa ang halimbawa sa pahina 6. 4. Ilagay ang mga kagamitan sa ibabaw ng mesa ng guro at sabihing ito ay maaring gamitin ng lahat ng mag-aaral. Ipaalala ang halaga ng pagbibigayan at pagtitiyaga sa paggamit ng mga kagamitan. 5. Ipagawa ang gawain. Bigyan sila ng 15 minuto para sa gawaing ito. 6. Matapos ang 15 minuto ay tumawag ng ilang mag-aaral upang basahin ang kanilang mga pagbabagong itinala sa kuwaderno. Gawain 2 Mga Hakbang 1. Idikit sa pisara ang inihandang “Tsart ng Profile Ko, sa Noon at Ngayon”. Sa 8-9 tulong Paalala Gawain 2 pahina ng mga mag-aaral, punan ang tsart ng mga halimbawa ng pagbabago na itinala Matapos ipabasa sa mga sa pisara sa unang gawain. mag-aaral ang Panuto at ang halimbawa ng “Profile Ko, Noon at Ngayon” sa Gawain 2, maaari itong gawing Takda o GawaingBahay bilang kasunduan. 6 2. Ipabasa ang Panuto at halimbawa ng “Profile Ko, Noon at Ngayon” sa pahina 7. Papunan ang Tsart sa pahina 8. Bigyan ang mga mag-aaral ng 15 minuto upang buuin ang tsart. 3. Matapos ang 15 minuto, pangkatin ang mga mag-aaral. Hindi dapat hihigit sa lima ang kasapi sa pangkat. Gamit ang binuong “Profile Ko, Noon at Ngayon”, iisa-isahin at ipaliliwanag ng lider ng bawat pangkat ang mga nilalaman nito sa kanyang pangkat. Tayahin kung positibo o negatibo ang mga nagging pagbabago sa iyong sarili 4. Ipabasa sa mga mag-aaral ang Panuto para sa “Linya ng Profile Ko, Noon at Ngayon”. Ipabasa ang ibinigay na halimbawa sa pahina 7. Paalala: Makatutulong kung may nakapaskil o nakaguhit na kopya ng Linya ng “Profile Ko, Noon at Ngayon” sa pisara. 7 Gamit ang halimbawang tsart ng “Profile Ko, Noon at Ngayon” sa pahina 8, suriin ang halimbawang Linya ng Profile Ko, Noon at Ngayon sa pahina 9. Halimbawa: Pakikipag-ugnayan sa mga kasingedad Ako Noon (gulang na 8-10) Hal. Kalaro ko ang aking mga kaibigan. Ako Ngayon Hal. Karamay ko ang mga kaibigan ko sa mga hinaharap na suliranin. Sa halimbawang ito, masasabing positibo ang pagbabago sa sarili sa aspektong, pakikipag-ugnayan sa mga kasing-edad. Hayaang magtungo sa pisara ang isa sa mga mag-aaral upang ilagay ang unang guhit sa Linya. Isusulat sa tapat ng guhit ang aspekto ng pagbabago ukol dito. Gayundin ang gawin sa sumusunod pang halimbawa. Dito ka magsimula Pakikipag-ugnayan sa kasing-edad Ipagawa ang Linya ng Profile Ko, Noon at Ngayon sa pahina 9. 8 Sa paggamit ng pahina 910: Maaaring ipagawa bilang takdang aralin ang Pagninilay pagkatapos ipaliwanag ang panuto. Ipasulat ito sa kanilang journal. A. PAGLINANG NG KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA 2.1 Ipabasa sa mga mag-aaral ang mga palatandaan ng pag-unlad bilang isang nagdadalaga/nagbibinata sa pahina 11-13. Iisa-isahin ng guro ang mga palatandaang ito. 2.2 Ipatukoy sa mga mag-aaral kung ang bawat palatandaan ay positibo o negatibo. Hayaang ipaliwanag nila ito at pangatwiranan ang kanilang mga sagot. 2.3 Bigyang-diin na bagamat maaaring totoo o naglalarawan sa kanila ang ilan sa mga palatandaang ito, hindi nangangahulugan na tama ang mga ito. Maaaring ang ilan dito ay hindi nila dapat gawin o ipamalas. Kaya nga’t sa huling bahagi ng pag-aaral sa Modyul 1 ay inaasahang mapamamahalaan nila ang mga pagbabagong ito sa iba’t ibang aspekto ng kanilang pagkatao. 9 Paalala: Maaariing gumamit ng ibang kuwento o pelikula tungkol sa pagdadalaga at pagbibinata para sa bahaging Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa. Tiyakin lamang na ang ipinakikita rito ay ang mga angkop at epektibong pamamaraan ng pamamahala sa mga pagbabagong pinagdaraanan ng mga nagdadalaga at nagbibinata. Sa paggamit ng pahina 12: Mas makabubuti kung sama-samang panonoorin ng klase ang pelikula. Mamamasid ng guro ang reaksiyon ng mga mag-aaral dito. Mas makatutulong din kung pagagawain ng “movie review” o pagsusuri ng pelikula o kuwento ang mga mag-aaral gamit ang mga gabay na tanong sa pahina 14. Mahalagang talakayin ang mga naging pagsusuri ng mag-aaral sa klase. Gamitin ang rubric sa pagtataya ng pagsusuri ng aklat o pelikula na inihanda sa Annex 2. 10 A. PAGPAPALALIM Paalala: Makatutulong kung ang sanaysay ay ipababasa na sa mga mag-aaral bilang Takdang Aralin. 1. Magpaskil ng katulad na paglalarawan at mga dialogue boxes sa pahina 13 sa pisara. Sabihin: Tingnan ang larawan at ang mga sinasabi ng babae dito sa mas nakababatang babae. Sino sa inyong palagay ang babaeng nagsasalita? Sino naman ang kanyang kausap? Basahin nga ang sinasabi ng babae. 2. Ipabasa sa ilang mag-aaral ang sinasabi sa mga dialogue boxes. Sabihin: Pansinin ang reaksiyon ng batang babae sa larawan. Ano kaya ang iniisip niya? 3. Tumawag ng ilang mag-aaral at hinging pangatwiranan ng mga ito ang kanilang naging mga tugon. 4. Ipabasa ang kabuuan ng sanaysay sa pahina 13-20. Bigyan sila ng 15 minuto upang basahin ang sanaysay. 5. Matapos ang 15 minuto ay pangkatin ang mga mag-aaral. Tiyaking hindi hihigit sa sampu ang bilang ng kasapi sa pangkat. Hayaang magtalaga ang mga magaaral ng lider at tagapag-ulat. 6. Bigyan ng activity card, Manila paper at pentel pen ang bawat pangkat. 11 Activity Cards Activity Card 1 Panuto: Gamit ang overlapping concepts graphic organizer, tukuyin at isa-isahiin ang mga konseptong nabasa mula sa pahina 13 – 14. Sa ibaba ng graphic organizer, isulat ang maikling paglalagom ng mga konseptong nabasa. Oras na ilalaan sa gawain: 15 minuto Iulat ang inyong output sa klase. Activity Card 2 Panuto: Gamit ang idea web graphic organizer, tukuyin at isa-isahiin ang mga konseptong nabasa mula sa pahina 15 – 20. Sa ibaba ng graphic organizer, isulat ang maikling paglalagom ng mga konseptong nabasa. Oras na ilalaan sa gawain: 15 minuto. Iulat ang inyong output sa klase. 12 Activity Card 3 Panuto: Gamit ang organizational outline graphic organizer, tukuyin at isa-isahin ang mga konseptong nabasa mula sa pahina 15 – 20. Sa ibaba ng graphic organizer, isulat ang maikling paglalagom ng mga konseptong nabasa. Oras na ilalaan sa gawain: 15 minuto Iulat ang inyong output sa klase. Paalala: Maaaring makakuha ng magkatulad na activity card ang ilang pangkat. Maaaring gawing dalawang kopya ng Activity Cards 1 at 3 at ang Activity Card 2 ay tatlo o higit pa. 7. Ipapaskil ang mga output ng bawat pangkat sa pisara at ipaulat ito. 8. Matapos ng mga pag-uulat, tiyaking magbigay ng paglilinaw sa ilang mahahalagang konseptong hindi naipaliwanag nang wasto at sapat. Pasagutan ang Tayahin ang Iyong Pag-unawa sa pahina 21. Bigyan sila ng 5 minuto upang gawin ito. 13 Magpaskil o gumuhit sa pisara ng replica ng graphic organizer sa pahina 21. Tumawag ng ilang mag-aaral upang punan ang graphic organizer. Ipasulat sa mag-aaral ang nabuong konsepto sa ilalim ng nakapaskil na mga output ng bawat pangkat na graphic organizer. Piliin ang konseptong pinakamalapit sa Batayang Konsepto na nasa kahon sa ibaba: Ang paglinang ng mga angkop na inaasahang kakayahan at kilos (developmental tasks) sa panahon ng pagdadalaga / pagbibinata ay nakatutulong sa: pagkakaroon ng tiwala sa sarili , paghahanda sa susunod na yugto (stage) ng buhay (paghahanda sa paghahanapbuhay at paghahanda sa pag- aasawa / pagpapamilya), at pagiging mabuti at mapanagutang tao. D. E. F. PAGSASABUHAY Pagganap Ipagawa ang “Tsart ng Aking Paraan ng Paglinang sa mga Inaasahang Kakayahan at Kilos sa Panahon ng Pagdadalaga/Pagbibinata” 14 Sa paggamit ng pahina 22: Ang Tsart ng Aking Paraan ng Paglinang ng…ay ipagagawa sa loob ng 2 linggo. 15 Paalala: Magtalaga ng kapareha ang bawat mag-aaral upang tiyaking nasusundan at natataya ang mga tala sa Tsart ng bawat mag-aaral. Pagawin ang bawat isa ng ulat ng mga pagbabago sa mga kilos at gawi ng kamag-aral bunga ng pagsunod sa “Tsart ng Aking Paraan ng Paglinang sa mga Inaasahang Kakayahan at Kilos sa Panahon ng Pagdadalaga/Pagbibinata”. Ipapasa ng mga mag-aaral ang kanilang journal. Basahin ang kanilang pagninilay at mamarkahan ito gamit ang pamantayan sa Annex 2. Pagsasabuhay 1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang bahaging Pagsasabuhay sa pahina 24. 2. Ipabasa sa isang mag-aaral ang panuto. Pagkatapos, itanong: Mayroon bang katanungan tungkol sa panuto? 3. Makatutulong kung magpapaskil ng katulad na halimbawa na nasa Modyul. Bigyan ng panahon ang mga mag-aaral na basahin ang halimbawa na nasa pisara. 4. Pagkatapos, ipabasa naman ang mga hakbang para sa kanilang pansariling pagsusuri na nasa pahina 25. 16 5. Matapos ang panahon na ibinigay sa mga mag-aaral ay tumawag ng ilan na magbabahagi ng kanilang ginawa sa harap ng klase. 6. Ibigay bilang takdang aralin ang isa pang gawain na nasa pahina 25, bilang 3. 7. Paghandain ang mga mag-aaral ng mga gabay na tanong. Kailangan itong mabasa bago nila isagawa ang panayam. 8. Atasan ang mga mag-aaral na magbigay ng mga patunay sa pagsasagawa ng gawain. Maaaring larawan o video habang isinasagawa ang panayam. 17 Plano ng Pagtuturo Modyul 2: TALENTO MO, TUKLASIN, KILALANIN AT PAUNLARIN I. MGA LAYUNIN Mga Pamantayan sa Pagkatuto Pangnilalaman Naipamamalas ng mag-aaral ang pagunawa sa mga konsepto tungkol sa talento, kakayahan at kahinaan Pagganap Naisasagawa ang mga kilos tungo sa pagpapaunlad ng mga talento at kakayahan at paglampas sa mga kahinaan Batayang Konsepto: Ang pagtuklas at pagpapaunlad ng mga angking talento at kakayahan ay mahalaga sapagkat ang mga ito ay mga kaloob na kung pauunlarin ay makahuhubog ng sarili tungo sa pagkakaroon ng tiwala sa sarili, paglampas sa mga kahinaan, pagtupad ng mga tungkulin, at paglilingkod sa pamayanan. A. MGA LAYUNIN SA PAGTUTURO 1.1 Magabayan ang mga mag-aaral sa pag-unawa sa sumusunod na paksa: 1. Talento at Kakayahan 2. Iba’t ibang talino ayon kay Howard Gardner 3. Ang Pagkilala sa Sariling Talento, Kakayahan at Kahinaan 4. Tiwala sa Sarili 5. Ang Paglampas sa Sariling Kahinaan 6. Plano sa Pagpapaunlad ng Sarili 7. Ang Kahalagahan ng Pagpapaunlad ng Talento at Kakayahan 1.2 Malinang ang sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: a. Pagpapaliwanag ng kaibahan ng talento sa kakayahan b. Pagtukoy sa kanyang mga katangian, talento, kakayahan gamit ang Multiple Intelligences Survey Form ni Walter Mckenzie c. Pagpapaliwanag ng kahalagahan ng kaalaman sa talento at kakayahan d. Paglalarawan ng iba‟t ibang uri ng talino ayon kay Howard Gardner e. Paghinuha kung bakit dapat: (a) paunlarin ang mga sariling talento at kakayahan at (2) malampasan ang mga kahinaan f. Paglalarawan ng kalikasan ng tiwala sa sarili g. Pagtukoy sa mga aspekto ng sarili na kulang siya ng tiwala at nakikilala ang mga paraan kung paano lalampasan ang mga ito h. Paggawa ng Plano ng Pagpapaunlad ng mga Talento at Kakayahan i. Pagbuo ng paglalarawan ng mga konseptong nahinuha sa binasang sanaysay tungkol sa talento at kakayahan j. Pagsasakatuparan ng Plano ng Pagpapaunlad ng mga Talento at Kakayahan 18 B. MGA LAYUNING PAMPAGKATUTO Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 31. Isa-isahin ang mga layuning pampagkatuto para sa Modyul 2 na nasa loob ng kahon. Itanong: Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning binasa? II. PAUNANG PAGTATAYA Ipagawa sa mga mag-aaral ang Paunang Pagtataya sa pahina 32-34. Hayaang sagutan ng mga mag-aaral sa kanilang sagutang papel sa oras na itinakda. Bata pa lamang si Joanna nang matuklasan ng kanyang mga magulang ang husay niya sa pag-awit. Sa edad na tatlo, nakasali na siya sa mga patimpalak at siya ay nakilala dahil sa kanyang kahusayan sa kabila ng murang edad. Ngunit sa kanyang paglaki ay naging mahiyain si Joanna at hindi na sumasali sa mga patimpalak dahil ayaw niyang humarap sa maraming tao. Hindi alam ng kanyuang mga kamag-aral ang kanayng talent dahil hindi naman siya nagpapakita nito kahit sa mga Gawain sa klase o sa paaralan. 19 Palagi pa ring umaawit si Joanna ngunit ito ay sa kanila lamang bahay kasabay ang kanyang nakatatandang kapatid. Matapos mabigyan ng sapat na panahon ay atasan ang mga magaaral na markahan ang kanilang ginawa gamit ang susi ng pagmamarka sa Annex 1. Maaari rin naman isulat sa pisara ang susi sa pagmamarka. Ipabilang sa mga mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Sa pamamagitan ng pagtataas ng kamay ay tukuyin kung ilan ang nakakuha ng iskor na 14. Isulat lahat sa pisara ang kabuuan ng mga marka ng mga mag-aaral, 9-13, 4-8 at 0-3. Kung ang halos lahat ng mga mag-aaral (95%) ay makakuha ng 14, maaari nang dumako sa bahaging paglinang. III. PLANO NG PAGTUTURO-PAGKATUTO A. Pagtuklas ng Dating Kaalaman Mga Hakbang: 1. Maaaring ibigay bilang takdang gawain ang nasa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman sa pahina 34 – 35. 20 2. Sa muling pagkikita ay talakayin ang kinalabasan ng kanilang gawain. 3. Bigyan ng pakakataon ang ilang mga mag-aaral na ibahagi ang kanilang mga sagot sa mga tanong batay sa nabasa. 4. Sa proseso ng pagtalakay, mahalagang maiugnay ang nagdaang aralin sa araling ito. Sa ganitong pamamaraan ay makikita ng mga mag-aaral ang pagkakaugnay ng bawat aralin. Higit na makabubuti kung gagawa ng mas malikhaing presentasyon upang mas mahikayat ang mga mag-aaral na basahin ito. Maaaring gumawa ng comic strips o kaya naman ay magrecord ng salaysay ng kuwento at iparinig sa mga mag-aaral. Sagutin ang mga tanong sa iyongkuwaderno matapos na mabasa ang kuwento. 1. Ano-ano ang katangian ni David na nagging dahilan upang siya ay maging tanyag at sa huli’y maging hari ng Israel? Ipaliwanag kung paano nakatulong ang mga katangiang ito upang maging matagumpay siya at sa huli’y maging hari. 2. Paano natalo ni David si goliath sa kanilang engkuwentro? Anong aral ang masasalamin sa pagkapanalo ng batang si David sa higanteng si Goliath? 3. Ipaliwanag ang sumusunod na kasabihan: “Ang hindi pagbibigay ng iyong pinakamahusay ay pagwawalangbahala sa regalong kaloob ng Diyos.” 4. Ano ang regalong tinutukoy ditto? Paano mo iuugnay ang kasabihang ito sa nagging buahy ni Haring David? 21 Pakingg an ang sagot ng ilang mag-aaral sa mga tanong na ito. Hayaan silang magbahagi ng kanilang paliwanag. Ang bahaging ito sa Pagtuklas ng Dating Kaalaman ay makatutulong upang mataya kung ano ang nagbibigay sa kanila ng motibasyon upang pagyamanin ang kanilang talento. Sa tulong nito ay matataya kung tama ba ang motibasyon ng mga mag-aaral o kung nangangailangan na maitama ito sa tulong ng mas malalim na pagtalakay sa bahaging ito. Ibahagi sa mga mag-aaral: “Ang motibasyon ni Haring David sa kaniyang pagsusumikap na mapaunlad at magamit nang mahusay ang kaniyang mga talento at kakayahan ay ang kaniyang pananampalataya sa Diyos. Si Bill Bradley naman ay ang tinuruan ni Macauley tungkol sa pagpapaunlad ng kakayahan. Ikaw ano ang iyong motibasyon?” B. PAGLINANG NG MGA KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA 1. Pasagutan sa mga mag-aaral ang Multiple Intelligence Survey sa pahina 37 – 40. 2. Mahalagang ipaalala sa mga mag-aaral na magkakaroon lamang ng kabuluhan ang gawaing ito para sa kanilang sarili kung uunawaing mabuti ang mga pangungusap at kung magiging matapat sa pagsagot. 3. Ipaliwanag sa mga mag-aaral na malaki ang maitutulong ng gawaing ito upang matuklasan ang kanilang talino batay sa Teorya ng Multiple Intelligence ni Howard Gardner. 22 4. Atasan silang itala ang bilang na angkop na paglalarawan sa kanilang sarili. Ang interpretasyon ng mga bilang ay matatagpuan sa unang bahagi ng gawain. 23 5. Pasagutan ang gawain sa mga mag-aaral gamit ang Sagutang Papel sa pahina 40 – 41. Maaari silang gumuhit ng katulad nito sa kanilang kuwaderno. 6. Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral upang isagawa ang gawain. 7. Matapos ang ibinigay na panahon ay ipagawa sa kanila ang ikalawang bahagi ng gawain sa pahina 41. Muli ay bigyan sila ng sapat na panahon upang isagawa ito. 24 Ipaliwanag sa mga mag-aaral kung paano isasagawa ang ikatlong bahagi ng Paunang Pagtataya. Ang mahalaga ay mailapat ng mga mag-aaral sa isang bar graph ang kanilang mga marka upang mas maging madali para sa kanila na makita ang kanilang mga kalakasan at kahinaan batay sa sinagutang Multiple Intelligence Survey. Maaaring magpaskil sa pisara ng halimbawa. C. PAGPAPALALIM Paalala: Makatutulong kung ang sanaysay sa bahaging pagpapayaman ay ipababasa sa mga mag-aaral bilang Takdang Gawain. Mga Hakbang 1. Buksan ang talakayan sa klase sa pamamagitan ng pagbibigay ng panimulang tanong na katulad ng nasa unang bahagi ng Pagpapalalim sa pahina 43. 25 2. Linawin sa mga mag-aaral ang pagkakaiba ng talento at kakayahan. Tumawag ng ilang mag-aaral upang isulat sa pisara ang mga natalakay na pagkakaiba sa babasahin. Atasan din sila na magdagdag ng bagong ideya o konsepto kung mayroon silang ninanais na idagdag. Ang pahina 44 - 51 ay pagpapalawak para sa naging resulta ng Multiple Intelligence Survey na ginawa ng mga mag-aaral. Kapag tinalakay ang bahaging ito, mahalagang iugnay sa naging gawain upang ganap na maunawaan ng mga mga-aaral ang kahulugan ng natapos na gawain. Magkaroon ng talakayan sa klase tungkol sa kabuuan ng babasahin. 3. Matapos ang pagtatalakayan, tumawag ng ilang mag-aaral upang sagutin ang mga tanong sa bahaging Tayahin ang Iyong Pag-unawa sa pahina 51. 26 4. Pasagutan ang Paghinuha ng Batayang Konsepto sa pahina 52. 5. Magpaskil sa pisara ng replica ng graphic organizer sa pahina 52. 6. Ipabasa sa mga mag-aaral ang panuto at saka itanong: “Mayroon bang hindi malinaw sa panuto?”. 7. Bigyan ng panahon ang mga mag-aaral na gawin ang gawain. 8. Matapos bigyan ng panahon ang mga mag-aaral, tumawag ng ilan na magbabahagi ng kanilang ginawa sa harap ng klase. 9. Tumawag ng ilang mag-aaral upang punan ang graphic organizer na nasa pisara. Ipasulat sa mag-aaral ang nabuong konsepto sa ilalim ng graphic organizer na nasa pisara. 10. Piliin ang konseptong pinakamalapit sa Batayang Konsepto. Batayang Konsepto: Ang pagtuklas at pagpapaunlad ng mga angking talento at kakayahan ay mahalaga sapagkat ang mga ito ay mga kaloob na kung pauunlarin ay makahuhubog ng sarili tungo sa pagkakaroon ng kumpiyansa sa sarili, paglampas sa mga kahinaan, pagtupad ng mga tungkulin, at paglilingkod sa pamayanan. 27 D. PAGSASABUHAY PAGGANAP Mga Hakbang 1. Ipagawa ang Pagganap sa bahaging “Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto” sa pahina 52-53 bilang takdang gawain. 2. Ipabasa sa mga mag-aaral ang panuto. Tiyakin na malinaw na naunawaan ito ng lahat. 3. Gabayan ang mag mag-aaral sa paggawa ng bar graph. 4. Makatutulong kung magpapaskil ng halimbawa o kaya naman ay aktuwal na gagawa sa pisara. 5. Tiyakin din na naunawaan ng lahat ang ikalawang bahagi ng gawain. 6. Kapag muling nagkita sa klase ay atasan ang ilan sa mga mag-aaral na ibahagi sa klase ang kanilang ginawang takda. 28 7. Matapos ito, ipagawa sa kanila ang “Tsart ng mga Kakayahan (Chart of Abilities)” sa pahina 54. Ipabasa sa mga mag-aaral ang panuto upang matiyak ang pag-unawa. Bigyang-diin ang kahalagahan ng pagiging totoo sa pagsagot sa gawain. Ipaunawa sa mga mag-aaral ang halaga nito para sa kanilang sarili. 8. Matapos bigyan ng panahon ang mga mag-aaral na isagawa ang Gawain ay tumawag ng ilang mag-aaral na magbabahagi ng kanilang ginawa sa klase. 9. Pagkatapos, pasulatin ang mga mag-aaral ng pagninilay gamit ang mga gabay na tanong sa pahina 55 sa kanilang journal. 29 10. Mahalagang mapagtibay ang tunay na kabuluhan ng pagsasagawa ng ganitong gawain para sa kanilang isasagawang pagpili ng kurso o trabaho sa hinaharap. Tiyakin na maipauunawa ito sa mga mag-aaral. PAGSASABUHAY 1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang Pagsasabuhay sa pahina 55. 2. Ipabasa sa isang mag-aaral ang panuto at itanong kung may tanong tungkol dito. 3. Ipaskil sa pisara ang halimbawa na nasa modyul upang mas magabayan ang mga mag-aaral. 4. Matapos ito, bigyan sila ng sapat na panahon upang isagawa ang gawain gamit ang pormat na nasa pahina 55. 5. Pagkatapos, tumawag ng ilang mag-aaral upang ibahagi ang kanilang ginawa sa harap ng klase. 6. Ipaunawa sa kanila na hindi nararapat na huminto sa pagsusulat lamang ng mga hakbang kundi ang pinakamahalaga ay mailapat nila ito sa araw-araw hanggang sa ito ay maging bahagi na ng kanilang buhay. 7. Ipaunawa rin sa kanila na magandang hakbang ito upang mahubog ang kasanayan sa pagpapalakas ng mga kahinaan. 8. Ipaskil sa pisara ang rubric na nasa Annex 1 na gagamitin sa pagmamarka ng gawain na ito. 30 Gabay sa Pagtuturo Modyul 3: PAGPAPAUNLAD NG MGA HILIG I MGA LAYUNIN MGA PAMANTAYAN SA PAGKATUTO Pangnilalaman Pagganap Naipamamalas ng mag-aaral ang pagNaisasagawa ang mga kilos tungo sa unawa sa mga konsepto tungkol sa hilig pagpapaunlad ng kanyang mga hilig Batayang Konsepto: Ang pagpapaunlad ng mga hilig ay makatutulong sa pagtupad ng mga tungkulin, paghahanda tungo sa pagpili ng propesyon, kursong akademiko o teknikal-bokasyonal, negosyo o hanapbuhay, pagtulong sa kapwa at paglilingkod sa pamayanan. A. MGA LAYUNIN SA PAGTUTURO 1.1 Magabayan ang mga mag-aaral sa pag- unawa sa sumusunod na paksa: a. Kahulugan ng Hilig b. Kahalagahan ng Hilig c. Ang Dalawang Aspekto ng Hilig d. Ang Sampung Larangan ng mga Hilig e. Ang Apat na Tuon ng mga Hilig f. Pagsusuri ng Sariling mga Hilig g. Pagpapaunlad ng mga Hilig 1.2 Malinang ang sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: Paghinuha ng kahalagahan ng pagtuklas ng sariling mga hilig a. Pagsusuri ng sariling mga hilig ayon sa larangan at tuon ng mga ito b. Pagbuo ng batayang konsepto tungkol sa kalikasan ng mga hilig c. Pangangatwiran kung bakit dapat paunlarin ang sariling mga hilig d. Pagpapaliwanag sa kahalagahan ng hilig sa pagpili ng mga gawain o trabaho at pagpapaunlad ng pagkatao e. Pagbuo ng “Tsart ng Pagpapaunlad ng Aking mga Hilig” f. Pagbibigay ng tulong sa isang tinedyer tungkol sa pagpapaunlad ng kanyang mga hilig. B. MGA LAYUNING PAMPAGKATUTO Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 59. Isa-sahin ang mga layuning pampagkatuto para sa Modyul 3 na nasa loob ng kahon. 31 Itanong: binasa? Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning II. PAUNANG PAGTATAYA Pasagutan ang paunang pagtataya sa pahina 66-69. Hayaang markahan ng mga mag-aaral ang kanilang sariling papel gamit ang susi sa pagmamarka sa Annex 1. Makatutulong din kung isusulat ng guro sa pisara ang susi sa pagmamarka. Ipabilang sa mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Ipataas ang kamay ng mga batang nakakuha ng iskor na 10 at bilangin ang mga ito. Itala sa pisara ang kabuuang bilang. Ipataas ang kamay ng nakakuha ng 5 hanggang 9 na puntos; bilangin at itala sa pisara ang kabuuang bilang. Gayundin ang gawin para sa 0 hanggang 4 puntos. Kung lahat halos ng mga mag-aaral (95%) ay nakakuha ng iskor na 10, maaring dumako na ang guro sa bahaging Pagpapalalim. 32 Maaaring gawing gawaing-bahay ang ilang mga gawain sa mga bahaging Pagtuklas sa Dating Kaalaman at Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pagunawa para sa mga nakakuha ng 5-9 puntos. Ang mga nakakuha naman ng 0 hanggang 4 na puntos ay maaring mangailangan ng karagdagang gawain sa bahaging Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa. III. PLANO NG PAGTUTURO-PAGKATUTO A. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Gawain 1 Mga Hakbang: 1.Ipagawa ang Gawain 1 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman sa mga mag-aaral sa pahina 62-63. 2. Ipabasa ang mga Panuto A at B at saka itanong: Mayroon bang kailangang linawin sa mga Panuto? 3. Ipagawa ang gawain. Bigyan sila ng 15 minuto para gawin A at B. 4. Ipasulat ang kanilang sagot sa kanilang kuwaderno. 5. Matapos ang 15 minuto ay tumawag ng ilang mag-aaral upang ibahagi ang kanilang mga sagot sa bawat bilang. Paalaala: Mahalagang gamitin ang resulta ng gawain sa bahaging Pagtuklas upang tayahin ang kanilang dating kaalaman. Makatutulong ang bahaging ito sa pagdidisenyo ng mga kinakailangang gawain at pagpapalalim ng pagtalakay sa batayang konsepto. 33 Gawain 2 Mga Hakbang 1. Ibigay sa mga mag-aaral ang katulad na tanong na nasa pahina 64. 2. Sa halip na hintayin ang sagot ng bata ay iatas sa kanila ang Gawain 2 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman. 3. Sa muling pagkikita ay ipabahagi sa klase ang kanilang ginawa. Maaaring tumawag ng ilang magaaral na magsusulat sa pisara ng kanilang ginawang pagraranggo. 4. Matapos ito, pasagutan sa mga mag-aaral ang tanong na nasa pahina 71. Paalala sa Gawain 2 pahina 7-8 Matapos na maipabasa ang panuto ng Gawain 2 ay maaari na itong ibigay bilang takdang aralin. Tiyakin lamang na malinaw sa lahat ng mag-aaral ang panuto. Paalala: Gamitin ang sagot ng mga magaaral upang sila ay ihanda para sa bahaging Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pagunawa. Magagamit na halimbawa sa pagtalakay sa Mga Larangan ng Hilig ang mga sagot ng bata sa nagdaang gawain. 34 PAGLINANG NG KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA 1 Ipabasa ang mga Larangan ng Hilig na nasa pahina 65-68. Paalala: Mas nakatutulong kung magpapaskil sa pisara ng mga katulad na larawan na magsisilbing halimbawa. Maaari rin namang gumawa ng PowerPoint Presentation at ipakita ito sa klase gamit ang LCD Projector. 2 Sa bawat larangan at halimbawa na maipakikita sa mga mag-aaral, tumawag ng ilan na mabibigay ng kanilang sariling halimbawa. Mahalaga ito upang mataya ang kanilang pag-unawa sa tinatalakay. 3 Matapos matiyak na naunawaan na ng mga mag-aaral ang Mga Larangan ng Hilig ay talakayin naman ang iba’t ibang Tuon ng mga Hilig. Ipaliwanag ito gamit ang mga halimbawa sa pahina 69. Maaari rin namang magpakita ng bagong halimbawa, lalo na yaong batay sa hilig na ibinigay ng mga bata sa nagdaang gawain. 35 4 Matapos ang pagtalakay ay ipagawa sa mga mag-aaral ang “Imbentaryo ng mga Hilig-Tuon” (Interest-Focus inventory) sa pahina 70. Maaari itong ibigay bilang takdang aralin. Ipagawa ang katulad na pormat sa kanilang kuwaderno. 5 Ipasulat din sa kanilang kuwaderno ang mga sagot sa tanong na nasa pahina 71. 6. Sa muling pagkikita ay pakinggan ang kanilang mga sagot. 7. Muli ay gamitin ang mga sagot sa tanong na ibinahagi ng mga mag-aaral upang iugnay ito sa Pagpapalalim. 36 B. PAGPAPALALIM Paalala: Makatutulong kung ang sanaysay ay ipababasa na sa mga magaaral bilang Takdang Aralin. 1. Tumawag ng ilang mag-aaral na aatasan na maglarawan ng kanilang damdamin habang ginagawa nila ang bagay na kanilang kinahihiligan. Makatutulong ang mga halimbawang ito upang masimulan ang pagtalakay sa sumusunod: a. Kahulugan ng Hilig b. Kahalagahan ng Hilig c. Ang Dalawang Aspekto ng Hilig d. Ang Sampung Larangan ng mga Hilig e. Ang Apat na Tuon ng mga Hilig f. Pagsusuri ng Sariling mga Hilig g. Pagpapaunlad ng mga Hilig Tayahin ang Iyong Pag-unawa 1. Pasagutan ang Tayahin ang Iyong Pag-unawa sa pahina 74. Bigyan sila ng 5 minuto upang gawin ito. 2. Pakinggan ang sagot ng ilang mag-aaral upang mas mapalawak ang talakayan at magkaroon ng pagkakataon na maitama ang ilang maling konsepto, kung mayroon man. 37 3. Magpaskil o gumuhit sa pisara ng replica ng graphic organizer sa pahina 75. Tumawag ng ilang mga mag-aaral upang punan ang graphic organizer. Ipasulat sa magaaral ang nabuong konsepto sa ilalim ng nakapaskil na mga output ng bawat pangkat na graphic organizer. Piliin ang konseptong pinakamalapit sa Batayang Konsepto na nasa kahon sa ibaba: Ang pagpapaunlad ng mga hilig ay makatutulong sa pagtupad ng mga tungkulin, paghahanda tungo sa pagpili ng propesyon (kursong akademiko o teknikal-bokasyonal), pagtulong sa kapwa at paglilingkod sa pamayanan. C. PAGSASABUHAY Pagganap 1. Ipagawa ang “Tsart ng Pagpapaunlad ng Aking mga Hilig” na nasa pahina 76. 2. Maglagay ng katulad na halimbawa sa pisara. Basahin ang nilalaman ng bawat kolum. Maaarin ring magbigay ng bagong halimbawa kung hindi pa malinaw sa mga mag-aaral Sa paggamit ng pahina 76: Ang Tsart ang gagawin. ng Pagpapaunlad ng Aking mga Hilig ay ipagagawa sa loob ng 2 linggo. 38 Pagninilay 1. Ipagawa sa mga magaaral ang bahaging Pagninilay bilang takdang aralin. Ipabasa sa mga magaaral ang panimulang talata at ipakita ang replica ng diary na nasa pahina 77. 2. Inilarawan sa pahina 77 ang magiging pormat ng kanilang gagawing pagninilay. Pagsasabuhay 1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang bahaging Pagsasabuhay sa pahina 77. 2. Ipabasa sa isang mag-aaral ang panuto. Pagkatapos, itanong: Mayroon bang katanungan tungkol sa panuto? 3. Atasan silang mamili sa Gawain A at B. 4. Bigyan ng sapat na panahon upang gawin ito bilang takdang gawain. 5. Para sa Gawain A: Paghandain ang mga mag-aaral ng Plano ng Pagsasagawa ng pagtulong sa pagpapaunlad ng hilig. 6. Para sa Gawain B: Paghandain ang mga mag-aaral ng mga gabay na tanong. Kailangan itong mabasa bago nila isagawa ang panayam. 7. Atasan ang mga mag-aaral na magbigay ng mga patunay sa pagsasagawa ng gawain. Maaaring larawan o video habang isinasagawa ang pagtulong at panayam. 8. Markahan ang output ng mga mag-aaral gamit ang Rubric na nasa Annex 1 ng Modyul 3. 39 Gabay sa Pagtuturo Modyul 4: ANG AKING TUNGKULIN BILANG KABATAAN I. MGA LAYUNIN MGA PAMANTAYAN SA PAGKATUTO Pangnilalaman Pagganap Naipamamalas ng mag-aaral ang pag- Naisasagawa ang mga kilos tungo sa unawa sa mga hakbang tungo sa maayos na pagtupad ng kanyang mga maayos na pagtupad ng kanyang mga tungkulin bilang nagdadalaga / tungkulin bilang nagdadalaga / nagbibinata nagbibinata Batayang Konsepto: Ang pag-unawa ng kabataan sa kanyang mga tungkulin sa sarili, bilang anak o kapatid, mag-aaral, mamamayan, mananampalataya, konsiyumer ng media at bilang tagapangalaga ng kalikasan ay isang paraan upang maging mapanagutan bilang paghahanda sa susunod na yugto ng buhay. A. MGA LAYUNIN SA PAGTUTURO 1.1 Magabayan ang mga mag-aaral sa pag- unawa sa sumusunod na paksa: a. Kahalagahan ng Pagtupad sa mga Tungkulin Bilang Kabataan b. Mga Tungkulin ng mga Kabataan i. Sa Sarili ii. Bilang Anak iii. Bilang Kapatid iv. Bilang Mag-aaral v. Bilang Mamamayan vi. Bilang Mananampalataya vii. Bilang Konsyumer ng Media viii. Bilang Tagapangalaga ng kalikasan 2.1 Malinang ang sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: a. Pagtaya sa kasalukuyang kakayahan sa pagtupad sa mga tungkulin bilang kabataan b. Pagtukoy sa mga tungkulin na inaasahang gagampanan bilang kabataan mula sa mga kapamilya at kakilala c. Pagtukoy sa magiging kahihinatnan ng di pagganap o pagtupad ng isang kabataan sa kanyang mga tungkulin d. Pagtukoy sa mga gampanin bilang nagdadalaga / nagbibinata e. Paghinuha sa kahalagahan ng kanyang mga gampanin tungo sa pagkamit ng kanyang kaganapan bilang tao 40 f. g. h. i. j. k. Pagtukoy sa kanyang mga tungkulin sa bawat gampanin bilang nagdadalaga / nagbibinata Paghinuha kung ano ang magiging epekto sa kanya bilang nagdadalaga / nagbibinata kung di niya nagagampanan ang kanyang mga tungkulin sa bawat gampanin Pagtukoy sa mga bagay na dapat niyang pagbutihin sa pagtupad niya ng mga tungkulin sa bawat gampanin Paggawa ng Plano ng Maayos na Pagtupad ng mga Tungkulin Bilang Nagdadalaga / Nagbibinata Pagsulat ng pagninilay sa (a) mga dapat niyang paunlarin sa pagtupad ng kanyang mga tungkulin bilang isang kabataan at (b) ang mga taong makatutulong sa kanya sa bagay na ito. Pagsasagawa ng Plano ng Maayos na Pagtupad ng mga Tungkulin Bilang Nagdadalaga / Nagbibinata B. MGA LAYUNING PAMPAGKATUTO Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 91-92. Isa-sahin ang mga layuning pampagkatuto para sa Modyul 4 na nasa loob ng kahon. Sa modyul na ito, inaasahang malilinang sa iyo ang sumusunod na kaalaman, kakayahan at pag-unawa: a. Natutukoy ang mga tungkulin sa bawat gampanin bilang nagdadalaga / nagbibinata b. Natataya ang mga kilos tungo sa maayos na pagtupad ng sariling mga tungkulin bilang nagdadalaga / nagbibinata c. Napatutunayan na ang pag-unawa ng kabataan sa kanyang mga tungkulin sa sarili, bilang anak o kapatid, mag-aaral, mamamayan, mananampalataya, kostumer ng media at bilang tagapangalaga ng kalikasan, ay isang paraan upang maging mapanagutan bilang paghahanda sa susunod na yugto ng buhay. d. Naisasagawa ang mga kilos tungo sa maayos na pagtupad ng kanyang mga tungkulin bilang nagdadalaga / nagbibinata Narito ang mga pamantayan ng pagtataya ng output mo sa letrang b : a. Malinaw ang mga tinukoy na kilos tungo sa maayos na pagtupad ng mga tungkulin bilang nagdadalaga/nagbibinata b. May limang paraan ng maayos na pagtupad ng mga tungkulin sa bawat gampanin c. Angkop ang bawat paraan ng pagtupad ng mga tungkulin sa bawat gampanin d. Makatotohanan ang mga paraan ng pagtupad ng tungkulin Itanong: Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning binasa? 41 II. PAUNANG PAGTATAYA Pasagutan ang paunang pagtataya sa pahina 92-95. Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral upang gawin ito. Pagkatapos, hayaang markahan ng mga mag-aaral ang kanilang sariling papel gamit ang susi sa pagmamarka sa Annex 1. Makatutulong din kung isusulat ng guro sa pisara ang susi sa pagmamarka. Paunang Pagtataya Basahin at unawain ang mga tanong sa bawat bilang. Isulat ang letra ng pinakaangkop na sagot sa kuwaderno. 1. Ang sumusunod ay mga pangunahing tungkulin ng isang nagdadalaga/nagbibinata s a kanyang sarili maliban sa: a. Makabuluhang Paggamit ng mga Hilig b. Paghahanda para sa pagbuo ng makabuluhang relasyon sa hinaharap c. Pagpapaunlad ng Talento at Kakayahan at Wastong Paggamit ng mga ito d. Pagharap at Wastong Pamamahala sa mga Pagbabago sa Yugto ng Pagdadalaga/Pagbibinata 2. ”Walang sinuman ang nabubuhay para sa sarili lamang. Walang sinuman ang namamatay, para sa sarili lamang”. Ano ang pinakaangkop na pakahulugan sa katagang ito? a. Ang lahat ng tao ay may pananagutan sa kanyang sarili at sa kanyang kapwa. b. Ang tao ay nabubuhay hindi para sa kanyang sarili kundi para sa kanyang kapwa. c. Mabubuhay nang matiwasay ang isang tao kung ipauubaya ng tao ang kanyang sarili para sa kanyang kapwa. d. Hanggang sa huling yugto ng buhay ng tao, mahalagang suriin ang kanyang sarili sa kanyang kakayahang makipagkapwa. Ipabilang sa mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Ipataas ang kamay ng mga batang nakakuha ng iskor na 10 at bilangin ang mga ito. Itala sa pisara ang kabuuang bilang. Ipataas ang kamay ng nakakuha ng 5 hanggang 9 na puntos; bilangin at itala sa pisara ang kabuuang bilang. Gayundin ang gawin para sa 0 hanggang 4 na puntos. Kung lahat halos ng mga mag-aaral (95%) ay nakakuha ng iskor na 10, maaaring dumako na ang guro sa bahaging Pagpapalalim. Maaaring gawing gawaing-bahay ang ilang gawain sa mga bahaging Pagtuklas sa Dating Kaalaman at Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pagunawa para sa mga nakakuha ng 5-9 puntos. Ang mga nakakuha naman ng 0 hanggang 4 na puntos ay maaring mangailangan ng karagdagang gawain sa bahaging Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa. 42 III. PLANO NG PAGTUTURO-PAGKATUTO A. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Mga Hakbang: 1. Ipagawa ang Gawain 1 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman sa mga mag-aaral sa pahina 83-84. 2. Ipabasa ang Panuto at saka itanong: Mayroon bang kailangang linawin sa Panuto? 3. Ipagawa ang gawain. Bigyan sila ng 15 minuto para sa gawaing ito. 4. Matapos ang 15 minuto ay ipabilang sa kanila ang mga tsek na kanilang nailagay sa bawat tungkulin. Gabayan silang alamin kung ano ang antas ng kanilang pagtupad sa tungkulin gamit ang interpretasyon na nasa pahina 85. Ang bahaging ito ang magbibigay ng interpretasyon sa nakuhang kabuuang marka ng mga mag-aaral. 5. Matapos maibigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral na gawin ito, tawagin ang ilan sa kanila upang ibahagi ang resulta ng kanilang pagtataya. 6. Pagkatapos, pasagutan sa kanila ang mga tanong na nasa pahina 85. 43 Kumusta? Naging masaya ka ba sa sagot mo sa tseklist? Tingnan mong muli ang resulta ng iyong sagot at sagutin ang mga inihandang tanong sa ibaba. 1. Naging madali ba ang iyong pagsagot sa tseklist? Bakit? Bakit hindi? 2. Sa kabuuan, ano ang iyong naging pagtataya sa iyong kakayahan sa pagtupad sa iyong mga tungkulin bilang nagdadalaga/nagbibinata? 3. Ano ang mahalagang aral na iyong nakuha mula sa gawain? 7. Iugnay ang sagot ng mag-aaral sa mga tanong sa susunod na gawain. Sabihin: Patuloy nating tayain ang iyong kakayahang tumupad sa iyong tungkulin sa pamamagitan ng mga speech balloon na nasa Gawain 2. Gawain 2 1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang Panuto sa Gawain 2 sa pahina 97. Itanong: Naunawaan ba ang Panuto? Sabihin: Mahalagang maging tapat sa isusulat na tugon. Dito lamang magkakaroon ng saysay ang Gawaing ito, na ang tunay na layunin ay tayahin ang kasalukuyang kakayahan sa pagtupad ng tungkulin. Ang magiging resulta ng Gawaing ito ay magagamit ninyong batayan kung ano pa ang mga dapat gawin at mga pagpapahalagang dapat taglayin upang mapagyaman ang kakayahan sa pagtupad ng tungkulin bilang nagdadalaga/nagbibinata. 2. Bigyan sila ng 15 minuto upang sagutan ang gawain. (pahina 85-88) 3. Pagkatapos, tumawag ng ilang mag-aaral na magbabahagi ng kanilang ginawa sa klase. 4. Pansinin na may nakalaang aytem para sa bawat isang gampanin na tatalakayin sa klase. Matataya rin sa pamamagitan ng gawaing ito kung saang gampanin mas naisasakatuparan ng mga mag-aaral ang kanilang gampanin. 5. Pasagutan ang mga tanong na nasa pahina 88. Ipasulat ang kanilang sagot sa kanilang kuwaderno. 44 Kumusta ang iyong mga sagot sa bawat sitwasyon? Subukin naming sagutin ang mga kasunod na tanong. Isulat ang iyong sagot sa iyong kuwaderno. 1. Naharap ka nab a sa mga sitwasyong nabanggit? a. Kung oo, naging madali ba ang paninindigan mo na maisakatuparan ang iyong tungkulin? b. Kung hindi pa, ano ang maitutulong sa iyo ng pagganap sa mga tungkulin bilang isang kabataan? 2. Ano ang magiging epekto sa iyong sarili kung hindi mo tutuparin ang iba’t ibang tungkulin? Iapliwanag. 3. Paano mapaunlad ng mga tungkuling ito ang iyong sarili bilang nagdadalaga/nagbibinata? 4. Bakit nararapat nag awing positibo ang pagtingin sa mga tungkulin? 5. Ano-ano ang mga kinakailangan mong pagpapahalaga na makatulong sa iyo upang magampanan nang mapanagutan ang iyong mga tungkulin bilang nagdadalaga/nagbibinata? 6. Matapos bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral ay tumawag ng ilan upang magbahagi ng kanilang sagot. Pagyamanin ang pagtalakay sa pamamagitan ng pagbabahaginan ng opinyon at pananaw. B. PAGLINANG NG KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA Mga Hakbang 1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang Panuto para sa gawain sa bahaging “Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa”. Tiyakin na malinaw ang Panuto sa lahat. Maging bukas sa mga paglilinaw. 2. Ibigay ang gawain bilang takda ngunit kailangan ng patunay sa pagsasagawa ng panayam. Maaaring larawan, tape recorder o video. 3. Ilapat sa graphic organizer na nasa pahina 89 ang nakuha mula sa panayam. 45 4. Maaari nila itong ipasulat sa kalahati ng kartolina. Magagamit ito bilang paalala sa mga mag-aaral sa mga inaasahan ng mahahalagang tao sa lipunan na isasakatuparan nilang tungkulin bilang nagdadalaga/nagbibinata. 5. Ipabahagi sa klase ang ilan sa mga gawain ng mga mag-aaral. Ipaskil sa pisara ang kanilang output upang makita ng mga kapwa mag-aaral. 6. Pagkatapos, pasagutan sa mga mag-aaral ang tanong sa pahina 101-102. C. PAGPAPALALIM Paalala: Makatutulong kung ang sanaysay ay ipababasa na sa mga magaaral bilang Takdang Aralin. 1. Ipabasa ang kabuuan ng sanaysay sa pahina 89-96. Pagkatapos, pangkatin ang mga mag-aaral. Tiyaking hindi hihigit sa sampu ang bilang ng kasapi sa pangkat. Hayaang magtalaga ang mga mag-aaral ng lider at tagapag-ulat. 2. Bigyan ng activity card, Manila paper at pentel pen ang bawat pangkat. Activity Cards Activity Card 1 Panuto: Gamit ang overlapping concepts graphic organizer, tukuyin at isa-isahiin ang mga konseptong nabasa mula sa pahina 102-105, bilang 1 hanggang 3. Sa ibaba ng graphic organizer, isulat ang maikling paglalagom ng mga konseptong nabasa. Oras na ilalaan sa gawain: 15 minuto Iulat ang inyong output sa klase. Activity Card 2 Panuto: Gamit ang idea web graphic organizer, tukuyin at isa-isahiin ang mga konseptong nabasa mula sa pahina 105 – 108, bilang 4 hanggang 6. Sa ibaba ng graphic organizer, isulat ang maikling paglalagom ng mga konseptong nabasa. Oras na ilalaan sa gawain: 15 minuto. Iulat ang inyong output sa klase. 46 Activity Card 3 Panuto: Gamit ang organizational outline graphic organizer, tukuyin at isa-isahiin ang mga konseptong nabasa mula sa pahina 108 – 110, bilang 7 hanggang 8. Sa ibaba ng graphic organizer, isulat ang maikling paglalagom ng mga konseptong nabasa. Oras na ilalaan sa gawain: 15 minuto Iulat ang inyong output sa klase. Paalala: Maaaring makakuha ng magkatulad na activity card ang ilang pangkat. Maaaring gawing dalawang kopya ang mga Activity Cards upang dalawang magkaibang interpretasyon ang maibahagi sa klase. 3. Ipapaskil ang mga output ng bawat pangkat sa pisara at ipaulat ito. 4. Matapos ng mga pag-uulat, tiyaking magbigay ng paglilinaw sa ilang mahahalagang konseptong hindi naipaliwanag nang wasto at sapat. 5. Atasan ang ilang mag-aaral na buuin at pagtibayin ang mga konseptong tinalakay. Tayahin ang Iyong Pag-unawa 1. Pasagutan ang mga tanong sa bahaging “Tayahin ang Iyong Pag-unawa” sa pahina 97. Bigyan sila ng 5 minuto upang gawin ito. Ipasulat sa kanilang kuwaderno ang mga sagot. 2. Magpaskil o gumuhit sa pisara ng replika ng graphic organizer sa pahina 97. Basahin ang tanong: Ano ang iyong naunawaang mahalagang konsepto sa aralin? Pasagutan ang tanong na ito gamit ang graphic organizer. Paghinuha ng Batayang Konsepto ay isang paraan upang Ang pag-unawa ng kabataan sa kanilang tungkulin sa Panuto: Ano ang iyong naunawaang mahalagang konsepto sa aralin? Sagutin ito gamit ang graphic organizer sa ibaba. 47 _____________ _____________ _____________ _____________ _____________ ______ Tumawag ng ilang mag-aaral upang punan ang graphic organizer sa pisara. Ipasulat sa mag-aaral ang nabuong konsepto sa ilalim ng nakapaskil na mga output ng bawat pangkat na graphic organizer. Piliin ang konseptong pinakamalapit sa Batayang Konsepto na nasa kahon sa ibaba: Ang pag-unawa ng kabataan sa kanyang mga tungkulin sa sarili, bilang anak o kapatid, mag-aaral, mamamayan, mananampalataya, konsiyumer ng media at bilang tagapangalaga ng kalikasan ay isang paraan upang maging mapanagutan bilang paghahanda sa susunod na yugto ng buhay. D. PAGSASABUHAY Pagganap 1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang Pansariling Plano ng Maayos na Pagtupad ng mga Tungkulin Bilang Kabataan. 2. Ipaliwanag na: (a) magsisilbi itong gabay sa pagganap ng iyong mga tungkulin bilang kabataan.(b) magsisilbi din itong pagtatalaga sa iyong sarili tungo sa maayos na pagganap ng bawat tungkulin. Pagganap Gumawa ng Pansariling Plano ng Maayos na Pagtupad ng mga Tungkulin Bilang Kabataan. Magsisilbi itong gabay sa pagganap ng iyong mga tungkulin bilang kabataan. Magsisilbi rin itong pagtatalaga sa iyong sarili tungo sa maayos na pagganap ng bawat tungkulin: a. Sa sarili b. Bilang anak c. Bilang kapatid d. BIlang mag-aaral e. Bilang mamamayan f. Bilang mananampalataya g. Bilang konsiyumer ng media h. Bilang tagapangalaga ng kalikasan Pagninilay 1. Pasulatin ng pagninilay ang mga mag-aaral tungkol sa: a. Mga dapat nilang paunlarin sa pagtupad ng kanilang mga tungkulin bilang isang kabataan at; b. Mga taong makatutulong sa kanila sa mga bagay na ito. 2. Ipaskil sa pisara ang katulad na pormat na nasa pahina 99. 48 12. Matapos ang panahong ibinigay sa mga mag-aaral ay tumawag ng ilan na magbabahagi ng kanilang ginawa sa harap ng klase. 13. Atasan ang mga mag-aaral na magbigay ng mga patunay sa pagsasagawa ng gawain. Maaaring larawan o video habang isinasagawa ang panayam. 49 Linggo Sabado Biyernes Kakain ng masusustansiyang pagkain sa lahat ng pagkakataon Huwebes Halimbawa: Sa sarili Palaging pananatilihing malusog ang pangangatawan Miyerkules Pamamaraan ng maayos na pagtupad ng tungkulin Martes Tungkulin Lunes Pagsasabuhay 9. Ipagawa sa mga mag-aaral ang “Pansariling Plano ng Maayos na Pagtupad ng mga Tungkulin Bilang Kabataan” sa bahaging Pagsasabuhay sa pahina 99. 10. Ipabasa sa isang mag-aaral ang panuto. Pagkatapos, sabihin: Mayroon bang katanungan tungkol sa panuto? 11. Makatutulong kung magpapaskil ng katulad na halimbawa na nasa Modyul. Bigyan ng panahon ang mga mag-aaral na basahin ang halimbawa na nasa pisara. Paalala: Magtalaga ng kapareha ang bawat mag-aaral upang tiyaking nasusundan at natataya ang mga tala sa Tsart ng bawat mag-aaral. Pagawin ang bawat isa ng ulat ng mga pagbabago sa mga kilos at gawi ng kamag-aral bunga ng pagsunod sa “Pansariling Plano ng Maayos na Pagtupad ng mga Tungkulin Bilang Kabataan”. Ipapasa ng mga mag-aaral ang kanilang journal. Basahin ang kanilang pagninilay at mamarkahan ito gamit ang pamantaya sa Annex 2. Plano ng Pagtuturo Modyul 5: ISIP AT KILOS-LOOB I. MGA LAYUNIN MGA PAMANTAYAN SA PAGKATUTO Pangnilalaman Pagganap Naipamamalas ng mag-aaral ang pagNaisasagawa ang mga pasyang unawa sa mga konsepto tungkol sa isip patungo sa katotohanan at kabutihan at kilos-loob. batay sa mga konsepto tungkol sa isip at kilos-loob. Batayang Konsepto: Ang isip at kilos-loob ang nagpapabukod-tangi sa tao. A. MGA LAYUNIN SA PAGTUTURO 1.1 Maagapan ang mga magiging kahirapan at magabayan ang mga magaaral sa pag- unawa sa sumusunod na paksa: Isip at Kilos-loob a. Ang Gamit ng Isip at Kilos-loob b. Ang Tunguhin ng Isip at Kilos-loob c. Ang Paglinang ng Isip at Kilos-loob d. Ang Isip at Kilos-loob ang Nagpapabukod-tangi sa Tao 1.2 Malinang ang sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: Pagtukoy sa pagkakaiba ng tao sa ibang nilikhang may buhay Pagsusuri ng sariling paraan ng paggamit ng isip at kilos-loob Paghinuha na ang gamit ng isip ay ang pag-unawa tungo sa katotohanan at ang gamit ng kilos-loob ay ang pagkilos o paggawa tungo sa kabutihan Pagpapakita ng pasya o kilos patungo sa paglinang ng isip at kilosloob Pagsulat ng pagninilay tungkol sa pagkakaroon ng tao ng isip at kilosloob at natuklasang katotohanan at kabutihan ng mapanagutang paggamit ng mga ito Pagsasagawa ng paraan ng pagsasabuhay upang maging tugma ang isip at kilos-loob at magampanan ng mga ito ang paghanap sa katotohanan at paggawa ng kabutihan 50 B. MGA LAYUNING PAMPAGKATUTO Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 101. Isa-isahin ang mga layuning pampagkatuto para sa Modyul 5 na nasa loob ng kahon. Itanong: binasa? Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning Sa modyul na ito, inaasahang maipamamalas mo ang sumusunod na kaalaman, kakayahan at pag-unawa: a. b. c. d. a. b. c. Nasusuri ang gamit at tunguhin ng isip at kilos-loob Nasusuri ang isang pasyang ginawa batay sa gamit at tunguhin ng isip at kilos-loob Naipaliliwanag na ang isip at kilos-loob ang nagpapabukod-tangi sa tao Nagagamit ang isip at kilos-loob sa paggawa ng pasya at kilos tungo sa katotohanan at kabutihan Narito ang mga pamantayan ng pagtataya ng output mo sa letrang d: May malinaw na paglalahad ng mga pasya o kilos tungo sa katotohanan at kabutihan May paliwanag ang bawat pasya o kilos sa bawat sitwasyon Binanggit ang gamit at tungkulin ng isip at kilos-loob sa bawat sitwasyon May kalakip na mga paliwanag at patunay ng pagsasabuhay II. PAUNANG PAGTATAYA Pasagutan ang paunang pagtataya sa pahina 101 - 103. Hayaang markahan ng mga mag-aaral ang kanilang sariling papel gamit ang susi sa pagmamarka sa Annex 1. Makatutulong din kung isusulat ng guro sa pisara ang susi sa pagmamarka. Ipabilang sa mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Ipataas ang kamay ng mga batang nakakuha ng iskor na 10 at bilangin ang mga ito. Itala sa pisara ang kabuuang bilang. Ipataas ang kamay ng nakakuha ng 5 hanggang 9 na puntos; bilangin at itala sa pisara ang kabuuang bilang. Gayun rin ang gawin para sa 0 hanggang 4 na puntos. 51 Kung lahat halos ng mga mag-aaral (95%) ay nakakuha ng iskor na 10, maaring dumako na ang guro sa bahaging Pagpapalalim. Maaaring gawing gawaing-bahay ang ilang mga gawain sa mga bahaging Pagtuklas sa Dating Kaalaman at Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pagunawa para sa mga nakakuha ng 5-9 na puntos. Ang mga nakakuha naman ng 0 hanggang 4 na puntos ay maaaring mangailangan ng karagdagang gawain sa bahaging Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa. III. PLANO NG PAGTUTURO-PAGKATUTO Pag-uugnay sa Nakaraang Modyul Sabihin: Naunawaan mo sa nakaraang aralin ang tungkulin mo bilang nagdadalaga/nagbibinata sa iyong sarili, sa iyong pamilya at sa pamayanan na iyong kinabibilangan. Sa araling ito tutulungan kang maunawaan ang kahalagahan ng paggamit ng iyong isip at kilos-loob upang magampanan ang iyong mga tungkulin bilang isang nagdadalaga/nagbibinata. Magiging malinaw din sa iyo kung ano ang tunguhin ng isip at kilos-loob na taglay mo. A. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Paalala: Ihanda ang katulad sa tatlong larawang ito - halaman, hayop at tao bago ang pagtalakay ng araling ito. Panuto: Masdan mo ang sumusunod na larawan. Sagutin ang mga tanong at nakatakdang gawain pagkatapos nito. Ipaskil ang mga larawan ng halaman, hayop at tao sa pisara. 52 Isulat ang sipi ng mga tanong na ito sa isang manila paper at ipaskil sa pisara upang makita ng mga mag-aaral. Iguhit din ang tsart na ito sa pisara. Pagkatapos na sagutan ng bawat mag-aaral ang mga tanong at punan ang tsart, atasan silang magpangkat sa apat. Ang tatlong pangkat ay tatawaging pangkat halaman, hayop at tao. Samantalang ang ikaapat na pangkat ang gagawa ng paglalagom batay sa impormasyong ibibigay ng tatlong pangkat. Bigyan sila ng 15 minuto para sa gawaing ito. Pagkaraan ng 15 minuto hayaang ipaskil at ipaliwanag ng tagaulat ang ginawa ng kanilang pangkat. Atasan din ang ikaapat na pangkat na ibigay ang kanilang paglalagom batay sa impormasyong ibinigay ng tatlong pangkat. Maaaring gawing gabay ang mga tanong sa ibaba ng tsart sa pahina 104. Sabihin ito sa mga mag-aaral Gumawa ng kapareho nitong larawan. Ipaskil ito sa pisara bago ang pagtalakay. 53 Itanong ang mga katanungang ito sa pahina 105 para sa talakayan. B. PAGLINANG NG KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA Paalala: Kailangang ihanda ang sipi ng mga sitwasyong ito para sa mga mag-aaral. Ibigay ito bilang takdang-aralin. Panuto: Pag-aralan ang sumusunod na situwasyon. Bilang isang nagdadalaga at nagbibinata, ano ang iyong iisipin at gagawin sa mga mga situwasyong ito. Gamit ang ilustrasyon ng angkop na speech balloon, isulat sa iyong kuwaderno ang iyong iisipin at gagawin sa bawat situwasyon. Atasan ang klase na magpangkat sa lima. Sabihin: Ang bawat pangkat ay bibigyan ng isang sitwasyon na kailangan ng masusing pag-iisip upang makabuo ng isang pagpapasya. Pag-aaralan ng bawat kasapi ng pangkat ang sitwasyon saka sila bubuo ng pagpapasya. Ipakikita ang sitwasyon at pasya sa klase sa pamamagitan ng pagsasatao nito. Hayaang magtakda ang mga mag-aaral ng pamantayan kung paano nila mamarkahan ang presentasyon ng bawat pangkat. Paglilinaw: ang unang speech baloon ay ang iisipin at ang ikalawang speech baloon ay ang gagawin. Pagkatapos ng presentasyon ng bawat pangkat, talakayin ang tugon ng mga mag-aaral sa mga tanong sa pahina 108. 54 Mga Tanong: Isulat sa kuwaderno ang sagot. 1. C. Tugma ba ang iyong sinulat na iisipin at gagawin sa bawat sitwasyon? Ipaliwanag ang iyong sagot. ____________________________________________________________ ___________________________________ 2. Ang iyong dapat na iniisip ay lagi bang tugma sa iyong ginagawa? Ipaliwanag. ____________________________________________________________ __________________________________________________________ 3. Bakit may pagkakataong tama at wasto ang naiisip mong gawin subalit hindi ito ang iyong ginagawa? ____________________________________________________________ __________________________________________________________ 4. Kapag naisip mong hindi tama ang iyong ginawa, binabago mo ba ito? Bakit oo? Bakit hindi? ____________________________________________________________ _____________________________________________________ 5. Paano mo mapangangatawanang gawin ang mga mabuting bagay na iyong iniisip? ____________________________________________________________ __________________________________________________________ PAGPAPALALIM Panuto: Mahalagang may sariling sipi ng babasahing ito ang bawat mag-aaral. Gawing takdang aralin ang pagbabasa ng babasahing ito. Pagawin sila ng tala (notes) ng mga konseptong matatagpuan sa babasahin. Mas mainam ang pagtsetsek ng mga tala ng konsepto na kanilang ginawa upang maramdaman ang kaseryosohan sa pagpapagawa ng gawaing-bahay. Mahalagang mabasa at makapagtala sila bago ang pagtatalakay upang handa sila sa gawain sa klase. Kung kinakailangan, ipabasa ang kabuuang sanaysay sa pahina 109-112. Bigyan ang mga mag-aaral ng 15 minuto upang gawin ito. Matapos ang 15 minuto pangkatin ang mga mag-aaral sa anim o depende sa bilang ng mga mag-aaral. Hayaang magtalaga sila ng lider, tagasulat at tagaulat. Ibigay ang bahaging ito ng babasahin sa 55 pahina 109-110 sa unang pangkat. Atasan silang ipaliwanag ang konseptong kanilang naunawaan mula sa kanilang binasa. Hayaan silang gumamit ng graphic organizer sa paggawa nito. Atasan ang mga mag-aaral na kabilang sa ikalawang pangkat na talakayin ang mga konseptong nakapaloob sa babasahin sa pahina 110-111. Hikayatin na gumamit sila ng graphic organizer sa pagsasagawa nito. Ang pahina 111 ng babasahin ay ipatatalakay sa pangkat 3. Ang ikaapat na pangkat ang gagawa ng pagbubuod batay sa huling bahagi ng babasahin Ipapaskil ang mga output ng bawat pangkat sa pisara at ipaulat ito. Matapos ang mga pag-uulat, tiyaking magbigay ng paglilinaw sa ilang mahahalagang konseptong hindi naipaliwanag nang wasto at sapat. Pasagutan ang tayahin natin ang iyong pag-unawa. Bigyan sila ng 5 minuto upang gawin ito. Ipaskil o isulat sa pisara ang mga tanong na ito na matatagpuan sa pahina 112. Magpaskil o gumuhit sa pisara ng replica ng graphic organizer. Tumawag ng ilang mag-aaral upang punan ang graphic organizer. Ipasulat sa mag-aaral ang nabuong konsepto sa patlang ng nakapaskil na graphic organizer. Ibigay ang tamang sagot. 56 Ang tao ay natatanging nilalang dahil siya ay may: Isip na nakaaalam Kilos-loob na nagpapasya/pumipili Ang gamit ng isip ay umunawa Ang gamit ng kilos-loob ay kumilos o gumawa Ang tunguhin ng isip ay katotohanan Ang tunguhin ng kilos-loob ay kabutihan Kaya, nararapat na sanayin, paunlarin, at gawing ganap ang isip at kilos-loob upang mabigyan ng halaga ang kakayahang ito ng tao. D. PAGSASABUHAY NG MGA PAGKATUTO Paalala: Ang bahaging ito ay maaaring ipagawa bilang takdang aralin subalit kailangang ipaliwanag sa mga mag-aaral ang inaasahan na magagampanan nila sa bahaging ito. Ipaliwanag sa bahaging ito ang dapat gawin ng mga mag-aaral. PAGSASABUHAY NG MGA PAGKATUTO Ngayon na ganap mo nang naunawaan hindi lamang ang gamit ng isip at kilos-loob kung hindi pati na ang tunguhin nito, mahalagang suriin kung tugma ba ang iyong ikinikilos o ginagawa sa kakayahang taglay mo? Pagganap Pagganap Panuto: Bilang indibidwal na may isip at kilos-loob may tungkuling nakaatang sa iyo na dapat mong isabuhay. Suriin mo ang iyong sarili kung alam mo ang mga ito at kung tugma ang kilos mo sa iyong kaalaman. Nakatala ang ilang tungkulin ng isang kabataang katulad mo. Suriin mo kung alam mo ang mga ito sa pamamagitan ng paglalagay ng simbolong tsek () o ekis (×) sa tapat nito. Suriin din kung ginagawa mo ito sa pamamagitan ng paglalagay ng parehong simbolo. Gabay mo ang halimbawang ibinigay. Atasan ang mga mag-aaral na pagnilayan ang kanilang mga natuklasan sa sarili kaugnay ng paggamit nila ng kanilang isip at kilos-loob. 57 Ipapasa sa mga mag-aaral ang kanilang journal o reflection notebook upang mabasa ang ginawa nilang pagninilay at markahan ito gamit ang rubric sa Annex 2. Pagsasabuhay Ipagawa sa mga mag-aaral ang pagsasabuhay sa pahina 116. Ipaliwanag ang panuto kung paano ito gagawin. Magbigay ng paglilinaw kung kinakailangan. 58 Plano ng Pagtuturo Modyul 6: KAUGNAYAN NG KONSIYENSIYA SA LIKAS NA BATAS-MORAL I. MGA LAYUNIN MGA PAMANTAYAN SA PAGKATUTO Pangnilalaman Pagganap Naipamamalas ng mag-aaral ang pagNatataya ang kanyang mga kilos o unawa sa mga konsepto tungkol pasya batay sa dinidikta ng tamang konsiyensiya at Likas na Batas-moral konsiyensiya BatayangKonsepto: Ang Likas na Batas-Moral ang pinagbabatayan ng paghuhusga ng konsiyensiya na gawin ang mabuti at iwasan ang masama sapagkat may kamalayan at kalayaan ang pagtungo sa KABUTIHAN. A. MGA LAYUNIN SA PAGTUTURO 1.1. Maagapan ang magiging kahirapan at magabayan ang mga magaaral sa pag- unawa sa mga sumusunod na paksa: Kaugnayan ng Konsiyensiya sa Likas na Batas-Moral a. Ang Kahulugan ng Konsensya b. Mga Uri ng Konsensya c. Gamit ng Konsiyensiya d. Ang Likas na Batas-Moral ay Natatangi sa Tao e. Ang Unang Prinsipyo ng Likas na Batas-moral f. Mga Katangian ng Likas na Batas-moral g. Ang Kaugnayan ng Konsensya sa Likas na Batas-moral h. Ang Kahalagahan ng Konsensya Bilang Bahagi ng Pagkatao 1.2. Malinang ang sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: Pagpatunay ng kaugnayan ng konsiyensiya sa Likas na BatasMoral Pagtukoy ng mabuti at masama sa kongkretong sitwasyon Paggawa ng kontrata ng pagbabago tungo sa pagpapaunlad ng pasya at kilos Pagbatay ng konsiyensiya sa Likas na Batas-Moral 59 B. MGA LAYUNING PAMPAGKATUTO Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 119. Isa-isahin ang mga layuning pampagkatuto para sa Modyul 6 na nasa loob ng kahon. Sa modyul na ito, inaasahang maipamamalas mo ang sumusunod na kaalaman, kakayahan at pag-unawa: e. f. g. h. Natutukoy na ang Likas na Batas-Moral ay natatangi sa tao dahil ang pagtungo sa kabutihan ay may kamalayan at kalayaan. Ang unang prinsipyo nito ay likas sa tao na dapat gawin ang mabuti at iwasan ang masama Nailalapat ang wastong paraan upang baguhin ang mga pasya at kilos na taliwas sa unang prinsipyo ng Likas na Batas-Moral Nahihinuha na nalalaman agad ng tao ang mabuti at masama sa kongkretong sitwasyon batay sa sinasabi ng konsiyensiya. Ito ang Likas na Batas-Moral na itinanim ng Diyos sa isip at puso ng tao Nakabubuo ng mga hakbang upang mapaunlad ang mga pasya at kilos na ginagawa arawaraw Itanong: binasa? Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning II. PAUNANG PAGTATAYA Pasagutan ang paunang pagtataya sa pahina 120-121. Paunang Pagtataya 1. Lumaki si John Lloyd sa isang pamilyang relihiyoso. Habang siya ay lumalaki at nagkakaisip, nakikita niya ang maraming pagkakataon na kailangan niyang maging matatag laban sa tuksong gumawa ng masama. Dahil dito, madalas siyang sumasangguni sa maraming mahahalagang aklat na magtuturo sa kanya ng mga batayan sa pamimili ng tama at mabuti. Anong pamamaraan sa paglinang ng konsiyensiya ang inilalapat ni John Lloyd. a. Sanayin ang sarili na pinakikinggan at sinusunod ang konsiyensiya b. Ipagpaliban muna ang pasya o kilos kung may pag-aalinlangan at agamagam. c. Isabuhay ang mga moral na alituntunin. Nalilinang ang konsiyensiya sa pamamagitan ng pagsasabuhay ayon sa tamang alituntunin d. Pag-aralan ang mga moral na alituntunin upang maging sensitibo ang konsiyensiya sa pagkilala sa mabuti at masama. Hayaang markahan ng mga mag-aaral ang kanilang sariling papel gamit ang susi sa pagmamarka sa Annex 1. Makatutulong din kung isusulat ng guro sa pisara ang susi sa pagmamarka. Ipabilang sa mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Ipataas ang kamay ng mga batang nakakuha ng iskor na 10 at bilangin ang mga ito. Itala sa pisara ang kabuuang bilang. Ipataas ang kamay ng nakakuha ng 5 hanggang 9 na puntos; bilangin at itala sa pisara ang kabuuang bilang. Gayun din ang gawin para sa 0 hanggang 4 na puntos. 60 Kung lahat halos ng mga mag-aaral (95%) ay nakakuha ng iskor na 10, maaring dumako na ang guro sa bahaging Pagpapalalim. Maaaring gawing gawaing-bahay ang ilang mga gawain sa mga bahaging Pagtuklas sa Dating Kaalaman at Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa para sa mga nakakuha ng 5-9 na puntos. Ang mga nakakuha naman ng 0 hanggang 4 na puntos ay maaaring mangailangan ng karagdagang gawain sa bahaging Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa. III. PLANO NG PAGTUTURO-PAGKATUTO Pag-uugnay sa Nakaraang Modyul Sabihin: Sa nakaraang aralin naunawaan mo ang kahalagahan ng paggamit ng iyong isip at kilos-loob upang magampanan ang iyong mga tungkulin bilang isang nagdadalaga/nagbibinata. Naging malinaw din sa iyo kung ano ang tunguhin ng isip at kilos-loob na taglay mo. Sa araling ito, mauunawaan mo ang tungkol sa isa pang mahalagang bahagi ng iyong pagkatao – ang iyong konsiyensiya. Bakit mo sasanayin ang iyong sarili na maging sensitibo sa paggamit nito. E. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Paalala: Ipahanda ang pagsasatao ng sitwasyong ito. a) Atasan ang tatlong mag-aaral na gaganap sa tatlong katauhan: una, bilang mag-aaral, ikalawa, katauhan na nasa kanan na may halo sa ulo; ikatlo, katauhan na nasa kaliwa na may sungay, na isatao ang sitwasyon. b) Kukumbinsihin ng dalawang katauhan na nasa kaliwa at kanan ang mag-aaral ng dapat niyang maging pasya. c) Gagawa ng pasya ang mag-aaral. Pipili siya kung sino sa dalawang katauhan ang kanyang pakikinggan. 61 Panuto: Tuklasin mo ang paraan ng iyong gagawing pagpili sa sitwasyong ito. Pag-aralan ang case study sa ibaba. Ano ang iyong gagawin kung ikaw ay nahaharap sa ganitong sitwasyon? Piliin ang iyong gagawin sa apat na pagpipilian at sagutin ang mga tanong pagkatapos. Gawin ito sa iyong kuwaderno. Ipaskil ito bilang paksa ng gagawing pagsasatao at gagawan ng pasya Tanungin ang mag-aaral na nagsatao: a. Nahirapan ka bang pumili? b. Saan mo ibinatay ang iyong pasya? c. Paano naapektuhan ng dalawang katauhan ang iyong pagpapasya? Pagkatapos ng pagsasatao ipagawa ang bahaging ito sa mga mag-aaral (Gumawa ng replika upang ipaskil sa pisara) 62 Pagkatapos itong gawin ng bawat mag-aaral, atasan sila na maghanap ng kapareha upang ibahagi ang kanilang ginawa at paghambingin ang kanilang naging sagot. Tumawag ng apat na mag-aaral na sasagot sa pisara. Muling balikan ang sitwasyon at ang apat na pagpipilian sa ilustrasyon sa itaas, ano ang iyong gagawin kung ikaw ang nasa ganitong kalagayan? Alin sa apat na kilos ang iyong pipiliing gawin? Ipaliwanag. Ipagawa ang bahaging ito sa bawat mag-aaral sa kanilang kuwaderno. Bigyan sila ng 10 minuto para gawin ito. Pagkalipas ng 10 minuto tumawag ng ilang mag-aaral upang ibahagi sa klase ang kanilang ginawa. F. PAGLINANG NG KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA Paalala: Atasan ang mga mag-aaral na balikan sa alaala ang isang karanasan na naramdaman ang impluwensiya ng konsiyensiya sa ginawang pagpapasya. Bigyang punto ang pangyayari, pinakinggan ba o binale-wala ang konsiyensiya, ano ang naging damdamin, ano ang naging epekto at ano ang natutuhan sa pangyayari. 63 Ipaliwanag ang bahaging ito sa klase bilang pasimula ng gawaing ito. KONSIYENSIYA Ipaskil o iguhit ito sa pisara. Halimbawa: Gabay sa pagkilala ng mabuti at masama 1. 2. 3. 4. Atasan ang mga mag-aaral na pumunta sa pisara at sumulat ng mga salita na maaaring ikabit sa salitang konsiyensiya para sa word association.Hikayatin silang isulat ang kanilang mga nalalaman. Pagkatapos nilang magsulat, tumawag ng ilang mag-aaral upang ipaliwanag ang mga salita, parirala o kahulugan ng salitang konsiyensiya na isinulat sa pisara. Atasan ang mga mag-aaral na bumuo ng pangkat na may limang kasapi. Ipagawa ang pagbabahagi ng isang karanasan tungkol sa konsiyensiya. Mga Tanong: Saan nagmula ang pananw mo ukol sa konsensiya? Batay sa naging karanasan, ano ang natuklasan mo tungkol sa konsensiya? Paano ka nagabayan ng konsensiya sa mga pasya at kilos mo? Mabisa bang gabay ang konsensiyang taglay mo? Patunayan. Pinagmulan ng nahinuha kong kahulugan ng konsiyensiya Paano ko naging gabay ang aking konsiyensiya Natuklasan tungkol sa konsiyensiya batay sa karanasan Mabisa bang gabay ang aking konsiyensiya 64 Ipagawa ang pagpapasula t sa journal kaugnay ng kanilang mga natuklasan tungkol sa konsiyensiya Ipagawa ang gawaing ito bilang pagsubok sa kanilang gagawing pagpapasya sa bawat kaso Pag-isipan at sagutin mo ang tanong na ito: 1. Saan ibinabatay ng iyong konsensiya ang kaniyang paghuhusga kung tama o mali ang isang kilos? 2. Paano ka nakasisigurong tama ang paghuhusga nito? Ipawasto ang kanilang naging sagot batay sa susi sa pagwawasto sa Annex 1 G. PAGPAPALALIM Panuto: Mahalagang may sariling sipi ng babasahing ito ang bawat mag-aaral. Gawing takdang-aralin ang pagbabasa ng babasahing ito. Pagawin sila ng tala (notes) ng mga konseptong matatagpuan sa babasahin. Mas mainam ang pagtsek ng mga tala ng konsepto na kanilang ginawa upang maramdaman ang kaseryosohan sa pagpapagawa ng gawaing bahay. Mahalagang mabasa at makapagtala sila bago ang pagtatalakay upang handa sila sa gawain sa klase. 65 Kung kinakailangan, ipabasa ang kabuuang sanaysay sa pahina 127-131. Bigyan ang mga mag-aaral ng 15 minuto upang gawin ito. Matapos ang 15 minuto pangkatin ang mga mag-aaral sa anim na pangkat o depende sa bilang ng mga mag-aaral. Hayaang magtalaga sila ng lider, tagasulat at tagaulat. Ibigay ang bahaging ito ng babasahin sa pahina 127-128 sa unang pangkat. Atasan silang ipaliwanag ang konseptong kanilang naunawaan mula sa kanilang binasa. Hayaan silang gumamit ng graphic organizer sa paggawa nito. Atasan ang mga mag-aaral na kabilang sa ikalawang pangkat na talakayin ang mga konseptong nakapaloob sa babasahin sa pahina 129-130. Hikayatin na gumamit sila ng graphic organizer sa pagsasagawa nito. 66 Ipapaskil ang mga output ng bawat pangkat sa pisara at ipaulat ito. Matapos ang mga pag-uulat, tiyaking magbigay ng paglilinaw sa ilang mahahalagang konseptong hindi naipaliwanag nang wasto at sapat. Ipaskil o isulat sa pisara ang mga tanong na ito na matatagpuan sa pahina 18. Pasagutan ang tayahin natin ang iyong pag-unawa. Bigyan sila ng 5 minuto upang gawin ito. Magpaskil o gumuhit sa pisara ng replika ng graphic organizer. Tumawag ng ilang mga mag-aaral upang punan ang graphic organizer. Ipasulat sa mag-aaral ang nabuong konsepto sa patlang ng nakapaskil na graphic organizer. Ibigay ang tamang sagot. 67 Paalala: Ang bahaging ito ay maaaring ipagawa bilang takdang aralin subalit kailangang ipaliwanag sa mga mag-aaral ang inaasahan na magagampanan nila sa bahaging ito. Ipaliwanag sa bahaging ito ang dapat gawin ng mga mag-aaral. Pagganap Sa bahaging ito magsisimula ang pagganap 68 Pagninilay Atasan ang mga mag-aaral na pagnilayan ang kanilang mga natuklasan kaugnay ng kaugnayan ng konsiyensiya sa Likas na Batas-moral. Ipapasa sa mga mag-aaral ang kanilang journal o reflection notebook upang mabasa ang ginawa nilang pagninilay at markahan ito gamit ang rubric sa Annex 2. Pagsasabuhay Ipagawa sa mga mag-aaral ang pagsasabuhay sa pahina 135-136. Ipaliwanag ang panuto kung paano ito gagawin. Magbigay ng paglilinaw kung kinakailangan. 69 Plano ng Pagtuturo Modyul 7: KALAYAAN IV. MGA LAYUNIN MGA PAMANTAYAN SA PAGKATUTO Pangnilalaman Pagganap Naipamamalas ng mag-aaral ang pagNaipamamalas ang kalayaan sa unawa sa mga konsepto tungkol pagtupad ng kaniyang mga tungkulin kalayaan bilang nagdadalaga/nagbibinata. Batayang Konsepto: Likas sa tao ang malayang pagpili sa mabuti o masama ngunit ang kalayaan ay may kakambal na pananagutan para sa kabutihan. A. MGA LAYUNIN SA PAGTUTURO 1.1 . Maagapan ang mga magiging kahirapan at magabayan ang mga mag-aaral sa pag- unawa sa mga sumusunod na paksa: Kaugnayan ng Konsiyensiya sa Likas na Batas-Moral a. Ang Kahulugan ng Kalayaan b. Mga Indikasyon ng Pagkakaroon o Kawalan ng Kalayaan c. Mga Uri ng Kalayaan d. Kaugnayan ng Kalayaan sa Likas na Batas-moral e. Kahulugan ng tunay na kalayaan 1.2. Malinang ang sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: Pagpatunay ng kaugnayan ng kalayaan sa Likas na Batas-Moral Pagpapaliwanag ng kahulugan ng kalayaan Pagtukoy ng mga indikasyon ng kalayaan o kawalan nito Pagsuri ng sariling pagkaunawa sa kalayaan Pangangatwiran kung bakit hindi tunay na malaya ang mga taong nakapiit sa sariling bisyo, maling pananaw, magulong buhay Pagpapaunlad ng sarili gamit ang kalayaan B. MGA LAYUNING PAMPAGKATUTO Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 139. Isa-isahin ang mga layuning pampagkatuto para sa Modyul 7 na nasa loob ng kahon. Itanong: binasa? Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning 70 V. PAUNANG PAGTATAYA Pasagutan ang paunang pagtataya sa pahina 139-141. Hayaang markahan ng mga mag-aaral ang kanilang sariling papel gamit ang susi sa pagmamarka sa Annex 1. Makatutulong din kung isusulat ng guro sa pisara ang susi sa pagmamarka. Ipabilang sa mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Ipataas ang kamay ng mga batang nakakuha ng iskor na 10 at bilangin ang mga ito. Itala sa pisara ang kabuuang bilang. Ipataas ang kamay ng nakakuha ng 5 hanggang 9 na puntos; bilangin at itala sa pisara ang kabuuang bilang. Gayun din ang gawin para sa 0 hanggang 4 puntos. Kung lahat halos ng mga mag-aaral (95%) ay nakakuha ng iskor na 10, maaring dumako na ang guro sa bahaging Pagpapalalim. Maaring gawing gawaing-bahay ang ilang mga gawain sa mga bahaging Pagtuklas sa Dating Kaalaman at Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa para sa mga nakakuha ng 5-9 na puntos. Ang mga nakakuha naman ng 0 hanggang 4 na puntos ay maaring mangailangan ng karagdagang gawain sa bahaging Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa. VI. PLANO NG PAGTUTURO-PAGKATUTO Pag-uugnay sa Nakaraang Modyul Sabihin: Sa mga nakaraang aralin natuklasan mo ang mahahalagang kakayahang bumubuo sa pagkatao ng tao katulad ng isip, kilos-loob at ang konsiyensiya. Ang mga kakayahang ito ay lubos nating kalulugdan dahil sa kalayaang ipinagkaloob din sa tao. Sa pamamagitan ng kalayaang taglay ng 71 tao nagagamit niya ang iba pang kakayahang taglay niya. Sa araling ito lubos mong mauunwaan ang mahalagang papel ng kalayaan sa paghubog n gating pagkatao. H. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Paalala: Tuklasin ang pagkakilala ng mga mag-aaral sa Genie. Saka ipagawa ang gawain sa bahaging pagtuklas ng dating kaalaman. Maaaring isatao ng mga mag-aaral ang usapan ng Genie at ng tao. Ipaskil ito bilang paksa ng gagawing pagsasatao at gagawan ng pasya. Ipagawa ito sa mga mag-aaral, ipaskil o isulat ang bahaging ito sa pisara at ipagawa sa mga mag-aaral sa kanilang kuwaderno. 72 73 I. Bigyan sila ng 10 minuto para gawin ito. Pagkalipas ng 10 minuto atasan ang mga mag-aaral na bumuo ng dyad upang pag-usapan ang kanilang ginawa. Tumawag ng ilang mag-aaral upang ibahagi sa klase ang kanilang ginawa. PAGLINANG NG KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA Paalala: Maghanda ng katulad sa mga larawan sa pahina 144-145. Ipaliwanag ang bahaging ito sa klase bilang pasimula ng gawaing ito. 74 Ayusin at ipaskil ang mga larawan sa pisara. Tumawag ng ilang mag-aaral upang ihanay ang mga larawan kung nagpapakita ng kalayaan o nagpapakita ng kawalan ng kalayaan. Nagpapakita ng kalayaan Nagpapakita ng kawalan ng kalayaan Hayaan silang muling balikan ang ginawa sa pisara. Hikayatin silang palitan/ayusin ang mga nakadikit na larawan kung may nakitang dapat ayusin. Itanong sa mga mag-aaral ang mga katanungang ito bilang bahagi ng pagtatalakayan. 75 Paalala: Maghanda ng manila paper, pentel pen at masking tape para sa bawat pangkat sa pagpapagawa ng gawaing ito. Atasan ang mga mag-aaral na magpangkat na may 10 kasapi. Papiliin sila ng kanilang lider, tagasulat at tagaulat. Ibigay sa bawat pangkat ang Manila paper at pentel pen para sa gawaing ito. Atasan silang pag-aralan ang bawat sitwasyon at pag-usapan kung may kalayaan o wala sa bawat sitwasyon. Ipasulat din ang patunay sa kanilang sagot. Bubuo ang bawat pangkat ng isang pasya. Bigyan sila ng 15 minuto para sa pagtalakay ng pangkat at pagsasagawa ng gawain. Pagkatapos ng 15 minuto atasan silang ipaskil ang nagawa ng pangkat at hayaan silang ipaliwanag ang kanilang ginawa. Ipahambing ang naging sagot ng bawat pangkat. Pabigyan sila ng puna sa kanilang naobserbahan. Itanong sa mga mag-aaral ang nahinuhang kahulugan ng kalayaan batay sa gawain. 76 PAGPAPALALIM Panuto: Mahalagang may sariling sipi ng babasahing ito ang bawat magaaral. Gawing takdangaralin ang pagbabasa ng babasahing ito. Pagawin sila ng tala (notes) ng mga konseptong matatagpuan sa babasahin. Mas mainam ang pagtsetsek ng mga tala ng konsepto na kanilang ginawa upang maramdaman ang kaseryosohan sa pagpapagawa ng gawaing bahay. Mahalagang mabasa at makapagtala sila bago ang pagtatalakayan upang handa sila sa gawain sa klase. Kung kinakailangan, ipabasa ang kabuuang sanaysay sa pahina 147150. Bigyan ang mga magaaral ng 15 minuto upang gawin ito. Matapos ang 15 minuto pangkatin ang mga mag-aaral sa anim na pangkat o depende sa bilang ng mga mag-aaral. Hayaang magtalaga sila ng lider, tagasulat at tagaulat. Ibigay ang bahaging ito ng babasahin sa pahina 147 sa unang pangkat. Atasan silang ipaliwanag ang konseptong kanilang naunawaan mula sa kanilang binasa. Hayaan silang gumamit ng graphic organizer sa paggawa nito. 77 Atasan ang mga mag-aaral na kabilang sa ikalawang pangkat na talakayin ang mga konseptong nakapaloob sa babasahin sa pahina 148. Hikayatin na gumamit sila ng graphic organizer sa pagsasagawa nito. Ang pahina 149 ng babasahin ay ipatatalakay sa pangkat 3. Ipapaskil ang mga output ng bawat pangkat sa pisara at ipaulat ito. Matapos ang mga pag-uulat, tiyaking magbigay ng paglilinaw sa ilang mga mahahalagang konseptong hindi naipaliwanag nang wasto at sapat. 78 Pasagutan ang tayahin natin ang iyong pag-unawa. Bigyan sila ng 5 minuto upang gawin ito. Ipaskil o isulat sa pisara ang mga tanong na ito na matatagpuan sa pahina 150. Magpaskil o gumuhit sa pisara ng replica ng graphic organizer. Tumawag ng ilang mag-aaral upang punan ang graphic organizer. Ipasulat sa mag-aaral ang nabuong konsepto sa patlang ng nakapaskil na graphic organizer. Ibigay ang tamang sagot. Batayang Konsepto: Likas sa tao ang malayang pagpili sa mabuti o masama ngunit ang kalayaan ay may kakambal na pananagutan para sa kabutihan. J. PAGSASABUHAY NG MGA PAGKATUTO Paalala: Ang bahaging ito ay maaaring ipagawa bilang takdang aralin subalit kailangang ipaliwanag sa mga mag-aaral ang inaasahan na magagampanan nila sa bahaging ito. Ipaliwanag sa bahaging ito ang dapat gawin ng mga mag-aaral 79 Pagganap Pagninilay Atasan ang mga mag-aaral na pagnilayan ang kanilang mga natuklasan tungkol sa tunay na kahulugan ng kalayaan. Sagutin ang mga tanong na: Ano ang nabago sa aking pananaw tungkol sa kalayaan? 80 Paano ko maipakikita ang pagpapahalaga ko sa kalayaang taglay ko? Ipagawa ito sa kanilang dyornal. Ipapasa sa mga mag-aaral ang kanilang journal o reflection notebook upang mabasa ang ginawa nilang pagninilay at markahan ito gamit ang rubric sa Annex 2. Pagsasabuhay Ipagawa sa mga mag-aaral ang pagsasabuhay sa pahina 152-153. Ipaliwanag ang panuto kung paano ito gagawin. Magbigay ng paglilinaw kung kinakailangan. 81 Gabay sa Pagtuturo Modyul 8: ANG DIGNIDAD NG TAO IV. MGA LAYUNIN MGA PAMANTAYAN SA PAGKATUTO Pangnilalaman Pagganap Naipamamalas ng mag-aaral ang pagNakagagawa ng kongkretong paraan unawa sa mga konsepto tungkol sa upang ipakita ang paggalang at dignidad ng tao. pagmamalasakit sa mga taong kulang ng oportunidad sa buhay Batayang Konsepto Ang paggalang sa dignidad ng tao ay ang nagsisilbing daan upang mahalin ang kapwa tulad ng pagmamahal sa sarili at Ang paggalang sa dignidad ng tao ay nagmumula sa pagiging pantay at magkapareho nilang tao. C. MGA LAYUNIN SA PAGTUTURO 3.1 Magabayan ang mga mag-aaral sa pag- unawa sa sumusunod na paksa: a. Ang Bawat Tao ay may Dignidad Anuman ang Kanyang Kalagayang Panlipunan, Kulay, Lahi at Relihiyon. b. Ang Paraan Upang Ipakita ang Pagkilala at Pagpapahalaga sa Dignidad ng Isang Tao c. Mga Paraan ng Paggalang sa Dignidad ng Tao d. Mga Paraan Upang Mapaunlad ang Pakikitungo sa mga Taong Itinuturing na Maliliit sa Lipunan e. Mga Dahilan Bakit May Dignidad ang Tao 4.1 Malinang ang sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: a. Pagsusuri sa mga paraan ng pakikitungo sa mga taong itinuturing na maliliit sa lipunan b. Pagsusuri sa pagkakaiba ng pakikitungo ng tao sa taong may magkaibang katayuan sa buhay c. Pagtukoy sa mga bagay na nararapat ibigay sa kapwa bilang patunay ng paggalang sa kanilang dignidad d. Pagsusuri sa mga sitwasyong nagpapakita ng pagyapak sa dignidad ng tao e. Pagkilala sa mga programa ng pamahalaan na nakapagpapaangat ng dignidad bilang tao f. Paglikha ng mga hakbang upang maging karapat-dapat sa pagpapahalaga at paggalang ng kapwa 82 g. Pagsulat ng pagninilay ukol sa (a) natutuhan tungkol sa pagpapahalaga sa dignidad ng kapwa, (b) mga paraan upang mapaunlad ang pakikipag-ugnayan sa kapwa, (c) mga dapat na gawin bilang isang taong may dignidad, at (d) mga bagay na dapat iwasang gawin bilang taong may dignidad h. Pagtulong sa isang kapamilya, kaibigan o kakilala na may mababang pagtingin sa sarili upang maiangat ang kanyang konsepto ng sarili. D. MGA LAYUNING PAMPAGKATUTO Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 155. Isa-sahin ang mga layuning pampagkatuto. Itanong: Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning binasa? V. PAUNANG PAGTATAYA 1. Pasagutan ang paunang pagtataya sa pahina 184-186. Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral upang gawin ito. 83 2. Pagkatapos, hayaang markahan ng mga mag-aaral ang kanilang sariling papel gamit ang susi sa pagmamarka sa Annex 1. Makatutulong din kung isusulat ng guro sa pisara ang susi sa pagmamarka. Ipabilang sa mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Ipataas ang kamay ng mga batang nakakuha ng iskor na 10 at bilangin ang mga ito. Itala sa pisara ang kabuuang bilang. Ipataas ang kamay ng nakakuha ng 5 hanggang 9 na puntos; bilangin at itala sa pisara ang kabuuang bilang. Gayundin ang gawin para sa 0 hanggang 4 puntos. Kung lahat halos ng mga mag-aaral (95%) ay nakakuha ng iskor na 10, maaring dumako na ang guro sa bahaging Pagpapalalim. Maaaring gawing gawaing-bahay ang ilang mga gawain sa mga bahaging Pagtuklas sa Dating Kaalaman at Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pagunawa para sa mga nakakuha ng 5-9 na puntos. Ang mga nakakuha naman ng 0 hanggang 4 na puntos ay maaring mangailangan ng karagdagang gawain sa bahaging Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa. VI. PLANO NG PAGTUTURO-PAGKATUTO E. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Mga Hakbang: 8. Ipagawa ang Gawain 1 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman sa mga mag-aaral sa pahina 158-159. 9. Ipabasa ang Panuto at saka itanong: Mayroon bang kailangang linawin sa Panuto? 84 10. Makabubuti kung magpapaskil ng mga katulad na larawan sa pisara upang magamit sa presentasyon ng mag-aaral ng kanilang sagot. 11. Ipagawa ang gawain sa loob ng 15 minuto. 12. Matapos maibigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral na gawin ito, tawagin ang ilan sa kanila upang ibahagi ang kanilang natapos na gawain. 13. Pagkatapos, pasagutan sa kanila ang tanong na nasa pahina 159. 14. Iugnay ang sagot ng mag-aaral sa mga tanong sa susunod na gawain. Sabihin: Patuloy nating tayain ang iyong kakayahang tumupad sa iyong tungkulin sa pamamagitan ng mga speech balloon na nasa Gawain 2. Gawain 2 7. Ipabasa sa mga mag-aaral ang Panuto sa Gawain 2 sa pahina 159-160. Itanong: Naunawaan ba ang Panuto? 8. Maglagay ng replika ng Venn Diagram na nasa modyul sa pisara. Ipaliwanag ang paraan ng paggamit nito. 9. Bigyan sila ng panahon upang gumawa ng kanilang sariling Venn Diagram sa kanilang kuwaderno 10. Umikot sa klase habang ginagawa ng mga mag-aaral ang gawain upang magabayan ang mga mag-aaral at upang matiyak na tama ang ginagawa ng lahat. 85 11. Pagkatapos, tumawag ng ilang mag-aaral na magbabahagi ng kanilang ginawa sa klase. Ipasulat ang kanilang ginawa sa pisara upang makita ng lahat. 12. Pasagutan ang mga tanong na nasa pahina 160. Ipasulat ang kanilang sagot sa kanilang kuwaderno. 13. Matapos bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral ay tumawag ng ilan upang magbahagi ng kanilang sagot. Pagyamanin ang pagtalakay sa pamamagitan ng pagbabahaginan ng opinyon at pananaw. F. PAGLINANG NG KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA Gawain 1 Mga Hakbang 7. Ipabasa sa mga mag-aaral ang Panuto para sa gawain sa bahaging “Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa”. Tiyaking malinaw ang Panuto sa lahat. Maging bukas sa mga paglilinaw. 8. Pagawain ang mga mag-aaral ng katulad na pormat na nasa pahina 161. Maaari itong iguhit o kaya naman ay gumupit ng mga larawan sa magasin. 9. Ipakita sa mga mag-aaral ang halimbawa upang mas maging malinaw para sa lahat ang gawain. 10. Ipabahagi sa klase ang ilan sa mga gawain ng mga mag-aaral. Ipaskil sa pisara ang kanilang output upang makita ng mga kapwa mag-aaral. 86 11. Pagkatapos, pasagutan sa mga mag-aaral ang tanong sa pahina 162. Gawain 2 1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang pagtataya sa kakayahang gumalang at magpahalaga sa dignidad ng kapwa. 2. Ipaskil sa pisara ang mga larawan at bigyan ng dalawang minuto ang klase upang tingnan/suriin ang mga larawang ito. 3. Pagkatapos, pasagutan sa mga mag-aaral ang mga tanong sa pahina 163. 4. Pakinggan ang tugon ng mga mag-aaral. Pagyamanin ang talakayan sa pamamagitan ng pagbabahagi ng mga opinyon at pananaw. 5. Gamitin ang tugon ng mga mag-aaral upang ipakilala ang susunod na bahagi ng aralin. 87 E. PAGPAPALALIM Paalala: Makatutulong kung ang sanaysay ay ipababasa na sa mga mag-aaral bilang Takdang Aralin. 6. Ipabasa ang kabuuan ng sanaysay sa pahina 163-166. Pagkatapos, magsagawa ng pagtalakay mula sa binasa. 7. Ipaskil sa pisara ang mga katagang: Huwag mong gawin sa iba ang ayaw mong gawin sa iyo. 8. Tumawag ng isang mag-aaral na magpapaliwanag ng kataga at magbibigay ng paglalapat na halimbawa. 9. Gamitin ito bilang panimula sa pagtalakay ng mga mahahalagang konsepto sa babasahin. 10. Tiyakin na mabibigyang-linaw ang lahat ng mga hindi malinaw na konsepto. 88 Tayain ang Iyong Pag-unawa 1. Pasagutan ang mga tanong sa bahaging “Tayain ang Iyong Pag-unawa” sa pahina 167. Bigyan sila ng 5 minuto upang gawin ito. Ipasulat sa kanilang kuwaderno ang mga sagot. 2. Magpaskil o gumuhit sa pisara ng replika ng graphic organizer sa pahina 167. 3. Tumawag ng ilang mga mag-aaral upang punan ang graphic organizer sa pisara. Ipasulat sa mag-aaral ang nabuong konsepto sa ilalim ng nakapaskil na mga output ng bawat pangkat na graphic organizer. Piliin ang konseptong pinakamalapit sa Batayang Konsepto na nasa kahon sa ibaba: Ang paggalang sa dignidad ng tao ay ang nagsisilbing daan upang mahalin ang kapwa tulad ng pagmamahal sa sarili at Ang paggalang sa dignidad ng tao ay nagmumula sa pagiging pantay at magkapareho nilang tao. 4. Pagkatapos, ipagawa ang “Pagtataya sa mga Natutuhan” sa pahina 167168. 5. Ipabasa ang mga panuto at tiyakin na ang lahat ay malinaw sa mga magaaral. 89 90 F. PAGSASABUHAY Pagganap 1. Ipagawa ang gawain sa bahaging Pagganap sa pahina 169. 2. Ipasa nang malakas ang panuto at maglaan ng panahon para sa mga paglilinaw. 3. Ipaguhit ang katulad na Dignity Barometer na nasa pahina 169 sa kuwaderno ng mga mag-aaral. 4. Batay sa nagging pagtataya ng mga mag-aaral sa bahaging ito ay ipasagot ang tanong na: “Ano ang aking nararapat na gawin upang maging karapat-dapat sa pagpapahalaga at paggalang ng aking kapwa?” 5. Ipagawa ang malikhaing presentasyon ng gawain. Ipakita sa pisara ang halimbawa na nasa pahina 169. 91 Pagninilay 3. Pasulatin ng pagninilay ang mga mag-aaral tungkol sa: a. Kanilang mga natutuhan tungkol sa pagpapahalaga sa dignidad ng kapwa b. Mga paraan upang mapaunlad ang pakikipag-ugnayan sa kapwa c. Mga dapat na gawin bilang taong may dignidad d. Mga dapat iwasan bilang taong may dignidad 4. Maaaring gamitin ang katulad na pormat na nasa pahina 170. Ipagawa ito sa kanilang kuwaderno. Pagsasabuhay 14. Ipagawa sa mga mag-aaral ang “Pansariling Plano ng maayos na Pagtupad ng mga Tungkulin Bilang Kabataan” sa bahaging Pagsasabuhay sa pahina 170. 15. Ipabasa sa isang mag-aaral ang panuto. Pagkatapos, sabihin: Mayroon bang katanungan tungkol sa panuto? 16. Pagawain ang mga mag-aaral ng komprehensibong plano sa pagsasagawa ng pagtulong sa isang kapamilya, kamag-anak o kakilala. 17. Mahalagang gabayan ang mga mag-aaral sa pagsasagawa nito. 18. Tandaan: Kritikal ang gawain na ito kung kaya mahalagang matiyak na maayos na nakaplano ang gawain at ang mga hakbang sa pagsasagawa nito. 19. Ipatala sa isang diary ang lahat ng mga karanasan sa pagsasagawa ng pagtulong. 92 Gabay sa Pagtuturo Modyul 9: Kaugnayan ng Pagpapahalaga at Birtud Pangnilalaman Naipamamalas ng mag-aaral ang pagunawa sa mga konsepto tungkol sa pagpapahalaga at birtud Pagganap Nailalapat sa pang-araw-araw na buhay ang mga tiyak na hakbang sa pagsasabuhay ng mga birtud Batayang Konsepto: Ang paulit-ulit na pagsasabuhay ng mga mabuting gawi batay sa mga moral na halaga ay patungo sa paghubog ng mga birtud (acquired virtues). IV. MGA LAYUNIN Mga Layunin sa Pagtuturo (Teaching Objectives) .1 . Maagapan ang mga magiging kahirapan at magabayan ang mga magaaral sa pag- unawa sa mga sumusunod na paksa: Ang Kaugnayan ng Pagpapahalaga at Birtud a. Ang Kahulugan ng Birtud at mga Pamamaraan kung paano mahuhubog b. Mga Uri ng Birtud c. Kahulugan ng Pagpapahalaga d. Mga uri ng Pagpapahalaga e. Kaugnayan ng Pagpapahalaga at Birtud 1.2 Malinang ang mga sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: Pagsuri ng kahalagahan ng pagpili ng gagawing kilos at ang kugnayan ng pagpapahalaga sa pagpiling ito Pagtuklas sa mga birtud na nalinang sa pagkamit ng pagpapahalaga Paglahad ng kahulugan at kaugnayan ng birtud at pagpapahalaga Pag-isa-isa ng mga uri ng birtud at pagpapahalaga Paggawa ng Tsart ng sariling Birtud at Pagpapahalaga upang mapaghambing kung magkatugma ang dalawa Paggawa ng isang pagninilay kung may kaugnayan ang pagpapahalagang taglay sa birtud na nalilinang Pagsabuhay ng mga birtud upang maging tugma ito sa pagpapahalaga 93 Mga Layuning Pampagkatuto Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 178. Isa-isahin ang mga layuning pampagkatuto para sa Modyul 9 na nasa loob ng kahon. Sabihin: binasa? Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning V. PAUNANG PAGTATAYA 1. Pasagutan ang paunang pagtataya sa pahina 179-180. 94 95 2. Hayaang markahan ng mga mag-aaral ang kanilang sariling papel gamit ang susi sa pagmamarka sa Annex 1. 3. Makatutulong din kung isusulat ng guro sa pisara ang susi sa pagmamarka. 4. Ipabilang sa mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Ipataas ang kamay ng mga batang nakakuha ng iskor na 10 at bilangin ang mga ito. Itala sa pisara ang kabuuang bilang. Ipataas ang kamay ng nakakuha ng 5 hanggang 9 na puntos; bilangin at itala sa pisara ang kabuuang bilang. Gayun din ang gawin para sa 0 hanggang 4 puntos. 5. Kung lahat halos ng mga mag-aaral (95%) ay nakakuha ng iskor na 10, maaring dumako na ang guro sa bahaging Pagpapalalim. 6. Maaring gawing gawaing-bahay ang ilang mga gawain sa mga bahaging Pagtuklas sa Dating Kaalaman at Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa para sa mga nakakuha ng 5-9 puntos. 7. Ang mga nakakuha naman ng 0 hanggang 4 na puntos ay maaring mangailangan ng karagdagang gawain sa bahaging Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan at Pag-unawa. VI. GABAY SA PAGTUTURO-PAGKATUTO Pag-uugnay sa Nakaraang Modyul Sabihin: Sa nakaraang modyul natutunan ninyo na ang tao ay pantaypantay dahil sa taglay nilang dignidad. Binibigyang diin nito ang paggalang sa kapwa, sapagka’t tulad mo sila rin ay mahalaga. Nararapat na malinang sa kaniya ang pagpapahalaga na kailangan upang matutunan kung paano mahalin, igalang at pahalagahan ang sarili at kapwa na may pantay at parehong dignidad. Sa modyul na ito, ipauunawa sa mga mag-aaral ang kaugnayan ng pagpapahalaga at birtud upang maging malinaw ang dahilan ng paggawa ng mabuti at pag-iwas sa masama. 96 K. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Gamitin ang bahaging ito sa pagpapaliwanag ng gawain sa Pagtuklas ng Dating Kaalaman Isulat ang usapan ni Alice at pusang si Cheshire sa hiwalay na manila paper Paalala: Layunin ng bahaging ito na pukawin ang kaisipan ng mga mag-aaral sa kahalagahan ng pagkakaroon ng isang malinaw na patutunguhan ang tao. Ang mahalaga rito ay ang sagot ni Alice sa tanong ng pusa upang ihambing ng mga mag-aaral ang kanilang sarili kung malinaw para sa kanila ang kanilang patutunguhan sa buhay. (Kailangan ng guro ng masking tape para sa pagdikit ng poster at manila paper sa pisara) 1. Idikit sa pisara ang poster ng pag-uusap ni Alice at ng pusa. Itanong sa mga mag-aaral kung pamilyar sila sa bahagi ng kuwento ng larawan. Hayaan ang mag-aaral na sumagot. 2. Idikit ang isinulat na pag-uusap na naganap sa pagitan ni Alice at ng pusa. Ipabasa ito sa mga mag-aaral o kaya naman maaring atasan ng guro ang dalawang mag-aaral upang bigyang buhay ang pag-uusap ng dalawang 97 3. 4. 5. 6. tauhan. Ang isang mag-aaral ay gaganap na Alice at ang isa ay gaganap na pusa. Ipaskil o isulat sa pisara ang mga tanong. Ipabasa sa mga mag-aaral ang mga tanong? Ipaliwanag sa kanila ang layunin ng mga tanong na ito. Tanungin sila kung mayroon silang hindi naunawaan. Bigyan sila ng 10-15 minuto para sagutin ang mga tanong sa kanilang kuwaderno. Pagkatapos ng 10 – 15 minuto, atasan ang mga mag-aaral na bumuo ng triad. Ipabahagi ang sagot nila sa mga tanong sa kasapi ng triad. Sabihan silang paghambingin ang kanilang mga kasagutan. Ipabahagi sa klase ang kanilang mga natuklasan. L. PAGLINANG NG KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA Paalala: Kailangang maihanda ang pagkakaroon ng bawat mag-aaral ng sariling kopya ng kuwento ni Joven, Ang Aking Pinahahalagahan at Nalinang na Birtud. Ibigay na takdangaralin ang pagbabasa sa kuwento ito. Paalala: Maghanda ng coupon band, meta strip, pentel pen, at masking tape para sa limang pangkat. 98 1. Sabihin: Makikilala ninyo ang isang kabataang katulad ninyo sa pamamagitan ng kanyang karanasan sa buhay. Alamin ninyo ang nalinang sa kaniyang pagkatao makamit lamang ang kaniyang pinahahalagahan. a. Ipakikilala ninyo si Joven sa klase bilang inyong kaibigan. Paano ninyo siya ilalarawan. Bilang kaibigan ano ang madarama mo para sa kanya? Narito ang paraan kung paano ninyo ito gagawin. 2. Atasan ang mga mag-aaral na magpangkat sa lima. Hayaan silang pumili ng kanilang magiging pinuno, tagasulat at taga-ulat. Ipatalakay sa pangkat ang sagot sa mga tanong na ito. 3. Ipaguhit ang tsart na ito sa coupon band dito nila isusulat ng kanilang napagkasunduang sagot. 4. Bigyan sila ng 10-15 minuto para sa gawaing ito. 5. Ipaguhit nang malaki ang tsart na ito sa pisara. Sabihin: Nahahati ang tsart sa limang bahagi na ibibigay sa bawat pangkat. Pupunan ng naatasang pangkat ang bahaging nakatalaga sa kanila. Maaaring sundan ang paraan ng paghahati sa ibaba. 6. Isulat sa meta strip ang sagot ng kanilang pangkat sa bahaging nakatalaga sa kanila. Idikit ang mga ito sa pisara. 99 7. Pagkatapos na magawa ito ng lahat ng pangkat. Sabihin: muling tingnan ang tsart sa pisara, mayroon ba kayong nais pang idagdag sa mga nakatala? Ipasulat ang mga ito at idikit sa bahaging nais nila itong idagdag. 8. Ipaulat ang kanilang ginawa sa paraang pagpapakilala sa pangunahing tauhan. PAGPAPALALIM Panuto: Mahalagang may sariling sipi ng babasahing ito ang bawat mag-aaral. Gawing takdang-aralin ang pagbabasa ng babasahing ito. Pagawin sila ng tala (notes) ng mga konseptong matatagpuan sa babasahin. Mas mainam ang pagtsek ng mga tala ng konsepto na kanilang ginawa upang maramdaman ang kaseryosohan sa pagpapagawa ng gawaing bahay. Mahalagang mabasa at makapagtala sila bago ang pagtatalakay upang handa sila sa gawain sa klase. 1. Kung kinakailangan, ipabasa ang kabuuang sanaysay sa pahina 10-24. Bigyan ang mga mag-aaral ng 15 minuto upang gawin ito. Matapos ang 15 minuto pangkatin ang mga mag-aaral sa tatlong pangkat o depende sa bilang ng mga mag-aaral. Hayaang magtalaga sila ng lider, tagasulat at taga-ulat. 100 Sa unang pangkat ipatalakay ang naunawaang konsepto ng babasahin sa pahina 184-189 gamit ang graphic organizer Para sa ikalawang pangkat ipatalakay ang naunawaang konsepto sa sanaysay sa pahina190-195. Maaaring gamitin ang graphic organizer sa ibaba. Para sa ikatlong pangkat, ipatalakay ang naunawaang konsepto sa sanaysay sa pahina 194 gamit ang graphic organizer. 101 Paalala: Ang pagpapangkat ay maaaring dagdagan ng guro depende sa bilang ng mga mag-aaral, maaari ding hatiin ang paksang ipatatalakay sa kanila. Ang graphic organizers na gagamitin ay mungkahi lamang maaaring lumikha sila ng nais nilang gamitin na graphic organizer. Ipapaskil ang mga output ng bawat pangkat sa pisara at ipaulat ito. Matapos ng mga pag-uulat, tiyaking magbigay ng paglilinaw sa ilang mga mahahalagang konspetong hindi naipaliwanag ng wasto at sapat. Pasagutan ang tayahin natin ang iyong pag-unawa. Bigyan sila ng 5 minuto upang gawin ito. Tayain natin ang iyong pag-unawa Ano ang naunawaan mo sa iyong binasa? Upang masubok ang lalim ng iyong naunawaan sagutin mo ang sumusunod na tanong sa iyong kuwaderno: 1. Ano ang pagpapahalaga? __________________________________________________ __________________________________________________ 1a. Bakit kailangang taglayin ito ng tao? __________________________________________________ __________________________________________________ 2. Ano ang birtud? __________________________________________________ __________________________________________________ 102 2a. Paano ito nalilinang sa tao? __________________________________________________ __________________________________________________ 3. Paano nagkakaugnay ang pagpapahalaga at birtud? Ipakita mo ito sa pamamagitan ng ilustrasyon. Kaugnayan ng pagpapahalaga at birtud: Magpaskil o gumuhit sa pisara ng replica ng graphic organizer. Tumawag ng ilang mga mag-aaral upang punan ang graphic organizer. Ipasulat sa mag-aaral ang nabuong konsepto sa ilalim ng nakapaskil na graphic organizer. Piliin ang konseptong pinakamalapit sa Batayang Konsepto: Ang paulit-ulit na pagsasabuhay ng mga mabuting gawi batay sa mga moral na halaga ay patungo sa paghubog ng mga birtud (acquired virtues). 2. PAGSASABUHAY NG MGA PAGKATUTO 103 Paalala: Ang bahaging ito ay maaaring ipagawa bilang takdang aralin subalit kailangang ipaliwanag sa mga mag-aaral ang inaasahan na magagampanan nila sa bahaging ito. Pagganap Ipagawa sa mga mag-aaral ang “Value at Virtue Tsek” sa kanilang kuwaderno. Ipaliwanag sa kanila ang panuto kung paano ito gagawin. Pagninilay Atasan ang mga mag-aaral na pagnilayan ang kanyang mga natuklasan sa sarili sa resulta ng ginawang Value at Virtue Tsek . 104 Ipapasa sa mga mag-aaral ang kanilang journal o reflection notebook upang mabasa ang ginawa nilang pagninilay at markahan ito gamit ang rubric sa Annex 2. Pagsasabuhay Ipagawa sa mga mag-aaral ang pagsasabuhay. Ipaliwanag ang panuto kung paano ito gagawin. Magbigay ng paglilinaw kung kinakailangan. 105 106 Gabay sa Pagtuturo Modyul 10: Hirarkiya ng Pagpapahalaga Pangnilalaman Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa hirarkiya ng pagpapahalaga Pagganap Nailalapat sa pang-araw-araw na buhay ang mga tiyak na hakbang upang mapataas ang antas ng mga pagpapahalaga tungo sa makatotohanang pag-unald ng pagkatao. Batayang Konsepto: Ang pinili nating uri ng pagpapahalaga mula sa hirarkiya ng mga pagpapahalaga ay gabay sa makatotohanang pag-unlad ng ating pagkatao. IV. MGA LAYUNIN Mga Layunin sa Pagtuturo (Teaching Objectives) .1 . Maagapan ang mga magiging kahirapan at magabayan ang mga magaaral sa pag- unawa sa mga sumusunod na paksa: Ang Hirarkiya ng Pagpapahalaga a. Limang Katangian ng Mataas na Uri ng Pagpapahalaga b. Mga Antas ng Hirarkiya ng Pagpapahalaga c. Kahalagahan ng Pagpili ng Mataas na Antas ng Pagpapahalaga 1.2 Malinang ang mga sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: a. Pagsasailalim sa proseso ng pagpili ang mga mag-aaral sa pagitan ng mga bagay na nararapat bigyan ng mas mataas na pagpapahalaga b. Pagraranggo ng mga bagay na itinuturing niyang mahalaga batay sa halaga ng mga ito c. Pagsususuri ng sariling pinahahalagahan d. Pagsasagawa ng sariling hagdan ng pagpapahalaga batay sa Hirarkiya ng Pagpapahalaga ni Max Scheler e. Pagsasabuhay ng mga tiyak na hakbang upang mapataas ang antas ng pagpapahalaga tungo sa makatotohanang pag-unlad ng pagkatao Mga Layuning Pampagkatuto Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 202. Isa-isahin ang mga layuning pampagkatuto para sa Modyul 10 na nasa loob ng kahon. 107 Sabihin: binasa? Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning VII. PAUNANG PAGTATAYA Pasagutan ang paunang pagtataya sa pahina 203 -204. Hayaang markahan ng mga mag-aaral ang kanilang sariling papel gamit ang susi sa pagmamarka sa Annex 1. 108 Makatutulong din kung isusulat ng guro sa pisara ang susi sa pagmamarka. Ipabilang sa mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Ipataas ang kamay ng mga batang nakakuha ng perpektong iskor at bilangin ang mga ito. Itala sa pisara ang kabuuang bilang. Ipataas ang kamay ng may isang mali. Gayun din ang gawin para sa 2 hanggang 4 na mali. At lahat mali. Hayaan silang ipaliwanag ang kanilang naging sagot. VIII. GABAY SA PAGTUTURO-PAGKATUTO Pag-uugnay sa Nakaraang Modyul Sabihin: Sa nakaraang aralin naging malinaw sa iyo ang kaugnayan ng pagpapahalaga at birtud gayundin ang paraan kung paano nalilinang ang birtud sa proseso ng pagkamit ng pagpapahalaga. Malinaw din sa iyo ang kahalagahan ng pagpili ng gawi na malilinang sa sarili dahil ito ang magiging susi upang malinang ang birtud ng tao. Sa modyul na ito, ipauunawa sa mga mag-aaral ang konsepto tungkol sa hirarkiya ng pagpapahalaga. Lilinawin dito kung paano makikilala ang pagpapahalaga na may mataas na antas. Gayundin ang kalagahan na piliin ang mga pagpapahalagang ito. M. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Paalala: Bago ang pagpapagawa ng gawain sa bahaging ito, ihanda ang mga larawan at masking tape. Ipaliwanag ang panuto upang maunawaan ng mga mag-aaral ang paraan ng pagsasagawa ng gawain sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman 109 Idikit ang mga larawang nakuha katulad sa mga ito sa pisara bago ang pagsisimula ng klase. Ayusin ang mga ito sa ganitong paraan. Bigyan sila ng 5-7 minuto para magawa ito. Tumawag ng isang mag-aaral na magtungo sa pisara upang ayusin ang mga larawan batay sa pagpapahalaga niya sa mga ito. Simulan sa hindi gaanong mahalaga hanggang sa pinakamahalaga. Maaaring tumawag ng isa o dalawa pang mag-aaral upang gawin ang parehong gawain. Ipahambing ang resulta ng kanilang pag-aayos ng larawan. Tanungin ang ilang mag-aaral na nakatapos sa pag-aayos ng mga larawan: a. Magkakapareho ba ang ginawa ninyong pag-aayos ng larawan? b. Bakit ganito ang iyong ginawang pagsasaayos? c. Ano ang naging batayan mo sa pagpili ng larawan mula sa hindi gaanong mahalaga sa pinakamahalaga? d. Ano ang natuklasan ninyo tungkol sa pagpapahalaga sa bahaging ito? N. PAGLINANG NG KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA Paalala: Maaaring ipagawa ang bahaging ito bilang takdang-aralin upang may sapat silang panahon sa pagbuo nito. Mahalagang malinaw ang pagpapaliwanag ng panuto sa mag-aaral kaugnay ng gawain. Maghanda ng 5 manila paper at masking tape para sa gawaing ito. 110 Ipaliwanag ang panuto bago ito ipagawa bilang takdangaralin. Ipakita rin ang larawang ito bilang gabay. 111 Atasan ang mga mag-aaral na bumuo ng limang pangkat . Bigyan sila ng tagiisang manila paper at masking tape. Atasan ang bawat kasapi ng pangkat na idikit ang kanilang ginawang “Pagsusuri ng Aking Pinahahalagahan” sa manila paper na ibinigay sa kanilang pangkat. Ipapaskil ang 5 manila paper sa isang bahagi ng silid-aralan upang magmukha itong exhibit. Hayaan ang kasapi ng bawat pangkat na pagmasdan ang ginawa ng lahat na mag-aaral. Itanong ang kung ano ang kanilang saloobin sa kanilang ginawa. Matapos ang 10 minuto ng gallery walk o pagmamasid sa ipinaskil na gawa ng bawat pangkat, atasan ang mga mag-aaral na sagutin ang mga sumusunod na tanong sa pahina 7 sa kanilang kuwaderno o sa kanilang journal. O. PAGPAPALALIM Panuto: Mahalagang may sariling sipi ng babasahing ito ang bawat mag-aaral. Gawing takdang-aralin ang pagbabasa ng babasahing ito. Pagawin sila ng tala (notes) ng mga konseptong matatagpuan sa babasahin. Mas mainam ang pagtsek ng mga tala ng konsepto na kanilang ginawa upang maramdaman ang kaseryosohan sa pagpapagawa ng gawaing bahay. Mahalagang mabasa at makapagtala sila bago ang pagtatalakay upang handa sila sa gawain sa klase. Kung kinakailangan, ipabasa ang kabuuang sanaysay sa pahina 208-211. Bigyan ang mga mag-aaral ng 15 minuto upang gawin ito. Matapos ang 15 minuto pangkatin ang mga mag-aaral sa tatlong pangkat o depende sa bilang ng mga mag-aaral. Hayaang magtalaga sila ng lider, tagasulat at taga-ulat. Ibigay ang bahaging ito ng babasahin sa pahina 208-209 sa unang pangkat. 112 Atasan silang talakayin ang mga konseptong nakapaloob dito gamit ang graphic organizer sa ibaba. Ibigay sa ikalawang pangkat ang babasahin sa pahina 209-210. Atasan ang ikalawang pangkat na talakayin ang konsepto ng bahaging ito. 113 Ibigay sa ikatlong pangkat ang bahaging ito ng babasahin sa pahina 210-211. Ipatalakay ang mga konseptong matatagpuan dito gamit ang graphic organizer sa ibaba. Paalala: Ang pagpapangkat ay maaaring dagdagan ng guro depende sa bilang ng mga mag-aaral, maaari ding hatiin ang paksang ipatatalakay sa kanila. Ang graphic organizers na gagamitin ay mungkahi lamang maaaring lumikha sila ng nais nilang gamitin na graphic organizer. Ipapaskil ang mga output ng bawat pangkat sa pisara at ipaulat ito. Matapos ng mga pag-uulat, tiyaking magbigay ng paglilinaw sa ilang mga mahahalagang konspetong hindi naipaliwanag ng wasto at sapat. Pasagutan ang “Tayain natin ang iyong pag-unawa” sa pahina 13. Bigyan sila ng 5 minuto upang gawin ito. 114 Ipaskil o isulat ang mga tanong na ito na matatagpuan sa pahina 211 sa pisara Magpaskil o gumuhit sa pisara ng replica ng graphic organizer. Tumawag ng ilang mga mag-aaral upang punan ang graphic organizer. Ipasulat sa mag-aaral ang nabuong konsepto sa ilalim ng nakapaskil na graphic organizer. Piliin ang konseptong pinakamalapit sa Batayang Konsepto: Ang pinili nating uri ng pagpapahalaga mula sa hirarkiya ng mga pagpapahalaga ay gabay sa makatotohanang pag-unlad ng ating pagkatao. P. ISABUHAY ANG MGA PAGKATUTO Paalala: Ang bahaging ito ay maaaring ipagawa bilang takdang aralin subalit kailangang ipaliwanag sa mga mag-aaral ang inaasahan na magagampanan nila sa bahaging ito. Maghanda ng sipi ng kuwento ni Langgam at Tipaklong, maaaring ibigay na ito sa mga mag-aaral at talakayin sa klase bago ipagawa ang gawain sa bahaging pagganap bilang takdang-aralin Pagganap 115 Ang bahaging ito sa pahina 213-214 ang ipagagawa sa bahay Pagninilay Atasan ang mga mag-aaral na pagnilayan ang kanyang mga natuklasan sa sarili sa resulta ng ginawang sariling hirarkiya ng pagpapahalaga. Ipapasa sa mga mag-aaral ang kanilang journal o reflection notebook upang mabasa ang ginawa nilang pagninilay at markahan ito gamit ang rubric sa Annex 2. 116 Pagsasabuhay Ipagawa sa mga mag-aaral ang pagsasabuhay sa pahina 215. Ipaliwanag ang panuto kung paano ito gagawin. Magbigay ng paglilinaw kung kinakailangan. Mga Larawan: o o o http://image.shutterstock.com/display_pic_with_logo/587245/587245,129184 3855,2/stock-photo-business-hierarchy-d-concept-staircase-with-doors66830005.jpg retrieved January 28, 2012 http://4.bp.blogspot.com/-5xf7hEx4Fk/TuZ9PIK7IzI/AAAAAAAABfg/RkUl29EI07g/s1600/ScalesOfJustice.gif retrieved January 28, 2012 http://www.alexdeich.com/First%20Rays%20of%20the%20New%20Rising%2 0Sun% 20(small).png retrieved January 27, 2012 117 Plano ng Pagtuturo Modyul 11: Mga Panloob na Salik na Nakaiimpluwensiya sa Paghubog ng mga Pagpapahalaga Pangnilalaman Naipamamalas ng mag-aaral ang pagunawa sa mga konsepto tungkol sa panloob na salik na nakaiimpluwensiya sa paghubog ng mga pagpapahalaga Pagganap Nailalapat sa pang-araw-araw na buhay ang mga tiyak na hakbang sa pagpapaunlad ng mga panloob na salik na nakaiimpluwensiya sa paghubog ng pagpapahalaga. Batayang Konsepto: Ang paglalapat ng mga panloob na salik sa pang-araw-araw na buhay ay gabay sa paggawa ng mapanagutang pasya at kilos. IX. MGA LAYUNIN Mga Layunin sa Pagtuturo (Teaching Objectives) .1 . Maagapan ang mga magiging kahirapan at magabayan ang mga magaaral sa pag- unawa sa mga sumusunod na paksa: Mga Panloob na Salik na Nakaiimpluwensiya sa Paghubog ng mga Pagpapahalaga a. Konsensiya b. Mapanagutang Paggamit ng Kalayaan c. Pagiging Sensitibo sa Gawang Masama d. Pagsasabuhay ng mga Birtud e. Disiplinang Pansarili f. Moral na Integridad .2 Malinang ang mga sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: a. Pagbibigay ng puna sa mga kilos na nakikita mula sa mga tao sa kanilang paligid b. Pagsusuri ng kilos ng mga tao sa iba’t ibang yugto c. Pagsusuri ng epekto ng negatibong paggamit ng panloob na salik na nakaiimpluwensiya sa paghubog ng pagpapahalaga d. Paggawa ng mga tiyak na hakbang na ilalapat sa pang-araw-araw na buhay at pagpapasya na makatutulong sa paghubog ng mga panloob na salik na nakaiimpluwensya sa paghubog ng halaga 118 Mga Layuning Pampagkatuto Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 217. Isa-isahin ang mga layuning pampagkatuto para sa Modyul 11 na nasa loob ng kahon. Sabihin: binasa? Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning X. PAUNANG PAGTATAYA 1. Pasagutan ang paunang pagtataya sa pahina 218-219. 119 2. Hayaang markahan ng mga mag-aaral ang kanilang sariling papel gamit ang susi sa pagmamarka sa Annex 1. 3. Makatutulong din kung isusulat ng guro sa pisara ang susi sa pagmamarka. 4. Ipabilang sa mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Ipataas ang kamay ng mga batang nakakuha ng 10 at bilangin ang mga ito. Itala sa pisara ang kabuuang bilang. Ipataas ang kamay ng nakakuha ng 5-9. Gayun din ang gawin para sa 0 hanggang 4 na iskor. Hayaan silang ipaliwanag ang kanilang naging sagot. XI. PLANO NG PAGTUTURO-PAGKATUTO Pag-uugnay sa Nakaraang Modyul Sabihin: Sa nakaraang aralin nauunawaan mo ang mahahalagang konsepto tungkol sa hirarkiya ng pagpapahalaga. Naipaunawa sa iyo na masisigurong mong gumagawa ka ng mabuti kapag pinipili mong gawin ang pagpapahalaga na may mataas na antas. Sa araling ito makikilala mo ang mga salik na nakaiimpluwensiya sa paghubog ng mga pagpapahalaga ng isang tao. Ano- ano ang mga ito ang siyang matutuklasan sa mga gawain at talakayan sa aralin. Q. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Paalala: Bago ang pagpapagawa ng gawain sa bahaging ito, ihanda ang mga sumusunod na larawan at masking tape. A B C Ipaskil ang mga larawan ito sa ganitong ayos sa pisara upang makita ng buong klase. Atasan ang ilang mag-aaral na isa-isa nilang ipaliwanag ang kahulugan ng mga nakikita nila sa larawan. 120 Pagkatapos ng tatlong mag-aaral na magpaliwanag, ipabasa ang bahaging ito sa pahina 220 upang ihambing kung tama ang kanilang paliwanag. Ipaskil ang mga tanong na ito para sa talakayan at paglinang ng pagunawa. 121 Pagkatapos ng talakayan, ipagawa ang kasunod na gawain sa pahina 221222. Bigyan sila ng 5-7 minuto para magawa ito. Tumawag ng limang mag-aaral na magtungo sa pisara upang punan ng sagot ang pahina 10 Itanong kung mayroon silang nais na baguhin o iwasto sa naging sagot ng kanilang kamag-aral. Ipatalakay ang naging sagot nila sa bilang 3. 122 R. PAGLINANG NG KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA Paalala: Ihanda ang 3 case study bago pa ang pagtatalakay at pagpapagawa ng bahaging ito. Ang bawat case study ay isulat sa meta card. Case Study A Nagmaktol ang dalawang taong gulang na si Abish nang paliliguan siya ng kanyang ina. Sa patuloy na pamimilit ng kaniyang ina, nagalit siya kaya’t pinagtatapon niya ang kanyang mga laruan. Case Study B Inagaw ni Avi, limang taong gulang na bata, ang laruan ng kanyang pinsan. Nang babawiin ito ng huli sinigawan niya ito at akmang babatuhin ng laruan nang dumating ang kanyang ina. Kaya’t hindi niya itinuloy. Case Study C Si Chad na nasa unang taon sa hayskul ay palaging niyayaya ng kanyang mga kamag-aral na mag-cutting class subali’t hindi siya sumasama. Isang araw niyaya na naman siya ng mga ito at sinabihang hindi na siya ituturing na kaibigan. Gayunpaman, hindi pa rin siya nagpadala sa pambubuyo nila. 1. Atasan ang mga mag-aaral na bumuo ng tatlong pangkat . Bigyan ng tagiisang meta card na kinasusulatan ng case study ang bawat pangkat. 123 2. Ipatalakay sa bawat pangkat ang situwasiyon ng bawat case study. Pasagutan ang tanong na ito sa kanilang talakayan. 3. Bigyan ang bawat pangkat ng 10-15 minuto para sa pangkatang gawaing ito. 4. Pagkatapos ng 10-15 minuto ibahagi sa klase ang naging resulta ng talakayan sa pangkat. 5. Atasan ang klase na muling paghambingin ang 3 situwasyon at itanong: Ano ang pagkakaiba ng tatlong tauhan sa bawat situwasyon? Sa tatlong tauhan sino ang may positibong pagkakaiba? Ipaliwanag. 6. Ipatalakay ang sagot ng mga mag-aaral sa tanong bilang 2-3 sa pahina 10. S. PAGPAPALALIM Panuto: Mahalagang may sariling sipi ng babasahing ito ang bawat magaaral. Gawing takdang-aralin ang pagbabasa ng babasahing ito. Pagawin sila ng tala (notes) ng mga konseptong matatagpuan sa babasahin. Mas mainam ang pagtsek ng mga tala ng konsepto na kanilang ginawa upang maramdaman ang kaseryosohan sa pagpapagawa ng gawaing bahay. Mahalagang mabasa at makapagtala sila bago ang pagtatalakay upang handa sila sa gawain sa klase. Kung kinakailangan, ipabasa ang kabuuang sanaysay sa pahina 225-231 Bigyan ang mga mag-aaral ng 15 minuto upang gawin ito. Matapos ang 15 minuto pangkatin ang mga mag-aaral sa anim na pangkat o depende sa 124 bilang ng mga mag-aaral. Hayaang magtalaga sila ng lider, tagasulat at tagaulat. Ibigay ang bahaging ito ng babasahin sa pahina 225-226 sa unang pangkat. Atasan silang ipaliwanag ang konseptong kanilang naunawaan mula sa kanilang binasa. Hayaan silang gumamit ng graphic organizer sa paggawa nito Atasan ang mga mag-aaral na kabilang sa ikalawang pangkat na talakayin ang mga konseptong nakapaloob sa babasahin sa pahina 227-228. Hikayatin na gumamit sila ng graphic organizer sa pagsasagawa nito. 125 Ang pahina 228-229 ng babasahin ay ipatatalakay sa pangkat 3 Ang ikaapat na salik sa pahina 229 ay tatalakayin ng ikaapat na pangkat. 126 Ibigay ang ikalimang salik sa ikalimang pangkat. Ang huling salik ay ibigay sa ikaanim na pangkat. Ipapaskil ang mga output ng bawat pangkat sa pisara at ipaulat ito. Matapos ang mga pag-uulat, tiyaking magbigay ng paglilinaw sa ilang mga mahahalagang konseptong hindi naipaliwanag nang wasto at sapat. Pasagutan ang tayahin natin ang iyong pag-unawa. Bigyan sila ng 5 minuto upang gawin ito. 127 Ipaskil o isulat ang mga tanong na ito na matatagpuan sa pahina 231-232 sa pisara Magpaskil o gumuhit sa pisara ng replica ng graphic organizer. Tumawag ng ilang mga mag-aaral upang punan ang graphic organizer. Ipasulat sa mag-aaral ang nabuong konsepto sa ilalim ng nakapaskil na graphic organizer. Piliin ang konseptong pinakamalapit sa Batayang Konsepto: 128 Ang paglalapat ng mga panloob na salik sa pang-araw-araw na buhay ay gabay sa paggawa ng mapanagutang pasya at kilos. T. PAGSASABUHAY NG MGA PAGKATUTO Paalala: Ang bahaging ito ay maaaring ipagawa bilang takdang aralin subalit kailangang ipaliwanag sa mga mag-aaral ang inaasahan na magagampanan nila sa bahaging ito. Pagganap Ipaliwanag itong mabuti sa mga magaaral. Ihanda ang halimbawa upang ipaskil ito sa pisara. 129 Pagninilay Atasan ang mga mag-aaral na pagnilayan ang kanyang mga natuklasan sa sarili kaugnay ng negatibong paggamit ng mga panloob na salik na nakaiimpluwensiya sa pagpapahalaga. Ipapasa sa mga mag-aaral ang kanilang journal o reflection notebook upang mabasa ang ginawa nilang pagninilay at markahan ito gamit ang rubric sa Annex 2. Pagsasabuhay Ipagawa sa mga mag-aaral ang pagsasabuhay sa pahina 234-235. Ipaliwanag ang panuto kung paano ito gagawin. Magbigay ng paglilinaw kung kinakailangan. 130 Plano ng Pagtuturo Modyul 12: Mga Panlabas na Salik na Nakaiimpluwensiya sa Paghubog ng mga Pagpapahalaga Pangnilalaman Naipamamalas ng mag-aaral ang pagunawa sa mga konsepto tungkol sa panlabas na salik na nakaiimpluwensiya sa paghubog ng mga pagpapahalaga Batayang Konsepto: Pagganap Natataya ang impluwenisya sa sariling pagpapahalaga ng mga panlabas na salik sa paghubog ng mga pagpapahalaga Ang pag-unawa sa mga panlabas na salik na nakaiimpluwensya ng pagpapahalaga ay nakatutulong upang maging mapanuri at mapanindigan ang tamang pasya at kilos sa gitna ng mga nagtutunggaliang impluwensya. XII. 1.1. 1.2. MGA LAYUNIN Mga Layunin sa Pagtuturo (Teaching Objectives) Maagapan ang mga magiging kahirapan at magabayan ang mga mag-aaral sa pag- unawa sa mga sumusunod na paksa: Mga Panlabas na Salik na Nakaiimpluwensiya sa Paghubog ng mga Pagpapahalaga g. Pamilya at Paraan ng Pag-aaruga sa Anak h. Guro at Tagapagturo ng Relihiyon i. Mga Kapwa Kabataan j. Paman ng Kultura k. Katayuang Panlipunan-pangkabuhayan l. Media Malinang ang mga sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: a. Pagtukoy sa mga panlabas na salik na nakaiimpluwensya sa paghubog ng pagpapahalaga b. Pagtukoy sa mga kontribusyon ng bawat panlabas na salik sa paghubog ng pagkatao ng tao c. Pagiisa-isa ng mga positibo at negatibong impluwensya ng mga panlabas na salik na maaaring makaimpluwensya sa paghubog ng sariling mga halaga d. Pagsasagawa ng isang “Watchlist” na maglalaman ng mga Positibo at Negatibong Impluwensya na haharapin sa loob ng isang linggo at pagtatala kung ano ang ginawang pagtugon sa mga impluwensyang ito 131 Mga Layuning Pampagkatuto Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 238. Isa-isahin ang mga layuning pampagkatuto para sa Modyul 11 na nasa loob ng kahon. Sabihin: binasa? Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning 2. PAUNANG PAGTATAYA Pasagutan ang paunang pagtataya sa pahina 239-240. 1. Hayaang markahan ng mga mag-aaral ang kanilang sariling papel gamit ang susi sa pagmamarka sa Annex 1. 2. Makatutulong din kung isusulat ng guro sa pisara ang susi sa pagmamarka. 3. Ipabilang sa mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Ipataas ang kamay ng mga batang nakakuha ng perpektong iskor at bilangin ang 132 mga ito. Itala sa pisara ang kabuuang bilang. Ipataas ang kamay ng nakakuha ng 5-9. Gayun din ang gawin para sa 0 hanggang 4 na iskor. Hayaan silang ipaliwanag ang kanilang naging sagot. 4. Pagkatapos nito itanong sa mga mag-aaral 2 katanungan na matatagpuan sa pahina 6 para sa karagdagang talakay at paglilinaw. 3. PLANO NG PAGTUTURO-PAGKATUTO Pag-uugnay sa Nakaraang Modyul Sabihin: Naging malinaw sa iyo na may mga panloob na salik na nakaiimpluwensiya sa paghubog ng pagpapahalaga ng tao. Nakita mo rin ang kahalagahan ng lubos ng pag-unawa sa mga panloob na salik na ito upang malinang mo ang iyong sarili sa tamang paggamit ng mga salik na ito. Sa araling ito muling susubukin ang iyong pagiging mapagbantay sa iyong sarili sa pagsisikap na malinang ang mga positibo mong pagpapahalaga. U. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Paalala: Maaring ipagawa na ito bilang takdang-aralin. Kailangan lamang ang malinaw na pagpapaliwanag ng panuto upang magabayan ang mga mag-aaral. 133 1. Atasan silang gumawa ng ganitong tsart para sa pagsusuri sa mga salik na nakaiimpluwensiya sa kanilang pagpapahalaga. 2. Ipasulat sa mga mag-aaral sa pisara ang mga salik na kanilang kinilala na nakaiimpluwensiya sa kanilang pagpapahalaga o pag-uugali. 3. Batay sa mga nakatalang ito. Atasan ang mga mag-aaral na magpangkat batay sa salik na nakatala sa pisara, maaaring apat, lima o anim. 4. Atasan ang mga kasapi ng bawat pangkat na gumawa ng parehong tsart at pagsama-samahin ang kanilang naging indibiduwal na sagot. Magpagawa din ng paglalagom batay sa naging resulta ng kanilang ginawa. 5. Bigyan sila ng 15 minuto para sa gawaing ito. Pagkaraan ng 15 minuto hayaang ipaskil at ipaliwanag ng taga-ulat ang ginawa ng kanilang pangkat. 6. Pagawin sila ng paglalagom matapos ang pag-uulat ng lahat ng pangkat. V. PAGLINANG NG KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA Paalala: Kailangang maging pamilyar kung paano laruin ang “Pinoy Henyo” para sa bahaging ito. Ihanda ang mga sumusunod: mga salitang/parirala na kailangang pahulaan (ibabatay sa salik na kanilang tinalakay sa unang gawain) meta strips na susulatan ng mga salitang pahuhulaan tape Maaaring kumuha timer dito ng pariralang gagamitin sa pagpapahula 134 Magtanong sa mga mag-aaral kung sino ang boluntaryong sasali sa larong pinoy henyo. Maaaring pumili ng sampong mag-aaral na sasali sa laro. Hatiin ang sampo sa dalawang pangkat. Pumili ng magiging timer at scorer. Ang ibang mag-aaral sa klase ay hahatiin sa dalawang pangkat na papanig sa dalawang pangkat na maglalaro. Sila ang tagasagot ng oo, hindi, pwede sa tanong ng manlalaro. Narito ang paraan kung paano gagawin ang laro: 1. Ang dalawang pangkat na maglalaban ay mag toss coin kung anong pangkat ang mauunang maglalaro. 2. Ang nanalong pangkat ay pipili ng kanilang representative na siyang unang sasabak sa laro. 3. Lalagyan siya sa noo ng strip ng papel na nakasulat ang parirala na iuugnay sa mga salik na nakaiimpluwensiya sa pagpapahalaga o paguugali ng tao. 4. Upang magabayan siya sa paghuhula hihingi siya ng clue sa kanyang mga kapangkat sa pamamagitan ng pagtatanong sa kanila. Ang tanong ay maaari lamang sagutin ng OO, HINDI, PWEDE. 5. Bibigyan siya ng 2 minuto para hulaan ang tamang salik na tinutukoy ng parirala sa kanyang noo. Kapag nahulaan niya nang tama magkakaroon ng puntos ang kanilang pangkat. 6. Ang kabilang pangkat naman ang bibigyan ng pagkakataon. 7. Ang pangkat na makakuha ng pinakamataas na puntos ang mananalo. 8. Pagkatapos ng laro, ipagawa ang gawain sa pahina 243-245. 135 W. PAGPAPALALIM Panuto: Mahalagang may sariling sipi ng babasahing ito ang bawat magaaral. Gawing takdang-aralin ang pagbabasa ng babasahing ito. Pagawin sila ng tala (notes) ng mga konseptong matatagpuan sa babasahin. Mas mainam ang pagtsek ng mga tala ng konsepto na kanilang ginawa upang maramdaman ang kaseryosohan sa pagpapagawa ng gawaing bahay. Mahalagang mabasa at makapagtala sila bago ang pagtatalakay upang handa sila sa gawain sa klase. Kung kinakailangan, ipabasa ang kabuuang sanaysay sa pahina 246-250. Bigyan ang mga mag-aaral ng 15 minuto upang gawin ito. Matapos ang 15 minuto pangkatin ang mga mag-aaral sa anim na pangkat o depende sa bilang ng mga mag-aaral. Hayaang magtalaga sila ng lider, tagasulat at tagaulat. Ibigay ang bahaging ito ng babasahin sa pahina 246-247 sa unang pangkat. Atasan silang ipaliwanag ang konseptong kanilang naunawaan mula sa kanilang binasa. Hayaan silang gumamit ng graphic organizer sa paggawa nito 136 Atasan ang mga mag-aaral na kabilang sa ikalawang pangkat na talakayin ang mga konseptong nakapaloob sa babasahin sa pahina 247. Hikayatin na gumamit sila ng graphic organizer sa pagsasagawa nito. 137 Ang pahina 247-248 ng babasahin ay ipatatalakay sa pangkat 3. Ang ikaapat na salik sa pahina 248 ay tatalakayin ng ikaapat na pangkat. 138 Ibigay ang ikalimang salik sa ikalimang pangkat. Ang huling salik ay ibigay sa ikaanim na pangkat. Ipapaskil ang mga output ng bawat pangkat sa pisara at ipaulat ito. Matapos ang mga pag-uulat, tiyaking magbigay ng paglilinaw sa ilang mga mahahalagang konseptong hindi naipaliwanag nang wasto at sapat. Pasagutan ang tayahin natin ang iyong pag-unawa. Bigyan sila ng 5 minuto upang gawin ito. Ipaskil o isulat sa pisara ang mga tanong na ito na matatagpua n sa pahina 18. 139 Magpaskil o gumuhit sa pisara ng replica ng graphic organizer. Tumawag ng ilang mga mag-aaral upang punan ang graphic organizer. Ipasulat sa mag-aaral ang nabuong konsepto sa ilalim ng nakapaskil na graphic organizer. Piliin ang konseptong pinakamalapit sa Batayang Konsepto: Ang pag-unawa sa mga panlabas na salik na nakaiimpluwensya ng pagpapahalaga ay nakatutulong upang maging mapanuri at mapanindigan ang tamang pasya at kilos sa gitna ng mga nagtutunggaliang impluwensya. X. PAGSASABUHAY NG MGA PAGKATUTO Paalala: Ang bahaging ito ay maaaring ipagawa bilang takdang aralin subalit kailangang ipaliwanag sa mga mag-aaral ang inaasahan na magagampanan nila sa bahaging ito. 140 Ipaliwanag sa ang bahaging ito sa mga mag-aaral. Pagganap Pagninilay Atasan ang mga mag-aaral na pagnilayan ang kanilang mga natuklasan sa sarili kaugnay ng epekto ng mga panlabas na salik na nakaiimpluwensiya sa pagpapahalaga. 141 Ipapasa sa mga mag-aaral ang kanilang journal o reflection notebook upang mabasa ang ginawa nilang pagninilay at markahan ito gamit ang rubric sa Annex 2. Pagsasabuhay Ipagawa sa mga mag-aaral ang pagsasabuhay sa pahina 256. Ipaliwanag ang panuto kung paano ito gagawin. Magbigay ng paglilinaw kung kinakailangan. 142 Gabay sa Pagtuturo Modyul 13: Mangarap Ka ! IV. MGA LAYUNIN MGA PAMANTAYAN SA PAGKATUTO Pangnilalaman Pagganap Naipamamalas ng mag-aaral ang pagNaisasagawa ang malinaw at unawa sa mga konsepto tungkol sa makatotohanang pagtatakda ng sariling pagtatakda ng mga mithiin, mga salik at mithiin at ang mga paraan sa pagkamit hakbang sa pagpapasya tungo sa nito. tamang direksyon ng buhay at pagtupad ng mga pangarap. Batayang Konsepto: Ang pagtatakda ng malinaw at makatotohanang mithiin ay nagsisilbing gabay sa tamang pagpapasya tungo sa tamang direksyon sa buhay at pagtupad ng mga pangarap. C. MGA LAYUNIN SA PAGTUTURO 3.1 Magabayan ang mga mag-aaral sa pag- unawa sa mga sumusunod na paksa; a. Pagkakaiba ng Pangarap at Mithiin b. Mga Katangian ng taong May Pangarap c. Ang mga Pamantayan sa Pagtatakda ng Mithiin d. Ang Pangmatagalan at Pangmadaliang Mithiin e. Mga Hakbang sa Pagtatakda ng Mithiin 4.1 Malinang ang mga sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: a. Pagtukoy ng pagkakaiba ng pangarap at mithiin sa pamamagitan ng mga larawan b. Pagsuri at pagpapaliwanag ng kahulugan ng pangarap sa pamamagitan ng isang awit c. Pagtukoy ng mga gawi at pagpapahalaga na nakatutulong sa pagtupad ng pangarap sa pamamagitan ng mga anekdota d. Paghihinuha ng batayang konsepto e. Pagtatakda ng sariling mithiin f. Pagtataya ng itinakdang mithiin g. Paggawa ng plano ng pagsasakatuparan ng mithiin 143 D. MGA LAYUNING PAMPAGKATUTO Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 1- 2. Isa-isahin ang mga layuning pampagkatuto para sa Modyul 1. Sabihin: binasa? Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning V. PAUNANG PAGTATAYA Pasagutan ang paunang pagtataya sa pahina 2-4. Hayaang markahan ng mga mag-aaral ang kanilang sariling papel gamit ang susi sa pagmamarka. Makatutulong din kung isusulat ng guro sa pisara ang susi sa pagmamarka. 144 Ipabilang sa mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Ipataas ang kamay ng mga batang nakakuha ng iskor na 10 at bilangin ang mga ito. Itala sa pisara ang kabuuang bilang. Ipataas ang kamay ng nakakuha ng 5 hanggang 9 na puntos; bilangin at itala sa pisara ang kabuuang bilang. Gayundin ang gawin para sa 0 hanggang 4 puntos. Kung lahat halos ng mga mag-aaral (95%) ay nakakuha ng iskor na 10, maaring dumako na ang guro sa bahaging Pagpapalalim. VI. PLANO NG PAGTUTURO-PAGKATUTO D. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Mga Hakbang: 1. Ipagawa ang Gawain I sa Pahina 261-262. 145 2. Basahin. 3. Pasagutan ang sumusunod na tanong. Mangarap Ka! After Image Band I. Simulan mo sa pangarap ang iyong minimithi At ito'y iyong damhin At itanim mo sa iyong puso at ito ay lalaki Ikaw rin ang aani Hayaan mong lumipad ang isip Sa lawak ng langit Ito'y umaawit At ito'y nagsasabing Koro: Mangarap ka Mangarap ka Dinggin ang tawag ng iyong loob Umahon ka Umahon ka Mula sa putik ng iyong mundo II. Simulan mo sa pangarap ang iyong minimithi At ito'y iyong dalhin Bawat panaginip na taglay ng iyong isip Palayain mo at ilipad tungong langit Ang iyong tinig ay aawit 146 Talakayin ito sa klase. E. PAGLINANG NG KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA 1. Ipabasa ang mga anekdota sa Pahina 263-265. 2. Hatiin sa apat na pangkat ang mga mag-aaral. 3. Bigyan ang bawat pangkat ng Manila Paper at Pentel Pen. 147 4. Pasagutan ang mga sumusunod na tanong tungkol sa mga binasang anekdota sa Pahina 265. Hayaang magkaroon ng talakayan ang bawat grupo. Panuto: Sagutin ang mga tanong. Isulat sa kwaderno ang iyong mga sagot. 1. Ano ang pangarap ni Roselle? Paano natupad ang kanyang mga pangarap? Ipaliwanag. 2. Anu-anong mga katangian ni Roselle ang nagbigay daan upang siya’y magtagumpay? Pangatwiranan. 3. Sapat ba ang magkaroon ka lamang ng pangarap at itinakdang mga mithiin? 4. Masasabi mo bang naayon sa plano ng Diyos ang kanyang mga mithiin? Ipaliwanag. 5. Ipasulat sa Manila Paper at ipaulat sa klase ang mga naging sagot ng bawat pangkat. 6. Gawing takdang-aralin ang bahaging ito. F. PAGPAPALALIM Paalala: Makatutulong kung ang sanaysay ay ipababasa na sa mga magaaral bilang Takdang Aralin. 1. Ipabasa ang sanaysay sa Pahina 266-275. 148 2. Itanong sa mga mag-aaral. “Ano ang pangarap mo sa buhay?” Tumawag ng ilan. 3. Sabihin: Basahin natin ang sanaysay na may pamagat na “Mangarap Ka!.” 4. Bigyan ng 15 minuto ang mga mag-aaral upang basahin ang sanaysay. 5. Pangkatin ang mga mag-aaral sa apat. Hayaan silang magtalaga ng kanilang pinuno at tagapagtala. 6. Ibigay sa mga ito ang mga inihandang concept organizers sa Manila Paper at ang mga activity cards para sa mga panuto at karagdagang kaalaman tungkol sa gawain. Mga Activity Cards 149 7. Ipapaskil ang mga output ng bawat pangkat sa pisara at ipaulat ito. 8. Matapos ng mga pag-uulat, tiyaking magbigay ng paglilinaw sa ilang mga mahahalagang konspetong hindi naipaliwanag nang wasto at sapat. 9. Pasagutan ang Tayahin ang Iyong Pag-unawa sa pahina 21. Bigyan sila ng 5 minuto upang gawin ito. 10. Magpaskil o gumuhit sa pisara ng replica ng graphic organizer sa pahina 22. Tumawag ng ilang mga mag-aaral upang punan ang graphic organizer. Ipasulat sa mag-aaral ang nabuong konsepto sa ilalim ng nakapaskil na mga output ng bawat pangkat na graphic organizer. 150 11. Piliin ang konseptong pinakamalapit sa Batayang Konsepto na nasa sumusunod na kahon: Batayang Konsepto: Ang pagtatakda ng malinaw at makatotohanang mithiin ay nagsisilbing gabay sa tamang pagpapasya tungo sa tamang direksyon sa buhay at pagtupad ng mga pangarap. G. PAGSASABUHAY 1. Sabihin 151 2. Ipagawa ang pagsasabuhay 3. Sabihin Maaring dagdagan ang paliwanag upang higit na maging malinaw ang panuto. 4. Ipaskil sa pisara ang inihandang halimbawa ng Tsart ng Mga Mithiin. 152 5. Bigyan ang mga mag-aaral ng panahon upang punan ang Tsart ng Mithiin. 6. Talakayin. 7. Ipagawa ang Pagsasabuhay sa Pahina 281. 153 Mga Sanggunian: ©2001 All Rights Reserved. H&H Publishing Company, Inc. http://www.hhpublishing.com/_onlinecourses/study_strategies/BSL/motivation/E5.ht ml, hinango noong Nobyembre 12, 2009 http://www.indianola.k12.ia.us/high-school/guidance.html, sinipi noong Nobyembre 12, 2009, Indianola High School I 1304 East First Avenue I Indianola, IA 50125 I 515-961-9510 I Fax: 515-961-9519, website designed & maintained by EDJE Technologies http://www.careerliftoff.com/career_guidance.htm, © 2002 - 2007 career liftoff®, All Rights Reserved, hinango noong Nobyembre 10, 2009 http://www.articlesbase.com/goal-setting-articles/5-ways-setting-goals-will-improveyour-life-1768259.html, hinango noong Nobyembre 10, 2009 http://www.istadia.com/article/robrobson/2, hinango noong Nobyembre 10, 2009 http://www.bigsuccessx.com/dream.php, hinango noong Nobyembre 10, 2009 Mga Larawan, hinango sa: www.clipartof.com/detailsclipart/42294.html, May 17, 2011 www.thematter.wordpress.com, May 17, 2011 www.atallook.deviantart.com, May 17, 2011 www.defenselink.mil, May 18, 2011 www.123rf.com, May 18, 2011 www.easyvectors.com, May 18, 2011 Mga Kakailanganing Kagamitan: 1. Mga Activity Card (Gabay Pampagtuturo) 2. Mga Anekdota sa Gabay Pampagtuturo 3. Mga sumusunod na tsart: 3.1 Fishbone Diagram 3.2 Hierarchical Organizer 3.3 Idea Web Graphic Organizer 3.4 Graphic Organizer sa Paghihinuha ng Batayang Konsepto 3.5 Tsart ng Mithiin 3.6 Plano ng Pagsasagawa ng Mithiin 4. DVD Player at T.V. o Computer 154 Gabay sa Pagtuturo Modyul 14: ANG KAHALAGAHAN NG MABUTING PAGPAPASYA SA URI NG BUHAY VII. MGA LAYUNIN MGA PAMANTAYAN SA PAGKATUTO Pangnilalaman Pagganap Naipamamalas ng mag-aaral ang pagNakagagawa ng pahayag ng layunin sa unawa sa mga konsepto tungkol ang buhay batay sa mga hakbang sa tama kahalagahan ng makabuluhang at mabuting pagpapasya pagpapasya sa uri ng buhay Batayang Konsepto: Ang matuwid at tamang pagpapasya ay mahalaga sa pagkakaroon ng makabuluhang buhay at ganap na pagpapakatao. E. MGA LAYUNIN SA PAGTUTURO 5.1 Magabayan ang mga mag-aaral sa pag- unawa sa mga sumusunod na paksa; f. Moral Dilemma ni Kohlberg g. Mabuting Pagpapasya h. Ang Pahayag ng Layunin sa Buhay o Personal Mission Statement i. Mga Hakbang sa Mabuting Pagpapasya 6.1 Malinang ang mga sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: a. Pagsusuri ng mga nagawang pagpapasya b. Paglalagay ng sarili sa sitwasyon o kalagayan ng iba upang mapili ang higit na mabuting pasyang maaring gawin nito c. Pagsusuri ng Moral Dilemma ni Kohlber d. Pagbibigay ng kahulugan sa mabuting pagpapasya e. Pagsusuri ng mga naging pasya ng mga tauhan sa isang maikling kwento f. Pag-uugnay ng tagumpay ng isang matagumpay na negosyante sa mga mabuting pasya na kaniyanng ginawa g. Pagpapaliwanag ng proseso ng mabuting pagpapasya h. Pagtutukoy ng mahahalagang konsepto sa binasang sanaysay i. Pagsulat ng pansariling layunin sa buhay F. MGA LAYUNING PAMPAGKATUTO Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 283. Isa-isahin ang mga layuning pampagkatuto para sa Modyul 1. Sabihin: Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning binasa? 155 G. PAUNANG PAGTATAYA 1. Pasagutan sa mga mag-aaral ang Paunang Pagtataya sa Pahina 284-286. Hayaang markahan ng mga mag-aaral ang kanilang sariling papel gamit ang susi sa pagmamarka sa Annex 1. Makatutulong din kung isusulat ng guro sa pisara ang susi sa pagmamarka. 156 VIII. PLANO NG PAGTUTURO-PAGKATUTO Ipabilang sa mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Ipataas ang kamay ng mga batang nakakuha ng iskor na 10 at bilangin ang mga ito. Itala sa pisara ang kabuuang bilang. Ipataas ang kamay ng nakakuha ng 5 hanggang 9 na puntos; bilangin at itala sa pisara ang kabuuang bilang. Gayundin ang gawin para sa 0 hanggang 4 puntos. Kung lahat halos ng mga mag-aaral (95%) ay nakakuha ng iskor na 10, maaring dumako na ang guro sa bahaging Pagpapalalim. H. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Mga Hakbang 1. Ipagawa ang Gawain 1 sa Pahina 287. 2. Pasagutan ang mga tanong sa Pahina 288. 157 3. Pasagutan ang Gawain 2. Makatutulong kung ipapaskil sa pisara ang mga katulad na paglalarawan. 4. Ipasuri ang mga naging pagpapasya sa mga mag-aaral. Gamiting gabay sa talakayan ang mga sumusunod na mga tanong. Makatutulong rin kung may nakasulat sa pisara ang mga tanong na ito. I. PAGLINANG NG KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA 1. Saliksikin at ibahagi ang maikling kasaysayan ng Theory of Moral Development ni Kohlberg 2. Basahin 158 3. Pangkatin ang mga mag-aaral. Hayaang talakayin ng mga ito ang mga sagot sa mga tanong tungkol sa mga sinuring Moral Dillema. 4. Hayang magbahagi ang ilang miyembro ng bawat pangkat sa klase. 5. Ipabasa ang sumusunod na anekdota. 159 Maaring ipasadula ang maikling kuwento tungkol kay Mark. Maari ring pumili ng isang mag-aaral na mahusay sa pagkukuwento. Ipabasa sa kanya ang kuwento ni Mark. 6. Pasagutan ang sumusunod na tanong. Magsimula ng malayang talakayan. 7. Ipaskil ang inihandang tsart ng pagsusuri ng mga pasya ng mga tauhan sa maikling kuwento. 8. Sabihin 9. Ipasuri ang mga naging pagpapasya ni Mark. 10. Ipaskil sa pisara ang sumusunod na halimbawa. Maari ring gawing pangkatan ang gawaing ito. 11. Ipasulat muli ang anekdota sa kuwaderno. 12. Basahin at ipaliwanag ang Rubric sa Pagtataya ng pagsusuri. 160 13. Pasagutan ang sumusunod na tanong sa Pahina 296. 14. Ipabasa ang talambuhay sa pahina 296-297 at pasagutan ang mga tanong sa pahina 297-298. 161 Maaaring gawing takdang-aralin ang pagbasa ng talambuhay. Ipasulat sa kuwaderno ang sagot sa mga tanong na ito. 15. Ipasuri ang sumusunod na paglalarawan. Sabihing ito ang proseso ng mabuting pagpapasya. Tumawag ng ilan upang ipaliwanag ito. Sa huli’y bigyang-linaw ang ilang mga bagay na kailangang bigyan ng paglilinaw. 162 16. Itanong: 17. Ipasuri ang mga halimbawa ng personal mission statement o layunin sa buhay sa Pahina 299. 18. Ibigay ang sumusunod na gawain sa Pahina 300 bilang takdang-aralin. 163 J. PAGPAPALALIM Paalala: Makatutulong kung ang sanaysay ay ipababasa na sa mga mag-aaral bilang Takdang Aralin. 1. Ipabasa ang sanaysay sa mga pahina 300-306. 2. Pasagutan ang mga tanong sa pahina 306. 3. Ipaskil sa pisara ang inihandang Tsart ng graphic organizer para sa Paghihinuha ng Kakailanganing Pag-unawa o Batayang Konsepto. 4. Pangkatin ang mga mag-aaral. Hayaang magkaroon ng talakayan ang mga mag-aaral sa loob ng 5 minuto kung ano ang kanilang isusulat sa tsart. 5. Ipapaskil ang kanilang mga isinulat. 164 6. Ipaulat ang mga isinulat na Batayang Konsepto. K. 1. PAGSASA BUHAY NG MGA PAGKATUTO Ipagawa sa mga mag-aaral ang Pagganap sa pahina 307. 2. Ipagawa ang pagninilay sa pahina 307. 165 3. Basahin Kung kailangan, ipaskil ang mga mungkagi ni Sean Covey tungkol sa pagsulat ng mahusay na pansariling pahayag ng layunin sa buhay. 166 Gabay sa Pagtuturo Modyul 15: Mga Pansariling Salik sa Pagpili ng Kursong Akademiko o Teknikal-Bokasyonal o Negosyo IX. MGA LAYUNIN MGA PAMANTAYAN SA PAGKATUTO Pangnilalaman Pagganap Natutukoy ang mga personal na salik na Naipakikita ang pagkilala sa sarili at kinakailangang paunlarin kaugnay ng ang kasanayan sa pagtatakda ng pagpaplaplano ng kursong akademiko o mithiin sa pamamagitan ng paggawa ng teknikal-bokasyonal, negosyo o Goal Setting and Action Planning Chart hanapbuhay Batayang Konsepto: Ang pagiging tugma ng mga personal na salik sa mga pangangailangan (requirements) sa napiling kursong akademiko o teknikalbokasyonal, negosyo o hanapbuhay, ay daan upang magkaroon ng makabuluhang hanapbuhay o negosyo at matiyak ang pagiging produktibo at pakikibahagi sa pagpapaunlad ng ekonomiya ng bansa. H. MGA LAYUNIN SA PAGTUTURO 7.1 Magabayan ang mga mag-aaral sa pag- unawa sa mga sumusunod na paksa; j. Ang Mga Pansariling Salik sa Pagtatakda ng Mithiin k. Ang SMARTA o Mga Pamantayan sa Pagtatakda Mithiin l. Mga Key Employment Generators 8.1 Malinang ang mga sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: j. Pagtukoy ng mga pansariling salik na nakaiimpluwensya sa pagtatakda ng mithiin k. Paggawa ng ulat ng pagpapalakas ng kahinaan ayon sa MI o Chart of Abilities l. Paggawa ng ulat ng pagpapaunlad ng interes m. Pagtatakda ng mithiin ayon sa mga pamantayan sa pagtatakda ng mithiin n. Pagsusuri ng mga salik sa pagpili ng kursong akademiko o teknikal-bokasyonal, negosyo o hanapbuhay sa pamamagitan ng anekdota o maikling kwento ng pagtatagumpay ng dalawang Pilipino o. Pagpapaliwanag ng mahahalagang konsepto sa binasang sanaysay p. Paggawa ng Force Field Analysis ng mga itinakdang kursong akademiko o teknikal-bokasyonal, negosyo, o hanapbuhay. q. Pagbubuo ng Goal-Setting and Action Planning Chart 167 I. MGA LAYUNING PAMPAGKATUTO Isa-isahin ang mga layuning pampagkatuto. Tiyaking malinaw sa mga magaaral ang mga ito. J. PAUNANG PAGTATAYA 1. Basahin ang panuto. 168 K. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Makatutulong na bilang motibasyon, may nakapaskil ding katulad na paglalarawan sa pisara. Magkaroon ng malayang talakayan tungkol dito. Maaring gamitin ang mga tanong sa pahina 312, para sa malayang talakayan. Matapos ang malayang talakayan ay pasagutan sa mga mag-aaral ang mga tanong sa kanilang kuwaderno. 169 Maaaring tumawag ng ilang mag-aaral upang sagutin ang mga tanong na ito bago pa ito pasagutan sa kuwaderno. Sa ganitong paraan magkakaroon muna siya ng ideya kung paano ito sasagutan. Basahin ang sumusunod na panuto sa pahina 6 mga mag-aaral. Sa bahaging ito ay iniuugnay ang mga nagdaang aralin sa unang markahan sa kasalukuyang aralin. Makatutulong kung ang bahaging ito ay gawing takdang-aralin o araling-bahay. 170 Ang tanong sa pahina EXPLORING OCCUPATIONS WORKSHEET Mga Kinakailangang Impormasyon Mga Pangunahing Gawain o Tungkulin Trabaho o Negosyo: Halimbawa: Pagdodoktor/ Medisina Betirinaryo Manggamot ng mga hayop Para sa Negosyo: Gaano kalaki ang puhunan? Php 600, 000 humigit kumulang Natapos na antas ng pag-aaral o natapos na kursong akademiko o teknikal bokasyonal? Medisina Mga kinakailangang kasanayan Panggagamot Pag-oopera Pagtitimpi, pagtitiyaga, pagmamahal Pag-aalaga ng hayop May pagkakataong may kaunting panganib na makagat ng mga hayop Mga pagpapahalaga Mga kaugnay na interes o hilig Kalagayan sa paggawa (working conditions) Halimbawa: Maingay ang 171 paligid, nakatayo, maraming taong kailangang harapin, mabilis ang mga transaksyon, walang masyadong kahalubilong tao, mabagal ang transaksyon, at iba pa. Mga oportunidad sa paglago bilang manggagawa, empleyado o negosyante Maaring kitain o sahurin Iba pang mga benepisyo (travel o pangingibangbayan, scholarships, at iba pa) Ano ang pinakagusto mo sa napiling trabaho o negosyo? Ano ang pinakaayaw mo sa napiling trabaho o negosyo? na ginagamot Maaring magtayo ng sariling klinika. Maaring maghayupan (poultry, piggery, cattle raising, etc.) Php 800, 000 humigit kumulang sa isang taon Nakadadalo sa mga kumbensyon para sa mga beterinaryo sa loob at labas ng bansa Nasisiyahan sa pag-aalaga ng iba’t ibang uri ng mga hayop Ang panganib na makagat ng mga pasyenteng ginagamot Gumawa ng portfolio ng mga ginawang pagsukat at pagtataya ng mga pansariling salik sa pagpili ng kursong akademiko o teknikal-bokasyonal, negosyo hanapbuhayo. Ang portfolio ay maglalaman ng mga sumusunod: Chart of Abilities (Pagraranggo ng mga kakayahan, ang paliwanag sa resulta ng pagtataya ng kakayahan sa pamamagtan ng Chart of Abilities, at ang ginawang pagninilay tungkol dito.) Multiple Intelligences Survey Interest Focus Inventory (Chart of Interest, Chart of Focuses, at ang ginawang pagninilay tungkol dito) Mga Sariling Pagpapahalaga Kaugnay ng Paggawa ( Kasama rin ang paliwanag tungkol sa mga pagpapahalagang ito at ginawang pagninilay) 172 Rubric sa Pagtataya ng Portfolio Puntos Mga Nilalaman 21-25 Lahat ng mga gawain ay nakapaloob kasama ang mga ginawang paliwanag at pagninilay at may iba pang karagdagan. Makikita sa mga awtput na naunawaan ng mga mag-aaral ang konseptong kailangang matutunan. Lahat ng mga gawain ay nakapaloob kasama ang mga ginawang paliwanag at pagninilay. Makikita sa awtput na sa pangkalahatan ay naunawaan ng mag-aaral ang konseptong kailangang matutunan. Lahat ng mga gawain ay nakapaloob Makikita sa awtput na bahagyang naunawaan ng mag-aaral ang konseptong 16-20 11-15 Konsepto Pagninilay Kabuuan Ipinakikita sa mga isinulat na pagninilay ang malinaw na pagkilala sa sarili at ang kasanayan sa pagsusuri ng mga sarili. Ang mga nilalaman ay malinaw na naisa-isa at naipakita ang kaugnayan ng bawa’t isa, may kaayusan, at malikhaing nailathala. Ipinakikita sa mga isinulat na pagninilay ang pagkilala sa sarili ng mag-aaral. Ang mga nilalaman ay naisa-isa at naipakita ang kaugnayan ng bawa’t isa. Ipinakikita sa mga isinulat na pagninilay na may bahagyang pagkilala sa sarili ang mag-aaral. Ang mga nilalaman ay bahagyang naisa-isa ngunit sa pangkalahatan Naipakita na nahasa ang kasanayang layuning sanayin sa pamamagitan ng mga gawain Naipakita na sa pangkalahatan ay nahasa ang mga kasanayang layuning sanayin sa pamamagitan ng mga gawain. 173 kailangang matutunan. ay wala itong kaayusan. Naipakita na sa pangkalahatan ay bahagyang nahasa ang mga kasanayang layuning sanayin sa pamamagitan ng mga gawain. 6-10 Isang gawain lang ang nilalaman 0-5 Walang ipinasang gawain Ang mga awtput ay hindi nagpapakita ng pagkatuto o kasanayan. 174 Ang mga nasulat na pagninilay ay nagpapakita ng dimalinaw na pagkilala sa sarili. Ang mga nilalaman ay hindi naisa-isa at walang kaayusan. Mga Minimithing Karera Mga Pansariling Salik na tugma at kailangang paunlarin para sa minimithing Karera (Negosyo o Trabaho) Mga KEG na tugma sa minimithing Karera (Negosyo o Trabaho) Halimbawa: Tugma 1. Beterinaryo 2. Pediatrician 3. Guro o Collage Instructor Interes: Mahilig sa pag-aalaga ng hayop Health/ Medical Tourism (Isulat ang tatlong pinakamimithi sa lahat) Agribusiness Pagpapahalaga: Pasensyosa, may pagpapahalaga sa kalinisan at kaayusan (malinis at maayos); magiliw sa mga bata Kakayahan: May sapat na talino at may malusog na pangangatawan Kailangang Paunlarin Interes: Hilig asignaturang Biology sa Pagpapahalaga: Pagiging palakaibigan o pagiging people oriented Kakayahan: Paghahanda ng mga kagamitan sa pagtuturo 175 Limang Trabahong/Negosyon g Angkop sa Akin 1. Beterinaryo 2. Surgeon Iba pa na maaring bigyan ng konsiderasyon 3. Nurse 4. Dentist 5. Optometrist Mga Nakatutulong na pansariling salik sa pagpili ng kurso o negosyo: Pagpapahalaga – Kasipagan sa pagaaral Interes – Hilig sa pagbabasa Kakayahan (basketball) – Palakasan o isports Mga nakahahadlang na pansariling salik sa pagpili ng kurso o negosyo: Mga Paraan Upang Pag-ibayuhin ang mga ito: - Pagpasok ng maaga sa mga klase at paghahanda sa mga ito - Pagsali sa mga “clubs” o organisasyon sa paaralan - Pagbili ng maraming aklat sa second hand shops - Pagkain ng tama at pageehersisyo Mga Paraan upang ito ay baguhin: - Pagpapahalaga – Labis na pakikisama sa barkadang maaring masamang impluwensya Interes – Mahilig sa paglalaro ng video games Kakayahan – Mahina sa matematika 176 - - Pagsama sa mga kaibigang masipag mag-aral Gawin lamang ito sa araw na walang pasok at mga gawain sa paaralan Pagpapaturo sa mga kaklaseng mahusay sa matematika 177 Rubric sa Pagtataya ng Goal Setting at Action Planning Chart Mga Pang-uri 1. Lubos na Kasiya-siya Pagsunod sa pamantayan sa pagtatakda ng mithiin - ang SMARTA : S – pecific (Tiyak) M - easurable (Nasusukat) A - ttainable (Naabot/Makatotohan an) R - elevant (Makabuluhan) T - ime-bound (May itinakdang panahon) A - ction oriented (May kaakibat na pagkilos) 2. Pagtukoy sa mga tiyak na hakbang tungo sa pagkakamit ng mithiin 178 Kasiya-siya Hindi Kasiyasiya Rubric sa Pagtataya ng Goal Setting at Action Planning Chart at Accomplishment Report o Pagtatala ng mga Katuparan sa mga Hakbang sa Pagtupad ng Itinakdang Mithiin sa Journal Mga Pang-uri Lubos na KasiyaHindi KasiyaKasiya-siya siya siya 1. Pagkakaroon ng sistema, pamamaraan at pamantayan sa pagsukat ng kanyang pagsulong o pag-unlad tungo sa pagkakamit nito 2. Pagtukoy sa mga maaring maging balakid o hadlang sa pagkakamit ng mithiin at gayundin ng mga paraan upang malampasan ang mga ito 3. Pagkakaroon ng sistema ng pagpapabuya o paggantimpala para sa mga nakamit na mithiin upang magkaroon ng pagpupunyaging magpatuloy 4. Pagkakaroon ng puwang sa mga pagbabago o pagpapabuti sa plano 179 Gabay sa Pagtuturo Modyul 16: HALAGA NG PAG-AARAL PARA SA PAGNENEGOSYO O PAGHAHANAPBUHAY! X. MGA LAYUNIN MGA PAMANTAYAN SA PAGKATUTO Pangnilalaman Pagganap Natutukoy ang mga sariling kalakasan Nakapagbabalangkas ng plano ng at kahinaan at nakapagbabalangkas ng paghahanda para sa kursong mga hakbang upang magamit ang mga akademiko o teknikal-bokasyonal, kalakasan sa ikabubuti at malagpasan negosyo o hanapbuhay ang mga kahinaan Batayang Konsepto: Ang pag-aaral ay naghahasa ng mga kakayahan at nagbibigay ng kasanayan na mahalaga sa paghahandang pisikal, mental, sosyal at ispiritwal para sa mundo ng paggawa at sa pagtupad ng bokasyon. Sa pag-aaral nalilinang ang mga kasanayan, halaga, at talento na makatutulong sa pagtatagumpay sa napiling hanapbuhay o negosyo. L. MGA LAYUNIN SA PAGTUTURO 9.1 Magabayan ang mga mag-aaral sa pag- unawa sa mga sumusunod na paksa; m. Halaga ng Pag-aaral sa Pagnenegosyo o Paghahanapbuhay n. Ang Merkado sa Paggawa o Labor Market o. Unemployment at underemployment p. Epekto ng Kawalan ng Edukasyon sa Pamumuhay sa Lipunan q. Mga Paraan ng Pagpapaunlad ng Kasanayan sa Pag-aaral 10.1 Malinang ang mga sumusunod na kasanayan sa mga mag-aaral: h. Pagtukoy ng mga maaaring maging pag-unlad 10 taon mula ngayon i. Pagtukoy ng damdamin at saloobin ng ating pambansang bayani sa pamamagitan ng pagsusuri ng sanaysay tungkol sa Liham ni Rizal sa Mga Kababaihan ng Malolos j. Paggawa ng reaction paper tungkol sa Liham ni Rizal sa Mga Kababaihan ng Malolos k. Pagpapalliwanag sa halaga ng pag-aaral l. Pagsusuri sa kalagayan ng paggawa sa bansa m. Paggawa ng power point presentation tungkol sa ginawang panayam 180 n. Pagpapalliwanag ng mga mahahalagang konsepto sa binasang sanaysay o. Paghihinuha ng batayang konsepto p. Pagbubuo ng Study Group M. MGA LAYUNING PAMPAGKATUTO 1. Isa-isahin ang mga layuning pampagkatuto sa mga Pahina 337. 2. Itanong kung mayroong nais na paglilinaw ang mga mag-aaral. A. PAUNANG PAGTATAYA 1. Pasagutan ang paunang pagtataya sa mga mag-aaral. Ipasulat ang kanilang sagot sa kuwaderno. 181 PLANO NG PAGTUTURO-PAGKATUTO L. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN Ipabilang sa mag-aaral ang kabuuang iskor na kanilang nakuha. Ipataas ang kamay ng mga batang nakakuha ng iskor na 10 at bilangin ang mga ito. Itala sa pisara ang kabuuang bilang. Ipataas ang kamay ng nakakuha ng 5 hanggang 9 na puntos; bilangin at itala sa pisara ang kabuuang bilang. Gayundin ang gawin para sa 0 hanggang 4 puntos. Kung lahat halos ng mga mag-aaral (95%) ay nakakuha ng iskor na 10, maaring dumako na ang guro sa bahaging Pagpapalalim. Mga Hakbang: 1. Pasagutan ang Ako, Sampung Taon Mula Ngayon 2. Ipabasa ang Panuto. Magpaskil ng tsart ng “Ako, Sampung Taon Mula Ngayon” at “Ako, Ngayon” sa pisara. Ang Aking Trabaho Anu-ano ang aking mga gawain ? Saan ako nagtratrabaho? Sino-sino ang mga katrabaho ko? Ako ba ay nasa opisina o lumalabas ng opisina? Ano ang kalagayan sa aking pinagtratrabahuhan? Ginagamit ko ba ang aking kasanayan sa paggamit ng lakas, isip, o mga talento? Ang Aking Natapos na Pag-aaral Mayroon ba akong titulo sa kolehiyo? Ako ba ay nagpapatuloy sa pag-aaral? Ako ba ay may karagdagang mga pagsasanay? May mga karagdagan ba akong kasanayan bukod sa kinakailangan sa aking trabaho? Natupad ko ba ang aking mithiin sa pag-aaral? 182 Ang Aking Oras sa Paglilibang Ano ang kinahiiligan kong mga gawain? Mayroon ba akong kasanayang natutuhan para sa paglilibang? May natamo na ba akong ninanais na gawin na dati rati’y wala akong panahong gawin? Ako ba ay nagbibiyahe sa ibang bansa? Sa ibang lugar sa bansa? Ang akin bang tirahan ay may impluwensya sa uri ng aking paglilibang? Mayroon ba akong panahon sa sarili? Ako ba’y nakapagbabasa pa ng mga aklat? Ang Aking Pakikipagkapwa Paano ako makisama sa ibang tao? May sarili na ba akong pamilya? Ako ba ay isa nang potensyal na lider? Gusto ba ako ng mga tao? Marami ba akong kaibigan o iilan lamang? Ako ba ay kasal na? Marunong na ba akong lumutas ng mga alitan o suliranin sa ugnayan? Gusto ko ba ang makihalubilo sa ibang tao ? Mas gusto ko ba ang napag-iisa? 3. Pagbuuhin ng dyad ang mga mag-aaral. Hayaan ang mga ito na mamili ng kanilang makakapareha. 4. Sabihin ang mga alituntunin sa pag-uusap sa isang dyad. 1) Makinig sa nagsasalita. Hintayin ang iyong pagkakataoong magsalita 2) Lahat ng ibabahagi ng kapareha ay opinyon niya kung kaya’t nararapat na igalang ang mga ito. 3) Huwag lakasan ang boses sa pag-uusap dahil mayroong ibang magkapareha na nag-uusap din. 5. Ipabahagi sa isa’t isa ang kanilang mga isinulat sa “Ako, Sampung Taon Mula Ngayon” at “Ako, Ngayon. 6. Pasagutan ang mga tanong sa pahina 8. Ipasulat ang kanilang sagot sa kuwaderno. 183 M. PAGLINANG NG KAALAMAN, KAKAYAHAN AT PAG-UNAWA 1. Ipabasa ang sanaysay tungkol sa Liham ni Rizal sa Mga Kababaihan ng Malolos 2. 3. 4. 5. 6. Bigayan sila ng 10 minuto upang basahin ito. Ipaskil ang mga tanong matapos ang itinakdang oras. Ipabasa ang mga tanong. Bigyan sila ng 15 minuto para sagutan ito. Ipasulat ang sagot sa kuwaderno. Basahin 7. Gamitin ang Rubric upang tayain ang reaction paper na ginawa ng mga magaaral. 8. Ipakita ang Rubric sa mga mag-aaral at tiyaking naipaliwanag sa kanila ang paraang ng pagmamarka bago nila isinagawa ang proyekto. 184 8. Pasagutan ang Gawain 3 sa Pahina 345-346. Maaring gawing TakdangArallin ang Gawain 3. 9. Ipagawa ang Gawain 4. Maaring gawing library o research day ang araw na ito. 185 10. Ibigay ang gabay na tanong para sa pagsasaliksik bago sila papuntahin sa silid-aklatan Gawin itong pangkatang proyekto. 11. Pangkatin ang mga mag-aaral sa lima. Ipagawa sa kanila ang Gawain 5, panayam sa pahina 346-347. 12. Ipaliwanag na ang nais na makalap na kabuuang impormasyon ay – kung ano ang kalagayan ng mga manggagawa o empleyado at mga negosyanteng Pilipino sa bansa kaugnay ng pasahod o kinikita at kasiyahan sa kanyang mga gawain sa trabaho o negosyong napili. Mahalaga rin na maipaliwanag ng mga mag-aaral ang naging papel ng pag-aaral o edukasyon sa mga naging paghahanda ng mga manggagawa, empleyado o negosyanteng kanilang kakapanayamin. 13. Ipaulat ang mga naging resulta ng panayam sa pamamagitan ng power point presentation. 14. Gamitin ang Rubric sa Pagtataya ng power Point Presentation para mabigyan ng kaukulang marka ang ginawang proyekto ng mga bata. 186 N. PAGPAPALALIM Paalala: Makatutulong kung ang sanaysay ay ipababasa na sa mga mag-aaral bilang Takdang Aralin. 1. Ipagawa ang bahaging Pagpapalalim. 2. Ipabasa ang sanaysay na Halaga ng Pag-aaral sa Paghahanda Para sa Pagnenegosyo o Paghahanapbuhay sa Pahina 348-356. 3. Pasagutan ang mga tanong tungkol sa binasang sanaysay. 4. Pasagutan ang kakailanganing tanong sa Pahina 27. 187 5. Tumawag ng ilan at ipasulat ang kanilang naging sagot sa pisara. 6. Sa huli’y ipaskil ang inihandang Tsart ng Batayang Konsepto. O. PAGSASABUHAY 1. Ipabasa ang panuto sa mga mag-aaral. 2. Ipaskil sa pisara ang inhandang halimbawa ng pagsusuri ng mga marka sa bawat asignatura. 3. Ipaliwanag ang kanilang kailangang gawin. 4. Pasagutan ang bahaging Pagninilay. Ipabasa sa mga mag-aaral. Makatutulong kung may nakapaskil na talaan ng mga paalalang ito sa pisara. 188