Matematika o‘qitish metodikasi fanidan test № 1. 2. 3. 4. Test topshirig’i Induksiya uslubi nimadan iborat? Deduksiya uslubining mazmuni nimadan iborat? Maktab matematika kursida teoremalarni qanday turlari mavjud? Analiz deb nimaga aytiladi? Lemma deb qanday jumlani aytamiz? 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Ikkita kat’iy xukmdan hosil qilingan uchinchi natijaviy xukmni nima deb ataymiz? «Ikkinchi tartibli chiziqlar to’g’ri chiziq bilan faqat ikkita nuqtada kesishadi» dan iborat umumiy xukmdan birlik xukm ajrating. Sintez deb nimaga aytiladi? Uxshashlikka asoslanib xulosa chikarishni nima deb ataymiz. Ushbu tenglamaning yechimlari qanday to’plam tashkil etadi.x3=x Quyidagi keltirilgan tenglamalardan qaysi biri, xulosasi yoki undan kelib chiqqan deymiz: x2=1 va (x+2)x2=x+2 Ushbu lg(x-y)=0 va To‘g‘ri javob Muqobil javob Muqobil javob Muqobil javob *Xususiylikdan umumiylikka o’tish *Umumiylikdan hususiylikka o’tish Umumiylikdan yakkalikka borish Yakkalikdan birlikka o’tish Birlikdan yakkalikka o’tish Ko’plikdan umumiylikka o’tish Yakkkalikdan birlikka o’tish Birlikdan yakkalikka o’tish *To‘g‘ri, teskari, to‘g‘ri teoremaga qarama-qarshi, teskari teoremaga qarama-qarshi. *Noma’lumlardan ma’lumlarga tomon izlash metodi. To‘g‘ri, teskari, to‘g‘ri teoremaga qarama-qarshi. To‘g‘ri, teskari. To‘g‘ri, teskari, qarama-qarshi. Ma’lumlardan noma’lumlarga tomon izlash metodi. Har qanday aksioma bu lemmadir; Matematik tafakkur formasiga. Mantiqiy xukm deymiz; Teorema ham aksioma ham lemma bo’la oladi. Mantiqiy xukm deymiz; Mantiqiy xukm deymiz; Umumiy xukm deymiz; *Aylana to’g’ri chiziq bilan ikita nuqtada kesishadi; Parabola to’g’ri chiziq bilan bitta nuqtada kesishadi; Ellipis to’g’ri chiziq bilan bitta nuqtada kesishadi; Bir tizimdagi teoremalardan oldin isbotlanadigan xukmni lemma deymiz; Parabola to’g’ri chiziq bilan ikkita nuqtada kesishadi; *Ma’lumlardan noma’lumlarga tomon izlash metodi. *analogiya Noma’lumlardan ma’lumlarga tomon izlash metodi Taxlil qilish usuliga. to‘la induktsiya chala induktsiya induktsiya to‘la induktsiya *X=-1,0,1 dan iborat to’plam. bo‘sh to’plam. cheksiz to’plam. chekli to’plam. *ikkinchi tenglama birinchidan hosil qilingan, ikkinchi tenglama –2,-1,1 ildizlarga, birinchi esa –1,1 ildizlarga ega. *bo‘sh to’plam, birinchi ikkinchidan hosil qilingan. o‘zaro teng kuchli tenglamalar. o‘zaro teng kuchli bo‘lmagan tenglamalar. cheksiz to’plam. Chekli to’plam bo‘sh to’plam. *Bir tizimdagi teoremalardan oldin isbotlanadigan xukmni lemma deymiz; *Xulosa deb ataymiz. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. u-x=1 tenglamalar sistemasining yechimlari to’plami qanday to’plam? chunki birinchi uchun x-u>0, ikkinchi uchun u-x>0 shart o’rinli. u=x2+4/x2-4 funksiyaning aniqlanish soxasini toping. Har qanday prizmaning yon sirti uchun quyidagi xukmlardan qaysi biri rost? Har qanday prizmaning xajmi uchun quyidagi keltirilgan muloxazalardan qaysi biri rost? * Matematikani o‘qitish metodikasi nechta savolga javob izlaydi? *Matematika o‘qitish metodikasi tuzilishiga ko‘ra shartli ravishda qaysi qismlarga bo‘linadi? Matematika o‘qitish metodikasi oldiga qanday an’anaviy savollar uchligi qo’yiladi? *(-∞;-2)U(-2;2)U(2; ∞). (-∞;-2) (-∞;-2)U(-2;2). (-2,2). *Kundalang kesimining yon qirrasiga ko’paytmasi; Asosining perimetri bilan yon qirrasining ko’paytmasi; Asosining perimetri bilan balandligining ko’paytmasi; Yon kesimining yon qirrasiga ko’paytmasi; *Perpendikulyar kesimi yuzi bilan yon qirrasi ko’paytmasi. Asosining yuzi bilan yon qirrasining ko’paytmasi; Asosining yuzi bilan balandligining ko’paytmasi; Asosining yuzi bilan kesim yuzasining ko’paytmasi; *3 2 1 4 *Umumiy metodika, Xususiy metodika, Aniq metodika Umumiy metodika, Xususiy metodika Umumiy metodika, Aniq metodika Xususiy metodika, Aniq metodika *Matematikani nima uchun o‘rganish kerak? Nimani o‘rganish kerak? Matematikani qanday o‘rgatish kerak *Qadimgi yunoncha “mathema” so‘zidan. Nima uchun matematikani o‘rganish kerak? Matematikadan nimalarni o‘rganish kerak? Matematikadan nimalarni o‘rganish kerak? Matematikani qanday o‘rganish kerak? Nima? Qachon? Qayerda? Qadimgi lotincha “mathema” so‘zidan. Qadimgi frantsuzcha “mathema” so‘zidan. Qadimgi inglizcha “mathema” so‘zidan. *Umumta’limiy maqsadi, Tarbiyaviy maqsadi, Amaliy maqsadi. *1-4 Umumta’limiy maqsadi, Tarbiyaviy maqsadi. Umumta’limiy maqsadi, Amaliy maqsadi. Umumiy metodika, Xususiy metodika, Aniq metodika 1-5 1-3 1-2 *Matematik ob’ektdagi narsalarning asosiy xossalarini aks ettiruvchi tafakkur formasiga *Qaralayotgan tushunchalarni boshqalardan farqlashga, fanga kiritilgan yangi termin mazmunini oydinlashtirishga imkon beruvchi mantiqiy usul. Matematik tafakkur formasiga. Matematik ob’ektning asosiy xossalariga. Matematik tafakkur shakliga. Ma’lum bir nuqtai nazar, chegaralangan fikrni ifoda etish usuli. Matematik ob’ektdagi narsalarning asosiy xossalarini aks ettiruvchi tafakkur formasiga. Matematik ob’ektdagi narsalar orasidagi asosiy xossalarini aks ettiruvchi tafakkur formasiga. Matematika so‘zi qanday so‘zdan olingan? O’rta maktabda matematika o‘qitish qanday omillar bilan belgilanadi? Boshlang‘ich ta’lim nechanchi sinflarni o‘z ichiga oladi? Matematik tushuncha deb nimaga aytiladi? Ta’rif degan so‘zining ma’nosi nimadan iborat? 23. 24. 25. Ta’rif qanday turlarga ajratiladi? *Real, klassifikatsion, genetik. *Aniq – induktiv, Abstrakt – deduktiv. Real, klassifikatsion Real, induktiv, genetik. Real, ob’ektiv, induktiv, genetik. Aniq – induktiv metod. Abstrakt – deduktiv. Real-induktiv, aniqob’ektiv. *Tushunchalar asosida hosil qilingan matematik fikrni tasdiqlash yoki inkor qilish. Tushunchalar asosida hosil qilingan matematik fikrni abstraktiv tushunish. Qaralayotgan tushunchalarni boshqalardan farqlashga asoslangan mantiqiy tushuncha. Aksioma deb nimaga aytiladi? *Isbotsiz qabul qilinadigan matematik xukm. Tushunchalar asosida hosil qilingan matematik fikrni tasdiqlash yoki inkor qilish. Teorema deb nimaga aytiladi? *Isbotlashni talab etadigan matematik xukm. Matematika fani shartli ravishda qanday qismlarga ajraladi? Elementar matematika qanday mazmunga ega? *elementar, oliy Tushunchalar asosida hosil qilingan matematik fikrni tasdiqlash yoki inkor qilish. boshlang‘ich, elementar, oliy Qaralayotgan tushunchalarni boshqalardan farqlashga, fanga kiritilgan yangi termin mazmunini oydinlashtirishga imkon beruvchi mantiqiy usul. Qaralayotgan tushunchalarni boshqalardan farqlashga, fanga kiritilgan yangi termin mazmunini oydinlashtirishga imkon beruvchi mantiqiy usul. Isbotsiz qabul qilinadigan matematik xukm. Matematik tushunchalarni kiritish metodlarini ko‘rsating: Matematik xukm deb nimaga aytiladi? 26. 27. 28. 29. 30. Oliy matematika fani nima bilan shug‘ullanadi? 31. 32. Matematika o‘qitishning tarbiyaviy maqsadlardan birini ko‘rsating: *u oliy matematikaning turli tarmoqlaridan, ya’ni nazariy arifmetikadan, sonlar nazariyasidan, oliy algebradan, matematik analizdan va geometriyaning mantiqiy kursidan olingan elementar ma’lumotlar asosiga qurilgandir. *real olamning fazoviy formalari va ular orasidagi miqdoriy munosabatlarni to‘la hamda chuqur aks ettiruvchi matematik qonuniyatlarni topish bilan shug‘ullanadi. *O’quvchilarda ilmiy dunyoqarashni shakllantirish. boshlang‘ich, elementar, maxsus, oliy Tushunchalar asosida hosil qilingan matematik fikrni abstraktiv tushunish. Tushunchalar asosida hosil qilingan matematik fikrni abstraktiv tushunish. boshlang‘ich, o‘rta, maxsus, oliy elementar matematika ham mustaqil mazmunga ega bo‘lgan fan bo‘lib, u oliy matematikaning turli tarmoqlaridan iborat. elementar matematika ham mustaqil mazmunga ega bo‘lgan fan bo‘lib, matematikaning elementar tushunchalarini o‘z tarkibiga oladi. real olamning asosiy matematik qonuniyatlarni topishdan iborat. oliy matematika fani real olamning asosiy matematik qonuniyatlarni topish bilan shug‘ullanadi. oliy matematika fani elementar matematikaning davomi bo‘lib, uning asosiy mazmunini boyitadi va matematik tushunchalarni asoslash bilan o‘ug‘ullanadi. O’quvchilarda tafakkur va tassavurni shakllantirish. elementar matematika ham mustaqil mazmunga ega bo‘lgan fan bo‘lib, matematikaning elementar tushunchalari bilan shug‘ullanadi. O’quvchilarda ong tarbiyasini berish. vatanparvarlik Matematika o‘qitishning amaliy maqsadlardan birini ko‘rsating: 38. 39. 40. 41. 42. O’quvchilarni matematik qonuniyatlar asosida real haqiqatlarni bilishga o‘rgatish. O’quvchilarda tafakkur tassavurni shakllantirish. O’quvchilarda tafakkur tassavurni shakllantirish. va O’quvchilarning og‘zaki va yozma matematik bilimlarini tarkib toptirish. O’quvchilarning og‘zaki va yozma matematik bilimlarini tarkib toptirish. O’quvchilarning og‘zaki va yozma matematik bilimlarini tarkib toptirish. O’quvchilarga ma’lum bir dastur asosida matematik bilimlar tizimini berish. O’quvchilarga ma’lum bir dastur asosida matematik bilimlar tizimini berish. O’quvchilarga ma’lum bir dastur asosida matematik bilimlar tizimini berish. O’quvchilarda tafakkur tassavurni shakllantirish. va O’quvchilarda tafakkur tassavurni shakllantirish. va O’quvchilarda tafakkur tassavurni shakllantirish. va O’quvchilarda matematik tafakkurni va matematik madaniyatni shakllantirish. O’quvchilarda tafakkur tassavurni shakllantirish. O’quvchilarda matematikani o‘rganishga bo‘lgan qiziqishlarni tarbiyalash. O’quvchilarda tafakkur tassavurni shakllantirish. va O’quvchilarda matematik tafakkurni va matematik madaniyatni shakllantirish. O’quvchilarda matematikani o‘rganishga bo‘lgan qiziqishlarni tarbiyalash. O’quvchilarda matematikani o‘rganishga bo‘lgan qiziqishlarni tarbiyalash. *O’quvchilarning og‘zaki va yozma matematik bilimlarini tarkib toptirish. Matematika o‘qitishning umumta’limiy maqsadlardan birini ko‘rsating: *O’quvchilarni matematik qonuniyatlar asosida real haqiqatlarni bilishga o‘rgatish. O’quvchilarda tafakkur tassavurni shakllantirish. Matematika o‘qitish metodikasi fanida quyidagi assosiy masalalardan birini ko‘rsating: *matematikani o‘qitishning maqsadi va vazifalari qanday; Matematika o‘qitish *o‘quv O’quvchilarda matematik tafakkurni va matematik madaniyatni shakllantirish. O’quvchilarda 34. 37. O’quvchilarda ong tarbiyasini berish. Matematika o‘qitishning umumta’limiy maqsadlardan birini ko‘rsating: Matematika o‘qitishning amaliy maqsadlardan birini ko‘rsating: 36. O’quvchilarni matematik qonuniyatlar asosida real haqiqatlarni bilishga o‘rgatish. Matematika o‘qitishning umumta’limiy maqsadlardan birini ko‘rsating: 33. 35. O’quvchilarda tafakkur tassavurni shakllantirish. *Matematika kursida olingan nazariy bilimlarni kundalik hayotda uchraydigan elementar masalalarni yechishga tadbiq qila olishga o‘rgatish. *O’quvchilarning matematika darslarida texnika vositalaridan, ko‘rgazmali qurollar, jadvallar va hisoblash vositalaridan foydalana olish malakalari tarkib toptiriladi. *O’quvchilarni mustaqil ravishda matematik bilimlarni egallashga o‘rgatish. *O’quvchilarda matematikani o‘rganishga bo‘lgan qiziqishlarni tarbiyalash. *O’quvchilarda matematik tafakkurni va matematik madaniyatni shakllantirish. *O’quvchilarga ma’lum bir dastur asosida matematik bilimlar tizimini berish. Matematika o‘qitishning amaliy maqsadlardan birini ko‘rsating: Matematika o‘qitishning tarbiyaviy maqsadlardan birini ko‘rsating: Matematika o‘qitishning tarbiyaviy maqsadlardan birini ko‘rsating: predmeti va va va O’quvchilarda tafakkur tassavurni shakllantirish. O’quvchilarda va va O’quvchilarda matematik tafakkurni va matematik madaniyatni shakllantirish. O’quvchilarda matematikani o‘rganishga bo‘lgan qiziqishlarni tarbiyalash. O’quvchilarda 43. 44. 45. 46. 47. 48. metodikasi fanida quyidagi assosiy masalalardan birini ko‘rsating: sifatida matematikaning mazmunini nimalar tashkil etishi kerak; Matematika o‘qitish metodikasi fanida quyidagi asosiy masalalardan birini ko‘rsating: *Matematika kursida olingan nazariy bilimlarni kundalik hayotda uchraydigan elementar masalalarni yechishga tadbiq qila olishga o‘rgatish. *matematikadan o‘quv materialini tulik va chukur o‘rganish uchun qanday usul, shakl va vositalardan foydalanish kerak. *5-9 Matematika o‘qitish metodikasi fanida quyidagi asosiy masalalar-dan birini ko‘rsating: O’rta umumiy ta’limga nechanchi sinflar kiradi? O’qitishning qanday shakllari bor? O’qitish metodikasi o‘zining qanday tomonlari bilan harakterlanadi? Maktab matematika kursida ta’lim metodlarini qanday klassifikatsiyalash mumkin? Ilmiy izlanish metodlarini ko‘rsating: 49. O’qitish metodlarini ko‘rsating: 50. 51. 52. 53. tafakkur tassavurni shakllantirish. va matematikani o‘rganishga bo‘lgan qiziqishlarni tarbiyalash. O’quvchilarda tafakkur tassavurni shakllantirish. va O’quvchilarda matematikani o‘rganishga bo‘lgan qiziqishlarni tarbiyalash. O’quvchilarda matematik tafakkurni va matematik madaniyatni shakllantirish. O’quvchilarda tafakkur tassavurni shakllantirish. va 4-9 5-8 1-4 *Individual, guruhli, frontal *o‘qitish (o‘qituvchining faoliyati); o‘rganish (o‘quvchilarning ongli bilish faoliyati). Individual, sinf bilan, frontal o‘qituvchi va o‘quvchining o‘zaro munosabatlarini tashkil etish yo‘llari bilan. Sinf bilan, shaxsiy *ilmiy izlanish, o‘qitish, xulosa chiqarish metodlari ma’ruza va suhbat, amaliy o‘qitish metodlari Sinf bilan, guruhli, shaxsiy o‘quvchilarda matematik tafakkurni va matematik madaniyatni shakllantirish yo‘llari bilan. o‘qitish va o‘rganish metodlari *kuzatish va tajriba, taqqoslash, analiz va sintez, umumlashtirish, abstraktsiyalash, aniqlashtirish, klassifikatsiyalash *evristik,dasturlashti rilgan ta’lim, muammoli ta’lim, ma’ruza va suhbat metodlari evristik,dasturlashtir ilgan ta’lim, muammoli ta’lim, ma’ruza va suhbat metodlari induktsiya, deduktsiya va analogiya o‘qitish va o‘rganish metodlari kuzatish, tajriba, taqqoslash, analiz va sintez, umumlashtirish, abstraktsiyalash va klassifikatsiyalash evristik,dasturlashtir ilgan ta’lim, muammoli ta’lim, ma’ruza va suhbat Individual, guruhli, frontal induktsiya, deduktsiya va analogiya o‘qitish va o‘rganish metodlari kuzatish, tajriba, taqqoslash, analiz va sintez o‘qitish va o‘rganish metodlari o‘qituvchining dars faoliyati Og‘zaki, amaliy ko‘rgazmali Matematik O’rganilayotgan Matematik ob’ektdagi *induktsiya, deduktsiya analogiya O’qitishning tashkiliy shakllari deganda nima tushuniladi? *o‘qituvchi va o‘quvchining o‘zaro munosabatlarini tashkil etish yo‘llari tushuniladi. *Matematik metodi va matematikadan o‘quv materiali qaysi ketma – ketlikda joylashishi va o‘quvchilarga etkazilishi kerak; Xulosa chiqarish metodlarini ko‘rsating: Kuzatish matematik tafakkurni matematik madaniyatni shakllantirish. O’quvchilarda matematik tafakkurni va matematik madaniyatni shakllantirish. va O’quvchilarda matematikani o‘rganishga bo‘lgan qiziqishlarni tarbiyalash bilan. Og‘zaki, amaliy ko‘rgazmali nima deyiladi? ob’ektdagi narsalarning xossalari va ularning o‘zaro munosabatlarini belgilovchi metod. Tajriba metodi nima deyiladi? *Matematik ob’ektdagi narsalarning xossalari va ular orasidagi miqdoriy munosabatlarni sun’iy ravishda bo‘laklarga ajratish yoki ularni birlashtirishtiruvchi usul. *O’rganilayotgan matematik ob’ektdagi narsalarning o‘xshash va farqli tomonlarini aniqlovchi metod. 54. Taqqoslash metodi deb nimaga aytiladi? 55. Umumlashtirish qanday usul? *Umumlashtirish shunday mantiqiy usulki, uning vositasi orqali birlik fikrlashlardan umumiy fikrlashlarga o‘tiladi. Tushunchani umumlashtirish deb nimaga aytiladi? *Tur tushunchalaridan jins tushunchalariga o‘tish tushunchani umumlashtirish deyiladi Tafakkur degani? *Tafakkur — inson ongida ob’ektiv olamning aktiv aks etishi demakdir. *Matematik ob’ektdagi narsalarning asosiy xossalarini aks ettiruvchi tafakkur formasiga *tushunchani ifodalovchi asosiy 56. 57. 58. nima Matematik tushuncha deb nimaga aytiladi? 59. 60. Tushunchaning mazmuni deb ob’ektdagi narsalarning xossalari va ular orasidagi miqdoriy munosabatlarni sun’iy ravishda bo‘laklarga ajratish yoki ularni birlashtirishtiruvchi usul. Matematik ob’ektdagi narsalarning xossalari va ularning o‘zaro munosabatlarini belgilovchi metod. matematik ob’ektdagi narsalarning o‘xshash va farqli tomonlarini aniqlovchi metod. narsalarning asosiy xossalarini aks ettiruvchi tafakkur formasiga O’rganilayotgan matematik ob’ektdagi narsalarning o‘xshash va farqli tomonlarini aniqlovchi metod. Matematik ob’ektdagi narsalarning asosiy xossalarini aks ettiruvchi tafakkur formasiga Matematik ob’ektdagi narsalarning xossalari va ular orasidagi miqdoriy munosabatlarni sun’iy ravishda bo‘laklarga ajratish yoki ularni birlashtirishtiruvchi usul. Matematik ob’ektdagi narsalarning xossalari va ular orasidagi miqdoriy munosabatlarni sun’iy ravishda bo‘laklarga ajratish yoki ularni birlashtirishtiruvchi usul. Jins tushunchalaridan tur tushunchalariga o‘tish tushunchani umumlashtirish deyiladi Matematik ob’ektdagi narsalarning xossalari va ularning o‘zaro munosabatlarini belgilovchi metod.. Matematik ob’ektdagi narsalarning asosiy xossalarini aks ettiruvchi tafakkur formasiga O’rganilayotgan matematik ob’ektdagi narsalarning o‘xshash va farqli tomonlarini aniqlovchi metod. Matematik ob’ektdagi narsalarning asosiy xossalarini aks ettiruvchi tafakkur formasiga O’rganilayotgan matematik ob’ektdagi narsalarning o‘xshash va farqli tomonlarini aniqlash. Aniqlashtirish Birlik fikrlashlardan umumiy fikrlashlarga o‘tish. Tassavur degani etish Tushunchani ifodalovchi asosiy xossalarning to‘plamiga Tushunchaga kirgan barcha ob’ektlar to‘plamiga Tassavur degani etish Tassavur etish Tushunchaga kirgan barcha ob’ektlar Matematik ob’ektdagi narsalarning asosiy Fikrlash xossalarning to‘plamiga aytiladi. Tushunchaning hajmi deb nimaga aytiladi? *tushunchaga kirgan barcha ob’ektlar to‘plamiga aytiladi. Tushunchani ifodalovchi asosiy xossalarning to‘plamiga Tassavur etish Konkret — induktiv metod, bu: *O’quvchilar avval o‘qituvchining topshiriqlarini bajargan holda o‘rganilayotgan tushunchaning umumiy xossalarini aniqlaydilar, so‘ngra o‘qituvchi rahbarligida ta’rifni mustaqil holda tuzishga harakat qiladilar. *O’rganiladigan matematik tushuncha uchun ta’rif tayyor ko‘rinishda oldindan konkret misol va masalalar yordamida tushuntirilmasdan kiritiladi. *"Postulat" so‘zi lotincha so‘z bo‘lib, uning lug‘aviy ma’nosi "talabni belgilovchi" demakdir. *- bu ma’lum bir talab yoki shartlarni ifodalovchi matematik hukm bo‘lib, bundagi talab va shartlarni ba’zi bir tushuncha yoki tushunchalar orasidagi munosabatlar orqali qanoatlantiradi *Isbotlash deduktiv xulosa chiqarish zanjiri, demakdir. *teoremaning bayoni, argumentlar, isbotlash *isbot talab etiladigan holat. O’rganiladigan matematik tushuncha uchun ta’rif tayyor ko‘rinishda oldindan konkret misol va masalalar yordamida tushuntirilmasdan kiritiladi. Matematik ob’ektdagi narsalarning xossalari va ularning o‘zaro munosabatlarini belgilovchi metod. O’quvchilar avval o‘qituvchining topshiriqlarini bajargan holda o‘rganilayotgan tushunchaning umumiy xossalarini aniqlaydilar Matematik ob’ektdagi narsalarning xossalari va ularning o‘zaro munosabatlarini belgilovchi metod. Umumiylikdan xususiylikka o‘tish "Postulat" so‘zi lotincha so‘z bo‘lib, uning lug‘aviy ma’nosi "isbot talab etiladi" demakdir. "Postulat" so‘zi lotincha so‘z bo‘lib, uning lug‘aviy ma’nosi "shartlarni ifodalovchi" demakdir. - bu ma’lum bir talab yoki shartlarni ifodalovchi matematik hukm bo‘lib, bundagi talab ma’lum bir shartlar asosida beriladi. "Postulat" so‘zi lotincha so‘z bo‘lib, uning lug‘aviy ma’nosi "obruga ega gap" demakdir. Isbotlash - induktiv xulosa chiqarish zanjiri, demakdir. Isbotlash – tasdiqni topish demakdir. Isbotlash – aniq fikrga kelish demakdir. teoremaning bayoni, isbotlash teoremaning bayoni, tahlil, isbotlash teoremaning bayoni, tahlil, xulosa, isbotlash teoremani isbotlash jarayonida ishlatilgan matematik hukmlar. isbot talab etiladigan holat. teorema matni teorema mazmuni o‘zgaruvchi parametrlar teorema mazmuni 61. 62. Abstrakt – deduktiv metodi, bu: 63. 64. "Postulat" so‘zining lug‘aviy ma’nosi nimadan iborat? Postulat qanday xukm? 65. 66. 67. 68. 69. to‘plamiga nimaga aytiladi? Isbotlash degani? nima Har qanday isbotlash jarayoni qanday qismlarni o‘z ichiga oladi? Teoremaning bayoni nima? Argumentlar nima? *teoremani isbotlash jarayonida - bu ma’lum bir talablarni ifodalovchi matematik hukm. xossalarini aks ettiruvchi tafakkur formasiga Matematik ob’ektdagi narsalarning asosiy xossalarini aks ettiruvchi tafakkur formasiga Xususiylikdan umumiylikka o‘tish Matematik ob’ektdagi narsalarning xossalari va ularning o‘zaro munosabatlarini belgilash Muammoli vaziyat deb nimaga aytiladi? 70. Muammoli ta’lim deb nimaga aytiladi? 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. ishlatilgan matematik hukmlar *O’rganilayotgan ob’ekt (bilishga doir nazariy material yoki masala) bilan o‘rganuvchi sub’ekt (o‘quvchi) orasidagi o‘zaro harakatlarning o‘ziga xos bo‘lgan turiga *Muammoli vaziyatlarni hal qilish asosida hosil qilingan dars jarayoni Muammoli vaziyatlarni hal qilish asosida hosil qilingan dars jarayoni Matematik ob’ektdagi narsalarning xossalari va ularning o‘zaro munosabatlarini belgilash Matematik ob’ektdagi narsalarning xossalari va ularning o‘zaro munosabat ыormalari O’rganilayotgan ob’ekt (bilishga doir nazariy material yoki masala) bilan o‘rganuvchi sub’ekt (o‘quvchi) orasidagi o‘zaro harakatlarning o‘ziga xos bo‘lgan turiga 2 Matematik ob’ektdagi narsalarning xossalari va ularning o‘zaro munosabatlarini belgilovchi metod. Matematik ob’ektdagi narsalarning xossalari va ularning o‘zaro munosabat ыormalariga 4 5 *matematik masalalarni yechish maqsadida darslik, kitob bilish va tushunish amaliy ish uchun *matematik masalalarni yechish bilan birgalikda darslik, kitob bilish va tushunish ko‘rgazmalilik bilan *masala yoki misollar yechish bilish va tushunish darslik, kitob ko‘rgazmalilik Matematika darslarida matematik masalaning roli va uning o‘rni haqida gap borganda nechta bosqich ko‘zda tutiladi? Masalaning o‘rni haqida gap ketganda matematika fanining nazariy qismlarini o‘rganish nima maqsadida amalga oshiriladi? Masalaning o‘rni haqida gap ketganda matematika fanini o‘rgatish nima bilan birgalikda olib boriladi? Masalaning o‘rni haqida gap ketganda matematikani o‘rganish nima orqali amalga oshiriladi? O’qitish metodlarining uchta katta guruhiga qaysilar kiradi? *3 *o’quv–bilish faoliyatini tashkil etish va amalga oshirish metodlari; ilmiy-izlanish metodlari; xulosa chiqarish metodlari; o‘qitish metodlari O’qitish metodlarining uchta katta guruhiga qaysilar kiradi? *o’quv–bilish faoliyatini nazorat va o’z–o’zini nazorat qilish metodlari; ilmiy-izlanish metodlari; xulosa chiqarish metodlari; o‘qitish metodlari O’qitish metodlarining uchta katta guruhiga *o’quv–bilish faoliyatini ragbatlantirish ilmiy-izlanish metodlari; xulosa chiqarish metodlari; o‘qitish metodlari va 79. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. qaysilar kiradi? motivatsiya metodlari; A (5;2) va V (- 1;4) nuqtalarda o’tuvchi to’g’ri chiziq tenglamasini tuzing. 3x – 4u + 5 = 0 va 5x + 2u – 9 = 0 to’g’ri chiziqlarni kesishish nuqtasini topilsin. A (4:3) nuqtadan 3x + 4u – 10 = 0 to’g’ri chiziqgacha bo’lgan masofani toping. Ushbu f(x)=3x2-4x4 funktsiyaning [0;3] oraliqdagi eng katta qiymatini toping. 2x – 3u = 6 va 4x – 6 u = 25 to’g’ri chiziqlarning parallel ekanligini ko’rsating va ular orasidagi masofani toping. Agar f(x)=(x-2)2· (x+4) bo‘lsa, f`(x)0 tengsizlikni eching. Ushbu y=x2-2 funktsiyaning kamayish oralig‘ini ko‘rsating. Ushub y=x2+8x+12 parabolaning uchi koordinatalar tekisligining qayerida yotadi. Qaysi tenglik qoldiqli bo’lishni ifodalaydi? 1. 48 = 9 x 5 + 3 2. 48 = 7 x 7 – 1 3. 48 = 11 x 4 + 4 4. 48 = 8 x 5 + 8 * y x 11 3 3 u=-x-11 x 11 y 3 3 y *(1;2) (-1;2) (1;-2) (-1;-2) *2,8 2,5 2,9 2,7 *11 20 10 12 0,8(3) 0,4(6) 0, (3) xisoblang. Agar *1.1 ni f(x)= e 5x bo‘lsa, f`(ln3) ni toping. 17827516 quyidagi sonlardan qaysi biriga qoldiqsiz bo’linadi? Agar x natural son bo’lsa, quyidagi sonlardan qaysi biri albatta juft son x 11 3 3 13 2 13 4 15 4 15 2 *[-2;2] [2;4] [-4;2] [-2;4] *(-;0] (-;-2) (2;) (-2;2) *IV choragida II choragida I choragida III choragida *1:2 2:4 1:4 1:3:4 3 2 * 1 1 3 *8 5 e3+5 e3+3 *4 10 3 2 x( x 1)( x 2) 2 x 2 x 89. 90. 91. * x( x 1)( x 2) 3 x( x 1) 2 92. 93. 94. 95. 96. 97. 98. bo’ladi? 3607 sonning tub son ekanligini aniqlash uchun ish ketma-ket 2,3,5 va xokazo tub sonlarga bo’lib boriladi. Qanday tub songa yetganda bo’lishni tuxtatish mumkin? 3,12 x5,95 4,44 2,21x5,95 1,51 ni xisoblang. O’qitishni qaysi shakllarda tashkil etiladi? O’qitishni tashkil qilishning qaysi shakli asosiy hisoblanadi? Matematik hukm umumiy holda nechta turga bo‘linadi? Mantiqiy bilish qanday turlarga bo‘linadi? Matematik hukm deganda nimani tushunasiz? 99. Matematik tafakkurning turlarini ko‘rsating 100. Teorema. To‘g‘ri chiziqdan tashqaridagi nuqtadan shu to‘g‘ri chiziqqa parallel to‘g‘ri chiziq o‘tkazish mumkin va faqat bitta. Bu qaysi teorema turiga kiradi? Teorema. Uchburchak bir tomoni-ning kvadrati, qolgan ikki tomoni kvadratlarining yig‘indisiga teng bo‘lsa, bunday uchburchak to‘g‘ri burchakli uchburchak bo‘ladi. Teoremaning turini ko‘rsating Matematika 101. 102. *59 43 41 42 *1 2 1 2 3 * Dars, sinfdan tashqari mashg‘ulotlar * Individual mashg‘ulot Uyga vazifa, mustaqil ishlar Ekskursiya, uyga vazifa To‘g‘ri javoblar a va b Guruhli mashg‘ulot Dars Sinfdan tashqari mashg‘ulotlar * 3 ta 5 ta 12 ta 9 ta *tushuncha, hukm va xulosa sezgi va idrok tasavvur va tafakkur to‘g‘ri javob yo‘q *Tushunchalar Matematik fikrni Matematik fikrni inkor Matematik fikrni asosida hosil qilingan tasdiqlash matematik etish matematik hukm tasdiqlash yoki inkor matematik fikrni hukm deyiladi deyiladi etish matematik hukm tasdiqlash yoki inkor deyiladi qilish matematik hukm deyiladi *Aniqlashtirilgan Aniqlashtirilgan, Induktiv tafakkur Dialiktik, ijodiy, abstakt, induktiv, dialiktik, ijodiy induktiv funktsional, dialektik, strukturaviy, ijodiy * to‘g‘ri teorema teskari teorema Aniq teorema chala teorema * Teskari To‘g‘ri To‘g‘ri teoremaga qarama-qarshi Teskari teoremaga qarama-qarshi *Aksiomalar sistemadagi Aksiomalar sistemasi A, V, S larning 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110. kursidagi aksiomalar asosan qanday talabga javob berishi kerak Davriy nazorat deyilganda nima tushuniladi? "Evristika" degan so‘zning ma’nosi nima? Evristikaning maqsadi - 3,4 (3) davriy kasr qaysi oddiy kasrga teng? Muammoli vaziyat - bu (-2:3) va koordinatalar boshidan o‘tuvchi to’g’ri chiziq tenglamasini tuzing. Matematika darslarida matematik masalaning roli va uning o‘rni haqida gap borganda qanday bosqichlarni ko‘zda to’tish maqsadga muvofiqdir? Matematika kursidagi masala va sistemasi ziddiyatsiz bo‘lishi kerak aksiomalar erkin bo‘lishi kerak to‘la bo‘lishi kerak barchasi *Har bir mavzuning tugashida o‘tkaziladigan so‘rov *savol-javobga asosan topaman O’qitish natijalarini yakunlash Savol-javob, uy vazifasini tekshirish A va V savol-javob bor talabga asosan topaman *yangiliklarga olib boruvchi metod va qoidalarni izlash demakdir yangiliklarni izlash demakdir bilimni topish Aniqlashtirilgan, dialiktik, ijodiy *3 13 30 3 3 11 1 13 33 3 1 30 *o‘quvchilarni o‘rganilayotgan mavzu materialidagi fakt va tushunchalarning qanday hosil bo‘lishini bilmaslikdan ham ana shu mavzu materialining tub mohiyatini olib beruvchi matematik tushuncha, aksioma va teoremalarni o‘rganilayotgan mavzu materialiga tadbiq qila olmaslik paytida vujudga keladigan intellektual qiynalishdir. *u = -1,5 x o‘rganilayotgan mavzu materialiga tadbiq qila olmaslik paytida vujudga keladigan intellektual qiynalishdir. o‘quvchilarni o‘rganilayotgan mavzu materialidagi fakt va tushunchalarning qanday hosil bo‘lishini bilmaslik mavzu materialining tub mohiyatini olib beruvchi matematik tushuncha, aksioma va teoremalarni bilmaslik u =1,5 x u – 1,5 x +2 u = - 1,5 x +2 *Matematika fanining nazariy qismlarini o‘rganish matematik masalalarni yechish maqsadida amalga oshiriladi. Matematika fanini o‘rgatish matematik masalalarni yechish bilan birgalikda olib boriladi. Matematikani o‘rganish masala yoki misollar yechish orqali amalga oshiriladi. *Masalaning ta’limiy funktsiyasi. Masalaning ta’limiy Formulani kundalik O’qituvchi funktsiyasi. hayotimizdagi matematika darsida Masalaning elementar yechiladigan tarbiyaviy masalalarni masalalar orqali funktsiyasi. yechishga tadbiqi o‘quvchilarni Masalaning o‘quvchilarda ilmiy mehnatga muhabbat rivojlantiruvchi dunyoqarashni ruhida tarbiyalashi harakterdagi shakllantiradi. lozim. Buning funktsiyasi. Albatta o‘qituvchi uchun o‘qituvchi Masalaning bu erda bilish halol va sifatli tekshiruv nazariyasiga mehnatni harakterdagi asoslangan bo‘lishi ulug‘laydigan funktsiyasi. kerak. "Jonli masalalarni tanlashi mushohadadan kerak bo‘ladi. abstrakt tafakkurga va undan amaliyotga borish kerak". Masalaning nazariy Masala yoki O’qituvchi qismlari. misollarni o‘rganish. matematika darsida misollarning bajaradigan funktsiyasi qanday turlarga ajratiladi? 111. Masalaning ta’limiy funktsiyasi qanday amalga oshiriladi? 112. Masalaning tarbiyaviy funktsiyasi o‘quvchilarda nimani tarbiyalaydi? 113. Masalaning rivojlantiruvchi harakterdagi funktsiyasi o‘quvchilarda nimani shakllantiradi? Masalaning tekshiruv harakterdagi funktsiyasi o‘z ichiga nimalarni oladi? 114. 115. Qaysi juftlik o‘zaro tub sonlardan iborat? Masalaning tarbiyaviy funktsiyasi. Masalaning rivojlantiruvchi harakterdagi funktsiyasi. Masalaning tekshiruv harakterdagi funktsiyasi. *Maktab matematika kursida o‘rganilgan nazariy ma’lumot, matematik tushuncha, aksioma, teorema va matematik xulosalar, qonun-qoidalarning aniq masala yoki misollarga tadbiqi natijasida o‘quvchilarda mustahkam matematik bilim va malakalar hosil qilish orqali amalga oshiriladi. *o‘quvchilarda ilmiy dunyoqarashni shakllantiradi hamda ularni mehnatga muhabbat ruhida tarbiyalaydi. Masalalarni yechish maqsadi. Matematik masalalarni yechish. yechiladigan masalalar orqali o‘quvchilarni mehnatga muhabbat ruhida tarbiyalash. o‘quvchilarda ilmiy dunyoqarashni shakllantiradi hamda ularni mehnatga muhabbat ruhida tarbiyalaydi. mantiqiy tafakkur qilish faoliyatlarini shakllantiradi. O’quvchilarning nazariy olgan bilimlarini amaliy harakterdagi misol va masalalar yechishga tadbiq qilishi; Matematik hukmlardan xulosalar chiqarish darajalari; O’quvchilarning matematik tafakkur qobiliyatlarini rivojlantiradi. Matematik hukmlardan xulosalar chiqarish qobiliyatlarini tarbiyalaydi. *mantiqiy tafakkur qilish faoliyatlarini shakllantiradi. O’quvchilarning matematik tafakkur qobiliyatlarini rivojlantiradi. Matematik hukmlardan xulosalar chiqarish qobiliyatlarini tarbiyalaydi. *O’quvchilarning nazariy olgan bilimlari darajasi; O’quvchilarning nazariy olgan bilimlarini amaliy harakterdagi misol va masalalar yechishga tadbiq qilishi; Matematik hukmlardan xulosalar chiqarish darajalari; O’quvchilarning matematik tafakkur qobiliyatlarini rivojlanish darajasi. *(12:35) O’quvchilarda ilmiy Formulani kundalik dunyoqarashni hayotimizdagi eleshakllantirish; mentar masalalarni Ularni mehnatga yechishga tadbiqi; muhabbat ruhida O’quvchilarda ilmiy tarbiyalash; dunyoqarashni Matematik shakllantirish; hukmlardan Bilimlarni xulosalar chiqarish. egallashda bilish nazariyasiga asoslanish. O’quvchilarning nazariy olgan bilimlarini amaliy harakterdagi misol va masalalar yechishga tadbiq qilishni tarbiyalaydi. O’quvchilarning nazariy olgan bilimlarini amaliy harakterdagi misol va masalalar yechishga tadbiq qilishni tarbiyalaydi. Maktab matematika kursida o‘rganilgan nazariy ma’lumot; Matematik tushuncha, aksioma, teorema va matematik xulosalar; Qonunqoidalarning aniq masala yoki misollarga tadbiqi natijasida o‘quvchilarda mustahkam matematik bilim va malakalar hosil qilish. (12,34) (11,22) (8,14) 116. 117. 118. 119. 120. 121. 122. 123. 124. 125. 126. 127. n rakamning qanday qiymatlarida 50+n soni eng kam tub ko’paytuvchilarga ajratiladi? O’quvchi 5 ta kitobdan uchtasini necha xil usulda tanlab olishi mumkin: Agar turnirda n ta shaxmatchi katnashgan bo’lsa, nechta partiya o’ynalgan? Natural a sonni natural b songa bo’lganda, bo’linma s ga va qoldiq d ga teng buldi. Agar bo’linuvchi va buluvchi 2 martta orttirilsa, d qanday o’zgaradi: 840 va 264 ning umumiy bo’luvchilari nechta? 270 va 300 sonlari eng kichik umumiy karralisining 4 va 6 sonlarining eng kichik umumiy karralisini nisbatini toping. Teorema. Agar uchburchakning burchaklari o‘zaro teng bo‘lsa, u holda bu burchaklar qarshisida teng tomonlar yotadi. Bu qaysi teorema turiga kiradi? Teoremalarni isbotlash usuli maktab sistemasida necha xil usulda amalga oshiriladi? Matematik hukm necha xil bo‘ladi? Matematik hukmlar qaysilar? Maktab geometriya kursida nechta aksiomalar sistemasi mavjud? Maktab geometriya kursida qaysi aksiomalar sistemasi mavjud? *3;9 5 9 19 *10 9 8 12 * n(n 1) n (n-1) n (n-1)(n-2) n *2 marta ko’payadi. 2 marta kamayadi. 1 taga ortadi. O’zgarmaydi. *8 4 6 9 *225 45 25 95 2 * teskari teorema to‘g‘ri teorema aniq teorema bunday javob yo‘q * 2 xil 4 xil 5 xil 7 xil *3 xil 4 xil 5 xil 7 xil *Birlik hukm. Xususiy hukm. Umumiy hukm. *5 Yakkalik hukm. Umumiy hukm. Birlik hukm. Umumiy hukm. Xususiy hukm. Umumiy hukm. 4 3 6 *Tegishlilik aksiomasi; Masofa aksiomasi; Tartib aksiomasi; Tegishlilik aksiomasi; Masofa aksiomasi; Tartib aksiomasi; Tegishlilik aksiomasi; Masofa aksiomasi; Tartib aksiomasi; Masofa aksiomasi; Tartib aksiomasi; Harakat aksiomasi; Paralellik aksiomasi. 128. 129. 130. 131. 132. 133. 134. 135. Matematika kursidagi aksiomalar sistemasi asosan qaysi talabga javob berishi kerak? Matematika kursidagi aksiomalar sistemasi asosan qaysi talabga javob berishi kerak? Matematika kursidagi aksiomalar sistemasi asosan nechta talabga javob berishi kerak? “Agar to‘g‘ri chiziq burchak bissektrisasi bo‘lsa, u berilgan burchakni teng ikkiga bo‘ladi” –bu qanday teorema? "Agar to‘g‘ri chiziq burchakni teng ikkiga bo‘lsa, bu to‘g‘ri chiziq shu burchakning bissektrisasidir"–bu qanday teorema? Teoremani isbotlashga kirish va uni isbotlash jarayonida o‘qituvchi yordamida o‘quvchilar bajarishlari kerak bo‘lgan mantiqiy ketma-ketlikka ega bo‘lgan bosqichlardan birini ko‘rsating? Teoremani isbotlashga kirish va uni isbotlash jarayonida o‘qituvchi yordamida o‘quvchilar bajarishlari kerak bo‘lgan mantiqiy ketma-ketlikka ega bo‘lgan bosqichlardan birini ko‘rsating? Teoremani isbotlashga kirish va uni isbotlash jarayonida o‘qituvchi yordamida o‘quvchilar Harakat aksiomasi; Paralellik aksiomasi. *Aksiomalar sistemasi mustaqil bo‘lishi kerak. Harakat aksiomasi; *Aksiomalar sistemasi shu fanga oid istalgan bir yangi tushunchani isbot etish uchun etarli bo‘lishi kerak. *3 2 4 5 *to‘g‘ri teskari to‘g‘ri teoremaga qarama-qarshi teskari teoremaga qarama-qarshi *teskari to‘g‘ri to‘g‘ri teoremaga qarama-qarshi teskari teoremaga qarama-qarshi *7 6 5 4 *Teoremaning sharti va uning xulosasi nimadan iborat ekanligini to‘la tushunib olishlari kerak. Teorema mazmuni Teorema talab va shartlari Teorema shartlari, natija va xulosalari *teoremani shart va xulosasida qatnashayotgan har bir matematik tushunchaning ma’nosini bilishlari kerak. Teorema mazmuni Teorema talab va shartlari Teorema shartlari, natija va xulosalari 136. 137. 138. 139. 140. bajarishlari kerak bo‘lgan mantiqiy ketma-ketlikka ega bo‘lgan bosqichlardan birini ko‘rsating? Teoremani isbotlashga kirish va uni isbotlash jarayonida o‘qituvchi yordamida o‘quvchilar bajarishlari kerak bo‘lgan mantiqiy ketma-ketlikka ega bo‘lgan bosqichlardan birini ko‘rsating? Teoremani isbotlashga kirish va uni isbotlash jarayonida o‘qituvchi yordamida o‘quvchilar bajarishlari kerak bo‘lgan mantiqiy ketma-ketlikka ega bo‘lgan bosqichlardan birini ko‘rsating? Teoremani isbotlashga kirish va uni isbotlash jarayonida o‘qituvchi yordamida o‘quvchilar bajarishlari kerak bo‘lgan mantiqiy ketma-ketlikka ega bo‘lgan bosqichlardan birini ko‘rsating? Teoremani isbotlashga kirish va uni isbotlash jarayonida o‘qituvchi yordamida o‘quvchilar bajarishlari kerak bo‘lgan mantiqiy ketma-ketlikka ega bo‘lgan bosqichlardan birini ko‘rsating? Teoremani isbotlashga kirish va uni isbotlash jarayonida o‘qituvchi *Teoremaning shart va xulosa qismlarini matematik simvollar orqali ifodalashlari kerak. Teorema mazmuni Teorema talab va shartlari Teorema shartlari, natija va xulosalari *Teoremaning shartida qatnashayotgan ma’lum parametrlar teorema xulosasidagi noma’lumni aniqlay oladimi yoki yo‘qmi ekanligini bilishlari kerak. Teorema mazmuni Teorema talab va shartlari Teorema shartlari, natija va xulosalari *Teoremani isbotlash jarayonida teoremadagi shartlardan teorema xulosasining to‘g‘riligini ko‘rsatuvchi natijalar keltirib chiqarishi kerak. Teorema mazmuni Teorema talab va shartlari Teorema shartlari, natija va xulosalari *Teoremani isbotlash jarayonidagi mantiqiy mulohazalarda teoremaning shartidan to‘la foydalanishlari kerak. Teorema mazmuni Teorema talab va shartlari Teorema shartlari, natija va xulosalari *Teorema isbot qilib bo‘lingach, isbotlashda qo‘llanilgan metodni ko‘zdan kechirish va Teorema mazmuni Teorema talab va shartlari Teorema shartlari, natija va xulosalari 141. 142. 143. 144. 145. 146. 147. yordamida o‘quvchilar bajarishlari kerak bo‘lgan mantiqiy ketma-ketlikka ega bo‘lgan bosqichlardan birini ko‘rsating? Maktab matematika kursidagi teoremalarni isbotlash usullarini ko‘rsating? Ta’lim o‘z oldiga qaysi maqsadni qo‘yadi? Ta’rif qanday qismlardan iborat bo‘ladi? Real ta’rifda nima ko‘rsatiladi? «Aylana deb tekislikning biror nuqtasidan masofasi berilgan masofadan katta bo‘lmagan masofada yotuvchi nuqtalar to‘plamiga aytiladi» bu ta’rifdagi ta’riflanuvchi qismni ko‘rsating: Real ta’rifda nima muhim? «Aylana deb tekislikning biror nuqtasidan masofasi berilgan masofa dan katta bo‘lmagan masofada yotuvchi nuqtalar to‘plamiga aytiladi» bu ta’rifdagi ta’riflovchi qismlarni imkoni bo‘lsa, isbotlashning boshqa usullarini qidirib topish kerak. Ta’riflardan foydalangan holda Talab va asosida O’quvchilar ongiy shakllanishini Zaruriy bilimlar darajasiga erishishni Ta’rif mazmuni va sharti Ta’rif talab shartlari Ta’rif shartlari, natija va xulosalari Bunda ta’riflanayotgan tushunchaning jins tushunchasi va uning tur jihatidan farqi ko‘rsatilgan bo‘ladi. to‘plam tushunchaning hosil bo‘lish jarayoni ko‘rsatiladi. Tushunchani berilishi nuqta Nuqtalar to‘plami tushunchaning hosil bo‘lish jarayoni ko‘rsatiladi. Bunda qaralayotgan tushunchaning shu gruppadagi tushunchalardan farqi Tushunchani berilishi aylana Aylana, nuqta Aylana, to‘plami *Bevosita isbotlash usuli; Bilvosita isbotlash usuli. Aksiomalardan foylangan holda *O’quvchilar ongida dastur asosida o‘rganilishi lozim bo‘lgan zarur bilimlar sistemasini shakllantirish. O’quvchilarning aqliy rivojlanishlarini, qobiliyatlarini yuqori darajaga ko‘tarish. *Ta’riflanuvchi va ta’riflovchi Bilim tushunchaga bo‘lish *Bunda qaralayotgan tushunchaning shu gruppadagi tushunchalardan farqi ko‘rsatib beriladi. *Aylana *ta’riflovchi va ta’riflanuvchi tushunchalar hajmlarining teng bo‘lishi muhim rol o‘ynaydi. *Nuqta, masofa, tekislik, to‘plam va ega va shart nuqtalar 148. ko‘rsating: Klassifikatsion ta’rifda nima ko‘rsatilgan bo‘ladi? 149. Genetik ta’rifda nima ko‘rsatiladi? *tushunchaning hosil bo‘lish jarayoni ko‘rsatiladi. 150. «kvadrat – barcha tomon-lari teng bo‘lgan to‘g‘ri to‘rtburchakdir» bu ta’rifda jins tushunchasi nima bo‘ladi? «kvadrat – barcha tomon-lari teng bo‘lgan to‘g‘ri to‘rtburchakdir» bu ta’rifda tur tushunchasi nima bo‘ladi? “To‘g‘ri burchakli uchburchakning bir kateti atrofida aylanishidan hosil bo‘lgan jismni konus deyiladi” – bu qanday ta’rif? Maktab matematika kursida tushunchalarning ta’rifi tuzilishi usulini ko‘rsating: *to‘g‘ri to‘rtburchak ta’riflanayotgan tushunchaning jins tushunchasi va uning tur jihatidan farqi ko‘rsatilgan bo‘ladi. Kvadrat *Kvadrat 151. 152. 153. 154. 155. 156. 157. Maktab matematika kursida tushunchalarning ta’rifi tuzilishi usulini ko‘rsating Maktab matematika kursida tushunchalarning ta’rifi necha xil usul bilan tuziladi? Darsdan tashqari mashgulotlar shakllariga nimalar kiradi? "Interaktiv" degan so’z qayerdan kelib chiqqan? *ta’riflanayotgan tushunchaning hosil tushunchaning jins bo‘lish jarayoni tushunchasi va uning ko‘rsatiladi. tur jihatidan farqi ko‘rsatilgan bo‘ladi. Bunda qaralayotgan tushunchaning shu gruppadagi tushunchalardan farqi ko‘rsatib beriladi. Bunda qaralayotgan tushunchaning shu gruppadagi tushunchalardan farqi ko‘rsatib beriladi. Barcha tomolari teng Tushunchani berilishi to‘g‘ri to‘rtburchak Barcha teng to‘rtburchak *genetik real klassifikatsion ob’ektiv *Berilgan tushunchaning hajmiga kiruvchi barcha ob’ektlar to‘plamiga asoslaniladi. *Berilgan tushunchaning aniqlovchi alomatlar to‘plamiga asoslaniladi. *2 xil tushunchaning hosil bo‘lish jarayoni ko‘rsatiladi. qaralayotgan tushunchaning shu gruppadagi tushunchalardan farqi tushunchani berilishi tushunchaning hosil bo‘lish jarayoni ko‘rsatiladi. qaralayotgan tushunchaning shu gruppadagi tushunchalardan farqi 3 xil tushunchani berilishi *tugaraklar, disputlar, konkurslar, kechalar, ekskursiyalar, olimpiadalar, devoriy gazetalar *inglizcha "interact" so’zidan kelib chiqqan. "Inter" – o’zaro, "act" – ish ko’rmoq, ishlamoq Dars tashqarisidagi dars 5 xil lotincha "interact" so’zidan kelib chiqqan. "Interact" – o‘zaro faol degan ma’nolarni tomolari Maktabdan tashqaridagi darslar fransuzcha "interact" so’zidan kelib chiqqan. "Inter" – o’zaro, "act" – ish ko’rmoq, ishlamoq Tushunchani berilishi to‘rtburchak 4 xil To’garaklar, disputlar, konkurslar, kechalar, ruscha "interact" so’zidan kelib chiqqan. "Inter" – o’zaro, "act" – ish ko’rmoq, ishlamok 158. "Akliy xujum" qanday metod? 159. Ko‘paytirish deb nima deyiladi? 160. Kasrning nechta xossasi bor? Sonning kasri deb nima deyiladi? 161. 162. Ratsional son nima deyiladi? 163. Ishoralari har xil bo‘lgan butun sonlarni o‘zaro qo‘shish uchun nima qilinadi? 164. Butun sonlar to‘plami nima deyiladi? degan ma’nolarni anglatadi. *jamoa bo’lib muxokama qilishning samarali metodidir. Unda biror muammoning yechimini topish barcha ishtirokchilarning fikrini erkin ifodalash orkali amalga oshiriladi. *Qo‘shiluvchilari o‘zaro teng bo‘lgan sonlarning yig‘indisini topish amaliga ko‘paytirish deyiladi anglatadi. *3 2 *Butun sonning o‘zaro teng bo‘lgan ma’lum bir ulushi, shu sonning kasri deyiladi. p *q ko‘rinishdagi qisqarmas kasrga ratsional son deyiladi. *Ishoralari har xil bo‘lgan butun sonlarni o‘zaro qo‘shish uchun ularning kattasini modulidan kichigini ayirib, katta son ishorasi qo‘yiladi. *Barcha natural, butun manfiy va nol sonlari birga-likda butun sonlar to‘plami deyiladi. 165. Qo‘shish deb nimaga ataladi? *Ikki sonning yig‘indisini topish amaliga qo‘shish deb ataladi. 166. Ayirish deb nimaga ataladi? *Qo‘shiluvchilardan biri va yig‘indi ma’lum bo‘lganda ikkinchi qo‘shiluvchi Guruh o’rindiqlarga katta doira bo’yicha o’tirib olishadi. O’qituvchi muammoni ifoda etadi Ikki sonning yig‘indisini topish amaliga ko‘paytirish deb ataladi. p q ko‘rinishdagi qisqarmas kasrga sonning kasri deyiladi. Butun sonning o‘zaro teng bo‘lgan ma’lum bir ulushi ratsional son deyiladi. Ular ayiriladi p q ko‘rinishdagi qisqarmas kasrga butun sonlar to‘plami deyiladi. Qo‘shiluvchilari o‘zaro teng bo‘lgan sonlarning yig‘indisini topish amaliga ko‘shish deyiladi Qo‘shiluvchilari o‘zaro teng bo‘lgan sonlarning yig‘indisini topish amaliga ayirish degan ma’nolarni anglatadi. matn bilan ishlashga muljallangan degan ma’nolarni anglatadi. axborotni izlash, nazariy ma’lumotlarni mustaxkamlash va tasniflash Qo‘shiluvchilardan biri va yig‘indi ma’lum bo‘lganda ikkinchi qo‘shiluvchi noma’lum sonni topish amaliga ko‘paytirish deb ataladi. 4 Ko‘payuvchi sonlardan biri va ko‘paytma son ma’lum bo‘lganda, ikkinchi ko‘payuvchi sonni topish amaliga ko‘paytirish deyiladi 5 Barcha natural, butun manfiy va nol sonlari birgalikda sonning kasri deyiladi. Sonning ma’lum bir o‘zagi Barcha natural, butun manfiy va nol sonlari birgalikda ratsional son deyiladi. Sonning ma’lum bir o‘zagi ratsional son deyiladi Ular qo‘shiladi Barchasi to‘g‘ri Butun sonning o‘zaro teng bo‘lgan ma’lum bir ulushi butun sonlar to‘plami deyiladi. Sonning ma’lum bir o‘zagi butun sonlar to‘plami deyiladi Qo‘shiluvchilardan biri va yig‘indi ma’lum bo‘lganda ikkinchi qo‘shiluvchi noma’lum sonni topish amaliga qo‘shish deb ataladi. Ikki sonning yig‘indisini topish amaliga ayirish deb ataladi. Ko‘payuvchi sonlardan biri va ko‘payt-ma son ma’lum bo‘lganda, ikkinchi ko‘payuvchi sonni topish amaliga qo‘shish deyiladi Ko‘payuvchi sonlardan biri va ko‘paytma son ma’lum bo‘lganda, ikkinchi 167. Bo‘lish deb nima deyiladi? 168. a sonining kvadrat ildizi deb nimaga aytiladi? 169. Irratsional sonlar deb nima deyiladi? 170. 171. 172. 173. 174. “Kvadrati 2 ga teng bo‘lgan ratsional son mavjud emas” – bu teorema ma’noga egami? “a sonidan b sonini ayirganda ayirma musbat bo‘lsa, u holda a soni b sonidan katta deyiladi va u quyidagicha yoziladi. a–b>0 bundan a>b ekanini ko‘rinadi” –ta’rif ma’noga egami? “a sonidan b sonini ayirganda ayirma manfiy bo‘lsa, u holda a soni b sonidan kichik deyiladi va u bunday yoziladi: a–b<0, bundan a<b ekani ko‘rinadi” –ta’rif ma’noga egami? Ayniy almashtirish deb nima deyiladi? Ayniyat deb nima deyiladi? noma’lum sonni topish amaliga ayirish deb ataladi. *Ko‘payuvchi sonlardan biri va ko‘paytma son ma’lum bo‘lganda, ikkinchi ko‘payuvchi sonni topish amaliga bo‘lish deyiladi *a sonining kvadrat ildizi deb kvadrati a songa teng bo‘lgan songa aytiladi. р q * kasr deyiladi Qo‘shiluvchilardan biri va yig‘indi ma’lum bo‘lganda ikkinchi qo‘shiluvchi noma’lum sonni topish amaliga bo‘lish deb ataladi. a sonining kvadrat ildizi deb ildizi a songa teng bo‘lgan songa aytiladi. р kasr ko‘rinishida q Qo‘shiluvchilari o‘zaro teng bo‘lgan sonlarning yig‘indisini topish amaliga bo‘lish deyiladi ko‘payuvchi sonni topish amaliga ayirish deyiladi Ikki sonning yig‘indisini topish amaliga bo‘lish deb ataladi. a sonining kvadrat ildizi deb kubi a songa teng bo‘lgan songa aytiladi. a sonining kvadrat ildizi kvadrati a songa teng bo‘lgan songa irratsional son aytiladi. a sonining kvadrat ildizi deb darajasi a songa teng bo‘lgan songa aytiladi. a sonining kvadrat ildizi a songa teng bo‘lgan songa irratsional son aytiladi. ko‘rinishida tasvirlab bo‘lmaydigan sonlar irratsional sonlar deyiladi. (p,q) N tasvirlanadigan sonlar irratsional sonlar deyiladi. (p,q) N *ha yo‘q bilmayman Javob yo‘q *ha yo‘q bilmayman Javob yo‘q *ha yo‘q bilmayman Javob yo‘q *Algebraik ifodaning miqdoriy qiymatini o‘zgarmasdan bir shakldan ikkinchi bir shaklga o‘zgartirib yozish ayniy almashtirish deyiladi. *Tarkibidagi harflarni har qanday qiymatlarida ham to‘g‘ri Tarkibidagi harflarni har qanday qiymatlarida ham to‘g‘ri bo‘laveradigan ikki algebraik ifodaning tengligi ayniy almashtirish deyiladi. Algebraik ifodaning miqdoriy qiymatini o‘zgarmasdan bir shakldan ikkinchi Agar berilgan algebraik ifodada ildiz chiqarish amali qatnashsa, bunday ifoda ayniy almashtirish deyiladi. Matematik ifodaga ayniy almashtirish deyiladi. Agar berilgan algebraik ifodada ildiz chiqarish amali qatnashsa, bunday Matematik ifodaga ayniyat deyiladi. 175. Irratsional ifoda deb nima deyiladi? 176. Protsent nima? 177. Promille nima? 178. Bug‘doyni yanchganda 69 don, 28 somon va 3 boshqa chiqitlar chiqadi. 45 sentner yanchilmagan bug‘doydan qabcha don, qancha somon va qancha boshqa chiqitlar chiqadi? Tsentneri 1120 so‘m turadigan molning narxi avval 8% tushirildi, bir muncha vaqtdan keyin yangi narx yana 8% tushirildi. Hozir bu molning narxi qancha, agar uning narxi birdaniga 16% tushirilgan bo‘lsa, uning yangi narxi qanday bo‘ladi? Molni (tovarni) yuborish uchun kira haqi mol narxining 179. 180. bo‘laveradigan ikki algebraik ifodaning tengligi ayniyat deyiladi. *Agar berilgan algebraik ifodada ildiz chiqarish amali qatnashsa, bunday ifoda irratsional ifoda deyiladi. bir shaklga o‘zgartirib yozish ayniyat deyiladi. ifoda deyiladi. ayniyat Algebraik ifodaning miqdoriy qiymatini o‘zgarmasdan bir shakldan ikkinchi bir shaklga o‘zgartirib yozish irratsional ifoda deyiladi. sonning o‘ndan bir ulushi. sonning o‘ndan bir ulushi. 31.25, 12.7, 1.25 Matematik irratsional deyiladi. *sonning yuzdan bir ulushi *sonning ming-dan bir ulushi. *31.05, 12.6, 1.35 Tarkibidagi harflarni har qanday qiymatlarida ham to‘g‘ri bo‘laveradigan ikki algebraik ifodaning tengligi irratsional ifoda deyiladi. sonning mingdan bir ulushi. sonning yuzdan bir ulushi 30.05, 11.6, 2..35 *947,968 so‘m, 940,8 so‘m 945,9 so‘m, 941,8 so‘m 946,8 so‘m, 942,8 so‘m 944,968 so‘m, 944,8 so‘m *500 so‘m 400 so‘m 600 so‘m 700 so‘m *Ma’lum tadqiqot jarayonida o‘zining sonli qiymatini o‘zgartirmaydigan miqdorga o‘zgarmas miqdor deyiladi. *Tadqiqot jarayonida turli qiymatlar qabul qiluvchi miqdor o‘zgaruvchi miqdor deyiladi. Tadqiqot jarayonida turli qiymatlar qabul qiluvchi miqdor o‘zgamas miqdor deyiladi. O’zining sonli qiymatini saqlaydigan miqdorga o‘zgarmas miqdor deyiladi. Tadqiqot jarayonida turli qiymatlar bilan variatsiya qiluvchi miqdor o‘zgamas miqdor deyiladi. Ma’lum tadqiqot jarayonida o‘zining sonli qiymatini o‘zgartirmaydigan miqdorga o‘zgaruvchi miqdor O’zining sonli qiymatini saqlaydigan miqdorga o‘zgaruvchi miqdor deyiladi. Tadqiqot jarayonida turli qiymatlar bilan variatsiya qiluvchi miqdor o‘zgaruvchi miqdor deyiladi. ifodaga ifoda sonning o‘ndan bir ulushi sonning o‘ndan bir ulushi 30.25, 13.6, 2.35 3 % iga, ya’ni 3 4 181. 182. so‘m 75 tiyinga baravar yuborish kirasidan tashqari, molning narxi qancha turadi? O’zgarmas miqdor deb nimaga aytiladi? O’zgaruvchi miqdor deb nimaga aytiladi? 183. 184. 185. Qanday miqdor o‘zgaruvchi miqdorning hususiy xoli bo‘ladi? x o‘zgaruvchi qanday holda [ a, b] kesmada o‘zgaradi deymiz? y f (x) funktsiyaning aniqlanish soxasi deb nimaga aytiladi? 186. 187. 188. 189. 190. *O’zgarmas miqdor *Agar x o‘zgaruvchi a x b shartni qanoatlantiruvchi barcha haqiqiy qiymatlarni qabul qilsa, *Shu formulaning ma’nosini saqlovchi argumentning x xakikiy qiymatlari to’plamiga aytiladi. deyiladi. noma’lum miqdor harfiy miqdor Satrli miqdor x o‘zgaruvchi Agar x o‘zgaruvchi Agar x o‘zgaruvchi hech qanday shartni ixtiyoriy shartni a x b shartni Agar qanoatlantirmaydiga n barcha haqiqiy qiymatlarni qabul qilsa, qanoatlantirmaydiga n barcha haqiqiy qiymatlarni qabul qilsa, qanoatlantirmaydiga n barcha haqiqiy qiymatlarni qabul qilsa, Shu formulaning ma’nosini saqlamaydigan x argumentning xakikiy qiymatlari to’plamiga aytiladi. Berilgan funktsiyaga mos funktsiyani tuzish Shu formulaning ma’nosini saqlovchi u argumentning xaqiqiy qiymatlari to’plamiga aytiladi. Shu formulaning ma’nosini saqlamaydigan u argumentning xaqiqiy qiymatlari to’plamiga aytiladi. Berilgan funktsiyani tekshirish Berilgan funktsiyaning qiymatlar to‘plamini topishga yordam beruvchi asosiy uslub nimadan iborat? Tenglama deb nimaga aytiladi? *Berilgan funktsiyaga teskari funktsiyani tuzish *Noma’lum son qatnashgan tenglik Noma’lumli tenglik Noma’lum mos tenglik songa Berilgan tenglamaning yechimi deb nimaga aytiladi? Parallel kuchirish xossalari nechta? Qachon to‘g‘ri chiziq tekislikka perpendikulyar bo‘ladi? *Noma’lum sonning topilgan qiymatiga Sonning qiymatiga Noma’lum mos tenglik songa *7 6 5 4 *Agar to‘g‘ri chiziq tekislikdagi kesishuvchi ikkita to‘g‘ri chiziqqa perpendikulyar bo‘lsa, *Har qanday ikki nuqtadan bitta va faqat bitta to‘g‘ri chiziq o‘tkazish mumkin. Agar to‘g‘ri chiziq tekislikdagi ikkita to‘g‘ri chiziqqa perpendikulyar bo‘lsa, Agar to‘g‘ri chiziq ikkita to‘g‘ri chiziqqa perpendikulyar bo‘lsa, Agar to‘g‘ri chiziq tekislikdagi kesishuvchi ikkita to‘g‘ri chiziqqa parallel bo‘lsa, Tekislikda yotuvchi ixtiyoriy bir nuqtadan shu tekislikdagi to‘g‘ri chiziqqa parallel bo‘lgan faqat bitta to‘g‘ri chiziq o‘tkazish mumkin Har qanday ikki nuqtadan bitta va faqat bitta to‘g‘ri chiziq o‘tkazish mumkin. To‘g‘ri chiziq tekislikni ikki yarim tekislikka ajratadi. To‘g‘ri uchta bittasi bittasi ikkitasi yotadi. To‘g‘ri chiziq tekislikni ikki yarim tekislikka ajratadi. Har qanday to‘g‘ri chiziq nuqtalar to‘plamidan iboratdir. Har qanday ikki nuqtadan bitta va faqat bitta to‘g‘ri chiziq o‘tkazish mumkin. Tekislikda yotuvchi ixtiyoriy bir nuqtadan shu tekislikdagi to‘g‘ri chiziqqa parallel bo‘lgan faqat bitta Har qanday to‘g‘ri chiziq nuqtalar to‘plamidan iboratdir. 191. Tegishlilik aksiomasini ko‘rsating: 192. Parallelik aksiomasini ko‘rsating: 193. Tartib aksiomasini ko‘rsating: *Tekislikda yotuvchi ixtiyoriy bir nuqtadan shu tekislikdagi to‘g‘ri chiziqqa parallel bo‘lgan faqat bitta to‘g‘ri chiziq o‘tkazish mumkin *To‘g‘ri chiziq tekislikni ikki yarim tekislikka ajratadi. topilgan Berilgan funktsiya yechimini topish Noma’lum qatnashmagan tenglik Noma’lum son son chiziqdagi nuqtadan va faqat qolgan orasida 194. 195. 196. sonining aniqroq hisoblash borasida eng yaxshi natijani birinchi bo’lib olgan olim? Matematikadan haftalik dars yuklamasi qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan? Haqiqiy sonlarning mukammal nazariyasi qachon rivojlantirildi? 197. Ta’lim jarayonida darslik qanday rol o’ynaydi? 198. Laboratoriya qanday dars turi? 199. 200. to‘g‘ri chiziq o‘tkazish mumkin 5-sinfda «Kasr sonlar» mavzusini o’qitishg qancha soat ajratilgan 7-sinfda algebra va geometriyaga ajratilgan soatlar miqdorini aniqlang al-Koshiy Arximed Ptolemey Viet 5-sinf – 5 s, 6-sinf – 5 s, 7-sinf – 5 s, 8sinf – 5 s, 9-sinf – 5 s; 5-sinf – 5 s, 6-sinf – 4 s, 7-sinf – 4 s, 8sinf – 5 s, 9-sinf – 5 s; 5-sinf – 4 s, 6-sinf – 4 s, 7-sinf – 4 s, 8sinf – 6 s, 9-sinf – 5 s; 5-sinf – 4 s, 6-sinf – 5 s, 7-sinf – 4 s, 8sinf – 5 s, 9-sinf – 5 s; XIX asrda XVIII asrda XVII asrda XII asrda O’tilgan mavzuni mustahkamlash O’tilgan materialni chuqurlashtirish O’tilgan materialni takrorlash Amaliy kunikmalarni chuqur o’zlashtirish va mustahkamlashga qaratilgan auditoriyadagi o’quv mashg’ulotlaridir O’qish, o’qituvchining ijodiy tavsifidagi auditoriyada o’quv rejasi bo’yicha o’tkaziladigan nazariy dars mashg’ulotidir Nazariy bilimlarni chuqur o’zlashtirish va mustahkamlashga qaratilgan auditoriyadagi o’quv mashg’ulotlaridir 79 soat 32 soat 78 soat 72 soat 102 soat algebra, 68 soat geometriya 100 soat algebra, 70 soat geometriya 104 soat algebra, 66 soat geometriya 110 soat algebra, 60 soat geometriya O’quvchilarning bilim, ko’nikmalarining mustaqil o’stirishga xizmat qiluvchi omillar? Talabalarni mustaqil ta’lim olish, mustaqil fikrlash va ijodiy tayyorlash uchun mo’ljallangan, ularning fan bo’yicha bilimlarini chuqurlashtirish va kengaytirishga qaratilgan auditoriya o’quv mashg’ulotlarining turi