KAYNAKLAR VE KAYNAK ARAŞTIRMASI KAYNAKLAR ve METODOLOJİ ARAŞTIRMA VE YAZMA “Kütüphane ve arşivlerdeki ilk keşif aşaması geçtikten sonra sürekli bir etkileşim süreci yaratan araştırma ve yazma, herhalde çoğu tarihçinin benimseyeceği ve tavsiye ettiği bir genel prensiptir.” Richard Evans, «Giriş» içinde, E.H. Carr, Tarih Nedir (İstanbul: İletişim Yayınları, 2013), s. 28 ARAŞTIRMA VE YAZMA Yazma, okumaya kılavuzluk eder, onu yönetir, verimli kılar: Yazdıkça neyi aradığınızı dahi iyi bilir, bulduğunuzun anlamını ve konuyla ilişkisini daha iyi kavrarsınız. KAYNAKLAR Bertolt Brecht - Okuyan Bir İşçi Soruyor BİRİNCİL KAYNAKLAR ARŞİV BELGESİ KİŞİSEL ARŞİV GAZETE HABERİ FOTOĞRAF ANI-HATIRA OTOBİYOGRAFİ SANAT ESERİ HARİTA-İSTATİSTİK GÜNDELİK NESNELER SÖZLÜ TANIKLIK İKİNCİL KAYNAKLAR KİTAP MAKALE TEZ ANSİKLOPEDİ BELGESEL ONLINE KAYNAKLAR Birincil ve İkincil Kaynaklar Arşiv Belgesi Kişisel Arşiv Gazete Haberi Fotoğraf Anı-Mektup Sanat Eseri Bilgi Kaynağı Olarak İstatistik Harita (Dönüşüm) Harita (İsimler) Harita (Rekonstrüksiyon) KAYNAKLAR NEREDE? BİRİNCİL KAYNAKLAR İKİNCİL KAYNAKLAR DEVLET ARŞİVLERİ, TBMM TUTANAKLARI, RESMİ GAZETE MİLLİ KÜTÜPHANE SÜRELİ YAYINLAR ARŞİVİ CUMHURİYET VE MİLLİYET GAZETESİ ONLİNE ARŞİVİ KİŞİSEL KÜTÜPHANELER, AİLE ARŞİVLERİ TRT ARŞİVİ, PATHE ARŞİVİ CANLI TANIKLAR ÜNİVERSİTE ve ŞEHİR KÜTÜPHANELERİ MİLLİ KÜTÜPHANE MAKALELER BİBLİYOGRAFYASI ONLINE VERİTABANLARI (AÜDV, JSTOR vd.) YÖK TEZ VERİTABANI VİDEO SİTELERİ (Youtube, Vimeo gibi) Kütüphaneye girmek tehlikesiz ve serbesttir! KAYNAKLAR NEREDE BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KÜTÜPHANESİ KİTAPLAR – ELEKTRONİK KİTAPLAR BASILI SÜRELİ YAYINLARELEKTRONİK DERGİLER VERİTABANLARI JSTOR EBSCOHOST THE ECONOMIST HISTORICAL ARCHIVE BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KÜTÜPHANESİ ENCYCLOPÆDIA BRITANNICA ONLINE INTERNATIONAL ENCYCLOPEDIA OF POLITICAL SCIENCE MİKROFORMLAR-MİKROFİŞLER (YAKIN TARİHLİ CUMHURİYET-HÜRRİYET-MİLLİYET) DERS NOTLARI ÖZEL KOLEKSİYONLAR MULTİMEDYA KOLEKSİYONU BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KÜTÜPHANESİ HALİL İNALCIK KOLEKSİYONU (Koleksiyon,Osmanlı Tarihi ile ilgili birçok dilde (Osmanlıca, Farsça, İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Almanca, vb.) yazılmış kitap, dergi ve ayrı basımlardan oluşmaktadır.) HASAN ALİ YÜCEL KOLEKSİYONU (8086 materyalden oluşan koleksiyon kitap, dergi, ayrı basım ve fotoğraf albümlerinden oluşmaktadır.) ÖZEL KOLEKSİYON – RARE BOOKS (Türk Tarihi ve Türk Edebiyatı ile ilgili değerli ve nadir eser kimliğine sahip kitap, dergi, harita ve ayrı basımlardan oluşmaktadır. ) MİLLİ KÜTÜPHANE INTERNET SİTESİ – Milli Kütüphane Kaşifhttps://kasif.mkutup.gov. tr/ GAZETE ARŞİVİ – Mikrofilm ARŞİVLER CUMHURBAŞKANLIĞI CUMHURİYET ARŞİVİ – Orijinal Belge ve Evraklar ATASE – GENELKURMAY BAŞKANLIĞI ARŞİVİ ((2. Dünya Savaşı sonuna kadar olan daha çok askeri ama ayrıca siyasi meseleleri de içeren resmi belge ve evraklar.) KAYNAK ARAŞTIRMASI YAPILABİLECEK DİĞER YERLER YÖK (TEZLER) TÜRK TARİH KURUMU KÜTÜPHANESİ (Gazeteler) İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı ODTÜ, Hacettepe, Ankara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi gibi bazı köklü okulların kütüphaneleri. (Bu okul ve fakültelerin bitirme tezleri, buralara bağlı Atatürk İlkeleri ve İnkilap Tarihi Enstitüleri ve-veya Tarih bölümleri tarafından çıkarılan dergilere ulaşabilirsiniz (bazılarının bibliyografik bilgisine, bazılarının tam metnine) DERGİLER 1950’lerden itibaren yayımlanan popüler tarih dergileri: Hayat Tarih, Resimli Tarih Mecmuası gibi dergiler. Ayın tarihi, Belleten, Tarih ve Toplum, Toplumsal Tarih, #Tarih, Atlas Tarih gibi günümüzün akademik/popüler dergileri. Halkevleri Dergileri (Şehir şehir ayrı yayımlanan) ANSİKLOPEDİLER Yurt, Türk, Türkler, Osmanlı, İslam Ansiklopedisi (MEB. Diyanet ve Brill tarafından yayımlanmış üç ayrı İslam Ansiklopedisi var, Türkiye tarihi ile bağlantılı her türlü terim ve kişi hakkında bilgi bulabilirsiniz.) Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (İletişim yayınları) Tanzimat Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (İletişim yayınları) (Bu son iki ansiklopedide Türkiye genelinde dönemsel olarak yaşanan dönüşümleri, temel yapıtaşlarını ve kırılma noktalarını genel hatlarıyla görebilirsiniz) İNTERNET İNTERNET NEDİR? NE DEĞİLDİR? İNTERNET BİR BİLGİ KAYNAĞI OLARAK DEĞİL, ARAŞTIRMA ARACI OLARAK KULLANILMALIDIR. İNTERNET NE İŞE YARAR? ONLINE KATALOGLAR ve VERİTABANLARI DİJİTAL ORTAMA AKTARILAN KÜTÜPHANELER ARCHIVE.ORG GOOGLE SCHOLAR, GOOGLE BOOKS ACADEMIA.EDU EDU.TR, ORG.TR, GOV.TR METODOLOJİ Yazılı bir kaynakta rahatlıkla bulunabilecek bir bilgi için internet kaynağı kullanmaktan kaçının. Basılı metne başvurmayı tercih edin. Bir bilgiyi ilk aktaran kaynağa ulaşmak önemlidir. Hata payını en aza indirir. Herhangi bir kaynak için «Bu kaynak her şeyi anlatıyor zaten» yaklaşımı yanlıştır. Araştırmanın ruhuna terstir. Sırf dipnot olması için konuyla alakasız kaynaklardan da alıntı yapılmaz. Metnin gündemini kaynaklardan yapılan alıntılar belirlemez. Anlatı yazara ait olmalıdır. Aksi takdirde makale bir alıntı derlemesine dönüşür. Yazılı ve sözlü kaynakların kullanımında bir fark yoktur. İkisinden de doğrudan veya dolaylı alıntı yaparak faydalanılır. Röportaj dökümü makalenin kendisi değildir. Kaynak kritiği Kaynak ne zaman üretilmiş? Araştırılan konuyla eşzamanlı mı yoksa sonradan mı? Bir tanığın ifadesi mi yoksa bir araştırmanın eseri mi? Bilgiyi aktaran kim? Güvenilirliğini etkileyecek faktörler var mı? Kime hitaben yazılmış? Ne amaçla yazılmış? Aynı bilgiyi başka yerde bulabiliyor muyum? Farklı kaynaklarda olayın farklı versiyonları var mı? Hangi noktalarda farklılık var? Bunun sebebi ne olabilir? Kaynağın Güvenilirliği Perspektif: Kaynağın olaya bakış açısı Yakınlık: Kaynağın bilgi verdiği konuya yakınlığı (yer/zaman) Otorite: Bilgiyi aktaran kaynak konuya hakim mi, yazar anlattığı konuyu biliyor olabilir mi? Kişisel menfaat: Bilgiyi manipüle etmek için bir neden var mı? Önyargı/Önkabuller: İnanç, kültür, milliyet, grup aidiyeti Karşılaştırma/Sorgulama Perspektif: Kaynağın olaya bakış açısı Yakınlık: Kaynağın bilgi verdiği konuya yakınlığı (yer/zaman) Otorite: Bilgiyi aktaran kaynak konuya hakim mi, yazar anlattığı konuyu bilmiyor olabilir mi? Önyargı/Önk abuller: İnanç, kültür, milliyet, grup aidiyeti Kaynağı Doğru Şekilde Kullanmak Sözlü Tarih Çalışması Tarih Anlatımının Son Dönemdeki En Popüler Yöntemi Herkesin Öyküsü Önemli Yerel Tarih, Aile Tarihçeleri, Kurum Tarihleri Takım Çalışmasına Uygun Kiminle Görüşülmeli – Ampirik Çalışma İletişime Geçme – İkna Etme Konuyu Belirleme – Ön Çalışma Sözlü Tarih çalışması Sorular Görüşme Esnasında Dikkat Edilecekler Süre – İkinci Görüşme Özet Sonuncusu Ve En Önemlisi: Kayıt Son Birkaç Tavsiye İyi yazmak için iyi yazılmış metinler okumak şarttır. Kitap fotokopisi çekerken mutlaka kapak sayfasını ve kitabın başındaki künye sayfasını da çekin. Gazete tararken, önce tam sayfa gazeteyi çekin (tarih önemli) sonra da spesifik olarak aranan haberi okunaklı şekilde fotoğraflayın. Kullandığınız ikincil kaynakların kaynakçasını taramayı unutmayın.