PAGSASALIN SA
LARANGAN NG AGHAM
AT TEKNOLOHIYA
Kautusang Pangkagawaran
Blg. 25, s. 1974
- Isinasaad na ang mga asignaturang araling
panlipunan/agham panlipunan, wastong
pag-uugali, edukasyong panggawain,
edukasyong pangkalusugan, at edukasyong
pisikal ay ituturo sa Pilipino (Filipino),
samantalang ang agham at matematika ay
sa Ingles.
Dalawang Pangkalahatang Uri ng
Pagsasalin
PAGSASALING
PAMPANITIKAN
tula, dula, maikling
kuwento, sanaysay,
nobela, atbp.
PAGSASALING
AGHAM/TEKNIKAL
balita, pormal na
sanaysay, feature
articles, agham
panlipunan,
tekstong pambatas,
disiplinang
akademiko,
teknolohiya
PAGSASALIN
Ayon sa London Institute of Linguistics (sinipi
nina Antonio at Iniego Jr., 2006), kailangang
taglayin ng tagasalin ng mga tekstong agham at
teknolohikal ang sumusunod na mga katangian:
1. Malawak na kaalaman sa paksa ng tekstong
isasalin;
2. Mayamang imahinasyon upang mailarawan sa
isipan ang mga kasangkapan o prosesong
tinatalakay;
3. Katalinuhan, upang mapunan ang mga nawawala
at/o malabong bahagi sa orihinal na teksto;
4. Kakayahang makapamili at makapagpasya sa
pinakaangkop na terminong katumbas muka sa
literature ng mismong larangan o sa diksiyonaryo.
5. Kasanayang gamitin ang pinagsasalinang wika
nang may kalinawan, katiyakan, at bias; at
6. Karanasan sa pagsasalin sa mga kaugnay na
larangan o disiplina.
Mga Suliranin sa Pagsasalin ng
Tekstong Agham at
Teknolohikal
1. Walang katumbas na salita sa tunguhang lengguwahe
and konsepto simulaang lengguwahe.
Hal.
web
diskette
page
chips
software
motherboard
keyboard
2. Panghihiram ng mga salita
Panghihiram na
Kultural
PANGHIHIRAM
NG SALITA
Panghihiram na
Pulitikal
Kultural na Panghihiram
Karaniwang hinihiram ang mga salitang
nakabuhol sa kultura ng wikang hinihiraman.
Halimbawa, sa pagsasalin ng nobelang Hapones,
hindi maihahanap ng katumbas ang mga salitang
nakabuhol sa kulturang Hapones tulad ng
tempura, obi, kimono, sensei at iiba pa.
Tingnan din nating halimbawa ang “diaper” at
“lampin”. Kapag lampin ito ay nilalabhan; samantala,
ang “diaper” ay gumagamit ng material na mahusay
sumipsip at may plastic na proteksiyon upang hindi
mabasa ng ihi ang sanggol.
Pulitikal na Panghihiram
Karaniwang nagaganap ito sa mga bansang
sinakop ng ibang bansa. Mahigit 300 taong
sinakop ng mga Kastila ang Pilipinas kaya
maraming salitang hiram mula sa wikang Kastila
at dahil din mas malapit ang tunog ng wikang
Kastila sa tunog ng ating wika, dati’y may tuntunin
na anyong Kastila ang hiramin, hindi Ingles.
Nagbunga ito ng mga salitang hindi Ingles ngunit
hindi rin Kastila.
Ang halimbawang ito’y hango kina Almario, et al. (1996):
Basic education = basikong edukasyon
Basic needs = basikong pangangailangan
Basic investigation = basikong imbestigasyon
Basic knowledge = basikong kaalaman
Tignan ang salitang “basiko”. Basic ito sa Ingles,
pinadaan sa Kastila (basico) bago binaybay sa Filipino at
naging “basiko”.
Ayon pa rin kina Almario, et al., “hindi muna
inintindi ng tagasalin ang kahulugang ibig ipaabot ng
salitang basic bago tinumbasan ng “basiko”.
Basic education = panimulang edukasyon
Basic needs = pang-araw-araw na pangangailangan
Basic investigation = pangunang imbestigasyon o
unang pagsisiyasat
Ilang Obserbasyon sa Panghihiram
Sa kasaysayan ng paghihiraman ng wika, maoobserbahan
ang mga sumusunod:
A. Ang bansang pinaghihiraman ng mga salita ay
karaniwang higit na maunlad at makapangyarihan
sa bansang nanghihiram.
Halimbawa:
Hindi kailanman manghihiram ng salita o parirala
ang mga Amerikano sa wikang Filipino nang tulad ng
ating ginagawa sa wikang Ingles.
B. Kapag ang isang bansa ay matagal na panahong
nahantad sa kultura at buhay intelektwal ng
ibang bansa, ang wika ng bansang ito ay
nahahaluan ng labis labis na mga salitang
hiniram sa bansang nakakaimpluwensiya.
Halimbawa:
Ang panghihiram ng wikang Filipino sa wikang
Kastila at Ingles.
C. Kapag ang isang lahi ay nahirata o namihasa sa
panghihiram ng mga salita buhat sa bansang
nakakaimpluwensiya rito, nanghihiram ito kahit
na may smga salitang kakahulugangkakahulugan ng mga hinihiram.
Halimbawa:
Ang taong nakapag-aral sa pamamagitan ng wikang
Ingles ay madalas na nag-iisip sa wikang ito kaya't
ang unang pumapasok sa kanyang isip ay ang
istruktura at salita ng wikang Ingles kaysa Filipino.
D. Ang isang karunungan ay higit na mabisang
maipapahayag gamit ang wikang ginamit niya sa
pagkuha nito.
E. Sa palasak na panghihiram, ang set ng mga tunog
at sistema ng paglalapi ng wikang nanghihiram ay
karaniwang nadaragdagan ng mga tunog at
panlaping buhat sa wikang pinanghihiraman.
Kung hindi gaanong palasak ang panghihiram,
ang mga tunog ng mga salitang hinihiram na wala
sa set ng tunog ang karaniwang napapalitan ng
kahawig na tunog ng wikang nanghihiram.
Halimbawa:
Favor - Pabor, ang "f" ay napalitan ng "p" at ang "v"
ay napalitan ng "b".
F. Kung ang palabaybayan ng wikang Ingles ay
konsistent o ponemiko ng tulad ng sa Pilipino,
walang magiging problema sa panghihiram ng
mga salita.
Paglikha ng Salita (Coining)
Ayon kay Santiago (2003),
narito ang mga kahinaan ng “Maugnayin”:
Ayon kay Santiago (2003),
narito ang mga kahinaan ng “Maugnayin”:
May mga kalakasan din naman ang “maugnayin”,
ayon pa rin kay Santiago (2003):
Pamamaraan sa Pagsasaling
Agham at Teknolohikal
Halimbawa ng Aktuwal na Salin:
WAKAS 