ttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoa
ttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoa
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Quy�n lac gia l�i
Cuc Ban quy�n nc gi.l.
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
SI/: 9111 /2020/QTG.
CNUJ'.N TIANO ON VON
TNUONGTNUCIACN
ttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoa
Nhfrng ng9n lfra nh6m len tU
trang s8.ch �
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
MUCLUC
Tuân
Nguyën
TTS
1.
-
Một ngon lua, một tâm lòng
say [9
1.2.
say lòng với văn chuong! Ý
Dà,
Sông
ta
TTS Say
đò Sông
"Ngudi
lái
bút
tùy
đë
trong
từ
cüa
loi
nghía
Dà" [15]
cách: hung bạo
tính
nét
ở
Ðà
hai
Sông
1.3. Hinh tuong
và trữ tinh 17]
[36]
tinh
Ðà
Sông
trữ
giang
Ðà
dàng
một
14. Diu
"tay lái ra
mot
Ðà
Sông
đò
nguoi
lái
Hinh tuong
hoa" trên dòng Sông Dà [61)
1.5.
TTS
nhặt - Câu chuyên vé
nguyên [86]
2.
Vo
2.1. TTS
Kim
một chữ tinh vęn
thâu
Lân - Cha đe của những áng văn
cam cuộc đoi [90]
là möt
đoi đi vào văn chuong - "văn chuong
thú đạo làm nguöi" [91]
2.2. Cuoc
Thedng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
2.3. Không "uót át một cách bom bäi,
trái lai nó
có cái
gi chân chất của đoi sóng và con nguoi nghèo hèn, khô
dau." Những nhận định đặc biet vë chặng duong văn
chuong cùa nhà vän Kim Lân [101]
cuoi
Làn suong lạnh vät hờ trên vai - nhūng ngày
năm rét buót ùa vê, ngói đọc văn Kim Lân, ám tinh,
ven nghia [105]
2.4.
2.5. Không
chi là đói, mà là nạn đói - noi ám ånh kinh
hoàng näm 1945 [107]
nhặt - Khác khoåi thuong yêu giữa muôn
Vo
neo đoi chât hep - Tinh huong truyện "có mot không
2.6. TTS
hai"
[116]
Anh cu Tràng - Ngudi đàn ông chân chính,
xúng đáng dugc yêu thuong [141]
2.7. TTS
trong những giác mo nhòa nuóc mát, ai
Cå
muon
2.8. TTS
cung
minh đugc mim cuoi
- Nhân
vât nguoi vg
nhat [166]
2.9 TTS
Bà cu Tứ - Nguoiđémę Việt Nam đúc độ và bao
dung. Bén bờ yêu thuong
trở vé j191
en
những đứa con ngugc l6i
ang
nwan
Thudng
Tate Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUc LINH
Châu và hành trinh đi tim
an giau' Nhà văn Nguyēn Minh Châu
ngoc
"hąat
nhüng
1975 [214]
và quan diém nghệ thuât sau näm
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
3. TTS
Nguyen Minh
3.1. "Vän học cuoi cùng
là viet vê trái tim con nguoi"
[219]
3.2. TTS
Câm nhận tác phám "Chiéc
thuyên ngoài xa".
Ý nghïa nhan đe "Chiếc thuyên ngoài xa" [226]
3.3. Những
Phùng [229]
phát hiện đay nghich
li
của nhiép ành
Nguoi đàn bà hàng chài [Khóa học Văn Chuyên sâu
Kiến thúc và Luyện đế] [251]
3.4.
cho dông sông?" và Hành trinh
đặt
tên
"Ai
thuong ngoan vë dep của sông Huong xú Huë [273]
dđă
4.
TTS
5.
Loi câm on [302].
Thung
5
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
0T NOI DÄU
*
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
TTS-ER oi...
"Gui em, bàu troi
bé
nhö của tôi...",
Có lë, khi câm trên tay quyén sách nay, em đã tro thành
cua Thuöng Thúc Sách. Câm
một phân tuối trê tuoi dep
on em dă dành nhiéu căm tinh cho TTS, cho chị Linh
den hiện tại. TTS mong răng, tinh cảm này cûa chi và
bäy giö, rói māi mãi
o
em, van dặm duong - lúc truőc,
sau.
vuot qua năm tháng, ô lại muôn kiếp yêu
Chi rat tâm đăc một câu nói của nhà văn John Green,
rång "Sách gióng nhu nhüng kë si tinh bị bô roi: khi ban
roi xa thi luôn luôn chò đoi bạn; khi bạn quan tâm thi
ban luon nhận đugc hôi đáp'. TTS đặt vào quyén sách
này một Nhân Duyên, må trong đó, TTS së là kê si tinh
luôn luôn cho đoi các em, luôn luôn mong duoc hói dap.
Kê si tinh này sê dành cho các em - không phäi la
nhng loi than tho, mà chi là những loi ùi an giữa chuoi
ngay ôn thi vất vä.
sang
uen
nnan
huóng Thio Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUc LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
TTS mong rång, Thuông Văn 12 së là Nhà dể mõi
TTS-ER trð vé thuong thúc sau ngày dài möi mệt, së là
noi dung chân ngoi nghi, noi có những an yên nhô nhặt
nhung tinh yêu văn chuong lai rông không cùng.
Chúng ta không biét răng rôi thời gian së cuon ta về
dâu, vê noi chân tròi mói më nào, nhung chắc chán một
dieu, ta văn đugc tận huöng từng câu chữ bàng trái
tim
của tinh không cū, thå trôi minh theo
nhng tieng
thuong yêu. Không có co máy nào cóthế khť hôi những
ki úc dã qua của tuŐi muöi tàm, vi vậy, hāy cung TTS
khë khàng nang niu từng trang säch, ting manh ghep
của hiện tại mà ta dā có cùng nhau, dā kiên trì và manh
më giữa vạn vạn thăng trám, em nhé!
Luôn huóng vêem -TTS-ER cûa chị.
Ký tên,
Mot kë si tinh.
ThuonY
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
<3
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Hoi
ong khóch song
to
ong
cüng via nghe
phdi
o
thay mot tiéng còi suong
TRÍCH "NGUÓI LÁI DÒOSÓNG DA
NGUYEN TUAN.
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
MOT
TS
NGUYÉNTUÁN
NGQN LŪA, MÕI TÁM LÒNG
SA.
"Lta ga trong hộp diêm có thế tät, nhung đing đe
lua trong tim nguội lạnh!"
Ngày
áy, nhà văn Ðoàn Minh Tuan có chuyén di ve
chiến truong phuong Nam, vê vói ring ruộng, sông
suoi, núi non Truong Son, khi đến từ biệt Nguyěn
Tuân, ông đã tặng anh chiéc la bàn nhò sän xuất tại
Lien Xö, "can cho nguoi lën ngàn, xuóng bién'" và
chiec quet ga dùng cho đêm hôm mua gào gió thét ở
Truong Son. Nguyěn Tuân đã dận vui ràng:
"Huong di đä có kim dja bàn. Lüa ga trong hộp diêm có
thë tát, nhung dùung dë lita trong tim nguội lạnh!"
Có lë, hon năm muoi năm câm bút vói gån năm nghin
trang viet, Nguyēn Tuân đä rút ra cho minh một
"nguyên lý" trong cuộc doi câm bút: Ðung để lua
trong tim nguội lạnh! Ngôi bút đuge mäi xuóc trong
dong chày thoi gian, đôi bàn chân đă đat lên nhiéu đá
soi mà chàng côn ngai những con đuong gâp ghênh,
thon
9
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
khúc khuyu khiến cho cäu van cang qua phong ba
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
càng thêm chăc chăn, mang một dáu án riêng trên
tng chuyěn hành trình phiêu luu mói mė. Nhà văn là
nguoi "xê dich", là kė ngao du dến tận cuói dát cùng
troi, di qua nhiều giông gió dến nói "Nhing noi diu
SOng
ngon gió, son cung thùy tân, đêu dé lai dáu án
Nguyen Tuân'"
Trên trang giáy mộc thô của nhûng áng văn
bóng mot thoi", ta nghe tiếng thôi gian ngung
"Vang
dong,
ho nhu đã nhin tháy những thuóc phim của một
thoi qua vang oanh oanh liệt liệt, những tâm su cü ki
tyua
cùng vj tinh trong veo må nhà văn đã dành cho các
nhân vât của minh. Dó là những ngày truóc Cách
mang dugm một nét buon xa váng, dế lai du vị nao
lòng trong những trang viét thao thức dáy ám änh,
dai dáng trièn miên của quá khú với "một thoi ky
phong kien đä vào độ suy tàn, một the hệ nhà Nho
buon tüi tháy minh là nhûng kë chon nhâm thé ky".
Ngugc thoi gian tim vé những khung troi quá vāng,
ngày 10 tháng 7 năm 1910, Nguyěn Tuân bắt đâu cuộc
đoi duói váng duong của năm Canh Tuất tai Thugng
Dinh, ngogi ô Hà Nội. Từ năm 1937, chàng trai hai
muoi bây tuói tõa sáng vói vai trò và sú mênh của
một nhà báo chuyên nghiệp, một nhà văn xuät såc.
Năm 1939 1940, tâp truyên ngån và tùy bút "Vang
CAugnane
bnwdnd
Tong ThuoSaoh
10
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
thoi" ra doi, trở thành một tác phâm văn
bóng một https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
chuong luu giù những ký úc đậm màu của thời dai.
Lúc bay gio, ông đi tim cái đep của thoi xua còn
vuong sót lai, mói trang van trong "Vang bông một
thoi" đêu tái hiện lại những "cái dep" xua cū, phục
che nó bàng môt tâm lòng thành kinh, một giong văn
khinh bac, uyên bác và tài hoa. Có thế nói, tác phâm
của Nguyěn Tuân truóc Cách mang tháng Tám chû
yeu xoay quanh ba đê tài: "chiù nghia xê dich', vë dep
"vang bóng một thôi", và "adi sőng truy
lạc.
Nguyen Tuân dä tim đén li thuyét "chû nghīa xê dịch"
này trong tâm trang bat man và bät luc truóc thời
cuộc. Nhung viet vë "chùu nghia xê dich", Nguyên Tuan
dip bày tö tám lòng gån bó tha thiết của óng d6i
vói cânh såc và phong vi của đất nuóc mà ông đā ghi
lai duge bàng mot ngoi bút đây triu mén, yêu thuong
lai
có
và tài hoa (Một chuyén di).
hiện tại và tuong lai, Nguyèn Tuân
di tim vë dep của quá khiú còn "vang bóng một thoi'"
Ong mô tà vë dep riêng cùa thòi xua vói nhūng phong
tuc dep, nhûng thú tiêu dao huöng lạc lành manh và
tao nhā. Tát cà duçe thé hien thông qua nhüng con
nguoi thuoc lóp nguoi nhà Nho tài hoa bất đác chi, tuy
dã thua cuộc nhung không chju làm lành vói xā hội
Khong
tin tuông
ô
Thung
11
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
thuc dân (nhân vât Huan Cao trong "Chû ngudi tù
từ').
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Nguyên Tuân cùng hay viët vê đé tài đoi sóng truy lạc.
tác phâm này, nguoi ta thuong thay có mot
nhân vat "tôt" hoang mang bë tăc. Trong tinh trang
khung hoäng tinh thân ay, ngudi ta thay đôi khi vút
lên tù cuoc đoi nhem nhuoc, phàm tuc niêm khao khát
nhng
mot the giói tinh khiét, thanh cao (Chiéc
hu
đóng mát
cua)
Tù sau Cách mang tháng Tám 1945, ông chân thành
dem ngoi bút phục vy cuộc chien dáu cüa dân tộc,
nhung Nguyén Tuân uon luón có ý thúc phục vy trën
cuong vi của một nhà văn, dóng thoi vån muón phát
huy cá tinh và phong cách độc đáo cùa minh. Ong dã
dóng góp cho nên văn học mói nhiéu trang viết såc são
và dáy nghệ thuật ca ngoi quê huong dát nuóc, ca ngoi
nhan dan lao đong trong chien đau và sàn xuät.
Neu nhu trong "Chém treo ngành" - tác phám mo đáu
"Vang bóng một thoi", ta rùng minh run so truóc hinh
anh những áng cô héo tàn: "Nhûng
tia máu phun kêu
phi phi, vot cao lên nén trði chiéu. Trên áng cö hoen 6,
khong mot chiec thù cap nào rung xuóng" thi đến tùy
bút "Nguoi lái đò Sông Dà", ta ląi rung động truóc vë
Chuen heng
2huóng Thùo Sách
12
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dep xanh muót của "Co gianh đôi núi dang ra nhūng
non búp.. búp cô gianh đäm suong dêm". Phäi chăng,
thiên tùy bút đă cho ta nhận ra diện mąo của một
nhà văn Nguyěn Tuân mói mè, vói súc sőng ngát
xanh và niêm tin mänh liệt vė thiên nhiên và con
nguði của thöi đại? Ðāy là thiên tùy bút độc đáo nàm
trong tập tùy bút Sông Ðà dugc nhà văn sáng tác
trong chuyen đi Tây Bác từ năm 1958 1960, đó là
những trang viết in dâm một bàn ngâ độc đáo, tôn
vinh tu chất của một nguoi nghệ sī täi hoa, uyên bác,
không quàn nhoc nhàn di đến mién Tây Bác rộng lón,
xa xôi dë tim kiếm chat vàng của thiên nhiên cùng
"thu vàng muoi dā qua thù lta" trong tâm hôn nguôi
lao động.
Hai muoi năm kiêu bạc trên hành trinh của minh, từ
"Vang bóng một thoi'" đến tùy bút Sông Ðà, Nguyěn
Tuan dã cùng đất nuóc đi qua nhièu chăng duong;
truóc và sau Cách mang tháng Tám, ta nhìn thấy một
khoảng troi cách biệt trong phong cách và góc nhin
của nhà văn. Tụa hó răng những áng văn hiện hữu
trong suót những năm cám bút của Nguyěn Tuân
nhu câu chuyện vê những ngôi nhà rục rõ såc màu
trên dão Burano o Venice: mði ngôi nhà đéu mang
một såc màu riêng biệt, bật lên vë độc đáo và không
lăn với bất ki một ngôi nhà nào khác. Ðiėu đó cūng
nhu vô vàn dáng såc riêng trong các tác phắm của
13
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
e
vö
Nguyen Tuân - những áng văn dộc đảo vô song của
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
lữ khách độc hành trên dộc đạo chữ nghia, ruc
ngroi
ro và cho che cho những con nguði ląc đuong giữa
hoài niệm tháng năm. Rói dây, khi ta nhin lại kho báu
văn chuong của Nguyěn Tuân, những "dāy nhà" sác
màu áy vän kiêu hänh nõi niêm riêng đác biệt, không
pha lăn vói bát ki noi nào.
Vä, trên hành trinh đi tim cái Ðep cùng cái Thật
doi sóng, có lë, Nguyěn Tuân luôn mong ngon
trong
lüa say mê, ngon lita cháy bông trong tim mói nguði
van tièm tàng ruc sáng. Bôi, Lủa ga trong hộp diêm có
the tát, nhung đing dë lua trong tim nguội lạnh!
nwan
uong
Thte Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
14
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
TIS-SAY"sÓNG DA°".
IA SAY LONG
VOŐI
VĀN CHUONG!
nghia của loi đé từ trong tùy bút "Nguði lái
đò Sông Ðà"
1. Y
"Dep vay thay, tiéng hát trên dòng sóng!"
(Wladyslaw Broniewski)
Ma
đâu thiên tùy bút "Nguoi lái đò Sông Da",
Nguyén Tuân đã muon câu tho của nhà tho cách
mang Ba Lan Wladyslaw Broniewski dế thay loi câm
thán và khen ngoi cûa minh dành cho dông sông đặc
biệt này. Bao nhiêu yêu mén, thân thuong vói "áng
tóc mun dài ngàn ngàn vạn vạn såi" áy déu chât chúa
trong dong tho ngoi ca "tiếng hát trên dông sông'.
Tieng hát o đây không chi hay vi thanh âm trong vút
nó cat lên, mà trong dáng hình tiéng hát còn ánh lên
ve dep của niêm say mê yêu quý mà nhà văn đã
gii
lai dong sông. Ðóng thôi, đó còn là tiêng hát của
những nguoi lao động lạc quan, vui tuoi và yêu đoi
15
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
dang ngày ngày găn bó với dòng Ðå giang. Ho cùng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cat
lên những diệu hò vang, nhùng bài khèn "man
dięu", nhung thanh am quý gia hoa nhip ngan rung
giua thiên nhiên và con nguoi lao động, goi lên một
nét dep độc đáo khó phai ó mièn Tây Bác.
Trong nhúng năm đất nuóc tiến lên chů nghia xâ hộj,
những thanh âm của cuộc sóng mói không đè năng
täm can nguoi nghệ sī Nguyēn Tuân nhu niêm trăn
trð vé một diéu xua cù cùa tháng năm nåo; nhung la
thay, thanh âm tich cuc, thanh âm tiến lên lúc báy
gió lai thän quen dến lą lùng. Vi sâu trong tâm trí của
nhà văn, tinh yêu quê huong, thiên nhiên đät nuóc và
con nguoi Việt Nam văn luôn chất chúa nhu gom góp
giác møo và khát khao hôa nhip vói dät nuóc vào cuộc
doi này. Những đam mê xê dịch văn gøn sóng yên å,
nhung gid dây, vói lòng đam mê áy, nhà văn dã chon
buóc chân đến miên Tây Bắc xa xôi, đi tìm vë đep độc
dáo duge mênh danh là "chât vàng muoi dä qua thù
ita" trong con nguoi lao động và thiên nhiên Sông
Dà. Trên
hành trinh tuyêt voi ay, nhà văn đä bị những
dong chây, huóng đi độc dáo của đòng sông via
hùng vi, hung bao, vùa tho mộng, trữ tinh này cuon
vào đám say, ông đā mugn hai câau tho chiữ Hán của
Nguyěn Quang Bich dế to bày nõi niêm say sua áy:
ang
Chnen
nwan
huong
Thùo
Sách
16
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
"Chúng thuý giai Dông
âu
Dà giang độc Båc luu"
(Nguyén Quang Bich)
Hinh tuong Sông Dà o hai nét tinh cách:
hung bạo và trữ tinh.
2.
Ngày nay, moi
độ tháng Tám thu vé, Sông Ðà "đô
quạch" phù sa, các công trinh thûy diện, những đập
tràn xä lū văn đêm ngày mua náng làm tròn sú mệnh
cùa nó. Là nguón cung căp thủy điện lớn của đät
nuóc, Sông Ðà dù văn gát göng, dữ dăn và hung han
"làm minh làm mây" mði mủa mua lü, nhung, thời
gian tröi di, Då giang dä và dang bị khuät phục dán
trong sr ký vong và niém tin tuöng của con nguôi.
Những câu tho "Ngày xuân tho rugu" của Tån Ðà văn
con "näng vai" và "dây túi" nguoi yêu tho và nguoi
tri
ky vói Sông Ðà:
"Mach nuóc sông Ðà tim róc rách
Ngàn mây non Tàn måt lo mo"
17
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
Sông Dà núi Tän "dúc nên" một thi nhän xem bạc tiến
là https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
gió thoång, danh loi là bèo trôi, một nguði "Trung
hieu ven tròon hai khoi ngoc/ Thanh cao phö träng một
cành mai" (Tu vinh, Tån Ðà) đuoc Nguyēn Tuân trân
trong hét lôi: "Trong chon tao đàn Tân Ðà xúng dáng
ngoi chù siy, trong hội tài tinh Tàn Dà xing ding
ngôi hội chù, mà làng văn làng báo xru này ai dám ngói
chung mot chiếu vói Tàn Dà?". Có lë, nguoi thi si của
hai the ký có bút danh 1là tên ghép giữa núi Tän Viến
và sông Dà - vi một niém yêu quê huong đáng kính
ay
chính là tia náng am chiếu roi niém say mê của
Nguyěn Tuân dânh cho dòng sông noi dāy, để rói
trong tập tùy bút Sông Ðà, tiừ lúc trôi thuyên trên
sông vói "Däi sông Ðà bot nuóc lênh bênh", đến khi
khão sát dija chát Sông Ðå đéu có nhảc đến câu tho
của Tàn Ðà: "Sông Ðà ai van mot dòng quanh'.
Nguyen Tuân đã có những an tuong khó phai mo và
có mot công trinh nghiên cúu sâu săc vé phuong
diên van hóa, thấm mī cûa Sông Ðà một dông sông
dãc sãc, thú vi từ dáng hinh, såc nuóc đến tiừng nét
tinh cách dă dội, hung bao và trữ tinh, nên tho của
nó.
Trong tùy bút "Nguoi lái đò Sông Dà", lai lich của loài
"thiy quái" Sông Ðà hiện lên vô cùng đặc biệt: "Sông
Dà khai sinh ô huyên Canh Dông tinh Vân Nam, lüy
tên là Ly Tiën (theo Du dia chí cùa Nguyén Träi thi tën
Ch bnwan
huong
Thúo
Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
18
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
cùa sông Ðà lại là Bà Biên Giang) di qua
Trung Quoc https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
mot vùng núi ác, rôi đen gân nua duong thi xin nhâp
quoc tich Việt Nam, truöng thành mäi lên và đën ngā
ba Trung Hà thi chan hòa vào sông Hông. Tù biên giói
Trung Việt den ngā ba Trung Hà là 500 cây số luon
rong rån, và tinh toàn thân Sông Dà thi chiêu dài là
883 nghin thuóc mét chây qua hai nuóc Vięt Nam
Trung Quoc xóm giêng". Qua ngòi bút của Nguyěn
Tuân, Sông Ðà nhu một dua con mang hai dòng máu,
mang hai "quốc tich" nhung yêu mén và gán bó với
däi dất hinh chữ S thân yêu, lên gân và làm nên biết
bao thừ thách để thừ lòng, thừ tài, thừ súc của con
nguoi Tây Bắc. Có thé nói, Sông Ðà chinh là một
công trinh mï thuật tuyệt dep mà tạo hóa đä ban
tng cho con nguði.
một "chát huong" khöng
phai lán, không nhòa mo.
2.1. Sông Dà hung bạo
Nhä thú
vän chuong mà Nguyěn Tuân đä neo vào
long dộc giä, ngoài hinh dung tiừ độc đáo, còn là
nhung cam giác la lăm nhung mānh liệet, vứa tuoi mói
vùa choáng ngøp, khiến nguôi đoc phäi ding mát
nghiệm soi thật ki, nhu ràng ta đang deo chiéc kinh
3D dé xem một bộ phim viên tuöng có những pha
hành động và biến hóa ruc lua, phút chóc muốn xé
19
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
PHAM TRUC LINH
toạc khung hinh. Trong nhung dông cuôi "Trang
hoa", Nguyěn Tuân viết: "Tôi thich làm một logi hoa
no lam mùa. No vào giûa luc it ai dgi chod nó nhát, sau
khi thân nó dä chiu nhiéu thù thách của moi thú gió
nhung
quan
chua quan trong bàng cái chât huong dem tói dể thật
su góp vào". Träi qua những nhiěu nhuong của xā hội
truóc Cách mang, đén cuộc chiến tranh chóng Pháp
cua dân tộc, Nguyěn Tuân tuy van luôn giü duoc su
trong thát
nð
mùa. Dői với tõi, cái
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
lhúc
húng thú dậc biệt dânh cho nhùmg cảm giác mạnh
më, mói la, nhung qua bao thừ thách của thoi đại,
ong dã tro thành một nhà vän "bàng cái chát huong"
cúa minh - đem tói những miêu tà độc đáo, sáng tạo
trong khúc ca về vang vé thiên nhiên, đát nuóc và
con nguoi. Khúc tráng ca trong tùy bút "Nguoi lúi dò
Song Da" cūng vi thế må nói bậât và luu danh.
Dòng Sông Ðà o quäng thuong nguón mang cá tinh
day dữ dàn, đây hung bao, đuoc
qua lóp ngôn
miêu tå sóng động
từ manh më, đố ám ào nhu thác dữ vào
trang vän vói các thû pháp nghệ thuật linh hoat, so
sánh liên tuông độc đáo, hệ thőng đông từ mạnh dày
dãc kháp thiên tùy bút. Sông Ðà mang "chất huong"
không nhạt nhòa giùra bát ki dông sóng não, con ngoi
bút cùa Nguyěn Tuän đã góp vào vàn đân Việt Nam
mot "chat huong" không trộn lăn.
CAnen Many
wan
n
huóng Thio Sáoh
20
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUe LINH
Buóc vào the giói của "gâ khóng l6" Sông Ðà, ta
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
choáng ngop với những săp xép kì vī và dữ dội hiện
lên thật nối bật với cành đá bò sóng dung vách
thành. Hai bên bò sông hoang hoäi và rộng lón nhu
những thành quách uy nghi của vua chúa có xua;
nhung tuong thành gøi lên câm giác thâm nghiêm, bí
án, che di một cuộe nội chiến khóc liệt cùa chón
thâm cung bi sừ thuô nào. Nghệ thuật án dụ duge
nhà văn vân dung tài tinh, an ý cho những diéu đặc
biệt tiếp theo må độc giå së nhin thây, mang theo
trăm nghin đội quân hùng hậu noi Sông Ðà độc đáo
nay. Vão thöi khåc ban trua, khi mặt trôi lên dến đinh
dáu, noi cành đá bở Sông Ðà nhu những vách thành
cao hun hút băt đáu nhận đdugc những tia ánh sáng
dau tiên của ngày, böi "mat sóng chố áy chi luc dung
ngo mói có mật trði". Không chi có độ cao thăm thåm
mà vách đá còn hep đến nghęt tho, "thành chęt lòng
song nhu mot yét háu", kiém soát bât ki diéu gi, bấtki
thu gi di qua nó. Tính chất nhô hęp của vách đdá duoc
goi len một cách chân thụe qua lôi ké sóng động cùa
nhà văn: "Ding bên này bò nhę tay ném hòn đá sang
bên kia vách", "Có quäng con nai con ho đã có làn vot
tu bo nay sang bo kia. Câu ván nhu dua nguői doc
đen vi trí của Sông Ðà, đúng truóc cánh cóng đá
hùng vi, noi những tuong thành to lón đã ép chặt
lòng sõng đen ngôt ngat và bí bách. An tuong vé độ
cao của vách đá bo sông và dòng chây nhô hep
"thành chet" ay càng duoc tô đậnm qua l6i liên tuöng
hubny
21
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
so sánh bất ngò: "Ngôi trong khoang dò qua quāng áy,
dang mùa hè mà cüng thay lạnh, càm thây minh nhu
o hè một cái ng mà ngóng vong lên một khung
dúng https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cùa só nào tiù cái tâng nhà thú may nào vua phut đèn
dien". Câu văn so sánh mang theo một hinh dung độc
đáo vé thi giác - vói hinh änh nguði đúng ngóng
trông vé khung cừa só của tâng nhā cao vüt vra tăt
đèn, tăm tói và bi án; vé xúc giác - nhà vän "tháy
lanh" gita mùa hè, dó là càm giác khi đi qua vách dá
bo sông, lanh leo và im áng một cách đột ngôt. Cáu
trúc trùng diệp của câu văn với các từ "nào" "máy"
dugc lap ląi tạo ra một câm giác kiếm tim diéu gi dó
không xác dinh trên một vách đá cao chót vót, cao
den tận cùng hoang vu. Và nguoi đi thuyėn qua
quang ấy, vùa røn ngop vì khí lạnh, vùa huóng mát
tim cái thăm thàm trên cao, lòng hôi hộp "doán
chung' những diểu gi së đến phía truóc mặt mà càng
vüng tay vin vào chiéc thuyén con.
Trong cá tính hung bạo của minh, Sông Ðà an chúa
ban chất cûa một loài thůy quái, chuyên rinh râp con
nguoi di qua nó đé "đoi ng xuýt" và "än chet cái
thuyen", båày tinh muu kế hiếm độc dể quật ngā bắt
cứ nguoi lái đò khinh suát nào qua quäng mat ghênh
Hát Loóng dai hàng ngan cay só. Noi đäy, gió, sóng
nuóc và dá cùng phói høp vói nhau một cách chật
che de täng them suc manh uy hiếp, de doa con
A
Nang
Sách}
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Thuóng Thuc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
22
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
nguoi: "Nuóc xô dá, đá xô sóng, sóng xo gió cuón cuon
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
luóng gió gùn ghè suôốt năm suot tháng nhu lúc nào
cung doi ng xuýt bat cú nguoi lái đò Sông Ðà nào tóm
dugc qua dáy". Su cuón cuộn và liên tục của điệp từđộng t "xo" tạo nên một vòng läp, một chu trinh liên
hoi không dut; nhip ngát ngån và nhanh trong câu
vàn nhu khúc ngân dôn dâp của một bàn giao huong
nào đang dugc tâu lên bôi những đôi tay, những tâm
hon an úc túc giân nào; cùng vói su va đâp chông
chat của của sóng, nuóc, dá, gió ngày dëm không
ngoi nghi, những làn sóng nuóe nôi duôi nhau tat vào
bò dá bàng tät cå stc manh tiêm tâng. Tinh càch
manh mě, dừ dàn của thiên nhiên ô khúc sông này
thật khien nguôi ta phäi ngac nhiên thâng thot! Boi
dá không còn nàm im lim qua năm tháng, nuóc
không con chày róc rách, gió không côn thối hién
hoa, sóng cüng không vo vê yên å, tat cå đã thay dói
vê tính chat, tro thành tay sai của thûy quái Sông Ðà,
tao nên một khung cånh choáng ngop đến đáng so.
Di qua quāng này, bát cứ nguði lái dò nào cüng phäi
ép minh tinh táo và vững tay chèo đế tránh "lật ngûa
bung thuyên". Su réo råt của những sóng nuóc chục
chò làm khó những con thuyén, âm thanh nhu đánh
vão tai, buộc nguoi ta phài nghe, phäi xoáy vào trong
mat ghénh dé chúng kiến uy thế cûa dòng đang dan
hiện ra rõ rệt. Nhip diệu khan truong, gap gap cua
câu văn cùng từ láy "giun ghë" goi lên một hinh dung
chan thuc vé sụ chuyén dộng mąanh më của gió to và
23
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
sóng lón, su khó chju của măt ghénh noi đây bủa vây
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
con nguoi vä läm ta rùng minh khiêp so.
Non cao diêp điệp trùng trùng hun hút buóc chân
ngroi di, lòng sông sâu thăm thäm cuộn xoáy su trôi
êm của những chiec thuyén xuôi nguoc. Núi và sông
Tây Bác vua hùng vī nhu nguði anh hùng xung vuong,
vira hung bą0, dr dội bới nhng cái hút nuóc khüng
khiép. Dến quäng Tà Muong Vát phía duói Son La,
hinh anh những cái hút nuóc trên sông xuat hiện
thà xuong sông dë
chuán bị lm móng câu'. Thû pháp so sánh hút nuóc gieng bê tong và su đối lập trong chát lông cüa nuóc
và cht rắn của bê tông goi lên cam giác thô cúng và
sâu thàm của hút nuóc noi dây. Nghê thuật nhân hóa,
so sánh liên tuong tiếp tuc dugc đấy lên cao độ khi
am thanh "üc ac" của hút nuoc văng väng dến ám
ånh: "Nuóc ô day thô và kêu nhu của cong cái bị sãc',
"nhung cái gieng sâu nuóc ac ac lên nhu vua rót dâu
"gióng nhu cái gieng bê
tong
hút xoáy tit đáy, cūng dang
quay lu lu nhüng cánh quą đàn". Su dôn dập của các
từ láy tuong thanh "äc äc" và từ láy tuong hinh "iù lt"
làm hiện ra hinh ành và âm thanh của một cái giéng
soi vào", "Trên mät cái
nuóc khó tiính và khó chieu vói con nguoi đi qua nó.
Nhung khong đón thuan chi lä nét khó tinh, nuöc o
dây lai dugc nhà vän nhân hóa böi tiếng "thð và kêu"
nhu giáu sau nó một dáng hinh của con quải quật
uen
bang
nwan
Thuóng Thio Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
hung ton, qua to lón vå nguy hiem dến khöng che
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
giáu duoc tiếng kêu, tiếng thô của minh. Vây nên
"khong thuyên nào dám men gån nhüng cái hút nuóc
dy, thuyên nào qua cüng chèo nhanh đë luót quāng
song, chèo nhanh và tay lái cho vîng mà phóng qua
cái giếng sâu". Xuôi nguge trên Ðà giang tính bång
năm tháng chi có thể ké đến những tay lái ra hoa và
những chiéc thuyên đủ mạnh më dé đoi choi vói từng
con quái quật ð từng khúc sông. Vi bới néu khinh
suat và không đù nhanh nhęn de "phóng qua câi
gieng sâu" thì thuyên së "bị cái hút nó hút xuong",
"tróng ngay cay chuói nguge rói vut biến đi, bị dim và
di ngàm duói lòng sông đen muoi phút sau mói thây
tan xác ô khuýnh sômg duoi". Những chiéc thuyén
chien bại truóc súc hung tàn của con quái quật hút
nuóc nhu måc phäi những chiếc báy đáy muu tinh
của nhung kë tiép nới công việc "doi ng xuýt" ở quäng
Hát Loóng phía trên. Thật là những cái bay ghê so,
chet nguoi! Nhăm tô đậm thêm su nguy hiêm của cái
hút nuóc này, nhà văn dă phói høp hàng loạt những
biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa, những động từ
manh, tiừ láy cuc tà đế "tä" và "kế" một cách sóng
đông nhu lich chiếu cua đoan "trailer" trong bộ phim
ve quái vật vùng Sông Ðà. Tát cà đã góp phán quan
trong trong việc kich thich trí tuöng của nguði đọc,
giúp ta hinh dung ra những cái hút săn sàng nuőt
chung bát cứ kë nào dám lai gån nó, nguy hiếm trùng
trùng noi Sông Ðà mênh mông. Tung buóc vào thế
Thudng
25
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
giói cùa nén nghệ thuật thú bāy, khi tro lai trôi
thuyen trên dong sông tùy bút, Nguyén Tuân đã gay
an https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tuong vói vai trò vùa là một nha vàn, một dien
viên và vua là đạo dien điện änh, bõi trong tùy bút
của ông không bao giò thiéu nhūng liên tuông thú vi
dam chát nghệ thuật nhu hinh anh mot anh quay
phim cảm máy ânh, cho cå mình cå máy quay xuóng
cái hút nuóc của sông Ðà dê có những khung hinh
tuyêt voi nhất. Những thuóc phim cûa một nguoi hêt
long vói thứ nghệ thuật minh theo duoi, vói "eái máy
lia nguoc contre-plongée lên một cai mat giêng mà
thành gieng xây toàn bäng nuóc sông xanh ve mot áng
thiy tinh khói diúc dày'", dé tận måt nhin thây "khói
pha lê xanh" áy "nhu sáp vö tan up vào cà máy cà
nguoi quay phim câ ngudi dang xem", Su tân hien vói
nghé bång chiéc máy quay và lòng can đâm hay
chinh nhung liên tuông ki thú của nhà văn dã dem
dén cho dộc giå những càm xúc chân thục nhu bản
than tu nhin thāy, góp phán tạo nên một "huyên si" huyên sù ciua một ngudi ua lói choi "dộc táu" mang
tên: Nguyěn Tuân.
Nhung vách thành cao lón, quāng mặt ghénh cuộn
xoáy, những hút nuóc hiếm nguy tuöng đä lột tå hét
su hung bąo của dòng Sông Ðà, nhung cuoi cùng.
"Nhu ngudi di ghê", nhu "kë thù số một của con nguoi,
mang tat ca tinh cảch dữ dội và "làm
lammay
minh
ang
kuen
nwan
thudng Thte Sách
26
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUc LINH
con nguôi Tây Bac lại chính là thác đá
thừ thách https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Sông Dàa. Thác đá noi dây dugc cåm nhận gián tiếp
qua âm thanh và truc tiếép qua hinh ånh vô cùng đäc
săc. Khi con xa mới tói thác, âm thanh "tieng nuóc réo
gan mäi lên, réo to
mi lên. Tiéng nuóc thác nghe nhu
là oán trách gi, roi lai nhu là van xin, rôi lai nhu là
khiêu khich, giong gàn mà chê nhao". Su vo dập liên
hoi cua nhung từ ngữ chi câm xúc, thái độ của con
nguoi nhu "van xin, "khiêu khich", "gån", "che nhạo"
dã lột tă duge tinh cách hung týn của con quái quật
phía xa chô đoi chiếc thuyėn lao tói. Biện
dang
pháp nhan hóa cùng song hành vói hệ thong những
tiừ ngữ goi âm thanh duge tăng dån theo căp độ làm
cho độc già hinh dung đugc su chuyén động của con
thuyén, ngày câng dến gân hon vői thác dá; dóng thói
tao câm giác hôi hộp, lo láng và chò đoi khi tiệm cân
vói hiem nguy. Phép so sánh đugc đặt trong một câu
văn dài vói những hinh anh dữ đội, kinh khiếp cùng
to hop truong đoạn âm thanh khúng khiếp xuat hiện:
"The rói nó rong lên nhu tieng một ngàn con trâu
mộng dang long lộn gitta riüng vâu, rüng tre niúa nó
lhúa, dang phá tuông riùng lta, rung lúa cung gám thët
voi dàn trâu da cháy bùng biùng". Tiếng rống là một
âm thanh lón có âm vuc cao nhung lai dugc nhà văn
đặt cùng hinh änh nhūng con tråu mộng khðe và dai
sức, su ket họp giữa ânm thanh và hinh änh đó làm
hiên ra một khung cânh hön loạn với không chi một
vài con trâu mộng, mà là đàn trâu hon ngàn con.
Thcng
27
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
Chúng "long lộn", đau đón khi "da cháy bung bùng"
giua "rung vau, rùng tre niúa nó lita'. Am thanh tiếng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
träu rống, tieng những lóp da träu dày dang cháy
Dung bung" cùng äm thanh cua canh rung bat ngân
tre núa rong ruột đang nô lta lőp bốp lå su công
huong ôn ă và đáng so dến ghê tai, ghê nguði. Nhung
không chi dùng lại ô đó, bàng công phu såp câu dung
chữ cua nhà văn, những từ "rong lên'", "lőng lộn"', phá
tuong", "gâm thét" tao ra khung cảnh chân thục với
buóc chân chąy chấn đông, rung chuyén không gian
của hàng ngàn con trâu dang hoàng loạn, so hâi.
Không gian và thôi gian nhu ngung đong bôi súc tàn
phá của la, súc manh của đàn trâu mộng lyc luõng.
Lay lừta tà nuóc, láy rừng tà sông, nhà vän đā cho
nguoi đoc câm nhân đugc su hùng vī và hung ton của
thác đá qua truòng đoan âm thanh dón dâp liên hói.
Khi "tói cái thác"', những hinh ânh vê độ cao và tinh
chát cùa thác đá đugc hiện ra rð rêt. Câu văn ngán
"Tói cái thác rôi" nhu chinh thúc mô ra một chân trði
cûa dá thác sau su rùng ron liên hôi cûa âm thanh
từ xa qua những câu văn dài noi
nhip không dut. O "ngoät khúc sống lugn", "sóng bot
dã trång xóa cà một chân trời dá". Khăp không gian
duoc bao phů bõi những làn sóng bot trăng xóa và
tung tóe nhu vách tuong thành dé che giáu một co
quan mât nào đó ô bên trong. Thác cao kết hop cùng
thac dá khi nghe
uEnrang
bnwan®
Thuóng
Tao Sách
28
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
su chat chông của đátâng làm cho nuóc từ trên thác
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dố xuong mang theo những roi vo, chi còn hàng triệu
hoi nuoc mong manh tạo thành những bot nuóc
trång xóa, tạo nën một khung cánh vua xinh deEp vua
hùng vi, thu hút ánh nhin của những con thuyén
thich chinh phuc. Nhunmg dá ó đây không phâi là
những tàng dá vô tri vô giác, chúng chinh là những
tên tay sai đäc lyc cûa thüy quái Sông Ðå, giữ nhiệm
vu "mai phuc het trong lòng sông" từ ngàn năm qua,
dé roi "hinh nhu mði lân có chiec thuyén nào xuät
hien ð quäng âm âm mà quanh hiu này, moi lán có
chiec nào nhô vào đıuong ngodt sông là một số hòn bèn
nhóm cà day". Những tri thúc vé quân su dugc vận
dung dáy thú vi, nhu làm sóng dây một cõi linh hốn
phiêu bat của thác đá nghin năm. Biện pháp nhân
hoa cùng các từ "mai phuc', "nhôm cå day" đã miêu tà
chân xác những hành động xâu xa của tên tay sai
luôn rinh rập con nguoi. Dữ dăn và hung ton trong că
ci chi và thái độ "ngố ngugc", "nhän nhúm méo mó'.
Mat sông lúc này "tráng xóa" nhu ngoặt khúc sông
lugn ở trên. Tính từ "trång xóa" dugc lập ląi gay ân
tuong vé một không gian có bot nuóc trào sõi mänh
liet, mang den cám giác røn ngop truóc su hùng vi dữ
dội của thác đá thiên nhiên. Tác giå đă thối su sống
vào cho những hòn đá vô tri giác, khiến ngudi đoc
hinh dung chúng cũng táo ton, hung bạo nhu một lū
giac diên cuông. Bàng nghệ thuật so sánh, nhân hóa
tài ba cùng những liên tuong đăt giá, Nguyën Tuân
29
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
dã mở ra một cảnh tuong thác đá hùng vī,
hút dến say nguoi, vừa ron ngop đến sg häi.
viừta
cuon
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Duói ngoi bút của nguôi nghệ si ngôn ti, vè dep man
dai, sức mąnh huyén bi của Sông Ðà đă hiện ra ð
nhieu góc độ khác nhau. Néu nhu những ghénh thác
ào at trút nuóc, tao thành bọt nuóc trăng xóa khăp
cà một chân trôi đá dé khoe vê oai linh hùng vī của
minh, thi những "ađám tàng đám hôn" - vói nhiêm
dugc Sông Ðà giao phó, chúng đã bắt đâu thuc hiện
ke hoạch dàn bày thạch trận trên sông. Băng những
hieu biết phong phú ve lnh vuc vo thuật, quân su và
the thao, Nguyěn Tuân dā tái hiện lai một cuộc chien
ngoan muc giữa thiên nhiên và con nguði. Ðó là cuộc
dau tri, đáu súc dữ dội và đáy thách thúc. Buóc đáu
tiên trong kë hoạch "än chết cái thuyên" của chúng
dien ra thuân loi với cách dàn bày, săp xếp vô cùng
xão quyêt: "Dám tàng đám hòn chia làm ba hàng chân
ngang trên sông đoi ăn chết cái thuyén, một cái
thuyen dom độc không con biết lùi đi dau đé tránh một
cuộc giáp lá cà có đá dàn trán dia sdn. Chúng căt cừ
hai hòn canh một của đá ở hàng tiên vệ, va canh vủa
co tinh tao ra so hô đé dăn dụ cái thuyên đi vào sâu
nua, vão tận tuyén rói nuóc sóng luóng mói dánh
khuýp quật vu hói lai. Kë sách của chúng không chi
có thé, chúng đä chuán bj săn một phuong an thay
the néu "cái thuyên du kich ay vän choc thùng duøc
uen bang
huóng Thto Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
tuyén hai", đó là "nhūng boong ke chim và pháo dài dá
ba phäi đánh tan cái thuyén lot luoi đá
noi o tuyénhttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tuyén trên", "phài tiêu diệt tat cà nhûng thuyén
truong thúy thù ngay à chân thác". Thạch trân dàn
bày o ba tuyến duong nhu không có chút một kê hở
nào de chûa duong sống cho chiếc thuyên. Qua
nhng cum từ "đoi än chét cái thuyên", "dánh tan cái
thuyén", "tiêu dięt tât cà nhûng thuyen truông thûy
thü", mot trận chiến ác liệt dân hiện lên, đòi hôi con
nguoi phäi bộc lộ đugc tài năng trí dũng của minh
mói có thế toàn tháng, sống sót vugt qua cữa âi của
thác đá trên ba trùng vi.
năm cứa trân, với
ri
và một cứa sinh duy nhat nàm "lap lo"
ở trùng vi thứ nhất, thác
đá bố
bon cua từ
phía ta ngan sông. Ðá và nuóc thác đä chính thúc
phoi hop vói nhau dế xông pha "giáp lá cà' với cái
thuyén, "muóc thác reo hò làm thanh viện cho dá',
những hon đá duge nhà văn miêu tà nhu những chiến
tuóng trên sa truong, "bệ vệ oai phong lăm liet". Vői
thù pháp nhân hóa và so sánh không tách roi, từng
hon dá phoi bày trên trang văn cái vè đây khó chju và
thách thức. Một hôn trông nghiêng thi "y nhu là dang
hat hàm hôi cái thuyên phâi xung tên tuõi truóc khi
giao chien"; một hòn khác thi "ui lại một chút" đế tạo
đà "thách thiuc cái thuyèn có gidi thi tiến gân vào"'.
Chúng không so bát ki diéu gi, nghênh ngang venh
Thugn
31
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
PHAM TRUC LINH
váo trong tiếng "hò la vang dây" của măt nuóc, có
tinh "be găy cán chèo võ khi trên cánh tay'". Trong khi
the xông trận dón dâp và dữ dội, "sóng nuóc nhu thê
quân lieu mang" tiën lên tan công cái thuyên, "vào sát
mà thúc goi vào bung và hông
thuyén", "doi cà thuyên lên" rôi nhu "dô vat túm thát
nách
trái
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
mà dá
lung ong dò đoi lât ngiua minh ra gita trận nuóc vang
troi thanh la não bat". Âm thanh náo nhiệt, tung bing
áp che lây cái thuyėn và con nguòi, co tinh làm giäm
su tâp trung cûa nguòi lái đò rôi "sóng nuóc đä đánh
den mieng đòn độc hiếm nhat" vào hạ bộ nguði lái đò.
Vào khoành khác đánh miếng đòn quyét dịnh, khung
canh "loa sarng lên" trong tich tåc của mặt sông duoc
nhà văn so sánh nhu "một của bé đom dóm ring ùa
xuong mà châm lita vào đâu sóng".Ở trùng vi thạch
trân dâu tiên này, nhà văn đä sừ dụng dày đặc những
hinh anh nhân hóa, liên tuong cùng vói các dộng tiừ
manh làm cho nguôi đọc hình dung rõ rêt vé một
tran chiến khoc liệt nhu cuộn phim såc màu với
pha hành động dút khoát: "nuóc thác reo hö",
hon dá "hát hàm", "thách thúc", "mät nuóc hò la", "bë
nhng
trái", "thúc gôi", "bám lay", "túm thát hng',
chat". Nhung không nhuong bộ và chấp nhận
thua cuộc, thůy quái Sông Ðà tiếp tuc cho binh linh
"tang thêm nhiêu cla tu để đánh lua con thuyên vào",
bo trí của sinh nàm lệch qua phía bở hữtu ngan ó
trung vi thạch trận thứ hai. Thác đá duoc nhà vån
gay", "dá
"Dop
A
bang
Auen
nwan
uóng
Thuo
Sách
32
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
dộng vật hóa nhu "hùm beo đang hóng9 hộc të manh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhän mạnh dộ dữ dăn của con thác ð
trên sông dá',
quang này. Tăng thêm lyc lugng, "bốn nm bon thiy
quan cua ài nuóc bên bò trái lien xô ra đinh niu
thuyên loi vào tâp đoàn của til", dù bị nguoi lái đò
vuot qua nhanh chóng nhung chúng văn không
ngng "khiêu khich", côn "cái thàng dá tuóng diúng
chien o cua vào đā tiu nghiu cái mät xanh lè that vong
thua cái thuyên đä đánh trúng vào của sinh nótrán
lay". Hinh änh an dụ vé "binh pháp cüa thán sông
thân dá" làm tăng thêm súc manh của thác đá Sông
Dà khi biéu dien su ki vī, phi thuong nhu dugc các vį
thân hộ mệnh. Từng biếu càm của thác đá ô khúc
sông này dugc nhà văn đóng đdinh vào trí nhó, den
trung vi thứ ba, "bên phài bên trái đêu là luông chet",
sóng thác - dá tung ra chieu dòn cuoi cùng. Và roi,
"sóng thác xèo xèo tan trong tri nhớ'. Cuộc giao chiến
không nhân nhuong giữa thiên nhiên và con nguði
khép lai vói những hinh ånh ấn tuong và ám änh tâm
tri. Vói tán suất dày đặc cûa nghệ thuật nhân hóa,
phép so sánh liên tuöng cùng những từ láy gøi hinh
dáy súc biếu câm, đội quân động từ manh xuat hiện
hùng hậu cùng các tính từ chi tích cách, càm xúc,
thái độ, cứ chi của con nguoi đã đi vào trang văn
Nguyén Tuân thật sống động và ki thú. Nhà văn nhu
một thuyén truðng của dông sông chữ nghīa, điéu
khien vá lèo lái con thuyén nghệ thuật câp bến đáy
33
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
tai hoa. Nguyën Tuân dã tung ra nhiéu "dộc chiêu"
ngôn
ngữ nhu nhận xét của nhà phê binh văn hoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Phan Huy Düng: "Khi miêu tä nhung con thác vô cùng
aoc dú, nham hiêm" cau vän của ong mang nhip dieu
don dap, kich thich" vói những nhip diệu nậng cùng
loat ngôn từ độc đáo, di vào lòng nguoi vói những án
tuong khó phai.
Trong tùy bút "Nguoi lái đò Sông Dà", nhà
văn
Nguyen Tuân từng tâm đác: "Sông Dà có một súc hút
manh buóc chân nguoi'" Súc hút áy den từ những
triên sông dęp trữ tinh nhu dua buóc chân nguới trò
vé một mién có tich tuối xua, láp lánh ánh náng
tháng ba chan hôa, thanh nhā; nhung ô góc độ khác
biệt nào đó trong tinh cách đặc biệt của dòng sông
Dà giang hiện lên với những vách đá dng đúng,
nhúng mät ghénh, nhứng cái hút nuóe xô đây, cuôn
xoáy nhu chát chúa oán giân nào tụ nghin năm qua,
khién ta phäi dứng lai that cham rai de ngåm nhin
bien chuyén của nó. Tăt cả những nét thâm u bí
hiem, su dữ dội tinh quái, sr diên cuóng tàn bạo déu
chua dung trong dông Sông Ðà hung bạo o quāng
thuong nguón. Và băng tâm huyét, su hứng thú đãc
biệt dành cho dòng sông này trên hành trinh khám
phá nó, nhà văn
Nguyěn Tuân đã trân trọng bày tò
niem yêu bàng cách viét hoa "Sông Ðà"
trong suót
thien tùy bút, miêu tå Sông Ðà
nhu một sinh thê
A rang
uen
bnwan
Thzóng Thio Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
34
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
song động, dặc såc, vta nhu "kêe thù só một cùa con
vừa nhu một tinh nhân, co nhân. Băng
nguoi", lại https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhung tri thức uyên bác, bàng 1ối viết tài hoa, nhà
vän dã - đang và së đua hinh ånh dòng sông dộc đáo
của Tay Bác vào trái tim nguôi đọc bàng tinh yêu
thiên nhiên, đất nuóc sâu sác của minh. Bôi lë, tát cå
nhung thâm tråm, lạnh lëo và cuong loan trong cá
tính của Sông Ðà duge miêu tä chi tiết trong thiên
tùy bút đéêu xuất phát từ một tâm hôn yêu cái dep,
hung thu voi nhung cam giac manh, vói su hùng vi
của thiên nhiên miên søn cuóc; đóng thời, đó con là
bieu hiện của một niém say mê, phán khích khi băt
gap những nét dęp hoang so mang dâu đó trong nó
mot nét "hoài cố" vang bóng, song hành cùng một
nét dep dang chuyến minh đế hòa nhip vào con
ngroi lao động vùng Tay Bác, cùng phát triến cuộc
song noi dây.
Nhung cong hiến cûa Nguyěn Tuân trong nén văn
hoc Viet Nam hiện dai, đậc biệt là với thế loai tùy bút
dã làm cho ta nhận ra và thâm thia: "Không biet
ching nào mói lai có một nhà vän nhu the, một nhà
van mà khi ta goi là một bạc tháy cùa ngón
ta
khong hê tháy ngai mięng, một nhà van dộc dáo vo
Song mà mði dòng, mõi chù tuôn ra dáu ngon bút dêu
nhu có đóng một dâu triên riêng" (Anh Ðúc). Một "dau
ti
trien" độc quyén Nguyěn Tuân
-
một nhà vän uyên
35
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
bác tài hoa, không phai lăn, không nhòa mò; một nhà
"chat huong"
vän luôn hết minh với sú mênh trao
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vãos nghiệp, luôn khao khát đi tim cài hay, cái dep
da mang đến cho ngudi dọc những trang văn đây ấn
tugng va thám duom tinh yeu que hudng, dat nuóe,
gi
con nguoi Việt Nam.
2.2.
Diu dàng một Ðà giang - Sông Ðà trü tinh.
Nhung trang tùy bút
"Ngruoi
lái
dò Sông Da" dã
nhuóm màu phong suong cûa một nguoi lữ khách
ngugc xuôi trên dông sông chữ nghïa. Hăn rôi, "tung
termes dans la phrase có cái chât uy nghi chung cùa
hinh thúc nhu cái dinh ba chân cao dat truóc sân
rong" mà Nguyěn Minh Châu nhân xét, ta tuöng nhu
dòng nuóc và thác đá Sông Ðà
trong trang tùy bút đã
roi ra từ tâm hón của một nguoi có chí phieu luu,
một nguôi "xê dich" đôi chân và "xê dịch" cà những
nhip diệu trong câu văn của minh. Chính böi diéu đó
dã tạo nên những "độc chiêu" ngôn ngữ với câu văn
mang nhip diệu dón dâp, kích thíich, một "nhip điệu
nang" khi miêu tä tính cách hung bạo của con sông
doi lập vói su "bệ vệ và uy nghi" đó là tiếng hát ngân
nga, êm diu và yên lành của dông sông trữ tinh, nên
tho nên mộng, dệt nên một chữ tinh da diết trên
dong Dà giang
CÁugnang
nwan
Thudng Thúo Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
36
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUe LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Ta dã
tng khiëp đàm truóc những cái hút nuóc sâu
thàm, xoáy nhu' xoáy sâu vào tâm can ngudi ta cho vð
vun thành nhiéu mánh. Ta đā từng so häi truóc
những cái vách đá dumg đúng nhu tuong thành uy
nghi, ta dúmg đó nguóc lên một ki quan Tây Båc dep
vô ngán cûa dất nuóc. Ðā tùng nhu thë, ai tng càm
văn Nguyěn Tuân đêu bị cuốn theo những dòng miêu
tà nhu thuật lại một bộ phim diện änh có nhiéu cănh
hành dong ruc lia. Nhung đó cũng là cuón phim rất
đoi tho tinh, bới cái vè đåm thảm của Ðå giang cu
tuôn dài tuôn dài trong tùng con chữ, và ta thật "lāy
làm sung suóng" nhu nhà văn Thach Lam từng nói:
"Nguoi ta lây làm sung suóng khi tháy mot nhà văn
kinh trong và yêu mën cái dep, coi công vięc sáng tạo
là công việc quý báu và thiêng liêng'.
Tuong nhu trong văn Nguyën Tuân chi có những gai
goc, độc và la của chữ nghïa, nhung dến vói Ðà giang,
cåm húng läng man đā träi dài trên trang viết, ngăn
cách luông chữ thành hai phe doi lập: hung bạo và
tru tinh. Su tuong phân đoi lập áy, su xù xì hiếm trð
cûa dong sông hung bạo đã tôn lên nét kiêu diëm, mî
le và hiên hòa của chính nó ô khúc ha nguôn. Hinh
tuong con Sông Ðà vói nét tinh cách trü tình hiện
lên đau tiên với góc nhin tiừ tàu bay và hinh ành
"Sông Dà tuôn dài tuôn dài nhu một áng tóc trü tinh,
Thuong
37
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
dau tóc chân tóc ân hiện trong may trõi Tây Bác bung
no hoa ban hoa gao tháng hai và cuôn cuon mù khói
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
núi Mèo đot nuong xuân". Ta nhu đugc cùng nhà văn
la dà trên khoảng không xanh bao la áy, nhin xuöng
mat nuóc xa xa, tháy Sông Ðà ở đoạn này đā trút bo
vo bọc của con thûy quái hung bạo mà hóa thành
nàng tho kiêu diëm, xinh dep và mang nhiėu mông
mo. Hai nét vē tuong phan nhu su đói lâp cûa hai tinh
cách ta timg båt gäp trong Sóng:
"Dủ dội và dịu êm
On ào và lang le"
Nhung nàng Ðà giang áy liệu có đang yêu ai? Nàng áy
phài chăng đa yêu con nguoi lao động miên Tây
son cuoc này? Vi yêu nên lám lúc muon thừ thách,
muon gân minh lên đé låm ra biët bao con dói, nhung
sau khi thir lòng nguòi, Dà giang áy lai mém mai
xuóng, diu dâng xuống nhu e lệ một lði xin lới. Dó là
ve dep của hinh dáng con sông, tiừ søi dây thừmg
ngoàn ngoèo đến dáng hinh của một nàng tho vói
voc dáng thuót tha yêu kiêu. Câu văn dài cûa Nguyén
Tuân voi nhip điệu nhę nhàng nhu một dài lua óng
ánh mém mai, nâng niu su liên tuong so sánh dộc
nhu áng tóe nguoi thiéu nữ
Diep ngữ "tuôn dài tuon dài" lién mạch cùng vói dau
ngåt duy nhát trong một câu văn dài đã góp phán
dáo: con sông "tuon dài"
eng
kgnnwan
huóng Thto Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
38
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC LINH
dien tà dộ träi dài bất tân của dong sông. Tai Việt
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
hành
Nam,
trinh "xê dich" bón bế của dòng sông đặc
biệt này phäi đi qua các tinh Lai Châu, Ðiên Biên, Son
La, Hoa Binh và nhập vào sông Hông ô Phú Thọ. Trên
con duong dài ấy, nàng thiếu nữ tim thay những
ngudi bạn täm giao, những nguoi đā công nhận nó 8
cà hai nét tính cách dđộc đáo, thú vi. Vä nguói ban
tâm giao của Sông Ðà, chính là Nguyěn Tuân. Bàng
tat cà tâm tinh dành cho con sông dịu dàng ở quäng
này, nhà văn chọn gin một loạt thanh bång vão cāu
văn nhu råc lên nó một mùi huong thuån khiét của
tinh dáu hoa cò tu nhiên, thoang thoàng nhę nhàng
trong lòng độc giä. Trên áng tóc trữ tinh ấy, những
bông hoa gao đö, hoa ban trăng thi nhau khoe såc
nhu chiéc trâm cài ruc rô trên mái tóc suôn mêm.
Den Tây Bac, nguôi ta không thé ngăn lòng minh
thon thúc bõi såc hoa ban trång tinh khôi giữa tròi
mây xanh muót. Hoa ban gån lién vói truyén thuyét
của nguoi Thái, nhắc nhó vê một ngudi con gái tên
Ban xinh đęep, nêét na và hién dju vói giong hat lam say
dåm lồng nguoi. Loài hoa thanh tao vói såc trång yên
lành ấy dang diếm tô cho "áng tóc" Sông Ðà thêm
phan yên å; nhung trong cách phói màu tinh të cûa
Nguyn Tuân, săc trång cûa hoa ban đuoc hòa cùng
màu đo của hoa gao tháng hai, tạo cho "däi lya" Sông
Dà vùa có sụ co duói nhip nhàng cüa vê tho mộng,
huyen åo, vùa có su tuoi tăn ruc rõ của såc hoa.
Trong khoånh khác "tháng hai" áy, nhà văn đugc đắm
Thudng
39
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUCc LINH
chim trong làn khói núi Mèo dot nuong xuän, "cuón
cuon" vào su ám áp của bàn làng, của con nguði, của
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dóng sông. Dâu đó trong täm thúcC nguoi dọc, câu ca
dao vé cånh dep Hó Tây nhu hiện vé đóng diệu:
"Mit mo khói toả ngàn suong
Nhip chày Yën Thái, mdt guong Täy Ho'.
Làn khói suong của Tây Båc hay Tây Hó đéu mang
theo nó một vè dep huyèn åo và vuong văn lông
nguoi. Chi vói những dòng văn miêu tä hinh dáng
Sông Dà, nhà văn đā chứng minh tài năng trong việc
dung chữ và såp xếp các khối hinh, khối chữ nhu một
nguoi dã lập ki luc vói khối rubik nhiêu måu. Hinh
änh áng tóc trữ tinh vói độ "tuôn dài" óng muot, với
sác trăng tinh khôi và diếm nhấn đô ruc cûa "chiéc
trâm" cài trên mái tóc, vói làn khói van vuong vào câu
văn nhu tao ra một khung änh tho mộng trong khói
suong Tay Båc. Duông nhu, kê că khi ta khóng phäi lä
mot hoa si hay một nhiép ånh gia, thì trong tâm trí ta
van nhin thay một búc tranh, một khung ånh mộng
mo yên binh, nhung có lë, su yên binh ay là su yên
binh dặc biệt nhát trong những áng văn của Nguyén
Tuan. Boi lë, trong tùng loi văn, nghïa chữ cúa tùy
bút, su đan cài gắn két giua thiên nhiên và con nguoi
hiện lên thật rõ rêt. Những làn khói núi Mèo đot
nuong xuan của con nguoi Tây Băc cùng vë nên tho
Churnrang
nwan
Thudng Thio Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
40
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUe LINH
cua con Sông Ðà càng làm ta tin ràng: Nhà văn đã đặt
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vào quan niệm văn chuong của minh một diếm nhän,
trong do, cai dep khöng côn lå những cái dęp cù xua,
don dộc mà à dây, cái dep đâ trò nên gán güi, thân
quen và ám áp. Ta không còn câm nhân đuoc sy lac
lõng của con nguoi trong trang vàn "Vang bóng một
thot", mà nét hài hòa, găn két vói thiên nhiên cûa
nguoi lao dộng Tây Bàc đã chinh phuc trang tùy bút
"Nguoi lái dò Sông Da" cüa Nguyěn Tuân.
Mái tóc nàng Ðà giang làm bùrng huong såc, làm xao
động cå đát troi Tây Bắc xa xäm. Dáng hình mi lệ áy
dã duoc diém tô bàng màu såc biến ào của sác nuóc
Sông Dà. Nhà văn dã từng khát khao "di tim cải thú
vang cùa màu såc sông núi Tây Bác" và ông đã båt gåp
nó, ông "nhin say sua làn mây mua xuân bay trên
sông Dà', nhin thăy nuóc Sông Ðà mang måu xanh
ngoc bich, "chit khóng xanh màu xanh canh hén cua
nuóc sông Gâm, sông Lô'. Cái såc điệu xanh ay mang
ve thanh trong, sáng trong và xanh biéc nhu chua
timg có ai vän đục. Trong tam thuc cua nguoi
phuong Dông, màu xanh đại diên cho sức sóng, su
tuoi tot, phát triến, hy vong, thuận hòa, tuoi mát.
Cam giác và nhận thúc vé màu xanh thuðng lå biéu
hiên của những tinh câm sâu läng, nhę nhàng và tinh
khiet. Vi thé, khi băt gåp såc xanh ngoc bích trên
dòng Dà giang, Nguyěn Tuân dā "nhin say sua" nhu bi
hudnY
41
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
cuon vào một thé giói trong lành yën á må mùa xuán
Song Ðà dã mở ra. Niém yêu ay mang theo một
trên
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
chút thiên vị không hê kin đáo nhung khiến nguoi ta
không tài nào giân dôi duge! Phâi chăng, ở dâu đó,
såc xanh canh hến của nuóc sông Gâm, sông Lô dang
thám ghen hòn với su so sánh đáy uu ái dành cho
Sông Da? Qua những nét so sánh áy, nguði đọc càng
tram tro thán phục truóc một thuc tài: tài ð viëc
dung câu, phoi chữ và cái tài trong việc ki luöng quan
sát ting noi mà nhà văn đă di qua. Anh "nhin say sua"
dugc tiép noi bàng một ánh måt nhu phá tan bâu troi
dé tim kiếm những dụu báo trong sác nuóc Sông Dà:
"Toi dä xuyên qua dám mây mùa thu mà nhin xuóng
dong nuóc sông Ðà". Mủa thu, nuóc Sông Ðà "hu liu
chin do nhu da mät một nguoi bâm di vi rugu biūa, li
lù cái màu đô giân dù ð một nguoi bât mân buc bội gi
moi do thu vé", một måu đó bám không tim tái nhumg
cüng không nhat phai, một måu đô chin hóng pha
khúc thuong nguôn hiện lên
độc dáo qua một phép so sánh rat "Nguyén Tuân'.
khiến nhip điệu câu vän tro nên
Diêp ngù "lit
sác phù sa màu mô ð
li
châm chap và pha lán su nặng né vói những chữ
mang thanh tråc ở âm vục thap: "rugu"', "gian", "buc
boit".
yc
Cùng với đó là
st két hop
cûa thanh trác ô
âm
cao nhu '"ruou bùa"', "giân dil", "bat mân" dă thể
hien duge sy tiêm tàng cûa nét hung bạo vuong đọng
trên dòng Sông Ðà vào mùa thu, khi lóp phù sa dày
LAunbang
wan
Bn
Thuóng Thio Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
42
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
tói 60 mét của Sông Ðà đã hóa thành sác màu đo
ruou ay và https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
từng khiến Pháp lác đâu ràng: "Sông Dà
bat tr". Qua câu văn miêu tä såce nuóc, Nguyěn Tuân
da lam noi bat duge nét trữ tinh tho mộng của dông
nuóc xen lăn su dữ dội ngàn đoi của con sông Tây
Bác "näm năm báo oán, ddi doi dánh ghen" này.
Nhung giot suong sóm quý báu mà Nguyěn Tuân đä
git lai cho trang tùy bút của minh đến hiện tai, ngoài
khà năng biéu dien ngôn từ sáng tạo, còn là linh hon,
là tinh câm mà ông dã dành cho dòng sông. Ta văn
thay dep nhiệm màu một "con Sông Ðà gøi cm... nhu
mot co nhân" qua góc nhìn của ngudi đi rung lâu
ngày gap lại Sông Ðà. Nguði lữ khách tung hoành
trên rng già suốt ngày tháng, våy mà cánh ring
xanh mut mát không làm voi đi noi nhó của ông
dành cho con sông diem lệ, trữ tinh này. Con sông
duoc nhân hóa nhu mộot cố nhân, nhu nguði bạn cū
bao dung và thấu hiếu, đé rôi nguoi di xa văn luôn
nhó dến càm giác thoáng dâng, dě chiu và tuoi mát
noi dòng sông mênh mông. Nhà văn đã quan sát và
doi theo con sông ô nhiêu góc độ, từ tàu bay đế nhin
thay dáng hình và sác nuóc, từ doc núi đô xuóng vói
diem nhin cân cảnh dë ngăm con sông buông minh
giữa năng chiéu. Cái nång ám áp vui đủa cùng dông
nuóc rói ánh lên vë "loang loáng nhu trë con nghich
chieu guong vào mát minh roi bô chay". Hàn Mac Từ
aamAp
43
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
tung nhin ánh trăng soi chiếu trên một dong sông vậ
tuônhttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dông thi càm: "Thuyén ai đậu bën söng träng
dó/ Có chð träng vé kip tói nay?" Côn vói Nguyén,
ông văn kiêu hänh với loi liên tuông so sánh không
lan vào đâu của mình. Cái ánh sáng "loang loáng" áy
chi có trong văn Nguyen Tuân và cách so sánh nhu
tré con nghịch guong ay chi có trong tùy bút nà
Nguoi doc de dang hinh dung ra cam giac me say khi
dúng trên núi cao nhin xuống mặt sông lâp lánh ánh
mat trôi một màu năng tháng ba, su láp lánh đủ súc
lan toa niêm vui cho cố nhân lâu ngày găp lại vøi bao
hão hức, bón chón khôn tä. Câu tho Ðuöng thi có
diến của Li Bach: "Yên hoa tam nguyêt há Duong
Chau "Giüa mùa hoa khói, Duong Châu xuoi dóng"
gøi cho nguoi đọc câm giác bâng khuâng yêu nhó
dành cho những dông nuóc mém mại trong cau vän
Nguyén Tuân. vë dep của Sóng Ðå dđā vugt ngàn cách
của không gian và thöi gian, ngugc vé thë giói Ðuong
thi vói nét cố kinh u huyén. Truóc Cách mạng, nhà
văn vói một "tam lòng An Nam" huóng ngôi bút vé
phong kien đä vào độ suy tàn, một thế he
"mot thoi
nhà Nho buón tùi thay minh là nhūng kè chọn nhám
thé ký, tim vé một thói vang bóng dé nói ra het
những chát chúa, những nét u hoài trong tâm khảm.
Sau Cãch mang tháng Täm, nét chuyén minh của nha
vän găn voi niém lạc quan và say mê vói su đôi thay
phát trién của thiên nhiên, đát nuóc, con nguði.
k
ugen bang
SnwaN
Thuóng Thuo Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
pHAM TRUC LINH
Nguoi doc không
côn thấy nét buôn u tịch trong các
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tác phâm cûa tùy bút Sông Ðà, nhung vói cot cách
của mot con nguoi "thich thú nham nháp, nhán nha
thuong thúc" những hoài niệm, Nguyěn Tuân văn kí
gú vão trang van ván tho có, dién tà đuge nét dęp cô
kinh, u huyèn cüa dông sông. Câu vän tiếp theo khiến
ta hinh dung đến một khu vuon cố điến có cánh
buóm, có con sông và nguoi lữ khách đám chim ánh
ma: "Bở Sông Dà, bai Sông Ðà, chuon chuon buom
buom trên Sông Ðà' Câu văn vói liên hoàn chù ngữ,
tuyêt nhiên không có vi ngữ nhu không có sy kết
thúc nào dành cho vè dep cüa Sông Ðà. Cánh chuôn
chuón chao nghiêng, những đôi buóm khoe såc tiừ bő
sôong đến bâi sông trên Sông Ðà. Nièm vui của một
nguoi di rùng lâu ngày vé gap lai cő nhân càng thêm
mänh liet, say mê và phan khích. Niêm vui áy khôi
đau tiừ cái ánh náng chieu loang loáng trên mät sông.
từ việc nhăc đến trè con đùa nghich, dến hinh änh
nhng cánh chuôn, cánh buóm bay dày, bay kin trên
sông. Tat cà hinh ånh xuat hiện trong đoạn văn này
mang theo mot nụ cuoi, một tam lông khao khát,
trong doi và yêu mén đến tột cùng cûa nhà văn dành
cho "nguoi bạn cữ, cho con sông dä gån bó với minh
suot chuyén đi thuc të đáng nhó. Ðó tuyêt nhiên đā
không còn là su bạc bēo của những än tinh nặng lời
the thot, roi phó mặc, rôi quên di vói nguôi "ban lệch
tuoi" trong "Chiéc lu đong mát cua"' năm 1941:
Thueng
45
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
v
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Có nhän
Mot vet khói nhat trên lu đong"
"Kë bạc tinh, bạc bạn" khi dung truóc su khón khố
trên giuong bênh của bạn minh đä nghi: "Néu cái
song cua ông đã có nhiéu buói giúp vui cho tôi thi suy luận ve
tinh tinh - cái chét cùa ong
Thong Phu văn không làm gì cho toi khác dugc hon là
binh than, mac dâu chúng tôi phâi nhan nhau là tri
ky". "Co nhân", "tri kj" - nhüng từ thiêng liêng ngoi
ca sy tâm giao thấu hiếu cao dep giữa hai nguoi bạn
lai tro thành noi bac bēo o ho. "Vet khói nhat" trong
tam lòng của nguoi can tinh đã không còn lanh lêeo
khi Cách mang đén, mang theo su dói thay, bién
trái lai voi lói
chuyén de mói nguöi tim ra "nàng hạ" của riêng
minh. Cách mạng tháng Tám thành công, nhūng năm
dat nuőc cùng tien lên dụng xāy chù nghia xä hội,
nhà vän đã hôa minh để cåm nhận su gán kết tuoi
dep của thiên nhiên và con nguoi, đó là lúc từ
"co
nhan" duoc hiện ra đúng đán vói tất cà truông nghia
cao dep cùa nó trong trang văn Nguyën Tuân. Do
chinh là buóc chuyén đáng trän trong, di từ thé giði
của cái "tôi" đen thé giói của cái "ta" - "Tù chân troi
Chugnbang
Bnwän
Thuong Thuo Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
mot nguoi đen chân
Eluya).
trôi tät
ca" (Nhà tho Pháp P.
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Mach vän trong tùy bút tuon chày theo dong cåm
xúc hân hoan, câu chữ thoài mái tuôn ra trang văn
nhu vùa nhap can chén say nóng "Chao ôil trông con
sông, vui nhu thay nång giòn tan sau ki mua dâm, vui
nhu noi lai chiêm bao dist quäng'. Thán từ "Chao ôi"
bat lên that bất ngò và thú vi! Ðó là su bất ngò bôi
niem vui của că dôi ban con nguoi - thiên nhiên, nhà
van và dong sông cő nhân trong ngày gåp lai. Nhữmg
so sánh hiện ra dôn dâp, lấp đây trang văn bôi một
niem vui, niêm phán khich, hân hoan lan tôa. Danh tiừ
"náng" lai di cùng vói tinh tir "giòn tan", một ánh sáng
vo thé không có khối hinh ro dạng lại kết høp vói
thanh âm rau ráu, dë võ thành nhung mánh vụn. Su
két hop đậc biệt và "phi ly" nhu chính nhà vän đã nói
vé phong cách của minh trong cuộc trò chuyên vói
Giáo su Nguyën Ðăng Manh: "Viet vän phâi có tinh
than khoa hoc. Song có cái genre merveilleux, genre
fictif. Ai chå biet quà dđát xoay quanh mät troi. The mà
bao doi nay văn viêt mat troi moc, mät troi lạn mà cu
phäi thùa nhận trong vän hoc. The dáy, có cái rát phi
ý mà van ton tai'" Su "phi lý" trong câu vàn không đà
dão và phů nhận khoa học, må nó mang den một
dang cảm nhận đặc biët của con nguöi khi dông cảm
xúc manh liet đang tuôn chày và chuc trào trong tâm
47
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
vé xúc cam, máy ai lý giäi nó tận tuðng nhu
một nguyên lý? Nhung vói Nguyén Tuán, moi càm
tri. Nói
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
xúc déu đuoc hinh dung rõ món một vói su nói két
các câu chữ tuong nhu phi logic nhung lai cuc tà
khien nguoi đoc nhu đuge "lây lan" thú xúc căm tuyệt
voi dó. Hinh änh đoi lập "näng gion tan" vä "ki mua
dam" tạo ra một cung bậc đặc biệt khi dien tă niém
vui gap lai Sông Ðà của nhà văn. Anh năng giòn tan
dút khoát, mąnh më äy đä dùng hét súc manh dé xua
tan su am u, lạnh lēo của ki mua dám noi dây. Niém
vui ay duoc dáy lên dến cao trào khi nhà văn tiếp tuc
viet: "nui nhu nøi lại chiêm bao ditt quäng'. Ta tur hoi
long: Có giác chiêm bao dep đë nào diën ra må ta đã
timg muón nó két thúc? Nhung mộng dep luön dé
tan giüua giãc, thuc dây chi thây tiec nuoi vésu tron
ven của con mo. Nhà vän nhu dùng tat cå su tháu
hieu vé tâm lý con nguoi, hay những so sånh lien
tuong áy chính là tråi nghiệm đáng nhó của ông.
Niem vui khi găp lại cő nhân sánh ngang với niêm vui
dugc "noi lại chiêm bao diút quāng" - say mê, khát
khao, tân cing! Phép diệp "vui nhu" dăn dăt nguròi
doc theo tieng cuôi của nhà văn, tuong tu giac chiêm
bao đugc nhin ngăm dòng sông trữ tinh - dòng sông
"dàm dàm àm ám", läng lë làm một "có nhân" diêm
tinh cho doi nguði đi xa tro vė, gån bó vói con nguði
tinh nghia, thůy chung. Những nụ cuoi say đăm trong
cánh chuón chuôn bay nghiêng,
trong cánh buóm
Liuenleang
wan
n
huóng Thte Sáoh
48
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUc LINH
vį tinh trong veo của một cố nhân,
tha thiet, trong
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
mot tinh nhân, một tri âm tri ki mang tên Sông Ðà di
vào lòng ngudi dọc, ta dă trở thành một kë đăm say
vói con sông "choc dju dàng dáy, roi chôc lai bån tinh
và gát gông" này.
Nguoi trôi thuyén trên sông phía ha luu nhin ngåm
dòng Sông Dà hiện lên trong tàm má, läng lë một
ve dep qua cåm quan thoi gian cûa quá khú: läng to
và hoang so. Câu văn sáu chữ vói sáu thanh bàng đua
nguoi doc phiêu bóng vào giac ru êm yên binh:
Thuyen tôi trôi trên Sông Dà". Con thuyén chô nguoi
lữ khách, chô cå những êm dém cûa cõi hoang so
váng läng noi đây. Su độc đáo nhiêu bí án trong ngôn
ngữ tài hoa của Nguyěn Tuân luôn khiến nguoi đoc
thán phục và ngð ngàng, câu vàn tuöng nhu nhę
nhàng dến yên å lại dung chứa cà một chiéu dài của
thoi gian và chiėu rộng của không gian: "Hinh nhu tù
doi Li doi Trân đoi Lê, quang sông này cüng läng to
den the mà thôi". Thoi gian quá khứ từ các triéu dại,
ljch sừ của những buôi đâu dung nuóc và giữ nuóc
hiên vê trong tâm tuong nhà văn khi nhin ngåm dòng
nuóc läng trôi của Sông Ðà, một vë lặng tò nhu "Máy
tràm năm thap thoáng mộng binh yên" trong "Bên kia
sông Duong' của Hoàng Cám. Tinh từ "lang to" đugc
lap lai cùng phép so sánh độc đáo: "Bò sông hoang dai
nhu mot bo tiên sû, bò sông hôn nhiên nhu một nõi
huony
49
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
tích tuoi xua" càng làm nói bât vè den
so và hóng hoang của doi bo sóng Ðà. Néu
nguyên
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhu nièm vui gåp lại cő nhân Sông Ðå dugc nhà vän
thể hiện qua phép điệp "vui nhu" thi đến đây, từ bi
sông" đugc lặp lại và đi cùng với cáu trúc sóng đôj
niem
cô
của tính cách "hoang dại" và "hón nhiên", của su so
sánh "nhu một bò tiên su", "nhu một noi niêm co tich
tuoi xua". Trong cáu trúc của các câu văn so sánh là
một niém yêu và su dâng trào cåm xúc của nhà văn.
Boi nhu nhà vän Bùi Việt Thång dā nhận xet: "Nnip
dieu văn/tho chính là ánh phàn "dieu tâm hon" cùa
nghệ si ngőn tul.. (.] Diệu hón nào thi sàn sinh ra cấu
trúc văn/tho áy". Vói phép so sánh độc đáo và nhip
dieu dãc biệt trong câu văn eủa minh, Nguyěn Tuân
dã dùng không gian đế gøi mo thði gian, tăng sức goi
hinh, goi câm cho câu vän nhung không hé làm voi di
chát tho huyèn bí vuong vän noi hoang so, läng tò ây.
Nhang từ ngừ "bð tién sừ', "có tich", "tuóới xua" hội tu
co
trong cùng một câu văn đế nâng tính huyén s,
xua và goi lên một căm giåc trong lòng nguði dọc, dó
là cam giác dugc cùng nhà văn ngugc vé thuô hông
hoang xa xôi bí án. Trong truong nghīa của danh từ
"tuói tác", ta thuðng bät găp "tuói trë", "tuói già'", "tuói
xanh".. cho dến khi nhin thay "tuoi xua' của Nguyěn
Tuân, ta chot hiếu: "tuói già'" là du báo cho su két
thúc của kiép nguòi tråm năm, nhumg "tuói xua" la
chính là một quāng đôi nghin năm có lë. Dòng Sõng
uen Mng
wan
bn
Thudng Thio
Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
50
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
Dà dã mang một "tuoi xua" nhu thë, chúng kiến từng
qua nhung ván luôn giữ lấy nét tinh cách
triéu dai dihttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
riêng biệt, độc đáo trong su hoang dai, läng to của
minh. Tuong nhu the giói ón ă ngoài kia đã bô quên
noi chón này, khiến Sông Ðà văn là nàng tho luôn giữ
cho minh một nét hôn nhiên hoang so nguyên thûy,
tînh läng và im ång.
Câm quan thời gian dua nguời doc tro vé vói nét dep
của hien tąi, một nét đep đây súc sóng với thäm thue
vat xanh mát, trong lành: "Một nuong ngô nhú lên
máy lá ngo non dau müa.Cô gianh dói núü darng ra
nhung non búp". Nuong ngô bên đôi không phô vè
gáy xo của những lá ngô già cuói độ mà chọn gåy an
tuong vói nguoi lữ khách bàng "máy lá ngô non dáu
mua", khién lòng nguoi không khði bâng khuâng.
Những "ngô non", "nõn búp" là su khôi đâu của một
hành trinh lón lên, su non to "dâm chôi này lộc" ay
mang trong nó một súc sőng căng trån, một mau
xanh trù phú, thanh khiët, tuoi nguyên. Hinh ânh con
nai con hố xuát hiện o đá bò sông dung vách thành
vói những màn nhày vọt giữa hai bở dáy mạnh më đă
nhuong lai cho sụ từ tőn, chậm räi trong khung cånh
"tan huou cúi dåu ngom búp cô gianh däm suong dêm"
quäng sông läng tò này. Tüng câu vän của Nguyěn
Tuân đeu mang một khói hinh, một dáng vóc sinh ra
chi dé riêng dành, chi dé đặc tă cho ý nghî mà nhà
aama
51
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
van gûi găm, đó chính là ý tinh, ý
mot "nhà văn vê hinh dung til".
tữ và tái hoa của
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Trong truyện ngån "Huong cuoi'", Nguyén Tuân
viết:
"Trong cai vuðn cây nhö, trong dam có cay xanh ròn,
nhung buới sóm tinh mo và nhûng buói chiéu tàn
nång, nguoi ta thuòng tháy một ông già lõng mày bac,
tóc bac, râu bac, mãc áo lông trång, lom khom tia
nhung lá úa trong dám lá xanh. Cu Kép nguyên dem
cái quang đời xë chiéu của một nhà nho dë phyng su
lü hoa thom cô quý", "xuýt xoa nhu có ngudi châm kim
vào da thit minh" khi có nguði đụng mạnh vao nhung
chậu hoa Mặc lan mān khai mùng một Tët; côn vói
khach Söng Ðä này, ông nguyên dem tät cá
nguoi
tám long và tài hoa của minh đế phung su cho thiên
nhiên dất nuóc, viết tiép nhung màu xanh non thanh
lt
khiet của tng noi minh di qua. Phâi chăng, nhà vän
cüng mang niém xuýt xoa truóc "hoa thom co quý"
của Tây Bác noi Sông Dà, khi màu xanh của nõn búp,
của co suong gianh hay lá ngô non đâu mủa đā luu
mang hoi tho của một cõi quá đði êm đêm và nên
tho? Ðång sau những căm nhận vô cùng tinh të là
tâm huyét và niém yêu của một nguði nghê si täi hoa,
uyên bác đã hòa minh vào thiên nhiên cùng mây troi
non nuóc sông Ðà.
uenang
nwan
Thuong Thúo
Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
5
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRÚe LINH
Buc tranh thiên nhiên trữ tinh nối bât lên hinh anh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
"con huou tho ngo ngáng dâu nhung khöi áng co
suong", chäm chú nhin nguôi lữ khách "lu lu trôi trên
mot müi do", cất tiéng hôi nhà vän "bàng cái tiéng nói
riêng cùa con vat lành": "Hõi ông khách Sông Ðà, có
phài óng cung via nghe tháy một tiêng cói suong?. Có
le o noi đây, thiên nhiên làm chů vè đep của chính
minh và con nguoi chi đóng vai trò là một "ong
khách" thuong ngoạn cái đep. Giác mộng của "bò tiên
sif" khép lai, càm quan vé hiện tại đi qua, chuyén dến
giac mo vé một tuong lai huy hoàng của vùng Tây
Båc qua tiéng côi tàu kì
diệu.. Tiếng còi báo hiệu
doàn tàu së lên Tây Bac để xây dung quê
huong, bõi "Tây Bác xua kia ngút ngàn dau thuong
bao nhiêu thi ngày nay cūng vô cung trién vong bay
nhng
nhiêu..." (Mùa uân trên Tây Bác, Nguyēn Tuân).
Trong mộng tuong có nhiėu say mê: "Chao oi thay
thèm duge giat minh vi một tieng coi xúp lê của một
chuyen xe lua đàu tiên duong sát Phú Tho- Yên Bái -
Lai Chau' Niêm say mê áy khiến nhà văn liên tuong
den tiếng nói của con vật lành trong một thé giói yên
lành và thuán hậu vủa thoát khôi khói súng cüa cuộc
chien tranh, trá lai su yën binh vón có, thöi thüc su
phát trién và tiến lên.
NEu nhu trong truyện ngàn "Hai dúa trë", nhà văn
Thach Lam bày tô những khao khát vè tuong lai, ve
Thuon
53
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
ánh sáng của đoàn tàu mà Liên và An luôn mong chà
vé ánh sáng cho cuộc doi mði nguði ö phố huyện, thi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
trong hinh tuong Sông Ðà, Nguyén Tuân dù yêu cái
hón nhiên của con sông, trän trong nét lang tó hoang
so von có của nó, nhung cüng đóng thöi - với một
nguoi tùmg có một niém yêu mến dến thành kinh
nhüng gi gån bó säu xa với hón cot và tinh hoa dân
tộc, muon luu giù nhu một báu vật trong di sån tinh
than của ông cha, Nguyěn Tuân -trong thoi đại mói,
hàn phåi chan chúa niêm mong môi nhin tháy thiên
nhiên có thé cùng con ngudi góp minh dyng xây dăt
nuóc. Nhà văn "thèm" ánh sáng của thời đại chiéu roi
đen đôi bô Ðà giang. Thông qua hinh ânh tieëng coi
Nguyen Tuân đã gừi khát khao đugc nhin ngåm su
doi mói và hiện đại hóa của Tây Bắc trong không khi
xay dung xã hội chû nghïa ô miên Bắc nhung nâm
1960.
Hinh anh "Dàn cá dâm xanh quäy vot lên mat sóng
bung trång nhu bạc roi thoi" làm cho khung cånh nên
tho, dep một cách sõng dộng - một vè dep trù phú
của thiên nhiên, tạo vật. Ðây duong nhu là một đoạn
phim duoc chuyén cânh một cách tinh tế từ tīnh qua
dong, tiừ khoång không trong lånh xuóng dòng nuöc
mát trong. Một câu văn giàu hinh ånh với su pha trộn
cua am thanh, måu såc, vừa goi tå såc trång, vừa tôn
len dang thon dai của đan cá dám xanh. Và ró,
Chusenbrang
nwan
huong Thúo Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUc LINH
"Tieng cá đâp
nuóc sông duôi mát đàn huou vut biến",
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhe nhàng thức tinh "ông khách Sông Da" trð vé với
thuc tai. Bàng nghệ thuật láy động tà tinh, ta có thế
nghe ro một tieng cá quăy giữta nhng binh läng mà
khúc sông này mang đén. Nhung phäi chäng đó cũng
chinh là khoâng lậng trong tâm hôn Nguyěn Tuân,
mot nhà vän tài hoa đã gác lại nhung kiêu bac vang
bóng của minh đé mo lòng đón láy những "vang dộng
cua doi", những thanh âm cüa cuộc sóng mói?
Sông Dà côn hiện lên trong vë đep gøi câm, trò thành
dong sông thi ca goi vêė bao nõi niêm luu luyến. Câu
tho cùa Tån Ðà vang vong: "Dài Sông Ðà bot nuóc
lênh bênh - Bao nhiêu cånh băy nhieu tinh" của "mot
nguoi tinh nhân chua quen biét" khiến ta nhó đến
mot tài từ Phó Súu - Mộng Liên trong truyện ngån
"Dánh tho" của Nguyēn Tuân, bôi "nhûng tip tho có
dién dugc rū lóp bui ngáu và ra khöi cái nip sách son
son", ru hón nguði vào cõi trong xanh, du miên vão
giac chiêm bao, hóa chat tho nhu thanh loc tâm hôn
càn coi, đé rôi nguoi dọc ghi nhó māi một "cõi tho
van trên mat nuóc song thu, tieng ngâm cùa câu tho
dugc cuoc hay thua cuộc đéu âm huông trên làn nuóc
lanh, thanh âm nghe trong trëo và du duong và thái
binh nhu tiëng vang của một hội tao dàn nào"... Câu
tho Duong thi của Li Bạch hay tiếng tho Tàn Ðà
mang theo chân tinh - chân câm gieo khäp trang tùy
55
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
bút, tháng ba hoa khói voi cảnh non nuóc
hữ tinh
qua ting câu chữ, di qua trang vān, ngâp dáy
tran https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tung täm hón thuðng ngoạn Tây Bàc và đây àp du ba
dong lai.
O cuoi quäng này, Ðà giang mang täm trang "timg lo*
"nhu dang nhó thuong nhüng hòn dá thác xa xôi de lui
trên thugng nguón Tây Bác". Một miên thuong nhó ùa
vé, dáy lên trong tim ta những nhip đâp xao xuyén
den la! Dó 1là nhip đâp của su sóng, nhip đập của tinh
yêu thuong chan hòa dành cho dat nuóc, quê huong.
Sông Dà biét nhó biêt thuong, su gån kết của khúc
sõng hung bạo ð thuóng nguón và cănh nën tho noi
ha nguon dã hôa cảm xúc vào câu văn. Nguyën Tuân
dã tråi lòng minh vói dòng sông, hoá thân vào từng
dong chày dé lång nghe và xúc động. Cách dùng ti,
cách miêu tà của ông đä thói hôn cho moi vật noi
dây, khiến tat cà déu mang linh hón riêng, vè dep
riêng: "Con dò nó minh chay buom vat, "con dó duöi
én thát minh dây co diến." Nguyēn Tuân nhu đang
mo lóng và lång nghe thiën nhiên, lång nghe chinh
minh, canh vật và con nguoi gån quyên với nhau
bàng một chất kết dinh mang tên: tinh yêu - yêu
thiên nhiên Tây Bác, yêu sông Ðà, yêu Tổ quốc và yều
con nguoi Vięt Nam. "Con sông nhu dang láng nghe
nhung giong nói êm êm của nguoi xuôi", chò ngày
chuyén minh dé cùng con nguoi dụng xay que
ÁUKAAang
wan
bn
Thuong Thuo
Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
56
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
huong, bôi ".. Tây Bác đêu dang ra hoa, dang ngâm
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
hat dang ket quà, nhûng trái những quà xā hội chủ
nghia" (Mua xuân trên Tây Bác, Nguyēn Tuân).
Láng két o những phiën đoạn miêu tà dòng sông tho
mộng là một cái tôi trû tinh giàu xúc câm, giàu suy
tu truoc vê dep cüa thiên nhiên, đat nuóc. Ði vào
trang viét cùa Nguyén Tuân là một bức tranh thiên
nhiên nên tho và xinh dep, là thế giói của nhūmg diệu
huyen khiến nguôi nhin ngăm cùng say sua vói tác
gia. Thông qua những lân cái tôi tài hoa, uyên bác và
giàu trữ tinh của nhà văn true tiếp xuat hiện, ta nhân
ra Nguyēn Tuân đích thục là một "nhà tho bị đóng
dinh trên cây thâp giá của vän xuoi" nhu nhà nghiên
cuu Mai Quốe Liên đä nhận định. Cái tôi giàu cäm
xúc của nhà văn đã tro thành điém tua cûa thế loai
tùy bút nghiêng hån vé trữ tinh, cho phép ông phóng
bút viét tùy theo càm húng, tùy cånh, tùy việc må suy
tuong, nhận xét, đánh giá, trinh bày; đóng thoi, bộc
lộ cam xúc, suy tu và nhận thúc, dánh giá của bän
thân ve thiên nhiên và con nguoi trong đó. Với dòng
Song Dà o quâng ha luu, löi kế của nhà văn thấm dam
chat trữ tinh, thấm đăm chấát tho và vuong van høi
tho của không gian tho: "Thuyên tôi trôi trên Sông
Da", "Thuyên tôi trôi qua một nuong ng nhú lên máy
lá ngô non đâu mua"; "Tôi đā nhin say sua làn mây
mua xuan... tôi dä xuyên qua dám mây mua thu...";
57
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
Nhung thanh bàng xuát hiện dày dậc tao ra một
ngumg dong cho cam xuc, dra nguöi doe
khoang
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cùng di trên dông sông êm đém, tho mộng cùng
những hoài mong dep dë: "Chao oi, trông con sóng
vui nhu.. chao ôi, thay thèm dugc giat minh..
Nguyen Tuân say mê miêu tä dòng sông vói tät cå su
tinh tế cüa câm xúc và băng một tinh yêu thiết tha
của một "tinh nhân", "cő nhân" dành cho thiên nhiến
"bo Sông Da, "bäi Sông Dà". Lòng nguðng mộ. trân
dông
trong, näng niu tu hào của nhà văn vé một
sông, một ngon thác, một dông chay đă tạo nên
những trang văn đep hiém có - ông xúng dáng lå một
cay bút dā in hản dáu triện riêng tài hoa bac nhät
trong nên vän học Việt Nam.
đi vé phía chân troi của cái
dep, Nguyėn Tuän chinh là nguði nghệ sī đich thuc
dành hon nứa doi nguoi dé khám phá, trân trong và
Näm muoi năm mê
mi
ngoi ca ve dep của thiên nhiên, con nguði và vë dep
cûa ngôn từ, của tiếng Việt. Nguoi doc dã gäp trong
tùy bút cùa Nguyěn Tuân nhûng liên tuong, so sánh,
hoán dy, án dy... giàu mý cảm, chân căm và häp dán
lòng nguði vói lői hành văn độc dão, sáng tạo cùa
minh. "Ong có mot von tù vung cuc ki phong phú, một
l6i hành van dộc dáo, tinh të và
cùa ong duièrng nhu chiúa đung
rât có duyên.
Câu vän
moi âm thanh, sác màu
cua cuộc sóng, hay nói cách khác
là su höa quyén cua
Chu
Bnwand
Thuóng Thuo
Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
58
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
pHAM TRUC LINH
họa, Nguyën Tuân xung dđáng là một bạc
tho ca, nhac, https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
thay cùa nghệ thuat ngôn tiù, một nhà vän độc dáo vo
song" (Tôn Thão Miên). Trong tùy bút "Ngudi lái đò
Sông Da", vói hinh tuong Sông Ðà ô hai nét tinh cách
hung bạo và trữ tinh, su kết hợp giữa chát trí tuệ sác
são và chat trū tinh đâm đà cùng kho từ vung phong
phú, sáng tạo bất ngò đā làm nên nét độc đáo riêng
biệt của Nguyēn Tuân. Su diêu luyên và tinh tế trong
chữ nghïa của nhà văn đä làm cho từng câu văn của
ông day såc màu biến ão, giàu súc goi tâ và gøi câm,
vua mói mė vùa thuân hậu, giữ gin và phát triến tiếng
nói ngôn ngû dân tộc. Trong tùy bút, dòng Sôngi
duge khåc họa nhu một "công trinh mi thuğt ki vi
tuyet voi của tạo hóa" băng von kiến thúe uyên bác,
tài hoa vê nhiêu līnh vục, cùng von văn hóa, văn học
phong phú, thể hiện su đổ sộ trong kho tàng tri thúc
của Nguyěn Tuân. Hai năm thue të ô vùng Tây Båc
xinh dep của Tó quốc, nhà văn đã quan sát công phu
và tim hiếu kī càng khi viết vë Sông Ðà, khác hoa một
cách ấn tuong vé về dep dữ đội, độc đáo của dông
sông o quãāng thuong nguôn và nét dep huyén ão, tho
mong của dông sông quâng ha nguôn. Trên dòng
sông chữ nghïa của thiên tùy bút, nhà văn đã tro
thành "nguoi lái đo" chèo lái con đò văn chuong cùa
minh đén bến bò của cái dep, ngoi ca vë đep kì vī cüa
thiên nhiên, đất nuóc và con nguoi lao động ô Tây
Bác månh đất vùng rèo cao khoác lên minh một
màu áo tràn đây súc sóng. Thông qua thiên tùy bút
Thudn
59
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
vi
vai trò
nguii tho
Tuân dãc biệt này, Nguyën
Hūuu), lâ nhà văn "suot đöi.
chü"
(T6
của
hoàn
kim
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Dep" (Nguyén Ðinh Thi) đã "
tim cái Thât và cái
không chi băng trái
chuyen, tâm tinh voi bạn đoc
bâng tri tuệ sáng öt
nghê si giàu câm xúc mà côn
lām, có học ván g
cùa mot con ngudi tùng trai, lich
tro
ve nhieu linh vuc, có tác phong nghien cúu diéu a
Ðúc).
tuong tân, ti mi" (PGSTS Hà Văn
"là
di
ti
Chuyen thuong ngoan Ðà giang khép lai nhung duvi
mà Nguyěn Tuân mang lai cho dộc giå s ván chậy
troi chan hòa trong lòng nguði đọc, nhu dòng nuóc
gn
sóng
sông Dà văn không ngung cuộn tråo những
trong lành nên tho. Câm on nhà văn vi đä mang tinh
yêu của ong dé dộc già cùng cam nhận và cùng yêu
nhu cách ông đã yêu Ðà giang tho mộng. Và tin ràng
o dâu dó, Nguyén
Tuän đā mim cuöi khi nhin thấy
Sông Dà hôm nay đang ngày càng phát trien, phục vu
cuoc song con nguði Tây Băc
nói riêng và cå nuóc
nói chung. Một uöc mø da qua sau
muoi năm rój,
nhung ván còn vęn nguyên vë dep của nó!
ang
Lhusen
nwan
huóng Thio Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
6
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
Hinh tugng nguði lái dò Sông Ðà
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
hoa"
ra
lái
trên dòng Sông Dà.
3.
một "tay
Vói tu cáách là chủ thế thâm my trong văn học, nhà
văn cán phäi có tu chât nghệ sī đậc biệt vói những
xúc cam mănh liệt, thâm nhâp vào moi đoi tuong
bàng một "con tim nóng hot", bàng tám long rộng mo
truóc moi vè đęp cûa cuộc sóng. Khi mở lòng ra đón
láy "nhüng vang động của dot", nhà văn xây dung hinh
tuong nhân vật băng chất liệu từ hiện thuc cùng vói
trí tuong tuong phong phú của minh, đúng nhu
Pauxtopxki đā từng phát biéu: "Trí tuông tugng là mot
däc tinh năm trong bân chát nguoi'. Chính nhô su tôn
tai manh liet của trí tuöng tuong đã giúp cho nhà vän
hòa nhip vào cuộc doi cüa hàng trăm hàng nghin
nhân vât khác nhau. Khi trí tuong tuong dugc cháp
cánh cùng tài năng quan sát tinh té của nhà văn,
những ý nghia trong "tân dá, trong "lòng sâu của
cuoc song con nguði" (Goethe) së đugc khai phá, bộc
lo ro ràng vói những dien biến đa dạng, hấp dăn. Khà
năng quan sát ti mi, công phu së giúp nhà văn tąo ra
nhung trang viét "dộc tâu" danh dâu một dâu triện
riëng; něu tác giå chi "nhào nạn" tác phám của minh
bang thú bột khô cng và su quan sát, học hõi thô so
thi "chiec bánh thành phâm" cüng nhot nhat huong
vi, boi "Hai nguoi cùng nhin xuóng, một nguoi chi
61
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
nhin thay vūng nuóc, nguoi kia lại thây dugc nhing vi
sao" (Dovzhenko). Su quan sát tinh të của nhà văn có
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ynghïa quan trong dói với thảnh phâm sång tạo của
minh, dó không chi là su quan sát ben ngoai cuộc
sóng, mà còn là su thấu hiếu tận sâu trong tâm tuong
của moi nguoi. Công huong những đieu đó, từ xúc
câm da doan, từ trí tuöng tuong phong phú den năng
khieu quan sát tinh tế së hòa hợp và tạo ra co hội dé
nhà văn bộc lộ cách nhin, cách cåm, cách nghi và cá
tinh của minh. Ðó chính là những dieu cot lõi làm
nên
tr chát nghệ sī của nhà văn, nâng đôi cánh tu
tuong thành những tác phâm bất hů, tạo duoc một
the gioi nhan vat rieng, bộc lộ chát tài hoa, tai tiu, cüi
be the doc dáo, såc såo và uyên bác trong phong cách
nghe thuat của nguoi nghê si.
Trên hành trinh chinh phuc đinh cao phong cách cùa
chính minh, trong một cuộc chuyện trò cùng Giáo su
Nguyěn Ðàng Mạnh, nguði nghệ sī tài hoa Nguyen
Tuan từng chia sê một cách tâm đåc vê linh hôn của
nhung áng văn: "Tôi cho tác phâm phâi tạo duge
không khi cho câu chuyện cùa minh. Không thì không
có giá tri gi cà. Kinh nghiệm tạo ra không khi là phåi
có tri thiúc lich sú, dia lý,
tri thúc vê thiên nhiên, roi
dung suc tuóng tugng må áing nen.
tot muon tao
.
ra cái résonance (âm vang)..". Quan niệm nhất quán
trong sáng tác đã bộc lộ ro nét một tu chát nghê si
uenbang
wan
n
huóng Thio Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
62
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC LINH
của Nguyěn Tuân trong cå hai giai doạn sáng tác
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
truóc và sau Cách mạng tháng Tám. Néu nhu truóc
Cách mang, tao nên linh hón trong những trang viét
tài hoa của Nguyěn Tuân là một tinh cåm yêu nuóc
thiet tha, một niêm tu hào dân tộc gån lién vói những
giá trị văn hóa có truyén đáng quý trong "Vang bóng
mot thoi" thi sau khi Cách mang tháng Tám thành
công, nhà văn đā dành tron hai năm đế thục hiện
chuyén di thue të lên vùng Tây Båc xa xôi, ngåm nhin
thiên nhiên, đát nuóc và con nguoi trong thoi ki xây
dung xă hội chù nghia. Mõi ngày trôi di, ông thức
giác giữa những buối sáng ban mai của Tây Bác, thăy
ban thân minh nhu đang men theo dòng Sông Ðà
xanh ngát một màu binh yên, ông råo buớc di qua
nhng triên doc núi, ông ngôi trên chiéc thuyėn giữa
dòng nuóc thác đá cuộn xoáy hiếm nguy. Giua nhung
nét đep cüa thiên nhiên tho mộng và ki vī, nguöi
nghe si ày dá cung nguöi lai đo Lai Chāu trên Sông
Då buóc tói một mién riêng chi dành cho những
nguoi lao động tài hoa và cân man, mang theo gió
cùa Sông Dà, mang theo ánh năng tháng ba Ðuong
thi rat la, mang theo su từmg trài của những näm
tháng suong gió đoi nguoi, đe rôi, họ cùng vuot thác
vuot trùng vi , vuot ra những khuôn khố vė một
nguoi tài hoa nghệ sī, trên trang văn và trong că cuộc
doi.
Thaong
63
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
3.1. Lai
lich và vë đep ngoại hinh cûa ông lái
đò
Chäu.
Laihttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cua thoi gian,
Gira dong chày khác nghiệt và vôtinh
nguoi lái đò Lai Châu trên Sông Ðà đã đi qua vô vàn
nhung ngå duong trên sông "dä muði nåm lién" và đã
"thoi làm đò... đoi chuc näm nay", nhung trong vô vàn
những ngå duong tạm biệt ay, ván án chúa vô vàn lý
do dé gåp lại "có nhân" Sông Ðà cùng Nguyén Tuân:
"Toi bò nghé lâu rói. Nhing nay cho lên thac xuóng
ghenh, toi dám thi dua vói bạn dò ô kháp mây châu có
dia giói loang ra bò Sông Dà. Cüng còn dù cái linh løi
de cho ming mot phái doàn Trung uong viua lén va
xuong thäm dò khâo sát toàn bộ Sông Dà...". Ong đò
Lai Châu còn hiện lên đáy bân linh qua kinh nghiệm
chinh phuc vùng sông nuóc: "Trên dòng Sông Ðà, ông
xuoi ong ngugc hon một träm län rói, chinh tay giú lái
dộ sáu chuc lán cho những chuyén thuyén then duoi
én sáu chèo Dong sông chày xiết bao nhiêu, trí düng
ông do cũng cuộn xoáy băy nhiêu. Ở cái tuối bây
lai hy" áy, ông dò không
nhung không xuong đau, khớp moi må trái lại con rät
khoe mạnh với một co thế in hån phong vi sông
muoi "nhân sinh that thâp có
nuoc. Nguoi lái đò Sông Ðà đuoc nhà văn miêu tà nhu
mot düng tuóng lão luyệên
trên dông sông, từng đãc
diém co thế tuong thích và phù høp vói kinh nghīęm
dày dặn cûa ông đò trên sông nuóc mênh mông "Tay
nenhang
nwan
Thuong Thuo
Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
64
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
nhu cái sào, chân ông lúc nào cüng
khuynh khuýnh gò lại nhu kep lay mot cái cuong lái
tuong tugng, giong óng9 do ào nhu tiếng nuóc truon
mat ghênh sông, nhõrn giói ông voi voi nhu lúc nào
cüng mong mot cái ben xa nào trong suong mu'". Thân
hinh ông "cao to và gon quánh", dep nhu một pho
tuong tạc bàng đá cám thạch với nuóc da ánh lên
chat sùng, chất mun, ánh lên câ năng mua, suong gió
cùa mây troi Tây Băc đā tham vào từng thớ da thó
thit cua nguoi lái đò lão luyện này. Có thế nói, ve
ngoai của ông hiện lên dây phong suóng, ving chāi,
tua nhu tuyệt tác đuoc hun đúc, rèn giüa bôi trăm
lân xuôi nguoc trên dòng Sông Ðà. Nhà văn đã hinh
dung những "cù nâu" côòn lại trên co thê nguði lái đò
chính là những "huan chuong lao dộng siêu hang" mà
ong đò xúng đáng đugc trao tặng bõi bân līnh trong
nghe nghiệp của minh. Dó cüng là "huân chuong" quý
ong lêu nghêu
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
trung cho những vè dep, cho súc sóng của
tuoi tre, cho những chiến tích lao đông cán măn,
miet mài của một bậc ky nhân ký tài. Bôi tài hoa của
nguoi lao động dày dạn kinh nghiệm và bân linh năy
se cung ta xuði nguoe dông sông, së giao tranh vói
thùy quái sông Ðà và së chiến thäng oanh liệt "kë thù
so mot" ay
trong vinh quang.
giá tuong
Chuudn
65
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
vo
3.2. Boi cânh và
tinh huong bộc lộ vë đep tài
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
hoa tri düng trong tâm hon, tinh cách eủa
nguoi lái dđò Sông Ðà.
Trong "Sông Ðà đô', Nguyěn Tuân dă khăng định:
vé
Tuong quan gita con nguói va con söng là diung
nguyên täc, con nguoi bao gið vän là phäi cuõi lên con
sóng, dù sóng dó là Sông Dà (cūng nhu ngua tài ngua
diu) có là bät kham đen may". Sông Ðà nuóc trong
nuøc đục mói mùa trôi qua, nhung dong lai trën khúc
ha luu và thuong nguón áy là cái tinh của con thuyén,
của nguoi lái đò Lai Châu đã quyên vào ting con
nuöc. Tung thó cam xüc dânh cho con söng la nhung
khodnh khác con nguoi vận dung hét tài náng và su
khéo léo của minh đế chinh phuc dông sông "ngó
nguoc: Khi "chó bång thi chèo; chð dung vách dá thi
chong; nguoc thác mà bò bàng thi kéo". Nhung gây ra
cåm giác chinh phục thú vị nhất đoi với nguôi lái dò
chinh là Sông Ðà hung bạo ð khúc thuong nguón.
Trong không gian choáng ngøp bõi thác ghênh dữ
dội, bôi những "tám tàng dám hòn" lü lugt phục kich
nguoi lái dò, đé rôi khi ".. xuôi dòng het ghênh hét
thác, Song Ðà hinh nhu het cà đạm đà
với nhà
đo".
Khong gian thác đá Sông Ðà hung bạo vây láy nguoi
lái do, sáp xép dàn trận dia và thục hiện muu mô xão
quyêt cůa minh chinh là không gian bộc lộ tài năng
chinh phuc Sông Ðà của nhà đò ro rệt nhát, sóng
Mang
ulen
wan
n
huóng Thite Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
dộng nhát, thế hiện su tinh thạo, từng träi, giàu kinh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nghiêm và hiếu biết sâu såc tùng luông lạch, ngö
ngách sông Ðå của nguði lái dò Lai Châu.
Nhin nhan điéu này, nhà văn đā gât gù tâm đác:
"Cuoc song của ngudi lái dò Sông Ðà quå là một cuoc
chien dau hàng ngày với thiên nhiên, một thú thiên
nhien Tay Băc có nhiéu luc trông nó thành ra dien
mao và tâm dịa mot thú kë thù số một". Trong không
gian mieu tà từ xa dến gån, än tugng dáu tiên vé su
hùng vi và dữ dội của thác đá Sông Ðà chính là âm
thanh "tieng nuóc réo gån māi lại réo to mäi lên" nhu
oán trách, nhu van xin rói lại khiêu khích, ché nhao
nguoi lái dò với một giong gàn khó chịu cùng những
tieng "rőng" løn nhu ngån con träu mộng kęt giua
một đám cháy của rừng vàu rừng tre núa nố lứa. Ðến
gan thác dá, án
tugng vé thi giác bao trùm láy không
gian khi "sóng bot đä trăng xóa cå một chân troi dá".
Dội quân hùng hậu cüa đá đă mai phục nhūng nguði
lái đò qua khúc sông này từ hàng nghin năm nay, dế
mõi lán có chiếc thuyén xáu số nào nhô vào đuòng
ngoat sông là "mot só hon bèn nhóm cà dây đe vo läy
thuyen'. Möi hôn đá mõi täng đá noi đây đêu là tay sai
dác luc cho con
thůy quái Sông Ðà, săn sàng dàn bày
thach trận đé chiến đấu một cuộc "giáp lá cà" vói
nguoi lái đò. Ba hàng đám tång đám hôn chặn ngang
trên sông ngăn chiếc thuyên lại, dụ thuyén dến và
dánh tói tap, quât mạnh vào thuyèn dế hòng tiêu diệt
hudn
67
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
PHAM TRUC LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
tat că thuyén truông thùy thů. Am muu hiêm dộc của
thác dá Sông Ðà đã tạo ra một tinh huông gây cán và
nay lua trong trận chien giua con nguői vå thiên
nhiên. Câm giác lạnh lëo ban đáu của dá bò sông
dung vách thành, su thù thách những tay lái khinh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nguy hiếm
suát ở quāng mặt ghénh Hát Loóng, s
trùng trùng của những cái hút nuóc vôtinh đä trôi vė
phia xa, nhuong lại tát cå trận dja và súc manh cho
thác đá Sông Ðà. Băng những tri thúc phong phú vé
quân su, võ thuật, thë thao,.. cùng những dộng tù
đá
manh, những tiừ láy miêu tå diện mao của thác
liên
Sông Ðå cùng các câu văn ngăn, nhip nhanh
hoi,. dã tao nên một không gian chiến truong nguy
hiem, một cuộc đoi đâu không khoan nhugng dế
nhan vật nguói lái đô Sông Ðà bộc lộ vè dęp tri dủng
tài hoa, kinh nghiêm dày dan của minh trên sõng
nuóc mênh mông. Ðé vugt qua những cua åi khó
khan noi thác đá Sông Ðà, nguôi lái đò phài hội tu dù
dáy những phám chất cûa một nhà đò lão luyên, đó
là: düng cåm, muu
trí, linh hoat, nhanh nhen, khéo
léo và tài hoa, bõi "nó chinh là một cuộc dâu tranh với
thiên nhiên dé giành siu sóng tü tay nó vë tay minh.
Ch An wan
huóng Thie Sáoh
68
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vö
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
Ve dep tài hoa trí düng trong tâm hôn, tính
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cách cua nguði
lái đò Sông Ðà.
3.3.
Bàng con måt tinh đoi cùng với su quan sát ti mi, ki
luong vė thiên nhiên và con nguoi Tây Bác, Nguyën
Tuân dã nhin tháy ở thiên nhiên noi dây một vë dep
nguyên so trän đây nhra sống cüng nhu nhin tháy ở
ông dò Lai Châu một "tay lái ra hoa" vói vë đep tài
hoa tri düng trong tâm hón và tính cách đây an
tugng
3.3.1. Ông
lái đò là ngroi dày đặn kinh nghiệm
trên Sông Ðà.
Trong muoi năm xuôi ngugc Ðå giang, ông lái đò đã
ghi nhó chuán xác vị tri từng dông nuóc, luông lạch,
ting cùa từ, cừa sinh mà cho đen khi trð lại Sông Dà
sau nhiéu năm vàng bóng, ông van "năm chàc binh
pháp cua thân sông, thân dá. Ong đă thuộc quy luật
phuc kich của lū dá noi åi nuóc hiém trò này, ké cà
"Ten nhing con thác tai tiéng này, tat cà nhûng läi dò
Song Dà vào bâc chân chinh đeu thuộc lông nhu nguoi
chai bién thuộc kj con nuóc sinh con nuóc rút thùy
trieu". Tùng chi tiét dù là nhô nhất cüng déu duoc
ông "nhó nhu đóng danh vào tat cà các luoông nuóc
cua tat cà nhûng con thác hiem trô", thậm chi néu nhu
vi sông Ðà "nhu một thiên anh hùng ca"' thi bän hùng
ca áy ông đò đã "thuộc den cà nhüng cái dáu chám
hudng
69
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
xuong dong'. Duói
than, chám câu và cà nhûng đoan
ngòi bút cûa Nguyěn Tuân, ông lái đò không chi hiện
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
lên vói vė ngoài vữmg châi, phong suöng må còn là
cán
bức chân dung dáng quý của một nguði lao dộng
man, ti mi và dày dặn kinh nghiệm. Hinh tugng Sông
Dà da nâng đo và làm nói bật lên hinh tuong ông lái
đò Lai Châu - nguoi chinh phuc thiên nhiên hung
bạo, cüng là hinh tugng nguoi lao động tåi hoa nghê
Si dang góp minh vao qua trinh xay dụng va phát
triên quê huong, huöng vé phia anh sang phón vinh
của dát nuőC.
lái đo là nguöi tri düng song toàn,
thông minh, linh hoat và khéo léo nhu một
nguoi nghệ sī tài hoa, vi tuóng līnh xuat chúng
trong nghệ thuật vuot thác trên Sông Ðà.
3.3.2. Ông
"Nguyên Tuân là một niêm
tu hào cùa vän học Viêt
cây to thi không có rimg, và ring
Nam...Néu
không có
khong có cay non thi không phát
triên dugc. Nguyën là
mot có thu của ring văn ta" (Ðoàn Giöi). Cây "có th'
ay khi sung sững lá
cành đê miêu tå vé những mạnh
më, những ngoan cuòng truóc sóng gió; khi thì mêm
mai, khoan thai tua những chiec lá xanh hòa vào mây
gió, dé con gió mát lành thói di những du duong. Có
thé nói, Nguyén Tuān dã hòa hón vän vào ngôi bút
vói nhûng nét vë khi mém, khi săc đế truyén täi duge
het
nhng thông điệp, ý vị mà nhà muon
gîừi gåm.
hang
huen
nwan
Thuóng Thúc Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
70
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
bút uyên bác, tài hoa, ông dã khác họa
Bang ngoi https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
chân thuc từng duong nét vê dep khi hung hiếm, lúc
trữ tinh của dòng Sông Ðà, đông thôi cũng titvë dep
thiên nhiên nguyên so, hùng vi áy, nhà văn đã dúc
rèn nên chiec đôn bay, làm noi bật lên hinh tuong
ông dò Lai Châu trí dūng tài hoa. Boi dòng sông càng
bao ngugc, dữ dội, dòng nuóc càng xiét chāy nhu
muón day nghién bát ki con thuyén nào trên sông thi
càng to dậm lên một ông lái đo gan da, bân linh, săn
sàng duong dâu với thûy quái Ðà giang. Vón kiến
thúc sâu rộng vé võ thuật, quân suụ, dịa lií, diện ânh,
the thao, văn
học,. cùng thiên
phú ngôi bút uyên
bác, tài hoa cüa Nguyén Tuân dă vë nên búc ki họa
dong sông hung bạo làm diếm tya bât lên hinh ånh
ong lái dò Lai Châu, tạo nên một án tuong sâu såc vé
trí dūng hon nguði của nguoi lao động vùng Tây Bac.
Ngay tù dàu thiên tùy bút, nhà văn Nguyěn Tuân đã
nhán mạnh vė su hung hiếm của thûy quái Ðà Giang:
"Cuoc sóng của nguoi lái đò sông Ðà quà là mot cuộc
chien dáu hàng ngày vói thiên nhiën, một thit thiën
nhiên Tây Bac có nhiêu lúc trông nó thành ra diện
mao và tâm dja của một thút kè thù số một'. Chinh vi
vay, trân giao tranh giữa con nguoi vói loài thůy quái
áy đä đuçc ngâm dinh së đi lién su nāy lừa, gát gao.
Boi thiên nhiên thi bạo ngugc và giàu súc mạnh
nguyên so nguyên bàn, hoang vu bi hiém tận cùng,
tham sâu những bất ngò có thé de doa con nguoi
hueng
71
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC
thųrc cua nhà van,
chân
kinh
glan don. Duới óng
đáydữdộică vê trândịa
lên
trân sông Ðå hiện
thuy quái muo
nach
nuón
loai
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhu
hiém
lan thanh âm, hung
sau khi chiếc thuyer
ngay
thuyén
dụ vào bên
nuot tuoi" con
"lính" đá dān
nho bé, độc hành bi su hiêm ac và m mô o
vói
tran dia. Doi mặt la lông düng cam, săn ang
e
bạo
Song Ðà hung
thách thúc Cua nguòi lái
mat
nghênh chiến, dối
thạch trân.
vi
trùng
qua ba
cam và tinh thân
dūng
su
ngav hành
otrüng vi thứnhat,
Chau thé hiện ô
Lai
đò
cuong của ông
vua xong thi cái than
huyên
bay
diàn
trạn
"Thach
dông:
dong tu "vut" một cách
dụng
vän
sủ
Nhà
vut toi".
hiện tóc dộ nhanh nhęn cůa ông
danh gon dế thế
đáu vői thac da. Ngay khi chiee
dò trong trận doi
tranh lập túc
thuyen của ông lái đò vụt tői, trän giao
đan xen vào
bát dâu trong nuóc, gió vå da reo hö,
đá, nuóc cát
nhau nhung thanh âm chói tai. Cüng vói
lên tiếng réo goi dë "làm thanh viện', näng cao uy
danh của thán sông, thán đá dë rói "hät hàm hôi cái
t
li
xng
khi giao chien. Sóng
nuóc lâp túc "nhu thê quân liêu mang mà vào sát
nách mà đá trái mà thúc goi vào bung và hong
thuyen'". Thậm chí có lúc, chúng dôn dập táăn cóng
"doi cà thuyên lên" còn
dòng nuóc thì cứ bám ráo rier
läy con thuyên và
"tua nhu đô vât", chúng "tüm tnae
thuyén phài
tên tuói truóc
nwan
huóng Thue Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC LINH
lât ngiua minh ra gila trân nuóc vang
hng ong dò doi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
troi thanh la não bạt"'. Có thê tháy, Nguyěn Tuân dă
liên tiếp tung ra những dộng từ mạnh với một l6i viét
kiêu bac không thể nhám lán với ai, từ đó càng làm
noi bât lên su hung bạo, dữ dội dến hiém hóc trong
ting mieng dòn mà loài thùy quái dành cho ông đò
Lai Châu. Ðến nõi, cái luông nuóe "vô sð bất chí" áy
con bật lên cå "mienmg đòn hiêm độc nhat" là "bóp chât
láy ha bộ nguoi lái đo" khiến cho ông "dau diéng" cot
de triêt ha nhanh chóng con thuyên cùng kè đä dám
xâm phạm länh đja Dà giang ở khúc thugng nguón
này. Su dau đón cüa ông dô dugc miêu tå gián tiëp
trong câm nhận vê thị giác và xúc giác: "trong tich
tác lòa sáng lên nhu một của bé dom dóm ua xuóng
mà châm lùa vào đáu sóng"; những đòn hiếm đã khiến
gurong mat ông đô "méo bech di" vi đau đón và vi phài
dàm lâu trong nuóc lạnh. Tu "méo bệch" nhu đuoc
nhà văn khéo léo cau thành tù "méo mó" và "träng
bech' vừa thể hiện tài hoa của nhà văn trong việc sů
dung ngôn từ độc đáo, vừa miêu tà chính xác những
khó khăn mà ông đò đang phâi đoi mät. Nëu nhu
nguoi câm lái con thuyên vuot thác không phài một
nhà đò bàn linh có ki năng điêu luyên, kinh nghiệm
dày dận thi có lë, nhà đò áy đă bị loài thùy quái Sông
Dà hù doa đen khiếp so. Thế nhung vói ông đò Lai
Châu thi không, dáu cho vët thuong đau đón biêu
hiện ngay trên guong mật và kháp thân thé, ông ván
"kep chặt lây cuóng lái" må vững tay chóng lai nhung
Thedn
73
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
đòn tia, dòn âm của dòng sông Ðå dang ác liệt tung
ra. Bàng kinh nghiệm muði năm xuôi ngugc cüng vój
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
doi tay lái ra hoa, một trí tuệ minh măn, tinh táo
mot
và su ngoan cuong, binh than vói những vêt thuong,
ông dò đã chi huy chien luoc xuat såc, dua con
thuyen vuot qua åi nuóc thú nhat my mān thành
công
Den trùng vi thứ hai, ông đò đã bộc lộ một bàn linh
đặc biệt của nguði chinh phục sông nuóc, dó là sų
binh tinh và muu tri trong cách xừ li giữa bät ki tinh
huóng nào. Ngay sau khi vuot qua äi nuóe đáu tiên,
öng dó khõng vội vàng vui můng truőc chiến cóng,
boi hon ai hét, ông hiếu răng loài thûy quái áy văn
chua từ bô dã tâm triet ha con thuyėn. Ngay lâp túc,
ong doi luôn chiến thuật và tâp
trung hết tinh thán,
khong mot phút nghi tay, nghi måt" dé phá luôn vong
vay thú hai. Ðây là một băn līnh và
kī năng nghé
nghiep đac biệt mà mði nhà đà vuot thác Sông Ðà
cán có, nhà văn cũng ting khăng dinh: "Xuóng thác,
nguoi lúi dò Song Ðà linh hoat và luốn luôn co động
mà phoi hqp đôi mát đoi tay đôi chân, thân chết chi
tim den nhûng tay lái đò kém cái tinh phoi hop và tinh
ing phó linh hoat đó'". Nhu những gi nguoi lái đò Lai
Châu dã du doán truóc, thán sông sau khi đë con
thuyén vugt qua trùng vi thứ nhat liên giân dữ täng
thêm cua từ nhàm đánh lùa ông, cứa sinh duy nhát
lúc này cüng năm ô bờ hữu ngan thay vi ở phía ta
bcang
Kuen
nwan
Thuóng
Thbúo
Sách
74
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUe LINH
Lân này, than sông thân đá tăng
ngan nhu truóc.
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
thêm sy d dội vői "Dông thác hùm beo dang hóng hộc
te manh trên sông dá" nhu thë tung hoi thö, từng
luông khí nóng búc đang bủa vây nhu muốn "ngău
nghien lay con thuyên củng ông lai
đô. Không nao
núng hay e so truóc khí thë thị uy cüa Ðà giang,
nguoi lái đò nhu một düng tuóng tài ba vói su điem
tinh cùng đôi tay linh hoạt, ông "ghì cuong lái, bám
chdc lay luông nuóc dúng mà phóng nhanh vào của
sinh, mà lái miét một đuông chéo vê phia cua đá ay'.
Câu văn vói nhip điệu dôn dâp tạo nên khí thế nhanh
nhau, linh hoat của vj thuyén truöng dūng mānh
dang diêu khiến và thuân phuc thûy quái Sông Ðà.
Khi bị bon thûy quân tan công, lôi con thuyên vào
tap doàn cừa từ, ông binh tïnh xù li một cách uyén
chuyen và diêu luyên: "dua thi ông tránh mà rào boi
chèo len, dúa thi ông dè sän lên mà chat đoi ra đê mð
duong tien". Ông lái đò hiếu ràng, một vị tuóng linh
chi hûy tài ba là nguoi có tàm nhin sâu rộng và có
khà năng úng biến linh hoạt vói những tinh huống
khác nhau. Vi vây, trong tich tåc mà "nhûng luóng tiù
dã bô lai het phia sau thuyên" bõi su úng biến kinh
nghiệm, tài hoa và linh hoat, muu trí của nguoi läi đò.
Dám tuóng đá lúc này dău không ngùng tiếp tục
khieu khich nhung không thể nào giáu di duoc bộ
mat "tiu nghiu xanh le" truóc thất bại dã hiện rõ muði
muoi.
75
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo PHAM
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
TRUC LINH
Otrùng vi thứ ba, củng là trùng vi cuối cua trận dia
này, là cứa ài thế hiên ro nhat ác tâm triệt hạ con
thuyén của ông đò vói những luóng chêt phú vây
xung quanh. Cûa sinh duy nhát lúc này đây "d ngay
giua bon dá hậu ve cûa con thác" đugc canh giū, båo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vë nghiêm ngåt nhàm không cho öng dô tiêp cān dù
chi một phút giây nào. Thể nhung vói kinh nghiệm
hon sáu muoi lán vuot thác Sông Ðà, ông lái đò đã
thuoc nàm lòng những binh pháp của thán sông,
thấn dá. Không hể cå nể mặt trận đá trùng điệp vói
"cong dá cánh mở cánh khép", nhüng mūi tan công ào
at cua sóng dữ hay hâng phòng ngu vững chăc của
bon dá hậu vê gan li, ông đò bàng su quyét doán và
muu tri, vüng chăc tay chèo, "phóng thäng thuyén,
thing cia giúa" khi cánh cống đá mo, nhanh
nhu "một müi tên tre xuyên nhanh qua hoi nuóc"
khien cho thûy quái không kip trô tay. Những động
từ và danh từ "Vüt, vút, cua ngoài, cua trong, lai cùa
trong cing" vang lên trong không gian, mạnh më và
quyét liệt, *xuyėn" vão tām tri nguoi doc khiến cho
phép so sánh của Nguyên Tuan trö nên vô cùng sinh
dộng, giàu hinh änh và gây ân tugng mạnh hon nữa
voi dộc glå vé tài năng cùng bàn linh của ông lái đò.
Câu văn ngån, gon ghë và
tu hào hiện lên: "The là hết
thác dánh dấu su chiến thắng đây oai phong, đay
ban linh, dūng căm và muu trí của ông lái đò khi đua
choc
con thuyén binh an vộ
sụ vuot qua ba trùng vi day
A hang
Ckugn
uong
Thio Sách
16
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC LINH
phųe mà còn chién thång oanh liệt trong huy
hoàng, khién https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cho thán sông, thán dá déu phäi khuät
phuc ne trong.
dãc mai
tranh giữa ông đò Lai Châu cùng với thûy
quái song Ðà là một cuộc hön chiến cäng thàng đến
tuong nhu nghęt thô bõi trân đja phúc tap, hiém hóc
Cuoc giao
nhu muon "băt chết" của dòng sông, cūng nhu boi
nhng "ngón đòn" đánh trå vững tay đây kinh nghiệm
lăn tài hoa của ông lái đò. Tài năng vuot thác cûa ông
lái đò không chi ánh lên vë đep cüa tài nghệ, tài hoa
mà con ngôi sáng về đep của nguoi lao động chân
con nguoi luôn yêu quý, hët lòng tận
tuy và tuyêệt đoi không bao giò khinh suat trong nghé
nghiệp của minh. Nguyén Tuân chính là một nguoi ".
tim vàng ô quanh Sông Ðà, di tim cái thú vàng cùa
màu sác sông núi Tây Bàc, và nhat là cái thú vàng
muoi mang săn trong tâm tri tat cå nhüng con nguöi
chính
những
gay ray dang nhęt tinh gan bo vøi cöng cuộc xay
dng cho Tây Bác thêm sáng sủa tuoi vui và vmg bén'"
Ánh sáng cüa Cách mang, của cuộe sống mói trong
giai doạn xä hội chủ nghïa lúc bay giò nhu tháp sáng
cho quan niệm nghệ thuật cûa Nguyěén Tuân. Nhüng
con nguoi tài hoa, những nhà nho hét lòng phụng su
mot niem yêu trong đòi giūa một xă hội suy tàn hiện
ve
trang văn của "Vang bóng một thoi" đã buóc lùi dé
cùng nhà văn tôn vinh con nguoi lao động ở xă hội
mói - những nguoi lao động binh di, chân phuong khi
udn
77
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
dat tói trinh độ điêu luyện trong công việc của minh
dã https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tro thành nguoi nghệ sī tài hoa, trí düng song
toàn. Dong thoi, đăng sau cuộc chiến dấu của nhà đo
voi thiên nhiên hung bạo là một "tâng bäng trôi"
(Hemingway) cât giau phía sau lóp lang ngon tr dộc
dáo một tấm lông trân trong thiet tha, niém yêu mến
vá căm phục chân thành của nhà văn kiêu bac dành
cho nguoi lao động Tây Bắc. Nguoi lái đò Sông Ðà
dich thục là một nguði nghệ si tåi hoa dâ düng cäm,
kiên cuong, khéo léo và muu trí trong cuộc chien dau
voi thiên nhiên một anh hùng vùng sông nuóc
mot khám phá mói më, dộc dáo và sáng tao, tich cuc
cûa nhà văn trong quan niệm vé nguoi anh hùng
nguoi nghe sī tài hoa. "Vàng trong tâm nguoi" (tiy bút
Nguoi lái đò Sông Ðà) - trong tâm hôn của nguoi lao
dong và trong tâm lòng của Nguyěn Tuaân.
3.4. Ông
lái đò là mot nguoi anh hùng đoi
thuong khiêm nhuong, binh di, phong thái ung
dung mang cot cách nghệ si.
Xuyên suot từ đáu con thác cho dến khi vuot ba qua
ba trùng vi đáy hiem tro vói sóng nuóc, vói của từ
thuyên nhu muốn "än chết cái thuyên",
néu nhu thán sông, thán đá liên tuc biếu lộ su dữ dội
xen lan kiêu ngao, hong hách trong lói tấn công thi
ong lái dò văn luôn đièm
tīnh và tinh táo. Dău cho
"bát chet" con
thüy quái Då giang có công kich dón dập, manh mê,
huen hang
wan
bn
huong
Thùto Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
78
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC LINH
liên tuc tung những ngón đôn "du dô" con thuyên,
óng đo ván không hé nao núng, vững chác tay lái mà
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cuoi lên sóng nuóc "nhu cuõi ho" hùng dūng tién lên.
nói, chính bân linh, su tu tin và dúứt khoát, linh
hoạt trong chiến thuât đã giúp ông dat đến dộ tinh tế
tài hoa trong nghệ thuật vugt thảc trên sông. Cuộc
chien dấu đoi vói ông đò Lai Châu đã trô thành một
phán trong đôi sống hàng ngày, ting luóng lách, ngö
ngách, từmg kē nuóc, từng cua tữ, của sinh đêu đä
nàm lông trong tâm trí ông. Vi lë đó, tay lái nhà đò
cang "ra hoa, tạo nën dáng vè ung dung,
ty tąi,
phong thái diém nhiên, an tīnh và tháu suot hon
nguoi. Boi sông Ðå "dộng' bao nhiêu thi con nguoi
cang phäi "tinh" báy nhiêu. Láy tinh ché động, láy dèo
mêm khác che láy cuông bạo, uy phong, vugt qua tăt
ca những thừ thách hiém hóc của sông Ðà, õng lái đò
thuc su là một vị tuóng düng mānh, một nguoi nghệ
si câm trong tay đôi mái chèo vói một khói óc thông
tuệ, một bån linh tâi nghệ hon nguoi.
Có thê
Khi tro ve cuộc sống thuong ngày, ông lái đò khiến
nguoi đoc ngac nhiên và câm phục bôi su khiêm
nhuong vå binh dị của minh. Duöng nhu óng dó Lai
Chau dã không mày may quan tam dến những "chién
cong" hiến hách mà minh vùa lập dugc, bôi đoi với
ông hay vói tất cå những nguôi ban nhà đò của minh,
vuot thác, leo ghênh, xuôi nguoe trên sông là công
việc hàng ngày và "không có gi là hói hộp đáng nhó.
79
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
vo
Khi tro vê sau những phút lao động cân mân trên
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Sóng,
họ quan tâm hon câ vé những őng com lam và
"toàn bàn tán vê cáanh vū cá däm xanh, vé nhūng cái
ham cá hang cá mùa khô nó nhng tiếng to nhu min
boc phá roi cá túa ra đáy tràn ruộng'. Su binh dị lan
toa trong không gian, trong đời sống hàng ngày văn
dien ra của những bậc ky nhân, ky tài áy. Nguoi lái đò
giò dây không còn là vị tuóng anh dūng chi huy con
thuyén mạnh më vuot thác trên sông mà chi còn là
mot nguoi lao dộng trong cuộc sóng giàn di, binh yên
cüa minh. Ta nghe đâu đây đang vang ngân lôi bài hát
"Tieng hát trên sông" cüa nhạc sī Phạm Duy trong
nhip lòng binh yên cûa nhà đò Sông Ðà:
"Dem dai tieng dë ni non
vui ve vói cá đáy khoang.
Trên dong sông vinh quang
rieng minh ta hiên ngang9.
Trên dong sông më man
ta ngoi ta ca vang..
Thong qua hinh tugng ông lái đò, Nguyěn Tuân dă
the hiện một chân lý: "Nguði anh hùng có thě tón tqi ð
bat ki noi dau, dù là trong chien đau hay trong thdi
binh, nhung nguoi anh hùng thuc su déu có một chiën
brang
Kuen
nwan
Phuóng
hio sáoh
80
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC LINH
truong riéng danh cho chinh ho! Tác già khàng dinh
"nhung nguoi binh thuong khi thuc hiện nhüng công
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
viec binh thuòng trong pham vi nghé nghiệp cùa minh
tói một trinh dộ tinh xäo, nhuân nhuyën, khéo
léo mà nguoi khác khó lòng theo kip thi duge xem là
mot kë tài hoa" . Mói nguoi, nếu hét lòng và thành
thao, khéo léo trong công việc cûa minh thi bao gio
cũng đáng trân trong Phám chát, tài năng và lông
düng câm của ông lái đò chính là "chât vang muoi dā
qua thù lua" của nguôi lao động ở Tây Bác nói riêng
và con nguoi Việet Nam nói chung mà Nguyěn Tuân
luôn kiếm tim. Từ đó, ta có thế thay đuge tinh yêu, su
dám say của Nguyën Tuân truóc thiên nhiên và con
nguoi lao dđông ô miên Tây Bác cûa Tó quóc; nhà vän
luôn trân trong tài năng của con nguði lao động và vë
đep ki vi của thiên nhiên mà tao hóa đā ban tăng cho
non nuóc Việt Nam.
néu dat
Noi đông xanh chữ nghïa trong từng trang văn của
Nguyen Tuân, có những "chät huong" quyện vào
trong gió thoâng dä và dang tái tạo nhing ki công
và những ki tich lao động của con nguði.
cûa tạo
ha
Voi tu chát của một nguoi nghê si, phong cách nghệ
thuật độc đáo, công phu lao động nghệ thuật khó
nhoc cùng su tài hoa uyên bác, Nguyěn Tuán đã tái
hiện lại chán thục sông nuóc mây troi Tay Bàc trên
dòng Ðà giang bàng những câu văn miêu tà giàu hinh
ánh, vira goi hinh vừa goi xúc câm, ngôn từ sang tao
Tiueng
31
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
mang dậm chất riêng của nhà vän - một phong cách
mà Giáo su Nguyěn Ðăng Manh đã phäi thot lên ràng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
"Khi thi trang nghiêm cố kinh, khi thì dua cot bông
phèng, khi thì thánh thót trám bông, khi thi xô bó bùa
bai nhu ném ra trong một con say chuenh choáng,
kieu bạc dáy, nhung bao gid cüng rät đöi tài hoa'.
Nguoi nghệ sī áy đā xúc cam truóe vë dep huyên diệu
và độc đáo của dòng sông "dộc bác hau", đā dùng hon
bày tram ngày dể xuôi nguge ting dông chày, ngám
nhin tùng ngon cô cây, từng su biến chuyén, dối thay
của Sông DÐà theo năm tháng, đế rói, từ hiện thye
Song dộng cung tri tuöng tuong khöng biën giói
trong tam trí một nguði nghệ sī tài hoa, Nguyén Tuân
dã minh chúng và khång dinh dáu triện riêng độc dáo
cûa minh trên văn đàn Việt Nam. Những tu chāt của
mot nhà vän chân chính đéu sáng ngoi trong Nguyěn
Tuan, chieu roi ánh sáng đó vào ngoi bút, vào từng
trang vän säu dậm nhng niém yêu, khåcc khoài lóp
lóp ngôn từ chữ nghia "dộc táu" dé
truyén và
không nging phát triến tiéng Việt. Và, "Néu ta ngåm
nghiệm ki mieng "nång giòn tan" trên bäi sông Ðà,
"cái hón nhiên träng non" của månh tuong que huong
voi nuóc voi än Tet, nhûng doan văn chúa chät noi đoi
trong Tóc chị Hoài, nhūng câu vän co duoi hét súc
lu
uyén chuyén da dang...có thë nhat ra vô só qua các
thien tùy bút tù Một chuyên di truóc kia đen nhung
trang ki chóng Mý sau
ny - nhūng câu văn có nhac
ang
Chun
nwan
thuóng Thio Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
82
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
trü tinh giàu chät tho của phuong Dông truyén
thóng, lai cüng có cái lôgic såc sào trap trùng sų kien
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cua phuong T1äy hiện dại; ta së tháy Nguyén Tuân đã
mò róng bo cot n1gon tu van chuong läm giàu thêm cho
loi an tiéng nói dân tộc nhu thế nào" (Nguyěn Thị
dieu
Hong Hà).
Qua tác phấm "Nguoi
lái
đò sông Ðà", ban đọc ngày
mai sau khõng chi có co hội dugc
chiêm nguong một dông sông Tây Båc hùng vi, tho
mông; một ông lái dò bàn linh, muu trí mà còn có co
áy, bây gið và cå
hoi duoc thuông thúc tài năng văn chuong độc đáo
cúa Nguyěn Tuân. Néu nhu ông lái đò là nguði nghệ
trong nghệ thuật vugt thác, leo ghénh thi
Nguyěn Tuân chính là nguôi nghệ si suót đôi đi tim
cái dep luôn quan sát, khám phá và diën tå thế giói ð
phuong diện văn hóa, thấm mi. Nhác đén "kiêu bac',
si tài hoa
Tuân và nói đến Nguyěn Tuân,
nguroi doc không thë quên cái chât phong suong
phieu läng dā thấm trong mach văn dói dào sinh khi,
ta nhó vé Nguyěn
duy mý hon nguði noi ông.
Trong cánh
rng
vān
chuong của nên văn học hiện đại Việt Nam, những
tán cây "co thų' dă tôa đây lá xanh, ngân rung loi văn
bàng bac cûa Nguyěn
Tuân, vang theo khúc nhạc
cuộe đoi.
"Song
Dà dâng lên nhữnmg quà đôi đat đò trung du
Thuon
83
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
PHAM TRUC LINH
toi ôm dòng sông nghe giai diệu bè trám ngàn xua
ke chuyên
gác lên sông nhiûng luon cong nhó
hôn
moi phù sa khép bóng hoàng
con thuyén'".
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
mäi khuây trong tôi nhip nhūng
kang
Chugn
nwan
huóng
Thmo sách
8
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ach
Có
nhiung ngáy
ta ty thay
cuộc doi dep hon
gian; va dau dó tung tieng an hoà
chay lanh trong ting thó yeu thiong mà suót
ca on nay, ta da mong, va chi mön giù cho
minh, mai māi
ca the
85
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
TRUC LINH
vo
PHAM
KHÓNGXANI
ÄYBÅUTRŪI
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
TS-NGAI
"KANH" LÁM!
EM
VÀ
NHUNG IONG ANH
NIAT-CÁU
'vý
V
TINH
CHUÝN VËMÓTCHO
VEN NGUEN.
dói täm tói,
ngày
nạn
soi
"Tinh yêu" sáng
hôm nay ta boi hôi!
khiến
cùng, dù
những lúc khøn
T inh yêu là su san sê trong
khát, tînh yêu ván ở đó,
đói
cho
dù
quan,
cho túng
và ôm ap niêm
niu
nâng
che,
chð
mệnh
làm tron sú
"Moi con nguoi sinh ra trên the giói
tin của con nguoi.
vo danh.
đë tan bién di nhu nhūng hat cát
không phai
dau chân trên mät dät, in dáu
Ho sinh ra là đë in lai
khác", tirnh yêu chính là su in
trong long nhûng nguoi
dấu
dãu trong trái tim mõi nguoi, dù dău án đócó là
án dep dë trong một hoàn cảnh sung suóng, hay dãu
án khác khó
trong lúc bj cuộc doi glam dap.
Dó, mói là tinh yêu, làm cho mõi nguoi
tot dep.
nhang
wan
n
Thuóng Thue Sách
86
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
pHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Nói ve chù đé tinh yêu, có không it ban liên tuöng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ngay den bai thø "Sóng'", nhung ö dây, Nhà TTS lại nói
ve sóng
gió của cuộc dói, sụ binh yên của tinh yêu
trong bài "Vg nhat". Có lë, không it nguoi xem việc
két dôi giữa Tràng và thị nhu một sŲ cứu vót dành
cho nhau trong canh đói kém, một cái gi đó bát chot,
răng "phóng lao thi phåi theo lao"
vây. Nhung vói tôi, nhin cách họ trân trong láy nhau
dã làm tôi sue tinh và thoát khði bao suy nghi đó, tôi
ngo ngàng vói thú tinh cám mà tôi-së-goi-nó-là: tinh
bäng quo, y nhur
yëu.
rôi thuong, rôi quý, rôi trong. Ké từ lúc
anh cu Tràng dé thị än bánh đúc không hè khiên
cuong, tôi đä thay dây lên một lòng biet on. Bạn có
Ngo ngàng
nhó đoan miêu tå về nhân vật Thi: nguoi phu nữ áy
"hom nay.. rúch quá, áo quán tâ toi nhu tó dia, thị gáy
hån di, trên cái khuôn mat lhõi cày xám xit chi
con thay hai con mát". Nhó dugc đoạn này dé hiéu
sop
rång Tràng không cho thị än vi thị là nguði con gai
dep, mà
một tam lòng tråc án của những nguoi
vi
cùng kh6, anh cho thị ăn bánh đúc, anh muón thị no
bua này. Roi thi, đến lúc thị theo anh ve nhà, anh mot nguoi đàn ông luc luöng, khôe mạnh lại chäng
may may
nghí ngay đến "dêm tân hôn" nhu một bån
nang thuong tinh vốn di; mà anh lại dám mua hän hai
thuin
87
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
hão dau dế thắp dèn lên cho sáng, dé gia dinh ho
Cung thuc vói nhau trong cái ánh sáng dep de dó
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
mung
ngày đón dâu, anh nghī rát hay: "Vg mói vg
miec cūng phài cho nó sáng sûa một ti chú, chà nhë
chua toi dā rúc vào ngay, hì hi." Trong hoàn cănh áy,
du cho Träng là nguôi nông dân giàn don, anh ván
gu cho chữ tinh trong lòng di dúng giői han, dep đë
và nhân vän. Anh không muon suóng sä chiém láy
ngay một nguoi phų nữ dã "theo không" anh vê nhà,
anh không khinh bi hay xem thuong cô áy, mà anh
trân trong, anh tháp sáng ngon đèn, nhu thäp lên
ngon lta niém tin vé cuộc đoi minh, gia dinh minh từ
nay có thêm một thành viên - quây quân và âm áp.
Cho den sáng hôm sau, anh và thịi chính thứúc thành
vo chông, chính xác hon là vo chông son, nguoi vg
thi dậy sóm quét tuóc sach së, nguói chóng thi tháy
buói sáng hôm nay sao khác moi ngày - sao må tuoi
mói the! Cam giác thanh binh trong tâm hôn giữa
cånh vat "nguði chết nhu ngå rg", không phâi là su tàn
nhán, ích ký, må lai là su hói sinh của niém tin, niém
hy vong, chinh là chat xúc tác manh më khien gia
dinh Tràng có co hội tim ra con đuong sáng dế vugt
qua nan dói.
Nguoi ta thuong bảo răng khoảng thði gian vùa mói
lay nhau là khoảng thời gian hạnh phúc nhất, viên
măn nhat, khiến con nguoi ta nhu lúc nào cūng dugc
ang
Chuen
nwan
Thudng Thio Sách
88
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
VO
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
tinh yêu, những căm xúc ván vuong rới
Dó có thé là tinh yêu dugc dom hoa két
quyén luyén.https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
quà sau khoäng thoi gian dài chò đoi, đó có thể là
nhung cåm xúc nóng nån từ các hoóc môn trong co
the khi duoe dan quyên vào tinh yêu, đó cüng có the
ôm áp boi
là cam giác bất ngò đam am, bát ngò khi ta có nhau,
san se cho nhau từng chút du vị cuộc sóng, thänh
mot gia dinh. Dù vói lý do nào, thì vo chóng son văan
luon là thdi khác đęp nhát, có phäi chính cái đęp áy
thôi thúc Tràng có những cảm xúc đặc biệt sau
khi có vo? Hay chính vi cam xúc gia dình, càm xúe
cua nguoi dàn ông có một mái ăn, có mę, có vo ð
ben canh dã làm Tràng dâng trào những khát khao ve
một ngày mai tuoi sáng hon? Nhūng câu höi bò ngò
toi tu hôi lòng luôn khiến tôi cú xuyến xao vé "Vg
nhat". Nó đuối theo tôi trong nếp nghī, khiến tôi luôn
phai quay đảu nhin lai và ngăm nghi, quan tâm và yêu
thuong các nhân vật äy khôn cùng.
dã
tim một vè dep của
tinh nguoi, của lóng yêu thuóng, cùa tinh cam ga
dinh đã luôn hiện hữu trong những trang văn thän
gán của Kim Lân - một nhà văn suót đôi di tim nhng
hạt bui vàng của đöi sống mênh mông, mà ð đó, ông
cüng tim thấy thành công trong su nghiệp vän
chuong dãc biệt của minh.
Hôm nay, chúng ta së cùng đi
huen
89
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRÚC LINH
TS-KIMLAN
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
-"CHA DË" CUA NHŪNG ÁNG VAN
THAU CAM CUOC
HÖI
Tám muoi bäy năm pháp phói "hat bó công anh'" cùa
minh vào cuộc đoi, muon ngon gió văn chuong dua
dáy, nhà ván Kim Län chon một doi riëng biệt, một
huóng di riêng lë, dành tron cho nguoi lao động
nghèo một tam lòng thiết tha. Bôi lë, suot chiéu dài
cuộc song và chiéu sâu trong tâm khâm, hon ai hết,
ông tháu hiéu su co cuc, nði trăn trð và tâm lông
sáng toa của những phân nguoi áy. Và cūng bõi lë,
chính tác già của "Vg nhät" đã trâi qua bao lán góp
nhật hạnh phuc tiř nhúng bi cyc tuói nhò, dé rói khi
lón lên, ông không cố hòa minh dế viët cho nguoi
nông dân nghèo, mà ông đang viet vè chính bân thân
minh, vé những ngày đã qua āy.
sų chinh là nhu thế! Là khi ta
không có viết nên áng văn phô dien, mà ta viet bàng
chinh nhúng chiêm nghiệm quý giá của minh, nhu
Có le, vän chuong thục
nen sang
A
huong Thúo Sách
s
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
90
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
tùng "truyèn thân" một löi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dông dac: Kim Lân là một nhà vān một lòng đi ve vói
"dat", voi "nguoi", vói "thuân hau nguyên thùy" của
cuoc song nong thôn. Và chính nguời "con đe" của
vùng Bác Ninh xinh đep áy cüng từng quà quyét vé
huóng di văn chuong cüa minh: "Nói một cảch khác
hét súc mêm mai thì nguoi câm bút phài viet nhu choi,
viét thoài mái bàng tám long cùa minh, huóng vào cái
that, cái dep, giúp cho con nguoi song thạt, sóng dep
vói nhau. Và khi nhà van gap cái gi trái voi cái thât,
cái dep thi phài biet bát binh, phài dám lên tiëng nua".
Tat cà đã làm nên một "Kim Lân" rát đöi đôn hậu và
thân thuong.
nhà văn Nguyên Hông dä
Một ngày cuôi năm, chuyén hành trinh "di tim Kim
Lân" de đugc thau hiéu nhà văn áy, chính thúc băt
dau, từ đây.
Cuoc doi di vào văn chuong - "văn chuong là
mot thú đạo làm nguoi'".
1.
Nhà tho, nhà báo Nguyěn Việt Chiến từng viết ve
nhà văn Kim Lân nhu thế này: "May anh em nhà vän
trë chúng toi thuong vän kinh trong, thân mat goi öng
là "Bo già Kim Lân" bôi cái duyên ké chuyên, hoqt bát
và khá khôi hài cùa ông. Trong con nguði - nhà-
Theueny
91
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
Kim Lân, cùng vói su hiéu biët sâu sác thông
vän cùahttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tuệ là cà một kho ký úc...". Chính "kho ký úc" äy dã
giúp Kim Lân dệt nên những áng vän không tô vë, mà
tinh te, mà bên dai vào lòng nguoi nhu một thú "våi"
siêu hang, dem cho nguði ta câm giác dê chju, mon
man. Kim Lân là nhà văn của địa hat truyện ngån,
truyên của ông án ức chứứa chất một niêm riêng
trong đôi sőng xā hội truóc Cách mang. Dén khi Cách
mang ra đði, ngôi bút cûa ông huóng vé nội tâm
phong phú của những nguoi nông dân lao dộng lúc
bay gio. Những tác phấm độc đáo, xuat såc cûa ông
dã bộc lộ rõ một y chí vuon lên mạnh më, một quan
niệm vän chuong sâu sác mà ông từng chia sė: Ong
chon nghé viết đế "doi cho minh một thân phan, một
nhân phâm, một chð đúung trong cuộc song bé nhð
quan quanh của quê huong'.
Chon cho minh một "vüng đát" đé đi về vói dï vang
nhiêu cung bậc, Kim Lân dé lai dau an trên văn dàn
không phäi boi ông đã tő cáo hiện thục xä hội gay gåt
nhu nhữmg nhà văn cùng thoi là Nam Cao hay
Nguyen Công Hoan, mà bôi cách ông dành su thau
căm và tâm lòng tråc än mênh mông cho nguoi nông
dân của minh. Trong trang viết cûa Kim Lân, chât
liệu må öng sừ dụng chinh tữ những sr kiện trong
đoi sóng của minh, gia dinh và quê huong ông. Ta có
the nhan thấy điėu này rõ ràng nhất ngay từ tác
Ckuenbrang
Bnwan
aio
Thuong
Sách
92
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUe LINH
con nguoi Dg le. Tu khoang nám 1942, öng
phám "Dúa https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
có truyên ngån đâu tiën Dua con nguði vg lë dăng ö
to Trung Bac Chu nhdt, ő dāy, nhá vän đā phăn ánh
noi tüi hon co cue cüa mę con minh, böi ông cũng là
"dia con nguoi vg le" nhu anh Tu trong truyên. Nhà
van có lán đä tâm su rång: "Mę toi là vg ba của bố tôi,
lại là dän ngu cu quë góc ð Kiến An, Hài Phòng làm tho
oáy phieu bat kháp not". Chinh vi xuăt thân là dân ngu
cu nghèo khó và hoàn cänh lë mọn, nguoi mę tán tão
cùa Kim Lân đã cùng nhà văn gánh những khinh khi,
xem thuong, söng trong canh nghèo khố ngay tiừ khi
nhà văn con nhô. Thâu câm những tûi cyc äy, nhà
văn càng trân trong cuộc sống mà mę đã cố gång
dành tron cho minh, trong rát nhiêu sáng tác, ông
déu khéo léo thế hiện hinh änh nguoi mę vói nhiéu
nét tính cåch cao quý. Tât ca những hoàn cảnh và ki
niệm thôi tho ấu chính là chát liệu giúp nhà vän xây
dung nên một "ngôi nhà" kiên co trên månh đất văn
chuong ay. Ðặc biệt, trong truyện ngăn "Vg nhat",
nhân vat bà cu Tú là hiện thân của nguoi mę Việt
Nam nhân hậu và bao dung, dó chính là hinh änh của
mę ruột Kim Lân, và hình ånh nguời vo nhặt cüng
chinh là hiện thân cûa nguoi vo tâo tân mà nhà văn
rát mục yêu thuong
Nói vê bút danh của minh, nhà văn Kim Lân (tên thật
là Nguyën Vän Tài, 1920 2007) chia sè răng ôngláy
uong
93
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
bút danh "Kim Lân" theo nhân vât Ðóng Kim Lar
tich tuong có Son Hậu mà ông rát mè. vë
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
trong
duyên có dé båt dáu su nghiệp ván chuong, nam
1994, trong bài viêt "Nghi vé nghé văn"', nhà vän Kim
Lân dã bộc bạch: "Tôi den vói văn hoc ban đáu là tù su
say mê ham thich. Những truyén ngán dáu tay cùa toi
nhu Dua con nguoi vg lë, Nguði kép giàa, Cô Vja là
nhüng truyên ngán viét ve đè tài xā hoi. Dó là nhüng
cau chuyen ve bàn thân tôi, tâm tu và só phân của toi
cung nhu nhûng ngudi gån güi trong làng xóm của toi
Toi viet nhu mot viêc dugc thôi thúc tiù bên trong.
..).
Nhung càm xúc suy tu cùa tôi đoi hôi tôi phài viét.
Thyc chat, viêt văn, truóc tiên tôi viét vé minh". Ngudi
con cua mành đất "đoi tạo văn nhân, "nhân tài này
no" ay đã có một chặng đôi qua nhiéu träi nghiệm,
giúp ông tich lüy dugc vón kiến thứe phong phú vé
doi sóng nông thôn. Ngay từ nhô, do hoàn canh gia
dinh khó khăn, ông chi dugc hoc hět tiéu hoc, thế rói
ông dán di làm tho son guốc, khăc tranh binh phong,
tho son tranh son mài, sau dó bén duyên với văn
chuong bång niém say më viết vói một bút lyc dói
dào. Truóc Cách mạng tháng Tám, trong giai đoan từ
năm 1941 dén năm 1944, Kim Lân cho ra đoi nhiéu tác
phám và đăng chů yếu trên hai to báo Tiếu thuyét thit
bày và Trung Bdc chù nhat, ngòi bút của ông huóng
ve làng quê và táng lóp nông dân
đói khó, bât lên về
dep nhân phâm của con nguði và những cănh đep
Mang
uennwan
Ong
The Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
94
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
dät nuóc rát dậm đà. Ðó là cânh
chiéu tà với váng hoảng hôn phü chiem không gian
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
con nguoi vg lE", khiến anh Tu phäi läng
"Dúa
trong
nhin ngåm dù con đói đã côn cào kháp da thịt: "Troi
dã ve chiéu, ánh näng nhạt dán, lui ra gàn hết mat
sân. Mät troi chëch là là xuong sau nhà, nhüng cây coi
cua quê huong,
nga bóng
trên mái. Thinh thoâng nhûng bóng cay có
giot nang roi qua lai rung dộng lên vi gió. Mat ao
trong vuon ggn sóng, nói giat nhūng váng ngáu vê một
góc. Trên cáu tre, một cô gái dang vo gao, làm sóng
sánh nhûng ánh vàng cùa mät trời rót trên các đâu
sóng. Mây mái nhà tranh xám nhô ra khöi bui chuoi lá
óng nhu lua, đang thong thà boc khói. Nhüng làn khói
läng lë boc lên dật dò bay theo gió, in trên nen troi
xanh ngåt một nét nhę nhàng, thanh thoát". Không
những thé, nhà văn còn tái hiện những sinh hoat
phong phú vé phong tuc và đời sống làng quê của
nguoi nông dân vùng đông bàng Bắc Bộ, nhu thú choi
tiêu khiến gà chọi, nét tài hoa của Câ Chuán trong
"Con Mā Mái" hay thú choi núi non bộ; thú choi chó
săn của Cå Nội trong "Chó săn"; thú choi thà chim
của Truong Thuận trong "Dôi chim thành'. Tát cả
những cung bậc trong thói quen sinh hoat và tính
cách của những ngudi dân quê déu dugc tái hiện
dậm đặc, qua đó, Kim Lân đā ngøi ca những nét tinh
cách áy dù khố cuc, nghèo khó nhung văn rát mục
lac quan, yêu đời và tài hoa. Và đaäc biệt thay, néu nhu
hung
95
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vö
PHAM TRUc LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhà van Nguyěn Tuân đã "vang bóng" vói tâp truyên
"Vang bóng một thôi" viết vé bao giá trị thuong thức
có https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
xua rat trau chuot và ki công, thì Kim Lân - nguoi
ban thân thiết vói bác Nguyén năm nào cũng dé lai
cho văn đàn những dòng văn vê săc màu riêng len lôi
trong đoi sóng của nguôi nông dân. Cå hai nhà van,
mot nguoi chon huóng di độc đáo vô song vói nhûng
thuong läăm mà dến hôm nay đă trö thành những nét
văn hóa quý báu cán trân trong và giữ gin gita nhip
song hiện đại; một nguoi chon con duong khai phá
nhung nét tài tinh trong những con nguoi binh di
gian don nhât, những nguòi không phäi là "choc troi
khuay nuoc", nhung là bậc ký tài trong cái thú choi
của riêng minh. Năm 2003, trong bài viet giói thiệu
vè Kim Lân, chính giáo su Trán Hüu Tá cūng đä răt
tâm dác vė huóng đi "mot lông vói thuân hâu nguyên
thuy" của nhà văn này: "Kim Lân viet rât hay vé
nhûng cái goi là "thú dóng quê" hay "phong luu dóng
ruong". Dó là nhûng thú choi lành manh mang màu
sác văn hoá truyén thong cùa nguoi dân quê nhu dánh
vat, nuöi chó săn, gà choi, thä chim v.v..Nhung truyên
ngán Kim Lân viet ve phong tuc (Duoi tà, Dôi chim
thành, Con Mā Mái (.) hap dän không phài chi vi da
cung cap dhugc nhüng trang tri thuc ve phong tuc mà
chù yeu là vi nhà van đä làm hiên hiên lên dugc cuộc
và con nguoi làng quê Việt Nam có truyén, tuy
nghèo khó, thieu thôn mà van có nhiéu thú vui thanh
sOng
huenhang
nwan
2huóng Thuo
Sách
96
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC LINH
Nhng con nguoi thât thà chât phác, nhung thông
minh, hóm hinh và tài hoa, đã đät tät cà niêm say mê
tich.
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
minh vào nhûng thú choi giän dị mà tao nhă tinh
te ay, chang khác gì nhūng tâm hon nghê sī say mê
sáng tạo nghệ thuat"
cua
Théroi, "Tù dy trong tôi biừng nång ha - Mat troi chân
ý chói qua tim" (TŐ Hữu), Cách mang tháng Tám năm
1945 mo ra một chân troi møi trong lý tuong và
huóng viet của các nhà văn Việt Nam lúc bay gið,
trong dó không thế không ké đến những sáng tác sâu
såc của Kim Län. Tiếp tục viët vé làng quê việt Nam,
ông gây an tuong vói hinh ânh một ông Hai yêu quê
huong làng Cho Dáu, một lòng trung thành với kháng
chien trong truyên ngån "Làng" đugc đăng lân đâu
trên tap chí Vän nghệ năm 1948. Sinh thòi, nhà văn
tùng tho lộ rång hinh änh ông Hai trong "Làng" chính
xúc, suy nghï và tâm lòng của chính
ông dành cho quê huong của minh: "Nói đén tinh yêu
dat nuóo, nghe càm tháy xa xôi, nhung tinh câm đői
voi làng thi thât gân gūi, gån bó. Ðoi vói con nguði
Viet Nam, làng xóm muoi nhüng con ngudi lón lên
là những cåm
vật chát cùng nhu tinh thán. Tinh yëu của tõi
doi vói làng cüng nhu đoi vói cách mang là nguón càm
hung sâu sác nhât khi tôi viet Làng'. The moi tháy,
duòng nhu tăt că cáải tinh, cái tâm của ông đéu dành
tron ven cho những binh dị, những thuong yêu vé gia
bàrng
cà
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
97
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
vo
dinh, quê huong và đat nuóc. Ðến các tác phâm "Vg
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
"Bő con ông gác máy bay trên nui Cöi Kë', "Öng
nhat",
Can Ngüt', Kim Lân dành tron ven täm lông cho
nhung nguoi nông dân nghèo khố nhung luôn có
niem hy vong vão tuong lai vä chinh anh sáng cüa
Cách mang së soi duong cho ho tö bày. Dặc biệt, vói
truyên "Ong lão hàng xóm", "Nguoi chú dugng", "Öng
Cà Luon góc me", nhà vän đã bộc 1ộ manh më quan
diém vé những câu chuyện xung quanh việc cai cãch
ruong dat, bào vệ quyén loi cho nguoi nông dân. Vói
truyên "Nguoi chú duong", Kim Lân có lán tâm su
ràng nhân vật Di Hân trong truyên chính là hinh ånh
nguoi di ruột cûa Kim Lân - Di Mûng. Dù vói để tài
nao, khai thac khia canh não, các sång tac của Kim
Lan luôn phâng phát cuộc sóng của chinh minh, ký
úe và những chuyên trong đôi sóng mà chính ông đã
trai qua. O giai đoạn này, nhà văn không còn viết vé
nhing thú tiêu khién của cänh quë, må öng tập trung
ngoi bút đé thể hiện nhüng đôi thay trong tinh câm
và nhận thúc cüa nguoi nông dân trong cách mạng,
khang chien, nhing hoat dộng cach mang của họ
nhen nhóm nhu ngon lua nho së bùng lên thành một
cuộc căi cách lón lao, tiừ câi cách ruộng dät dén cài
cách trong từng nép söng, sinh hoạt. Dó là hinh ành
cûa một cu Cà Lăm nghïa khí không dùng đôn hiếm
dộc dé diệt ha đői thůù trong "Ong Cân Ngü': "Trong
cái buoi con dang nuóc mat nhà tan nay, có nên vi hon
nwan
Thuóng Thuo Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
98
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Vö
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
vat mà đánh một ngudi nghia khi, một
nquoi vi dân,https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vi nuóe nhu ông bác dây thành mot
nquoi tàn phë, bö đi đugc không?". Hay tấm lòng tråc
án của nguði vo và nõi ân hận của nguði chóng dành
cho mot con chó giå nua xáu xí nhung rát mục trung
thành: "Toi toi sám mat lại, vla thuong xót con chó,
via thay xáu ho. Quà thât toi chi là một thàng tôi. Một
thàng ich ký. Tôi chi nghī đến minh và vg con minh.
Den nhu con chó minh nuôi, minh đoi xù vói nó có
dugc nhu cái tinh nghīa của nó đoi xu vói minh
dau?"(Trich truyên "Con chó xau xi"). Trong hoàn
cănh loạn lac, phäi tháo chay tùmg dot, từng noi, con
nguoi ta lo lăng cho nhau, bò quên chú chó già,
nhung chú chó già áy có hê quên chû bao gio? Ngay
trong tiung chút thâm tinh nhu thế cüng đã án chúứa
biet bao thuong cåm trong tăm lòng nhà vän nhân
hâu Kim Lân. Và làm sao ta dë dàng quên dugc hinh
anh anh hiệp sī gõ đã cứu cô gái ngây tho, thuán
khiet khôi bàn tay độc ác của mụ phù thüy? "Thäng
dugc su yếéu đuoi, ta së tháng đugc quân thù'", "Anh
muon hoá thành nguoi thuc, và thanh guom cùa anh
thành mot thanh guom thuc. Anh së mang thanh guom
báu ay ra khôi cái hòm bé nhô này buóc vào cuộc đoi
dày kho cyuc, bát công của xä hội bên ngodi kia. Anh së
vung thanh guom ay lên nhu khi anh vung guom dién
trò trên sân khâu, san băng moi bât công, oan trái ð
thua mot keo
trên đoi. Anh së làm cho trên mät dat này không
côm
99
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
tieng khóc thàm thiết nhu tieng khóc của ông lão mù
chó". Uóc mo của anh chàng hiệp sī gô āy chính
mat
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
la có thé dùng súc mạnh của minh, thanh guom
trong sach của mình đế diệt hét nhūng nhóp nho tàn
dộc trên đôi, và khi đdúng truóc quyét định giet cô gái
de duoc bâão toàn linh hôn và đugc làm nguöi hùng
nhu loi mu phù thůy - hay tan biến vīnh vien nhu
đā dūng
thanh cùi mục rā trôi, anh chàng hiệp sī
căm chọn cách săn sàng duong đáu, săn sàng tan
bién khi cúu cô gái. Và cuối cùng, phép màu së đến
vói những tam lòng tråc an mênh mông, súc manh
của su truong nghia truóc âm thanh hon tap cûa
cuộc sóng dã chiến thắng. Trong truyện "Anh chàng
g
hiep si go", nhà vän bộc lộ manh më những quan
diem nhân sinh của minh, ràng lông trác ấn chính là
chiéc chia khóa gån két cái thiện, cái dep và su cao
quý bat diệt lại vói nhau, trái tim con ngudi, cái tâm
trong sáng của con ngudi sáng ngði trong anh chàng
hiệp sī go chính là đại diện cho tinh thân nhân vän
cao dep trong sáng tác của Kim Lân. Và hon thế nữa,
dieu đó con duge thể hiện ở loi độc thoai nội tâm của
nhân vật anh cu Tràng trong "Vg nhat" giữa thới buói
dói kém: "thóc gao này dên cái thân minh cūng chà
biét có nuoi nói không, lại con đèo bòng", rôi anh
"Chac, ke" một cách dut gon. Bao nhiêu trách nhiệm
gánh vác một gia dînh âp lên vai
nguoi đàn ông nay
trong phút chốc, nhung anh can đåm gánh láy vői
Chuen hang
Thuóng
Thúoe Sách
100
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
dung và thau hiéu, dù không hê luong
lai. Qua những chuyén biến ăy, Kim
truoc duçe tuong
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Lân càng ngoi ca lòng yêu thuong giữa nguði và
nguroi, lòng yêu quê huong Tô quóc thiét tha, bôi lúc
này, nhân dân lao động đâ manh nha dugc huông
nghi, huóng đi đúng đán đế giài phóng cuộc doi minh
khoi ách nô lệ và áp búc låm than. Và, gióng nhu nhà
van dă
tng nói: "Trong văn phäi có cái tâm", tâm và
tài cüa Kim Lân nhu tieng hát xanh mäi trong đoi,
ngân rung một nhip diệu riêng vào tùng áng văn "quý
hó tinh, bát quý hó da" của minh.
bao nhiêu bao
Không "uót át một cách bom bai, trái lại nó có
cái gi chân chat của doi sóng và con ngudi nghèo
hen, khố dau..." Nhüng nhận định đac biệt ve
chang đuðng van chuong cua nhà văn Kim Lân.
2.
I
rong rat nhiêu chuyện của đôi sống, nguoi thây së
là nguoi dăn dát chúng ta, nhung nguoi ban së là
nguoi di cùng chúng ta suốt chặng đuong đó. "Bố già
Kim Lân (Theo cách goi thân mật của Nguyēn Việt
Chien) may mắn có dugc một nguoi vùa là nguoi khoi
goi cam hứng và huóng đi, vùa là bạn văn củng đông
hành vói ông trong con duong văn chuong cua minh,
dó là nhà văn Nguyên Hông. Chinh Kim Lân đã từng
công nhận: "Ké tù khi gap Nguyên Hông, ý thúc viét
101
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
van chuyên nghiệp cùa tôi mói dân dân daugc hinh
sáng ro, vi thôi gian trudc dó, töi viët theo cam
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
thành
húng và viet dë giäi tôa nhüng búc xúc, an úc mà
minh thay cán phäi cám bút dé nói". Có thé nói, cha
dè cùa "Vg nhat" đā đi qua nhiêu chặng đuong vän
chuong và có nhiéu chiêm nghiëm trën chang duóng
dó. Nhận xét vê su sâu sát ô moi quan hệ giữa tác
pham và hiện thue trong văn chuong Kim Lân,
Nguyên Hông đã chia sė: "Tù giüa nhüng nam 19431944 ay, toi dugc đoc máy truyện của Kim Lân. Thoạt
tiên toi chång nhüng không dé ý mà còn tháy cúi tên
Kim Lân chuong chuómg thé nào ay... Nhung rói, chi
bap vào máy truyện của anh mà tôi thây không phâi
loai uót át một cách bom bāi, trái lại nó có cái gi chân
chát cùa dòi sóng và con nguoi nghèo hèn, khố dau.."
Doc trang vän cûa Kim Lân, ta không khó dế båt gåp
hinh anh cûa nguoi dân ngu cu trong xä hội cū hiện
lên vói bao nõi xót xa, nhoc nhàn. Câm ngộ từ chinh
hoàn cânh của mę minh, câm ngộ từ chính đoi sóng
xung quanh minh, nhà văn đă tái hiện cânh sóng lang
bat, nghèo kho, đói kém của nguoi nông dân trong
canh ngu cu bo vo, lạc loài từ ngi này sang noi khác
vo cùng chân thục. Và theo đó, nhà nghiên cúu Lai
Nguyên An đă nhận dinh: "Doc văn xuði Kim Lan, ta
båt gap cái thé giói cua nhûng nguoi thuong dan
nghèo kho vớn là hang "ha lhau' ô xā hội củ: Nhūmg
un
hang
nwan
Thuóng Thùe Sáoh*
102
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
nquoi nôong dân
len
góc
miên xuoi mat nhà mát dät xiêu dat
mien ngugc, táp vào một xóm chợ bën sông, một
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pho núi hay ven một dôn diéên, một xóm trại, tiép
lon vói miëng sống so dăng hàng ngày. Dã có
lúc nhà van goi nhüng nhân vat thän thuộc áy của
tuc vat
ngoi bút minh là " nhûng đàu thua duoi thęo d kháp xó
xinh cuoc sóng'. Cách goi gióng nhu là su tu mênh
danh dáy dau xót cüa chinh các nhân vat ay
Mạch
(.)
của Kim Lân duðng nhu båt rât nhay vào
nhüng cành thuong tâm: cânh bô nhà xiêu dat vi công
no, thue khoá, cành ăn xin, cành chét duòng chét cho,
ké chuyên
cành bị áp búc, đog đáy.
Trong các truyên ngån cûa mình, Kim Lân thuông
chú trong dến hai nội dung: con nguoi, cuộc sóng
nong thôn và những sinh hoat văn hóa phong phú ð
vung thôn quê, nhu Giáo su Trän
Hu Tá đà kháng
dinh: "Thế giói nghệ thuât của ong chi tâp trung d
khung cành làng quë cùng vói cuộc sóng, thän phận
ngudi nông dân (.) Nhüng con nguoi cùa quë huong
than thiêt ruột thjt vói öng9, tu cuğe sóng doi
ngheo lam lu truc tiép buðc vào tác phäm, tiu no toat
lên ý nghia hiện thục..
ong,
mang tháng Tám, luóng gió mới của Câch
mang nhu mang dến nguôn sinh khí cho sáng tác của
Kim Lân, ông ý thức hon vê vai trò và sú mệnh của
Sau Cách
103
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
mot nhà văn huóng ngòi bút của minh vào kháng
chien, khoi dây tinh thán dấu tranh chống áp búc cüa
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nguoi nông dân hiến lành, đói kho. Ong sáng tác it,
nhung moi áng văn là mõi "su thục ở doi' mà ông góp
nhät và ghép lại hoàn hâo, cūng nhu nhà tho Trân
Ninh Hó dă từng nói: "Näm muoi năm, một nua thë ki
cam bút mà chi ven
vęn có chùng ngót chuc truyên
ngán thi quà là it öi. Nhung cüng ký la thay, mói khi
lan mo nhing trang vàn it öi dy, ta lai càm thây không
duðng náo cua con
nguoi Viet Nam trong gån niua the ki qua mà Kim Lan
khong dá dộng tói däu chi bàng su cham trô het súc
có một buóc ngoăt, một chậng
ehiêm ton là: truyên ngàn.
Trong cuon "Tác gid văn học Việt Nam" (tâp 2), Giáo
su Nguyén Däng Manh đã khång định chäc njch vị tri
mà Kim Lân xúng đáng duoc công nhận trên văn đàn
Việt Nam: "Sau Cách mang tháng Tám, ngoi bút Kim
Lan tap trung vào phuong dien xâ hội chinh tri, cùa
doi song nöng dän găn llên với vận mệnh của dät
nmuóc. Ve dé
tài này, Làang và Vg nhặt xiung dáng dugc
Kem là nhing truyện ngán xuat sác nhät cüa văn học
Việt Nam hiện dai"
Chinh tác già của truyện ngán "Mùa lac" răt noi
tieng cūng từng tâm đåc: "Vê văn xuoi là nghê của tôi,
Mang
iuen
nwan
hudng Thio Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
104
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vö
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pPHAM TRUC
LINH
truóc sau tôi thán phyc có ba nguoi là óng Nguyèn
và Kim Lan. Sau này viet lách dugc
Tuan, Nam Caohttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cai gi thuong cüng lay vàn cüa ba ông làm chuán"
(Trich "Nghé văn cüng lăm công phu"', Nguyen Khâi).
Nói vé nhà văn Kim Län, quå
thc,
"Dó là thân viét,
thán miuom tay ngntði dé viët nên nhûng trang sách bất
hu'.
Làn suong lạnh văt hờ trên vai - những ngày
cuoi năm rét buot ùa vé, ngôi đọe văn Kim Lân,
am tinh, ven nghia.
3.
To nhng dòng này trong một buói sóm chóm lạnh
cua dip dâu đông, tôi đã không còn tháy cái lạnh
dang cua vào xuong da của nguoi bị thấp khóp nữa, ô
dâu dó trên những trang văn hôn hậu mà tôi đoc, tôi
một Kim Lân rát đôn hậu nhin tôi, khë khàng
một nu cuoi hiên hậu. Tôi văn luôn nhó câu mà ông
nói ve sú mệnh cûa văn chtong, 1ấy đó làm lới tuyên
thê của minh khi đặt bút. Và tôi cūng tin ràng, khi
ban doc dén những dông này, thật ki luöng, thật quan
tâm, thi ban đã đe "Kim Lân', đe "Vo nhặt", đé tôi và
Thuöng Thúe Sách à đâu đó trong trái tim minh.
dã tháy
105
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
"Lam
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
úc toi thấy văn chuong là mot thú dao, dao lim
nguoi, nhu một thú tôn giáo. Mà tôn giáo nào cüng dii
hoi su thuong yêu giúa con nguoi vói con nguoi, doi
con nguoi có quyén làm nguði, binh däng, tu do, bác di
Moi nguoi truyên một cách, nhung cuói cung con
nguoi van thuong yêu nhau và làm cho con nguoi có tu
cách, có nhân pham, tài năng dë dánh giá dúng và
chong lai bao ngugc, cuðng quyén, áp búc" - Kim Lân.
Hay cùng tôi di tiêp, buóc vào the giói của tinh
nguoi trong "Vg nhặt" - gin giữ muôn đieu đep đë
mà có nhà văn Kim Lân đā đé lại cho hậu the, cho
chúng ta.
iang
Chupn wand
n
huóng Thio Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
196
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC LINH
CHI u DÓ".
KaÓNG
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
MA LA
NOL AM ÄNH
"NAN DO01"
KINH HOÀNG NÄM 1945.
Sáng nay, tôi dây thật sóm và lái xe chảm chậm dế
nhin ngåm phố phuðng trong suong sóm. Mõi tuân
dêu có mot ngày nhu thế này, tôi "tu thuöng" cho
minh bàng những phút rong ruối trên khảp ngð
ngách của thành phố truóc khi nhữnmg táp nập vội vā
üa vé. Thuong thi khi ban dậy sóm và vi vu sóm, hoi
lanh con sót lại của đêm và những tia ban mai dugc
uom måm së phä vao nguöi ban một cám giác rát
khác la. Lành lạnh, trong trèo, đua ban miên vién vé
một miên ký úrc tuói tho nào đó thật đep - khi là ký
úc của những buối sáng ngôi nhà chò mę di cho vé,
là ký úc cüa
goi ghém chiec bánh bột trong tay
nhung sang thuc day ő läng quė ngoai, lüy tre xanh
mat rugu còn đọng lại suong trên chiéc lá tre dài và
nhon. Day sóm và đi bộ hay lái xe vi vu trên drong
pho dă trö thành một "thức quà", tu bao giò.
khi
hueng
107
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nep nóng hối, dü
Toi chậm nhin những chị bán xôi
màu såc nhu loai xôi nép Mai Châu båt măt mà doi
may mån duge thuöng thuc. 1o1 tuong nhu
nguoi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
minh dang đứng giữa khu cho ám thuc của the gian
vói đù vị bánh, từ bánh mi, bánh uót, bánh bột, bánh
gao, roi thi dến bánh pho trong những tô phở lung
chung một vị "Hà Nội" trong văt thanh lòng. Ðuong
phố buói sóm chua nhuom săc màu của các của hiệu
thoi trang, chua ón á vói những ra - vao cua bộ dóng
phuc công sö. Ðuong phố buói sóm có tiếng những
cô bán hàng trong khu cho cá, ô bánh mi ăn vội của
chú Tu cho cuốc xe ôm dáu ngày, rói thi nhng cy
già mån më mő rau muðng xanh non mon món, cų
ông mê mäi với chuyến bộ hành trong công viên
xanh gita lòng đô thij.. Toi goi tät cå là nhip dâp của
cuộc sóng, là "hoi tho" thanh tân của đoi nguôi hữu
han, mà khi áy, tôi cam nhân dugc dủ dáy niém hanh
phúc binh dị cúa dôi sóng minh dang có. Thay cho
moi bộn bě, moi láng lo, moi áp luc của kiep nhân
sinh vói bao gánh näng com áo gao tién, thành công
và danh vong
Nhin cuộc sống đủ đây hiện tai, nguoi ta chắc gi dã
dě dàng trân trong néu không thấu hiéu dugc may
man của chính minh. Chi
trong thë ký XX mà có đến
hai nan dói đã lü lugt nhuộm tang thuong vào dân
tộc Việt Nam ta. Nan đói thú nhát xày ra vào năm
zang
Chugn
bnwan
Thuóng Thue
Sách
108
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Khäi Ðinh năm thứ ba (1918). Nan dói thứ
xây ra vào năm At Dâu, Bâo Ðai năm thứ hai muoi
Mau Ngo,
hai
(1945).
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
muoi lăm năm rôi, ké tiừ khi nan đói dữ dội năm
At Dau xay
ra, cuón phäng đi sinh mênh của hon hai
trieu nguroi Việt Nam, và tôi tin ràng con só thụe té
Bay
hon thế nūa. Tôi đã từng nghen lông khi
nhin nhûng búc änh trong nạn dói, những con nguoi
gay
tro xuong, nói dúng hon, họ chi còn da bọc
xuong; những thây nguði năm la liệt giữa duong;
những chiec hố to chôn cå nguði đã chết và nguoi
dang hâp hői nhu nhà văn Tô Hoài tùng ké lai trong
"Chet dói"- "Chuyện cû Hà Nột". Những dúa trè bo vo
còn nhièu
nhó mùi sữa me, năm
trên lông nguc dã khô lạnh của
nguoi mę dă bö lai thë gian. Ngudi ta än bát cú cái gi
có the "cho vào miêng, từ những thứúe ån quý giá nhu
khi không còn gì có thể bán đé mua duge
gao, nguoi ta lên rừng đào củ mài, di tim đào củ
khoai, cù chuói, hái bäp chuói non thái sqi; rói thi
nhung cù áy cũng hét, nguôi ta bát đâu tim rau dai,
thoat dau là rau má, lá lộc vimg, rau lang,... tất thày
loai rau có thé ăn duge, nguoi ta déu mót cá. Rau
Cung nhàn trui, con nit că làng kéo nhau di lùng tung
con chach, con luon nhö, cua, őc, hến, tép... đéu
không thế kip sinh sôi dé đù cho tất cå cái bung dói
dang co gáng sóng sót từng ngày. Rôi nguoi ta ăn cà
gao, den
huony
109
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
vò cây, nguoi ta di xin, là dân va rāt nhieu ngirõj dà
ngoi chó chét. Tiêng khóc tí te, ai oan vong vé nhu
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
hon số phận, tiéc một dői nguői chi toan nhận
trách
lay khő đau.
Và ban có tung tu hði: vì sao?
Mùa thu năm 1940, phát xít Nhật vào Ðông Drong,
thuc dân Pháp cau két vói phát xít Nhật dé dàn áp
nhân dân Việt Nam. Ðoi sống dân ta khón khó, chju
dung moi chính sách áp bức năng né. Dên nàm
1944,Nhat thu gom lúa gao, Pháp du trū luong thąc
phuc vu cho chien tranh, trong khi thiên tai, lü lut, sâu
benh gây mat mùa tai miên Bác. Benh dịch tà lây lan
nhanh và rong kháp trong mùa lū. Không ding lai d
nhân dân ta phá lúa, hoa màu dë
trong cây day. Nhüng bien dộng quân su và chinh tri
dón dâp xày ra dä ành huông tiêu cuc den sàn xuát
kuong thye miên Bác von di dă thieu gao nên càng bị
dó, Nhat còn båt
doi Nan dói dã dien ra miėn Bác và Bác Trung Bộ, từ
Quang Tri trð ra, trong diém là các tinh có dân só tâp
trung dông nhu Thái Binh, Ninh Binh, Nam Dinh, Häi
Phong, Thanh Hóa. Thâm chí, một dại gia đinh chết
đói đến 60 nguoi ô Nam Dinh, từ già den trė không
chua một ai. Tùng đugc ví nhu "su hůy diệt khúng
khiep" trong lich sứ von đã có quá nhiêu đau thuong.
mat mát của dân tộc Việt Nam, nan
đói năm Āt Dâu
Aenbtang
nwdn
Thuong Thie sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
110
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
VO
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Chütich Hô Chí Minh so sánh với tôn thát của
cuộc chiến tranh Pháp - Dúc, dù thay nõi dau thuong
mát to lón mà đất nuóc ta đã từng gánh
và su mat
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
chju. Nguoi đă viët: "Nan dói kém nguy hiêm hon nan
chien tranh. Thi dụ, trong 6 năm chien tranh, nuóc
Pháp chi chet 1 triệu nguoi, nuóc Ðúc chi chet chùng 3
trieu ngudi. Thé mà, nan dói nua năm Båc Bộ ta đä
chet hon 2 triệu nguoi..." - Trích "Hó Chü Tịch hô hào
chóng nan dói năm 1945. Lúc báy giò, cà dân tộc Việt
Nam dêu odn minh chống chịu, gánh lấy đau thuong
và tim moi phuong thức dể cúu láy mạng nguoi rung
roi dan nhu chiec khô, khi ay, nuóc måt tien dua
nguoi thân cùa minh cūng chính là nuóc måt tiën dua
chinh minh trong những ngày sau đó.
dude
Chung kién cảnh
trang của nan đói khóc liệt năm
1945, nhà vän Tô Hoài dā ghi lại tât cà nhu một chúng
nhân cùa lich sù, một chiếc máy quay của thôi đại,
mà cho déến
nay, những dòng tu liệu áy là chất liệu
quý giá de hậu thế có thể nhìn vé một thời đại cûa
dân toc: "Möi khi chot nghi lai, toi vàn bàng hoàng vë
nhing näm khûng khiép dy. Hinh nhu bông một hôm
ai vét di hët sach gao. Ngudi ta chay quanh, nhúo nhác
roi chét dói cå mot vùng. Nhng làng gidy, làng linh
hua,
cà doi nuóc sông gao cho, hàng ho bán
ra
sao cho
lai voi hat gao. Rôi cà đen gao giá cåt có cüng không
thay mat hạt nào đâu
nua. Không còn là thóc
cao gao
huon
111
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
PHAM TRUC LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
kém, mà không có qao, cho không có gao, hët gao'. Ong
van không quên cảm xúc khi đíung truóe nan dói và
tam lòng minh cũng bát huc: "Sau dào chinh ming
chin tháng Ba, linh Nhat di dáy nguði dói khong xué.
Nguoi ngói, nguoi chét la liệt các via hè. Suot ngày
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Suőt dem kéo xác chët lám lhüi qua"; "Nói bao nhieu vé
canh dói 1944-1945 cüng van chua thâm. Chữ nghia toi
run ráy, thói bay dugc. Khùng khiếp quá'" -(Trich "Chêt
doi"- "Chuyen cüHà Nội").
Chinh To Hoài cũng đã kể lại cuộc sőng của minh và
nhá vän Nam Cao trong nan dói lüc bāy giö: "Näm dy,
Nam Cao lên ð vói toi. Viết truyện kiém thêm, năm
thoang ba thi mói dugc cám dong tiên. Nam Cao day
may dúa cháu anh Khôi tôi ó làng trên. Anh Khôi đäj
tút trà cong thây giáo bång gao. Phông thiù chảng có
nhang xó gao áy, không biêt chúng tôi có mát xanh
gióng thång Vinh, hay còn thế nào nia'"
lè
Nhà van Hông Lam cüng đā
tråi qua và chung kiến sir
khiép
cái
cûa
dói quay quat áy và kế ląi răng
khùng
"Di ra duong ra cho, dày nguoi ngûa tay an xin. Xin ai
là ra cå. Một số nguoi di xiêu xieu
bây gio? Ai cüng dói
chờn nhu nhûng bóng ma, tay chân gáy
dét, hinh nhu chäng còn chúit thịt, chi con da boc
xuong. Mât mày hoc hác, chi con lai hai hố mát vói hai
Deo veo, châp
iang
Ckuen
nwan
uGng Thio Sáoh
112
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
VO
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
ham răng nhô ra trên khuôn mat gày vêu. Oái oăm
lại rét quá. Chà trách nguoi ta nói đói
thay, näm dóhttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
rét, đói kèm theo vói rét, chiu sao cho tháu" -(Trich
"Nan dói thë ký" - "Chuyện cū làng quê" phan 27).
Và khong chi thë, nhà văn Bào Sinh cüng nhac vé cái
chet trong nan dói vói bao xót xa: "Năm 1945, dây là
mà chon chung cùa nan nhân chet đoi. Hàng ngày, xe
bò cho day xác chât trén phù mänh chiêu, chân tay thò
ra ngoài, loc coc, râp rinh, xe đu dua nhüng cánh tay,
cång chân cùng du dua theo. Xüc chët dugc dó dáy vào
mot cái hó chôn chung, sau dó läp đat phàng, không có
dau hieu mô må gi cà" - (Trich bài "O Càu Den", tap
tan văn "Bát phô").
Trong cuon sách "Nan dói năm 1945 ô Viêt Namnhững chúng tich lich sř' cüa GS. Vän Tao và GS.
Furuta Moto dā viët: "Nan đói vô cùng khùng khiép.
Nó kéo dài cái chêt khien nan nhân bị các con dói dày
vo, dau khố, tüi nhuc. Nhin thay nguoi thân chet mà
khong cúu duoc, biet den luot minh rôi së chết mà
không thoát dugc. Muon tim cái sông đâ phäi diút bô
nhà của, quê huong, mó mä tö tien ra di, mong sao
dugc cúu sống, nhumg roi lai chét guc ð dau duong xó
cho... (.) "Nạn dói dä chôn vüi nhân phám con nguði.
Nan dói dien ra vô cung thâm khôc. Hàng nghìn hộ
113
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
VÖ
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
chet cà nhà, nhiéu dông ho chêt că họ, hàng chục xóm
làng chet cà xóm, cà làng'"
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
khác đã
Ta con nhó nhung búc ành của nan dói ö xú
làm ta rung càm và thuong xót den thë nào khi chúng
kien, tù Nhüng hinh änh của nan dói ð xú Ruwanda
nhüng
tan ben Chàu Phi trong năm 1994 den chuyện
nam truóc day, cüng qua dai truyên hinh, ta dugc
chúng kien bao trân lut bão bên các nuóc Trung Hoa,
Vênezuela, Ån Ðộ, cung nhûng
trân động dát
kinh
hoàng o Thố Nhi Ky. Trong nuóc ta, thdi gian qua xày
ð
ra nhüng trân lut lón ở dóng bàng sông Ciu Long,
Thuan, Binh Thuan, mua lū mien Trung khiến
Ninh
dân ta gánh chju bao khó sô, nhoc nhàn. Rói khi nhin
lai cuc diện của "nan đói the ký' năm 1945, ta mói
cam ngô hét thay những cái đáng so săc mui tang
thuong và chét chóc, xÖt xa cho canh ly biệt, gin git
nhung khi trùng phùng, dë luôn trân trong những
diéu dep dë mói nguði dang có hôm nay.
é
chậng duong lich st của dân tộc, tôi
thay chúng ta dă thật sy may măn khi duoe sinh ra và
lón lên trong su nâng niu của só phận. Hoặc chí it,
Ngăm nghi
the hệ của chúng ta dang ngói an ôn trong nhing
phòng hoc mói, lât gið những quyén sách còn thom
mùi muc dé tim hiêu vé nan đói, vé lich sť, đó là biéu
hiện của s may màn, của phúc lành, của bàn tay chó
che må óng cha ta đă dänh
tăng cho minh. Dău rång,
uen bcang
wan
bn
huóng
Thúe Sách
114
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC
.h
LINH
những khó khản riêng, thếé hệ nào
áp luc, thách, nhung có le duoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cūng có nhng
dang còn sống tốt, thi bạn và tôi, ky thục dã
moi thoi ki
sē có
s
hanh phúc rôi.
bà cu tóc đä bac
nay, tôi lăng ngàm nhin một
hadúng lom khom bán những vò xôi tim nóng hôi.
ay là dén chiéc xe đây nghi ngút
toi làm khi
hai văt ám lông.
khói, chon xõi tim lam bua sáng vói
CAnd
c
Vat xôi sáng giän don
Nghe long thôi sóng gon...
San se,
Hanh phúc hon ngàn lân buông loi.
.
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
115
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
TT5-"VONHÁT"
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
KHOÃC KHOÃI THUONG YÉU
GITA MUON
NEO
9ÖÍ
CHÄT HEP
TINH HUONG TAUY{N
"cd MOT KHONG HAI"
Co
những ngày choi voi giữa muôn chuyên thuong
nhat, bộn bė bủa vây, ta đoc một áng văn đep và trám
tro truóc ky công bề vun con chữ, ta nhu duçe rùa
măt böi nhūng dông văn rang rő mugt ma, rüa trôi
luôn cà những lung ching tap nhąp. Trong áng vän ta
doc, có chiec chia khóa vàng roi ra truóc måt, duge
mot søi dây treo níu giữ, läp lánh thú ánh sáng chói
lóa khoi gøi ta buóc theo và năm láy. Ta kiếng chân,
cám gon chia khóa trong tay, tien lại cánh của đac
biệt và một the giói mói duoc mô toang ra truóc mát
ta - the giói của truyên ngán. Chiéc chia khóa vàng
quý báu áy, chinh là tinh huống truyện - cũng là "một
thú nuóc rüa ành de làm noi hinh, noi såc nhân vit,
biang
uennwanO
A
hudng Thte Sách
116
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
van dé
tuöng của tác phâm"' nhu Giáo su
Nguyěn Ðång Manh da nhận dinh. Thê gian tråm
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
duong, van néo những tinh huống truyện dộc dáo,
nhung "có một không hai" thi phäi ké đen câu chuyện
nhat vo" ma nha van Kim Lan da ky cõng dụng xāy
giua nan dói quay quăt con nguoi.
noi bat
tuu
trong bộ phim Forrest Gump (1994) có một
câu thoai mà tôi rât thich: "Cuðc sóng giðng nhu hộp
Chocolate ký diệu vây, chúng ta châng bao gið biết
dugc chúng ta së nhận dugc nhüng gi" Ký thuc, cuộc
sóng luôn mang dến cho chúng ta những điêu
bt
ngo không thế đoán truóc, cüng giong nhu sú mênh
cùa nhà văn khi sáng tác truyện ngàn chinh là đặt
vão dó một tinh thé, một cành huóng để nguoi đoc
giat minh kinh ngac, rôi thäng thot buôn - vui trong
càm xúc. Xét vé khái niệm cùa truyện ngán, Tiến si
văn học Chu Vän Son nói thế này: "Truyên ngán là tác
phám tu su cð nhð mà nội dung thuong chi xoay
quanh một tinh huong truyện chù chot nào đó". Và tiếp
nói khái niệm áy, nhà văn Nguyěn Kiên dă quà quyét:
"Moi truyen ngăn là một truòng høp. Trong quan he
gita con nguoi vói doi sống, có nhùng thời gian nào
dó, khoänh khác nào dó, một mõi quan hê nào dó dugc
bộc lộ dác biệt.
Truyện ngán phåi nàm bàng dugc cái
Con nhó
ruong hop dy. |-J
nhð dó, tinh cám con nguói bộc
..
lo, cà hai quan quyen láay
nhau.". Và truyên ngăn còn
117
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
VO
pHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
là một "thù thuât diém huyệt" dugc thục hiện bảng
cách "nàm bát trúng nhūng tinh huong cho phép phoi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
bày
cái chù yiu nhung lại bị che giáu trong muón mat
cuoc sóng hàng ngày" (Nhà vän Nguyên Ngoc). Gióng
nhu một máu đất vuông giữa bạt ngàn thố nhuõng
truyên ngán không dung chúa sy bao la nhu thão
nguyên rộng lón, mà nó chi vun vén cho một máu
dat, gieo trong hat gióng trên đó và qua dó, công súc,
tâm tinh cûa nguôi gieo hat, của nguði bón phân, của
chính hat gióng này mâm áy së đugc bộc lộ. Và cũng
boi vi chính dung luong khiêm nhuong của một
truyện ngån không cho phép nó đugc lê thê dài träi,
mà moi thông diệp, moi nhăn gừi së đugc gói ghém
một cách ti mi, trau chuot nhu gói một món quà xinh
xán dành tặng độc già. Trong "máu dất" áy, tinh
mâm së nây thành cây con và
huong truyên
dem den muôn vàn súc sóng, những nhân sinh quan
quý giá cūng đugc bộc lộ từ đây, nhu Giáo su Chu
Vän Son dã khái quát: "Tinh huong truyen là cái hoàn
hạt
canh riêng duge tạo nên böi một su kiện đac biệt khién
cho tai dó, cuộc sóng hien lên dậm dâc nhât và y đô tu
tuong cùa tác giâ cüng dugc bộc lộ sác nét nhát".
Trong bài viết "Truyên ngăn hôm nay", Giáo su
Nguyěn Ðăng mạnh nhận dinh: "Quan trong nhát của
truyen ngán là tạo ra mot tinh huóng nào dáy, tù tinh
huong áy bật nói một bân chat tính cách nhân vât
hoãc bộc lộ một tâm trang'. Nhà văn Nguyén Kiën
CAunn hang
wan
huóng
Thùto
Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
118
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
DHAM TRUC LINH
cüng cho rång
"Diéu quan trong dói vói truyện ngán
là phäi lua chon duge tinh thế': Côn dối vói nhà văän
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Châu, ông quå quyét: "Với truyện ngán
Nguyěn Minh
già có kinh nghiệm viët, tôi nghi ràng
doi khi ngudi ta nghī ra duge một cái tinh thé xày ra
chuyen, thé là coi nhu xong một nùa..." và
nhung
nguoi cam bút có cái biệt tâi có thé chọn ra trong cái
dong doi xuôi chay mot khoänh khäc thoi gian mà ô đó
cuộc sóng dam dặc nhát, chúa dimng nhiéu ý nghia
nhát, một khoành khàc cuộc sóng.. nhung båt buộc
con nguoi ö vào một tinh the phài bộc lộ ra cái phân
tâm can nhät, cái phân án náu sâu kin nhát, thạm chi
có khi là khoänh khàc chua
dng cà một doi nguði,
mot doi nhân logi". Và nhà tho Hữu Thinh cũng khăng
dinh truyên ngán phäi "tao ra các tinh huóng dé nhân
vat boc lộ tinh cách': Qua đó, việc sáng tạo tinh huóng
truyên da tro thành một thừ thách để các nhà vän
boc lo tài nghê của minh, thôi thúc họ sáng tác bàng
tat cå bút luc đế tạo ra dugc một tinh huống "lą hóa',
vla rat cá biệt vua mang tinh phó bien hoạc tugng
và vói một tác
..
trung" (Nguyěn Minh Châu). Ðó quâ thật là một sír
menh thiêng liêng và cao dep mà mõi nhà vän đêu
mong muon duge
cua minh.
thuc hiện trong cuộc dði cám bút
Trong van đàn Việt Nam sau Cách mang tháng Tám,
cac nhà văn
dā huớng ngoi bút của minh dé có Vu
.3
119
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
kháng chiến, thôi thúc quán chúng nhän dân can
dam dãu tranh giành lai quyėn sóng, quyén dộc lập
tộc. Lúc báy gið, moi nguði nghệ si đã chon một
dan
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
1oi di cho riêng minh, và nhà văn Kim Lân dã nói bật
lên nhu một vi tinh tú đậc biệt. "Vg nhat'là truyện
ngån xuat såc của ông in trong tâp "Con chó xau xi"
(1962). Tien thân của truyên ngån này là tiêu thuyét
"Xóm ngu cr, đugc viêt ngay sau Cach mạng tháng
Tám nhung dang do và thất lac bàn thào. Khi nhà vän
tiep tục chap bút đé hoàn thành tron vęn thiên
truyên này, ông dã cùng thụe hiện một sú mênh, đó
là khác tac mot búc tugng dài bất tit ghi lại cái khüng
khiếp, thong khó của nan đói năm At Dậu - 1945.
Dång sau búc tugng dài sing sững áy là một thóng
diệp cao quý vé những tinh thán quật cuong mạnh
mě, nhūng tam lông nhân hậu sáng ngôi, những träi
tim chân thành văn luôn lac quan và tin tuong vé một
ngày mai tuoi sáng hon - niém tin của nhân dân Việt
Nam trong lüc chuân bj buróc vào cuộc Cách mạng
lich su. Tat cå đã đuge thế hiện qua một tinh huống
truyên vô cùng đặc biệt và la lùng: tinh huong "nhật
vg". Ngay từ chính nhan de "Vg nhặt" đã thế hiện ro
tinh huóng độc đáo áy. Hai chữ "Vø nhat" là su két
hop của hai khía canh trái nguoc hoàn toàn vói nhau.
Néu nhu "Vo" là tiếng goi thiêng liêng, biếu
trung cho
khát khao hạnh phúc cûa con nguoi, cho mong môi
to ám của môi chúng ta; thi chữ "nhặt" vang
lên nhu
A
n
wan
Thuong Thiuo Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
120
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
VO PHAM TRUC LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
dây ghi chặt
"Vo" và
chữ
kéo xuőng, ha tháp "Vo"
bàng một ý nghïa hèn kém: Nhặt lăy nhu nhật một
cong rom, cong rác roi väi trên đuong, Thể mà nhà
văn lại gán cung "Vợ"- một hình tuong gån vói tổ ám
soi
gia dinh vo
cùng quý giá, không có gi có thế thay thé
duoc vi trí của nguời vo trong việc dung xây một mái
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ám. Chính nhà Kim Lân trong một lân trå loi phông
ván báo Vän nghệ đā chia sè vé lý do ông dùng từr "Vg
nhạt nhanh, nhät vu vo. Trong
näm
nguoi dân lao dong duong nhu khó
ai thoát khöi cái chět. Bóng toi cùa nó phù muóng xóm
nhat': "Nhạt tiúc là
1945,
canh dói
áy, giá trị một con nguði that
rë rúng, nguði ta có thé có vg theo, chi nhò
may bát bánh đúc ngoài chợ - dung là "nhät" duge vg
làng. Trong hoàn cành
vo cùng
nhu toi nói trong truyện'. Sụ trân trọng di cùng rė
rúng, su két hop la lung giữa bi và hâi må qua đó, nhà
gi
gåm một thông diệp nào đó át hăn rát
biệt, bôi lë nhu ông cha ta đã từng căn dän vė ba
việc quan trong trong cuộc doi của một nguoi đàn
văn muốn
dac
ong
"Tau trâu, láy vg, làm nhà
Ca ba viec ay that là khó thay"
Chuyên cuói xin, lay vo là chuyên hệ trọng cå doi, ta
không the "nhat" láy hanh phúc dë dàng nhu nhan de
truyên "Vo nhat" đă thế hiện. Nhumg Kim Làn đã
manh dan lật ngugc lai quan niệm xua, đua vào một
121
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
quan diem mói vé tinh thuong yéu gita nguoi và
tinh cam vo chóng gia hoan canlh kho khàn,
nguoi,
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
túng thiéu. Ðua ngudi dọc vào một tinh thë chúng
kien su xuáất hiện của nhan dé vô cùng dộc dáo, nhà
van cung ta quay vé vói một thöi doi kho cua dan tộc.
Cái thoi dai mà con bão táp của dói kém dã cuón di
may triệu nguôi Việt Nam ta, cái thòi dạai må dàn ta
chju bao dau dón, läm than tir ban tay cua phat xit
Nhat và thuc dân Pháp. Dó là khung cânh của những
ngày nan đói näm 1945 đang hành hạ tùng nguôi ö
cái xóm ngu tu tói tàn äy, noi anh cu Tràng và me
minh co gàng gugng sống sót giữa thây nguoi chât
dong, "nåm cong queo bên duðng" táng tâng, lóp lớp.
Nhà van dã tái hiện chân thyuc búc tranh xám ngát vé
nan doi lüc bây gio: "Cai doi dä tràn den xonm này tu
lúc nào. Nhtùng gia dinh tù nhūng vùng Nam Ðinh,
Thai Binh, đội chiếu lū luot bong bë, dát diu nhau lên
xanh xám nhu nhûng bóng ma, và nåm ngón ngang
khdp léu cho". "Bóng ma" ban ngày vât vo qua lai, dën
noi nguoi ta đã quen với cănh ngày nào cüng thây
nhing xác chết, quen nhung so, böi biét dâu ngày
mai lai dén minh bị cái đói làm cho guc ngā. Cuộc
song lúc bay gið là nhu thế, miếng ån
nên xa xi
trô
nhu mot báu vật có hạn trên doi.
Tinh huong "nhat vg" trong truyện ngán "Vg nhat"
là một tinh huóng truyên la làng và hấp đän. Dó là
huenrang
nwdn
huóns
Thuo
Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
122
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
And mang su đão lộn vé giá tri, su nguge döi
Lúc bây gid, auong nhu moi
giá trị đéu
và n
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
quy
chuan
vói
ban dâu, một anh chàng
lêch di so
hi
nghèo khó, xâu trai, ląi chăng thể đâm bãa.
inichli.
Song của minh giua cal doi kem đang dien ra rát
hing khiếp, vây ma anh co vo, anh hiên ngang
có va
cung ay, må lại còn
cănh
hoàn
khón
trong
là vo
theo không anh vênhä. Chua bao gið
giá
"vg"
bao
lai bé mon dến thế, ty
gi
ui cùa tieng
những thiêng lieng bóng hoa tâm pho bàng một câu
phàao. Không chi thë, cái đám
dia tàm
cuói o dâv là
mot dám cuói thiéu tät ca må lgi nhu dú cä" (Giáo
st
Chu Van Son). Không có đôi cau, lá tráu; không
có
co
ăn, chi có võn vęn hai chữ: tinh nguoi.
sinh lě,
tVO
cái xóm ngu cu tói tän này, nguði ta đă quáquen
voi việc
båt gåp một nguöi dân öng vão mői buói
chieu, vào lúc chang vang mặt nguði "buóc
ngát
nguöng trên con đudng khäng khiu luôn qua cái xóm
cùa nhung nguði ngu cu vào bën trong ben'. Anh
va di vira tùm tim cuði, hai con måt nhð ti, gå ga
dám vào bóng chieu,
rung
hai bên quai hàm bạnh
chg
ra,
Tung làm cho cái bộ mặt thô kệch của hắn lúc nào
Cung nhap nhinh những ý
nghī va lý thú vủa dữ
On.. Con đáu của Tràng thì cao trọc nhăn, cái lung
tong nhu lng gáu, ngay că cái cuoi cūng la, cr
pnai ngta măt lên
cuoi hénh hệch. Ðó chính là chân
123
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
đến cá cách nha vàn để nhan
Tràng,
cu
dung anh
quá đdói dặc biệt. Ta hoi
cūng
hiện
cua
minh xuát
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
đàn ông duong nhukhôn
ngudi
Một
anh?
ai mà láy
xay dung gia dinh cä
tin
vững
đé
có gi trong tay
u
điėu dó. Thoat dâu khi
dugc
thúc
ý
chính anh cũng
nha
du "moi bặn qua của à
tinh,
lên
đoàn
xe thóc Liên
gan ngoi veu ra ô däy
dy"',
con
kho deu thay mây chị
có ý chông ghęo ai cá, anh cũna
hé
không
anh
nhung
minh se có vg, mà lai
vięc
dén
nghí
dám
chua hé
càng không thē. Một lân, khi
vo vào thoi diém này thì
bò thóc vào dôc tinh, anh
dang gò lung kéo cái xe
cho voi nhoc
thấm mêt và quyét định hò một câu
tet
c
nhàn:
này!
Lai dây mà dáy xe bò với anh, ni !"
"Muon ăn com trång máy giò
Anh có ngò dâu câu hò ay lại vào vai một sgi to hóng
noi két anh và thị, một nguôi phu nữ đã bị đấy ra dể
giúp Tràng, một nguôi cuoi tit mát và liéc mát tinh tứ
trong lán dåu ho găp gô. Nhung viì là câu hò tâm pho,
tám phào lúc nhọc nên Tràng đã không cho thị än
com trăng nhu cam két.
The rói con nguôi chăng chạay
dugc nhân
Tràng gap thị lán
duye,
thứ hai khi đang ngôi uong nuöc
o
A
Chusenrang
Bnwdnd
huóng
Thúo
Sách
124
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vö
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC
LINH
tinh. Luc nay, nhin thị gáy di, höc hác
và anh nhận không ra. Māi mói biết
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhiêu, khác quá
đó là nguoi phụ nữ lan truóc dáy xe bò giúp anh,
Tràng thuong xót cho cô, anh cho thị án một chập
bon bát bánh dúc và lại bâng quo dủa một câu nữa:
"Này nói dua chú có vê vói tó thi khuân hàng lên xe roi
cùung ve. Thé rôi, họ "cùng ve" thât. Lúc này, anh
cung chon, nghī: "thóc gao này dến cái thân minh chå
biet có nuôi nõi không, lạgi còn dèo bòmg". Nhung
nhanh chóng "Chậc, ke!", anh quyét dinh thục hiện
một việe liéu līnh nhất trên dôi vào lúc này, đó là có
vo. Moi luong duyên cûa Tràng xuát phát từ tam lòng
nhân hậu, chân thành trong anh, ngay câ khi anh
cūng dang dung truóc cănh dói kém, anh có mę già
cho ở nhà, thi anh văn lieu linh cho thį án. Nhin thị
voi hinh dung trái nguoe vói lán dáu gåp gõ, không
chi vây, thị còn "sung sia", "comg cóon" hon rất nhieu,
anh dù hiếu răng nếu hôm nay không giúp do thị, thi
có lê nguoi phụ nữ äy së không thế tru duoc bao lâu
nua. Hành động cho ăn của Tràng xuat phát từ lòng
nhân ái, nhung việc dua thị vé nhà lại là một quyët
dinh vo cùng can đäm xuất phát từ một khát khao
sâu tham trong Tràng. Chi với một từ "kệ", Tràng dã
chap nhận đúng truóc thứ thách của cuộc söng mới,
nhung là một thû thách xung dáng, bõi nguöi đàn
ong ay dã mong môi một mái ám hanh phúc cho
riêng minh từ rát lâu. Anh mat bő từ nhö, mę anh và
anh nuong tụa vào nhau mà söng, nếu bày gið có
cong cho
Thuang
125
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Svo PHAM TRUC LINH
them một thành viên nua là nguoi ban döi của anh,
đdă
nghi nhu
hăn nhà së vui hon biết may! Có lë anh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
the. Và có lë, họ đã cùng nghî nhu thë, khi mà thị
chăng có nguði thân nào ở trên dði, chăng có nhà dể
vé, chàng có bò vai nào đë tua vào nhau những lúc
khon khó thế này. Ho cán nhau, họ là hai mänh ghép
méo mó nhung khi gán lai vói nhau thi tro nên vủa
van vô cùng
Lúc này dây, bao nhiêu nghịch
lý, oái oăm dă hiện ra
rat rõ trong tinh huong "nhat vo" này, đó là "cái tinh
the dám cuói ö giūa dám ma". Năm 1936, Vū Trong
Phung tùng gây tieng vang khi đat một tua đê råt trái
nguge trong täc phám của minh, dó là "Hanh phúc
cua một tang gia", khién nguði dđoc tụ bän khoăn höi
nhau răng Sao đám ma mà lai hạnh phúc? Ðến "Vo
nhat" của Kim Lân, ta không khöi thán phục truóc cái
tài dung tinh huống của nhà văn Kim Lân. "Dám cuói"
của Tràng và thị là một "đám cuói" có con đuong đôn
dâu chất đáy thây nguoi, müi xác chet phủ ám cà
không gian và thôi gian u buôn của buối chieu läng
le. "Nhà trai" mà thị së vé ó chi là một cái nhà "uang
teo ding rim ró trên mành vuòn mọc lón nhón nhùng
bii co dai",
một cái nhà chi nhu một túp léu che tam
bo nghèo nàn. Những "lân đâu tiên" thât tró trêu
thay! Dêm tân hôn cüa đôi vo chông trê dien ra giữa
"tieng ai hò khóc ngoài xóm lot vào ti tê lúc to lkic
kunsrang
n wan
Thuóng Thto Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
12
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
ánh đèn vàng âm áp soi hai chiec bóng in
trên vách tuong. Būa com đâu tiên đé đón chào cô
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
con dâu mói cüng thật thäm hai, chúa chát bao nhiêu
là tüi cuc u buôn: "Giüa cái met rách có độc mot lùm
rau chuoi thái roi, và một dia muoi än với cháo", rôi
nho", chi có
khung khiếp hon, miëng cám đăng ngăt và nghen bú
trong có hong, dâng lên nói tüi hon khó tä trong tâm
trí moi nguoi. Dó là một "dám cuói" thiếu văng tất cå,
trai nguge vői một dam tang có dây dủ tât cả sųr long
trong và quyén quý, nhung lại thiếu hăn tinh nguôi
trong tác phám cüa Vü Trong Phụng
tinh huông truyën trong "Vg nhğt" hiện lên
voi nhieu khác thuong và nghich lý, xuát phát từ một
loi nói dủa không toan tinh, nhung tinh huóng "nhat
Do đac biệt ay dã hoàn thành một nua sú mệnh
thiêng liêng của nó, đó là nhen nhóm lên ngon liừa
đe niêm
tin vê siu sóng, su sinh sôi của con nguoi
duoc thoi bùng trong nan đói. Bôi nhu một câu nói
tuyêt vói: "Chúng ta không thé xóa di nguy hiém,
nhung chúng ta có thê xóa đi noi so. Chúng ta không
Mac du
dugc ha thấp su sóng bàng việc dúng choáng ngop
nhin cái chet." Nhà văn dã không dế nhân vật của
minh choáng ngop nhin cái chet kéo ho đi, mà chính
ho së yêu thuong nhau và khoi dây nguốn sống từ
hoàn cảnh tăm toi nhát.
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
127
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
Khöng chi là một tinh huóng la lüng và éo le, việe
dan nguoi "vo nhặt" vê nhà đā gây bat ngo và
Tràng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ngac nhiên cho tat cà moi nguoi trong xóm ngu cu
Qua hành trinh của họ, nhung phâm chât tot dep
trong tinh cách của Tràng và thị dã đuge bộc lộ rat
ro ràng, dó cüng là quá trình truong thành, hoàn
thiện của từng nhân vât. Trong cuon sách "Chuyên
làng van", nhà văn Di Li đã có một cuộc trò chuyện
than tinh với tác giå của "Vg nhat", và chính ông dã
boi hói buông một cäu nói khi duoe höi vé chuyēn
doi vói nguroi vo tào khang: "Phài có hai ngudi nhu
vay moi thành cuộc đöi" Doi vói ông, hạnh phúc trong
cuộc đoi chính là đugc cùng nguoi vo yêu quý của
minh vugt qua những trác trô, gian lao của đoi song.
Dù có khó khản đến đâu thì vo chông van nhu đôi
chim bàu bạn, sống chét có nhau. Và chính vi quan
diem cao đep áy mà ông đã chon tái hiện chuyên đoi
với bà qua "Vg nhat", anh cu Tràng và thị là hinh änh
gán bó có nhau của ông và bà trong suot cuộc đoi mà
ho dã di qua. Ở thiên truyện này, tinh huóng nhât vo
dã bien chuyén tâm lý, tính cách cûa cà hai nhân vật
chính. Ta còn nhó chi truóc đó vài hôm, rói tiếp tục
là vài gið, anh Tràng ván còn là một anh chàng dã
quen bông dua chòng ghęo, chi choi vói lū trè con,
nét mät đam chiêu, láng lo vi cái đói đang đố âp tói
nhà minh. Côn hiện tai, anh đang đi cùng voi nguoi
vo mói về nhà minh, anh tö ra biết quan tâm và chám
bang
Auen
Bnvan
huóng The Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
128
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vö
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUe LINH
thị nhu môt nguoi dày dặn kinh nghiệm, anh dăn
và mua cho thị một cái thúng con
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
thị vão chg tinh
dung vài do lật vật, anh còn dua thị "ra hàng com
dánh mot bủa thật no ne", anh thë hiện minh là một
nguoi biet cách quan tâm, săn sóc chu đáo. Côn thị,
cotù mot nguôi phụ nü chao chát, chanh chua, xem
mieng än nhu tất că, giò lại trô vè thiên tính nữ e
sóc
then, ngai ngung, xäu hô
khi di bên canh Tràng.
Nhin bóng dáng hai con nguoi di cùng nhau "giūa cái
cành toi sam lai vì đói khát", trong buói chiêu chạng
tàn, nguði trong xóm ngu cu ngac
nhiên và tò mò vói bao nhiêu câu hôi: "Ai dây nhi?...
Hay là nguoi duói quê bà cu Tú mói lên?", "Hay là vo
anh cu Tràng?", rôi khi họ nhin thăy dáng vè thèn
then "hay dáo dế" của nguôi đàn bà đi theo Tràng, họ
hieu ra nhung ván rât ngac nhiên, ho than thð day
thuong hai: "Öi chao! Gioi đät này côn ruóc cái của ng
doi vé. Biết có nuði nói nhau sóng duge qua cái thi này
khong?". Ho cho ràng Tràng đèo bòng, Tràng "ruóc
cua ng", không ai ngò đuoc Tràng lại chon hoàn cành
oái oăm nhát đé có vo. Cå đám trë con trong cho
thuong ngày van choi đủa vói Tràng, nay lại trêu
"chong vo hài" rôi curði thích chí. Hết tháy moi ngudi
trong xóm đéu ngac nhiên truóc su tinh này. Nhung
rói cái xóm tàn cùng rang rõ hån lên, có cái gi la lùng
thoi vào cuộc sống đói khát, tăm toi của ho, đó chính
vang cùa ngày
Thuon
aam
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
129
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
VO
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
là tinh nguoi. Họ đã chung kiến hai con nguði, hai s
phận gån bó vói nhau, và niém hy vong vugt qua tát
càhttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
không còn chi là ð gia dinh ba nguoi của Tràng,
mà nó dã len lôi sang từng nguöi trong cái xóm ng
cu nghèo khó áy.
Su ngac nhiên đã dugc đáy cao hon nữa khi Tràng
dua thị ve dén nhà và chờ găp bà cu Tú- mę Tràng.
Ban dau, "bà lão phâp phông buóc theo con vào trong
nha", rói bà "dúng sûng lai, bà lāo càng ngac nhiên
hon' Năm câu hoi liên tiếp thi nhau hiện lên trong
bà: "Quái sao lại có ngudi đàn bà nào ô trong áy nhi?
lại duing ngay du giuong thäng con
minh thë kia? Sao lại chào minh bàng u? Không phäi
Nguoi dàn bà nào
Ai thế nhi?"; "Õ hay, thé là thé nào
nhi? Bà lão bän khoăn...". Khi nghe con trai minh có
vo, ngudi mę nghèo khăc khố áy ngon ngang träm
con cái Duc mà.
moi to long. Bà hết mừng roi lại lo, rôi tůi, lông nhu
lta dot vi thuong cho hai đúa con. Bà nghi đén cå
cuộc doi dáy tüi cyc, chóng chất dáng cay của bà, bà
tüi cho thân bà không lo duoe vg cho trai bà. Nhung
rói bà hiếu rång chúng ta sőng dugc nhð niém hy
vong vão tuong lai, càng bi quan bao nhiêu thi càng
nhanh bị cuộc đòi giăm dap bay nhiêu. Là một nguði
mę tung trái, bá hiếu bà phäi gác lại
mà ban thân con nguði không thé
moi nói lo läng
định doat hết,
nguði mę hién āy đä thay đoi tích cuc dé cô vü con
A
nwan
Phuóng Thtoe Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
130
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
dâu cùng nhau xāy dụng một cuộc sóng
phúc: "Cái mat bùng beo u ám hàng ngày
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
moi hanh
bong tro nên rang rõ hàn lên'". Trong đêm tân hôn của
ai
và con
Tràng "hôm nào nghi ô nhà kiém láy it
ve
nia dan cái phên mà ngän ra", cot đé cho đôi vo
chóng trè có không gian riêng. Rói trong bữa ăn mới
ngày dón daâu, bà toàn nói chuyện vui, chuyên tuong
Trang, bà dận
lai nhur
chuyên "mua lây doi gà", "làm cái chuong gà",
dung cuộc sóng mới vói niêm tin tuông
và lac quan. Bà chinh là ngon lủa đā suôi äm cho trái
tim và niém tin vào tuong lai của Tràng và thị.
chuyên xây
luot Tràng, "nhân vật chính"' đā tạo ra có su
này cüng không tránh khôi những lạ lăm trong bản
thân minh. Tù lúc anh "kę" những "chon nghi" trong
long, dến khi anh nhin thị ngôi trong nhà và tu hôi
ban thân: "Quái sao nó lai buôn thế nhi?.. ô sao nó lại
buon thé nhi?."; "Nhin thị ngói ngay giūa nhà, den
bay gid hán van còn ngò ngo nhu không phåi thé. Ra
Dén
hån dä có vg
rói dáy u? Hà! Việc xây ra thật hăn cüng
hán cüng chi tâm pho tàm phào đâu có hai
the mà thành vg thành chông..." Dén sáng hôm
khong ngo,
ban
iy
rói, anh còn chua tin minh có vg, "trong
nguoi êm ái, liüng lo nhu nguoi vua ô trong một giúc
mo di ra'. Trång chuyén
từ ngac nhien sang vui
ming, hanh phúc, anh "chot nhận ra, xung quanh
minh có cái gì vùa thay đoi mói më, khác la", anh thấy
sau
thúc dây
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc 131
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
thuong yêu gån bó vói cái nhà của minh hon, anh
thay minh nên nguoi và có bốn phận phäi lo lång cho
vo https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
con sau này. Từ một anh chang tré con, bóng chốc
tro thành một nguöi chững chạc, biét nghi, biết lo
cho gia dinh, đó quå thật là một chuyên biến tâm lý
rát đậc biệt ò noi anh cu Träng
Cuoi cung là su ngac nhiên của nguói phụ nữ không
tên mà dộc già đã dành rất nhieu su quan tâm cho
chi, đó chính là thị - nguoi vg nhät. Cô đã chuyến từ
mot nguoi săn sàng sung sia vi miếng än, dến một
nguoi vo diu dàng, hiên thuc và lë phép, đâm đang.
Cô nhu nguoi sáp chet duôi giữa con lū quét cûa nạn
đói, vó đugc cái phao cung cáp là anh Tràng bàng
mot su tinh côo, tuông đủa mà lại hóa thành rất thât.
Trên duong theo "chóng" vé nhà, "cô dâu mói" trong
bộ quan áo rách tå
toi nhu tó đia, cái nón rách tàng
nghiêng nghiêng che khuăt đi nữa măt, lüi thüi và tội
nghiệp. Khi "läng lang" theo chóng vào trong nhà,
"cái nguc gáy lép nhô lên, nén một tiêng tho dài'". Rôi
den dáng vė "ngói móm xuóng mép giuong", su lë
phép chào mę chóng đến hai lân, su chu đáo trong
viec cham sóc gia đình vào buôi sáng ngày mói làm
dâu, dinh điém là cách thị "diém nhiên cho vào
mieng" từng miếng cháo cám mang cái vị cay đäng
của doi nguði dế bà cų Tú không khôi hụt hắng và
that vong. Những su thật đó đă mang đến cho nhân
Auenang
Thuóng
The Sách
132
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
su tùi hố, xót xa, dó là những đièu mà thi
không đuoc biết từ truóc. Thị đâu ngò ràng một anh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
chàng hão phóng cho minh ån com, ân bánh dúc, rói
con sang hăn khi mua thúng, mua dáu đé đón thị vê
vât dày
chi hon minh chút it. Nhung có lë
biét nhu vay thi thị së phâi càng trân trong hon, bi
dù không khá khâm hon, Tràng văn đoi tot vói thị
bàng tat cà những gi mình có. Và ð thi, quá trinh
chuyén doi tiừ một nguoi phụ nü đáng giá bàng bốn
bát bánh dúc, một cái thúng con, hai hào dáu và một
cau nói đủa thánh
möt nguői vg biét cu xi, nhán nhin
và hiếu thão - quå là một dien biến ngoan mục nhung
dày nhân văn. Thông qua thị, ta thấy rõ vai trò cüa
tinh huong truyện "la hoa" trong thien truyën náy
cóynghia nhán sinh cao quý. Bôi nó chinh là đôn báy
de các nhân vật
tu bộc lộ thiên tính von có của minh,
dé ho truong thành và hoàn thiện bân thân nhièu
hon. Và cuoi truyên, chính nguoi vg nhặt mà ngudi ta
ting xem là "của no dđôi" lại là nguoi dem đén cho
Trang nhung thông tin quý giá vê tinh hinh thế su, ve
viêc phá kho thóc Nhật của những nguoi đói, vé ánh
sáng của Cách
mạng đang dân chiếu roi cuộc đoi của
ho. Chinh thị đã khoi goi trong Tràng những ý nghi
ve "dám
nguoi đói và lá cò đô bay phâp phoi", mo
duong cho chặng hành trinh huóng vè Cách mạng
cüa gia dinh họ vė sau.
áy lai có cảnh ngộ
Thuen
amp
133
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
Thông qua mõi cành ngộ, tinh the, nguői nghệ si déu
y tú bộe lộ tâm trang, niém mong mói cüa minh vào
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhân vật và tuong lai, nhu nhá vàn Nga Së-khöp đã
nói: "Mot nghệ si chân chinh phài là mót nhà nhan
dao tù trong cot tùy". Vói thiên chúc là một nhà văn,
nguoi nghệ sī phải bộc lộ đugc hinh änh chủ quan
trong the giói khách quan, chuyén täi tâm tu, tinh
cam và tăm lòng cûa một ngudi cám bút chân chính
dành cho con nguoi và cuộc đôi. Tinh huóng "nhặt
vo" dã làm tôa sáng tu tuong nhân đạo cüa nhà văn
trong tác phám, qua đó, thái độ cûa Kim Lân đoi với
con nguoi, thục trạng xā hội đuong thoi và tinh
cánh the thàm của nguöi dân cūng dugc bộc lộ ro
nét hon. Có hai khía canh trong thiên truyện ngán
nay khiến ta càm nhận rõ tam lông cüủa nhà văn, đó là
su chuyén minh từ Cái chết vé Sir sống, tir Bóng toói
ra ánh sáng của tất cà những mật nguoi trong "Vo
nhat" Giáo su Chu Vän Son nhận định
thế này:
"Thật
odi oàm, cuộc hôn nhân hinh thành mot phân lón là do
Ci Chét dón duói. Dôi trai gái là hiện thân của Su
Sóng"; và "Truóc khi đoi trai gái dát nhau vé, bao trùm
khi âm u, àm dạm
boi tit khi vây quanh cùng bao ánh mát lo âu. Nhung
ho ve dén dau ánh sáng theo vé đén đó6" Dôi vg chóng
trè đă làm thay đối suy nghi vé cuộc sống của nhing
nguoi xung quanh và trong chính họ. Su kết hợp
tuong nhu đến từ lông thuong hại và cuu mang lại
lên xóm ngu cu là một bau không
Anenkhang
A
huong Thto Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
134
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
lên một thú tinh căm và khát khao cao quý
trong cuộc đôi của mõi con nguoi, đó là khao khát
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
yêu thuong. Chính tinh yêu thuong đā khöi sinh niêm
lac quan, chính tinh yêu thuong dă xua tan moi láng
lo, so häi trong khối óc chật cúng hön tap khi đoi mật
vói s khùng khiếp và tàn nhăn của con đói kém. Rôi
tát cả nhân vật và cå chúng ta dèu chång thể khu khu
ôm mai tat cà hoen ő của quá khú, ta cán phài để
niêm vui có co hội sinh sôi, băng trái tim và tam lòng
sáng ngoi
rong mo.
riêng hay nghệ thuật nói chung đéu có
chức năng phàn ánh hiện thục một cách chân thuc.
Dieu đó đoi hôi ô mõi nguoi câm bút một von sóng và
su träi nghiệm sâu såc vê đoi sóng con nguoi, thâm
nhâp, tim tòi, khám phá con nguôi dé lång nghe và
thấu hiếu ho. Từ đó, nhà văn mói có thé viét vé họ
mot cách sâu såc, không phů lên họ một búc màn giä
doi to ve, không tái hiệên hiện thục một cách hoi hợt
và sáo rong Thông qua câu chuyện "nhat vg, nha
van dã lên án tội ác của bon phát xít Nhật, thuc dân
Pháp và phong kiến tay sai, chúng đă cùng nhau gay
ra một thåm cânh cûa the ký XX mà hon hai triệu
ngudi Viêt Nam phäi gánh chju: nan đdói At Dậu năm
ay
1945. Su tan tác và chia lia
trong nạn đói năm dã
tro thành nõi ám änh trong tâm tri của toàn dän tộc,
dãc biệt là những nguoi may mån côn sõng sót. Với
Van hoc nói
luon
135
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC LINH
VO
ho, ki úe dau thuong của một thői chang thê nguoi
ngoai, boi may ai vūững da không guc lóng truóc cáji
nga ra. Nhung một
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
chet ngon ngang, xác nguoi "nhu
tac phám văn học ra đôi không chi de lam nhiệm vy
mà nó côn
tai hiện một phân lich sû đau thuong,
ngän rung một thông điêp: "Mói nhà văn chân chinh
buóc lên văn đàn, vë thuc chat, là su cat tiếng bàng
van nào đó dugc
nghệ thuat cùa một giá trị nhân
chung cat tù nhūng träi nghiệm sau sàc trong truong
doi".
thien truyên tham nhuán
tinh thân nhân đạo chû nghïa, su nhìn nhận đúng
dán bàn chát của con ngroi, đó là tính nhân bân.
"Vg nhat chinh là một bài ca vé tinh nghia vang
ngân giữa cõi dôi lanh lëo và thong khó áy. Dó là tinh
Kim Lan dã cho ra đoi một
từ thiềng liêng khi nguoi mę nghèo mð rộng
long, dang tay đón lãy đúa con dâu trôi dat. Thị
không còn mę, bà cu Tú nhu nguoi mę hién, nguði
thân của thị, chính bà cüng thấu hiếu dugc moi dieu
và xem thị nhu chinh con gái cua minh. Bà thuc su
mimg lông, hanh phúc khi cóthị vé sống chung. Bà
cu Tú còn là một nguòi mę hiếu thấu lông con trai
minh, bà tinh tế cam nhận đuoc tinh thuong mà con
bà dã dành cho thị, ngudi me ay
mặc mọi thú, cháp
nhận gån két đôi vo chóng lại vói nhau
trong hy vong
và vui ming
måu
huenbang
nwan
Thuóng Thto Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
136
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
TRUc
PHAM
LINH
là bài ca vé những khát vong chân
nhat" cònhttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
chinh trong moi con nguði. Qua dó, tác già đé cao,
Khång dinh hạnh phúc cùa con nguoi: Dù có ra sao,
con nguoi ván kiêu hänh làm nguði, ván luôn giữ gin
moi giá tri trong nhân cách, pham giá và tam lông
cao quý của chữ "Ngudi" minh mang. Tù việc Tràng
cuu mang thị, chó che cho nguði phụ nữ yếu mém
gida thoi tao loan; đến việc thị hàm on, trân trong gia
dinh mói và trô vê vói thiên tính nguoi phụ nữ Việt
Nam von có - vo hiên, dâu thào. Niêm hạnh phúc
thiêng liêng của họ đã làm đói thay tâm lý của những
vo
nguoi chumg kien, dO chinh la hat mám cho những
thay dói vé tuong lai của gia dinh Tràng và tát cà
nhung nguði trong xóm ngu cu. Bôi qua tinh huống
"rahat vo", niêm tin, niém hy vong vào cuộc sống, vào
tuong lai là một thông điêp dep dđë và nhân vän mà
gi
gåm vào dó. Anh sáng trong truyện
không chi là ánh sáng của ngon dèn dàu đåt dô mà
Tràng dám bò tién ra mua đế tháp lên, không chi là
ánh sáng của mật trôi buối sáng hôm sau, mà còn là
ánh sáng cùa niém tin mānh liệt vào cuộc sóng soi
chiêu trái tim mõi nguoi. Và bà cu Tu chính là nguði
dã cháp noi cho ánh sáng ay bàng những du định cho
tuong lai, bàng cái nhin luôn huóng vè nhng đieu
tác giå dã
tot dep ở phía
truóc.
137
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
PHAM TRUC LINH
Othiên truyện này, nhà văn rát täi tinh khi chon cho
minh l6i kết cấu di lên, đién hinh là óng dà mò dáu
tác phám của minh băng hinh anh một buôi chiéu
chang vang mat ngudi, khung cănh nạn đói hiện ra
thật thë luong và buón tham; nhung den cuõi thiën
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
truyên, ánh sáng của mặt trôi buói sáng "lên bång con
sào" là niém du câm cho một thứ ánh sáng soi kháp
cuoc sóng con nguoi vé sau, hinh ánh lá co đô Cách
mang bay phäp phói đã khép lại thiėn truyên nhân
van voi dáy ngu ý tot dep, nhu ca dao xua từng nhán
nhu:
"Chó than phận khó
ai oi
Con da lông mọc, con chôi
Chi cán con nguòi còn niém
nây cây"
tin và hy vong, thi
cuộc
sóng hanh phúc së côn tiếp női. Nhà văn không chi
xót xa, thuong cam cho nhân dân trong nạn dói, ông
còn trân trong và ngoi ca phám chät của ho. Trong
hoàn canh khön cùng,
tinh nguoi đâ chiến thång.
Long nhân ái, sy bao dung và đùm boc lăn nhau đä
luôn là thiên tinh đep đë của nguoi Việt Nam ta
ti
xua dến nay, và thật tuyêt voi khi nó chua bao gið bị
tuóc đi dù trong cành ngộ nào di chăng nua. "Duong
mòn nhân nghia khöng mon'", thật đúng
nhu lói öng
cha ta dã day trong những câu
ngữ Việt Nam
tục
A ang
uen
bnwcnd
huOng 2húc Sách%
138
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vö
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC
LINH
muôn doi: "Thuong nguoi nhu thé thuong
đùm lá rách".
than", "Lá lành
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
sáng tòa
Tác phám văn học chân chính bao gid cüng là sy tôn
vinh con ngudi qua nhüng hinh thúc nghệ thuật độc
dáo. Thông qua truyện ngån "Vg nhat", nhà vän Kim
rất thành công khi xây dyung nên một tinh
huong truyện hi hữu, có một không hai, đây cūng là
yéu tố cot löi đế làm nói bật chû đé tác phấm. Cüng
voi cách ké chuyện hấp dăn, su tinh tế trong cách
mieu tå nhän vật, dụmg dói thoai vó cùng sinh động,
nhà văn không chi là "ngudi cho máu" (Enxa Triole)
mà con là nguôi tạo dụng đuoc một câu chuyên có
hinh thúc và nội dung 1ôi cuốn bạn đọc nhiéu thë hệ.
Một tác phám văn chuong chân chính đugc két tinh
từ quá trinh sáng tạo, gan loc từ tinh hoa cuộc sóng:
từ xúc cam thấm mï của nhà văn và biếu hiện ra bàng
tài nghệ, bút lyc mà nhà văn dã có. Và "Vg nhat"
chinh là một tác phâm nhu thé!
Lan đã
Kim Lân đā tung phát biéu trong bài phòng
van xuân Nhâm
Ngo, răng: "Nguoi viet thòi nào cũng
phài biêt yêu ghét rõ ràng, có trách nhiệm nói cái
riêng, cái của minh và coi ngoi bút là mot thú vü khi".
Quá thuc, "thú vū khí" mà nhà văn mang đén vào
cuóc doi đã giúp thế hệ độc già ngày hôm nay có co
hội dugc lång lòng minh lại dë thau hiéu, cåm thóng
Nhà vän
139
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUCLINH
S vo
và trân trong cuộc sống của minh hon. Duge nhin laji
vá ngám nghi vé lich sừ dau thuong Cua dan tộc, con
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nguoi Việt Nam càng nung nau ý chí vuon lên, nó luc
de tiến vể phía truóc nhu thông diep mà "Vg nhát" dā
truyén tåi. Tinh huống truyên "nhăt vo'" không chi là
hat nhân cùa tác phám, mà còn mang một dáu án rát
"Kim Lân" vói bàn giao huong cùa dòng nuóc mát ri
thám ngheęn ngào, và nụ cuoi së nāng đõ súc mạnh
của trái tim nhu hat bó công anh roi trong gió troi
lóng lông, nāy no hói sinh.
TIS-ANHCUTRANG
ang
uenr
nwand
Tmzóng Thúo Sách
140
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
NGUOI DAN
ONG CHÁN CHÍNH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
KONG DANG DUOC TÉU THUONG!
"Nguoi chúc tõi binh an
Có
u
xa xi không vay nhi..
Trêen cuoc doi träm vạn muôn đieu quý
Thi binh an nhu tiên duge
cao voi!"
(Binh an, Từ Nguyěn)
ngay
Thé mà, binh an đã ö
däy.. trong những trái tim yêu
thuong dát tõa 16i vė.
vay
chào
Trði
năng,
Mat
tåt
hôn
hoàng
Một chièu
lặng nhin những
Tây,
tôi
phuong
về
tam biêt rói buóc
van năm yên ång lång
mái ngói bạc phéch thôi gian
xua cü trên
tinh
mói
vé
nghe mua năng, lòng nghï
thuong cung
văn
đó, tôi
nhung trang văn. Ngày
tình yêu của
vói
hoải
hoang
Cuón theo chiều gió"
Scarlett Ohara,
nàng
cho
cháng Rhett Butler dành
không cam tam vot
Rôi
tôi
Ong chay và mānh liệt.
Quasimodo trao tron
gù
thàng
Cnuyen tinh si của
Thdn
141
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vO
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
cho nàng Esméralda nhung vân khóng nhận vé hanh
phúc, lai quan lông khi chúng kiến tinh yeu cia
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Romeo và Juliet dã thón thiúc biêt bao nguði. Mang
một noi niêm hoang hoài, tôi buóc vé phia những tác
phám văn chuong của nuóc nha, lång nghe dau
thuong và tiếng vong vé cûa một thôi lich sừ và nhân
của tin yëu. Va rói khi khám
ra nhng tia sáng len
pha cang sau, töi cang cam ngo dugc nhiéu giá tri
của cuộc sóng, bôi, ván së là tình yêu néu đó là của
li
anh Chi danh cho thị Nő, vån së la nguöi dàn ông
chân chinh xúng đáng đuoc hạnh phúc nếu dó là anh
cu Tràng ngoc nghệch dem tam lòng minh dành tròn
cho nguoi vg nhặt - một anh chàng đặc biệt đã dến
theo một cách rât đặc biệt trong cuộc đôi cám bút
cua nhà văn Kim Lân.
Trong nén vän xuôi hiện dại Việt Nam sau Cách mạng
Tháng 8 - 1945, nhiéu tác phám đä ra đoi vói su da
dang, phong phú vé dé tài, bao quát đugc nhiéu văn
dê và pham vi của hiện thục đôi sóng. Nói bật lên ba
giai doan tiêu biếu: Kháng chiến chống Pháp; Cuộc
song truóc Cách mang Tháng Tám và quá trinh Xây
dung cuộc sóng mới của nhân dân. Ö ba giai đoạn đó,
nhimg áng văn viết vé cuộc sóng truóc Cách mạng
tháng Tåm có vai trò nhu một chât dán tinh të, gan
két con nguoi vói chiéu dai lich
st đã qua và mo
duong cho nhing hy vong, tin yêu đugc nhen nhóm
uensang
wan
on
rhuóng Thto Sách
142
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
tuong lai tuoi sáng hon. Ðiến hình là tiếu
cua nhà ván Nguyên Hóng và tâp
thuyet "Cua biën"
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
truyên ngăn "Con chó xãu xi" của nhà văn Kim Lân.
D là những áng văn nói bật trên vän đàn lúc báy gio
voi những ý nghia nhân sinh cao quý khiến chinh tác
già cüng phäi nghęn ngào vì nhân vật. Näm 1962, "Vo
nhat in trong tâp "Con chó xáu xi" của cây bút viết
truyên ngån - Kim Lân đā trö thành một trong những
tác phám xuat såc phàn ánh chân thụe nạn dói của
dân tộc năm 1945, noi bât lên vói tinh huống truyện
dặc biêt: anh cu Tràng - nguoi đàn ông "dâu thiùa
duoi thęo o kháp xó xinh cuộc sống" nhu cách nhà văn
dã ting goi chung vé những ngröi dän ngu cu, anh
vira nghèo khố, vừra xau xi nhung lai có thế läy đduoc
vo giữa thoi buối đói kém, chật vât vè miếng ăn trong
nan doi At Dâu năm 1945. Ðièu bat ngò hon nữa là v
anh dã theo không anh vé nhå chi băng một cäu bông
dùa tám pho, bön bát bánh đúc, một cải thúng con và
hai hào dau của anh, không hê tốn tiên cuói hôi hay
lé vật gi đúng nghīa nhu một đám cuới thục thu. Ay
thế mà khi thị cùng anh vè nhà, nguôi me già là bà cụ
Tu dã "mng lòng" và càng thuong yêu, càng xót xa
cho hai con, bà không hê mia mai, không hê khinh
re. Cå ba thành viên cùng nhau thåp lên ngon lừa cho
cuoc đoi minh mà không cân bat ki thứ dâu đot nào,
boi chát dăn tuyêt voi mà họ đã truyên cho nhau
chính là lòng yêu thuong nhau, câm thông cho nhau
gita hoàn cảnh khốn cùng ấy. Cuoi tác phám, hinh
ve mot
tludn
143
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
ành đám nguöi đói và lá cò đö bay phäp phói hiện lén
trong óc Tràng chính là những gi mớ cho một tudng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
lai vói su vugt lên mạnh më cua gia dinh Trang, tinh
thán Cách mạng bát dáu mở ra từ đay.
Nhà văn Nguyěn Minh Châu từng phát biéu: "Vän hoc
và doi sóng là nhüng vong tròn dóng tâm mà tàm
diem là con nguot". Truóc đây, Nam Cao cüng luôn
khâng dinh vé su cao quý của văn chuong - một nghé
mà doi hoi nhà văn phâi có luong tâm và trách nhiêm
dén cüng, dó không chi là trách nhiệm của một nguoi
cám bút phäi viết cho hay, cho sáng tąo, må côn là
trách nhiêm vé nhân síinh, vé cuộc đoi mà nhà văn đã
tái hiện vào tác phám. Trong "Vo nhät, cânh nan đói
voi những phận đôi nghèo khố, túng thiếu, phäi chay
an từng bữa đã đugc thé hiện theo cách đậm đặc
nhat. Ngay từ đâu thiên truyên, nhân vât Tràng xuát
hien vói "vë mät đäm chiêu, lo láng" giữa cái đói đã
trán dên xóm ngu cu tiừ lúc nào. Con nguoi dến dđây
"xanh xám nhu nhumg böng ma, näm ngon ngang
kháp léu cho'; roi "nguoi chết nhu ngà ra", "ba bốn cái
thây nàm công queo bên duong" mõi buối sáng. Giữa
hoàn cânh áy, Tràng nhu một nguoi xiêu dạt, tha
phuong câu thục vói lai ljch và ngoai hinh nghéo
kho, xau xí.
nhang
nwan
Thnuong
Thto Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
144
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Hiên lên dảu
thiên truyện của Kim Lân không phâi là
một anh hùng hay một chàng hoàng từ giàu có, dep
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
mã đến cuu mang, diu dát và båo bọc cuộc đoi "cô
công chúa", mà là một anh cu Tràng đối nghịch hoàn
toản. Anh có năm đậc diếm cüng chính là năm hòn
dá lón can duong anh đi tim tinh yêu và hạnh phúc.
Chat vat giua cănh nan dói đang de doa sinh mạng
con nguoi, hoàn cănh của gia đinh Tràng cūng chăng
khan khá hon: Anh xuat thân là dân ngu cu, những
nguoi "nay dây mai dó" vi nhiéu lý do và thuong bị
nguoi ta khinh thuong, ghë lanh. Nói vè những phận
nguoi ay trong trang văn Kim Lân, nhà nghiên cứu
Lai Nguyên An tùng chia sė: "Ðoc văn Kim Lan, ta bát
gap cái the giói cua nhüng nguoi dân nghèo khố von là
hạng "hạ
lu" ö xä hội cu: Những ngudi nông dân
mien xuôi mat nhà mat dät xieu dat lên mién ngugc,
núp vão mot xöm chg bën söng., một góc phố nut hay
ven một don dien, mot xóm trai, tiép tuc vat lộn vói
mieng sóng so däng hàng ngày". Dó cüng chính là
xuat thân của anh cu Tràng, mà chính ba chữ "dân
biết bao chông gai, chênh vênh
của một doi nguôi. Con nguoi ta thât hạnh phúc khi
sinh ra và duoc lón lên, lập nghiệp, läy vo, sinh con
dé cái ngay chinh trên quë huong minh. Nhung
nhing nguôi ngu cu lúc báy giò nhu cánh chim lac
dàn trôi nói, nguôi ta còn có cå su phân biệt thế này:
ngu cu' áy đā bộc lộ
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
145
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Trai làng à góa còn dóng
Có sao em
lai läy chông ngu cu'"
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ve gia cânh, anh cu Tràng råt nghèo khố. Cái
nghèo gån bó vói anh không chi vi anh là dân ngu cu
mà con vi anh làm công việc không ốn dinh: nghé dáy
Xéet
xe bò thuê. Mát bố từ nhô, anh phải cùng me già
sóng trong cän nhà nhu một túp léu tạm bg che náng
"vdng teo dúng rúm ró trën manh vuon moc
che
mua,
lón nhon những büi co dai'" Con đuong đi tim hanh
phúc của anh con bị kièm tôa bôi ngoai hinh xáu xi
voi "hai con måt nhô ti, gà gà', "hai bên quai hàm
banh ra, rung rung' trên "bộ mat thô kech". Côn đàu
của Tràng thi cạo trọc nhän, "cái lng to rộng nhu
hung gau", ngay cà cái cuoi cüng la, cú phäi ngữa măt
lên cuoi hênh hệch. Những nét phác hoa đdon so nhu
thế nhà văn vội vàng dëo got nhân vật của minh mà
không may yêu quý, nhu thể ông đã rát ấn tuong vói
trong truyện có tich
mà khăc nhūng dáu vết áy lên Tràng vậy. Rói còn cái
tên "Tràng', hay "Dục, đó cüng là tën nhüng dó vật
dung trong nghé mộc, không là cái tên với ý nghia
chân dung những chàng ngőc
hien hách nào. Sau tất cå những điéu đó, Tràng hién
nhiên bị coi khinh, chăng māy ai thèm nói chuyën,
trù lă trë hay chọc ghęo khi anh khi anh đi làm vé.
Nếu nhu trong "Vg chóng A Phû"', nhà văn Tô Hoài dā
uu ái viét vé A Phù vói tăt că su cuong tráng và giöi
rang
Chugen.wan
n
Thuóng Thio Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
146
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
giang, dến cà các cô gái Mèo lúc bay gið đêu nghī:
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhà nåo có phuc mői cuői dugc A Phü; thi vói "Vø
nhat", anh cu Tràng lai không duge nguõng mộ, trám
tro ngoi khen nhu thé. Cå hai nhân vât A Phủ và
Tràng deu xuát thân nghèo túng, nhung một nguoi là
dang truong phu mạnh më, một ngudi lai duçe miêu
tà có phán ngôc nghệch và "dð hoi'. Qua gia cånh,
xuat thân, nghé nghiệp, ngoai hinh và cừ chi bên
ngoài của Tràng, nguoi ta có thé dë dàng khång dịnh
rång: Së khó có ai muon láy anh, nhat là
buoi dói kém này.
trong thoi
Nhung đoi 1ập lại với su nghèo khố vė vât chất là su
giàu có vé đúc độ và tinh thuong trong tâm hón và
phám chất của Tràng. Anh có tinh cách hiển lành và
tot byng, sän sàng giúp đo, curu mang thị - nguoi
đong cành ngô giữa "con bão đói" khüng khiép lúc
bấy gio. Khoänh khảc hai con nguòi cô độc tim thấy
nhau là khoånh khåc båt dáu cho thuong yêu trong
tám lông cao thuong rộng mø. Län thứ nhát gåp thị lå
lúc anh dang xe thóc Liên đoàn lên tinh, dủ "mõi bâan
lại thây mây chị con gái ngoi veu ra ð
day, nhung y thữc sau sàc vė h0án cánh của minh,
Tràng không chủ tâm së tim vø. Dến khi đấy xe bò
met moi, anh hò một cäu "cho đð nhọc", rång
qua cùa nhà kho
"Muon án
com tráng mây giò
Lai day mà đáy xe
bò
này!
với anh, ni
!"
147
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Một cau hò phát ra bäng qud dé xua tan cái môi mët
cua nguoi đàn ông dang vật lôn với muu sinh. Anh
có ý chòng ghęo, vāy ma lai co nguõi phu nữ
khóng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
xông xáo đén đấy xe giúp anh thật. Nguoi áy "cuoi tt
måt" vói anh và "Tràng thich lám", böi tù truóe dén
nay, chua có nguoi con gái nào cuoi vói anh nhu thé,
Mot con say náng tuong chùng chénh choáng thoáng
qua, boi vi đủa vui nên Tràng đã không giữ dúng thoa
thuận của câu hò. Nhung, có lē, dây cūng chính lå mò
dáu cho một "cái duyên" giữa h9, khi Tràng dã gåp li
thứ hai. Lúc này, Tràng dang ngóiuóng nuóc
thi
o cong cho tinh thì thị "sâm sap chay dén, "sung sia'
lán
trách cú Tràng vi đă dám "dieu" vói minh, khöng thụe
hien loi húa trong câu hò hôm truóc. Tràng ngó
nguði không hiếu, bôði bây gið thị không còn là nguði
phu nu cuoi tinh tú với anh nữa, må hôm nay sao thi
gày quá, rách quá, thịi tàn ta và māi một lúc, Tràng
mói nhận ra đây là nguoi phų nữ đā giúp minh đáy e
hôm ấy. Giữa lúc đói kém thế này, nếu là một nguði
dan ông ích ký, chi biet lo thân minh, thi có lë Tràng
dã một mue phủ nhận, từ chôi thị và cho rång minh
chi dùa vu vo. Trong truyện ngàn "Giăng sáng', nhä
văn Nam Cao dđã từng cåm thán: "Cái khố làm héo mot
phán lón nhîng tinh tinh tuoi dep cùa ngudi ta'. Hay
trong "Lão Hac', khi đúng truóc su nhô nhen của vo
minh, nhân vật ông giáo đã nói: "Một nguöi dau chan
có lúc nào quên duge cái chân dau của minh dé nghi
bang
CAun
nwon
uóng Tao Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
148
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
VoPHAM
TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cái gi khác đâu? Khi ngudi ta khố quá thi
mghi dën ai duge nūa. Cái bän tinh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nguoi ta chang còn
tot cùa nguoi ta bị nhung nói lo läng, buón dau ich ký
che láp mat". Những sáng tác ay cûa Nam Cao đã tái
dén một
hiện hoàn cảnh của su nghèo kho,
túng thiéu truóe
Cách mang. nhung nhan vat chua phài däm chim
trong con lū quét của nan đói năm 1945; còn Tràng,
anh dang phäi cő gánh gông tùng ngày dé có miếng
än, con duong anh di chât dáy xác ngudi, tiëng qua
den kêu lán hói nhu triệu tập oan hón con nguöi vé
voi cõi mênh mông. Lē ra anh phäi so, lë ra con ngudi
ta trong lúc lám than này së bộc lộ cái bàn tinh ti
tiên, dê hèn đé giành giât su sóng. Nhung Tràng đä
không, anh săn sàng cho thị ăn, không phải là một
bát bánh đúc, mà là tân bốn bát bánh đúc. Trong
"Mot büa no" của Nam Cao, bà lão đói đă ăn ba tam
bánh dúc một ngày đé duy trì su sőng. Ðiėu đó chúứng
to việc thị trong "Vg nhät" có duoc tận bốn bát bánh
dúc de ăn trong một lúc, quå
à một điêu vô giá từ
tám lòng thuong nguoi của Tràng. Và hon thế nữa,
anh cho thị ăn không phäi dë ép thị vê làm vo minh,
cũng không phâi đé chòng ghęo hay loi dụng thị, chi
don thuan là: Anh thuong nguoi khốn khố hon minh,
nhin thị tàn tạ vi đói, anh săn sàng nhuong phàn än
của minh cho thị. Chính Kim Lân trong "Nhà văn nói
vé tác phám" đã khång dịnh vê "Vg nhặt" bàng tat cå
long trän trong: "Tôi muon cho dộc già thay dù hoàn
canh the nào đi nüa thì tình nguoi van vugt lën tren
149
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
tat ca. Có tinh nguoi là có cuộc sống. Có tinh nguoi là
có hy vong vào tuong lai'. Có ai ngö duge nguoi đàn
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ông
thô kệch, xuat thân nghèo khô, luôn bị khinh khi
ay lai là một nguði åm ap va nhan ai nhr the? Quà
thuc, Tràng là một nguoi đàn ông vô cùng nhân hâu
và hào hiệp. Dây cüng là một trong những tinh cách
dang quý må nhà vån dà råt tam dac khi gun gåm våo
nhân vật của minh.
Sau một cuộc chuyện trò vui vé, trông không giia
Tràng và thi, anh lại vui miệng nói một câu dủa mà
chinh câu dùa áy đä lật cuộc doi anh sang một trang
moi: "Này nói dua chú có ve vói tó thi ra khuân hàng
lên xe rói cung ve": Là "nói đủa" thé thôi, nhung thị di
theo vé là thật. Thë rói, sau giay phút "táo bạ0" áy,
nguoi dàn ông này chot khung lai vè quyét dinh của
doi minh, "mói dáu anh cüng chợn, nghi: thóc gao nay
dén cái than minh cüng chà biết có nuôi nói không, lại
con dèo bòmg". Ðó là
nõi sg hâi có thật nhất, mang
tinh ban năng nhát må tát că con ngudi trong nạn dói
déu dang phäi träi qua. Bôi lë néu nhà có thêm một
nhân kháu, thi đông nghīa rång than chết dang di
theo; nhung nhà thêm một con nguði, cūng dông
nghia rång vị thân tinh yêu, thân hạnh phúc đang
den gán. Ngõ nhu tuong phân, nào ngò lại
tuong høp.
Rói bõng thoáng choc anh thấy minh thay đôi. Một
thoang nghi ngoi, anh quyét liéu: "Chậc, kệ !" - mot
nwan
Thuóng Thúo Sách
150
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
VO
PHA TROC LINA
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhu gác lai bao chông chênh, bao gánh
tiéng
đé buóc tiép. Bôi lë, nõi cay cuc nào
nhanhttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nadnghi nhuong lai cho ngot ngào tiép nói, ô tuong
"ke"
lal.
lay vg trong hoàn cânh này là
Tràng
kCãu
cau chuyen bi hài, éo le. Giữa nan đói dang
mot
con deo bòng". Ðám cuói
hoành hành, Trang "lq
con.
băng
vài
chi
đô
lé,
vât
sinh
khong có tráu cau,
minh chung cho su kiện quan trong
con dã thành
nhát cuộc dði con nguői. Nhûng diéu đó là cái bi.
o chő: Tràng läy dugc vợ nhanh nhu hái một
Con hài
quà chin mà chính anh cũng bāt ngò, ngô ngàng ở
diéu đó. Qua tinh huông "nhặt vợ" này, Tràng đä bộc
1o những khát khao mānh liệt về hanh phúc, về một
am cûa tinh yêu
mái am gia đinh có đây đü hoi
thuong. Dó là những khao khát lón lao nhát cûa
nguoi thiếu văng đi một gia đình tron vęn, Tràng së
hiện thuc hóa những uóc mo ay cùng "nguoi bạn
träm näm" của minh. Tinh huống truyện "nhat vg" có
mot khöng hai này còn minh chúmg cho tài năng sáng
ta0 trong văn chuong của nhà văn Kim Lân, må qua
do, ta dã
nhận ra duoc su ki diệu của tinh nguoi
chuyên
a
khó khăn nào của cuộc song:
dlu khi thị chấp nhận làm vo Tràng, anh dä dua th
40 Cho tinh, "bô tiên
ra mua cho thị cái thung cont
thit lat vat", dăn thi "ra hàng com dánh mot
no ne", rói ho
cùng nhau dấy xe bò vé. Trang
trong bát ki hoàn cânh
bai
tnat
Thudng
151
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRC LINH
gác lai bao chong chënh, bao gánh
sht
ke"
véng
dế buróc tiëp. Bői lë, nõi cay cục nào
nhàn
ngào tiếp nói,
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
phäi
ing
nhuong lai cho ngot
ð tuong
lai.
Tràng lay vg trong hoàn cânh này là
chuyên bi hai, éo le. Gita nạn đói đang
cāt
mot
con deo bong". Ðám cuói áv
hodnh hành, Trang "aa
sinh lė, chi báng vài đô vât con
không có trâu cau,
thành minh chung cho sU kiện quan trọng
dã
ron
con ngrői. Nhung diéu dó là cái bi.
nhát cuộc doi
o cho: Trång lay duge vg nhanh nhu hái môt
Con hài
cūng bât ngò, ngô ngàng ô
quá chín mà chính anh
vg" này, Tràng đä bộc
dieu đó. Qua tinh hung "nhặt
ve hạnh phúc, về một
những khát khao mănh liệt
am của tinh yêu
mái am gia đinh có đáy dü hoi
thuong. Dó là những khao khát lón lao nhất của
nguði thieu vang di mot gla dinh tron vęn, Trang së
ay cùng "ngudi bạn
hiện thuc hóa những uóc mo
tram nam" của mình. Tinh huóng truyên "nhät vg' có
một không hai này còn minh chúng cho tâi năng sáng
tao trong văn chuong của nhà văn Kim Län, må qua
do, ta da nhận ra dugc su ki diệu của tinh nguoi
trong bát ki hoàn cânh khó khăn nào của cuộc sông
Sau khi thị cháp
nhận làm vg Tràng, anh dã dua thị
vao cho
tinh, "bo tiên ra mua cho thị cái thúng con
chuvên
l
pmg vài thiu
lat vät", dăn thị "ra hàng com dánh một
Ua thật no ne", rôi họ cùng nhau dấy xe bò vė. Tràng
151
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
s
vo PHAM TRUCc LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
không tiéc mà cho thị än bánh dúc, án com - nhứng
mà bao nguöi có gáng có dug¢ dé vugt qua nan
này. Tràng có ý súic chäm sóc co, du không có
dóihttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
sính lé cuói hoi nào, anh văn mua táng cô một cái
thúng mang dáy su tinh të của một nguoi dan óng
danh cho nguöi phụ nữ của minh. Vå có lë, hinh ânh
hai vg chóng cùng đáy xe bò cüng là hinh ành cûa
nhà văn Kim Lân và vo minh ngày truóc nhu ông tiung
tam sur "Rói cái thoi buôn cám thi ông và bà cüng phdi
nguoi kéo nguoi đáy cái xe, gióng hét cânh anh Trng
trong "Vo nhat".
th
Su kiên láy vo của Tràng đá khiến anh có su thay
đoi toàn dien, thế hiện vê dep tâm hôn, tính cách và
noi bat hąnh trong thân phận. Trên đuong vé nhà,
Trang văn di trong một buói chiéu "giūa cái cành toi
sam lai vi đói khát áy"', nhung hôm
nay, anh không
con ve măt "däm chiêu, lo láng", không còn "di tung
buóc mệt möi", må thay vào đó, anh "có một vë gi
phón pho khác thudng". Anh "tüm tim cuoi một minh",
dôi mát ti hí ngày nào giò sáng lên láp lánh, cái mật
vênh lên tu dác nhu vủa nhận duoc một món quà troi
ban. Dó là thứ ánh sáng đâu tiên trong thiên truyên
này: ánh sáng của niém hạnh phúc.
Tràng có su thay đôi vê tâm lí, tính cách khi anh gap
lü trè con trong xóm, anh không còn đủa vui trêu
choc chung nua, ma khi có thị di bên, anh đa
CAusnhang
nAwaN
huóng Thủe Sách
152
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
nghiêm nét mặt' vói chúng, thë hiện su tôn trong
nhat dinh dôihttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vői vợ minh. Rói anh dịnh "nói vói thị
mot vài cau rõ tinh tú må chàng biet nói the nào",
nguoi dàn ông áy mói lúc nào còn thích bông đùa vói
cái cuoi hénh hệch, gið đây lại "lung ta lúng túng, tay
no xoa vào vai kia" khi di bên nguoi đàn bà. Và "Trong
mot kúc Tràng hinh nhu quên hêt nhüng cành song ê
che, tăm tói hàng ngày, quên cå cái dói khát ghê góm
dang de doa, quên cà nhüng ngày tháng truóc mat"
Trong lòng anh bây gið chi còn tinh nghïa vói nguời
dàn bà di bên anh - "Một cái gi mói më, la lám, chua
tùng thay ở ngudi dàn ông nghèo khő áy, nó ôm áp,
mon man khap da thit Tràng, tua hô nhu có bàn tay
trên sống lung. Ay là "bàn tay" của tao hóa,
của vi thán tinh yêu Cupid và Psyche đä tác động lên
Tràng? Hay đó là su võ òa cüa niém mong möi bay
lâu, nay đug¢ thành hinh khiën trái tim anh nhu loan
nhip mà đón láy? Hạnh phúc dã làm anh thay doi că
trong suy nghï lăn cừ chi của minh. Hanh phúc nhu
mui huong nông nàn say đăm dã läp đi "mui gay của
xác nguoi", Hanh phúc nhu chiec chăn bông trong
mùa đông lanh lêo, hanh phúc nhu ánh sáng läp lánh
toa rang vào khúc giao mùa cûa doi nguoi, xóa di
những mit mò cûa kiép sống lâm than. Hanh phúc đã
den, đã ð lai và đi bên canh Tràng nhu cho anh co hội
dugc tái sinh vói mộôt cuộc đoi - hoàn toàn mói. Lúc
nay dây, anh "di sát gân bên
thi hon", anh vui vê khoe
vuot nhę
Thuon
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
vói thị "dáu tói tháp đây này"' rói chặc luði: "Vg mói t
miec cūng phâi cho nó sáng sùa một ti chú, châ ni
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
chua toói dā rúc vào ngay, rói anh thich chi ngla có
cuoi khanh khách. Cái tiếng cuôi di từ cung bậc nhe
nhàng "tům tim" đến su thich thú khó dăn lông. Anh
the hiên minh là một nguoi chóng biết nghi, anh trân
trong su xuát hiện của thị trong cuộc đoi minh. Ðing
giữa ranh giói của su sóng và cái chét, nõi buon da
thôi sinh sôi, nhuong cho những gam màu mói - gam
màu của niém hy vong. Một nguoi đàn ông nhu
Tràng, hàn råt dáng để yêu và dugc yêu!
Khi vé dến nhà, Tràng tiep tục tråi qua nhng thay
đoi ve tâm li, tính cách qua nhiéu cung bậc cam xúc
that dặc biệt. Anh "xăm xăm" buóe vào nhà thu don
dó dạc cho turom tât, cūng là hành động dé đón thị vé
cho thật chu đáo. Tu dáng vë tụ đãc, hänh dięn trong
lúc di cùng thi qua xóm ngu cu, giò đây Tràng lai
nguong nghju, "ting tây ngây ra giūa nhà một lúc'
Các tiừ láy, động từ dă dugc Kim Län sù dụng dáy tinh
té de thể hiện diến biến tâm li cûa Tràng. Khi o giüa
dám đông, lông Tràng câm thay nhu minh đang nhận
duge su may mån cûa tạo hóa ban cho minh, dó là
niém tu hào của một kë së có vo giữa lúc mà không ai
dám lấy vo. Nhung
rói khi đoi diện vói nguði vo mói,
trong gian nhà tranh chi có hai nguði, họ không
tránh duoe nhüng xúc căm không nói nên
lði, nhüng
dung dăng trong täm trí. Chot anh thấy sò so må
henn
ang
wano
Thuóng Thiio Sách
154
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
không hiếu vi sao. Có lë đó là cåm
chính anh cũng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
giac thuong tinh ma Trang dang trâi qua, vi chính
anh và thị chi vùa có hai lán gåpP go. Moi thú van còn
anh vän chua hiếu hết vê thiị, thị văn còn
bát ngò vói cănh sống cûa anh. Ho chua có nhieu
thoi gian dé tim hiếu nhau, tinh câm chua chín muôi.
Anh van còn lạ lăm vói câm giác minh có vo, mà mói
sáng nay thôi, anh còn kéo xe ra ngoài vói suy nghï
ngày mai minh và mę së thế nào. Anh "lâm lét" buróc
voi may buóe ra sân, "loanh quanh hêt chay ra ngð
ditmg ngóng, lai chay vào sân nhin trộm vào trong
nha". Long anh mong mę vë dé giái duge hét những
to vò trong anh. Nhin thị ngói ngay giữa nhà, anh ván
con "ngo ngg nhu không phài the". Anh dã tuong ràng
quá mói mė,
suot cá doi nay, anh së khõng có đugc một nguði vợ
yêu thuong anh. The nhung thị đang ô đó, ngôi trên
giuong anh, trong nhà anh, cho đoi mę anh vé. Nhà
văn đä tái hiện diến bien tâm lí của Tràng đây trân
trong và thấu hiếu, đó cũng là khao khát vê hąnh
phúc của nguoi nông dân nghèo khố lúc báy gio.
Trang da tu höi minh, tu bất ngò với quyết dịnh cùa
minh và những dien biến đang xåy ra. Liệu anh có so
dói không? Nhà có thêm một miệng ăn lại nhu rút di
mot ngày ta có thế sóng, anh có so, anh có nghï ngoi,
nhung niém vui và su cåm kích đäā bóp nghęt nới so
dó, ép nó phâi tan bieến vào giữa không trung. Nõi so
tr than phận đáng thuong, nhumg hanh phúc đā xoá
nhoà sy so häi.
Tràng lại tüm tim cuoi, nu cudi mān
thuén
155
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
nguyên của một nguoi đản öng vua có vğ sau
ngay co don.
chuði
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Moi ngudi trong cuộc doi này déu chju on sinh thành
và duong duc cûa song thân, và vi thë, khi dung truóc
nhung quyét dinh quan trong cua cuộc đöi, Trang
mong muŐn nhận duoc su chäp thuän cua me minh
Khi doi bà cu Tú vé, anh thâp thôm, hói hộp, anh đoi
me đe xem phân úng của mę, dê đuge mę chia sè
niem vui này. Dó là lân đàu tiên anh nôn nóng nhiéu
dến thế. Thể rði khi nhin thäy mę, "Tràng reo lên nhu
mot dúa trë và goi vói vào trong nhà" dé ngám báo tin
cho thị chuan bị chào mę. Anh nhu vui nhu đúa trë
cho me mõi bận đi cho vê, "lat đât chay ra đón' mę
vào nhà. Truóc gið, anh chua ting thế hiện tinh cäm
voi bà cu Tú nhu thế, thái độ và cu chi của anh lúc
báy giò dã làm bà bất ngo và "phấp phông" buóc theo
anh. Y thúc dugc đây là việc quan
trong của doi
minh, anh dé mę ngói nghiêm chinh rói mói thua
chuyên. Giäy phút thiêng liêng, trong đại, cùng là
giay phút hói hộp nhät của cå Tràng và thị, anh dã
giói thieu với mę vô cùng trang trong: "Nhà toi nó
mói vé làm ban vói toi dáy u a ! Chúng toi phäi duyén
phai kiép vói nhau.. Chång qua nó cüng là cái só cà."
Su tinh te và chững chạc của một nguöi đàn öng
dugc bộc lộ rõ qua từng loi thua chuyên; đây chính la
su thay dói vé tính cách rất ro rêt
trong anh. Anh
khong còn là anh cu Tràng ngộc nghệch, dö hoi va
n drang
wan
on
huong
Thuo Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
Tràng bây giò có đây đù khéo léo de giữ
1áy hanh phúc của minh. Chinh trong câu nói của anh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dã hàm chúa những bao dung, câm thông, thấu hiéu
và trân trong dành cho thị, anh không nhác đến việc
"nhät vo", không nói dến những việc anh cho thị an và
thị theo không anh về nhà. Anh goi thị bàng "nhà tôi",
hai tieng thân thuong và găn kët mà nguoi ta ôm âp
ca một doi. Cách goi áy nhu một loi tuyên
b dõng
dac ve vi trí cûa thị trong lông Tràng, rång anh dã
xem nguroi phu nữ áy nhu bạn đôi, ban đóng hành
coc lóc, anh
cùng chung mái nhà. Anh nhăc đën việc "làm bạn"
nhu dôi chim vào cùng một tó, cùng së san cho nhau
vuot qua nhing khó khăn
và cùng đón miừng những du vj ngot ngào của cuộc
sóng, Anh tinh tế khảng đinh ràng đó là duyên số mà
ho dã "phài kiép" vói nhau, mà duyên là thiên ý, con
nguoi làm sao cải lại ý Troi? Tung chữ trong câu nói
deu hàm chuứa su thiét tha của anh, bà cu Tú hiếu
thấu, khě tho dài vi không lo duoc cho con một đám
cuói tuom tăt, trang trong. Nhung hon ai hět, nguoi
me già áy dã "mùng lòng, bà đôngý cho Tràng và thị
láy nhau nhu chúng nhân cho cái tinh thiêng liêng
cùa ho giữa nan đói ngăt nghèo này.
cuộc sóng cûa minh, cùng
"Nguoi chúc toi binh an u?
Có
xa xi không vây nhi.."
binh an trong cuộc đôi không hê xa xi, đôi lúc
nó den thật bất ngò, nhung cung thât dáng quý, vi đó
Hóa ra
ThudnY
157
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUc LINH
là duyên só, là diéu mà Tràng xúng däng nhận dugc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
boi
täm long dep đë của anh. Viee hai nguõi dến vói
nhau bé ngoài có vè ngáu nhiên nhung bên trong lai
là tät nhiên: nguoi đàn bà cán Tráng dé có một ch
dra qua thi dói kėém, cón Tráng cüng cân nguôi phu
nu nghèo ấy đế có vo và để biết đén hạnh phúc, một
mái äm gia dinh. Ðó là
liéu lînh giau giâ tri nhân
bän. Thé là "chàng e" ngáy não gið đā có vg, có vo
giua lúc mà không ai dám mo tói vién cành này.
s
"Tràng tho đánh phào một cái, nguc nhę hän đi",
han giữa những cô độc đä tùng.
nhe
Dêm tân hôn cùa đôi vg chông mói dien ra trong su
"suong süng' của họ, "có tiéng ai hò khóc ngoài xóm
lot vào ti tê lúc to lúc nho', có tiéng long đã thôi
chênh chao trong "ánh đèn vàng đuc ô góc nhà toa ra
am áp và kéo dài hai cái bóng trên vách'. Thú ánh
sáng nhu ônm láy üi an hai con nguoi, khë khàng giúp
ho nhan mat hanh phúc dù cho nó duge bao läu di
chăng nữa. Vi ta sóng cho hôm nay, song cho hiện
tai, dé dóm lua tin yêu trong trái tim minh không lim
tăt.
Tu một anh chàng kéo xe bò thuê, chi biét sóng cho
qua ngày, sg sêt và né tránh truóc những su kiện
khác lą của xä hội, Tràng trô thành một nguoi chín
chán, chững chạc và có khao khát sống mänh liệt
Anh ý thúc dugc trách nhiệm và sứ mệnh cûa nguoi
Chugn zang
ODg
Thuc sách
158
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
ngudi con trong gia đinh. Tù
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
thông tin vg mang den, anh băt đau có những ý
nghi đau tiên vé Cách mạng, ve su đôi mói cûa xä
hoi và cũng là su đói khác
trong cuộc đôi anh.
Nhung khoành khác của doi thuong nhật đă làm lòng
Trang hanh phúc vô ngân. Buói sáng sau một dêm có
vo, Trang thuc day vô cùng dé chju, "êm ái lüng lo
nhu nguoi vira o trong giác mo đi ra"', nhu nång sóm
dã ghé qua ngôi nhà nhð äy thêm it ngot, it tinh, và
anh văn còn nguyên ven một càm giác "ngo ngàng"
dàn ông, nguoi chóng,
vói việc minh đã có vo. Hanh phúc này anh đă chờ
đen một cách bāt ngò, nó quá
lón dến nõi anh tuông minh đang năm mo, mo cá
trong giác ngü lăn ban ngày. Anh "lûng thing buóc ra
san roi "chot nhận ra, xung quanh minh có cái gì vla
thay doi mói më, khác la". Ðúng truóc cånh nhà cừra,
sân vuon hôm nay vùa đugc quét tuóc, thu don sạch
se gon gang, "máy chiéc quân úo rách nhu tó dia vân
doi rat lâu, nay nó da
vät khuom muoi niên ở một góc nhà đā thâjy dem ra
sân hong"; "hai cái ang nudc van dë khô cong ð duói
goc
oi dā kin nuóc doy ăm àp";
rói "dong rác mun tung
loi đi đä hót sach". Chi mói hôm qua, căn
nhà xiêu veo của anh còn lốn nhốn cô dai, anh con
"xam xăm" don dep nhà của đé dđón thị. Vây mà sáng
nay, anh nhin thäy mę "liüi húi giay những búi cð moc
nham nho", anh ngåm vo minh đang quét lai cải sân,
"tieng choi tùng nhát kêu sàn sat trên mät đat" tuy
bành ngay
hednY
159
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
giàn don nhung hôm nay lai đặc biệt vô cùng, vi nó
Thuc tinh anh rång day khöng phai mot giac ma,
là su thật, anh đang có một gia đình thục su.
dây https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Cam xúc của Tràng trong lúc này nhu có sụ tuong
dong vói xúc câm của Chí Phèo, khi Chí nhận thấy
minh đang sống lúc láng nghe "tieng cuoi nói ca
may nguoi dàn bà di cho" sau một đêm ôm năng. Câ
hai nguoi dàn ông áy déu có những rung dộng tinh té
truóc cuộc sống dang diến ra, mà chất xúc tác ô dây
chinh là tinh nguði và bàn tay ám áp, vó vé của yêu
thuong.
Nhin canh tuong cà nhà cùng hop lai đé don dep,
Tràng thay thám thía cáåm động khó tä. Ðā lâu roi anh
moi thay nhà minh gon ghë, cùng làm, cùng gán bó
nhu vây. Böng nhiên anh thay thuong yêu gán bó vói
cái nhà cûa anh la lùng. Anh ý thúc dugc minh đă có
mot gia dinh đúng nghīa, rôi vg anh së sinh con dè
cái và ngôi nhà này sě là tó ám che nång che mua cho
ho. Có "một nguon vui suóng, phán chân dột ngot tràn
ngap trong long, Tràng thây minh nên ngudi, anh
tháy rõ vai trò trụ cột gia dinh của minh, ý thúc rð
bon phận lo lăng cho vg con sau này'. Những câm
xúc thi nhau dén gö cừa trong lòng Tràng, từ câu dủa
báng quo ban dáu, den sr nghī ngoi, rói tu dàc, ngo
ngo, nguong nghju, lúng túng, suong sùng đến căm
giác phan chan, êm ái và đinh điếm là câm động
hanh phúc. Lúc bay giò, Tràng đā từ một nguôi vô tu,
Ckugnang
Bnwäno
huóng
Thùo
Sách
160
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Vo
PHAM
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
thanh nguroi chong biet suy nghï,
tro
nghech
ngoc
am gia dinn và biet gánh vac. Do cng
cho mái
cua nhà văn Kim Lan the
biếtlonghêhttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
miêu ta tam li
cua nhan vật vô cùng sâu såc,
làta
chieu sâu täm li
nhau go nhip lòng Tràng, anh
nhüng cam giac thi
Sau
chạy ra giữa sân.
xăm" mot lan nua, anh
1oxäm
xay tő äm, mà hành
va vo minh dung
mę
cùng
muón
phân tu sủa lai
dau tien chinh lå "dy
dón
gian
dông
ván mãi mān
có rong ruôi noi dau, ta
Dù
nhà'.
oän
äm lòng và ngot nhu
nguyên vi những thu trong veo,
mãi. Có
ta ting luöt qua rói nhó
tranh
búc
nhng
bếp ám áp mõi
nhá tuom tät, gon gáng, hoi
mot căn
durgc một tő ám tròn ven, và buóc
có
là
chinh
ngày
buóc tiến của tinh yêu thuong,
chân của Tràng së là
thành đang ngày một
truong
su
và
nhiệm
trách
của
Ðây chính là su thay đói toàn diện
lón dân trong anh.
cûa Tràng.
nhat trong suy nghi và tính cách
đä båt đâu có su
Tràng
đói,
ngày
com
bua
Trong
mới ve
nghi
suy
nhûng
thúc,
thay đoi trong nhận
sáng, "sáng lóa
Cách mang lóe lên nhu tia năng ban
và ân hân, tiec rè
xói vào hai con mát, anh nhận ra
miếng cám đăng
vi những đieu đä bô lö. Nuốt tng
lên, høn ai hét,
chät trong có họng, noi tüi hôn dâng
minh së lå nguði
nguoi dàn ông ay hiếu ràng chinh
cái chết và noi
khôi
nhô
đình
ann dng de cúu gia
thué
nong kho đang bủa vây khi tiếng trong thúc va
cái dói
dinh vang lên dôn dâp, vội vā, khi
goai
161
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
vo
dăng chát từ những bữa com "không danh cho ngtöj
ay. Tràng "thân mat ra nghi ngoi khi nghe vø
än"https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
minh kë vê những nguoi phá kho thóc Nhật, vè việc
"dám
Vięt Minh chia thóc cho những nguöi đôi, vé
nguoi dói và lá co đô bay phâp phói", "lá cð đö to lám",
sóng së
la co ay tuong trung cho chinh nghia vá su
chien thång moi bi kịch mà thrc dân Pháp, phát xit
Nhât và bon phong kiën tay sai đã gieo váo dði sóng
nhân dân ta. O chi tiết này, vè dęp của giá trị nhân
dao nhu vuong huong váo tiừng cau chu, nha ván dà
ve ra một con đuong, một huóng di cho nhân vật tiến
dến su giäi thoát, dể nhân vật thêm tin vào bân thân
minh, cùng nhau đúng lên dấu tranh, giác ngô và giu
mäi su thiên luong, nhân ái trong cði lòng.
vật Tràng, hinh tugng
nguoi nong dân lao động đä hiện lên vói những phám
chat cao dep trong tinh cách và hành đông, thể hiện
dugc bàn chất tot đep và sức sống ki diệu của họ.
Dúng trên bò vuc của cái chết, họ vän cùng huóng vé
sr sống; dám hy vọng vào tuong lai; dám khát khao,
tran quý hạnh phúc gia đinh và luôn thuong yêu đùm
boc lán nhau. Tam lông sè chia của riêng Tràng dành
cho thị còn là minh chúmg cho su chân thành trong
lành và khôi nguyên nhất của hai kė độc hành đă may
mån tim tháy nhau giữa cuộc đôi rộng lón này. O däy
có thây ngudi, có müi từ khí, có những âm thanh oán
than vong vang suót doc con duðng, nhung Co nhieu
Qua câu chuyên doi của nhân
Ckngns
Thuóng Thio
Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
162
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
nhát van làtinh nguòi vànhân duyên
va Trang- loai tinh cam khöng hăn là cháy
giua thihttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
bong dan thän, må là thuong dên an yên côi lông.
Nhà văn Kim Lân đã dùng tat cà "ei vớn liếng ngôn
ngi giàu có dac sác" của minh, cùng voi "cái lói viét
van tuong nhu de dàng mà không dë phông theo, gian
di vo cùng mà sao cú thay ánh lên chät hào hoa Kinh
Bác dé dêt nen những trang truyên ngån đám tåi
hoa nhu nhà giáo Do Kim Hôi dã từng nhận dinh. Néu
nhu linh hón làm nên một áng vän độc đáo là tu
tuong của nhà văn "dā duoc rung lên trang giay", thi
chất liệu tao nên áng vän áy chính là ngôn từ. Trong
"Vo nhąt "ehû chû hàng hàng chân chat nhu cù khoai
cù sån, loi vàn trong lói kë cüng khöng ón ào, cú ri rå,
ri r mà lai thánh thót"; "Kim Lân không ua dánh
bóng, ma ken con ch, hàng chût. Ông có cái nhin, cái
nhát, dong dây
nghi, cái loi dièn đạt của ngnuoi xiú quê. Nó binh di
chat phác, pha chút hóm hinh [..] Nó rát "vän", chûng
chac, trong sáng, tuoi tän nūa" (Hoài Viêt). Khác vói
óc
nguoi ban thân Nguyēn Tuân, nhà văn Kim Lân
không chon loi văn nhu đóng đinh vào từng con chữ,
mà ông tim con duong nguyên lành nhất đế bộc lộ
những tính cách, đôi sống của nguoi nông
dân chân chất, thuc thà. Ðoc thiên truyện này, cu
thap thoáng một hinh ånh "chân que" qua nhûmg
ngôn tr dân dã mà ông sit dụng, nào là "anh cu
Tràng, "bő ranh', "u, "cái Ðục"... nhu đong lại cả một
chân thuc
163
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
mièn quê đông bàng Bàc Bộ trong trang vän, văng
vang såc diệu dân tộc không thế nhoa mó. Khóng chi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
su dung ngôn ngữ tài tinh, nhà vän côn gay ån tuong
boi cách xây dung tinh huông truyện, dụng doi thoąi
dộc dão và quá trinh miêu tà và khai thảc tâm li các
nhân vât, diến hinh là nhân vât Tràng. Anh từ một
nguoi đàn ông nghèo khố, xấu xi, ngộc nghệch, ai
cüng muón lánh xa, den lúc có nguoi phụ nữ nguyện
theo khöng anh vê nhá lám vg vå có mõt gia dinh
dam ấm. Một quá trinh biến chuyén trong tâm ívo
cùng sâu såc, nhu hành trinh truöng thành thục thu
của một ngudi đàn ông. Kết truyện "Vg nhäť" đich
thuc là một đién hinh của khuynh huóng hiện thục
xã hội chủ nghïa, đúc két từ quá trinh nhà văn thâm
nhập vào đoi sóng, quan sát, láng nghe, hiếu thấu noi
bi ai của một thôi đại. Nhung đó là một hiện thục
thám nhuan tinh nhân đạo, bôi rôi cuói cùung, Kim
Lân dã không chọn một cái chết cho nhân vât của
minh nhu bà lão trong "Một bữa no" của Nam Cao
hay me Lê trong "Nhà me Le" của Thach Lam; và néu
nhu nhà văn Thạch Lam đế nhân vật của minh vật
lộn, khố so dau tranh nội tâm nhu anh chàng Sinh
trong "Dói, thi vói Kim Län trong "Vg nhặt, öng da
ngoi ca tinh "nguoi" của anh cu Tràng. Tù đó có thể
thay rång, nhà văn Kim Lân đã dat van đê và gläi
quyét ván đé vé só phận con nguði theo một càch
tuoi sáng, nhân vän hon - đây cūng là một đặc trunmg
hunhang
bnwdn
huóng Thue Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
164
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
cung huóng vé ngay mai,
niém tin, niem ny vong cua con nguöi vào
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ahing diéu tót dep. Nhung tia sång áy xuất phát tit
viêc nhà văn da nhąn thay ro - rång Cách mang së
mang den rát nhiéu đoi mói dế nhän dân vuot qua bi
ieh vé tinh thán, vugt qua noi thóng khố trong đoi
sóng, can däm dâu tranh giành láy quyén đuoc sóng
cuoc döi ty do vå hạnh phúc:
mot
giai doan nay,
in hoc
vinh
"Anh së phát cùng em co
giài phóng
Trên the giói mênh mông dáy bão sóng"
(Sóng Hóng
khå năng tác động của tác phám văn học dến
tâm hon con nguoi, Nguyén Ðinh Thi có lán khăng
Ban vé
văn học nhu rgi vao bên trong
chúng ta mot ánh sáng riêng, không bao gið nhòa đi.."
Hinh tuong anh cu Tràng trong truyên ngán "Vo
nhat" của nhà văn Kim Lân đä mang den "ánh sáng'
áy, såc nét và duom
tinh, sinh ra và ô lại vói cuộc đoi
dé che lấp di cái chão
den khóng ló của bóng dêm
tieu cyc và bi quan len lôi
trong mõi con ngudi. Böi
e, sang nay thúc giac côn thấy ánh Mät Tröi, còn súc
knóe, con tinh
nguoi đong lai, nghïa là còn Tuong
dinh: "Moi tác phám
Lai.
Thxn
165
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
T5-C mONGNUTNGGHÄCMI
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
MUON
NIDA NUOC MAT, AI CONG
INIBU
MÍM CUOI
NHAN VAT NGUOI VO NHĀT
Có
3E
một câu ngan ngữ Nhật Bän thế này: "Nhát
ij
nhat hoi" - nghïa là moi việc đéu do nhân duyên, ké
cå chuyên găp go, hội ngộ giữa nguði với nguoi. Mói
luong duyen cua Trang va thị trong tac phám "Vo
nhat chính là minh chứng cho diêu đó, nhu vë ra
một khoang troi xanh ngát måu hanh phúc dang
ngap lói ngüt ngán giua búc tranh nạn đói khung
khiếp năm 1945. Qua đó, nhà văn Kim Län dā ngoi ca
những vè dęp của tinh yêu thuong con ngudi, niém
hy vong và niêm tin tuông vào tuong lai của nguoi lao
đông nghèo, dién hinh là khát vong sống đuge biéu
hiện säu såc trong nhân vât thị - nguoi vo nhăt "co
mot không hai"' mà "cây bút độc đáo của làng quë Viet
zang
Ckuen
nwan
huóng Thie Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
166
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
Nam" dã phác họa
rõ nét bång tāt cá täm lông trän
trong. https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Vào năm At Dậu 1945, nạn đöi khùng khiệp nhât của
dân tộc ùa âp den nhu một con sóng thán đã cuốn
troi di bao phận nguôi vô tội. Nạn đói áy đä ám ånh
tâm trí các nhà văn, thôi thúc họ viét lên những thiên
truyên, nhüng hoi ký luu giù một thoi bi thuong của
dân tộc. Chính Tô Hoài trong cuón "Chuyện củ Hà
Noi" dã không khôi rùng minh khi nhäc vê nó: "chû
nghia töi run ráy, thoi bay dugc. Khüng khiëp quá'.
Lúc bāy gið, nhän dân ta dang phäi chju sųu áp búc
năng né cûa Pháp, Nhât, và truóc cái đói, con nguoi
tro nen rë rüng, nhó bé dến la thuðng. Thë nhung
cuộc song së vô nghïa và văn chuong së vô hôn biết
bao néu thiéu đi su cho di giữa nguòi vói nguôi trong
canh khon khó tăm tői nhất. Vi lë d6, những áng văn
khong chi làm tròn trách nhiệm phän ánh hiện thue
lúe báy gio, mà nó còn khoi lên lông tråc án trong
mói con nguoi. Nhu một nhận xét răng: "Suc song của
một tae pham van học phai dugc nay mám tit cói rë
cua
nhing giá trị nhân vàn sâu sác, và nò hoa cùng
tai nang nghėệ thuğt cùa nguði nghệe si. vo nhat cùa
Kim Lan là tác phâm nhu the" (Trán Thị Thanh Nga).
Tac pham có một quá trinh sáng tác vô cùng đãc
biet. Ban dáu, "Vg nhat" duoc rút ra tiừ tiếu thuyët
"Kóm ngu cı" viết ngay sau Cách mang tháng Tám
nhung dang dő vá thät lạc bän thão. Dën khi hòa binh
udn
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
S vo
PHAM TRUC LINH
lap lai năm 1954, theo don dặt hảng của báo Van
nhà văn Kim Lân dã dụa vào cót truyện cù de
nghê,
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
hoàn thành thiên truyện ngån nay va in trong tập
"Con chó xau xi" năm 1962. Có the tháy, đay là truyên
ngán không chi phâng phát hoi thở của một thời dai,
s
nghiëm
må nó còn dung chúa sir chiem nghięm,
túc và ki luong của nhà văn trong suőt nhiću năm
chúng kien một quá trinh vuon lên của dân tộc.
Chinh vi có một hoàn cânh ra doi đặc biệt nhu thé,
góc nhin cùa tác già cūng vo cùng sâu såc và khác
Giua nan dói dang tràn dến xóm ngu cu, "ngudi chét
nhu ngà ra', ngày nào cūng båt gàp "ba bón cäi tháy
nàm còng queo bên duðng" hiện lên chân dung cia
l.
mot nguoi phy nữ đugc khác họa sóng động với
nhing duong nét đői lập, đé ląi nhiéu thuong căm
trong lòng nguði doc hôm nay.
Nguoi "vo nhặt" duge nhà văn vë băng nhüng nét
phác họa tho so, giän don. Thị hòa vào dòng nguoi
cung là
nạn nhân của con đói khüng khiếp lúc báy
gio, voi cuộc sóng vô cùng trôi nôi, bap bênh, không
biet tói ngày mai nhu một cánh bèo trôi dạt. Gióng
nhu nguoi đàn bà hàng chài trong "Chiec thuyén
ngoài xa" cúa Nguyěn Minh Châu, nhân vật nguöi "w
nhat" trong tác phấm của Kim Lân cũng không hé co
lấy một cái tên cu thé - chị là một nguôi vô danh.
Nhà văn goi chị là "nguoi dàn bà", là "thi", "cô ü', rói
uen ang
huóNg Thúo Sách
168
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
"nàng dâu mói", "nhà tôi". Hinh änh của thị nhu lăn
dông của những nguði dói, xuyên suốt thiên
truyên, chị không tên, không tuói, không nhà, không
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
quê huong, không gia sàn, cūng không
lai lich, không
he duoc nhác dến quá khú. Tăt cå moi thông tin vé
nguoi phų nữ này là một con số0 tròn trīnh.
vào dám
Trong thoi buối đói kém này, muôn mät đoi thuong
và nhung mat trai cua con nguöi lü luot hiện ra. Con
nhó trong những trang hõi ký của Tô Hoài dã khiến
nguoi ta ám änh, bði dòng miêu tå ánh măt vật vo
những nguði dói, rói trong con dói kém, họ săn
sång cuop bóc, giành giât miëng ån đén bị thuong
nát nguroi, và khùng khiép hon nữa, khi những nguoi
dang còn thoi thóp van xin vái lay đoàn chôn xác
của
lap đát chôn họ giữa hó sâu. Những cânh tuong
dau long của một dân tộc máu do da vàng bị ápI
diung
lot và xièng xich trong một thôi đại nhiěu
nhuong. Vi thë, hinh ành của thị trong "Vg nhật"
cúng dã tái hiện muôn mật ngoại hinh và tính cách
eia con nguoi năm đói, bất chấp danh du, sī diện
boc
của
minh.
Tran Hà Nam đã nhận xét vê cuộc găp gõ nhân
duyên của thị rất dí döm thế này: "Nguoi dàn bà mà
só phan xô dây đë den
vói Tràng không phäi là nàng
Thây
Câu chuyen dugc ké lại vé cuộc gåp gð
quà thật là một chuyện cuoi ra nuóc måt". Bôi
tien hanh phúc.
giua ho
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
169
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
lë néu nhu văn đàn Việt Nam truóc Cåch mang av
án turong vói mői duyên trong một dêm trăng của Chi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Phèo và thị No, thi sau Cách mang, ngurôi doc la
dugc há hõc ngac nhiën vői duyen no vộ chóng tù
một câu hò và bốn bát bánh đúc của Tràng và thi. Lân
thứ nhat, thi găp anh cu Tràng ở cứa nhà kho khi anh
dang xe thóc Liên đoàn lên tinh. Lúc này, thị lăn vào
"may chị con gái ngoi veu ra ô dáy", "nhat hat roi hạt
vai", hay dgi ai có công việc gi goi dến thi läm. Khi
nghe anh Tràng hò một câu cho đõ nhọc, thị "cong
con höi
ngay: "Có khói com tràng máy gið dáy! Này.
nhà toi oi, nói thât hay nói khoác đúy?". Nhà vän đã
the hiện tâm lí nguoi phụ nữ đói ay vô cùng sâu såc,
boi nếu nhu cau nói ban đáu vừa mang ý höi, vừa ty
lam nguôi voi hy vong vé miếng ån trong lòng, thi
ngay sau dó, thị lai bộe lộ niêm mong mõi, khao khát
tot cùng vé một miéng àn từ Tràng trong cau höi dò
xét. Thị cố che giấu niém hy vong, nhung càng có,
bän năng sinh tôn càng làm bộc lộ ra. Khi nghe Trang
qua quyét, thị lập tứe "vùng dúng dây", "lon
ton chay
lai dáy xe cho Tràng" rói "liec måt, cuði tit. Trong lan
gåp dâu tiên này, thị goi anh cu Tràng là "nhà tôi o",
"dàng ày" nhu nguði quen than lāu ngay một cach
tinh tú, chi vi Tràng khäng định minh có com trång.
chi vi thị dang đói mà bao nhiêu su thế hiện nhu mot
nguoi phų nữ läng lo, dě dãi. Là mot nguoi phu nữ mà
thị lai "ngói vêu ra', rói "cong cón', giúp đö mot nguői
Chugn zang
Thuóng Thuo Sáoh
170
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
luôn hôi đế chác chán ràng minh së dugc trå
cong. Lúc nay day, long tyr trong hay cách nhin của
mà phâi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
với thị không còn quan trong nữa, mà
chi chi muón duçc cho än. The nhung Tràng dã
khong giù đúng cam két của minh trong lán gåp này.
nguoi khác đoi
nhu phép thuât ma mị của mụ phù thüy hiếm
ác trong những truyện cố xua, bien nguoi phụ nữ
ngày nào con cuoi tit måt làm Tràng say nång gio
thành một ngrôi phụ nữ chàng máy ua nhin vói về
ngoài tàn ta, khién anh không eòn nhận ra. O lán gåp
thit hai ngoài công chg tinh, ngoai hình gây ám ånh
cua một con nguöi trong thoi buói dói kém dugc bộc
lộ ro nét: Quân áo của thị "rách quá", "tà toi nhu to
dia'"; thân hinh thi "gdy sộp hân đi"'; "trên cái khuon
mät lhuði cày xám xit chi con thây hai con mát: Thị bị
những con dói dày vò tàn tệ, khiến thị cảng thêm
nhéch nhác, tội nghiệp vé ngoai hinh, nhumg càng
dáng so hon, khi cái đói lúc này đã làm tha hóa cách
cr xuu dung mục cua một nguői phų nu. Thj "sung
sia, "diúng cong cón" hon đế trách Tràng không cho
minh ăn conm tráng lúc đâu. Thị dùng những loi noi
khó nghe, chua ngoa, danh đá: "Hôm áy leo lêo cái
mom hęn xuong, thê mà mat mät", "Có ăn gì thi ăn,
Cái dói
gidu. Lúc này dây, thị đã dđat miéng än lên
trên nhân cách đế đôi láy su sóng của minh. Thị dã
xem miếng ăn là tuyêt đich nhu ông bà xua từng nói:
chà an
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
171
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
"Mieng ăn là miëng tôi tàn
ăn một miêng lộn gan lên dâu'.
Mat
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Khi duoc cho ăn, hai con măt trūng hoáy áy túc thi
sáng lên, thị lại "don dä" nhu chua từng trách c
Tràng. Dáng ngôi "sà xuóng" của thị nhu một chú
chim dói nhin thấy thúc än và mac kê tát cà, sà đôi
cánh xuőng ån lāy ăn đế, ăn một cách "căm dáu", "ün
mot chap bón bát bánh dúc liêén chäng chuyên trò gi".
Roi den cừ chi sau khi än xong "cám doc dôi dūa quệt
ngang mieng, tho: Hà, ngon!". Những động từ vón
không dùng cho nguôi phụ nữ thanh cao, tao nhā lai
dugc quy động đû dáy o đây. Cái đói đă khiến thị
không con ý thúc đugc việc giữ ý tú, lông tu trong
của minh, chị nhu một nô lệ của miếng ăn, một nguði
phu nữ câm vay nhân phâm đế đugc lăp đây dạ day
cua minh. Nhung, có ai biêt chăng, con nguoi dang så
vao kiem mieng ăn áy von là mot nguoi dàn bà hién
hau, ding myc. Thảm sâu trong su cám vay áy, thị
không giau duge nði xáu hố và tất cà những dò xét
nhut "Dā thạt thì dây chú so gi", "An thật nhá! U ăn thi
an so gi", "vé chị áy thay hut tién
thi bô bo" đểu len loi
mot noi khó so và niêm khao khát sống mānh liệt
trong thi, náp sau vë chua chát mà chính chị đă có
tao ra. Những câu nói của kë duoc ăn đã đặt nguői
cho än vào vai trò của một nguoi thách đố, và từ đô,
kë dugc ån không phäi là một
kë "xin än", van nái, ma
huenhang
n wdn
Thuóng Thio Sáoh
112
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
tro thành một nguði săn sàng nhận thách dó. Chút
trong trong thị dā bién hành động än suóng
long tuhttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
minh thanh mot hanh dộng của nguði "không
so gi, mot ke chien thang trong cuộc thách do kia.
Và ta ngám hieu răng: một con nguôi còn thiên tính,
con nhân phám, thì së côn e so, con xáu hố, còn tim
cách dé bån thân không hoàn toàn bị động, măt hét
să của
sī diện trong moi hoàn cånh.
Nhung roi, trong con lü của nan đói, thị nhu nguòi
dang chet duói bät duoe cái phao và chäp nhận dánh
doi vé sau của minh. Dinh diếm
cùa moi su liéu linh chính là việc thị sän sàng cháp
nhan theo Tràng vê nhà, chi bàng bốn bát bánh đúc
và một câu nói đủa vu vo của anh: "Này noi dua chit
có ve voi tó thì ra khuân hàng lên xe roi cùng ve". Hon
ai hét, là mot nguoi phu nữ, thị hàn hiếu ràng việc
cugc só phận, cuộc
cuoi xin là việc trong đại của một đôi nguoi, và néu
không có mâm co tråu cau, thì cüng là sụ såp xép
túc của hai bên gia đinh. Dó hăn
không phåi cách mà Tràng và thị đang làm ở hiện tại:
mot loi nói đùa và một cái gât đau không nghi ngoi
giua thoi buoi đói kém này.
däng hoäng, nghiêm
trong nhûmg giac mo nhòa nuóc måt, ai
cüng muon minh duge mim cuòi. Một nguoi såp chết
duói có quyén giữ lāy cái phao của minh đế boi di,
vào bò và sống tiép. Néu nht ban đâu, thiị biếu hiện
Có le, cå
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
173
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
vo
nhu mot kê de dāi, thi lúc này đây, duong nhu quyé
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dinh
trong dại của thị đã thế hiện đugc dich dén cui
Cung ma chị mong muón nhät trong suót hai lán gáp
go Trang. Boi lë, dáu từng thé hiện sr cong cón, sung
sia và mãc cå sī diện ra sao, thị văn chi là một nguöi
phu nữ biét so hãi cái chết, biết su thuong truc cia
noi cô đon khi không có gia dinh, không ai bên canh.
Phía sau một hoàn cånh trôi dạt, phía sau hành
đong nhu một kė lång lo lai là ý thúc mąnh më vé
cuộc song noi thị, là mong muon đuçc sóng tiép
cuộc doi này một cách hanh phúc và tron ven nhát.
Dó là mot khao khát cao đep sâu trong trái tim của
moi con nguoi. Nhà văn Kim Lân từng chia sê vé
thiên truyên của minh trong "Nhà văn nói vé tác
pham" rång: "Khi viết vé cái dói, thuong moi ngudi có
y nghi là khi đói nguôi ta khô cuc và chi muon chét
Toi dinh viet một truyện ngån nhung vói ý khác là khi
dói, nguði ta không nghī đên con duong chêt, mà chi
nghi đen con duong sóng. Dù trong tinh huong bi thàm
dén dâu, diù kê bên cái chét van khao kháat hạnh phúc,
van huóng vé ánh sáng, vån tin vào su sóng và van hi
vong ð tuong lai, vån muon sông, song cho ra nguði.
Dó cüng chính là những khao khát cháy bông của thi,
Dù can ké cái chết, thị văn huóng vê tuong lai, văn
không buông xuói dù chi một lán. Tuy rång län gap
dáu tiên, Trång dâ cho thị hy vong rói khóng tnue
Chuennzeng
wan
huórg Thie Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
114
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUe LINH
thät vong và đi tim Tràng vói bộ dạng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhéch nhác vi quá dói; nhung dến lân gap thú hai,
sau nghe câu nói đủa vu vo của Tràng, thị lại chàng
nghi ngò dù Tràng đã từng không giữ loi húa vói
minh, thị lai tin một nguoi đàn ông chi gåp vôn ven
hai lan. Thị chàng những không biết truóc lai lich,
nhà cua của anh; mà thị cūng chua hê đủ gån bó vói
nguoi đân ông áy dế hiéu con nguði, tính cách của
anh. Thị lai không so khó, không so rång anh së vü
phu hay bo măc nguði vo nhặt chäng cuới xin này.
Thi quà thât rat can đàäm! Can đâm vi thị ham sóng!
Can dám vi thị còn hy vong! Su bao dạn áy cüng båt
nguon từ việc thị đã bị cái đói vùi dập nhu cánh hoa
mong manh røi rụng giua dòng, thị không còn nhà đế
vé, không còn duong đé tiến, có lë nguöi thān của thị
cüng dä bji cái đói cuóp đi sinh mênh quý giá. Lúc này
day, Tràng chính là bò vai duy nhất mà thị có thế tyra
vào, dù bo vai ấy cũng đày chông chênh, nhung thị
văn khao khát sống, sống một cách duöng hoang
hon, de những khốn khố của ngày nào läng yên khép
miêng. Bôi lë, ngày "tim tháy một con nguoi" dê güi
gám niêm tin của minh là ngày một cuộc doi mói
dugc mo ra - trong lành và khôi nguyên nhat:
hiện nó, thị đā
"Tim thay mot con nguoi không chi là tim tháy một bò
vai, một diém tya mong chò
Theccin
175
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC LINH
khong chi là tim thay một tiëng cuoi, một giong nat
dm nhu hoi thð
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
không
chi là tim thay mot trái tim dé thuong nhó
mà tim thây mot niém
tin.."
(Nhà tho Nguyén Phong Việt
Làm nên súc hap dan và tám vóc của tác phám "Vo
nhặt" con là hinh ành mot nguoi phy nữ với vë dep
tâm hon đáy nữ tính, ý tứ và biết điéu, hiéu chuyện
lap hoàn toàn với ngoai hinh nhéch nhác ban
đâu. Sau khi thị đôngý vé nhà cùng Tràng. sau tiéng
"Chac, ke" đây quå quyét của Tràng, anh đã dān thị di
mua mot cái thúng con dé dụng những thứ lật vặt và
cùng thi an bữa com đáu tiên của hai vg chóng. Trên
duong theo Tràng vé nhà, thị không con dáng vë và
di
cừ chi "cong cón", "sung sia", "chao chát", "chông lön',
"chua ngoa", "danh dá" nua, mà khi đúng truóc ánh
nhin "bàn tán', såm soi của nhmg nguði trong xóm
ngu cu, cà những dúa trê van thuong hay choi cùng
Tràng, thi bóng bộc lộ những thiên tinh nữ mà truoe
dó dã bj cái đói che giáu di. Thị không buöc song
song vói Tràng, chị đi sau anh "chiung ba bốn buóc"vói
dáng vë "dáu hoi cúi xuóng,
cái nón rách tàng nghiëng
nghiêng che khuát đi nua mät". Và, nguoi đọc không
khði nghī dến câu höi: "Che dë bót thęn thùng, hay cne
Chnpn ang
nwan
huórs
Thùe Sách
\
176
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
"Thị có vë rón
la thay, thị duong nhu tro thành một
ren, e then" và https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nguroi khác, rát khác với hình ành của nguoi "không
so gi lúc duoc Tràng cho ăn. Lúc này, Tràng càng
phón phö khác thuong, tüm tim cuoi, hai måt sáng
lên láp lánh bao nhiêu thi thị càng boi rói, thęn
thùng, e ngai và khó chju bay nhiêu truóc su trêu
gheo cua lū tré con. Thị chi biet cúi dáu, nhíu đôi
lông mày lai, "dua tay xóc xóc lại tà áo". Truóc những
loi xôn xao của nguði lón trong xóm, nhát là việc họ
xem nguoi vo nhặt lå "của ng doi", thị "càng ngugng
nghju, chân no buóc diu cà vào chân kia". Dó là biểu
dé döi
theo möi buóc chân số phân?".
hoàn
thân
phận vo nhặt, so nhūng ánh nhin dón cå vé phía
minh dé dèm pha, chê cuoi. Cânh "ruóc dâu" của
Trang chí vón ven nhu thé, trong ánh måt tò mò của
hien của một nguôi dang so hãi, xáu hố vói
canh cua minh. Thị so moi nguði së doán ra
trong noi mông lung cùa ngröi vo nhat.
Néu nhin vė "Một đám cuói" của Nam Cao, ta nhận ra
dám cuói sáu nguröi mà Dân có - ki thuc dã có chút
tuom tat hon thị rât nhiéu. Nguoi vo nhặt áy tuöng
nguoi đòi,
tat cå dé vuot qua con dói và dugc
sóng, the nhung khi đoi diện vói quyêt dinh liéu linh
cùa chinh minh, thị nhu muón bão vệ láy
lng tụ
trong và nhân phấm của một nguôi phụ nû. Trên "con
duong sâu thäm thàm, luon giūa hai bò
tre cao vút",
chi con "tieng gió trên b
tre ri rào và tiëng lá khô kêu
nhu băt chäp
sac
duói ban chän', thị vå Tráng di cùng nhau må
177
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TROC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
a của cânh
ém
su
deo
tinh tú nhu nôi lång lo, ngai:
nging
thé
không
nhung
cia
nghī,
nhung
ý
lu"
"tu
nhin
ía
duoi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
đua mat
Thị
Khi
Trángkhioe
riêng minh. tuong lai ló mo chua rõ.
Tråna
đến
v
da cho răng
nhu nghi
thi
däu,
hai hào
co ba
tinh
thien
vói thị về
nhung
thé hięn
dó
toan. Gitea khung
điéu
lo
biet
phí,
la
nguoi vo, chinn
lúg
một
của
không nhà nào có ánh den,lta
Cua
toi om,
hiên ths
cua
là
canh "úp súp,
Trång
an
den dau
chiéc
ánk.
từ
ay, ngon lừa
lóng nguôi, của sáng
trong
áp
âm
của ngon lừa chông mói.
vg
i
cuộc đoi đôi
:
väng teo dúng rúmr
nha
"cat
Tràng,
nhà
Khi vé dến vuon moc lon nhon nhûng búi cô doi"
trên mänh
một ngudi buóc hut
nhu
quanh"
xung
"dao mát nhin
len,
cái ngue gáy lép áy nhô
Trên
hăng.
chân và roi
dai ngao ngán.
thð
Tiéng
"nén mot tiêng thð dai.
nguði cho thị ăn no
ra
Hóa
vong.
Tieng tho dài thât
có hoàn
nguoi
một
là
hoang vì thị
và săn sàng tiêu
chiec phao mà
Hóa
may
chị.
ra,
khá hon
canh không
tôn, sī diện
lông
tu
dy,
danh
cà
thị đã bt châp tất
nåm lāy lại là
và
theo
cua một nguoi phu nü đế chay
chiéc phao củng
một
rách,
mot chiéc phao có đây vết
Trong hoan
gið.
bấy
khốn cùng và khó khăn nhu thị
cách quay lmg, "
chọn
thể
có
toàn
hoàn
canh ay, thị
lặn hon, nhung
lành
phao
chiéc
minh
một
tim cho
đi, mangu
bô
không
da không. Ngudi phụ nữáy đã
n
wan
Thuóng Thito Sách
178
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
thị chap nhận. Dù ngroi phụ áy dã không tim thấy
mot chiec phao nhu ý muốn, nhung chiį nhận ra một
diêu còn quý https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
giá hon the
là tinh nguoi. Con
nguoi trong căn nhà rúm ró āy đã săn lòng cuu mang
lai,
đó
thị một chð dua, cho thị san sè miéng ăn cûa
minh. Thi hiéu rång. giữa hoàn cành khőn cùng ay,
tinh nguoi thật thiêng liêng biét bao. Boi dău Tràng
không du d, nhung anh đā không tiée gi vói thị: anh
cho thi än, anh mua dó dùng cho thị, anh mua dáu dé
tháp sáng mùng ngày đón dâu. Trong hoàn cånh dói
kém, thị hiếu ràng đó là tất cå những diêu mà Tràng
có the làm cho thị. Và vi thë, thị không tryc tiếp bộc
lo tiếng thö dai đé Tràng nghe thāy, động từ "nén"
nhu mot sr thấu hiếu và bao dung, một lòng hàm on
của nguoi chju on Tràng. Cái "nhếch mép cuoi nhạt
nhêo" của thi nhu một lói dáp lai chua chát cho ső
phan truân chuyên của minh. Nhung lúc này, thị đã
bát dáu càăm thông và ý thức vé trách nhiệm của một
thi, cho
nguoi vo.
nhà và cùng Tràng đoi bà cu Tú vè, thị chi
dám "ngoi xuóng mép giuong" - một
tu thế ngôi rät ý
Khi vào
chông làn đâu ra måt. Con đâu thế
ngói vêu ra giữa cho tinh? Côn đâu nguôi nữ ngôi sà
xuóng än bánh đúc? Chi còn là hinh ânh một nguòi
vo dã nhā nhặn hon, đā
nü tính hon. Câ hai cùng
nguong nghju không nói nên lôi
trong không gian chi
tú gita gian nhà
179
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC LINH
con hai nguoi áy, thị nhu roi háng gita một noi xa la,
haihttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tay chi biết ôm khu khu cái thúng bên minh dé
dăn lòng truóc su chông chênh của những ý nghi
Khuôn mat thị "bân thàn" khó tä. Trong lòng chị lúc
bäy gio rói nhu trăm moi to vò, bõi chinh vi muốn
vurot lên nąn đói, thị mới di theo Tràng, nhunmg gio
dây, thị hiếu ràng chính thị và chóng minh së cùng
vugt lên nan dói và đäp xây một gia dinh cùng nhau.
Khi bà cu Tu tro vė, thị cúi dáu lë phép chào nguôi
me chông đến hai lân truóc su ngo ngàng của bà. Thị
von là một nguoi không còn gia đinh o bên, bắt đáu
từ lúc này, thị së có mę và ngay từ lán dáu găp gð bà
cu, thị đã cu xừ rát dúng muc. Dù bàn thân thị đ rất
hy vong và đạt nhièu niêm tin vào Tràng khi theo anh
ve, dù thị đä khë khàng thất vong truóc hoàn cânh
cûa anh, nhung thị không hé khinh khi, xem thuòng
nguoi me già rách ruói mà ngugoc lại, nguoi con dâu
mói răt mụe thuóc trong cách doi däi với mę chóng.
Dieu đó dã bộc lộ đúc tính tót đep của nguoi phụu nữ
Viet Nam - lë độ, tinh nghïa,
gin lòng biết ón gita
cugc sóng muón måu này. Dâu răng "cái nghèo gåp
cái eo", éo le muôn phân, nhung sau tát cå, su gån két
së làm nên súc manh ki diệu - họ đã cùng tin nhu
the.
gi
uenwan
bang
bn
huóng
Thùo Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
180
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vö
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
Truóc cách mang tháng Tám, cái đói dā hiện hữu
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ván thäm đám tinh thán hiện thục
trong từng trang
và giá
trị nhân dạo. Ðó là hinh ånh nguoi phu nữ lâm
khon cùng phäi bán con, bán chó đé có tiên
nộp suu cho chóng - một chị Dậu quay qut nghęn
long khi phäi roi xa đúa con minh dút ruột sinh ra
trong tác phäm "Tåt đèn" của Ngô Tát To. Ðó còn là
hinh ành một nguôi mę lièu chết đế xin miếng än ve
cho dàn con tho đói khát. Những nguoi phų nữ lam
la, khó nhọc, một cô Tâm hàng xén cå doi chi biét
chát chiu cho gia đinh trong trang văn Thach Lam.
Dó còn là một kê nguði đôi văn thuong goi là "dö hoi"
dã cúu giúp Chí Phèo trong con bạo bệnh băng bát
cháo hành ăm nóng tinh nguời. Những nguði phụ ay
déu là hiện thân của nghèo đói, cuộc sống bâp bênh,
troi dat, nhung phía sau vê lam lū cûa họ lai là một
phám chất cao đep, một tam lòng nhân hậu. Nguôi
phy nữ- nguôi vg nhặt trong trang văn của Kim Lân
cüng nhu vây. Dù thị đugc đặt vào boi cânh nąan đói
vói ranh giói mông manh giữa sy sống và cái chết,
nhung sau su chao chát, chông lôn, chua ngoa đanh
dá cúa thị 1là một tính cách hiên hậu đúng muc, biết
lo toan, gánh vác và san së. Ðó chính là tam lòng cao
quý cua một nguoi vø, một ngudi con dâu.
vào cành
ra trong su "sugng siùng"', bői rôi
dôi vo chông mói giữa "tiếng ai hò khóc ngoài
Dem tân hôn dien
cúa
181
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
PHAM TRUC LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
.
xóm lot vào ti tê lúc to lúc nho'. Thị "bong thô dài'
cüng lång lăng giau Tràng nõi buón trong tận da
lòng. Có lë, thị không hối tiéc vé quyét dinh cü
minh, thị chi buôn lo cho nhứng ngày phia truóe
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
trong cánh nạn dói må nguõi ta ai ai cing phäi dáu
hàng chju thua, néu nhu không có Cách mang'vé.
Anh sáng của buói binh minh len l6i qua tán
cây
truoc ngö, chiếu rọi con duong hiu quạnh của xóm
ngu cu, "go cừa" nhà Tràng, lay dây cả một vùng tri
dáy åp hy vong trong ba con nguoi nuong tua láy
nhau. Buoi sáng hôm ấy, thị dậy từ rât sóm dé cùng
me chóng quét tuóc, thu don nhà cia, sän vuðn sąch
së gon gång và tuom tát. Thị cùng bà cu Tú dem lai
hoi am cho mái nhà đā lâu không có bàn tay vun vén.
Khi tháy chóng đã dậây và nghe tiếng mę bão don
com, thi "láng lâng đi'" đúng vói vë "hién hậu, dimg
muc" của một nguôi vo. Ő thị đã không con su "chao
chát chong lön nhu mây lán Tràng gap ngodi tinh' và
chinh Tràng đã nhân ra những thay đöi tich cục nhu
thé từ vo minh, từ đó, anh cũng ý thức đuge vai trò
của minh và thuong yêu gia đinh mình hon. Su quắn
quýt, găn bó đam ám cûa cå gia dinh an yên nhu giäc
nóng ngay cù - giác mộng hanh phúc ho đâ tumg mo
toi. Lúc này, nguòi phy nữ áy đã có su thay đói hoàn
toàn vé tinh cách so vói hai lán dáu gåp mặt Träng
thị đã trút bô lóp vô boc gai góc, xù xì của con nguoi
uen nhang
nan
muong
Tnio Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
182
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
sang Câm
vay nhan pham trong nan dói,
trô
muc. Một câi khë chạm nhe
thành
kh.
thuong yeu vao bo vai hai
nháng của
đôn läy thứ trách nhiệm mới của
A ho thàng nguoi
cau chuyện ngot
nguoi, cung viêt lën một
mát
vo dung
nguihttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nguôi cùng
döi
ngào nên tho.
dàu đón nàng dâu mói it di vói "nieu cháo
Ria com
đuugc hung hai bát đä hết nhân",
long bong, moi nguði
"däng chát và nghęn bú", nhung
voi bát "chè khoán"
dau đó sâu trong lòng họ vân ngan ngát thứ màu của
cho mong. Khi đón nhận bát cháo cám từ tay nguöi
"diém nhiên dua vào
me, "hai con måt thị toi lai" rói
một chút than tho, không buông
mot loi trách cú nào. Nói đúng hon, thị đā từ việc
cháp nhận rói dến bàng lòng vői mọi kham khố cùng
gia dinh minh, thể hiện nhân cách, trách nhiệm của
một nguði vo, nguði con däu. Ta nhó dën câu ca dao
miêng" mà không
Xua
"Lay nhau vi nghīa vi
tinh
Dói no không ngà, rách lành không nghiêng"
Ki thuc, lòng nguoi "vo nhặt" ay dä "không
nga,
khong nghiêng" truóc cânh đói kém của gia dinh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
183
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
LINH
vo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
PHAM TRUC
i
chóng, Thi không nhứng là một nguoi vg biết cu
hién hậu, thị côn là nguoi nám băt các tin túc quan
trong của xā hội và là một "Nguoi truyén tin Cách
mang', chia sè thong tin quý giá đé khoi gøi nhing y
nghi dúng đån vé Việt Minh trong oc Trang. giüp anh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
giác ngô Cách mạng: "Trên man Thái Nguyén, Bác
Giang nguoi ta không chju dóng thuế nūa dau. Nguöi
ta con phá cà kho thóc Nhat, chia cho nguoi doi nia
dáy'. Tu cách goi "chông lön" ngày truóc, gið dáy thi
dã ngot ngào goi Tràng là "nhà" nhu cách anh đã trán
trong goi thị là "nhà tói. Rõ ràng, so với ban dáu, thị
dã đoi thay ngoan mục vé cừ chi, tính cách và lôi än
tieng noi cho đúng chuán muc của một nguði vo
hien. Hay chính su ám áp của tinh nguôi, tinh yêu,
tinh nghia vo chông đā làm khoi dậy thiên tính nữ dju
dàng, lòng nhân hậu và vị tha trong lông nguoi vo
nhat này? Dău vói li do nào đi chăng nua, nàng dâu
mói của gia đình Tràng cūng đă mang dến một luóng
sinh khi, một län gió mői më tuói tăm s mát lánh
vào cuộc doi họ, vục dây những mo uóc và thôi thúc
ho không ngüng tiến lên đế thuc hiện uóc mo của
minh.
Trong bài "Làm thế nào đe có tác phâm tốte", Lnu
Trong Lu cho rång: "Su sống phai dugc chåt loc, phäi
dugc trau chuót, phäi dugc nâng lên, phài dugc "tâp
trung cao dý, nó mói biên thành nghệ thudt, cung
A
CAusenltang
Tung
Thto
Sách%
184
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
phâi bien thành kén vàng, gao trång
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
phai bốc thành men rugu. Su thuc phai dugc sáng tạo,
phài nâng cao lên đôi cánh cùa tu tuong dë lại tác
dong vào lòng nguði còn sau manh hon cå su sốmg'.
Quå thật, hinh tuong nguoi "vg nhặt" trong thiên
truyên độc đáo của Kim Lân nhu chap lên đôi cánh
tu tuong của tác phám này. Nếu không có su xuat
hiện của thị mang den những tia hy vọng vé su sőng
tù lòng khao khát sống mänh liệt của chị, Tràng văn
chi là ga trai cô độc, ngộc nghệch; bà cu Tu văn buón
râu û dột với "cái mät bùng beo"; gia đinh Tràng văn
vật vở lång lo cő gàng tón tại qua kiếp nguði bąc bëo.
Có thị, chú đé, tu tuöng cûa truyện dugc nâng cao;
cuộc song của các nhân vật đuoc rè sang một chiéu
huóng hoàn toàn mói; nguôi đọc đuợe chúng kiën
quá trinh thay đôi tích cuc vê nhận thúc, tính cách và
hành dộng cùa các nhân vật. Ta hiéu răng ".. Trong
cái dieu tàn và rūa nát, trong su bùa vay của cái chēt,
su sóng vdn không ngung trôi day, vuon lên. Tù thoi
thóp, leo lét, có lúc mänh liêt nhu có phép màau" (Trán
Thi Thanh Nga). Có lë, phép màu ay xuất phát từ tînh
yêu thuong, tiừ cách hai con nguði xa la trð thành hai
månh ghép không thế thiếu trong cuộc đoi của nhau.
Tu dó, nhà văn đã thế hiện su trân trong và yêu
thuong họ, ngoi ca nhung pham chất tot đep của
nguoi phụ nữ việt Nam, luôn ngoi sáng trong trái tim
nhân hậu, ám áp của thị và bà cu Tú. Giữa cuộc đoi
"toi sâm vi đói khát" áy, họ văn sáng ngời tia hy vong
nhu dâu xanh
185
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
khao khát sống tiếp, vuon lën va luön khát khao mộr
Bäng thôns
am gia đinh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
mái
tron ven hạnh phúc.
diêp vê su sống nhu một hạt mâm đang dâm chói
nay cāy trên vùng dát chét khó can, gia tri nhân dạo
mà nhà văn luôn "mot lòng với thuân hạu nguyên
gåm đuoc bộc lộ vô cùng rõ nét.
thùy" đã
gi
Dông thoi, qua nhân vật thị, Kim Lân cũng lên án to
cáo xã hội nhiếu nhuong lúc báy giò vói thé luc của
thuc dân Pháp, phát xit Nhật và phong kiến tay sai dã
gây ra nan dói khùng khiếp của dat nuóc Việt Nam,
khiến nhân dân ta phâi chju bao lám than tůi cuc. Ðé
roi trên buóc duông tha hóa, họ chap nhận cám vay,
bán di nhân pham dđói lay từng miéng ăn đé dugc
sóng. Dó cũng là cách một nguoi phu nữ nhu thị dä
timg làm và nhận về bao nõi xáu hố mà chi biết cúi
đáu läng làng.
Xuyên suốt thiên truyên, nguoi đoc nhu bị cuốn chật
vào timg dien biến trong tâm lý nhân vật böi tài năng
dan dăt khéo léo của nhà văn. Giátrị nghệ thuât hiện
lên vói tinh huống "nhật vo" giữa boi cânh nạn doi
khüng khiep lúc bay gið, dó là một tinh huóng truyên
dộc dão, mang dến nhiéu tinh tiét bát ngô, nhùng
cam xúc buón vui dan xen
trong lông dộc giä. Song
song dó, cách såp xếp và sừ dung ngôn từ của nhà
văn cùng khång dinh một vốn liếng ngôn ngữ giau co,
beang.
Auen
bnwan
huóng Thio Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
186
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUE LINH
hiéu vê l6i äăn tiếng nói của nguoi
thé hiện su thấu
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nong dân trong xä hội cũ. Thật đúng nhu nhận xét:
Kim Lân là một nhà văn "kī luõng, tinh të trong việc
lua chon chi tiét, kj khu và tài hoa trong việc lua chon
ngon tù, hinh ành" (nhà nghiên cúu Nguyên An). Hay
trong bài viét "Sù dung ngôn ngû nghệ thuât đac sảc
cua truyên Kim Lân", tác giå Bâo Nguyên dã chia se:
"Kim Lan lua chon nhūng tù ngü còn mang hoi tho của
cuộc song hảng ngày, đé diên dđat chúng vói cuộc sóng
mién quê vói nhūng con nguoi giän dị mà dáng yêu".
Chính vi thë, hinh tuong nguoi vg nhat hiện lên vói
dien bien tâm trạng và từng cừ chi, loi nói, hành động
noi tiep nhau vô cùng bất ngò và sâu săc. Tu lán gåp
ban dàu vói su bạo dạn, lém linh: "Này, nhà tôi oi",
"Da thật thi dáy chú so gi, dàng dy nhi"; dến lúc trő
nên "sung sia", giân dõi: "Diêu! Nguoi the mà diêu!","
leo lèo cái mom hen xuóng, thế mà mat mät", "Có än gi
thi än, chà än giáıu", "Ān thật nhá! Ú än thi än so gi',
"Ve chị áy thấy hut tiên thi bô bo'..; rôi sugng sùng,
xau ho và e thęn khi theo Tràng vë nhà, không con
nhûng câu trêu chọc bạo dan nhu lúc đàu. Cuoi
truyen, thị dā goi Tràng bàng một tù rät "tinh": "..sao
nhà biet?". Dó không chi là su chuyén biến, phát triên
trong ngôn ngữ mà còn là su chuyến biến tích cuc
cúa tính cách. Dù cuộc sống có ném vào con ngudi
những tàng đá khống lô, dù con lóc xoáy của nan đói
có quang quât họ dến đâu, thi con nguoi văn giữ
187
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUe LINH
dugc những thiên tính tot dep của minh vå vuon lên
kiếm tim ánh sáng của một cuộc sőng chân chinh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
thiên truyên, nguoi vo nhật da bộc lộ những
Trong
thiên tính nữ, chịu thuong chju khó, tinh cách hién
hậu "vo hién dâu thào" của nguõi phu nữ Việt. Bäng
su mộc mac, giän dị, nhung tinh tế và sâu sác, nhà
văn đâ nghiem nhiên cho nhân vât cûa minh một vi
the vững chàc trên văn đàn Việt Nam vé đé tài nguoi
nöng dan trong cănh đói kém lám than, dău "Vg
nhat" không kịch tính nhu "Chí Phèo" của Nam Cao
hay "Tát đèn" của Ngô Tat Tő, không bàng bạc chát
tho nhu sáng tác của Thạch Lam de nguoi đoi khë
khàng rung câm. "Vo nhặt" chính là búc tranh đon
thuan nhung hàm chúa nhiêu ý nghïa sâu sác vé
nhân sinh, vë cănh một gia dinh dang quāy quán vói
nhau thật am tinh vęn nghïa giữa nan đói chia căt
con nguoi.
Trên hành trinh khám phâ văn chuong, ta dá chon
dng lai bên trang sách viét vé Kim Lân, vê nguòi phų
nu đặc biệt trong "Vo nhat" giữa nhung mây reo
trong gió nhu khúc hoan ca vé tinh nguoi. "Vän
chuong có bi ca và tung ca, có tiéng khóc và tiéng cruði,
có noi dau và niem vui", có cå một hành trinh dài
dàng dặc của tam lòng nhân đąo sâu săc nhu cách
Kim Lân dä khám phá và thấu hiéu, trân trọng nguoi
phu nu Việt Nam nói riêng và những nguôi nông dän
kuenrang
nwan
Thuóng Thue Sáoh
188
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
mang noi chung. Và, có mấy bao la
Cách
truóc
suc di tim, hay dững lai bên yêu
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cūng mac
ho ai
doi
đé cåm xúc lanh
hifOng de trao di chữ tinh trón vęn,
cua ngay na0 duge yên lành lặn sâu
quanh
cô
eo và
úc. Bôi lë:
duoi dáy hó ký
"Có
gi dep trên doi hon thế
Nguoi yêu ngudi sóng dë yêu nhau".
(T Hu)
theceny
189
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
So vo PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
em chi là "vg nhat"
bào
cüng
Ai
bánh đúc roi
Chang hé chi dâ có
luong duyên kì ngộ
ket
dúc
bánh
Tam
trong nhau.
nói
trôi
bèo
ta
Phận bot
nguoi vo däm
làm
tâp
tranh,
léu
Trong túp
em nhen âm tinh nguoi
Cung me, cùng anh,
nhi thành chè ngot
Vi cám däng nhâm
chút tù đây.
Hanh phúc có rói ta chi
Nõi niêm "vg nhat" - Phan
nwan.
huóng Thuc Sách
Hoa.
190
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
15-BA
CU10
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
NGUOI
ME
VIET NAMDUCDO VA BAO DUNG.
aEN BO TEU THUONG DE
NGUGC
IOI
NHÜNG DÚA CON
TRO
V.
Có tiéng ai ai oán hò khóc ti tê lúc xa lúc gån giữa
nan đói muôn nguði quy ngā? Có tieng ai buôn bã
tuyêt vong giữa dòng đoi hu vô đau khố bôi cái đói
duong nhu đã tåt mát thữ änh sáng của lông tin, må
van ngã chi tràn đáy những con nguði dang trên bờ
Dó chính là quang cânh cùa năm At
Dau 1945 mà nhân dân ta đã gánh chju và høn hai
trieu ngroi phâi chết dói lúc bấy giò. Nhung rôi có
vuc cái chét?
răt la, nụ cuôi cûa yêu thuong nào dáy
bóng roi khe khë trên cuộc đôi cûa họ, mang den yên
länh giữa tháng năm quay quăt, cho cuộc đoi nguði
me già thôi nhūng lệ dòng buôn đau. Ðó là thuong
yeu trong tác phám
"Vg nhat" của Kim Lân - một "bài
ca ton vinh vê dep ngoi toà của nguoi lao động
ngheo, và nhân vật bå
cụ Tứ chính là điếm sáng với
am lóng nguoi
mę Việt Nam nhân hậu và bao dung
mot ngày
191
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
truyen tai những ám nóng tin yêu vé tuong
truóc cho cå gia đinh minh.
lai
phia
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Nhà văn Nguyén Ðinh Thi đã có lán khäng đinh: "Tic
pham nghệ thuat nào cūng xây dųng bàng9 nhùng vat
lieu muom ô thc tai. Nhung nghệ si không nhûng ghi
lai cái dã có rôi mà con muon nói một diéu gi mói më.
Anh gùi vào tác phâm một lá thu, một loi nhán nhú,
anh muon dem một phân của minh góp vào đoi sóng
chung quanh". Ö tác phấm "Vg nhat, nhà văn Kim
Lân dã dành trọn tâm tinh vào đó với mong muón
truyên dan bao khát khao tốt dep của con nguði;
hien lên giüa phông nên u tói của nan đói là bao thú
tinh dep dđë: tinh nguoi, tinh thuong yêu gia dinh và
tinh mę. Ðây là thiên truyên đuoc Kim Lân åp ů và
sáng tác vói một khoảng thời gian rát lâu, từ tién
thân là Tiéu thuyét Xóm ngu cu đuçc sáng tác ngay
sau Cách mạng tháng Tám nhung bị thát lac bàn
thão, đến khi hôa bình lập lại (1954), nhà văn mói dya
vão một phán cót truyên cū đế viét tron vęn "Vo
nhat". Lya chọn thể loại truyện ngán thay cho tiéu
thuyet, nhà văn vận dung triệt để những sð truong vë
truyên ngån, cô đúc và hàm súc trong từng lôi vän
mà van tôa ra chất đôi, chất tho đậm đặc đi vào lòng
nguoi. Qua đó, nguði "con đë cùa dông ruong cng
muon nhănnhů, gứi gåm đến độc giä
hinh tugng möt
CAnenhang
wand
n
huóng
Thito Sách
192
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
TRÚC LINH
PHAM
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tinh cách rát đoi tuyệt vòi, bà cüng là
hien thân của bao nguði mę Việt Nam từ xua dến nay.
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Vo nhat" ké vé câu chuyện "nhặt vo" bát ngò của anh
nauoi me vói
Tràng gira nan dói khùng khiép mà thục dân
Pháp, phát xit Nhật và tay sai phong kién đă gây ra
cu
cho nhân
dân ta. Dó là chuði ngày kinh hoàng kéo dài
tháng 5 năm 1945 tai miên
Bác Việt Nam, nguöi nguoi
lugt kéo nhau đi tim noi
nuong náu, "nhung gia dinh tu nhūng vùng Nam
Dinh, Thái Binh, dội chieu lü huot bông bé, dát diu
nhau lên xanh xám nhu nhūng bóng ma, và nàm ngón
ngang kháp lèu cho". Bao sinh mang đã bô lai trên
duong, "ngudi chêt nhu ngå ra". Chua bao gið khoäng
cách giữa con nguoi và bóng ma lại gån nhau dến the,
dàn qua den luôn theo sát những con nguoi chi còn
da boc xuong', lở đò tim chút su sống còn sót lại.
Giüa khung cânh áy, câ gia dinh góm ba nguði: Tràng,
nguoi vo nhat và bà cu Tú lại quan quýt bên nhau và
luon áp ù hy vong, ląc quan khi nhin vé tuong lai phía
truoc. Diù nghèo khố vát vå, nhung bà cu Tứ rát muc
thuong con minh. Khi đoi mặt với quyết định lāy vợ
cúa Tràng và nguoi con dâu mói, ngudi me già āy
khong ngăn duge su ngac nhiên, nhüng chênh vênh,
chát chúa trong lông bao nôi niém suy
tu, ngón
ngang nhu trăm moi
to vo.
tù tháng 10 năm 1954 đen
l
Trong cuộc đôi này, bất cú nguôi mę nào cūng
thuong yêu và muốn chô che cho con cái của minh.
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
193
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
S vo PHAM TRUC LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
l
Hinh ánh những câu ca dao ve mę nhu thän cò lan
duong xa, những câu hát ngân nga vé "long me bao la
nhu biên Thái Binh dat dào" dã len löi và đăm sâu vao
tuoi tho của mõi nguði Vięt Nam. Trai qua một thời
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ãu tho đây gian truân vi trót mang thän phận dúa
con nguoi vo lē, nhà văn Kim Lân đă chúng kiến rói
tháu hiếu hết những co cuc cūng nhu tăm lông cia
mot ngroi me nghèo hết long che chð cho con. Ông
tùng tâm sŲ răng: "Hói tôi và nhà tôi mói lây nhau thi
cüng có một bà mę giong hệt bà mę trong Vg nhât', và
dó không ai khác chính là mę của nhà ván. Lua chọn
tái hiện hinh ânh của mę minh våo thiên truyên, täc
già muón dành đến me một lòng biét on sâu sác
ve
tat cå những công on của bà, cũng nhu cách mà
Tràng và thị đã luôn tin tuong và yêu thuong bà qu
Tú. Me Tràng duoc khac họa trong chân dung cia
mot nguoi mę nghèo khó, lam lū, từmg träi qua hét
nhng truân chuyên của cuộc đôi nguoi phụ nû. Dó
là s truân chuyên của một nguôi vg mat chông, mắt
di cå dúa con gái yêu quý, chi còn lại bà vói dúa
con
trai xáu xi, thð ló và ngöc nghệch. Cứ tuöng noi dau
thõi giay xéo nguði me già đã "long khong' d
nhieu và súc khôe cūng sa sút vói phân úng "hung
se
háng ho" thuong truc. Nhung cuộc đoi quå không de
dang nhu thë, nguoi me già áy ván "lam bâm tinh
toán gi trong miêng" khi buóc đi, lông văn níu gi
nguyên vęn những lo toan của thoi son trë või biet
hang
huen
nwan
uong Tato Sách
194
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC LINH
chiéu trong trang văn Kim Lân
bao nhoc nhan. Buói
ru", không "văng vång tieng éch
không "êm à nhu
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhái kêu ran ngođi dóng ruộng theo gió nhę dua vào",
mà nó chát chứa những niém tái tê của kiép nguði
bac nhugc, đúng
dang mo tô), giua
bâp bênh giữa su sóng và cái chét
tiêng kêu tháu tröi xanh của nguði
dói, tieng ai hap hoi đút quäng rôi im bặt. Ði giua
quang cânh chieu tà nhu thé, bà cu Tú không giau
nói noi buón ráu, lo lăng cho tuong lai của hai mę
con minh. Và rói khi biết con trai có vg, bà nhu đi
trong mê cung của câm xúc, từng dien biến tâm ly
duge bộc lộ phúc tap. Lúc này dây khi găp Tràng, tất
cå noi láng lo của bà deu nhuong buóc cho niém
ngac nhiên, sững so nhu không tin nới vào măt minh.
Thuong ngày, Tràng văn chi là một đúa con trai cuc
mich, khi me vê cūng không còn vui vè chay ào ra
nhung höm nay có dieu
gi rät la: "Thây mę, Tràng reo lën nhu một dúa trë" rói
lat dat chay ra đón". Bà cu Tú "nhâp nháy hai con
mát nhin Tràng" vói su tò mò khó hiéu. Rôi nguoi mę
già áy "dung süng" lại khi thấy nguòi đàn bà nào đó
dang o trong nhà minh, mà vốn dī truóc giò chi có bà
và con trai o trong ngôi nhà áy. Năm câu höi liên tiếp
kéo dén trong su ngö ngàng, "pháp phông' của bà cụ
Tu "Quái, sao lai có nguoi đàn bà nào o tromg áy nhi?
Nguoi dàn bà nào lại đúng ngay đâu giuðng thäng con
don mę nhu thói täm be. Thê
Thuéng
195
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
minh the kia? Sao lai chào minh bâng u?
Không phäi
con cái Duc mà. Ai the nhi? [.] O hay, thë là thế nào
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Lúc này, bà ngac nhiên dến nói phai "háp háy
nhi?".
cap mát cho do nhoèn" dé "nhin ki ngudi dàn bà lún
niua". Trong giây phút ây, trụC giäc của nguoi mę
nghèo phäi co cue giữa đói kém lám than đã không
dù nhay cåm đế mách bão cho bà biết răng đó chính
là nguoi phu nữ mà con trai bà muőn gån bó. Bà văn
"to ý không hiéu', bà "lap câp" buóc váo vói bao nhiëu
"ban khoän", ngay cà khi thị đā goi bà là "u" và chào
bà den hai lán. Mäi khi
Tràng thua chuyện, nguði mę
dáng thuong áy mói hiếu ra moi chuyện. Trong
khoanh khác trong đai ay, bà chi biét "củi dáu nin
lang'", giò đây, nguôi mę nghèo còn "hiéu ra biét bao
nhiêu co su, vua ai oán via xót thuong cho số kiép dúa
con minh".
trai láy vg là chuyện nên vui, thë nhung gia
hoàn canh cận kề cái chết vi bao nhiêu dói khó,
nguoi mę nghèo chìm trong mó hon đôn của su lo
lang, vui mung và buôn tüi. Bà cu Tú lo cho tuong
lai của con. Bà mung cho lyra chon và hạnh phúc cùa
con. Bà hon tüi vi chảng the cho con mot dam cuoi
tuom tát đàng hoàng. Nhimg cåm xúc dan xen trong
bà, nhung trên tất thây, ngudi me già nghèo khó của
Tràng là một nguöi phų niữ có lòng bao dung. vi tha
và vo cùng nhân hậu. Một nữ diën viên nguôi Italia
Con
Ciuenltang
nwand
Thuóng Thuo Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
196
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vö
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ting phát biéu: "Khi ban là một nguði meę, bạn
khong bao gið thục sụ cô dộc trong suy nghi của minh.
mę luon phäi nghī hai lan, một lân cho bân
Một nguoi https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
thân và mot lân cho con cái'. Tro thành một nguôi mę
là thiên chúc thiêng liêng trong cuộc doi cûa nguoi
phu nữ, mę cūng là nguoi luôn lo lang, chăm sóc cho
nhing dira con cua minh từ thuð âu tho dến khi dụng
A
vo gå
cham
rôi khi trở thành bà, nguoi mę áy lại
sóc những dúa cháu. Ðó là một hành trinh dài
chong,
nữ mà họ đă xem là hạnh phúc, là sứ
mênh trong cuộc đoi hữu hạn của minh. Bà cų Tứ
cang nhu thě. Bà mang
trong lòng nói tüi hòn tu
trách: "Chao ôi, nguoi ta dung vg gà chóng cho con là
lúc trong nhà än nên làm nói, nhung mong sinh con
de cải mo mat sau này. Con minh
thi.". Dáu chấm
lung nhu bô ngo cå một trôi xót xa trong cõi lòng
nguoi mę, bà cu Tú bật khóc thốn thúc, hai dòng
nuóc måt ri xuóng từ "kë måt lem nhèm" của bà. Bà
dã cúi đàu mà lặng lë khóc nhu thế, khóc truóc
chuyên trong đại của con, khóc vi căm thăy mình
chua hoän thánh träch nhiệm của một nguõi meę. Do
cing chinh là nhùng trăn trø cao cà và dang trän
trong của ngudi mę Việt Nam dành cho con cái của
minh, dù trong bāt ki hoán cánh não cháng nua.
cùa
nguoi phụ
hành của cåm xúc đua bà cu Tutừ ndi tüi
cho minh đến su thuong xót, càm thông dành
Chuyén bộ
phân
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc 197
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
PHAM TRUC LINH
"khë thð dài ngùna
minh. Bà
con
đúa
cho
này, thị cúi mat
đàn ba. Luc
x
nguoi
däm nhin
ngUdi mę chónr
truoc
sùng
ÚnNg
xau hố và suong
hä ngni
khinh khi con dâu,
hê
và
không
bà cu Tu
däu minh,
minh, vi
va con dau
i "Noui.
trai và
trai
con
cho
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
khố: này, nguor ta mói
xót thuong
li
khän, đói
buóc khó
dugc. ". Bà
gap
có
mo1 có vg
hiéu
minh
con
Mà
khôņgso
den con minh.
cing
doi, khong tung,
không
Tràng
ràng nếu nhu
- một dúa
chon
se không
d
duong, thi thị
thuong. Bâ tin ràngthi
c
khac
phån "dô hoi,
mong mói một mái ám gia
a
niêm khao khat,
dậy
khoi
bäy lau, dế rói anh trä nên
ven trong Träng
dình tron
cứ chi, hânh
chăn hon trong tung
chuấn muc, chín
su cam hôa của tinh vêu
nói. Ðó la
đông và lôi
vé yêu thuong
uőc mo cháy bóng
những
cůa
thuong,
đôi.
trong cuộc
trai có
chọn vä
mà con trai minh
nữ
phų
ngudi
Ngam nhin
hien đã cám tháy
ngam ngoi vé tất câ, nguoi mę
duyên phäi
các con dä phåi
*u"miung lòng": "U, thôi thi
mung lòng...". Cách xunghð
cûng
kiep vói nhau, u
của nguöi
su châp thuận
hiện
thé
ngám
dā
các con"
"thôi thi',
áy lại đi kèm vói từ
đóng
con
ý
su
Nhung
me.
o cuối câu nhu
lung
chấm
dấu
và
quang
tro tù "cūng"
ngùng và ngåt
ngâp
nói,
thể
không
nhiéu dieu
màlà "ming
không nói "vui lòng,
icó
bà cu
dây,
Long'.
Tứ
còn trong
Trong "vui" có mùng,
bnwan
Thuong
huc 5aon
ti
"mung'
198
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
có diểu gì dó miến
cuong dan xen khó tä. Ðay cũng chính là su tinh tế
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cia nhà văn trong việc lya chon và sứ dụng ngôn từ.
ngo truóc su kiện
Có le, nguoi me già áy còn quá bât
c nhung nói lo, một nói buón và
con trai duy nhat, nhung không vi
bà mát di su trân trong và bao dung của một
trong dai của dúa
the mà
từ nay anh cu Tràng ngộc nghệch
vậy là nguoi phų nü "ngói vêu ra" ở cong
ngroi mę. Vay là
dã
có vg,
cho
ám
tinh ngày nào đã có một gia dinh và một mái nhà
cúng. Tràng "thô đánh phào một cái, ngue nhę han
thi nhu gð duoc tàng đá đè nặng
trong long, su
tüi hố ve thân phận "vo nhat". Bao nhiêu hôi hôp, bë
bàng của đôi vo chông khép lại dế niêm vui nhân dôi.
Doi vói Tràng, anh đã chò đoi giây phút này tiừ răt
lâu, giay phút må me gât dáu cho chuyện trăm năm
di",
một nguôi mę, bà cu Tú hiéu dugc tâm ý
con trai, bà hiến nhiën hiéu đugc cách con trai
ve danh
dụ cho ngudi vo nhặt. Nhung bà hiéu dể
cùa anh. Là
cüa
bão
roi bà thuong, bà
xót, bà không miêt thi, mia mai hay
gy khó dě cho hai đúa con minh. Vi những tháu hiếu
do, vé sau, trong thái dộ với nguði vo nhăt, bà cụ Tu
nhe nhàng, từ tón và hiėn hậu ân cân quan tâm "nàng
dau mói', không còn su miën cuông nhu loi chap
thuan ban dàu. Bà dùng chính su chu đáo của một
nguroi
mę dế doi đäi vói thi: "Con ngoi xuong dây.
Ngói xuóng
cach
gioi
dây cho do möi chân", bà xóa di khoång
gita mę chóng và nàng dâu, càng xóa tan ranh
cua những quan niệm
lé giáo phong kién må
ThudnY
199
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
thành, trân trong thị het muc. Từ xua dén nay,
chan
n
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
viêc nguoi phụ nữ "theo không' nguôi dàn ông vé nh
là một việc khó chấp nhận và bị xā hội lên án, khinh
thuong. Nhung trong hoan canh khón khố áy, bå qu
Tu không châp nhật những diêu dóo, bà xem trong
cam xúc và su lya chon của con minh, thậm chi b
con tu trách khi không đü khá năng dë cuoi thi môt
cách dúng nghi lě: "Ké có ra làm dug¢ däm ba man
thi phai dáy, nhung nhà minh nghèo..". Nguoi me d
that long quý mến và thuong xót cho nguoi dàn bà:
"Bà lão nhin nguði dàn bá, lóng dây thuong xót. Nó
bay gio là dau là con trong nhà rot". Từ chố nhân âu
nhe nhàng dối xů, dến lúc "ha thâáp giong xuông than
Tứ dành cho thị đã bộc lộ tám lòng
dung nhu bién trôi rộng lón của nguõi mę näy
mat" của bà cu
bao
D là một nguôi mę chông vô cung tâm lý và trong
suy nghí cûa nguoi mę ay, thị không chi là dâu, mà
con là con minh. Ðiêu dó thật đáng quý biét bao!
Tam long nhân hậu và vi tha của bà cu Tủ nhuáp öm
cho che những lo âu của hai con, mang dến su am áp
va mð ra một trang đoi mói cho thị, cho Trång vá cho
chinh bà vào ngay mai.
Trên coi döi mênh mông rộng lón, băt cú cuộc höi
ngo nào cüng chat chúa mâm móng ly
cứ
tan; båt
niém vui nào cūng xen lăn những lo lång. Ðã di gän
đen doc bên kia của cuộc đoi, bà cu Tứ hiéu ró mo
Cknenaarg
nwan
huóng
Thúo Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
200
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
tht khón khó của kiép nhän sinh, nhát là giữa nąn
dói khúng khiép này. Chính vi thế, bà rát lo láng cho
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tuong lai của các con. Női lo láng
lộ rõ rêt sau khi bà nghe Tràng thua
dinh minh, cho
gia
duge bộc
rôi thâm nghī: "Biết rång
chuyen, bà
nghęn ngào
chúng nó có
nuôi nöi nhau sóng đuge qua con đói khát
Khi "dăm dăm nhin ra ngoài", bóng toi tu
gio dã bao trùm láy phía truóc của bà, bóng tói
này khong'.
bao
ay
toi cüa cuộc đoi bà - một cuộc đoi
dài dàng dạc'. Từunhững ki útc lân hôi hiện ve
cüng nhu bóng
"cuc kho
tu hôi trong tiếng thð dài chán ngán:
chúng nó lây nhau, cuộc doi chúng nó lieu
me truóc kia không?..". Một dòng suy nghi
cay dảng,
bà
Vg chóng
có
hon bó
của con
ngudi khó hạnh giua nan dói khüng khiếp
một nạn dói đā cuóp di bao nhiêu sinh
mang, chia lia bao nhiêu gia đình. Khi tâm su vói thị
một cách "thân mật, nguoi me già nhu muón kéo cac
con doi mat rõ ràng vói hiện thục: "Näm nay thi đói
to dáy. Chúng mày láy nhau lúc này, u thuong quá.."
năm 1945,
khóc một lán nữa. Nuóc måt lúc này không còn
là hai dong nuóc mát
"ri xuong", mà là lệ đố thành
và bà
xuóng ròng ròng" nhu
tung nhúng
lo láng, bât an và trän trð khôn nguôi
trong lông bà
cu Tú. Không dung lại ô dđó,
trong bữa com ngày đón
dâu mói, khi nghe tiếng tróng thúc thué đåu làng, bà
Cu
T không nén dugc những râu rī xót xa: "Gioi dat
dóng, "cút chdjy
náy không chác đä sóng
võð
qua dugc dâu các con q.. Và
theyon
201
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
LINH
vo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
PHAM TRUC
"bà lão khóng dám để con dau
nhin thay
bà khóc".
t
Ba
lán nguoi me già tội nghiệp bat khoc, tr hai dong
nuoc mát thám läng khi tüi thuong cho minh, xót d
cho số kiép khố cuc; đến khi nuóc măt thi nhau chày
xuống vi thuong và lo áng cho hai con; rôi bà bát
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
khóc không nói nên lői bői dot suru thue dón dâp
dang âp dén nhà minh. Nhà văn nhu căt lên tiéng tho
than, tháu hiếu trong những dòng nuóc måt áy của
nhân vat. Bôi, trong nan dói ây, ngay cà miếng ån
dàng hoàng cho một con nguoi con không có, gia
dinh bä lão lây dâu ra tién, ra thóc de dóng thuế đay?
The nhung, "cái chét không phäi là diéu mát mát lon
nhat trong cuoc đoi. Su mat mát lón nhat là bạn đë
cho tam hôn tàn ui ngay khi con sóng" (Norman
Kusin, "Nhumg vong tay ùu yém'). Với vai trò vä si
mênh của một nguôi mę, bà cu Tứ không để nhüng
buon lo lán át moi niem tin, bà không dë gia dinh
minh chi sőng tạm bo nhu cố tón tạai trên cuộe doi
này, bà là nguoi đā thăp lên ngon đèn sáng vào lòng
nhing dua con, đế họ có thế nhin thay vàtin
hon vé lői di phia truőc.
tuong
Khi lat gið những trang văn vé cái dói truóc Cách
mang của nhà văn Nam Cao, ta chứng kiën dây
những ai oản và xót xa. Từ hinh ành "cái bộ xutong
boc da" của anh
dī Chuột nghèo khố phài treo có de
do tón thêm một miệng ån
trong truyën ngan
huen rang
Thaudng Thico Sách
202
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC LINH
den cai chét thurong täm của Lão Hạc vi
ån vào täi sän ít öi dành dum đuoc cho con
không nohttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
trai minh; và đinh diêm là su ra đi túc tuöi vi än láy,
an dể sau nhiéu ngày nhin đói của nguoi bà trong
"Nghèo";
"Một bữa no'. Rói bàng chính giong văn
nhu ru vào lòng nguði những tiéng than thö băt luc,
nhà văn Thạch Lam cūng dā dién tâ những cái chet vì
dói, vi nghèo trong các tác phám cûa minh. Trong
"Dói, nhà vän cũng lột tå su giàng xé, tha hóa của
con nguoi truóc miếng ăn dé duy tri sụ sống. Câ
Thach Lam và Nam Cao dêu là những nhà vàăn đā tái
hiên dậm đac vé cái dói truóc khi Cách mạng den.
Den luot Kim Lân, ông nhin nan đói bàng đôi måt
duoc soi chiéu böi ánh sáng Cách mang, những biến
chuyén trong täm lý và hänh động của nhān vật
trong tác phám của ông không phai là chò chét hay
chon lay cái chết dé giäi thoát, mà họ luôn tràn đáy
nièm ląc quan, hy vong, niém tin tuong vào tuong lai
tuoi sáng hon. Chính câu chuyện của anh cu Tràng,
nguoi vo nhật và thái độ, biếu hiện cûa bà cu Tú là
một minh chung.
truyên ngån
bị vây quanh boi những buôn tüi, xót xa, lo lăng,
nhung sâu trong thâm tâm bà cu Tứ văn không
Diù
nging mong möi cho hạnh phúe bén vüng của gia
dinh minh; nguoi
mę nghèo đã luôn đông viên,
khuyên nhü chân thành, am áp nghïa tinh băng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
203
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
LINH
vo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
PHAM TRUC
nhung goi mo vê tuong lai lac quan, tuoi sángch
các con minh. Phán duong dói ma ba da di qua có tha
không khiến bà nhoèn miệng cuŐi khi nhð lai, có thé
đó chång phâi một búc tranh ngày củ an lánh, nhung
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
chang duong moi cùng vg chóng Tràng chính l
tuong lai mà chäc răng, bà cų Tu së mim cuði cùng
ho di tiép. Bäng những chiëm nghięm của một cuộc
doi tung trài qua nhiéu thäng trám của cuộc sóng,
nguoi mę nghéo nghièm nhien trð thánh chó dya cho
dôi vo chong trë. Ki la thay! Một bà lão yéu ót, không
còn dù súc khöe và că súc trė dé mong chò bat cứ
phép màu nào trên cuộc doi lai là nguði khoi dây
niem hy vong, rôi vun đảp niém hy vong áy mói ngåy
troi qua, tiêp thêm súc manh tinh thán cho vg chóng
Tràng cùng nåm tay nhau vugt qua nạn đói. Khi đã
dóng ý két duyên cho thị và Tràng, bà cu Tú "từ tón'
dận dò "nàng dâu mói" vói những câu nói thâm tinh:
"Nhà ta thi nghèo con q. Vg chóng chúng mày lieu mà
bão nhau làm än. Rôi ra may mà ông gioi cho khá..
Biet the nào ho con, ai giàu ba ho, ai khó ba doi? Córa
thi rói con cái chúng mày vé sau'. Những lôi căn dän,
dông viên thấm thia cûa nguôi me già đã nhác đến
triét lý mà ông bà xua thuong nhăc nhô đé con cháu
ngng vuon lên:
"Ai giàu ba họ, ai khó ba ddi";
"Chó than phan khó ai oi!/ Con da lông moc, còn chói
nay cây'. Thông diệp đáu tiên mà bà
gii gám đén
không
nàng dâu là su nð lục và chăm chi, co gång của hai vo
Chuenang
nwan
huóng
Thùo
Sáoh%
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
204
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
chong së mang dên thảnh quå töt dep cho cå con
không nhåc dến nan đói, không nhác
cháu vé sau. Bàhttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
büa vây kiép nguoi, mà bà nhác vê
tuong lai con cháu, thë hệ tiếp noi the hệ, su sống
tiép noi su sông. O dây, bà dâc biệt dàn dó nguői vg
khi Tràng dã "khë ho một tiéng, buóc ting buóc dài ra
san", diéu đó có ý nghia ràng bà đä thật su xem thị là
den cái chët dang
ngroi phu nữ së gån bó vói gia đinh minh. Bôi vai trò
của một ngutoi vo trong việc động viên, üng hộ và sát
cánh cùng chông vuon lên rát quan trong, bà cu Tú
tháu hiếu diéu dó và ngám trao cho thị trách nhiệm,
sr tin tuong đế thị cùng Tràng gáy dung tuong lai. Và
trong nhât trong ddi söng vợ
su hòa thuận, san së, gån bó nhu đôi
hon the nữa, đieu quan
chóng chinh là
chim liên tó cùng bâu bạn den suót cuộc doi: "Cot
thuan là u mung roi". Nguoi
me tùng trài áy không chi mong muón hai vo chóng
Tràng phán dau làm ăn, mà bà con luôn hy vọng họ
se gån két
nhu câu nói: "Thuan vg thuận chông, tát
bien Dong cüng can". Toi hôm åy, khi đôi vo chông
mói chuân bị đi ngů, bà cu Tứ đã chû động dặn dò
Tràng: "Hôm nào nghiô nhà kiem lay it núa ve dan cái
phen mà ngăn ra mày a"'. Tât câ đä bộc lộ su tinh të,
ting tråi và sụ nhân hậu, hiên tù, thau hiéu của một
làm sao chúng mày hòa
ngudi mę.
uon
205
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ngon ngang khén 1a:
cäm
xúc
Và roi, bao
xúc dong dáu ngher
những
buóc cho
buói sángh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
hanh phuc - trong
dáy
tràn
tråi nusa
dāu mói. Khi mặt
dón
ngày
kiplo
bua com
dâu mó"da
"nang
cung
dây
sóm
đā
.
quét
rang, bà cu Tú
Nếu
cứa.
nhiri
lúcdáu
nuóng, don dep nha
náu
tuóc,
Tràng hiën lên với hình ânh "lónnhon
của
nhà
ngoi
s
co dai" thi luc nay daY, ba cu Tú danu "lii
nhing búi
nham nho" äv NNguroime
moc
có
bili
húi giay nhûng
säng, dấy lüi bin.
tia
óng
nhung
nhu
thị
t
già cùng vói
nhận
tháy
da
anh
n
Tràng,
Côn
phía sau lung.
cuc cua mę minh, ba "nhe nhöm tuoi
tích
doi
thay
"cai mat bùng beo u ám cia
thuong,
ngày
khác
tinh
lên'", đó cüng chinh là động luc thiúe
bà rang ro hån
hon nữa. Ðặc biệt, néu
day anh muon phän däu nhiėu
lonm khom nhu
bà xuát hiện với dang di
đau,
lúc
nhu
cua mot doi nguði; thi gid
gánh våc bao suong gio
đuge "tái sinh"
dây, bà "xäm xăn", nhanh nhęn và nhu
nāy déu tin rång: "cuộc
Ai
dinh.
gia
niém
vui
trong
së không ai dánh
đoi ho có thé khác di", và kì thuc,
thue niem tin trong cuộc đoi nåy.
con
cánh khó của
Bta com ngày đón dâu hiện lên cå
thuong
thật thâm hại và đáng
nguoi trong nạn đói,
rau chuor n
"Gita cai met rách có độc mot chùm
"ca
la thay,
nhung
cháo",
muoi
với
än
ro1, vå một dīa
nguoi
nmhà déu än
rát ngon lành". Trong bữa än áy,
uensang
wan
n
whuóng Thủo Sách
e
206
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
PHAM TRUC LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
làm ăn, gia cành vói con
däu'. Bà nhu nguöi mę ruột đang chia së, chi båo con
dé chăm sóc gia dinh, chóng con duge tot hon,
sung túc. Thë rôi bà
gi gin mái åm của minh thật
con "nói toàn chuyện vui, toàn chuyên sung suóng ve
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
sSau ndy'. Bà nhu gat bö hét moi àu lo, moi chùng
à
"vua
via
àn
kë chuyėn
i
tin vè phía truóc. Bà tinh đến
chuyên khi nào có tiên thi "ta mua läy doi gå", rôi "cái
chinh choi
chó
voi mà chi
dau bép" së
ngay
dàn gà cho
làm một chuông gà, "chà máy
må
xem.
Nếu nhu lúc
vra
måà có
gåp thi,
khoản xót lòng vói những cãu nói bò ngð
bà
con bän
và
duyc nhà văn
thế hiện bäng dau chäm lung vói tán
hiện rät dày đặc; thì dến đây, dáu chấm
ling áy lai xuất hiện trong câu nói của bà cu, nhung
vói mot nièm tin răng së còn rất nhièu dieu tot dep
suất xuất
Tràng trong tuong lai, không chi là
Tú "nhin hai con vui ve", "lật
dat chay xuóng bêp, lë më bung ra một cái nôi khói boc
len nghi ngút", bà lại
cuði và giói thiệu món "chè
khoan "ngon dáo đe" vói Tràng và thi. Khi đua Tràng
bát chè ay, nguôi
mę "văn tuoi cuði, don da": "Cám
diy mày a, hi. Ngon dáo de, cú thù än mà xem. Xóm
ta
khoi nhà con chå có cám
mà än dây'. Chi trong buõi
sang nåy,
bà cu Tú đã tit "nhę nhõm, tuoi tinh" rói
ramg
ro, "vui vë", hon hai làn bà cuoi tuoi vói hai đứa
con, bà nhu một "nguoi
giữ lứa' dë lòng các con
dén
vói gia dinh
một dàn gà.
Rói bà cu
207
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
TRUC LINH
Svo PHAM
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
cháo
Long
an "nueu
bong,
dù phal
ngóm
trong
cớ
bú
khong tăt
nghen
va
dáng ngät
"mieng cánm
vän" Kim
nghé vån',
1. Lân
viết "Nghi vé
bài
trong
của
1994,
chi
trô
Näm
đăc vë vai
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
truvsn.
se rát tâm
chia
"Khi sáng tác
dã
doi
minh:
của
Trong trun. ngån
trgng.
quan
cácángvăn
cung
tiet vô
chi
Chi
710L bang chi tiết.
tôi
voi
tiët. 10t
chi
áp
dáy
cách
một
hiện
tinhte
của toi
chi tiet thë
cot truyên,
nh
cüng
át
cách
vat
lan
nhan
tiet
nhât tinh
ràng
Cac chi tiết tron
nhat và rð
của nhan vat,
sóng
nói cháo cim
hoan cânh
dặc bięt la chi tiét
nhät,
co đä ha
truyên "Vg
ay
kho thóc Nhật và lá
phá
nguoi
doàn
của
đạo
nhān
cùa
chi tiét
1ong
hięn sau sac tam
pháp phói dā the
cám thôi đã chát
chão
Lân. Chi một nói
nhà văn Kim
yêu thuong cia
nghïa tinh, bao nhieu
chúa bao nhiêu
tên goi thât
vào đó. "Chè khoán" bà cu Tu gói tron
thuông
nguði ta muón duge
ngon lành, thật khién
ay dã co
nguði mę nghèo
này,
ăn
món
thúc tron vị
lòng các con của
gang khoi dây niém hy vong trong
bà, đã có gi mà
nguoi phų nü khốn khố nhu
ti
r.Iu
t
minh. Doi
từng
đau nào mà bà chua
bà không tråi qua, dã có nõi
tuyët
nào khi xa chóng,
tham thia? Buon khố nhu thế
đa vuot qua. boi
vong ra sao khi mat con, bà cüng
duyên gita hoan
the, khi nhin hai vo chông Tràng kết
tôn hay khong
cánh éo le, bà càng hiếu rõ việc sinh
ne
ô chi, nghi
Song tốt hay không năm răt nhiéu ý
Chugnhgng
nwdn
huóng
Thuo Sách
208
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tri hy vọng, lac quan và tin tuöng của từng
nguoi trong gia đình minh. Bà biết mình đa già, nhu
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ngon dèn sáng ryc những dóm lừa cuoi cùng giữa
kiép nguôi ngån ngůi, nhumg trên tăt thày moi u uat,
bà văn sån long trô thành một bông hoa bô công anh,
vuon minh truóc gió đé những loai hạt của hy vong,
của niem tin duoc roi xuóng nên đat càn côi trong
su kiên
long mói nguòi.
văn nhó đến một bà cu Tú rät hiên
ti, đôn hâu, rộng lòng bao dung và vô cùng tinh të.
Roi dây, nguoi doc së nhó dén một nguoi me già
trong "Vo nhặt" vói những suy nghî lạc quan, dep đë
dã dăn dất, goi mö bao khát khao, tro thành nguoi
gieo hy vong cho con cái minh. Côn nhớ nhà văn Nga
K.Pau-tôp-xki từng cho ràng: "Cuộc sóng đuge miêu
tà trong van xuôi không chúa dung chat tho së trò
thành tho thién, thành một thú chù nghūa tų nhiên
khong cánh, không thủc goi, không dan dåt ta đi đâu
ca". Quà thật, cuộc sóng trong thiên truyện "Vg nhật"
của nhà văn Kim Lân dău phäi lung chùmg đan xen
gita buon và vui; giữa su sóng và cái chét trong nạn
dói năm ay; giữa hoi am của tinh thuong yêu và sr
lanh lēo vây quanh trong tội ác kinh hoàng mà thuc
dän Pháp và phát xít Nhật đä gây ra cho đất nuóc ta,
the nhung, bà cu Tú đā xuất hiên và gieo vào cuộc
sóng ay một "chất tho", nhu đua con nguoi đi trên
Rói dây, nguoi đoc
huon
209
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
LINH
vo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
PHAM TRUC
hành trinh tim kiém những diêu töt dep đang chà d
ay
là niêmlac
cuoi đuong, "Chất tho" chính
yeu sõng, niém mong mói, tin tuðng vão tuong lai
ay đã "thúc goi', "dăn dát
của bà cu Tứ, "chất tho"
Tràng, thị và cà độc già ngày hôm nay triệu hôi hy
a
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
gi dep
vong, niêm tin trong cuộc sőng - những
giua van vât khäp nhân gian, giúp mói nguoi
nhát
luôn
nhin ve phía truóc vói ý niệm lạc quan, sóng một
cuoc doi vui vė, tron vęn nhát. Băng nghệ thuật tạo
sác,
dung tinh huong truyện "nhät vo" bất ngò vàđặc
hinh tuong nhân vât bà cu Túứ hiện lên vói diến biến
tâm li vô cùng tinh të, săc såo: từ thái độ ngac nhiên,
tùi hòn, xót xa, lo lång, đến căm giác ming lòng, hy
vong va tin tuöng. Tat cá dâ đuoc nhå vän Kim Lân
dien tå bàng kỹ thuât dung đoi thoại sinh động, háp
dan. Nhà nghiên cứu Lai Nguyên Än tùng nói ve ngôn
ngữ trong vän xuôi Kim Lân: "Ngôn ngù nhân vit có
co
vai trò quyét dinh trong việc thë hiện nhng tâm li
truyen cùa nguoi nông dân'". Trong "Vg nhặt, ngôn
ngữ mà nhà văn sừ dung vô cùng gián dị và mang hoi
huóng kháu ngữ gån güi, tụ nhiën, tạo nën sc gol
lón cho tác phấm. Tác giả rất tinh té khi lông vão
ngôn ngữ cùa bà cu Tu những từ dêm quen thuçc:
"gioi dat này", "dáu bây gið đát góm"... tao ra
khóng khi mién quê chân thật
trong tiừng trang
mot
van.
rang
Kuen
nwan
huóng
Phùo
Sách%
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
21
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
hạt van chuong, ngoài chất liệu dé
phâm là ngôn từ, điéu làm nên linh
cáu tạo nên táchttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
hon và dé quyët dịnh su "sőng còn" cûa tác phâm vói
thoi gian còn lå hinh tuong nhân vật. Tác già "Vo
nhat" råt thành công trong cách dung truyên và dăn
truyên, quan sát và miêu tà sâu såc từng dáng vė, cừ
chi của nhân vật. Qua đó, nhà văn đä làm nói rõ hình
tugng một nguöi mę nghèo kho, già yéu, từng tråi,
yêu thuong con cái hết muc và luôn sáng ngði một
tinh thân lac quan, tin tuöng vào ngày mai - dây cüng
chinh lå một nét dep vän hóa cüa dän tộc Việt Nam
ta. Trong bóng dáng của văn chuong - ví nhu cây có
thu vuon minh che rop bóng mát cho doi ngudi,
chung ta thay nhng nguði vun tröng, can man cham
sóc, dù chi là một chi tiét nhö. Văn churong ki diệu
boi đó còn là linh hón cûa tăt că những kè lữ hành
chí tai bốn phuong, cûa tất cà những nguoi gån cả
Khi dến vói dja
tam hon của minh vói nghiệp sáng tác, và nhà văn
Kim Lân chính là một nguôi nghệ sī nhu thé; dù ông
không nhiéu, nhung mõi tác phâm của ông
déu đe lai tiếng vang, vong xa suốt chiêu dài năm
sáng tác
thang
tài danh của làng quê Việt Nam" luôn âp ú
một dam mê mà ông chua thé thuc hiện den cùng
trong cuộc döi, đó là hội họa. Nhung qua nhûng
trang văn trang đoi của ông, ta nhu đuoc nhin
"Nhà vän
211
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
PHAM TRUC LINH
ve mang sác
mau
ngám và đắm minh trong buc
cia
và tuonglai
phúc
hạnh
vé
vong
niêm hy
cua
cu Tt.
nhat xúc đông truőC tam long
toinho
nu
của
nhà
lòng
dju
tho
tho
doan
MiEmily
den một
cung la thong
Và tôi tin rang do
diệp, lii
Dickinson.
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Län đã dành cho dộc
Kim
vån
nhà
mà
nhan nhủ
gia
co nhu thế nào,
hôm nay, rång dù cuộc dol
ta cüng
căn côn hy vos
đung dánh mât hy vong, bói chi
,ta
se côn ngân nga "giai dieu hạnh phúe vào
những-ngày-mai:
s
"Hy vong la một chú chim
Trú ngu ð trong linh hón
Hót lên giai diệu không loi
Và không bao gio nghi ngoi":
(Emily Dickinson)
Chuennang
nwan
Thuóng Thito Sáoh
212
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo PHAM TRUC LINH
ach
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Hon nhân không 8ióng nhu ánh sao trên kia,
can dem là có the vut tát bay bien nhu chua
tung có thât. Hôn nhân là khi ta nhan
den kiệt cung, du da bot bgt nièn
Nhán
nhan
bao
dung,
ngi roi
nai roi hieu tháu.
Dó cüng chinh là cach ma nguoi dan ba hàng
chai da chon lua.
tin.
nai
Then
213
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
PHAM TRUC LINH
TIS-NGUTEN MINA CHÁU
&HANH TRINH
DITIM
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ÁN GIÁU"
NHONG "HAT NGOC
văn Nguyen Minh Châu và quan
nghe thuat sau nám 1975.
1. Nhà
Co nhng năm
điém
tháng nhu the, chây trôi trong dong
måu ám nóng Ląc Hóng khi đói mat vói giac gä bạo
tàn là mot tinh thân chiến đấu quyét liệt, không úy
khuất, không tiéc than hi sinh cuộc đoi minh dành
cho dat nuóc. Hon 700 trăm năm truóc, quân dân ta
dã một lóng "sát That" cung nhung anh hung hao kięt
mang "hào khi Dông A" trong thoi đại nhà Trán, ba
lån dánh tan quân Nguyên Mông xâm luøc. Trong
chin năm kháng chien chõng Pháp và hon hai mudi
năm kháng chiến chông Mi cuu nuóc, khói óc chật
cng hon tap chất đày những âm muu thôn tinh cùa
thuc dân Pháp và đé quốc Mī văn luôn khuynh dâo
truóc một súc mạnh tiém tàng và mănh liệt trong tra
tim của dân tộc Việt Nam. Súc manh ây đă đugc dánh
tron vęn vào cuộc Cách mang tháng Tám
năm
1945
Chnenhong
n wan
Thuóng Thuo Sách
214
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
kháng chiën chöng Mi cứu nuóc, giành lại
dộc lâp dân tộc. Chủ nghia anh hùng cách mạng Việt
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Nam voi nhung giá trị tot dep và khâu hiệu "Quyët tù
và cuộc
trong từng tác phâm,
khong ngùng dugc khăng định và tùng buóc vuon lên
cho
Tó quóc sinh" đã thám đam
nhung dinh cao mói.
Có
dã
nhng năm tháng nhu thë, nên văn học truóc 1975
hoàn thành trọn veęn và xuat såc sú mệnh lich sừ
dung lên những búc tuong đài bất hủ
vięt Nam anh hung, bát khuāt, yêu
nuóc, nhân hậu, kiên trung, düng câm. Tát cå đèu
dóng lòng huóng vé ngon cò Cách mạng, đóng lòng
chien đấu trên moi mat trận. Ngày 30 tháng 4 năm
1975, mién Nam đugc giài phóng, dát nuóe thöng
nhat, ta "bung nang hg" sau bāy nhiëu nâm róng bị
cua minh, tac
ve con nguoi
xam lugc, bi đàn áp.
Anh sáng của độc lập tụ do đã
chiéu roi vào từng thôn xóm, bàn làng, tiếng reo vui
vong lai từ khăp moi mién Tó quóc.
Khi hòa binh lâp lai, vào
thập niên 80 của thế ki XX,
ta phäi đoi mặt với nhiêu văn đé, nhiêu góc cạnh sau
chien tranh. Sau niém vui chiến thăng, đất nuóc ta
buóc vào giai doan dối
mói, những nhieu khë va phuc
tap cùa thði binh dán hiện lên, những mát mát, lo
toan, nhûng du âm còn đong lai từ chiến tranh ván
luôn khién nguoi ta vất vå và khố sö. vé khía cạnh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
215
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
này, nhà nghiên cứu văn học Việt Nam Lại Nguyên, án
dã nhận định: "Dat nuóc sau chiên tranh có biết ban
van
đe, biét bao công việc, nhiệm vu, biët bao do du
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ban khoän. Trong một thành phố mói gidi phóng dáy
tàn du cùa cái cû ô l6i sóng, nêp nghi dang cán thay
doi, cài tao. Trong mot làng quê tan nát, xiêu tán, noi
mõi cánh đông, môi thôn âp déu dáy min và dây thép
gai, moi mành dät deu day nhung mänh dạn bom ri
nát lan vói chât độc hóa học và nhing khúc xuong
nguoi: månh dát ting quàn quai trên bò vục cùa su
sống và cái chết dó đang can dugc hoi phuc". Tt đó,su
chuyen dói trong hoàn cânh sống kéo theo nhing
chuyén huóng trong câm quan của nguoi nghė si,
nhà vän nhận thức lai hiện thụrc, một "hiện thc cuộe
song vói bộ mat thât cùa nó tác dộng tói ngudi nghė si
von nhay cåm, dë xúc đong, khiên ho dàn vat suy tu
tran tro truóe nhūng doi thay của cuộc sóng, trong do
có cà su "bien đong" nhūng quan niệm vé "thang bac'
giá tri, tiêu chi, tieu chuâan... Cung vói dđó là nhing
xung dột xā hội náy sinh trong quá trinh xây dung dât
muóc..."(Nhà văn Ðở Kim Cuông).
trái ngang giữa con nguði thời chién
vå con nguoi của thôi bình trong cùng một bân thé,
mi liên hệ sâu xa giữa chiến tranh vói thði hậu chiến
khiến nguði ta dăn văt, trån tro truóc muôn mat cia
Cuoc dung dộ
cuộc sóng ddi thuong. Hon ai hết, nguroi nghê si nhân
enan4
nwand
Thuóng Thuc Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
16
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
phái đói diện và can đäm đi tim,
của sụ thật và cất lên những
chân turóng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tieng nói đâu tiên đế thúc tinh con nguoi. Ðiêu đó
cüng nhu những dóng viët của nhà văn Nguyén Minh
Châu
trong "Mien cháy" (1977): "Xua nay đat duói
chan nhtng nguoi via tháng giac có bao gið nð săn
diy hoa? Mành dát vùa đuge giài phóng này nhu một
loi thách do, nhu một thú chiến truong mói lâp túc mo
ra trên chinh viùng chiến truong cū... Buóc ra khöi một
cuoc chien tranh cūng cân thiet phai có đày dü
tri tuệ
và nghi luc nhu buóc vào một cuộc chiên tranh'.
này, họ cân
ra, lúc
vach ra
Nguyěn Minh Châu (1930
1989) là nhà văn, nhà phê
những đóng góp noi bật cho nén
văn xuôi hiện dại Việt Nam. Nguði con xú Nghệ áy
luon trăn trô vė bân līnh của một nghệ sī chân chính,
mot nguoi câm bút đich thuc, từ câm húmg sủ thi
läng man vói khâ năng khám phá thé giói tâm hôn
con nguoi và cht trữ tinh đặc såc đā từng tạo nên vė
dep ruc ro trong các tác phấm thoi ki chiến tranh
nhu tiéu thuyết "Dáu Chân nguoi linh" và "Mânh
träng cuối riung", cåm húng của Nguyén Minh Chäu
binh văn học đã có
tính chát triët luận vé những giá tri
nhân bän doi thuong, căm thông và thau hiếu, xót xa
vä thuong căm vói những kiếp sống lám than, khâm
phá ý nghia băn chât con nguði trong cuộc muru sinh,
trong hänh trinh nhọc nhàn kiëm tim hạnh phúc và
dán chuyén sang
ThudnY
217
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
VO
PHAM TRUC LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
hoàn thiện nhân cách. Nguoi ta văn thuong nhác dén
ông nhu một guong mặt nhà văn "dung cam mà diem
dam nhat" đã can đäm budc ra cai "xu thé chung' cia
gioi văn nghệ sī lúc bãy gið, chon một cách nhin mj
ve hiën thuc doi sóng, can dam ph0i bay nhúng méo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
mó, tha hóa, xo cúng", su vð lë, cái giât minh
truoe
các "tin dieu" ngõ đā thành chân lí trong cuộc
Qua thật, "Nguyėn Minh Châu là một trong
đoi
khong
nhieu nhà văn cách mang có su phän tinh manh mê vé
vai trò của nhà van và cua nën van học, truóc yéu cáau
búc thiét cùa cuộc sống" (PGSTS Trán Hoài Anh
Chinh nhà vän đā nhận ra và xác quyét rång "Dng
truóc trách nhiệm xāy dụng con nguói mõi vā một
nen dạo dúc mói
trong tinh hinh xā hội hiện tai, mối
nhà văn chúng ta đang mang trong trách nhu một
nha van hóa. Chúng ta có nhiệm vų chăm chút giü
gin cho dãt nuóc những cái gî thật lâu đoi, bén chât
mà cùng thật là möng manh: tinh thật thà, hón hậu,
niém tin, nén phong hóa nhân bân, [L-] long trung
thuc và tinh giän di,." (Nguyěn Minh Châu). Ong đà
tro thành một trong những nguôi "mò duong tinh anh
và tài năng nhät" của văn học Ðối mói qua các truyện
ngån: Bén quê, Chiec thuyén ngoài xa, Nguoi đàn bà
tren chuyën tàu tóc hành, Búc tranh, Mùa trái cóc ð
Mien Nam.. và những tiéu luân, tiêu thuyét dậc såc,
có chiéu sâu tu tuðng Miên cháy, Mänh dät tinh yéu
uen rang
nwand
Lhuóng Thùo Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
218
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
Nhumg nguði di tù trong rùng
những ngôi nha,
co Lau, Phién cho Giát.
d que ra,
Khách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ti
cam but voi su khöi nguyên
muoi chin nam
Văn nghê
ngán "Sau mot buói tap" in trên
rvên so 10/1960 va khép lại vói truyện ngán
auan dội
ngay trên giuong bệnh
phiên cho Giát duoC viêt
phut cuo cung của cuộc đoi,
trong những gið
Chau vői "tri tuệ vå trái tim mån càm",
ai
Nauyěn Minh
nghi nghiem túc" dể viết nên
su có ich cho cách mang, cho
những tác phäm "thyc
Lan).
cuộc sóng" (Tön Phuong
suy
ong "dã làm việc,
2.
"Vän hoc cuoi cùng
là viët vë trái tim con
iguoi'"
Nhà văn Do Kim Cuông
Phó
Chů tịch Liên hiệp
Văn học nghệ thuật Việt Nam từng kể lai một
câu chuyên đặc biệt vê "nhân vat trung tâm" của một
nén văn nghệ, văn học. Khi duoc Giáo su, nhà lý luận
có kinh
văn học Hà Xuân Truong höi: "Cau là nhà văn,
qua quan lý, theo câu "nhân vât trung tâm" của văn
hoc ta bây gið là ai?", nhà văn đã trå lði răng: "Cháu là
may mån sóng sót sau chién tranh, lita ban
nguoi
các Hội
linh
Cung ra trân vói cháu, nhieu ngudi chết cå roi... Giá
Tunu những nguoi bạn áy còn sống, chåc chàn có nhiéu
219
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
PHAM TRUC LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
sê
chü không
nguoi
là nhà khoa học, nhà van,
phäi
l
chau. Cai mà chú goi là "nhan vat trung tam" của c
mot nén văn nghê phài là CON NGUÖI.."
Tra lói phöng van đáu xuân nåm 1986 của báo Van
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Nghê ve mói quan hệ giữa vän hoc và cuộc sóng
Nguyén Minh Châu tùng khäng dinh: "Vän hoc và
cuoc sóng là hai vòng tròn dóng tâm - mà tâm diêm là
con nguoi. Nguoi viet nào cūng có the có tinh xáúu
nhng toi không thê nào tuong tuong noi một nhà vän
mà không mang nang trong minh tinh yêu cuộc sóng
và nhat là tinh yêu thuong con nguoi. Tinh yêu nay
cia nguoi nghệ sí vùa là niêm hân hoan say mê, via li
noi dau đón, khác khodi, một moi quan hoài thuong
ve so phận, hanh phúc cùa nhüng ngudi chung
truc
quanh minh. Cam giù cái tinh yêu lón áy trong minh,
nhà văn mói có khà năng câm thông sâu sác vôi
những noi dau khố, bät hạnh của ngudi doi, giup hg có
thé vugt qua nhūng khiüng hoàng tinh thdn và đing
ving truóc cuộc
sóng". Nhu một lë duong nhiên, nhu
một dong huyét quản luôn phâi cháây trôi để tiep nói
su sóng, đói tuong của văn học chíinh là con nguoi và
luôn luôn phäi là con nguoi, "làm hiện hinh lén nhimg
huyén diệu bi mật của coi lòng nguoi" và "chð nào co
con nguoi thi có văn hoc" (Nguyën Minh Châu). Vän
hoc goi cho ta câm nhân, thấu hiếu, sè chia và dóng
cåm vé cuộc sõng con nguoi ð từng thoi ki. Dó khöng
ang
Chuen
wan
n
Lhuóng
Tho Sách
220
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
PHAM TRUC LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
xüc chü quan của nhâ văn må côn là cam
chung vé thời cuộc, nhà văn dùng vän học đế
chi là cảm
xúc
thoi cuộc một cách ý nhị và kin đáo, thâm
tram và sâu såc hon. Con nguoi trong tác phám văn
hoc phäi dugc nhà vän mô xë tháu dáo, tuong tân,
phân ánh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
và da
tháu
thị
Trong hành
con ngudi,
chiéu.
trinh dõi theo, khám phá và trân trọng
Nguyěn Minh Châu đã có những buóc
biệt, điến hinh là sr chuyến biến từ
cái toi cộng dóng giữa "doi sóng bao la của doàn thế"
trong văn hoc giai đoan truóc 1975 sang cái tôi cá
nhân, không ngiừng vuon lên hoàn thiện và khảng
dinh ý thúc cái tôi mạnh më của con nguoi trong xã
hoi mói. Trong giai doan còn tiém tàng những ván đé
nan giài, nhà văn không giáu giém che đây, mà ngugc
lai, õng vach trán, lật xói muôn mặt tính cách, băn
chat, lóng tham, sr khó dau, khó khän của con nguði.
Dó là cái đói, cái nghèo xuát hiện trong "Cô lau', khi
nguoi ta xâu xé nhau, "dánh nhau võ dáu vi tranh
chuyén minh đặc
giành dät... cho nào có đat đā dug¢ don hét cô lau là
tranh nhau..". Duói con mát kinh
nghiệm từ những tråi nghiệm đáng cay vè chiến
tranh trong hai muoi bon năm tuoi trê của nhân vật
Lyc, anh nhân ra: "Chien tranh, kháng chiến không
nguoi ta lao vào
phäi nhu møt ső ngudi khác, dén bây gio
may may hói tiéc dā doc cà
tôi không
hê
tuói trè vào đáy cóng hiến
221
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
cho nó, nhung nó nhu một nhat dao phạt ngang mà
nua cuộc đoi tôi bi chat lia thật khó gán lai nhu
hai
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cu". Nhung có lë, "hai nua cuộc doi' áy không chi là
của Luc mà con là của Thai - nguoi vo bât hanh
những tuông rång Luc đä hi sinh, nén nði đau dể
cham sóc bố chông, tham gia công tác và hoat dộng
cach mang. nhung cho den khi gap lai anh - chị đă vo
oa, tinh yêu tuối trè của Thai và gieo vão lòng chi noi
xot xa, ân hận. Ðứng giữa nguời chóng truóc kia là
Luc, nguoi chóng hiện tai là Quâng, chi gán nhu dang
song vói một nguôi mà nhó nhung, hoài vong vê một
nguoi khác, bôi "tinh yêu nhu một niêm trung tin vàn
huóng ve nguoi chông" mà chị tuðng đā chết. Bi kich
cua Luc và Thai tro thành bi kich của chiến tranh, bi
kich cüa tinh yêu không tim ra lói thoát. "Cö lau' dã
khăc cúa vào tim ta những nõi đau dài của ngudi
chien si tro vè từ chien tranh, nhin thay ånh vo minh
cùng tó ám mói, nhin thấy sâu trong lông minh nôõi
ám ánh vé một quyët dịnh sai lâm trong cuộc chiến
dau dã khiến một nguoi đông đội phäi nàm lại mäi
mai, Luc con chúng kién những phận ngudi nhu
những cāy có lau xo xác, khô căn và giành giật ting
tac dat đé bát đàu lại cuộc song mói. Van đė con
ngroi trong "Có lau" dā khiến ngudi doc vô cùng
chua xót, dé rói đau đáu những câu hõi nhu cùng nha
vän Nguyěēn Minh Châu đi tim câu trå loi: "Con nguoi
se mang dien mao
nhu thế nào khi nhúng minh vào
Auendeang
Tauóng
Taie Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
222
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
tranh chà xát? Con ngudi sē ra
phài dói mặt vói bàn ngā cua chinh minh, duói
sdo khi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
hệ quà cùa chien tranh?" (Hoài
sic tác dong và nhüng
chién
tranh vå bị chiën
Nam.
suot đoi nõ luc khám phá cái đep và
su chän thucC cua döi sông, muón mat trong tận sâu
tam li của con ngroi luôn đugc Nguyěn Minh Châu
khai thác dén tuong tận, dë rói nhà văn nhận ra rát
nhiéu xói lð và bò lð
trong täm hón của con nguði.
Bo là mot Nhiī trong "Bén quế" vói su tiéc nuoi ô cuói
doi: "Con nguoi ta trên duong doi thât khó tránh đuoc
nhing cái diéu vòng vèo hodc chùng chinh". Niêm
khao khát duge một lân đật chân lên cái bäi bới bên
Là
một nhà văn
tro thành vô vong. Không phäi đói nghèo,
cüng không phài bi kịch của chia ly, nõi khác khoäi
trong Nhi chinh là su thức tînh vê những giá tri bên
kia sông
ving, binh thuong và sâu xa của cuộc sõng - nhūng
giá tri mà Nhí đã lāng quên khi côòn trë, khi những
läng khách đã chọn phiêu du khäp chän
troi, ngoại trừ bäi bôi bên kia sông ngay truóc cua só
buóc chân
bi kịch giữa tinh yêu và trách
nhiệm của Quý, những kiếp sống báp bênh đau khố
trong truyën ngàn "Nguði dàn bå trën chuyën táu tóc
hanh". Hay nhân vật nguôi nghê si
trong truyên ngån
"Biúc tranh" dä
luôn đau tranh nội täm giua hai gia tri
hode là cái
thien, cái cao dep së chiến tháng, hoac là
nhà anh.
Dó còn là
223
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
cái ác, cái thap hen së ngao nghë cât tiếng cuði. Câu
noi "Xin moi nguoi hāy tam ngùng một phúit cái nhip
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
song bân bịu, chen lan, đé tu suy nghî vé minh" nhu loi
nhán gii chấn thành cûa nhà văn. Chính ông đā luôn
quyét liêt trong việc khăng dịnh sú mênh của vân
hoc: "Vän học bao giò cüng phài trå loi nhüng câu höi
cùa ngày hôm nay, bao giò cüng phäi doi thogi vói
nhüng nguoi duong thời vé nhûng cau hôi cáp bách
cùa doi song" và sứ mênh của một nhà văn chân
chính: "Truóc nhüng bát công, truóc cái úc, anh khong
có quyên ding dung, thây kệ khi con nguoi bị đày doa
và cong viec đó phài là phân úng tu nhiên cùa nhà
văn".
Một trong nhüng "cap bách cùa đoi sóng" trong thoi
ki Doi mói sau chiến tranh chính là cuộc söng doi
nghèo, tăm tői vå ván nạn bạo lyc gia đinh. Nhà văn
Nguyěn Minh Châu dã miêu tà con nguoi trong
truyên ngån "Chiec thuyên ngoài xa" (1987) một cách
het súc chân thuc và trån trui. Bi kịch của nguoi vo,
nguoi mę, nguoi con duoe dáy lên dến cao trào trong
cách nhin của Phùng
một nghệ sī nhiếp änh và
cüng là một nguoi linh buóc ra từ cuộc chiến đäu.
Gita tan bi kich của cuộc đoi nguôi đàn bà hàng chài
dang dien ra truóc mát, anh chi có thể thấu hiếéu và
hy vong: su bát lyc di cùng su căm thông; nhúng
khac khoâi vê nhân sinh, vê lë sống, vê nghệ thuật va
A
hang
Chuen
bnwan
Thuóng Thuo Sách
224
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUe LINH
nhu lóp suong mù luôn giăng l6i khi trôi
rang Có thể nói, "Tác phâm của Nguyên
chua to
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Minh Chau là vay. Truóc hết là cau chuyên vê thân
phan làm nguoi, là nõi khó và niém hanh phúc của con
nquoi khien ban doc cùng nhà văn trän trô, day dit...
Dó là nhiùng trang văn khiên bạn doe phài ngð ngàng,
phài tinh thúc truóc cuộe sóng dang tuan tu trôi chây
quanh minh" (PGS.TS. Lê Quang Hung). Viet vè bi
kich sau chiën tranh, vé bi kịch tha hóa ca con
nguoi, vé tinh yêu, vé dói nghèo, su giäng xé, đau
cuộc đoi
tranh trong tâm tuöng, noi khó đau và bạo
lyc... cùng
những vëdep khuât lâp trong đoi sőng, những nhân
vat tu nhận thúc - ý thức vè cành ngô của minh, đối
mặt và tim cåch vugt qua bi kich cá nhân... nhà văn
dã mo rộng duong biên phân ánh hiện thuc và thế
hiện su chuyến biến quan trong trong sáng tác của
minh: từ phong cách mang đậm tính chiến đau,
chuyén sang căm húmg thë su, cảm húng nhân sinh,
ngoi bút cûa nhà vän huóng vào thế hiện con nguôi
trong hành trinh kiếm tim hạnh phúc, hoàn thiện
nhan cách, truy giữ an nhiên và đuói bát yên bình
gita một cuộc đôi nhiêu uấn khúc.
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
225
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
Vo PHAM TRUC LINH
TIS-
CAMNHÁN TÁCPAÁM
"CHIEC THUTEN NCOAIMA"
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
1. Ý nghïa nhan đé "Chiéc thuyén ngoài xa"
Nhan
de tya nhu một chiec la bàn, goi cho
độc giä
những chiêu huóng khám phá, đào sâu vê tác phám
thông qua goi ý của "chiéc la bàn" ay. Nhan đé có thé
tro thành điểm nhan vé một hiện tuong, một nét bàn
chat trong quan hë nhān sinh, hay månh nhô não dó
của thé giói. "Chiếe thuyén ngoài xa" là một nhan d
có ý nghia biếu tuong, một án du vê mói quan hệ
gira cuộc doi và nghệ thuật, góp phân thế hiện chi
de và hé mo tinh huống truyện của truyện ngăn nay.
Lan lugt hiện lên
trong nhan dê là hinh ành chiếc
thuyen dang ô xa khoi, nhòa mo trong màn suong
huyén áo cûa buối sóm. Trong khung cânh "ngodi xa"
ay, chiec thuyén hiên lên thật läng man và nên tho,
khien "toàn bộ khung cânh tu duong nét den ánh sáng
déu hài hòa và dep, mot vë dep thục đon giän và toàn
bich". Vè dep ay đã khiën nguði nghệ si - nhiép änh
Phùng xúc dộng và say sua cho ràng: cái dep chính la
dạo đúc. Thë nhung đôi khi, án chứa sau nhûng cal
brang
kuen
bnwand
Sách
buong
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Thúo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
PHAM TRUC LINH
lại chát chứa trong nó
mot noi niém khó nói, một nði đau khó tà nên lôi. Khi
dep må
ta nhin thay "ngoài xa"
chiéc thuyén
khong gian
dến gán hon, Phùng nhân ra đó là tát cå
sinh sóng của một gia dinh nguoi hàng
chai, noi cap vo chông hàng chài phäi làm lụng nuôi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
miệng än trong khó khăn chóng chát. Cuộc
dinh ngày càng túng quăn vì đông con, vi
nhung ngày biến động, vi những dàn vät khốsô bôi
cái nghèo đeo bám... Tat cà đã khiến nguoi chông
ngày càng trô nên cuc càn, thô lo và biến vg thành
hon muoi
sóng gia
những trận đôn roi, thành noi đé ông
trút giân, trút lên moi úue nghęn cůa đôi nguoi.
doi tuong cûa
tù xa, ta së không thé chúng kién những
nhîng thân phận lám lūi và tréo ngoe ay.
Dó sê chi là "Vai bóng nguoi lón län trë con ngoi im
phang phác nhu tugng" mở âo trong nét suong huyên
bi. Khi chúng kiến cânh đánh đâp vo cùa nguoi dàn
ông, nhiếp ành Phùng đā kinh ngac đen nõi
chiếc
máy ành xuőng dat và chay nhào tói bàng tat cå súc
luc cua minh. Trong khoânh khắc ay, anh chot nhận
ra: Hóa ra cái dep tuong nhu hoàn mỹ khiến tâm hôn
Neu nhin
canh tugng,
vt
tro nên trong ngån lai ân chúa bao van duc của
cuộc doi, lång đong duói dáy sâu và nó đang hiện ra
ro món một truóc måt anh. Anh nhân ra ràng, cái dep
ngoài xa kia cüng án chúa nhiêu oai oam, ngang
trái và nghich lí. Doi tuong quan sát và phạm vi quan
anh
Thudng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
227
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
sát gån và xa dä giúp Phùng nhin ra muôn mât sr
thật của cuộc sóng. Néu khóng dén gán, anh së
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
không thể chứng kien và nhận ra những oái oăm náp
trong chiéc thuyén dep mo mang ay. Dó cüng
li
thông diêp mà nhà văn Nguyén Minh Châu muón gi
gam den mõi nguoi, đãc biệt là nguoi nghệ si chän
chinh. Vi ngoäi xa nên con thuyén mới cô don, mới
che lâp di những sụ thật tàn khốc, đó là su don dộc
và khuat tat cûa con thuyén nghệ thuật trên dại
duong cuộc sống, sụ don độc cûa con nguoi trong
cuộc đoi. Chinh su thiéu gån gūi, sè chia là nguyên
nhân của su bế täc và lám lac. Chinh những góc nhin
xa xôi, hới hot, chóng vánh và vội vàng dã khiến cho
ngroi nghệ si cáng xa rôi vői nghệ thuật chän chinh.
Boi túc phám nghệ thuật không chi thế hiện đoi sóng
và pham chát cùa con nguoi, không chi đät ra và giài
quyet nhung vân de náy sinh trong quan hë gita con
nguoi và con nguoi, gita con nguoi và tų nhiên mà
quan trong hon là tim hieu, khám phá và phát hiện ra
nhing bi án nåm trong chieu sâu nhûng chieu kich
khac nhau của con ngudi - một thuc the ki dieu và
huyen bi. Su đoi lập gay gåt giữa chiec thuyén o ngoai
xa và cuộc sóng trong chiéc thuyén khi đến gån da
mở ra nhng thông diệp quý giá vé cách nhin nhân
vé cuộc đoi và nghệ thuật, vė trách nhiệm của ngurði
nghe si giúa nghệ thuật và con nguði. Nhan dé "Chiéc
Thuóng Thue Sách
228
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
thuyen ngodi xa la một nhan dé sâu săc, thām thúy
và
2
dong bao du ba.
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Nhing phát hiện đáy nghich
li cüa nhiép ånh
phung
Ong kinh là chang bát đâu của yêu thuong, ghi dấu
trân trong trong đôi nguoi.
Nhung có lë, nghich li và những vð lë trong cuộc đoi
luon ton dong và cát lên ngôn từ của riêng nó, khiến
nguoi ta phäi giât minh nhin nhận và tinh thức. Khi
áy, óng kinh trð thảnh chặng bät dâu của "nhûng cái
giat minh". "Nhng cái giat minh" trong tâm thúc,
nhing diéu ngð ngàng truóc biến thiên của cuộc
sóng. Con nguoi, ống kinh và cuộc đôi tạo thành một
soi dây noi két, đé rói thông qua óng kinh và läng
nhing khoanh khác đáng
kinh trong dôi måt và dôi tai, ta
thue trán trui, da diết và ám ånh.
nhân ra những hiện
Không câm trên tay
một öng kinh góc rộng nào cûa một nguði nghê sï
nhiep ånh, nhung nhà văn Nguyēn Minh Châu đã
riêng dành cho "trung tâm của văn học" - con nguoi
nhung trang viết giàn dị mà sâu sắc, thấm thía
nhiéu du vi vé cuộc đòi và nghệ thuật. Hiện thuc
cuộe sóng trong tác phám của ông không chi là
những khố dau, trái khoáy, mà còn là nhùmg
giat
minh, võ lë truóc vë đep của con ngudi, tiém tàng sau
huens
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
229
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
những noi đau bi kịch. Sáng tác "Chiëc thuyên ngoi
xa" (1987), Nguyěn Minh Chäu huóng su quan tâm
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
của minh tói cuộc sóng đoi tu - thë su, phong cách
đậm trong
tu su - triết li của ông cūng đugc in
truyên ngán này. Trong dòng chày của ngôn từ dung
dị nhung không kém phán linh hoạt xuyên suốt tác
phám, truyên kể vê chuyen đi thục tế của một nghệ
si nhiếp ånh và những phát hiện đáy nghich li, nhüng
va
giat minh, vð lë của anh ve cuộc dői nghệ thuật.
Thông qua dó, nhà vän muốn giñ gåm những chiêm
nghiêm sâu sác của minh.
hiện thứ nhất trên bở biên: Búc tranh
thiên nhiên tuyêt dep chiéc thuyén ngoäi xa
trên bién sóm mở suong.
2.1. Phát
Trong "Chiec thuyén ngoài xa", nghệ sī nhiép ånh
Phùng là nhân vật kế chuyên xung tôi, nguði dăn dát
cu chuyên, là lăng kiính cûa nhà văn trong việc soi
chiếu, kiëm tim những hạt ngoc án giáu. Cäu chuyện
nghich li và vô lë của Phùng bát đáu khi anh nhận
nhiệm vu đi thục tế đé chup bố sung một búc ånh vói
canh bien buói sáng có suong mù, chuán bị cho việc
xuat ban một bộ lich nghệ thuât vè thuyėn và bién
theo yêu cáu của truong phòng. Nhân chuyën di
tham Dau - nguði bạn cùng Phùng chién dáu trong
thoi ki kháng chiến chóng Mi, Phùng tro vê một miėn
Chuenlang
huóng
Thuo Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
230
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC
LINH
nhieu ngay liên dé chup dugc búc
ca thu luői vào lúc binh minh. Từ
thuyên danhhttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
bao triét lí vé nghệ thuât và cuộc đoi duoc hiện
bien và "phuc kich"
anh
day,
lên rõ ráng và säu săc.
lên nhu một ngudi nghệ sï
tâm huyét vói nghé. Anh săn sàng dőc lòng, dőC súrc
"mai phuc" rát nhiéu ngày đế băt dugc khoånh khác
dep của buới sóm binh minh. "Vác máy ânh tha thån
suot mot tuân le", anh không né hà hay ngai ngán su
lanh giá của bāi biến vào buới sáng, không quân moi
cong súc, anh dành rất nhiêu tâm huyét đế tim kiém
cho riêng minh một bức änh dep, một búc ånh đây
mạo hiếm cho ngroi nghệ si nhiép ånh trong "một de
tài dã có quá nhiéu nguoi khai thác, dā ting dé lai
nhüng búc dành thật dep, dây chät tho cùa nhüng nguoi
cam máy ành có tên
tuói..." Su lua chon mạo hiem
của Phùng cùng tâm súc mà anh dành cho búc ânh
làn này chính là biếu hiện của một nguoi nghệ sī
nhiep anh yêu cái dep và tận tuy với nghé. Ở anh,
tinh yêu dành cho nghệ thuật đã xua tan di moi tro
ngai trong lông, anh không chờ đoi su may mån ngáu
nhien mà luôn làm nghê thuật vói tâm thái nghiêm
túc, cóng hiến và dành tâm huyét trọn vęn cho nghé.
Lúc này, Phùng biết minh không chi đang tim kiếm
một cånh đep thiên nhiên, mà còn là vë dęp của đoi
sóng ở một miên biến tho mộng, noi "nhüng tiëng
Truóc hét, Phùng hiện
231
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo PHAM LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
TRUC
dộng đây ve náo nhiệt ð cách xa hamg cây số cinn
nghe tiéng của mot nhóm thuyén danh ca dém bùng v
be", noi con nguoi lao dộng vői "Cuộc sóng cú lenh
denh kháp cå một viung phá mênh mông. Cuoi tin
lúc nhàm măt cüng chi trên
cái, hoạc
sinh con
mot
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dë
chiec thuyen. Kóm giéng không có. Quê
huong bin
nuóc chú không c két vio
quán cà chuc cây số troi
mot khoành dát nào'. Có lë, quyét dịnh "thu vào
t
lich tháng bày của näm sau cânh thuyén dánh cú thu
luói vào lúc nhâp nhoang sáng" của Phùng chính là
quyet dinh thể hiện su rung căm, láng nghe nhip
chay troi cùa đoi sóng lao động tù một nguôi nghėsi
nhiép ånh yêu cái dep. Dộng lục khiến Phùng chon
khung cânh thuyên dánh đá thu luói là "Cái am thanh
ca su làm än', đó chính là phấm chất đáng quý cia
mot nguoi nghệ sī biét quan sát cuộc sống và
trong nhung vë dęp dung di, dôi thuong nhát.
trán
Những döi lập giua truóc và sau luôn xuat hiện đáy
an ý
trong trang vän của Nguyén Minh Châu. Boi bäi
biên må Phùng trð vé tuừng lå chién truöng äc liët
những năm chiến tranh, giò dây, nó lai là noi dung
chta những vè dep thuc "toàn bich" trong óng kinh
nhà nhiếp änh. Thế rói, sau một cănh bién "të nihat,
tieng sóng
d ó
dội vào giać ngù suót đêm chay
trón di
hét, "m thit và khõng màu såc, Phüng nhin thay
mot canh dat trói cho" và thảng thőt ngð ngang "0
dau
Chupnang
nwan
Thuóng Thiie Sách
232
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
pHAM TRUC LINH
suot mot đoi cám
máy ành chua bao gið tôi dugc
Câm xúc trong anh nhu reo vui nhày múa
tháy.. https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
truóc cái đep mo huyén của thiên nhiên tạo vật:
"Truóc mat tôi là một biúc tranh muc tàu cùa mot
danh hoa thoi co. Mūi thuyên in mot nét mo hô lòe
lE
suong mù trång nhu sta có pha đôi chút
màu hong hông do ánh mat troi chiéu vào" và của con
nguoi lao dông dang hiện lên: "Vàai bóng nguoi lón län
nhòe vào báu
im phäng phác nhu tugng trên chiec mui
khum khum, dang huóng mat vào bo. Tat câ khung
anh dy nhin qua nhûng cái måt luói và tam luói nàm
gita hai chiec gong vó hiện ra duói một hinh thù y hệt
cánh mot con do..". Ðői với nguoi nghệ sî nhiếp ånh
lúc này, về đep cûa chiec thuyén trong suong sóm
cùng vói bóng dáng tháp thoâng cùa con nguöi trên
chiec thuyěn áy chính là su cân đói hài hòa đế tạo ra
mot búc ành độc đáo giữa su mao hiếm và quen
thuộc trong chù dé må Phùng dă chon. "Mót vë dep
thue don giän và toàn bich" trong cái nét nguyên so
nguyên lành của buói binh minh; một vè đep khiến
Phung bói rői, trái tim nhu có gi bóp thåt vào. Ban
mai nhu cát lên tiếng thiết tha vọng từ cõi lòng cûa
nguoi nghệ sī, cái dep thuân khiết mà anh nhin thay
nhu mua qua vạn ngõ, phů kín cà một góc tröi trong
anh. Cái dep dem dến cho Phùng những càm xúc
khác lą, vùa rung động mänh liệt vùa ngð ngång tha
thiét. Nhà văn đã tinh të nhàc vé cåm xüc bối rði cua
trè con ngói
Theong
233
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
Svo PHAM TRUC LINH
anh den hai lán: "dúng truóc nó töi trð nëên bối ro
"trong giay phút boi roi".. Su bói rói của một ngiti
nghe si nhiep ånh truóc cái dęp nhu cåch nhà tho
Pháp Baudelaire dã thot lên: "Mi xuong tù tri cao
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
hay lên tiù vuc thäm/ Hõi cái dep.., cam xüc áy mang
theo su biét on dáng tạo hóa đã ban cho cuộc doi
những cành dep đât giá, Phùng câm thấy minh may
man và dugc thiên nhiên dăn đuong trong hành trinh
tim kiem, ghi lại và sáng tạo cái dep. Trong căi dep
trong ngan dang hién lộ, Phüng thāy tận sâu trong
tâm hón minh tràn ngâp hạnh phúc, tháy cöði löng
that thanh sạch nhu trút bô đi hét bao lám bân ngoải
kia, chi còn lâng lâng xúc cảm cùng nghệ thuật. Dólà
gây phút nguoi nghệ si bộc lộ nhữmg tu chất nghé si
quý giá tiém än trong tâm hón minh; dó cũng chinh
là su giác ngộ, nhận thúc đặc biệt cùa Phùng truóc
súc manh ki diệu của cái dep. "Cái dep tuyệt dinh"'áy
dă khiến Phùng dâng tråo xúc động và đóng tinh với
quan diếm: "Ban thân cái dep chinh là đạo dúc"- "Toi
tuong chinh minh vua khám phá tháy cái chân li cia
su toàn thiện, khám phá tháy cải khoành khác
trong
ngán cùa tâm hôn'". Băng âm ván, bàng ngi
diệu,
bàng câ khung hinh một cânh biến rang đông mièn
man, chiéc thuyén ngoài xa hiện lên dep mo màng và
thon thúc. Phát hiện thứ nhất của nhiép ânh Phùng
dien ra trong su tuong quan ki diệu của vạn vật, thé
hiện sức mąnh của nghệ thuật chân chính trong việc
kuenhang
Thuóng Thuo Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
934
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
PHAM TRUC LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
täm hôn con ngurõi, mang dến những càm
mänh liệt khó quèn. Lòng thành tha thiết với
thanh loc
xúc
nghé của
nguői nghệ
si nhiép änh tận hien cho cái
thuật đă gåp go và phát hiện "mot cành đát
troi cho", một tác phấm nghệ thuật mang giá trị nội
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tai cùa nghệ thuật dich thục mà mäi vè sau văn khë
dep
nghe
trong d6i mát của nhūng gia dinh sành sôi một
góc nhin mê man vé cái dep.
ru êm
thứ hai trên bò biên: Cânh bạo
Igc trong gia đinh hàng chài - Hiên thue trân
trui trong những cânh đoi éo le, nghèo kho.
2.2.
Phát hiện
Khi chiéc
thuyèn dến gån, Phùng chứng kien một
dội nhu cuon phim tua chậm truóc
khung cânh dữ
Khði diém từ khoảnh khác dôi vo chóng
xuống và nguoi đàn ông nói chö
thuyên nhu quát: "Ci ngoi nguyên đây. Ðộng dây
mát minh.
trên chiéc thuyén đi
len
tao giét
cà mày đi bây gið";
tiép đó là
nhng dién biến
dau lòng "Lāo dàn ông lap túc trö nén
ho,
himg
mat do gay, lão rút trong nguoi ra một chiec
thát lung của linh nguy ngày
rua, có vë nhu nhung
diéu phäi nói với nhau họ đâ nói hêt, chäng nói cháng
dáng so và
rang lão
trút con giân nhu lta cháy bàng cách dùng
chiec thåt lung
quat tói tap vào lung nguoi dàn bà".
Chúng kiěn su thật trån trųi, éo le và tàn nhán của
cuộc sống, Phùng nhu quay cuông không tin vào måt
235
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
TRUC LINH
PHAM
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
minh. Anh kinh ngac đến múc "trong máy phút diau.
ra mà nhin'. Câm giäc ngô ngång
cu dúng há môm
vui suóng khi bát gåp cành đep trôi cho đā hoàn toàn
duoc thay thế bàng su kinh ngac dến so häi, túc giän
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
và phân nộ trong nguòi nghệ si nhiëp ånh áy. Trong
hoi tho "hóng hộc" và tiëng "nghién ken két" cùa gâ
chong là cái xáu, cái ác dang tón đong và rên ri vói
cuộc doi bàng giong nguyén rûa dáy đau đón: "May
chet di cho ong nhà. Chung mày chết hét di
cho ong
nhot" Phùng nhin thấy, nghe tháy nhung không thé
hiếu duoc tuong tân truóc "một vë cam chju dy nhán
nhuc khong hê kêu một tiéng, không chóng trå, cüng
không tim cách tron chạy" của nguði vg. Thé roi
li
chảng biet từ bao gið, không mây may lo so hay
buoc, Phùng dã "vit chiéc máy änh xuóng dát' và
"chay nhào tói"'. Trong khoânh khác ay, cái trong
ngán và dep đë của tạo vật đã chan hòa vào sutrong
ngan
luong tâm của nguôi nghể si. Anh đã ting
trong
nghi "Cái dep chénh là dao diúc' cho dén khi ding
truóc su tàn nhán náp sau vè dep mo màng cùa ånh
suong mai, anh đã can đàm "vút chiéc máy ành"
-
một
vật "bat li thân', một "nguoi ban" đông hành khóng
the thiếu cûa nguoi nghệ sī nhiếp ânh, chúa trong dó
cà một gia tài nghệ
thuật. Hành động áy đã chúng
minh Phung là nguði nghệ si có tám lòng nhân äi,
biét thuong yêu con nguoi, bênh vuc và bào vệ con
beang
en
nwan
Thuóng Thúo Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
236
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
tu chât nghệ sï đáng quý trong mõi
nguoi dang miệt måi và say sua vói nghệ thuật.
nguoi
một
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
làn truóc ba hôm", moi thứ lại dien ra truóc måt
Phùng, nhumg khi chúứng kiën cånh bạo hành làn thứ
"Sau
hai, Phùng dă
lao dến và đánh cho gã đàn ông "cú nào
ra ci náy", không phäi bång bàn tay của một ngrði
nghe si, mà là của một nguoi lính đā từng chién dấu
dé bão vệ månh đát này. Lúc bãy gið, Phùng muốn
những nguði bị úc hiếp, bão vệ
nguoi phu nữ hàng chài đáy cam chju áy: "Bất luan
trong hoàn cành nào toi cūng không cho phép hán
hành động đế bào vệ
nguoi dàn bà, cho dù dó là vg và tu nguyên
rúc vào trong xó bäi xe tăng kin đáo cho hán đánh"'. Su
düng cam và kiên quyét cūng nhu cách nguoi linh
năm xua đã xå thân minh đế bão vệ dân tộc. Néu nhu
canh tuong nguði chóng dánh vo "ba ngày một trân
nhe, näm ngày một trân nang" là bi kich của vg chóng
dánh mot
trong cuoc sóng hôn nhân thi đáng so hon, khûng
khiép hon chính là bi kich cha - con, cái bi kich đây
dau đón đä khiến nguoi đàn bà nhăn nhục ay phâi
bât khóc, đó chính là cành đúa con trai
giau "trong cap quân dii"' một con dao găm sáng lóa
guc ngâ và
sàng chóng trå vói cha minh và bảo vệ mę.
Truoc những nghịch li đau đón, Phùng đã có nhận
dé săn
thic sâu săc vé hiện thục cuộc đôi cay đáng. Dù là
mot nguoi nghệ si nhiép änh, một nguoi lính hay
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
237
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
chinh là một nguði hùng hão hiep, Phung cng dã dat
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cuộc
doi lên trên nghệ thuật vå nhận ra: Cái dep
không bao gio là đạo đúc. Phía sau vë dep hào
nhoáng là những góc khuat u uän phía sau, khó có
thé giäi bày. Từ trong sâu thăm, Phùng luôn muón
bão ve cái thiện, xóa bö su bát công, tàn nhăn trên
coi doi này.
Hai phát hiện trên bò bien của nghệ si nhiếp ành
Phùng dã tạo ra hai búc tranh tuong phàn, ánh hông
nhoa mo của búc ânh chiéc thuyėn ngoâi xa lại cất
giu phía sau nó một bi kịch đen tói, đây xám xit của
cuộc doi. Su "hài hòa và dep" trong khung cånh ban
dáu duói góc nhin đon giàn của Phùng dã bị láp
day
boi những nghịch li và võ lë sau đó. Cùng một đoi
tuong quan sát nhung khi ô hai cy li và góc nhin khác
nhau, ngui nghệ sï đä rút ra đuoc những chân li vě
cách nhin đði sóng, vé mói quan hê giữa nghệ thuật
và con nguoi, giữa nghệ
thuật và đôi sóng. Nghê
thuat giong nhu "chiec guong thán trong truyên co
tich, nhin vào nó ta không thấy chinh minh mà chot
thay mot khoûnh khác ta chång khi nào đat tói, phóng
tói, bay tói dugc. Và chi có tâm hón dang thón thúec'
Loi phát biéu của nhà văn Aleksandr Solzhenitsyn
trong buói diên tiừ khi öng nhận giäi Nobel van
chuong (1970) vé Giá trị của nghe thuât nhu dang
dành cho tat cå những ngudi nghệ sī trên thě giói, o
A
uen.bang
n wan
Phuóng Thio Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
m
thuat. Cô lë,
vuc của nghe
trong khoânh
Phùng đã say sua và
hon mình thón thuc,
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
trong "chiec guong thán" của chinh
m
cán hoàn toan
tin
đôi mal mai không phäi cố tich,
ninh. Nhung cuộc
dung nhung nghịch li và mâu
doi luôn chua
nuu truoc mat ta mang theo nó
hięn
dep
cái
thuăn,
C
máu thâm läng. Từ truóc
ri
vét thuong dâi
quan diêm "nghe thuât vi
1am,
tháng
mang
Cách
đang
At
"nghę thuat vi nghệ thuat" luôn đuoc
và
sinh"
nhan
luân. Trong
nhâ tho quan tam và bån
oác nhà văn,
sarng", nha ván hiện thuc xuất såc
truyên ngån "Trang
"Ngne thugt Rnong cán phài là ánh
Nam Cao da viet:
không nên là ánh trăng lta doi, nghê
dói,
lhta
träng
kia thoát ra tiù nhūng
dep luôn cân gån bó
tiừng månh đôi, tùng số phân.
vói cuộc đoi, gån với
nhiếp ånh Phùng côn
phát hiên trên bờ biên của
tiêng dau khő
thuat chi có thé là
thuật, cái
kiep lâm than'". Nghệ
Hai
sú mênh
những thông diệp sâu săc trong
hết, nguoi nghệ sī là những
của nguoi nghệ si. Hon ai
đep đến với cuộc đôi,
nguoi phát hiện và mang cái
săc muôn mâu,
làm cho cuộc sống càng thêm muôn
nguoi nghệ sī phäi
trong ngán và dep đë. Ðóng thôi,
cách nhìn nhận, phát
luon tinh táo và sâu såc trong
cuộc song de góp
hiện những góc khuất tăm toi của
bàn thân và
phän cai tạo cái xáu, cái ác, hoàn thiện
cán nhin sâu vào
Cuoc sóng ting ngày. Nguoi nghệ sī
thay và thau hiéu
nien thųrc, vào cái đep dê nhin
mang den
239
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
nhung vết thuong đang ri máu ây. Chi có nhu thé
nghệ thuật mói còn lai mäi vói muôn kiép nhân sinh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Nhung quan diếm vể nghệ thuật và cuộc đoi qua
những nghịch lí và vð lë của nghệ si Phùng dã dua
nghệ thuật vuon tói một chiéu sâu nhân bàn, xuát
phát từ những vấn đê trong cuộc sóng của con nguoi
và vi con nguði. Ðôi sőng thật su của những nguoi lao
dộng nghèo, của gia đinh nguoi đàn bà hàng chài
dang "ngói im phàng phác nhu tugng" trên chiée
thuyên ngoài xa kia đã căt giáu những con bão lòng
oái oăm và dau khố, khiến nghệ si Phùng võ lë và có
nhiều chiêm nghiệm sâu săc vé mói quan hệ giïa
nghệ thuật và cuộc đoi.
2.3.
Phát hiện ở Toà án huyên.
Trong câu chuyện của nguoi dàn bà ở Tòa án huyên,
nghe si nhiep ånh Phùng và chánh án Ðáu đã có
nhung nhận thức sâu sác, những vo lë và thấu hiếu
truóc nghich li cuôc đoi đang hién hiện truóc mát.
Cau chuyên của nguði đàn bà hàng chài cüng mð ra
chieu sâu triét li cho tác phám, khien mõi nhân vât
deu tu nhin lai cách sống, cách nghí và cách đói mat,
cách nhin nhận vê hiện thục cuộc đoi. Ðng truóc
cánh bạo luc gia đinh dang gieo råc nõi đau đón
lên
thän thế và tinh thán của nguoi phụ nūt, dúng truöc
s méo mó và đau thuong trong tâm hôn mông manh
Nang
wan
eN
n
huóng
Thúuo
Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
240
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC
LINH
đúa trê vô tội, bat ki nguoi từ té nào cũng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dêu muốn bi kịch
dung lai, cham dút một cách triệt
dé. Phùng và Ðáu - không ngoai lệ. Một nguði nghệ sī
nhiép ânh yêu cái dęp "toàn bich", một nguöi lính đã
tiừng muoi năm cám súng chiën đău đé giäi phóng
månh dát này càng mong muốn có thế góp phán giäi
thoát cho nguoi dàn bà khốn khố kia. Phùng và Dáu
deu là những nguôi luôn theo đuoi công bäng và
của những
vói tam lòng nhân hậu và thành tâm giúp đo,
ho deu muón nguoi dàn bà hàng chài có thế thoát
khoi vòng vây của lão đàn ông đáng so. Truóc cái xau,
cái ác, truóc van nan bạo luc gia đinh diën ra truóc
mát, ho mong nguôi đàn bà có thé lya chọn cho minh
một cách dút khoát rõ ràng, dó là li hôn. Thé nhung
cuộc đoi không chi có hai gam màu là tráng và đen,
những góc khuất muôn màu cûa cuộc đôi luôn khiến
ta không the giäi quyét triệt dế nhüng khố sð và bi
kich. Lòng tot của Phùng và Ðáu đä bị khuóc tiừ một
cách gon ghë và day dút, nguôi đàn bà "cháp tay vái
lia lia', vùa ngâp ngüng so sêt vì dièu minh săp nói
ra, vira dúut khoát nhu thể đó là quyét định chåc nich
và dinh ninh của chị từ truóe đến nay: "Con lay quý
chân ly,
toa.. Quý tòa båt tội con cūng dugc, phạt tù con cùng
dugc, đùng bât con bô nó.". Nghich li tró trêu càng
dugc dấy lên đến tân cùng, khi nguoi chju khón kho
lai không thiết tha su giäi thoát; khi nguôi cân giúp
do lai sån sàng chói từ su giúp đö. Nguoi đàn bà hàng
chài không hê muón tiừ bô gâ chông vū phu và tàn
241
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vO
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
PHAM TRUC LINH
nhan. Ðièu chị so nhất không phài là những trận dön
roi, không phâi những hinh phạt của pháp luật, thâm
chi, chị châp nhận hinh phạt cao nhât là di tù đé
dánh dói cho lya chọn khöng li hón. Nguði đàän bà
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dói nghèo và bạo luc áy,la
khon khố bị cam tù
trong
thay, lai chọn di tiếp vói nöi khőn cung. Thăm sâu
trong quyét dinh đó là nhūng khuất tất nào - Phùng
và Dáu deu băn khoăn không tài nào hiếu đugc.
Anh không tài nào hiéu đuoc cuộc søng của một
nguoi đàn bà hàng chài trên một con thuyén không
có dàn ông. Anh không thé nào hinh dung dugc hon
muoi đúa trê néu không có cha chăm sóc thi
một
minh nguoi mę së gánh vác nhu thế não. Phung
không hiếu đugc vị xuong rông luộc chấm muói, con
gian dừ những ngày biến dộng... Phùng càng không
hiếu những nõi niêm riêng của ngudi phụ nữ cán có
mot bò vai dé các con minh yên øn qua ngày tháng
dé chúng có đáy đù cha mę, tron vęn một gia dinh.
Phùng và Dâu chi nhin ra dugc một khía cạnh trong
tong thé búc tranh đoi sóng của nguoi đàn bà hàng
chài. Và, nguoi đàn áy vói những cù chi và dáng diệu
khác hàn ban đáu, khi "dang ngói cúi xuóng, nguöi
dàn bà bớng ngáng lên', dua cái nhin thàng vão Phung
và Du, nói ra lôi tháu hiéu và càm thông đến tuöng
tan bång một giong khăn thiét: "Lòng các chíú tót,
nhung các chú đâu có phäi là nguoi làm än... cho nën
hunBnhong
waN
Sáoh
thuóng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Phuo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
hiéu dugc cái việc của cáác ngudi làm
an lam lū, khó nhọ..". Trong phút choc, nguoi đàn bà
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
"vàn là mot ngudi dàn bà lúng túng, day so sệt", khi
các
chú dâu có
Ðáu lăng nghe, chị dä ké lại cuộc đôi
minh, noi hét những chất chira khố sô, những li do
khien chị không thé đi tim su giäi thoát cho cânh ngô
cùa minh. Cái nghèo, cấi đói văn deo bám gia dinh
duoc Phùng và
một câch dai dăng, chị không thế chọn
vi bàn thân mà bò mặc đàn con tho dại, vì hon ai hết,
nhng dúta tre ấy cân duçc lón lên trong mot gia dinh
tron ven, có "cái än cái mặc" từng ngày. Trong những
nghich li éo le cûa cuộc đoi dā tôn tai một nghich li
mang ten cam chju va chap nhän. Cuộc trò chuyën
giïa một nguoi phụ nữ lao dộng nghèo, it học, lúng
túng, so sêt nhung thấu hiếu lë đöi và hai nguoi đàn
ông có học thức, có vi thế và chúc vụ cao nhung còn
nhin nhận cuộc đoi thyc đon giàn và ngây tho là su
dói lâp đã gii gám nhiėu thông diệp sâu såc. Những
löi khuyên bát nguón tiừ lý thuyét, những triết li dep
de nhung phi thục tế đä không thể giúp cho nguoi
dàn bà nhọc nhàn ay.
ngurói dan bå
chuyên của nguoi đàn bà hàng chài đä làm võ lë
nhieu dieu trong cách nhin nhận của Phùng và Ðau.
Câu
Vói Ðau, anh là một chánh án săn sàng bảo vệ công li,
co gáng
tim ra su giäi thoát cho cuộc sóng khó so
cua nhân dân,
nhung anh chua di sâu vào từng ngö
Thudn
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
243
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
PHAM TRUC LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
khuat, tung khía cạnh đé.
ngách, tung góc
co thé bảo vê con
nguoi,
Du luát phap
ra giäi phap.
di sau váo đôi soóna
phai
phap
nhung luât
và tim ra hur
hoàn cánh cụ thé
Da
hiếu từng
VOi ngnę Si nhiép ånh Phung,
nhat.
hop
phù
quyét
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nghę si chân chinh dã mạnh dan
anh là một ngroi
châi, săn säng
vệ nguői dan ba hang
u
xông ra båo
vu phu, khong ngai ngån haye
óng
đàn
vát với gã
minh
đa tųr nhąn ra Sr don giän của
The nhung, anh
Trong dói sống luôn luön tn
cuộc
khi nhin nhân
khién ta bát ite
nghịch li, nhung trai khoáy
nhung
tai
cháp nhận nŐ. Du đó là nõi đau,
nhung buộc phâi
thuong lạnh lùng ri máu, thi con
kho so, là những vët
những li
những hoàn cánh riêng,
nguoi van luôn có
minh.
hóa cho những lặng im của
do riêng đé hop lí
dôi
cuộc
muôn vàn manh ghép
Có lë, dó là điéu ma
oti
d
s.
di.
l
ngoài kia đéu đang phäi
đoi mặt vàtrăn trô.
nghệ si Phùng
Nhung chiêm nghiệm cûa
bien.
khi đúng truóc trân bão
2.4.
nhu
buón
với lá cây, rói
"Mot mai thúc dây chuyên trò
trong
lên
nhu khë vang
Trinh
nhąc
Tiếng
rát
mae
bay..."
la
cûa māt
ånh
hinh
Những
su.
Phung
tung loi Phùng tâm
măt
ràng truóc
giong tő văn hiện ra rất rõ
nam ug
ao la "vu dám thuyén trong vụ bàc
ngang trên marb
"tung tang mây đen xép ngốn
va
nwan
Sáoh
2huóns Taie
, dol
A
a
den
244
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
VO
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dâu gão thét, sóng bạc đáu ngoài
con len cao nhu nhung ngon núi tuyet
cia lach noi
con là tiếng "gió rú ào ào chung quanh
trang", dó
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
chiéc xe Reo, "xoong com đā sống nhăn" của ông lão
ngom,
và biên bat
tràng..Su dừ dội và khäc nghiệt của thiên nhiên
chua bao gið ngung "làm minh làm may" với con
ngroi. Dúng truóc biến cà bao la sóng gió, nguoi ta
van chi là những sinh linh nhô bé vói một cuộc đoi
hitu han. Tu một nguröi nghệ sī hân hoan khi chúng
kién cái dep mo màng huyén åo noi dây, từ một nguoi
nghe si biêt läng nghe và båt đau nhin nhân, hiéu
thấu những nõi khố khó tö bày của nguoi đàn bà
hang châi, khi chúng kiến trân bão bién đang dến
gán, Phùng càng lo lång và trăn tro nhiêu hon vê só
phan và cuộc đoi của mõi nguôoi trên the gian này.
Những chiêm nghiệm của một nguoi nghệ sī đä từng
vi cái dep mà quên mát nhân sinh lại tro nên thâm
són
đáng quý và xót xa. Hinh ånh
mýt chiéc thuyén vó bè dang dậu" và "chóng choi vói
sóng gió giüa phá" khiến nguôi ta phâi thốn thức vi lo
tram và sâu såc dến
au, vi
nhứng du cam khõng lánh.
cüng mông manh và bé nhò nhu một đöi
xanh biéc hét xuân xanh rói úa tàn theo chu ki của
Con nguoi
lá,
st sóng, roi rung truóc con gió bão lạnh lùng. Truóc
cái dep,
ta có thể quên đi su tôn tai của cái xấu, cái
ac dé
chi tin rång cái dep cūng chinh la cai thięn.
luen
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
245
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
của thia nhiên
sU gao thét
truoc
dúng
Nhung
moi bi kịch của.con nguoi di
xäu,
trong
cả cái
nên nhá
doi, tát
trø
deu
ruoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
thuðng nhat
ay.
sóng
giữ
lóng
läy sinhmênh,
döi
nguoi chi dong
con
e
thiên tai,
xác? Con đau
thë
ve
dau
noi
net
xét
a
dâu nhung
sâu
ra
tān
nhan
trone
cau
sân si? Phung
g
han thù
thë nào là nöi n
gið cac chú biët nhu
bao
noi "chua
chiëc thuyén khôna oi
ba tren mgt
dan
nauoi
vå của
co Rna bien dong sóng gió"cia
ông..." "cung
din
niéu,
bao nhiêu su tháu hid
la
chai
hảng
bà
ngroi dàn
tan và cháp nhân la
tudng
doi,
cuộc
ra
từng träi trong
nhân
thöi
dóng
cüng
mat. Phung
doi đuoc đói nay khöng thé có một vë den
cuộc
trên
thue
vân luôn kiếm tim
nghệ
si
nguði
bich"
nhu
toàn
"thuc
lå māy đen bão tó, sâu
Dång sau ánh suong mai hóng
ngoai xa la cuộc sõng oái oäm,
thuyén
chiec
trong
lao dộng dang
trác tro, khuat tất của những nguði
bão to, họ
ngày dêm chông choi và muu sinh. Trong
can cùng nhau chông đo, cùng nhau tón tai, cùng
đā xay ra
nhau vugt qua, dáu trăm ngàn cay đäng
xàc
truóc dó, dău bao nhiêu noi đau đă tôn tại noi
"churyén
thit. Nõi buôn giữa kiếp nhân sinh văn luôn
si
tro" với con nguði nhu thế, đặc biệt là nguoi nghę
song va so
vé s bat lục của nghệ thuât truóc đôi
phân con nguði.
enhang
Bnwan
Gng
Thuc Sách
246
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
thúc trong tác pham "Chiec thuyên
ngoài xa" dã giúp nhà vàn güi gám những thông diêp
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
sâu såc vê cach nhin cuộc sóng, vé trách nhiệm của
nguoi nghệ si trong mói quan hệ với nghệ thuật và
con nguoi. Trong số tay của Nguyěn Minh Châu, ông
ting viet: "Möi nhà văn gån chật với sõ phạn dân tộc
và dat muóc minh - nhu cat dg cua nguoi mę quan
Tinh huong nhận
minh dúa trë. Và hinh nhu con hon thêế nūa.
Ngudi nghe si là một dúa con cùa dät nuóc mà chi nó
moi có thé giao càm hët nhing cái vnui buón và nhoc
quanh
nhûng dièu mà nguði mę
những phát hiện cûa nghệ
si Phùng và su võ lë cûa anh tù những nghịch li trong
doi sóng, ta càng trân trong tám lòng nhân dạo và sy
thau hieu, xôt xa của nhâ vän dánh cho con nguoi
trong cuộc sóng muu sinh, trong hành trinh kiếm tim
hanh phúc. Khi dất nuóc đä nguôi yên bóng giãc
ngoai xām thi một loại giac khác đã xâm chiém cuộc
sóng của con nguoi lao động. Ðó là đói nghèo và
nhung he luy mà nó gieo rác vào cuộc sóng con
nguoi. Cái dói, cái nghèo làm cho ngudi đàn ông hàng
chài thêm phän uất và chán chuòng vói cuộc đôi. Cái
doi, cái nghèo làm cho nguoi đàn bà hàng chài chap
nhan dau dón và cam chju nhan nhục dé sóng vi con.
Cái dói, cái nghèo khiến cho bao nhiêu gia đinh hàng
chai ngoäi kia phäi sőng chật hęp, tù túng và chąy ăn
ting bữa. Su đoi lập giữa cái đep "toàn bich" của
nhdn cùa ngudi mę - cà
khong bao gið nói ra". Qua
ngoai cånh
vói hiện thục tàn nhăn của cuộc sőng đã
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc 247
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
PHAM TRUC LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
mang dến nhiêu thông diệp giá tri: Không phåi ban
gio cái dep ô bên ngoài må ta nhin thây cüng thóng
nhát và thế hiện ban chât thật bên trong nó. Chát
chúa phía sau cái đep có the là cái xáu, cái ác, có thé
là những nöi khố xám xit và den tői må con nguòi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
phài chju đung. Vây nên, dù là Phùng hay bát cứ môt
nguoi nghê sī nào đêu phâi nhin nhận cái dep và
cuộc sóng một cách đa chiêu, thấu thị từ nhiéu góc
do; biët läng nghe, căm thông và chia sê truóc khi vộj
vàng dánh giá một cách phiến diện, dë dāi bàng cám
tinh. Dó là cách nhin nhận và tiep cận moi ván để
song và
trong nghệ thuật. Song song voi
trong cuộc
việc nhin nhận cuộc sóng đa chieu là hành động dé
thay dói cuộc sống, làm cho nó ngày càng tőt dep
hon. Nhung hành động của ta không nên chi đon
gian là hành động nứa vôi từ lòng tőt giän đon, ta cán
hiếu thâu ki luõng truóc moi ván dé
de tim ra cội nguôn của ván đê, có cho minh nhing
phuong pháp giai quyét đúng đan và phù hop. Trong
những cănh đoi éo le, tăm tői, ta cán có những giai
pháp thiet thuc dé giúp đô ho, giúp đõ toàn xā hội dé
nang cao chât luong cuộc sóng một cách hiệu quà và
tot dep hon.
có su quan sát và
Dóng thoi, qua nhūng vð lë của Phùng, ta nhận ra
rang nghệ thuğt dich thre vå hiện thục đôi söng phäi
luôn di cùng vói nhau. Nghê thuât tôn vinh cái dep va
n wan
huóng Thio Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
248
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ngmg tim kiếm câu trå loi
Qua dó, vai trò của sú
nhán ánh doi sóng, không
cho một cuộc song tớt dep.
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nguöi
nghệ sï chính là khám phá và sáng
tao ra cái dęp; sé chia tâm lòng nhân ái, yêu thuong
và vị tha đế tháu hiéu con nguoi; dänh riêng một noi
niem trăn tro cho số phận con nguôi dế mạnh më
boc tran, lột tå su thật trán trui cûa doi sóng, đat ra
câu hoi và di tìm câu trå loi cho những mäng khuat
goc cua doi sóng, lay dến tận cùng những
noi khuất
láp toi tăm nhất đé tim ra hạt ngoc quý ấn sâu bên
trong tâm hón mõi con nguôi nghèo khố, bất hạnh,
boi "Vän hoc không phâi chi là chuyên văn chuong mà
thuc chat là chuyện doi" (Tô Hüu), nguoi nghệ si "có
the giao cam hét nhûng cái vui buôn và nhoc nhàn"
của con nguoi trong "chuyên đoi" áy. Tác phám văn
học chi thuc su có gia
tri khi nó lën tiéng vi con
nguoi, bão vệ và ca ngoi con nguoi, đau tranh chống
lai những cái xau, cái ác, cái tiêu cuc de cuộc sống
con ngudi ngày đugc tőt dep và hạnh phúc. Với
"Chiec thuyên ngoài xa", niém tin vé súc manh tiém
tàng của con nguoi noi nhà văn nhu những đoá hoa
dã và dang moc trên månh đất khô càn của hiện thyc
khác nghiệt, tòa ra nhung điêu diệu ki, ngát thom thú
hurong cua yêu thuong, của trân
trong và tháu hiếu.
mênh của
Cuoi cung.
249
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
vo
PHAM TRUC LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
lich năm āy mà mäi mäü v
cua toi van con duge treo d nhiéu
sau, tam ành chup
noi, nhat là trong các gia dinh sånh nghệ thuat. Quái
"Không
nhng trong
bộ
nnng mo lan ngäm kj, toi
la, tuy là änh den
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
trang9
van thay hiện lën cai mau höng hóng cua ành suong
mai lúc bay gid toi nhin thây tù bāi xe tăng hông, và
néu nhin lâu hon, bao gið töi cüng tháy nguời dàn bà
ra khôi tâm änh, dó là một ngui dàn bà
vùng bien cao lón với nhûng duong nét thô kech tám
ay dang buóc
lung áo bac phēch có miëng vá, nua thân duói uót
süng khuon mat ro dä nhot trång vi kéo luói suót dêm.
Mu buóc nhūng buóc chậm răi, bàn chân dậm trên
mat dát chác chån, hòa làn trong dám dông'"
Phùng dã "thu vão chiếc Pratica cái khoänh khác hạnh
phúc tràn ngåp tâm hôn minh", luu giữ những thuðe
hinh tuyêt dep của ngoai cành, lăng lặng gi vào dó
một nói niém xôt xa cho những kiép nguoi lám lüi,
khố đau. Những vð lë từ nghịch li dä làm nên một
nguoi nghệ si nhiếp ânh sâu sác và timg träi, dé rói
trong bức ành mà anh luu giữ noi góc tudng cia
nhung gia đinh sänh nghệ thuật āy, la thay, lai có thiu
màu của chò mong
kugen ang
nwan
Sách
huong
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
25
Thuo
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dàn
bà häng chai [Khóa
Nguoi
va Luyện đe].
thuc
Kien
sâu
học Vän
Chuy
e
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Tó Huu da tung nói: "Cuộc đoi là noi
cua văn học", mõi tác
cüng là noi di tói
phát,
xuát
chân chinh deu vi cuộc dói mà sinh ra,
ho
văn
phám
tyue xay dng nên nhữngthành
ma
tiep
doi
cvi cuộc
mói con nguoi. Ðé làm
vững chăc cho tam hon
iy
đúng trong
AtGc dieu đó, nguði nghệ sí cân phái biét
mo hôn ra đdón lāy tat cá những rung động
khó,
lao
những cânh cứa rộng mở của
của cuộc đời. Trong
gap niem thau hieu của nhà văn
tâm hón, ta bat
láy tat cå những
Nguyěn Minh Châu, ông đä đón
qua tác pham "Chiec
thanh âm của cuộc sống thông
sâu såc về
thuyên ngoài xa', truyén gứi bao giá tri
cây bút tinh anh,
cuộc doi và nghệ thuật. Là một
thôi kì đôi
nguoi mo đuong cho văn học Việt Nam
công quan
moi, Nguyěn Minh Châu đā thế hiện thành
nhân vật nguði
niệm văn chuong cûa minh thông qua
lên từ
dän bà làng chài. Vë dep của tác phám hiện
ay đã
biệt
đặc
bà
đàn
nhieu yếu tő nhung có lë, nguoi
mói nguói
de lai những an tuong khó phai trong lòng
nhà tho
doc hôm nay.
dâu tien
tác vào năm 1983 và xuát hiện lân
ngoan
thuyên
"Chiec
Ong tap "Bén quê", truyện ngắn
Dugc sáng
251
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
VO
PHAM TRUC LINH
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
xa" kể vé hành trinh đặc biệt của nguoi nghệ si nhięp
änh Phùng khi anh dên một vüng biên de tim kiém v
luu giù một khoânh khàc đep cho bộ lịch cuối nám,
Sau gån một
tuản "phuc kich", cuoi cùng
anh cüng
tim tháy một cành đất trôi cho: "Truóc mát toi là mt
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
biuc tranh muc tàu của danh họa thði có". Nhung via
nhu phát hiện một chân lý của sr hoàn thiện, khám
phá tháy khoänh khåc trong ngán của tâm hón thi
bat ngò anh nhin tháy cành bạo luc của một gia dinh
mà trung tâm chính là su nhan nhục và cam chju của
nguoi dàn bà hàng chài. Thông qua tinh huóng nhan
thúc và những phát hiện của nhiếp ánh Phung, ngroi
đàn bà hàng chài hiện lên vói những khố dau, bi kich
khuát láp trong tâm hón, trong tnh
cách đáng trân trong.
và những vë đep
Hien lên toàn thiên truyện là một ngudi đàn bà vó
danh, bôi xuyên suöt tác phám, tác già chi ding
những từ phiếm đinh "nguoi đàn bà", "mu', "ch; ta' dể
goi tên nhân vật nü của minh. Nguoi dàån bà háng
chài cüng nhu những nguoi phy nữ khác trên vùng
bien này - dêu nhô bé, đói nghèo và mang một só
phan ngang trái. Cách goi nhân vật nhu thế chinh
mot dung ý sâu såc của nhà văn, bôi số phậân cia
i
nguoi đàn bà hàng chài cūng chính là một sö phận
dai diện, hoàn cành của chị chính là một trong vôvàn
hoàn cành tuong tụ dang dien ra ở ngoài kia.
,nand
nwan
uong
Thuo Sách
252
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
/www.facebook.com/groups/thanhvienkh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
trong nhung dudng nét miêu tå đáu tiên về
dáng vë của nguoi đàn bà hàng chài, nhà
ngoai hinh,https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vän dã tò bày nói xót xa, thuong câm cho số phận bất
Ngay
Ngròi phụ nữ áy hiện lên qua góc nhin
vât Phùng với ngoai hinh chất chúa vë mêt
hanh của chi,.
cúa
nhân
nhoi và dáng vè cam chju: "Nguoi dàn bà trac ngoài
bon muoi, một thân hình quen thuộc cùa dàn bà vùng
bién, cao lón vói nhüng duong nét thô kech. Mu ro
mat.
huói,
Khuon mặt mêt möi sau một dêm thitc trång kéo
tái ngát và duong nhu đang buon ngü'". Sy mêt
một nguoi lao động lam lū, tát bât với cuộc
sóng muu sinh hiện rô qua khuôn mặt của chị. Söng
trên thuyén và thuòng xuyên kéo lrői vào ban đêm,
nguoi phu nữt áy đã dân can kiệt vé súc khòe thế chất
lăn tinh thân. Những nhéch nhác, thåm hại của nhọc
nhàn vát vå dđã hiện rö trên tám lung áo bạc phéch,
rách ruoi và uót süng. Những hinh änh ay khiến
nguoi đoc hinh dung đugc nõi bát hạnh đâu tiên
nhoài của
trong cuộe dói nguöi đàn bå hàng chai - một bông
hoa nhung không thể chăm sóc đuoc såc huong, một
động nghèo khô luôn vật lộn với tùng
miéng ån mói ngây.
nguoi lao
một vét thuong ri máu
äam thám
và lặng lë, vëét thuong cûa nguði đàn bà
häng chài chiính là ső phận bát hạnh, éo le của chi, vi
Trong mði cuộc đoi đêu có
heon
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc 253
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
vO
chi con là một nạn nhân của cái đói, cüa cái nghèo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
và bao luc gia đînh. Néu nhu sụ tăm tối trong "Vo
nhat" của Kim Lân lå su thiêu thôn vé miéng ăn trong
một nạn dói khùng khiệp mâ dát nuőe ta phái gánh
chju, thi ô "Chiéc thuyén ngoài xa" - tuy đát nuóc ta
dã giäi phóng khôi xiêng xích nô lê, bóc lột và áp bức,
nhung cuộc sóng của nguôi nông dân, cái đói nghèo
ván chua tan biến di mà văn hiện hữu, văn tón tại
trong mói căn bêp nhò noi gia đinh nguoi dån bà
hàng chài. Muoi một lân vuot quý môn quan, không
chi phäi đoi diện vói van đė vê súc khôe, vê co thể
xuong doc, chị còn mang theo gánh nang dói - no
moi ngày cho một gia đinh đông đúc hon chuc đứa
con, su thieu thốn về miếng ăn đä khiến cho cái khố
cüa chị ngày càng thêm chông chất. Trên chiéc
thuyen nho lênh đênh, cà gia dinh nguoi dàn bà hàng
chai chen chúe nhau må sóng, khöng gian chật hep,
tù túng nhu bóp nghet láy từmg khoành khác sum
hop, đam aăm của một gia đinh. Trong khoang không
gian ngot ngat it öi không khí ay là tiëng la khóc,
tieng i di của trè con, tiêng thð dai mệt mði của
nhung nguoi lón phäi dong dém miéng àn từng ngāy.
Những ngày biến động, vo chông cùng trên duói
chuc đua con phâi ån xuong róng cham muoi leo lät
gua ngay. Dó lå một món ăn không dě dàng khi cho
vào bung, một món ån tạm bø khi con nguoi ta roi
vao cănh dói nghèo cùng cuc.
Xuong róng luộc châm
uenhang
nwdn
huOng Taúo Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
254
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vö
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhu bát "chè khoán" üi an cûa bà cu Tú trong
Vo nhat" - chung deu la nhûng món khó án, những
món an cúu
vót sųr tôn tại của con nguoi trong hoàn
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
canh nghèo đói lúc bay giò. Tát cà những tăm tői bát
muói
dôn nén nguoi đàn bà hàng chài vào góc
tuong tăm tői của bë tăc, khốn khó, nhung đieu khiến
chi vun vo hoàn toàn lai chính là nõi đau bị chông
hanh áy đã
thuong tiec. Chua chát và nhuc nhā,
dau don va e che hiện ra trong tiừng dang hinh, cừ chi
cua chi: "Nguoi đàn bà dúung lai, nguóc måt nhin ra
ngodi mat phá nuóc chô chiéc thuyén đau một thoáng,
roi dua một cánh tay lêm có lë đinh gai hay sủa lại mái
tóc nhung rói lai buóng thöng xuống, dua cûp mat
nhin xuóng chân". Trong tâm thúc nguoi dàn bà, một
thoáng quay nhin về chiec thuyèn áy chính là một
chuoi súrc manh và nghị lyc mà chị đâ cố tạo cho
minh, chị nhin vé chiéc thuyèn - noi đàn con tho
dang cho doi chị vé dang tay ôm láy, noi hoi am văn
con dong lai trên guong mặt của những đứa trë tho
ngây, vô tội. Bao ngày tháng chju dụmg nhûng trận
don "ba ngày một trân nhę, näm ngay một trân năng,
ngroi đàn bà không tránh khôi câm giác đau đón, so
hai và nặng nè ám ånh, nhung rôi, cuộc đời có cho
phép chi thôi chju đụng? Không! Cuộc đoi văn cú
thé, chúng kiến những đòn roi quật mạnh lên da thit
một nguði phų nữ - một cách tän bạo lanh lùng
Khoänh khăc nguði đàn bà dua cánh tay lên dinh găi
hay sita lgi
mái tóc nhu thế chị đã bat giác muốn nghí
bao
hành không
heeny
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
255
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
vo
dến bàn thán minh một chút. Ðā bao läu rói guong
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhot nhat áy có súc sóng, có nu cuôi? Ðä bao lâu
mat
roi mái tóc ay đuge khô ráo và gon gång một búi? Có
le, đä rát lâu rôi! Thếrói trong giäy phút, cánh tay chị
"lai buong thong xuóng" nhu ánh nén chua kip to rang
dã tát ngóm trong con gió rét buót da. Chị cüi đàu,
nhin xuống chân đây mêt môi, nhin xuống dể tiếp
tyc nhăn nhin, dể tiếp tuc cam chju nõi dau.
Câi giong "rên ri, dau dón" của nguði chông dâu áp
tay goi dang cám chiếc thát lung "quat tói táp vào
lung" minh khien trái tim nguði đàn bà nhu võ vun.
Ting câu nói "Mày chet di cho ông nho. Chúng mày
chet het di cho ông nhd!" xua tan di những ân tinh
tudi dep ma lë ra - ngröi vo tán tão hi sinh đó phäi
nhận duoc. Giữa một khung cânh đuoc cho ràng
không còn noi nào có thé đep hon áy, nguôi đàn bà bị
chong minh đánh tói tap nhung lại thám lậặng chịju
dau đón vói một vë "cam chju dây nhän nhuc, không
he kêu một tiếng, không chông trä, không
tim cách
trón chay". Nhán nhuc là thế, chju dung là thé! Vi
du? Vi dieu gi? Vi bôi nguoi đàn áy cản một gia đînh
tron ven cha mę cho những dúứa con nhô bé. Vi bôi
chị xem việc bị chông dánh là một cách giúp chóng
giam bót phán nào những u uat, áp luc và mêt mõi. Vi
boi chị xem việc chju dung trận năng,
trän nhe ay la
mot nghïa vụ, một bón phận đau khố mà minh phài
CAnEnhang
nwän
Phuóng Taúo Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
256
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
su
phàn xạ cho
thuc hiên tròn vai. Chị dā māt đi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
xác của minh, mát đi ý thức phân
chinh noi dau thể
kháng chong trå
của một con nguði bị thuong.
Tòa án huyện, su khốn khố trong dáng vè của
nguoi đàn bà hàng chài càng làm ta chua xót cho một
kiep nguoi buôn tủi. Truóc những con nguoi tuom
tát, đü dày dang dai diën cho công lý kia, chi vøi dáng
di "mêt moi, chậm chap" càng "lung túng, sg sệt" høn,
tùng su "rón rén" đén ngôi vào mép chiéc ghé và
Khi ô
trong cung cách trå lôi chánh án Eáu đêu chúa dyng
su tu ti, e so cûa nguði dàn bà đáng thuong. Ði qua
nta doi nguoi nhièu phàn đau khố, càng theo năm
tháng, chị càng nhận vé những lði dáng cay từ nguoi
dã chấp nhận cho che minh trong những tháng ngày
tuoi trè ay. Lôi nguyên rủa "Chúng mày chêt di" nhu
tiếng chuông báo động khiến nguoi dàn bà càng mặc
cam, càng sg sêt truóc nõi ám ånh răng su tôn tai của
minh dã đem lại phiềên phúc cho những nguoi xung
Vi thé, nguoi đàn bà vùng biến càng "sg sệt
mà ngay luc mu dung giûa bäi xe tăng cūng không hé
thdy có". Nhung chính tại đây, nguoi đàn bà đã bộc lộ
những ve dep khuát lap trong tâm hôn và tính cách.
Chi dã có su chuyến biến đặc biệt khiến Phủng và
Dau ngõ ngàng và nhận ra nhiêu bài hoc nhận thúc
trong cuộc đoi. Từ việc e dè, so hăi ban dáu khi kinh
can xung hô "Con - quý tòa" đén lúc chị can dåm chia
quanh.
257
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
vo
se suy nghi, quan diem và câu chuyện đði
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dã xung hô là "Chị các chù'". Nhà văn đã
mình, chị
trân trong
-
và
gii
gåm bao tin yêu cho nguõi đan ba khõn khó,
nhan mạnh su thay đói cách xung hô của nguoi đàn
bà dé chị tro thành một "chánh án" trong tòa án cuộc
doi, mang dến những bai học sāu săc cho Phùng và
Dau.
Nguoi dàn bà hàng chài là một nguoi nhân hậu, bao
dung, giàu long vị tha và đúc hi sinh. Chị luôn thấu
hieu, cam thông và xót thuong cho ngroi chông củia
minh. Chát chiu ting trái dáng dế giữ quà ngot cho
con, bi nguröi chóng dáu áp tay gői dánh dâp không
thuong tiéc, vây må chua một lan Phung, Dau hay bát
ki ai trong mõi chúng ta nhin thấy su oán trách, căm
gian hay hậân thù noi chị. Thâm chí, nguoi phụ nữ äy
còn luôn biét on nguöi dán ông đã trð thảnh trų cột
cùng chị chèo lái con thuyén của cuộc sóng cüng
nhu của cuộc đoi này. Cho rång moi lõi lám đéu từ
minh mà ra, chị văn luôn nhin thay hinh ånh một
anh
trai
tinh nhng hiến lành lám" dâu dó
trong bóng dáng dứton của gā dàn ông. Hai lán câu
xin "Quý tòa bát tội con cūng dugc, bo tù con cüng
dugc, nhung diùng bàt con bô
nó" cho thay tăm lòng
bao dung vô bò bến của một
nguòi phụ nữ đ träi qua
moi hi nộ ái ố trên thé gian.
Hon ai hết, chị là nguði
hiếu rõ nguoi chông của
minh nhất, một nguoi dàn
con
cuc
Chuenhang
nwan
hauóng Thie sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
258
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vö
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
tiừ choi đi lính nguy, tiừ chối huóng müi súng
ing dã
nguoc vào To quoc, vào trái tim của những đóng bào
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vàng này; nguði dàn öng dă săn sång cuu
dã châp nhân cuói chị vê làm vo, cho chị có
máu do da
mang,
phận thiêng liêng, một thiên chúc quý giá
khong gi sánh bàng là đugc làm mę, làm nguoi phụ
ni cùa gia dinh. Có lē, chị không thế hiéu hết duge
mot danh
nhu chánh án Dáu, cũng không biét
cách làm ra dugc một tác phâm nghệ thuât nhu
nhiép ånh Phùng, nhung chị có thétháy, có thế hiếu,
có thé biét chàc chàn đugc một diêu rång nguoi đàn
ong ở bên cạnh
chị chua bao gið là nguði xáu hoàn
toàn, chi là cái nghèo đói nhu nhung con đia xáu xí
dã bám riét lây băp chân
ta mà hút máu dến cùng
ve
luật pháp
Vi ap luc, vi khố Sð dôn nén, nguői dán öng ay
moi trở thành một con nguði trô nên thô ló và bạo
luc. Dao vo chông nghin năm không tiéc, nguôi dàn
kiet.
hiện lên với chân dung của nguoi
phy nuvị tha, nhân hậu, giàu đúc hi sinh nhu thě. Chị
cháp nhận chju đụung không phäi bôi vi chị đā hóa đá
tang mà không dau, không tón thuong, không buót
long, chi boi vì chị hiếu cho chông, cho moi khố so
dón nén vào một nguòi đàn ông góng gánh nuôi gia
dinh. Chị lang lë cùng nguoi đàn ông "chuán bi" cho
nhung trân don, chju dđung những trận đòn nhu giúp
chóng trút di, voi đi bao mêt nhoài thống khó. Dông
thoi, điêu dó cũng là su "chuộc lði" vói nguòi chông
khi nguoi dàn bà
luôn cho ràng chính vi chị sinh
bà
hàng chài đă
Thun
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
259
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
TRUC
PHAM
LINH
nhieu con, mậc càm "cai lôi chinh là dám đàn bà
dè nhiéu quá, mà thuyén lai chật" càng khién
thuyénhttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
chị nhan nhuc, vị tha, nhân hậu đën la thuong
Trong tieng "gió rú ào ào" cûa con bäo số 11 đang d6
bo vào vùng biến áy, đung truóc su khốc liêt và tàn
nhan của thiên nhiên, nhiép ånh Phùng dă ngô ra vi
sao nguoi đàn bà hàng chài lại luôn cán có một nguoi
chông, một nguoi đàn ông đế lèo lái cuộc sống cùng
minh. Nguði đàn bà hiéu ràng sau những trân đòn toi
ta và nhán täm áy là tinh nguöi, tinh cha con ván tôn
tai noi đáy lòng gā đàn ông. Chi tiet nguoi chóng
đong ý cùng nguoi đàn bà hàng chài lên bờ đế "trút
gian, dé "quật" những trân đòn cho tháy chính nguoi
đàn ông cüng không hê muốn những dứa con minh
chúng kien. Và, có những lúc, "vo chông con cái
chúng tôi sóng hôa thuận, vui vė" - đó là câu trå lời
vói tât că su bao dung, hi sinh của một nguði vo khi
chị luôn trân trong, chát chiu và góp nhat từng
khoảnh khăc hạnh phúc của gia dình minh. Nét dien
tà "Lan đâu tiên trên khuôn mat xáu xi cùa mu chot
ung sáng Lên nhu một
nụ cuoi" nhu thé đã giäi thich
dugc vi sao nguoi đàn bà lại chon tha thứ, nhăn nhục
và hi sinh. Tám lòng thấu hiếu của một nguoi vo thật
dáng quý nhung cūng chua xót biét nhuong nào!
biang
Chuennwan
Thuóng Thúo
Sách%
260
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
lên noi guong mặt dáy ró sęo áy chính là một về
này:
dep cao quý và thiêng liêng nhät trên cuộc doi
mau https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
đúc hi sinh cao thugng của nguoi
Tinh
Hiên
yeu
mę
t,
thuong con cái hêt mục. Tao ra su đói lâp giữa
một số phận bất hạnh và
một tấm lông nhân hậu, bao dung, thuong con hon
tát cà moi thứ trên đoi noi nguoi đán bà hång chäi,
Nguyěn Minh Châu cũng dóng thoi ngoi ca lòng nhân
ngoai
hinh và nội tâm, giữa
hậu, vi
tha và đúc hi sinh cao quý của những nguöi
thuong con, nguoi đàn bà hàng chài
chấp nhận bị đánh đập, cháp nhận su đói khát, cháp
nhan cái nhuc nhā, và cūng xuat phát tù tinh thuong
con, nguoi dàn bà áy cho rång: "Phài sóng cho con
chit khong phài sóng cho chinh minh nhu ð trên đát
dugc'. Triêt li āy giän dị mà sâu sác. Ðó là một sụ cam
chju nhan nhục nhung cūng thật đáng de chia sė,
cam thông.
Vi so con tốn thuong truóe cânh bạo lyc
gia dinh, chị dă xin chông dua minh lên bo đánh: "sau
này con cái lón lên, tôi mói xin duøc vói läão... dua toi
len bò mà dánh..."; so dua con trai làm điểu gi dại dột
voi bo nó, nguoi đàn bà hàng chài đä phâi căn răng
gii dúa con chị yêu thuong nhat lên bò sőng vói ông
ngoai. Den khi "thàng Phác" chúng kiến cành cha
danh meę, dúa trè āy đã lao dến đánh bő đé cúu mę,
nhiéu lán sau đó, Phác căt săn con dao gåm trong
ngudi dé sän sàng "chiến dãu" vói cha mà bào vệ
mę.
Trong khoành khác nhin thấy đứa con săn sàng dánh
cna minh, chị dau đón
tột cùng, "vta dau dón viua vð
me
Viet Nam. Vi
261
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Vö
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cung xau ho, nhục nhā'. Tiếng goi khân thiết méu
máo "Phác, con oi!" nhu cúa vào trái tim chång chjt
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
của nguði đàn bà thêm ri máu và sâu
vét thuong
hoăm. "Nguoi đàn bà ngói xêp xuong truóc mat thàng
bé, ôm chám läy nó rói lại buông ra, chàp tay vái liy
vai de, roi lại ôm châm lây..", ôm chảm láy tăt cà
đông lyc đé chị nhăn nhịn, cam chju và chap nhận
đau dđón suot bao năm qua. Nhu khoi thûy tinh võ ôa,
"nhu mot viên đạn bán vào nguoi đàn ông và bay giò
dang xuyên qua tâm hôn nguôi đàn bà, làm rò xuóng
nhung dong nuóc măt, nguði đàn bà đã khóc, chị đã
khóc vi thuong xót cho con minh. Vét thuong trên
thân thế không khiến chị roi nuóc măt, lôi nguyén
rủa của ngroi chóng không khiến chi phán uát,
nhung chi duy su bất lyc truóc nõi đau cûa các con
dã khiến chị khóc nghen ngào. Tinh thuong con của
nguoi mę nghèo áy đä løn høn båt cứ thứ gi trên dôi.
Chj dau khi bân thän không thé cho con cái một tuối
tho yên binh và tron vęn, chị đau khi minh không thé
giúp con có dugc một gia đình hanh phúc, đâm ăn,
chị dau khi phâi để các con chúng kiến cânh męe bị
chính cha minh hành hạ nhan tâm, chị đau khi phäi
nhin con minh lón lên trong một môi truong bạo luc
và hinh thành những phan xa, tính cách không tốt
dep. Nhūng dau døn tột cùng của nguði mę làm bật
ra những giot nuóe måt - giot nuóc måt của tinh måu
từ thiêng liêng, cao cå.
uen Mang
wand
n
Thnuóng
Tho Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cà cuộc
doi chị cùng có
nhng lüc hanh phúc, vui vè
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
-vui và hanh phúc nhât chinh là lúc "nhin đàn con
chúng nó dugc àn no", không phäi ån xuong rông luộc
muói qua ngày. Chinh vi thé, chị dùng hết tâm
can để bào vê gia đinh nhô này, bao bọc yêu thuong
dàn con nhð bàng những giot nuóc måt sóm đã khô
càn của minh. Dâu chị có bị đánh, biị biết bao roi đôn
chi cüng cháap nhận, tüi nhục bao nhiėu chị cũng sån
sàng oàn minh đón lấy, chi đé đôi láy một điểu, ràng
con chị văn së có cha, có mę, c cái ăn, có nụ cuoi nö
chám
môi dong đáy vi mặn của gió biën.
Chị cüng nhu bao nguði phụ nữ trong läng chai nay,
cüng nhu bao lóp nguói phụ nữ Việt Nam muôn đoi
nay, luôn hi sinh hết minh đế gîn giữ một giá trị tron
ven của gia đinh, dùng cå linh hôn minh đế bào vệ
một mái nhà vęn nguyên cho con cái. Dó chính là giá
trị thieng liëng må hón bôn nghin nam nay ma nguOi
phų nữ Vięt Nam da luón tran trong, gin giu mai
trên những cánh
muôn đoi.
một nhà văn có tinh yêu thuong sâu năng dői vői
con nguroi và không ngừmg trăn trô vê cuộc sóng con
Là
Minh Châu đã khai thác trọn vęn moi
khía canh
trong tâm hôn của ngudi phụ nữ làng chài.
Không chi nhăn nhịn, chịu đung hay yêu thuong con
cai vô diéu kiện, chị còn là một ngudi phụ nữ timg
nguoi, Nguyěn
ChcdnY
263
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUc LINH
träi, day vị tha, bao dung và tháu hieu lë đoi.
Su thay
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
"chi":
doi ngôi xung đột ngột
tù "con" thành
"Chị cám
Lòng các chú tot, nhung các chú đâu có
phài là nguoi làm àn.. cho nên các chú dâu có hiéu
dugc
việc cùa các nguòi làm än lam li, khó nho."
On các
chú..
ci
đã tiếp tục mð ra một góc nhìn mói vé ngudi đàn bà
này cho cå Ðâu và Phùng. Nguði đàn bà có su tùng
tråi, nhin nhận và thu hiếu lë đði sâu săc, đugc đúc
két từ những dêm thúc kéo luói không ngů, từ nhng
vet dây lumg hàn noi båp tay, noi từng làn da thó thit,
duoc dúc kết từ biet bao nuóc măt hi sinh cho đàn
con nhö. Ngudi đàn bà ay - bàng tát cå s càm thông
và chia së, chị muon giài thích cho Phùng và Ðâu
hieu dugc thế nào là cái khó khän của một con
thuyén thiéu bóng đàn ông. Loi giāi bày thật tinh,
gian dị mà sâu xa áy đã giúp chị duge tháu hiếu - một
phân nào đó trong cách nhin nhậân của Phùng và Ðâu.
Lúc này, cå Phùng và Ðau đêu nhin sâu xa hon, nhin
tháy và hiéu đuçe nhūng khó khän của nguoi lao
dộng nghèo, đậc biệt là ngu dân vùng biến. Su chật
chội của đời sóng trên những chiéc thuyén bé nhô;
sy thiéu thon miëng ăn trong tùng bữa com; su báp
bênh của nghé, của dòi sống khi biến động. Tát că
cuộe sõng của ngu dân đêu dụa vào chiéc thuyên, họ
không thé rði bô công việc muu sinh bõi cái nghèo,
cai doi dang deo bám lây họ møi ngày. Câu höi "V@y
sao khong lén bò mà d" của Ðấu chứng dung bao thiến
Aueniany
nvan
Thuóng Taúo Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
264
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Vö
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
một nguői quà xa rði đoi sống thuc tế của
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
chính sách tőt dep của Nhà nuóc
nhan dân. Những
lúc này dã không thé bao quát và sâu kī vào ting
canh ngo: "Lam nha tren dat ð một chố däu có thé làm
ngày cách mang ve,
dugc cái nghé thuyén huói vó?
cách mang dā câp dât cho nhung chång ai ö, vi không
bo nghe dugc!". Ðó là những vết nút võ mà nhân dân
can
của
T
nuoc ta đã phâi gánh lấy sau chien tranh. Lua
chon giüa việc chju đung những nõi đau xác thit,
những vet thuong lòng ri máu hay su đói khát của
ta, dất
nguði
dân bà hâng chái đdā chon sóng cho
con. Triet
ý cuộc đôi cûa chị, ki thục lại rât don giån:
Phai sóng cho con chú không phäi sóng cho minh".
dàn
con
sinh và thấu hiếu lë đoi ấy đã khiến cho
cau chuyên và
vị thế nhân vật thay dôi hoàn toàn. Từ
mot chánh án nhu Ðâu, từ một nguði chúng kiên nhu
Phung dä trð thành nguoi dugc nghe, duge hiêu,
dugc vo lë vói nhữứng bịch kịch và lë đôi mà truóc đây,
các anh chi nhin thấy bàng cái nhin một chièu đây
giän don. Từ vị thế của một nguoi bị hại đáng thuong,
nguoi phų nữ tro thành một "quan tòa", "quan tòa"
cho chinh cuộc döi minh, một vi "quan toa" cat gur
trái tim nhân hậu và vë đep tâm hôn đăng sau vè
ngoài thô kệch; một vị quan tòa luôn coi tinh yêu
Chinh su hi
sinh, lòng vi tha là lë sông của
cuộc doi minh. Chính nguoi dàn bà lam lū, khố sò áy
là nguroi dã
giúp Phùng và Ðâu võ lë ra nhièu diêu
thuong con và su hi
trong cuộc sông.
heon
265
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
Svetlana Alexievich nữ văn sī doạt giäi Nobel Vän
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
hoc 2015 - "Tuong dài của nói dau và long dūng càm"
tung suy nghiệm: ".. Cuộc doi thuc lúc nao cùng cuon
hút toi nhu thanh nam châm. Nó ám ånh, thôi miên và
toi muon phô bày tất thày trên trang viết". Một nguoi
nghệ sī chân chính së năm båt duge cuộc sống với
tat cà ve xù xi cùa nó, su đa dang của nó, và nhât là
cái lung linh ky ào của nó, nhạy cäm với những dói
thay của con nguoi đế hinh thành câm quan văn học,
dua cuộc sóng vào trang viét thật tyu nhiên và gån güi.
Là mot nhà văn găn bó sâu nặng với nhân dân, đăt
nuóe và dân tộc, Nguyēn Minh Châu dã phân ánh
chân thuc, sâu sác và xúc động vê cânh ngo éo le của
nguoi đàn bà hàng chài - nguôi lao động nghèo trong
thoi ki hậu chien. Ki thục, có những hạnh phúc cũng
nhu chiếc lá roi nhe tênh trên đôi váng, lậng lë tàn
phai. The nhung, giữa những tàn phai của minh trong
nhot nhat vê nhan sác, sụ mệt môi vé súc khòe,
nguoi đàn ay lại dem đến cho nguoi dọc những an
tuong đặc biệt vê một súc mạnh kiên cuong. Hon ai
het, chị là nguôi nhin nhận và thấu hiếu ro ràng nhát
canh ngo và nõi khốcủa minh. Chị biết rö con thuyên
không thé không c sr chèo chóng cua nguoi đàn
ông; chị hiéu rõ vì sao minh bị chông bạo hành tàn
nhán; chị biết rõ chị chju dụng vì diéu gi; vå chi cùng
hieu rång chị không thế chon giäi thoát theo cách li
s
Ausenbang
nwan
uOng
Thto Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
266
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
pHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tù bö, vi đản con đang chờ chị, đói no con
trè dang de dọa nguoi mę nghèo áy. Tôi än tuong vói
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
loi của chị dành cho Phùng và Ðáu:
một câu trå
"Mong các chú lugng tinh cho cái sų lạc hau". Nghía
ràng chị biét rõ quyët dinh của minh dang đi nguoc
vói cách nhin của moi nguoi, chị hiếu ràng moi nguoi
deu xem chị là một nguoi đàn bà ląc
hu, nghèo khố,
lam ld và dáng thuong. Thế nhung chị đã bö qua tất
cà nhüng phán xét và ý kiến của nguôi ngoài cuộc
dành cho minh, chị chảc nich với quyét định o lai,
tham chi, chị còn cảu xin mong duge ð lại bên chông
con. Dó là lya chọn khiến chị đugc üi an, đuoc sống
tron kiép nguoi vói ân tinh mà minh gin git. Dó cūng
là cách mà bao nguôi me Việt Nam đã chon lura đé giü
lay gia dinh, dù
sụ chju dụung này nhiéu phán đã
mang lai toàn cay đắng và xót xa. Bàng bàn linh kiên
cuong của một nguôi
mę, chị nhu sải đôi cánh của
minh dé ôm áp su binh yên cho đàn cho tho. Chị
nhán nại, chju đung, lặng lë mạnh më vuot qua moi
trân đon dé tiếp tuc song và nuôi con. Tinh yêu
thuong gia đinh chính là nguôn súc manh khiến cho
chi mim cuoi khi nhó lại, tin cán bào vệ nó đến cùng.
hon hay
hinh tuong nguoi đàn bà hàng chài cùng tinh
huong nhận thúc sâu sác, "Chiéc thuyên ngoài xa"
da góp phán güi gåm những thông điệp quý giá ve
cuộc doi và nghệ thuật. Cuộc cách mąạng
trong nghệ
thuật và cà trong đôi sóng đêu phäi båt đâu từ su
Qua
267
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo PHAM TRUC LINH
3
thay doi cách nhìn vė hiện thục và quan niêm vê con
và doi sőng. Ðừng xa ngåm, don giàn hóa hay li
nguoi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tuong hóa, läng mạn hóa ding phù suong hóng; hāy
nhin gán, nhin thàng, nhin thật vào hiện thuc. Trong
tác phám này, nghệ si Phùng đã có những cảm nhận
moi më vė chiếc thuyėn ngoài xa, vê câu chuyện
cuộc doi của nguời dàn bà hàng chài. Ta nhận ra,
nguoi nghệ sī chèo lái con thuyên nghệ thuât vua phài
hieu sau sác con thuyën nghệ thuat, viùa phäi nám bát
Tõ nhiung luóng lach, độ nõng sâu ciua bién cà cuðc doi.
Nguoi nghệ sī không chi cán nhin gån, nhin tháng
vào hiện. thục mà con phâi nhin sâu, nhin kī, nhin đa
dien, tong thé. Ban dđàu, khi nghe nguôi đàn bà từ
choi su giúp đõ cüa Phùng và Ðáu, Phùng đã không
the hiéu nói. Ðiéu đó cho tháy su đon giän trong cái
nhin vé cuộc đời và con nguði của anh. Nhung vé sau,
Phùng dã dån hiếu ra những nguyên có sâu xa khién
nguoi phu nữ hàng chài không thể bô chông. Anh
cùng hiéu dugc rång trong cuộc døi này, đdế tón tai,
muu sinh, có những nghich lí mà nguôi ta bát buộc
phåi cháp nhận. Trong quá trinh sáng tạo nghê thuật,
nguoi nghệ sī cán có một täm lòng nhân hậu, vị tha,
nhin nhận hiện thụe và biết suy nghi tháu thi, sāu xa
dé hành đông vi một cuộc sóng tot dep. Thău hiếu và
trän quý, tim kiếm góc ré cho những hi sinh, cam
chju và nhăn nhục đé tim ra phuong huóng giäi quyét
-
upnbnang
nwan
Thuóng Thúo Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
268
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
VO
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
triệt dé chính là sú mênh của mõi nguoi
hành trinh cäi tạo và phát trién cuộc sőng,
dung dán,
tren
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Tai hiện
dáy chân thuc và càm đông vé câu chuyện
cuoc doi cay
dång của nguði dân bà làng chai, nhà
van Nguyěn Minh Châu đā thành công
trong việc tạo
ra mot tinh huống truyện nhận thúc sâu såc cùng
ngon ngừ
dãc
giàn dị, khai thác tâm lí nhân vật vô cùng
såc và söng động. "Chiec thuyên ngoài xa" của
Nguyěn Minh Châu đäthành công trong việc
khám phá hiện thục cuộc sóng và chiêu sâu tâm hôn
nhà văn
cua con
nguoi lao động. Không chi khåc họa chân
thyc hinh tuong nguôi dan bà hảng chai vøi nhiéu nói
bat hạnh, khố dau
trong cuộc sóng mà tác giä con
phát hiện ở nhân vật những vê đęp thuán hậu của
mot nguoi phụ nữ truyén thống rát dáng duoc trân
trong, thé hiện giá
tri nhân đạo sâu
såc của tác
pham. Thât đúng nhu Nguyěn Minh Châu đã từng
khäng đinh "Nhà van không có quyên nhin su vât một
gian, và nhà văn cân phân dáu dë dào xói
bùn chat con nguði vào các tang sâu ljch su. Tu cőt
truyên dac biêt, nhà văn đã vận dụng khéo léo thù
pháp doi lap trong búc chân dung của nhân vật nguôi
dan bà hàng chài: bên ngoài là ngoai hinh lam lū,
nghèo khó; bên trong là những phám chất đáng quý
voi tam lòng vi tha, nhân hậu, giàu dúc hi sinh và yêu
thurong con vô bỏ. Hinh
tuong nguoi đàn bà hàng
cách don
Thuen
269
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
chäi mà tác già xây dung đà trô thành diến hinh cho
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhung nguöi phụ nữ lao động trong thục të, giúp độc
già tháu hiếu và có cái nhin câm thông hon cho só
phận của họ. Vói su khác hoa đa chiéu nhu vậy, nguoi
doc càng đugc nhin sâu, hiếu sâu để đông cam, dể
tham nhuán thông điệp mà nhà văn muón truyén täi.
vé con nguoi trong thôi ki
đoi mói và bàng chính trái tim am nóng đáy yêu
thuong cûa minh, nhà văn Nguyēn Minh Châu đã gừi
gam tinh cam yêu thuong, tran quy, cam thóng của
Tu chinh những trăn tro
minh tói những månh đoi lam lū, nhọc nhăn. Qua dó,
tác già kháám phá đuge và trân trong những vè đep
tam hôn tiém än của họ, cūng nhu lên án những diéu
xu xa, tàn ác đang hùy hoai hanh phúc cá nhân của
nhung mänh đoi bé nhó trong cuộc sőng. Khép lai
trang sách cuộc đoi vé nguoi đàn bà làng bién vô
danh nhung những du âm cûa nó đë lai van còn day
dút, ám ånh ngudi đoc biết bao thế hệ. Ngoài kia văn
con hang tram, hang nghin só phan dau thuong nhu
câu chuyên của nguoi đàn bà ay. Phåi chăng, dù
trong thoi đại nào, con nguôi đeu cân có tinh yêu
thuong, su thông cám và niém tin vào tuong lai đë
tiép tục duy tri su sóng, tiếp tuc sống vói tất cå chát
chiu hanh phúc và niém vui của một kiệp nguöi? Va
có le, dó cūng chinh lå thông điệp cuối cung, ma nha
CAnnwn
hang
Buong Thúc
SáchE
270
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
qua nhan vąt nguoi dân bå hàng châi đã
thông
van,
ai
hôm nay.
gám den chúng ta
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
271
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
VO
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
TS-"AI
DA DÄI TÉN
CHO DONG
sONG1"
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
HANH TRINH THUONG NGOAN VE DEP CŪA
SONG HUONG
XUT
HUÉ.
Gita bon bé xuôi ngugc của nhip sống hiện đąi, nguoi
lo những tâm tinh mà Mę thiên
nhien dang chò đé th6 1ộ. Phâi chăng vi lë đó mà văn
hoc ra doi, mang theo sú mệnh luu giù nét dep của đat
troi, của con nguoi, của vü trụ mênh mông; qua tung
cung bãc, qua từng thế hệ, qua từng dòng chây, những
nét dep ay đä luu huong, vuong van lai noi đáy tim
nguoi đoc dến ngày hôm nay. Tác pham "Ai dä dặt tên
cho dòng sông"
cüng là một bông hoa ngát huong nhu
the! Mang cå
sť mệnh và täm tinh của minh vé xú Huế
thän thuong, Hoàng Phủ Ngoc Tuông dã làm nên một
bút ki khác hoa rõ từng đuông nét, vè dep đa chiéu của
song
Huong - điệu hôn riêng cûa xu Huế. Một nét đęp
må trong đó có su tông hòa
giữa "huong" của su trám
mậc, nên tho, có kinh và cå su trám lång, läng minh cua
cái tôi råt đõi
tài hoa truóc dòng sông Huong.
ta
thuong dé dàng bô
Song
cal
Huong, nhác dến cái tên,
nong nan, lăng
ngroi ta chgt nghi đến
mạn và nét riêng cüa xú Huế må con
hueng
273
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
sông này mang lên minh. Va hân doi với một nhà văn
gán
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
güi vói Huế nhu Hoàng Phů Ngoe Tuong, không la
khi nói sông Huong trð thành "một loi hua mà ching
nào chua thuc hiện dugce thi long văn bän khoän, day diut
khon nguot". Từ nði niém thuong nhó, từ những "khôn
nguoi" áy của nhà văn, bút ki "Ai dā dat tên cho dông
song" dã ra đoi, cháp bút tại Huế näm 1981 vói niém áp ü
và tâm huyét của tác giä. Bàng một phong cách riêng
vua giàu
tuệ lại giàu chất tho cùng su am hiéu sâu
trií
rộng kien thức vè địa lý, lich sừ, văn hóa, Hoàng Phů
Ngoc Tuong đã khoác lên toàn bài kí một måu såc, âm
huong riêng von có cûa Huë, nới bật với đoan trich
cùng tên "Ai dä đật tên cho dòng sóong?" đặc tä hinh änh
song Huong cung cânh såc thiên nhiên và thûy trinh
độc đáo cûa nó, mang trong minh một dòng chày lich
st, chúra dung bao nét vän hóa có kinh noi đay. Qua đó,
nhà văn đã bộc lộ đậm nét một cái tõi tài hoa và uyên
bác, những câm nhận tinh të cûa nhân vật trữ tinh,
dúng nhu Hoàng Phủ tng tâm su: ".Kin càm on nguði
dã det nên tâm hón toi. Cäm on sông Huong! Toi së vë
chan dung nguoi trong một nét ki hoa".
Ai dã từng đen Huế, có lë đèu bị níu lại boi một dông
Xuc cam trong trái tim nhò nhoi, tya một niém to vuong
khó goi thành tên dành cho có đô quá đõi xinh đep và
cao quý này. Thuong Hué bôi
biết bao mùa thiên tai, lū
lut Huế phäi gánh chiju, thë nhung văn còn dó net
sang
iujen
nwan
Thuong Thúo Sách
}
274
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
trám mặc, nên thø, khién ngrôi
dén Hue không vội muôn giă tù. Yêu Hue böi Huế có
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
may khàp troi giūa mua Xuân",
náng Ha gila müa Thu,
Hué có "mùa Dông giá rét buót lanh con tim, mua Hạ
nhong
rêu, có kinh và
ngon co" (Gûi Huë, Huy Phuong). Nhu
bao tâm hớn nguði nghệ si khác, Hoäng Phû Ngoc
Tuong cüng đắm chim trong vè dep của nàng Hué, mà
dac biêt hon cà là dòng sông Huong chäy trôi trên mièn
dát có dô. Bàng những nét vë chân thuc cùng vói một
trai tim dây xúc câm, Hoàng Phù đā dăn dát nguoi đoc
Xuôi vé dòng sông Huong qua ting chặng thûy trinh dâi
dàng dãc từ riừng già cho đến khi vào kinh thành Hué.
"Dong song dhuy nhát của thành phố Hue" áy cú thé hiện
ra duói ánh mát say sua của một cái tôi trữ tinh, tài hoa
cháy
vå
da thêu vàng
mê đäm.
Bát nguon tiù giüa
lòng rùng già, ô khúc thuong nguon,
qua cái nhin đáu tiên cüa tác giä, sông Huong là một
"ban truong ca của rung già" vói vè dęp vùa mąnh më,
via huyén bi và mang nét nguyên so. Day là một hinh
anh so sánh đáy än
tugng và goi càm khi bän truðng ca
ay đã thế
hiện duoc su dữ dội và trám hùng, một vè đęp
mang tinh chất sù thi của dông sông. Chi qua một vài
nét đặc tà bôi những động từ manh "râm rộ", "mānh
liet", "cuon xoáy" cùng vói những câu văn dài, ngăt
thành nhiéu vế vói cấu trúc câu nhu điêp lai liên tiếp
nhau, Huong giang cuốn hút nguði đọc böi dòng chäy
manh më, "râm rộ giúa bóng cây dại ngàn'. Có thế ví
275
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
nua
cuộc doi với
sông Huong nhu một thú hoang sőng
dąi ngan hoang so, thoa suc tung hoanh, manh liêt giữa
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cáy thâm nghiêm, rói từ đó vugt qua những ghénh
bóng
thác và khám phá "nhûng lóc xody bi án". Ay thế mà có
lúc nó nhu duge câm hóa bôi vè dep cûa thiên nhiên mà
trò nên dju dàng, đàm thám giữa "nhūng dám däi chói
loi hoa đo quyên rùng'. Thứ hôi có kê si tinh nào mà
không mê đám khi chiêm nguõng vë dep của nó? Qua
su phát hiện tinh tế của nhà văn, sông Huong còn đuoe
hóa thân thành một "Cô gái Di gan phóng khoáng và
man dai', hiện lên nhu một cô gái mang vè dep hoang
dại voi một bân linh gan dạ, "một tâm hón tu do, trong
sáng" nhung cúng rát đôi duyên dáng. Ta nhó đến cô gái
Digan Esmeralda tinh si trong câm nin của thäng gù
Quasimodo mang vė dep trong trång, ngây tho và có
số phận bát hạnh, hay nàng Digan Carmen vói vë dep
hoang dai, tính tinh phóng khoáng và một trái tim
hoang dã đã "hóp hôn" anh sī quan chất phác Don José.
Diù là "nàng tho" trong tác phâm "Thàng gù ð nhà thð
Duc Bà Paris" của Victor Hugo hay vo nhạc kịch cùng
tên, các cô gái Digan déu dä rue ro với vê dep tu do,
tràn dáy súe sóng cüa minh. Khi viét vê vë dep của nàng
Huong, có lë chi có Hoàng Phů Ngoc Tuong mới có
duge su so sánh liên tuong hét sức độc đáo nhu vậy, nhà
van dã dùng vè dep
tu do, quyén rū häp dăn của nhüng
cô gái Bô-hê-miêng dé "vē" nên nét "man dại" của dòng
song, thiên nhiên hùng vi xú Huể.
wen sang
bnwan
auóng Thio Sách
276
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Hoang
nguón
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dai là thë, tinh túr là the, Huong giang o thuong
durói goc nhin đa chiêu của Hoàng Phú còn là
"nquoi mę
phù sa cüa văn hóa
xú sô". Không chi câm
dep phóng khoáng
văn con truy tim, lý giäi
bên ngoài cûa dông sông.
nhà
nguyên nhân đã góp phán
tao nên vë dep, bói đăp "phù sa" cho điệu hôn của vän
hóa xt Huế noi dây. Sông Huong nhu một däi lua hien
hòa bao quanh Huế, khiến mõi ngudi nhin ngåm đêu
thón thire büi ngüi truóc vè dep tho mộng, triữ tinh āy.
Khi den vói Huë, sông Huong uon lugn quanh co mang
theo huong thom của cây cô thiên nhiên nhu một su săp
dat mà tao hóa ban tặng cho mién đất này. Sông Huong
dã góp phân kiến
tạo nen nét văn hóa của Hue, vói
nhúng thành quách, những công trinh kiën trúc hai bên
bo dă soi hinh bóng xuống dòng sông
tua nhu búc tranh
phong thúy hüu tinh. Sông Huong bói dàp nên "phù sa"
cho nen văn hóa cố đô, hun đúc tao nên những "hat cát
vang"
trong tinh hoa xú sô xu Huế. Thé nhumg, dù có
cong
trang to lón cho miên đất Kinh ky xa xua, "dòng
song
hinh nhu không muon bộc lộ" de dugc ngâm nga
hay ngøi ca tô vë,
Huong giang đã chọn một đôi sóng
lang lë, âm thâm chây
trôi, hài hôa trong nét dep của
chiéu sâu văn hiến. Nếu không dành
tron tinh yêu cho
song
Huong, liệu chăng Hoàng Phů Ngoc Tuong có thé
khãc họa đugc nét đep chieu sâu
trong "tinh cách" cúa
dong song gay
thuong nhó áy hay không? Tung câu văn,
nhip van tyra nhu từng nót nhạc của tinh khúc cùng vói
nhan ve
277
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
dó là tri liên tuông mói mė, sáng tao qua các hinh ânh
so
sánh, nhân hóa, Hoàng Phů thrc sir dā dân chung ta
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tro vé trên chuyến hành trinh di tim cội nguón của sông
Huong và cũng tiừ đó mà say đắm, si mê truóc nét dep
vùa ki bí, dữ dội vua diu dàng nhung cūng đáy tri tuệ khi
là "nguoi me của phiù sa" của dòng sông ay. Ki thục, lại
có ai ngo ràng có một dòng Huong lững lò trôi giữa lòng
xú Hué dā mang theo nhung đac điém tính cách o
thuong nguón đây cá tinh và mānh liệt nhu vây?
Tya nhu cô bé lo lem buóc ra từ su căn cói của số
phân, sông Huong cũng nhanh chóng bô lại những nét
dữ dội, hoang dại noi rùng già mà biến thành "một
nguoi con gái dep nàm mo màng giüa cánh đông Châu
Hóa" truóc khi đi gåp nguoi tinh trong mông cûa minh
là kinh thành Hué. Hoàng Phů Ngoc Tuong đã miêu tå
một cách ti mi và sinh động hành trinh của sông Huong
sau khi ròi khöi đại ngàn tién vé kinh thành Huë. Hành
trinh ay duge ví nhu hành trinh đi tim tinh yêu và hạnh
phúc của một nguôi con gái đep và Huế chinh là nguoi
tinh mong đoi của cô gái Huong giang. Khi tiën đến
vüng dông bång vå ngoai vi thảnh phø, thay vi "cuón
cuon mänh lięt", hoang dại phóng khoáng, nàng "Huong"
lai tro nên e áp, dju dàng và say mê vói những "duong
cong uon lugn thật mêm"', "chuyên dòng mot cách liên
tuc' Vói loi so sánh hết súc tinh tế áy, ta câm tuông nhu
day chinh là những đuong cong tuyêt mī mà một nguoi
kang
huKn
nwan
Thuong Thžc Sáoh
278
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Vo
PHAM TRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
duong thi xuan sac, co chút gi dó e thęn,
ngrong ngùng dang cő gång vuon minh thay dối diện
mao that nhanh de di tim "thanh phó tuong lat" - nguði
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cua minh. Ðúng "nhu một cuộc tim
vêu trong móng ude
on
gai
kiem có
chuyén
với súc söng căng tràn,
dòng liên tuc, "tù ngā ba Tudn, sông Huong theo
ý thúc', nàng Huong
nam - bàc qua diện Hòn Chén" rôi dén "Vâp Ngoc
Trhn, nó chuyén huóng sang tay - bac, vông qua Nguyêt
huong
Quán. Néu nguöi thuông ngoan sông
Huong ting say đăm vói cânh hoàng hôn buông xuống
khi Huong giang khoác lên minh täm áo måu vàng cam
ám áp thi khi nhin ngåm cà một chặng đuong "di tim"
tinh yêu day nữ tinh và khéo léo cüa sông Huong, ta ląi
càng theêm khâm phục và yêu quý dòng sông này. Hoàng
Phù Ngoc Tuong đã dùng những câu vän rát nhę nhàng.
uyén chuyến nhu một "cánh cung' diu dàng dăn dát trái
tim nguoi doe vào chat tho trong văn xuôi, nhà văn đã
tái hiện một cách sinh dộng và häp dán những khúc
quanh, nga re uốn minh dây diệu nghệ và dèo dai của
con sông nhu bộc lộ rõ hon su háo húc, khao khát dến
voi nguoi tinh mong doi của minh. Những dja danh khác
Biéu, Latong
nhäc dến trong doạn này cùng vi the ma
không khiën nguôi đoc nhàm chán, ngugc lai, ta nhu
dang phiêu luu qua rất nhièu khung cành, điém den thú
nhau dugc
mang nhûmg nét đặc trung riêng của xiú Hué, måi mê
Xuoi ngugc và lång dong truóc hành trinh đặc biệt của
vi
dong sõng.
Thuon
279
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
là līnh vuc của cái dộc dáo. Vi vay đöi hoi
nguoi sáng tạo phäi có phong cách nói bât, túc là cái qi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
rat riêng mói la trong phong cách của minh". Nëu trong
tác phấm "Nguði lái đò sông Ðà', Nguyěn Tuân qua "cái
ngóng" của minh dac ta sóng Da hung vi và dữ dội qua
mot loat động từ mạnh, từ ngữ điêu luyên bao nhiêu thi
den sông Huong, bàng những duòng co hét súe uyén
chuyén qua các thü pháp nhân hóa, so sánh cùng hệ
thong tù ngü giàu xúc cam của minh, Hoàng Phů đã "vē"
"Nghe thuât
nên mot Huong giang dù văn vuong nét hoang dại "di
trong du vang của Truong Son"', giúp dông Huong trờ
thành nàng tho trong bao nhiêu đôi măt - bay nhiêu
tám long. Sr mieu tà cu thể áy vùa giúp nguoi đoc hinh
dung cu thé một cách chinh xác dòng chày của Huong
giang và vừa cam nhận đuoe những đuong uốn luon
mem mại của dông sông "uon minh theo nhüng duong
cong that mém, "vë một duðng cung thật tròn" áy.
Huong giang đã mang một diện mao mói, một vë dep
dáy nữ tinh, dju dàng và duyên dáng. Ðộc dáo của
Hoàng Phù o đây là ông đā thối hôn vào dòng sông, một
dong sông mang bao tâm tinh của một cô gái trè dep
khi nghe theo tiêng goi tinh yêu, vội vā "ôm láy chân dói
Thiên Mu" truóc khi "xuoi dân vê Hue" nhu ý thúc duoc
cân làm mói minh và
trang điếm thật dep truóc khi vė
phía long của thành phố thân yêu.
enkang
nwand
huóng Thto Sách
280
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
Và
qua một lòng vyc sûu duói chân núi Ngoc
sác nuóc trð nên xanh thäm', Hué đã mang đến
thé, "vugt
Trin
de
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
một vé dep mói trở nên xanh thăm và
tya nhu "tām lya" mém mai trên co thê nguöi thiéu nữ,
vêu kiêu và đăm say. Su u tịch của Hué đā mang đến cho
Huong giang vè dep "trâm mạc nhu triét lý, có thi" mà
cho
Huong giang
mot dòng sông nào có đugc. Ði giūa những ngon
doi, "tam lya" áy cùng vói su nháp nhô của những ngon
doi stng sững nhu thành quách đã tao nên những
"mang phàn quang nhiéu màu såc trên nên tròi tây khong
xanh, trua vàng, chiéu tim". Phåi,
sông Huong di
trong vè dep cûa cânh såc thiên nhiên
Huế và chính nó lai là tâm guong phän chiếu nét dep
cùa cänh quan dát trới hai bën sõng. Vâ mói khi di qua
nhung läng tấm, thành quách của vua chúa thoi
Nguyén, sông Huong nhu khoác lên minh một tam áo
mói cùa cå một trâm tich văn hóa lich sừ lâu đôi. Néu bo
Nam cùa sóng Huong mang theo khung cånh của những
khu phố hiện đại lung linh săc màu thi đến bò Băc, qua
nhùng danh thäng lich sữ trám mặc và cố kinh, sông
Huong mang vė đep trám mặc, yên binh của nhung di
tich có xua. Không chi là "nguoi mę của phiù sa", Huong
giang qua ngôi bút đáy tài nghệ của Hoàng Phủ con là
một dòng chāy của lich sừ bên bi chây qua năm tháng
cho den tân ngày hôm
nay, Vë đep của nó đã khiến tâm
hon bao kè lă khách phài xao xuyến và
tu hào dến "mäi
nam thành pho", "sóm
tan ngàn sau":
281
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
"Bên dong Huong Giang soi bóng biec
Tháp ngà ngút tận mây tâng xanh
Luu dau ngàn năm hón dân tộc
Mai tan ngàn sau khi anh hùng"
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Vói tri thức phong phú và uyên bác, ngòi bút tài hoa
và
câu văn giàu hinh änh, độc đão, Hoáng Phù không chi
đem dến cho nguôi đọc câm quan vê dông sông Huong
my lệ, ông còn in dấu Huong giang vào lòng độc giä vói
nhung dia danh xinh đep, cùng nhung lăng tam, đén đài
trong từng tiếng chuông chùa Thiên Mụ đây có kinh, dé
roi nhåc nhó chúng ta những chiến tích, quá khứ oai
hung xua kia.
Khép lai chặng đuong của sông Hutong ô đông bàng,
cuoi cùng dòng sông đã đến duge noi nó cân dến, gap
go
thành phő tuong lai" må nó luôn mong đgi. Chäy
gita nhung biên bāi xanh biéc của vùng ngoại ô Kim
Long, "song Huong vui tuoi hän lên" nhu ý thúc đugc sau
mot thûy trinh dài đàng däng, nõ lyc thay đói diện mạo,
nó đã tim đuoc "tinh yêu dich thuc của minh". Sông
Huong vui với khung cănh trù phú, giàu có đáy sức sóng
cua ngoai ô hay chính ngoại ô Kim Long đã mang dến
cho dong sông một diện mạo mói: trë trung, tuoi vui?
Ta khóng thé lý giäi tận tuöng, bði lë su ruc rð trong
niém vui cùa sông Huong đã choáng ngop, đã chiếm láy
tâm hón ta. Ðén dây, hinh ành so sánh "Chiéc câu tráng
A
huenrang
nwan
Thuóng Thuo
Sách
282
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
ia
in ngán trên nén troi, nhô nhản nhu
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
non" nhu lột tà hết dugc niêm câm
trăng
thành phố
nhimg
vành
gic
hào và say đăm cüa tác già
tur
truóc vë dep của sông
cùng nhu là nhän chúung cho phút giây gåp
go dáy tinh
tr gitra náng Huong vå xữ Hué. Chào Huế
bang su e áp vừa kin đáo vừa dạt dào tinh yêu thuong,
"song Huong đä uon một cánh cung rat nhe sang côn
Huong, dó
liên tuong den một vòng ôm
triu men và tinh tu, nhu một "tieng vâng không nói ra
cua tình yêu". Vói hình ånh so sánh độc đáo, bạn doc có
the nghi dén ngay nhữmg cô gái xú Huế trong tinh yêu,
ngrong ngùng và e lệ nhu thế và hăn tinh yêu dâu cân
nói ra bàng lôi, chi vói một ánh măt, nụ cuði, cái gât đáu
thoi cüng biéu đạt đuçc biết bao yêu thuong đong dây,
nhu vùa nhận lăy một müi tên vàng của nữ thân Eros. Và
Hén';
duong cong ăy goi
Huong đã tòa sáng vói vë đep duyên dáng
cüa nguoi con gái Hué, "Dju dàng đôi ngón tay tiên/ Giû
hd mép áo làm duyên qua duong" (Nguyén Bính).
nhu vây, sông
những thành phố nôi tiếng vói sông Xen ô
Paris, sông Ða-nuýp ô Bu-da-pét, sông Huong năm gon
vào vong tay ôm áp của "chàng', tôa ra khắp thành pho
Hué, châm chậm mang đen "dieu slow tinh càm dành
riêng cho Hue", nhu ràng: "Dông Huong uón khúc lümg
lo/ O còn dúng dó biét chò đoi ai". Nói dến Huế là nói
dén vè dep cố kinh mà không một thành phó hiện dại
nào có duoe. Vi thé, Hoàng Phủ cũng dã đdem đén su lý
giai cua dong sông theo một cách rät riêng và tinh tê.
Gióng nhu
283
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
Dat sông Huong trong mői tuong quan dòng chày của
sông Nêva, dông sõng vői liu tóc nhanh dén nói "khóng
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
kip cho lü hài âu nói một diéu gi vói nguoi ban của chúng
dang ngán ngo trông theo", sông Huong co hó chi là một
"mat hó yên tinh", chậm räi mở "hộp nhac" riêng của nó
dành cho xứ Hué thân thuong. Ðó nhu là điệu show tinh
cåm duge căm nhận qua những ánh hoa đăng bóng
bênh chao nhę trên mật nuóc Në-va, dùng dàng, luu
luyen. Không chi thé, nguoi đọc còn xuýt xoa, tiếc nuối
truóc "nhng phiên bäng chô nhüng chú hâi âu nghich
nggm giong nhu một đoàn tàu tóc hành băng bäng luót
qua cung dien Pê-téc-bua đe ra bë Ban-tich" đã chây trôi
quá nhanh đế rði từ dó khiến ta càng thêm yêu quý điệu
chây lung lò của sông Huong. Ngoài ra, nhà văn côn cái
nhin hét súc thú vi khi muon câu nói của Heraclit dé lý
giai dieu chảy lūng lo cüa dông sôong, cūng chi vi quá
nhin thật läu, thật
nhiéu truóe khi rôi xa. Từ góc nhin của một nguði nghệ
si, diệu chāy lững lò áy chính là nõi lông luu luyến, tâm
trang ngâp ngung nua muốn đi, nua muón ô của sông
Huong vói thành phố yêu quý của nó. Sông Huong qua
Hue trôi di thật chậm bòi muốn níu giữ nhûmg khoänh
khác, những phút giây bên nguôi tinh của minh. Boi vây.
nhà văn không chi miêu tâ lai huóng chày, điệu chây của
dong sông må còn căm nhận tâm hôn của nó, đặc biệt là
su gån bó sâu nặng cüa sông Huong với thành phố yêu
quy cua minh.
"yëu" thänh phó ay, muón ngåm
hong
Chuen
nwan
Thuóng Thuc
Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
284
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
den voi Huế ta không thế quên những bữa
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhac cô diên Hué và sõng Huong chinh là "linh
ec
hon" của nėn âm nhạc áy, noi chóm no và sinh ra cà một
the,
hon
am
bé dày
vän hóa và màu såc âm nhạc:
Huê quë em xin moi muon khách la
Ngam trang trong tho thân với dòng Huong
Mai dày däu may dậm truong
Ho..o ... mái nhị, nam buong läng sâu..."
Néu
nhu nguoi ta nhó đến dòng sông Seine của thú đô
voi những trài nghiệm cùng cảnh vật, khi ngói du
thuyén trên sông đế thuông ngoan kinh đô ánh sáng, thi
vói sõng Huong cùa xứ Huê, ta khõng thế nén nhung
bang khuâng, nghęn ngào, xúc động truóc nhữnmg câu
Paris
cu
đấy,.. vang vong trên dòng
song tho mộng này. Hoàng Phù Ngoc Tuong đã vi
Huong giang nhu "nguoi tài nü đánh dàn lúc dêm
khuya", noi mà "trong mot khoang thuyên nào dó,gita
tiéng nuóc roi bán âm trên nhüng mái chèo khuya" đä
hát,
hò mái nhi, mái
san
sinh ra nhung cung bậc âm thanh say đăm lông
nguoi. Có thé nói răng, những cung bậc âm thanh ay
chính là những tiếng vang vong cûa dòng sông và chính
song
Huong là báu khí quyén nuôi duõng và phát triến
nén âm nhac ấy. Néu tách khôi bâu khi quyến đó, âm
nhạc xu Hué së măt đi vè đęp riêng của minh. Cái dáng
sac rieng áy
di sâu vào lòng nguôi, dến nói đại thi hào
uuong
285
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
Nguyěnhttps://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Du đā lênh dênh trên dòng sông này bao näm
de tiừ đó, những bàn nhac Kiėu đugc sinh ra vói tiếng
đan cám yên å:
Trong nhu tiêng
hạc bay qua
Duc nhu tiêng suõi møi sa nüa voi"
Hay dó còn là những câm nhận rât riêng của nhà tho
Bích Khe:
"Dong Huong in gái nguyên lành
Lá thuyêm du khách thanh thanh tiêng don"
Có the nói, tác giå đă viết vé sông Huong với một cåm
xúc say đåm, nóng nàn và xúc động, biết on. Say đám
boi Huong giang đă tấu lên những khúc ca làm thốn
thúc lông nguoi. Xúc động, biết on bði Huong giang
chính là nguði mę phù sa đã góp công bôi đáp nên
một
vùng văn hóa đậm đà ban såc riëng,
một vė dep hiém
thay so vói bất ki dòng sông nào
trên thé
giói.
Cuoc hoi ngô nào rôi
cüng së đến lúc phâi nói lời tam
biệt, yêu thuong da diết và
mânh liệet bao nhiêu thi lúc
chia xa së càng bjn
và
rin
nuói tiec bay nhiêu. Nàng
Huong cūng vây, rôi xa Hue "chéch
vê huóng chinh Bac,
om láy dào
cón Hến" rói cú thë bôi
hói, quyën luyén ma
xa dăn thành pho.
Qua tu tinh của nguoi nghệ
sī tài hoa,
Caee wan
n
hzóng Thio Sáoh
286
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vö
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc
r
LINH
vuong vân, cá một chút lång lo kin đáo cùa tinh
eu" khi sông Huong
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
bóng dôi dòng "gap thành phố ô
abc
thị trán d Bao Vinh xua" dé nói loi chào tạm biệt
Hue lan
nữa. Ta có thế hiéu đugc tâm tinh ay, böi lë, yêu
là "nöi
lai muon chia phôi? Nguoi đang yêu nào lại
muón don côi? Vây nên không chi vë nên những nét dęp
mo màng của dòng sông, Hoàng Phů còn có một biệt tài
là thoi hôn vào cho Huong giang. giúp dòng sông nhu
biét tinh túứ, läng
mạn trong cuộc chia tay cùa chính
minh, hay đó cūng giöng nhu cuộc chia tay của Kim Kièu một thuô. Ði hết ngóc ngách này đến ngóc ngách
khác, di qua từng giai dđoan lich st, văn hóa, nhà văn lại
cang có
thêm những cái nhin, phát hiện dđộc đáo vói
sông Huong. Dong Huong von đā đep, nhumg khi qua
doi mát nghệ thuật và tinh yêu thiên nhiên đậm sâu của
Hoàng Phů, nó lại càng khien bạn đọc yêu thêm và trân
trong, tu hào về vè đęp, bän såc cûa dân tộc mình.
thuong nào
lich sừ quay vè những năm kháng chiến
chóng Pháp, tôi băt găp dông sông Huong xuat hiện
thap thoáng qua lði ké của Phùng Quán
trong tieu
thuyét "Tuối tho dữ dội'. Láy bối cânh ô Huë, tác phâm
mang den càm giác cûa một cuốn phim tài liệu dây càm
Xúc và rat đoi chân
thục vê cuộc söng chiến dau và su
hy sinh cûa những thiếu
niên nhô tuói của trung đội
Trán Cao Vân. Dieu đáng
nói hon cå - sông Huong trong
Tac phám ay
dông sông ghi lại tuối tho lón lên cûa
nhung cu câu mói tuói muoi bốn muôi lăm, ghi lại bao
Xuoi dong
là
287
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
khoånh khåc, những chien tích lich sứ vë vang của dân
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tộc ta thoi ki ấy. Bôi vây, sông Huong ngoài thiên nhiên
hữu tinh côn mang một sú mệnh thiêng liêng, là bân
hùng ca ghi dáu các chiến công oanh liêt của dân tộc.
Tù thuð xa xura, sông Huong "là một dòng sông biên thùy
xa xôi cua các nuóc vua Hùng", vào thoi trung dai, nó lai
chiến dấu hết minh "bào vệ biên giói phia nam của đät
nuóc Dai Việt" và côn "soi bóng cå kinh đô Phú Xuân"
lông lăy của nguôi anh hùng áo våi Quang Trung. Vậy
nên, sông Huong đã chúmg kién het thày su kiện bi
tráng của lich sừ Việt Nam qua ting giai doan, "voi máu
cua biet bao con nguoi đā dö xuong trong nhûng cuộc
khoi nghia'. Thế ký XX, sông Huong "di vào thoi đại cùa
Cách mang tháng Tám bàng nhūng chien công rung
chuyén" để rôi sau đó nó tiép tuc có mặt trong nhữnmg
năm tháng bi hùng nhất của lich sừ dat nuóc với cuộc
kháng chién chống đé quốc My ác liệt. Thế nhung, trải
qua bao biến có thăng trám, "tyu hien đoi minh làm mot
chien cong', khi trô vé cuộc sóng binh thuong Huong
giang lai quay tro lại "làm nguoi con gái dịu dàng cùa đát
muóc"
nhu câu tho mà Nguyën Ðinh Thi tiừng viết:
"Dap quan thù xuong dät den
Sung guom vlt bô lại hién nhu xua"
The nên, dù trong hoàn cånh nào, không gian và thoi
diem đó ra sao, sông Huong văn luôn đáng trân
trong
A
huenstang
nwan
huóng
Thúto
Sáoh
288
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
ahu the
boi lë nó luôn mang dáng dáp, vè dep của dat
nuoc và
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
con nguoi Việt Nam máy nghin năm qua. Và
thé tóm luoc cả một mién ký úc chói loi của
lich sừ dân tộc chi qua vài câu vàn giàu tinh të và xúc
cam nhu the không thé không nhác tói su am tudng của
Hoing Phù véė lich sù sông Huong lăn nuóc nhà. Tát cå
kién thúc và niém xúc dộng äy cú thế hôa quyện lại
thành một trang văn giàu chất sừ thi và dem ta tim vé
cüng dé có
quá khút
hào hùng của đat nuóc, Hoàng Phủ đã không
ta càm nhận dugc một vë dęp khác - vë dep sừ
thi cùa dong sông mà còn giri gåm trong dó niém tu hào
sâu sác của lich sừ dân tộc. Cùng vói niém
tu hào là tâm
chi giúp
giân tuôn trào khi dông sông quê
huong, khi xứ Huế thân thuong bij kë thù tàn phá. Nði
dau ay dugc ví nhu là su mat mát cûa nhân loai khi một
só công trinh của nên văn minh Hi Lap và La Mā bị dô
nát. Båi ki đugc viết năm 1981, khi chúng ta vta di qua
cuoc chien
tranh ác liệt, du âm của nõi dau, mât mát,
cua niêm căm
giân mānh liệt, của niêm tu hào sâu såc
dã phán nào giúp tác giă viết nên những áng ván làm
rung dộng lóng nguöi.
trang dau đón, căm
tho Thu Bôn từng bâng khuâng khi đung truóc
Huong giang mà thot lên ràng:
Nhà
"Con sông dùng dàng con sông khôong chây
Song chay vào lòng nên Huế
rát sâu"
289
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUc LINH
để
Một lë
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tu nhiên, sông Huong luôn tro thành nhung
tài quen thuộc, câm húng dạt dào cho mói nhà tho nhà
vän sáng tác nên, điéu đáng nói hon là dòng sông áy
"không bao gið tu
lại minh" trên các trang thi ca
Viet Nam. Trong cam nhận của Hoàng Phů Ngoc Tuong
sông Huong gop phân hinh thành nên những áng Kieu
bat hú của Nguyēn Du. Và khi nói dến Truyên Kiéu,
chúng ta không thé không nhó đén những bän đàn của
Kieu và Hoàng Phủ đä thấy dấu an của Huế trong những
câu tho của Nguyěn Du miêu tå Kiéu đánh đàn. Từ một
dòng sông tu nhiên, sông Huong di vào tho cùa Tàn Ðà
mo màng vói "dông sông tráng lá cay xanh" nhung khi
qua lăng kinh của Cao Bá Quát, sông Huong lại mang
nét dep hùng tráng "nhu kiém dang troi xanh". Chua
het, thấm đăm bao tur tinh của Bà Huyên Thanh Quan,
dong sông cūng nhu nhuốm một màu "nói buon quan
hoài vgn có với bóng chieu bàng läâng'", hay đoi với chàng
thi si To Hữu, nó lai mang "Súc manh phųc sinh tâm
hon', mang theo bao nhó thuong của dði nguoi:
lp
"Tieng hát ai mà nghe nhó thuomg
Mái nhi man mác nmuóe sông Huong
Hà oi..tieng mę ru nhè nhę
Cay däng bao nhiêu noi doan truong".
nn
lnang
nwan
wuóng Tate Sách
290
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
Huong diém lệ ay còn là "Niem riêng nhuộm
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
hoàng hön" mang một chút "thom thäào nöi buôn"
v dong
rtm
trong tho
Nguyén Trong Tạo:
"Con song dám cuói Huyên
Trân
däi lua phù vân trên nguon
Hen chi thom thào noi buôn
Niem riêng nhuom tim hoàng hôn đen gid
Con song nua thuc nua mo
Bo quên
Nua mong
Li Bạch, nùa chò Khuät Nguyên".
ky thay, sông Huong chi có một, một dông sông thuc
"Kieu rat Kiéu" vùa xinh dep vua tài năng nhung khi di
La
trang văn, áng tho của nguoi nghệ sī, nång Huong
lai mang theo một vè dep thuc rát riêng và dộc dão. Có
the nói, sông Huong đâ tạo nên một dòng thi ca góp
phán làm nên những áng tho tuyêt dep và nguge lai
chinh thi ca đã giúp chúng ta câm nhận nhiėu hon, tinh
té hon vê dep phong phú của dòng sông.
vào
những có su tim tòi, kiến thúe vê vốn liéng thi
ca, Hoàng Phû còn đua điem nhin của minh dùmg lại và
tâm đác ở những nét phong tuc văn hóa của ngudi dân
xt Hue thông qua dong sông Huong. Cu thé høn, có
mot hình àanh, một vë dęp rất riêng mà không một mién
quê nào có đuoc đó là tà áo dài màu tím tha thuót,
duyên dáng của những cô gái Hué. Hoàng Phù Ngoc
Tuong dã rat tinh tế khi phát hiện ra: Nguoi nghệ sī tài
Không
hun
291
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUc LINH
đã khám phá ra gam màu dặc biệt áy - không ai
tinh https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
khác lai chính là sông Huong. Trong câm nhận của tác
gia, sác tím chinh là màu của suong khói trên sông
Huong, là tấm voan huyên ào của tinh Hung Yen. Có thể
ví dong sông nhu một nguoi nghệ si đã hòa phói lên một
săc màu tuyėt dep vói såc tím ân hiện cho nhng cô gai
Hue. Boi hinh ảnh nữ sinh Huế, dãc biệt là những nữ
sinh Dong Khánh trong tà áo dài đã tro thành biếu
tuong của đát có đô tiừ những năm đåu của thé ký truóc.
Trên nhieu nêo đuöng trong thành phố Huế mõi buói
sóm, nhữmg vi khách phuong xa hän sê xao xuyen bôi
nét tinh khói dju dang của nhûng thiếu nữ Huë mặc áo
dài tói truong. Ngoài ra, Huế và Huong giang còn nói
bật voi nhúng chiéc áo cuói "màu luc diéu cung logi väi
vân thua màu xanh tràm lông trên một màu đô ô bên
trong mậc boi những cô dâu xữ Hué, tháp thoáng in
bong trên mật sông Huong. Tát cå đã đuợc nhà văn goi
ta het src inh të va ti mi, khién nguði doc hinh dung và
càm nhận duge su dju dàng và trám tur án sau lóp áo ay
của con nguoi có đô. Và liệu chăng nét dep áy có phäi
dugc tao nên từ su nên tho trám mặc của sông Huong
hay không?
Buóc
ting buóc chậm răi
đé câm nhận từng trång cô
xanh tuoi trên cánh đóng văn chuong rộng lón, tôi say
dåm vói "Ai dā dät tên cho dong sông?" không chi vi tu
tuong hay tinh câm mà nó mang
ląai,
mà côn vi su sáng
Cknenang
huóng Thue Sáoh
292
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
HAN IRUC LINH
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
dân må nhà vän dé thôi vào nhan dè của
thièn but ki nay. Nhan dé trong một tác phám vän học
thuong mang
tinh khái quát vé nội dung tu tuong của
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tác phám; có dong duoc cái "thân', cái "hôn" của tác
1a0
súc hâp
và
dó, nhan đé giù vị tri quan trong đới vói
chi nguoi sáng tác mà đoi vói cå nguði tiếp nhận.
phám. Do
khong
"Ai
dã đat
tên cho dòng sông?" vùa là một nhan đé độc
hôi kết thúc khép lai bài ki, tuöng chùng
nht do là một câu hõi giän đøn nhumg quå thục là cà
mot dung ý nghệ thuật của Hoàng Phù Ngoc Tuông.
Khoi goi sur tò mò và khát khao tim hiếu ngay tiừ dáu, cái
ten cüa dòng sõng không chi duge kế qua huyén thoai
dáo,
vita là câu
cùa trăm loại hoa do xuong dong sông" đé luu
huong muôn đôi cho sông Huong mà việc đặt ra câu höi
áy con là cái có để nhà vän khai phá và tim hiếu moi vë
"náu nuóc
truðng tôn cüa dòng sông Huong,
thố lộ một tinh yêu, lời đáp chân thành cho
ngóc ngách
dep,
cüng là de
loi húa
ting dành cho sông Huong,
cho xứ Huế thân
Tuong, nguði đã cho ta
càm nhận đugc ràng chính thiên nhiên hoang dai và trữ
tinh "dã dat tên cho dong sông"'; chinh lich sứ hào hùng
và truyén thong vän hóa đậm bàn såc của xú Hué "dä
dat tên cho dòng sông"; và chính con ngurði với tinh yêu
yêu.
Và cåm on Hoàng Phů Ngoc
minh dành cho con sông quê huong
gop phan tạo nên "tên tuói" của nó.
thiét tha cùa
dä
phám nghe thuat chân chính không bao già két
trang cuói cùng" (Ai-mai-tóp), bôi lê nó không
"Mot tác
thúwc
thuen
293
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
PHAM TRUC LINH
những giói hạn của trang giáy, lé lói của một bài
viet mà se còn xô đấy, vugt ra ngoài cảm quan cûa nguoi
doc mà thúc giuc họ khai phá và tim hiéu nó nhiêu hon
nua. Và đó cũng là cách Hoàng Phů làm nên một kiệt tác
"Ai dã dat tên cho dòng sông?" vói hinh tugng nhân vật
"tot" đay hap dăn, truyên tâi duoc những giá trị chân
thuc sau moi tác phäm. Nhåc dën Hoàng Phů, ngurði ta
nghi ngay đến án tuong đâu tiên là một cái tôi mê đám
và tài hoa, đặc biệt qua hinh tuong sông Huong trong
tác phám "Ai đä đat tên cho dòng sông?". Dể có thế thu
phóng ngoi bút của minh qua nhiéu góc nhin, tô điém
con sông một cách độc đáo và ti mi thi hän nguôi nghê
si áy đã dành rat nhiéu tinh yêu và tâm huyét vào trong
tùng câu vän, nét vë nhuong nào. Nhin từ góc độ dia lý,
ta bát gåp cái tôi mê đám của nguòi nghệ sī đan xen vào
nét dữ dội, hùng vi của "bàn truðng ca cùa rung gia', hay
hap dän bôi dáng dáp cûa nàng Huong nhu "cô gái Di
gan phóng khoáng và man dại' Ðiėu gây thích thú vói
ban doc hon cå là su hóa thân, lột xác thành một cô gái
diu dàng di tim nguoi yêu lý tuong của minh, biết
nguong ngung, e āp khi găp đuge "chàng'. Sông Huong
nam trong lòng cő dô, côn đuoe ví nhu "nguöi
tài nü
dánh dàn lúc dêm khuya" nhung khi phäi roi xa nguoi
tinh của minh, sông Huong cú nhu thé là nàng Kiéu tro
vé tim Kim Trong truóc lúc di xa. Ay mà soi chiéu từ góc
nhin lich sữ, sông Huong mang trên minh bao trang sứ
ve vang, oai hùng cúa dân tộc, cú hiên ngang oån
mình
ding
ô
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
ag
En
n wan
Thuong Thto Sách
294
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
"những chiến tich" đé rói vé lại hôa binh, nguoi
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
tinh của có Ðô lại sứa sang, quay vê làm côgái dju hiên
của dat nuóc, là "bào tàng" cāt giù những trâm tích văn
hóa noi dây. Có thế nói, bäng tinh yêu và chất lāng
man,
tài hoa cûa minh, Hoàng Phů Ngoc Tuong đā tim kiem,
phát hiện và khång định những vė dep khác nhau của
song Huong. Vë dep ay cua
dông sông không còn đøn
thuan chi dé thuöng và ngám nua, nó đā tro thành linh
hón, là dòng chày
trong mõi con nguoi Việt Nam, làm
nen ban săác có
một không hai của một dân tộc yêu
làm nên
nuoc.
không thế ké ra hết những dòng văn óng
ánh tài hoa trên những
trang văn bút kí của Hoàng Phů,
cüng chang thể trích lai nói cho bàng hết những nét vë
công phu và tuyêt mï của búc tranh sông Huong mà nhà
van dumg nen. Boi lë, tai hoa cua tac gia khöng chi nàm
os
khám phá những vè dep tinh túy mà côn là ô cho
dung suy càm cûa minh két hop vói "vân tay" riêng cho
những hinh ânh, nét chấm phá độc đáo trên nên tranh
ay. Néu ð tùy bút
"Ngudi lái đò sông Da', Nguyěn Tuân vi
Dà giang nhu "một sinh thể có hôn, một nhân vat có tinh
cách, có hoat dộng.." thi đến vói Huong giang qua loi kể
cùa Hoàng Phủ, dòng sông không chi dugc vi nhu một
"ngudi con gái rät Hué" mang những nét dep của co đô
ma dong sõng còn dugc thói hón nhu một con nguoi
that mang bao nõi niėm, tâm su của nguði con gái khi
yêu. Phâi, dé làm dugc thế, ngôn từ là một
trong những
Duong nhu, ta
295
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUc LINH
"nguoi chuyên cho" làm nên thành công của những câu
văn "tuyêt bút" và toàn tác phâm. Phâi kê đến doạn văn
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
su an tuong böi bút lyc dôi dào cûa tác già là
dã gay
doan văn miêu tå con sông ở thugng luu: "râm rộ giùa
nhûng bómg cây dại ngàn, mânh liệt qua nhūng ghênh
thác, cuon xoáy nhu nhng con løc vào nhūng dáy vuc bi
án, và cüng có lúc nó trô nên dju dàng và say däm giūa
nhung dam dài chói loi màu đô của hoa do quyên rùng'"
Dó là một loi hành văn uyến chuyên, ngôn
từ đa dạng và
giàu hinh ành. Tung từ, cum từ, tùng vë trong câu văn
tat cà hiện liên truóe măt nguoi đọc một cách rõ nét
dến bát ngö, câm tuðng nhu chinh chung ta dang ngói
trên con thuyên để xuôi dòng về thuong luu vây. ÐE
miêu tă ve dep của sông Huong, ông đã sừ dung triêt để
những biện pháp nghệ thuật nhu nhān hóa, so sânh, án
du, liên tuong, ... đế gøi lên hinh änh một sông Huong
man dai, phóng khoáng tói dịu dàng, đàm say. Câu
van giàu hinh ânh, giàu tính nhąc và tính tho, vói góc
nhiéu từ da chiéu dua nguði đoc tim hiéu hết thay các
khía canh của dông sông Huong. Ngoài råt nhiéu hinh
t
trong thiên bút kí này, diêu đā len lôi vào ki
úc, dã lăp di lap lai trong turong tugng của tôi chinh là
dong chāy rát nhanh của sông Nê-va qua hinh änh cùa
nhing chú häi âu đúng co một chân trên những phien
báng mà không kip nói diéu gi vói ngudi ban của
chúng... Suy ngăm vê nó, bån thân tôi thấy thật binh
yên dến la! Quå thuc, băng những con chữ có hôn, băng
änh đậc såc
huenbrang
on wan
huóng Thic Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
296
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
bút tài hoa và tinh té, Hoàng Phù đā góp phàn
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
cua thiên nhien Huế và con nguði
ro
săc
ban
noi
lim
Hue. "Nguot phu chu" ay cung vói cái tôi mê đăm đã
mo của văn
thuc su tháng hoa trên mänh đat màu
chuong, đặc biệt là thé loai bút ki.
mót
ngoi
Nhà
nghiên cứu
Trán Ðinh Sữ tùng nhận định: "Bút kí
Tudng là một cuộc đi tim cội nguón,
mot su phát hiện bê dày văn hoá và lich sù cùa các đieu
kien doi sóng.. Vān anh giàu nhūng tu liệu láy tiù sîu sách
tri thic khoa học và huyén thoai ki úc cá nhân loé lên
nhing ánh sáng bat ng... Cái mnói cùa Hoàng Phù Ngoc
Tuong là khám phá binh diện vän hoá voi tu lieu ljch sủ
phong phú và một tâm hôn Huê nong nàn'. Qua sông
Huong, Hoàng Phû Ngoc Tuong đä thế hiện duge cái tôi
uyên bác, giàu tri thúc vé đja lý, lich sữ, văn hóa Huế
qua timg khúc rë, thûy trinh, không chi am tuong vé
không gian dia lý noi dāy, óng cón turöng tân cā mot
chieu dài lich sừ từ thoi đại cûa các vua Hùng dến khi
cách mang tháng Tám thành công. Không những the,
bao trám tích văn hóa từ xa xua cūng dugc Hoàng Phü
tái hiện một cách tinh të qua vè đep "nhu triét lý nhu co
thi" khi dòng sông nhè nhę chày qua các đén đài lăng
tám, hay thậm chí, sông Huong côn là
ci nôi hinh
thành thành nên câ một báu trôi thi ca lán âm nhạc
mang đậm chất xứ Huë. Dén vói những trang ki của
Hoàng Phü Ngoc Tuong, nguôi đoc có dip hiểu rõ thêm
vé coi nguon sông
Huong và vän hóa Hué qua một giai
cua
Hoàng Phü Ngoc
Thuuon
297
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
thoai dep mà ôngđãcát công tim ký càng: "Ai đä đât tên
cho dong sông?". Có thế nói, băng những hiếu biết
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
phú, nhà văn đã cung cap cho nguoi đoe một
phong
luong thông tin lón vé đja lý, lich sû, văn hóa Huế nói
chung và sông Huong nói riëng. Vốn kiến văn sâu rộng
áy dã dến từ những chuyén du läm, du khào và gán bó
của nhà văn suót dặm dài của månh đat có dô. Tat cà
deu duoc thăng hoa trên "đâu bút" của một nguði nghệ
si tài ba, trí tuệ. Vi bôi, đế chất Huế bàng bạc trong từng
l6i văn, giong diệu, đế hoi thö rát Hué lan tôa den moi
nguoi; hän Hoảng Ph Ngoc Tuöng phái yëu, phái gån
bó vói sông Huong, xú Huế rát nhièu. Câm xúc của nhà
vän luôn là một "sgi chi đö" xuyên suót tác phám, chạm
den đugc trái tim ngudi doc băng cái tôi giàu xúc cảm,
yêu thiên nhiên, đát nuóc của nguoi nghệ sī.
"Phai long" dòng sông, nhà văn viết vê nó vói tất cà su
gan bó, dăm say của một nguoi con vói dòng sông quê
huong, vói vë dep của quê huong, xú sö. Mõi nét dep
deu mang den nhung not nhąc rieéng trong bán dan của
ngudi nghệ si, lúc thì trám bống bôi nõi băn khoăn, e
ngai của sông Huong khi phåi chia tay nguoi tinh trong
mộng cûa minh; lúc thì not nhạc ấy vang lên mạnh më
boi nhung sú thi hào hùng dội vang vào trong mối trái
tim yêu nuóc, rôi cũng có khi tiếng gày đàn có vë tinh
tt nhu cho thay cái "tôi" da diết truóc "dieu slow tinh
cam dành riêng cho Hue". Mõi nót nhạc đeu ngân rung
nnan
huóng The Sách
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
298
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
nhng giai diệu khāc nhau, nhung cùng mang một diếm
chung, chinh là đéu xuát phát từ su rung động của nhà
truóc những phát hiện vé vė dep sông Huong, xú
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
Hué. The day, có một Hoàng Phů Ngoc Tuong không chi
vän
mang
chat tài hoa,
trí tuệ, uyên
bác mà côn có một
da "trâm că täm hôn trong khuon mặt cuộc
doi cùng vói dat trói, sõng nuóc cùa Hue'"
Hoàng Phü
Sinh
Phù
nhu
thoi nhà văn Nguyën Tuân khàng định: "Ki Hoàng
Ngoc Tuong có rat nhiêu ánh lua", há phài chăng
ngám thé hiện sųr trân quý to lớn của nhà vän dői
sī thiên nhiên" này? Những "ánh lta" mà
duoe Hoàng Phů đón nhận và suoi ám cho tam hón cüa
minh gio dây - bàng một cách ky diệu đã lan tôa qua
tùng kë hð, khoàng cách con chữ trên trang văn của
ong, len lôi vào lòng độc giä một niém yêu thiên nhiên
xu Huế tha thiết. Ðến vói "Ai dä đat tên cho dòng sông?",
những ánh lừa áy bập bùng no rộ qua từng nét vë vè dep
Huong giang. giúp từng con chữ nhu đugc nhày múa,
sáng ryc trong búc ki họa này, đế rói khi đü "ám', nguôi
ta con thuong thúc và câm nhận dugc tâm lòng của
nguoi nghệ si, nhân vật trữ tinh vói cái tôi đáy súc hút,
voi nguroi "nghệ
la ký vå
đåm say.
"Sao thèm mot điệu gi xua lám
Them doc một doan văan Hoàng Phù Ngoc Tuong
Có
ai dó rót chiêu vào chén ngoc
Hue diu dàng xây bàng khói và suong."
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
299
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
vo
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
dë tò bày lòng trân
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
loi tho Nguyěn Trong Tạo
Muon
su dày công, hun dúc của nhà
trong của tôi dành cho
văn Hoàng Phù Ngoc Tuong, khi ông đã tạo nên từng
khăc họa thành một búc tranh hoàn chinh
vé sông Huong. Ta nhu them yêu sông Huong, yêu
những diêu "rät Hue" mà chua cán một lán ghé thăm,
con chữ
đêể
boi chinh "Ai dã đật tên cho dòng sông?" đã là một tác
pham rat đõi "Hoàng Phû Ngoe Tuong", một tác phâm đi
cùng năm tháng, đăm sâu trong tâm khâm cûa biết bao
con nguoi Việt Nam.
Chnnhiang
Bnwand
"huóng Thite Sáoh
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
300
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
VO https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
PHAM TRUC LINH
n
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
TAP
02
Admin ThuongVän12
Online-
dang càm tháy hanh phúc cùng vói các TTSer
Có thé có một quäng nào đó, ban thấy cuộc đôi
that nhiéu thừ thách, chán ngåát và xám xit, nhung
việc có những khoành khác dep từng qua së là luu
mai, it nhất là khi xem lai một vài trang văn mà
chúng ta đă từng cùng nhau, chúng ta së mim
cuoi. Bộ sách "Thuong Văn 12" ra đoi dé cùng bạn
cham nhę nhàng vào những dòng văn, những vị
tinh say dăm và trong veo trong mði tác phâm Vän
hoc 12, từ tho ca den văn xuôi, từ truyện ngăn den
tùy bút..
TTS muốn cùng bạn, là hai kë đăm say, dành cho
nhau những dông văn dep nhát, cho những tâm
hôn văn chuong trong mói chúng ta đugc chăm
băm, nâng niu, trong lành vå khði nguyên nhu
lòng son trë!
ISBN 978-604304599-4
I
9
D
Glá: 270.00d
l786043lo45994
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc
https://www.facebook.com/groups/thanhvienkhoahoc