Οικονομικό Δελτίο
Τεύχος 2 / 2022
Περιεχόμενα
Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές εξελίξεις
2
Συνοπτική παρουσίαση
2
1
Εξωτερικό περιβάλλον
11
2
Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
24
3
Οικονομική δραστηριότητα
31
4
Τιμές και κόστος
38
5
Χρήμα και πίστη
45
6
Δημοσιονομικές εξελίξεις
53
Πλαίσια
57
Φαινόμενα συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς στη ζώνη του ευρώ
και στις ΗΠΑ: ποια είναι η κατάσταση σήμερα;
57
Ο ρόλος του πιστωτικού κινδύνου στις πρόσφατες αποτιμήσεις των
εταιρικών ομολόγων παγκοσμίως
62
Συνθήκες ρευστότητας και πράξεις νομισματικής πολιτικής την περίοδο
3 Νοεμβρίου 2021 ‒ 8 Φεβρουαρίου 2022
71
4
Ποσοστά αποταμίευσης των επιχειρήσεων στη διάρκεια της πανδημίας
79
5
Ο ρόλος του κύκλου των αποθεμάτων στην τρέχουσα ανάκαμψη
86
6
Η ανάκαμψη της αγοράς εργασίας στη ζώνη του ευρώ μέσα από το
πρίσμα της έρευνας της ΕΚΤ για τις προσδοκίες των καταναλωτών
92
Ποιες υποσυνιστώσες διαμορφώνουν το κόστος ιδιοκατοίκησης;
97
1
2
3
7
Στατιστικά στοιχεία
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Περιεχόμενα
101
1
Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και
νομισματικές εξελίξεις
Συνοπτική παρουσίαση
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομική
δραστηριότητα και στον πληθωρισμό μέσω της ανόδου των τιμών της ενέργειας και
των βασικών εμπορευμάτων, της διατάραξης του διεθνούς εμπορίου και της
εξασθένησης της εμπιστοσύνης. Η έκταση αυτών των επιδράσεων θα εξαρτηθεί από
την εξέλιξη της σύγκρουσης, τον αντίκτυπο των κυρώσεων που έχουν μέχρι στιγμής
επιβληθεί και το ενδεχόμενο λήψης περαιτέρω μέτρων.
Ο αντίκτυπος του πολέμου πρέπει να αξιολογηθεί στο πλαίσιο των θετικών
συνθηκών που διέπουν την οικονομία της ζώνης του ευρώ, στις οποίες συμβάλλει η
άφθονη στήριξη από την πλευρά της πολιτικής. Η ανάκαμψη της οικονομίας
ενισχύεται από τη φθίνουσα επίδραση της μετάλλαξης Όμικρον του κορωνοϊού.
Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις άμβλυνσης των φαινομένων συμφόρησης στην
πλευρά της προσφοράς και η αγορά εργασίας βελτιώνεται περαιτέρω. Στο βασικό
σενάριο των μακροοικονομικών προβολών των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του
Μαρτίου 2022, οι οποίες ενσωματώνουν μια πρώτη αξιολόγηση των συνεπειών του
πολέμου στην Ουκρανία, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ έχει αναθεωρηθεί προς τα
κάτω σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, λόγω της σύγκρουσης.
Ο πληθωρισμός συνέχισε να εκπλήσσει δυσάρεστα λόγω του απροσδόκητα υψηλού
κόστους της ενέργειας. Οι αυξήσεις των τιμών είναι επίσης περισσότερο
διαδεδομένες. Σε ό,τι αφορά τον πληθωρισμό, το βασικό σενάριο των νέων
προβολών των εμπειρογνωμόνων έχει αναθεωρηθεί σημαντικά προς τα άνω. Οι πιο
μακροπρόθεσμες προσδοκίες για τον πληθωρισμό σε σειρά δεικτών
σταθεροποιούνται εκ νέου στο επίπεδο του στόχου της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό. Το
Διοικητικό Συμβούλιο θεωρεί ολοένα πιθανότερο ότι ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί
σταθερά στον στόχο του για 2% μεσοπρόθεσμα.
Σε εναλλακτικά σενάρια για τον οικονομικό και χρηματοοικονομικό αντίκτυπο του
πολέμου, η οικονομική δραστηριότητα θα μπορούσε να περιοριστεί σημαντικά από
μια πιο απότομη άνοδο των τιμών της ενέργειας και των βασικών εμπορευμάτων και
από μια πιο αρνητική επίδραση στο εμπόριο και το οικονομικό κλίμα. Ο
πληθωρισμός θα μπορούσε να είναι σημαντικά υψηλότερος σε βραχυπρόθεσμο
ορίζοντα. Ωστόσο, σε όλα τα σενάρια, ο πληθωρισμός εξακολουθεί να αναμένεται ότι
θα μειωθεί σταδιακά και θα διαμορφωθεί σε επίπεδα γύρω από τον στόχο για 2% το
2024.
Με βάση την επικαιροποιημένη αξιολόγησή του για τις προοπτικές του πληθωρισμού
και λαμβάνοντας υπόψη το αβέβαιο περιβάλλον, το Διοικητικό Συμβούλιο
αναθεώρησε το χρονοδιάγραμμα των αγορών που θα διενεργήσει μέσω του
προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme - APP)
τους επόμενους μήνες. Οι μηνιαίες καθαρές αγορές μέσω του προγράμματος APP
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Συνοπτική παρουσίαση
2
θα ανέλθουν σε 40 δισεκ. ευρώ τον Απρίλιο, 30 δισεκ. ευρώ τον Μάιο και 20 δισεκ.
ευρώ τον Ιούνιο. Η διαμόρφωση των καθαρών αγορών για το γ΄ τρίμηνο θα
εξαρτηθεί από τα στοιχεία και θα αντανακλά την εξελισσόμενη αξιολόγηση των
προοπτικών από την πλευρά του Διοικητικού Συμβουλίου. Εάν τα εισερχόμενα
στοιχεία υποστηρίζουν την προσδοκία ότι δεν θα εξασθενήσουν οι μεσοπρόθεσμες
προοπτικές για τον πληθωρισμό, ακόμη και μετά το πέρας των καθαρών αγορών
περιουσιακών στοιχείων, το Διοικητικό Συμβούλιο θα πραγματοποιήσει καθαρές
αγορές μέσω του προγράμματος APP το γ΄ τρίμηνο. Εάν μεταβληθούν οι
μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τον πληθωρισμό και οι συνθήκες χρηματοδότησης
δεν οδηγήσουν σε περαιτέρω πρόοδο προς τον στόχο του 2%, το Διοικητικό
Συμβούλιο είναι έτοιμο να αναθεωρήσει το πρόγραμμά καθαρών αγορών
περιουσιακών στοιχείων όσον αφορά το μέγεθος ή/και τη διάρκεια. Τυχόν
προσαρμογές των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ θα λάβουν χώρα μετά το πέρας των
καθαρών αγορών μέσω του προγράμματος APP και θα είναι σταδιακές. Η πορεία
των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ θα συνεχίσει να προσδιορίζεται από τις
καθοδηγητικές ενδείξεις του Διοικητικού Συμβουλίου και από τη στρατηγική δέσμευσή
του για σταθεροποίηση του πληθωρισμού στον στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα.
Συνεπώς, το Διοικητικό Συμβούλιο αναμένει ότι τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ θα
παραμείνουν στα σημερινά τους επίπεδα έως ότου διαπιστώσει ότι ο πληθωρισμός
έφθασε το 2% πολύ πριν από το τέλος του υπό εξέταση χρονικού ορίζοντα προβολής
και παραμένει στο επίπεδο αυτό κατά το υπόλοιπο του χρονικού ορίζοντα προβολής,
και κρίνει ότι η πορεία του υποκείμενου πληθωρισμού έχει σημειώσει επαρκή
πρόοδο ούτως ώστε να είναι συμβατή με σταθεροποίηση του πληθωρισμού στο 2%
μεσοπρόθεσμα. Το Διοικητικό Συμβούλιο επιβεβαίωσε επίσης όλα τα άλλα μέτρα
πολιτικής του.
Οικονομική δραστηριότητα
Η παγκόσμια οικονομία αναπτύχθηκε με εύρωστο ρυθμό το 2021, παρά την
ανασταλτική επίδραση της αναζωπύρωσης της πανδημίας και τα φαινόμενα
συμφόρησης στην πλευρά της προσφοράς. Οι δείκτες που βασίζονται σε έρευνες
δείχνουν συνεχιζόμενη άνοδο της οικονομικής δραστηριότητας το α΄ τρίμηνο του
2022. Ωστόσο, ο πόλεμος προκάλεσε σημαντική αβεβαιότητα στις κατά τα λοιπά
εύρωστες παγκόσμιες προοπτικές. Πρόσφατες έρευνες για την οικονομική
δραστηριότητα υποδηλώνουν ότι η δυναμική της ανάπτυξης επιταχύνθηκε από τον
Ιανουάριο έως τον Φεβρουάριο, καθώς η πανδημία και οι πιέσεις από την πλευρά
της προσφοράς υποχώρησαν. Ωστόσο, λόγω των οικονομικών επιπτώσεων του
πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας και της σταδιακής άρσης των μέτρων στήριξης, οι
προβλέψεις για την παγκόσμια ανάπτυξη αναθεωρήθηκαν προς τα κάτω, ιδίως για το
2022 και το 2023, σε σύγκριση με τις προβολές του Δεκεμβρίου. Το παγκόσμιο
πραγματικό ΑΕΠ (χωρίς τη ζώνη του ευρώ) εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 6,3% το
2021, αλλά ο ρυθμός ανόδου θα υποχωρήσει σε 4,1% το 2022 και 3,9% το 2023 και
το 2024. Ο ρυθμός αύξησης της εξωτερικής ζήτησης της ζώνης του ευρώ αναμένεται
να μετριαστεί από 9,9% το 2021 σε 4% το 2022, 3,2% το 2023 και 3,6% το 2024. Σε
σύγκριση με τις παγκόσμιες εισαγωγές, η εξωτερική ζήτηση της ζώνης του ευρώ
επηρεάζεται περισσότερο από τη σύγκρουση, δεδομένου του σχετικά μεγάλου
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Συνοπτική παρουσίαση
3
μεριδίου του εμπορίου της ζώνης του ευρώ που προέρχεται από τη Ρωσία και τις
χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες
στις αρνητικές επιπτώσεις της σύγκρουσης. Σε σύγκριση με τις προηγούμενες
προβολές, ο ρυθμός αύξησης της εξωτερικής ζήτησης στη ζώνη του ευρώ παρέμεινε
αμετάβλητος για το 2022 (καθώς ο αντίκτυπος της εισβολής αντισταθμίζει πλήρως τη
θετική μεταφερόμενη επίδραση από το 2021) και αναθεωρήθηκε προς τα κάτω για το
2023 και το 2024. Τα φαινόμενα συμφόρησης αναμένεται να αρχίσουν να
αποκλιμακώνονται στη διάρκεια του 2022 και να εξαλειφθούν πλήρως έως το 2023.
Οι τιμές εξαγωγών των ανταγωνιστών της ζώνης του ευρώ αναθεωρήθηκαν προς τα
άνω για το 2022 και το 2023 λόγω της συνδυασμένης επίδρασης των υψηλότερων
τιμών των βασικών εμπορευμάτων, των φαινομένων συμφόρησης στις αλυσίδες
προσφοράς και της ανακάμπτουσας ζήτησης. Ενώ η μελλοντική πορεία της
πανδημίας παραμένει σημαντικός παράγοντας κινδύνου που επηρεάζει τις βασικές
προβλέψεις για την παγκόσμια οικονομία, ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος ενισχύει
σημαντικά την αβεβαιότητα. Οι καθοδικοί ακραίοι κίνδυνοι λόγω περαιτέρω
κλιμάκωσης θα μπορούσαν να είναι σημαντικοί και θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν
την παγκόσμια ανάκαμψη, ενώ παράλληλα θα τροφοδοτούσαν τις πληθωριστικές
πιέσεις.
Ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομική
δραστηριότητα της ζώνης του ευρώ μέσω της ανόδου των τιμών της ενέργειας και
των βασικών εμπορευμάτων, της διατάραξης του διεθνούς εμπορίου και της
εξασθένησης της εμπιστοσύνης. Ωστόσο, οι υποκείμενες συνθήκες είναι θετικές,
υποβοηθούμενες από την άφθονη στήριξη από την πλευρά της πολιτικής. Η
οικονομία αναπτύχθηκε κατά 5,3% το 2021 και το ΑΕΠ επανήλθε στο προ πανδημίας
επίπεδό του στο τέλος του έτους. Ωστόσο, η ανάπτυξη επιβραδύνθηκε στο 0,3% το
τελευταίο τρίμηνο του 2021 και αναμένεται να παραμείνει υποτονική κατά το
α΄ τρίμηνο του 2022. Οι προοπτικές για την οικονομία θα εξαρτηθούν από την εξέλιξη
του ρωσο-ουκρανικού πολέμου και τον αντίκτυπο των οικονομικών και
χρηματοοικονομικών κυρώσεων καθώς και άλλων μέτρων. Ταυτόχρονα, ορισμένοι
άλλοι αντίξοοι παράγοντες για την ανάπτυξη πλέον φθίνουν. Σύμφωνα με το βασικό
σενάριο των προβολών των εμπειρογνωμόνων, η οικονομία της ζώνης του ευρώ
αναμένεται να εξακολουθήσει να αναπτύσσεται έντονα το 2022, αλλά ο ρυθμός
ανάπτυξης θα είναι βραδύτερος από ό,τι αναμενόταν πριν από την έναρξη του
πολέμου. Τα μέτρα που λήφθηκαν για να περιοριστεί η εξάπλωση της μετάλλαξης
Όμικρον είχαν ηπιότερη επίδραση από ό,τι τα μέτρα που είχαν ληφθεί στη διάρκεια
των προηγούμενων κυμάτων της πανδημίας, ενώ έχει ξεκινήσει πλέον η άρση τους.
Υπάρχουν επίσης κάποιες ενδείξεις υποχώρησης των διαταράξεων που προκάλεσε
η πανδημία στην πλευρά της προσφοράς, ενώ η αγορά εργασίας συνέχισε να
ενισχύεται. Η επίδραση της τεράστιας διαταραχής όσον αφορά τις τιμές της ενέργειας
στους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις ενδέχεται να περιοριστεί εν μέρει με τη χρήση
μέρους των αποταμιεύσεων που συσσωρεύθηκαν στη διάρκεια της πανδημίας και με
τα αντισταθμιστικά δημοσιονομικά μέτρα.
Σύμφωνα με τις μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του
Μαρτίου 2022, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης της ζώνης του
ευρώ εξακολουθεί να βρίσκεται σε πορεία βελτίωσης μετά τα πολύ υψηλά ελλείμματα
που καταγράφηκαν ως αποτέλεσμα της κρίσης του κορωνοϊού. Ωστόσο, οι κίνδυνοι
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Συνοπτική παρουσίαση
4
για αυτό το βασικό σενάριο είναι σημαντικοί και υποδηλώνουν όλο και περισσότερο
μεγαλύτερα δημοσιονομικά ελλείμματα, κυρίως λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με το βασικό σενάριο, ο λόγος του ελλείμματος εκτιμάται ότι μειώθηκε στο
5,5% του ΑΕΠ το 2021 από το ανώτατο επίπεδο του 7,2% το 2020. Προβλέπεται ότι
θα μειωθεί περαιτέρω σε 3,1% το 2022 και σε 2% έως το τέλος του χρονικού
ορίζοντα των προβλέψεων. Όσον αφορά την κατεύθυνση της δημοσιονομικής
πολιτικής στη ζώνη του ευρώ, τη σημαντική χαλάρωση που καταγράφηκε το 2020
ακολούθησε μέτρια αυστηροποίηση το 2021, μετά τη διόρθωση ως προς τις
επιχορηγήσεις στο πλαίσιο του προγράμματος Next Generation EU (NGEU). Το
2022 προβλέπεται περαιτέρω αυστηροποίηση της κατεύθυνσης της δημοσιονομικής
πολιτικής, κυρίως λόγω της αντιστροφής σημαντικού μέρους των έκτακτων μέτρων
στήριξης λόγω του κορωνοϊού. Η αυστηροποίηση προβλέπεται να είναι οριακή κατά
τα τελευταία δύο έτη του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων, ενώ εξακολουθεί να
παρέχεται σημαντική στήριξη στην οικονομία. Δεδομένων των υψηλών κινδύνων που
προέρχονται επί του παρόντος από πολλές πηγές, οι οποίοι εν μέρει υλοποιούνται
ήδη, η εφαρμογή δημοσιονομικών μέτρων, και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα
συμβάλει στη θωράκιση της οικονομίας. Οι δημοσιονομικές πολιτικές πρέπει να
παραμείνουν ευέλικτες καθώς εξελίσσεται η κατάσταση. Η προθυμία για τη λήψη
δημοσιονομικών μέτρων δεν έρχεται σε αντίθεση με την ανάγκη για αξιόπιστη
μεσοπρόθεσμη εξομάλυνση των δημόσιων οικονομικών.
Μεσοπρόθεσμα, σύμφωνα με το βασικό σενάριο των προβολών των
εμπειρογνωμόνων, η ανάπτυξη θα τροφοδοτείται από την εύρωστη εγχώρια ζήτηση,
υποβοηθούμενη από την πιο δυναμική αγορά εργασίας. Καθώς περισσότεροι
άνθρωποι αποκτούν θέσεις εργασίας, τα νοικοκυριά αναμένεται να έχουν υψηλότερα
εισοδήματα και να δαπανούν περισσότερο. Η παγκόσμια ανάκαμψη και η
συνεχιζόμενη στήριξη από τη δημοσιονομική και τη νομισματική πολιτική
συμβάλλουν επίσης σε αυτές τις προοπτικές για την ανάπτυξη. Η στήριξη από τη
δημοσιονομική και τη νομισματική πολιτική εξακολουθεί να είναι καίριας σημασίας,
ιδίως σε αυτή τη δύσκολη γεωπολιτική κατάσταση. Η οικονομία της ζώνης του ευρώ
εξακολουθεί να αναμένεται να ότι θα αναπτυχθεί έντονα το 2022, αλλά ο ρυθμός
ανάπτυξης θα είναι βραδύτερος από ό,τι αναμενόταν πριν από την έναρξη του
πολέμου. Οι μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του
Μαρτίου προβλέπουν αύξηση του ετήσιου πραγματικού ΑΕΠ κατά 5,4% το 2021,
3,7% το 2022, 2,8% το 2023 και 1,6% το 2024. Σε σύγκριση με τις προβολές των
εμπειρογνωμόνων του Δεκεμβρίου, οι προοπτικές έχουν αναθεωρηθεί προς τα κάτω
για το 2022 και το 2023. Αυτό βασίζεται στην υπόθεση ότι οι τρέχουσες διαταραχές
του ενεργειακού εφοδιασμού και οι αρνητικές επιπτώσεις στην εμπιστοσύνη που
συνδέονται με τη σύγκρουση είναι προσωρινές και ότι οι παγκόσμιες αλυσίδες
εφοδιασμού δεν επηρεάζονται σημαντικά. Σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο,
σύμφωνα με το οποίο επιβάλλονται αυστηρότερες κυρώσεις στη Ρωσία, οι οποίες
οδηγούν σε κάποια διαταραχή των παγκόσμιων αλυσίδων αξίας, υψηλότερο
ενεργειακό κόστος και ορισμένες προσωρινές περικοπές στην παραγωγή της ζώνης
του ευρώ, καθώς και σε πρόσθετη χρηματοπιστωτική διαταραχή και μεγαλύτερη
αβεβαιότητα, η ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ θα είναι κατά 1,2 ποσοστιαίες μονάδες
χαμηλότερη από το βασικό σενάριο το 2022. Η διαφορά το 2023 θα είναι
περιορισμένη και το 2024 η ανάπτυξη θα είναι κάπως ισχυρότερη, λόγω των
επιπτώσεων της κάλυψης της υστέρησης. Σε περίπτωση που υλοποιηθεί ένα πιο
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Συνοπτική παρουσίαση
5
δυσμενές σενάριο, το οποίο, εκτός από τα χαρακτηριστικά του δυσμενούς,
προϋποθέτει ισχυρότερη αντίδραση των τιμών της ενέργειας σε μεγαλύτερες
μειώσεις της προσφοράς και ισχυρότερη ανατιμολόγηση στις χρηματοπιστωτικές
αγορές, η αύξηση του ΑΕΠ θα μπορούσε να είναι 1,4 ποσοστιαίες μονάδες
χαμηλότερη από το βασικό σενάριο το 2022 και 0,5 της ποσοστιαίας μονάδας
χαμηλότερη το 2023, με σχετικά μέτρια αποτελέσματα κάλυψης της υστέρησης το
2024.
Πληθωρισμός
Ο πληθωρισμός αυξήθηκε σε 5,8% τον Φεβρουάριο, από 5,1% τον Ιανουάριο, και
αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Ο πληθωρισμός της
ενέργειας, ο οποίος έφθασε στο 31,7% τον Φεβρουάριο, συνεχίζει να αποτελεί το
κυριότερο αίτιο του υψηλού συνολικού ρυθμού πληθωρισμού και επίσης ωθεί
ανοδικά τις τιμές σε πολλούς άλλους τομείς. Οι τιμές των ειδών διατροφής έχουν
αυξηθεί και αυτές, λόγω εποχικών παραγόντων, του αυξημένου κόστους των
μεταφορών και της υψηλότερης τιμής των λιπασμάτων. Το κόστος της ενέργειας
σημείωσε περαιτέρω άνοδο τις τελευταίες εβδομάδες και θα ασκηθούν μεγαλύτερες
πιέσεις στις τιμές ορισμένων ειδών διατροφής και βασικών εμπορευμάτων λόγω του
πολέμου στην Ουκρανία. Οι αυξήσεις των τιμών είναι πλέον περισσότερο
διαδεδομένες. Οι περισσότεροι δείκτες του υποκείμενου πληθωρισμού έχουν
καταγράψει άνοδο τους τελευταίους μήνες σε επίπεδα άνω του 2%. Ωστόσο,
εξακολουθεί να είναι αβέβαιο το πόσο θα επιμείνει η άνοδος αυτών των δεικτών,
δεδομένου του ρόλου που διαδραματίζουν προσωρινοί παράγοντες λόγω της
πανδημίας καθώς και των έμμεσων επιδράσεων των υψηλότερων τιμών της
ενέργειας. Σύμφωνα με τους βασιζόμενους στις αγορές δείκτες, οι τιμές της ενέργειας
θα παραμείνουν υψηλές για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ό,τι αναμενόταν,
αλλά θα μετριαστούν στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Οι πιέσεις στις
τιμές που απορρέουν από τα παγκόσμια φαινόμενα συμφόρησης στην πλευρά της
προσφοράς αναμένεται επίσης να υποχωρήσουν. Οι συνθήκες στην αγορά εργασίας
συνεχίζουν να βελτιώνονται, καθώς η ανεργία υποχώρησε σε 6,8% τον Ιανουάριο.
Μολονότι η έλλειψη εργατικού δυναμικού επηρεάζει ολοένα και περισσότερους
τομείς, ο ρυθμός αύξησης των μισθών παραμένει συνολικά υποτονικός. Με την
πάροδο του χρόνου, η επάνοδος της οικονομίας σε λειτουργία πλήρους χρήσης του
παραγωγικού δυναμικού αναμένεται ότι θα στηρίξει έναν κάπως ταχύτερο ρυθμό
αύξησης των μισθών. Διάφοροι δείκτες μέτρησης των πιο μακροπρόθεσμων
προσδοκιών για τον πληθωρισμό που προκύπτουν από τις χρηματοπιστωτικές
αγορές και από έρευνες διαμορφώνονται γύρω από το 2%. Αυτοί οι παράγοντες θα
συνεισφέρουν επίσης περαιτέρω στον υποκείμενο πληθωρισμό και θα βοηθήσουν
τον συνολικό πληθωρισμό να διαμορφωθεί σταθερά στον στόχο του 2%.
Οι μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων του Μαρτίου 2022
προβλέπουν ότι ο ετήσιος πληθωρισμός θα διαμορφωθεί σε 5,1% το 2022, 2,1% το
2023 και 1,9% το 2024 – σημαντικά υψηλότερος από ό,τι οι προηγούμενες προβολές
του Δεκεμβρίου, ιδίως για το 2022. Ο πληθωρισμός χωρίς τις τιμές των ειδών
διατροφής και της ενέργειας αναμένεται, σύμφωνα με τις προβολές, ότι θα
διαμορφωθεί κατά μέσο όρο σε 2,6% το 2022, 1,8% το 2023 και 1,9% το 2024,
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Συνοπτική παρουσίαση
6
επίσης υψηλότερος σε σύγκριση με τις προβολές του Δεκεμβρίου. Εάν υλοποιηθεί το
δυσμενές σενάριο που περιγράφεται παραπάνω, ο πληθωρισμός θα μπορούσε να
είναι κατά 0,8 της ποσοστιαίας μονάδας υψηλότερος το 2022. Καθώς οι αγορές
πετρελαίου και φυσικού αερίου θα ανακτούν την ισορροπία τους, οι μεγάλες αυξήσεις
των τιμών της ενέργειας θα αποκλιμακωθούν σταδιακά, με αποτέλεσμα ο
πληθωρισμός να υποχωρήσει κάτω από το βασικό σενάριο, ιδίως το 2024. Σύμφωνα
με το πιο δυσμενές σενάριο, ο πληθωρισμός θα είναι κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες
υψηλότερος το 2022, ενώ σημαντικά υψηλότερος πληθωρισμός θα καταγραφεί και το
2023. Το 2024 οι ισχυρότερες δευτερογενείς επιδράσεις θα αντισταθμίσουν τον
αρνητικό αντίκτυπο στον πληθωρισμό από τη μείωση των τιμών της ενέργειας, με
αποτέλεσμα ο πληθωρισμός να παραμένει αμετάβλητος σε σχέση με το βασικό
σενάριο.
Αξιολόγηση κινδύνων
Το Διοικητικό Συμβούλιο θεωρεί ότι οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις οικονομικές
προοπτικές έχουν αυξηθεί σημαντικά και είναι κατά βάση καθοδικοί. Ενώ οι κίνδυνοι
που σχετίζονται με την πανδημία έχουν μειωθεί, ο πόλεμος στην Ουκρανία ενδέχεται
να επηρεάσει εντονότερα το οικονομικό κλίμα και θα μπορούσε να επιτείνει ξανά
τους περιορισμούς από την πλευρά της προσφοράς. Το επίμονα υψηλό κόστος της
ενέργειας, σε συνδυασμό με την απώλεια της εμπιστοσύνης, θα μπορούσε να
οδηγήσει σε μεγαλύτερη από την αναμενόμενη μείωση της ζήτησης και να περιορίσει
την κατανάλωση και τις επενδύσεις. Οι ίδιοι παράγοντες συνιστούν ανοδικούς
κινδύνους και για τις προοπτικές όσον αφορά τον πληθωρισμό σε βραχυπρόθεσμο
ορίζοντα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί έναν σημαντικό ανοδικό κίνδυνο, ιδίως
όσον αφορά τις τιμές της ενέργειας. Αν οι πιέσεις στις τιμές οδηγήσουν σε
υψηλότερες από τις αναμενόμενες αυξήσεις των μισθών ή αν υπάρξουν δυσμενείς
επίμονες συνέπειες στην πλευρά της προσφοράς, ο πληθωρισμός θα μπορούσε
επίσης να διαμορφωθεί σε υψηλότερο επίπεδο μεσοπρόθεσμα. Ωστόσο, αν η
ζήτηση εξασθενήσει μεσοπρόθεσμα, θα μπορούσαν να μειωθούν οι πιέσεις στις
τιμές.
Χρηματοπιστωτικές και νομισματικές συνθήκες
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει προκαλέσει σημαντική μεταβλητότητα στις
χρηματοπιστωτικές αγορές. Μετά την έναρξη του πολέμου, η αύξηση των επιτοκίων
μηδενικού κινδύνου της αγοράς που είχε παρατηρηθεί μετά τη συνεδρίαση του
Διοικητικού Συμβουλίου του Φεβρουαρίου έχει εν μέρει αντιστραφεί και οι τιμές των
μετοχών έχουν υποχωρήσει. Οι οικονομικές κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας,
συμπεριλαμβανομένου του αποκλεισμού ορισμένων ρωσικών τραπεζών από το
SWIFT, δεν έχουν προκαλέσει μέχρι στιγμής σοβαρές εντάσεις στις αγορές χρήματος
ή έλλειψη ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα της ζώνης του ευρώ. Οι ισολογισμοί
των τραπεζών παραμένουν συνολικά υγιείς, χάρη στις εύρωστες κεφαλαιακές θέσεις
και τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η κερδοφορία των τραπεζών
βρίσκεται σήμερα στο ίδιο επίπεδο όπως πριν από την πανδημία. Τα επιτόκια
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Συνοπτική παρουσίαση
7
τραπεζικών χορηγήσεων για τις επιχειρήσεις έχουν σημειώσει κάποια άνοδο, ενώ τα
επιτόκια χορηγήσεων για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά παραμένουν σταθερά
σε ιστορικώς χαμηλά επίπεδα. Οι ροές των χορηγήσεων προς τις επιχειρήσεις
μειώθηκαν μετά την έντονη αύξησή τους το τελευταίο τρίμηνο του 2021. Οι
χορηγήσεις προς τα νοικοκυριά είναι ανθεκτικές, ιδίως για αγορές κατοικιών.
Αποφάσεις νομισματικής πολιτικής
Με βάση την επικαιροποιημένη αξιολόγησή του και λαμβάνοντας υπόψη το αβέβαιο
περιβάλλον, το Διοικητικό Συμβούλιο αναθεώρησε το χρονοδιάγραμμα των αγορών
που θα διενεργήσει μέσω του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset
purchase programme - APP) τους επόμενους μήνες. Οι καθαρές αγορές στο πλαίσιο
του προγράμματος APP θα διαμορφωθούν μηνιαίως σε 40 δισεκ. ευρώ τον Απρίλιο,
30 δισεκ. ευρώ τον Μάιο και 20 δισεκ. ευρώ τον Ιούνιο. Η διαμόρφωση των καθαρών
αγορών για το γ΄ τρίμηνο θα εξαρτηθεί από τα στοιχεία και θα αντανακλά τη
συνεχιζόμενη αξιολόγηση των προοπτικών από την πλευρά του Διοικητικού
Συμβουλίου. Εάν τα εισερχόμενα στοιχεία στηρίζουν την προσδοκία ότι οι
μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τον πληθωρισμό δεν θα επιδεινωθούν ακόμη και
μετά τη λήξη των καθαρών αγορών στοιχείων ενεργητικού, το Διοικητικό Συμβούλιο
θα ολοκληρώσει τις καθαρές αγορές στο πλαίσιο του προγράμματος APP το
γ΄ τρίμηνο. Εάν οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τον πληθωρισμό μεταβληθούν και
οι συνθήκες χρηματοδότησης καταστούν ασύμβατες με την περαιτέρω πρόοδο προς
τον στόχο του 2%, το Διοικητικό Συμβούλιο είναι έτοιμο να αναθεωρήσει το
χρονοδιάγραμμά του για τις καθαρές αγορές στοιχείων ενεργητικού ως προς το ύψος
ή/και τη διάρκεια.
Το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει επίσης να συνεχίσει να επανεπενδύει, πλήρως, τα
ποσά από την εξόφληση τίτλων αποκτηθέντων στο πλαίσιο του προγράμματος APP
κατά τη λήξη τους για παρατεταμένη χρονική περίοδο μετά την ημερομηνία κατά την
οποία θα αρχίσει να αυξάνει τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ και πάντως για όσο χρονικό
διάστημα κρίνεται αναγκαίο για τη διατήρηση ευνοϊκών συνθηκών ρευστότητας και
ενός διευκολυντικού, σε μεγάλο βαθμό, χαρακτήρα της νομισματικής πολιτικής.
Το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης καθώς και τα επιτόκια της
διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων
θα παραμείνουν αμετάβλητα σε 0,00%, 0,25% και -0,50% αντιστοίχως.
Τυχόν προσαρμογές των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ θα πραγματοποιηθούν κάποια
χρονική στιγμή μετά τη λήξη των καθαρών αγορών στο πλαίσιο του προγράμματος
APP και θα είναι σταδιακές. Η πορεία των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ θα συνεχίσει
να καθορίζεται με βάση την παροχή ενδείξεων του Διοικητικού Συμβουλίου για τη
μελλοντική κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής και τη στρατηγική δέσμευσή του
για σταθεροποίηση του πληθωρισμού στο 2% μεσοπρόθεσμα. Συνεπώς, το
Διοικητικό Συμβούλιο αναμένει ότι τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ θα παραμείνουν στα
σημερινά τους επίπεδα έως ότου διαπιστώσει ότι ο πληθωρισμός έφθασε το 2%
πολύ πριν από το τέλος του υπό εξέταση χρονικού ορίζοντα προβολής και παραμένει
στο επίπεδο αυτό κατά το υπόλοιπο του χρονικού ορίζοντα προβολής, και κρίνει ότι η
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Συνοπτική παρουσίαση
8
πορεία του υποκείμενου πληθωρισμού έχει σημειώσει επαρκή πρόοδο ούτως ώστε
να είναι συμβατή με σταθεροποίηση του πληθωρισμού στο 2% μεσοπρόθεσμα.
Το Διοικητικό Συμβούλιο διενεργεί καθαρές αγορές στοιχείων ενεργητικού στο
πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας
(pandemic emergency purchase programme - PEPP) με χαμηλότερο ρυθμό το
α΄ τρίμηνο του 2022 από ό,τι το προηγούμενο τρίμηνο. Θα σταματήσει τις καθαρές
αγορές στοιχείων ενεργητικού στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP στο τέλος
Μαρτίου του 2022.
Το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει να επανεπενδύει τα ποσά κεφαλαίου από την
εξόφληση τίτλων που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του PEPP κατά τη λήξη τους
τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2024. Σε κάθε περίπτωση, η μελλοντική σταδιακή
μείωση (roll-off) του χαρτοφυλακίου PEPP θα ρυθμιστεί κατά τρόπο ώστε να
αποφευχθούν παρεμβολές στην ενδεδειγμένη κατεύθυνση της νομισματικής
πολιτικής.
Η πανδημία έδειξε ότι, υπό συνθήκες πίεσης, η ευελιξία ως προς τον σχεδιασμό και
τη διενέργεια των αγορών στοιχείων ενεργητικού έχει βοηθήσει στην αντιμετώπιση
των δυσλειτουργιών του μηχανισμού μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής και έχει
καταστήσει πιο αποτελεσματικές τις προσπάθειες του Διοικητικού Συμβουλίου για
επίτευξη του στόχου του. Εντός των ορίων της εντολής του Διοικητικού Συμβουλίου,
υπό συνθήκες πίεσης, η ευελιξία θα συνεχίσει να αποτελεί στοιχείο της νομισματικής
πολιτικής όποτε παράγοντες που απειλούν τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής
θέτουν σε κίνδυνο την επίτευξη της σταθερότητας των τιμών. Πιο συγκεκριμένα, στην
περίπτωση νέου κατακερματισμού στις αγορές που σχετίζεται με την πανδημία, οι
επανεπενδύσεις στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP μπορούν ανά πάσα στιγμή
να προσαρμοστούν με ευελιξία ως προς τον χρόνο, τις κατηγορίες στοιχείων
ενεργητικού και τις χώρες. Η ευελιξία αυτή θα μπορούσε να συμπεριλαμβάνει την
αγορά ομολόγων που εκδίδει το Ελληνικό Δημόσιο επιπλέον της αξίας των
ομολόγων που επανεπενδύεται στη λήξη τους, προκειμένου να αποφευχθεί η
διακοπή των αγορών στη συγκεκριμένη χώρα, η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει
αρνητικά τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής προς την ελληνική οικονομία ενώ
αυτή εξακολουθεί να ανακάμπτει από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Οι καθαρές
αγορές μέσω του PEPP θα μπορούσαν να ξεκινήσουν εκ νέου, εφόσον κριθεί
αναγκαίο, για την αντιμετώπιση αρνητικών διαταραχών που σχετίζονται με την
πανδημία.
Το Διοικητικό Συμβούλιο θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί τις συνθήκες
χρηματοδότησης των τραπεζών και να διασφαλίζει ότι η λήξη των πράξεων στο
πλαίσιο της τρίτης σειράς στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης
αναχρηματοδότησης (TLTRO ΙΙΙ) δεν επηρεάζει την ομαλή μετάδοση της
νομισματικής πολιτικής του. Το Διοικητικό Συμβούλιο θα αξιολογεί επίσης τακτικά το
πώς οι στοχευμένες πράξεις χρηματοδότησης συνεισφέρουν στην κατεύθυνση της
νομισματικής πολιτικής του. Όπως έχει ανακοινωθεί, αναμένει ότι οι ειδικές συνθήκες
που εφαρμόζονται στο πλαίσιο των TLTRO ΙΙΙ θα λήξουν τον Ιούνιο του τρέχοντος
έτους. Το Διοικητικό Συμβούλιο θα αξιολογήσει επίσης την κατάλληλη διαμόρφωση
του συστήματος δύο βαθμίδων που εφαρμόζει για τον εκτοκισμό των αποθεματικών
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Συνοπτική παρουσίαση
9
ούτως ώστε η πολιτική αρνητικών επιτοκίων να μην περιορίζει τη διαμεσολαβητική
ικανότητα των τραπεζών σε ένα περιβάλλον άφθονης πλεονάζουσας ρευστότητας.
Λόγω του εξαιρετικά αβέβαιου περιβάλλοντος που έχει προκαλέσει η εισβολή της
Ρωσίας στην Ουκρανία και του κινδύνου περιφερειακών δευτερογενών επιδράσεων
που θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά τις χρηματοπιστωτικές αγορές της
ζώνης του ευρώ, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να παρατείνει τη διευκόλυνση
συμφωνιών επαναγοράς του Ευρωσυστήματος για τις κεντρικές τράπεζες
(Eurosystem repo facility for central banks - EUREP) μέχρι τις 15 Ιανουαρίου 2023.
Ως εκ τούτου, η διευκόλυνση EUREP θα συνεχίσει να συμπληρώνει τις τακτικές
συμφωνίες παροχής ρευστότητας σε ευρώ για κεντρικές τράπεζες εκτός της ζώνης
του ευρώ. Συνδυαστικά, οι συμφωνίες αυτές αποτελούν μια ολοκληρωμένη δέσμη
διευκολύνσεων στήριξης για την κάλυψη πιθανών αναγκών ρευστότητας σε ευρώ σε
περίπτωση δυσλειτουργιών της αγοράς εκτός της ζώνης του ευρώ που θα
μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την ομαλή μετάδοση της νομισματικής
πολιτικής της ΕΚΤ. Τα αιτήματα κεντρικών τραπεζών εκτός της ζώνης του ευρώ για
επιμέρους συμφωνίες παροχής ρευστότητας σε ευρώ θα αξιολογούνται από το
Διοικητικό Συμβούλιο κατά περίπτωση.
Το Διοικητικό Συμβούλιο είναι έτοιμο να προσαρμόσει όλα τα μέσα που έχει στη
διάθεσή του προκειμένου να διασφαλίσει ότι ο πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί
στον στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Συνοπτική παρουσίαση
10
1
Εξωτερικό περιβάλλον
Οι μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Μαρτίου 2022
για τη ζώνη του ευρώ υποδηλώνουν υποτονική παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα
στην αλλαγή του έτους, καθώς η παραλλαγή Όμικρον του κορωνοϊού (COVID-19)
άρχισε να εξαπλώνεται γρήγορα, τα φαινόμενα συμφόρησης στις αλυσίδες
προσφοράς διατηρήθηκαν και οι τιμές των βασικών εμπορευμάτων παρέμειναν σε
υψηλά επίπεδα. Ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας δημιουργεί σημαντική αβεβαιότητα
σχετικά με τις παγκόσμιες προοπτικές, ιδίως στο εγγύς μέλλον. Το παγκόσμιο
πραγματικό ΑΕΠ (χωρίς τη ζώνη του ευρώ) εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά 6,3% το
2021, ενώ ο ρυθμός θα μετριαστεί σε 4,1% το 2022 και σε 3,9% το 2023 και το 2024.
Σε σύγκριση με τις προηγούμενες προβολές, η παγκόσμια ανάπτυξη αναθεωρήθηκε
προς τα άνω για το 2021, όταν η σημαντική στήριξη με μέτρα πολιτικής τροφοδότησε
την παγκόσμια ζήτηση αγαθών, αλλά και προς τα κάτω, για το 2022 και ιδίως το 2023,
λόγω των οικονομικών επιπτώσεων από τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας και της
σταδιακής άρσης των μέτρων στήριξης. Μετά από την ισχυρή ανάκαμψη το 2021
(12,1%), η αύξηση των παγκόσμιων εισαγωγών αναμένεται να μετριαστεί το 2022
λόγω της χαμηλότερης δραστηριότητας και των αρνητικών επιπτώσεων στο εμπόριο
από τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας. Το 2023 και το 2024 οι παγκόσμιες εισαγωγές
προβλέπεται να αυξηθούν με βραδύτερο ρυθμό, αντανακλώντας την επίδραση της
συνεχιζόμενης σύγκρουσης, την ευρείας βάσης επιβράδυνση σε όλες τις περιοχές και
την παραδοχή ότι η ζήτηση καταναλωτικών αγαθών θα εξομαλυνθεί σταδιακά. Ο
ρυθμός αύξησης της εξωτερικής ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών της ζώνης του ευρώ
αναμένεται να μετριαστεί από 9,9% το 2021 σε 4% το 2022, 3,2% το 2023 και 3,6%
το 2024. Σε σύγκριση με τις παγκόσμιες εισαγωγές, η εξωτερική ζήτηση της ζώνης του
ευρώ επηρεάζεται περισσότερο από τη σύγκρουση, δεδομένης της υψηλότερης
βαρύτητας που έχουν η Ρωσία και οι χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης
στο εμπόριο της ζώνης του ευρώ, καθώς είναι πιο εκτεθειμένες στις δυσμενείς
επιδράσεις της σύγκρουσης σε σύγκριση με άλλες χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ.
Έναντι των προηγούμενων προβολών, ο ρυθμός αύξησης της εξωτερικής ζήτησης
στη ζώνη του ευρώ παρέμεινε αμετάβλητος για το 2022, καθώς ο αντίκτυπος της
εισβολής αντισταθμίζει πλήρως τη θετική μεταφερόμενη επίδραση από το 2021, ενώ
αναθεωρήθηκε προς τα κάτω για το 2023 (-1,1 της ποσοστιαίας μονάδας) και το 2024
(-0,3 της ποσοστιαίας μονάδας). Τα φαινόμενα συμφόρησης στην πλευρά της
προσφοράς αναμένεται να αρχίσουν να αποκλιμακώνονται το 2022 και να
εξαλειφθούν πλήρως έως το 2023. Οι τιμές εξαγωγών των ανταγωνιστών της ζώνης
του ευρώ αναθεωρήθηκαν προς τα άνω για το 2022 και το 2023 λόγω της
συνδυασμένης επίδρασης των υψηλότερων τιμών των βασικών εμπορευμάτων, των
φαινομένων συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς και της ανακάμπτουσας ζήτησης.
Ενώ η μελλοντική πορεία της πανδημίας παραμένει σημαντικός παράγοντας κινδύνου
που επηρεάζει τις προβλέψεις του βασικού σεναρίου για την παγκόσμια οικονομία, ο
πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας ενισχύει σημαντικά την αβεβαιότητα. Όσον αφορά το
μέλλον, οι καθοδικοί κίνδυνοι από ενδεχόμενη περαιτέρω κλιμάκωση της σύγκρουσης
θα μπορούσαν να είναι σημαντικοί και να εκτροχιάσουν την παγκόσμια ανάκαμψη,
τροφοδοτώντας παράλληλα πληθωριστικές πιέσεις.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Εξωτερικό περιβάλλον
11
Παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα και διεθνές εμπόριο
Η παγκόσμια οικονομία επεκτάθηκε με ισχυρό ρυθμό στη διάρκεια του 2021,
παρά τις αντιξοότητες που σχετίζονται με την αναζωπύρωση της πανδημίας
και τα φαινόμενα συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς. Το 2021 τα κύματα
νέων κρουσμάτων COVID-19 εκδηλώθηκαν σε διαφορετικούς χρόνους ανά τον
κόσμο και επιβάρυναν την οικονομική δραστηριότητα, ακόμη και στις περιπτώσεις
που δεν επιβλήθηκαν αυστηρά μέτρα ανάσχεσης. Ωστόσο, το πραγματικό ΑΕΠ
συνέχισε να ανακάμπτει, λόγω της σημαντικής στήριξης της πολιτικής και της
ισχυρής ανάκαμψης της παγκόσμιας ζήτησης προϊόντων μεταποίησης, καθώς η
καταναλωτική ζήτηση μεταστράφηκε από τις υπηρεσίες εξαιτίας των περιοριστικών
μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Καθώς οι παραγωγοί αγωνίζονταν να
καλύψουν την υψηλότερη ζήτηση αυξάνοντας εξίσου την προσφορά αγαθών και οι
διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα δυσχέραιναν την έγκαιρη προμήθεια εισροών
παραγωγής, ήδη από τα τέλη του 2020 οι σοβαρές πιέσεις στα παγκόσμια δίκτυα
παραγωγής είχαν αρχίσει να επηρεάζουν αρνητικά τον παγκόσμιο επιχειρηματικό
κύκλο, προκαλώντας έτσι αντιξοότητες στην οικονομική ανάκαμψη στη διάρκεια του
2021. 1 Σε σύγκριση με τις μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων του
Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2021, ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου
πραγματικού ΑΕΠ (εκτός της ζώνης του ευρώ) το 2021 αναθεωρήθηκε προς τα άνω
κατά 0,3 της εκατοστιαίας μονάδας σε 6,3 %.
Οι δείκτες ερευνών υποδεικνύουν ότι η αύξηση της δραστηριότητας
συνεχίζεται το α΄ τρίμηνο του 2022 και ότι οι διαταραχές στην πλευρά της
προσφοράς κορυφώθηκαν στο τέλος του 2021. Τον Φεβρουάριο ο παγκόσμιος
σύνθετος δείκτης PMI (εκτός της ζώνης του ευρώ) αυξήθηκε σε 53,1, από 51 τον
Ιανουάριο, κυρίως λόγω του τομέα των υπηρεσιών, οι οποίες ανέκαμψαν ύστερα
από τη μείωση που σημειώθηκε στην αλλαγή του έτους λόγω της εξάπλωσης της
Όμικρον. Ο παγκόσμιος ΡΜΙ για τον τομέα της μεταποίησης αυξήθηκε επίσης, αλλά
σε μικρότερο βαθμό, σηματοδοτώντας θετική, αν και μέτρια, ανάπτυξη. Συνολικά, ο
οικονομικός αντίκτυπος της Όμικρον αναμένεται να είναι μέτριος και να μην
επεκταθεί πέρα από το α΄ τρίμηνο του 2022. Ωστόσο, δεν μπορεί να αποκλειστεί η
εμφάνιση νέων και πιο επιθετικών παραλλαγών του ιού και έτσι η COVID-19
εξακολουθεί να αποτελεί καθοδικό κίνδυνο για την παγκόσμια οικονομία, παρά την
ισχυρή προστασία που παρέχουν τα εμβόλια. Σε σύγκριση με τις μακροοικονομικές
προβολές των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2021, ο
ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου πραγματικού ΑΕΠ (εκτός της ζώνης του ευρώ) για
το α΄ τρίμηνο του 2022 αναθεωρήθηκε προς τα κάτω κατά 0,7 της ποσοστιαίας
μονάδας, σε 0,5 % σε τριμηνιαία βάση, κυρίως λόγω της επίδρασης της Όμικρον.
Σύμφωνα με τον παγκόσμιο δείκτη ΡΜΙ, οι χρόνοι παράδοσης από τους
προμηθευτές (εκτός της ζώνης του ευρώ) βελτιώνονται ελαφρώς το τελευταίο
διάστημα, αλλά εξακολουθούν να υποδηλώνουν στενότητα και μακρούς χρόνους
παράδοσης, ενώ η συμφόρηση στις ποντοπόρες μεταφορές παραμένει υψηλή.
Ταυτόχρονα, δεδομένης της έντονης αύξησης των εμπορευματικών συναλλαγών και
της παραγωγής αυτοκινήτων τους τελευταίους μήνες, φαίνεται ότι οι περιορισμοί της
προσφοράς σε ορισμένους τομείς πιθανόν έχουν υπερβεί την κορύφωσή τους και
1
Βλ. Πλαίσιο 1 του παρόντος τεύχους του Οικονομικού Δελτίου.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Εξωτερικό περιβάλλον
12
μειώνονται. Συνολικά, οι μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της
ΕΚΤ του Μαρτίου 2022 εξακολουθούν να υποθέτουν ότι τα φαινόμενα συμφόρησης
στην προσφορά θα αρχίσουν να μειώνονται σταδιακά στη διάρκεια του 2022 και θα
εξαλειφθούν πλήρως έως το 2023. Αυτό θα συμβεί καθώς η καταναλωτική ζήτηση θα
επανέρχεται από τα αγαθά στις υπηρεσίες και θα αυξάνεται η μεταφορική ικανότητα
και η προσφορά ημιαγωγών χάρη στις προγραμματισμένες επενδύσεις.
Ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας προκάλεσε σημαντική αβεβαιότητα στις κατά τα
λοιπά εύρωστες παγκόσμιες προοπτικές. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει
προκαλέσει νευρικότητα στην παγκόσμια οικονομία και εκτιμάται ότι θα επηρεάσει τις
παγκόσμιες προοπτικές μέσω τριών κύριων διαύλων. Πρώτον, οι σημαντικές
οικονομικές και (μη ενεργειακές) εμπορικές κυρώσεις που επιβάλλονται στη Ρωσία
θα επηρεάσουν σοβαρά την οικονομική δραστηριότητα και το εμπόριο στη χώρα
κατά τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Ο αποκλεισμός ορισμένων
ρωσικών τραπεζών από το SWIFT μεταφράζεται σε εκτενέστερες διαταραχές,
επηρεάζοντας επίσης το παγκόσμιο εμπόριο, καθώς εμποδίζει σοβαρά την έκδοση
εμπορικών πιστώσεων για τις ρωσικές επιχειρήσεις. Δεύτερον, η σύγκρουση άσκησε
σημαντικές ανοδικές πιέσεις στις τιμές των βασικών εμπορευμάτων, καθώς η Ρωσία
διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις αγορές ενέργειας της ΕΕ και η Ουκρανία είναι
κορυφαίος εξαγωγέας βασικών ειδών διατροφής – κυρίως σιτηρών – προς την ΕΕ.
Οι τιμές των βασικών εμπορευμάτων είχαν ήδη επηρεαστεί σημαντικά από τις
αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του 2021, και η εισβολή
στην Ουκρανία τις ώθησε ακόμη περισσότερο προς τα άνω. 2 Τέλος, ο πόλεμος
Ρωσίας-Ουκρανίας πλήττει την παγκόσμια εμπιστοσύνη, προκαλώντας αρνητικές
επιπτώσεις τόσο στον χρηματοπιστωτικό τομέα όσο και στην πραγματική οικονομία.
Η επακόλουθη επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών, σε συνδυασμό με τη
διατήρηση των γεωπολιτικών εντάσεων και την αβεβαιότητα, αναμένεται με τη σειρά
τους να επηρεάσουν τις επενδύσεις.
2
Αν και οι κυρώσεις δεν έχουν μέχρι στιγμής στοχεύσει άμεσα τον τομέα της ενέργειας, είναι πιθανό να
έχουν ήδη σημειωθεί διαταραχές στον εφοδιασμό. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι επιχειρήσεις είναι
όλο και πιο απρόθυμες να αγοράσουν ρωσικό πετρέλαιο, οι μεγάλες εταιρίες εκποιούν ρωσικά
πετρελαϊκά περιουσιακά στοιχεία, ενώ οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρίες είναι όλο και πιο
απρόθυμες να εκδώσουν εμπορικές πιστώσεις και ασφαλίσεις για το ρωσικό εμπόριο βασικών
εμπορευμάτων.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Εξωτερικό περιβάλλον
13
Διάγραμμα 1
Παγκόσμιος δείκτης PMI για την παραγωγή (χωρίς τη ζώνη του ευρώ) ανά τομέα
(δείκτες διάχυσης)
Μεταποίηση
Υπηρεσίες
Χρόνοι παράδοσης από τους προμηθευτές στον τομέα της μεταποίησης
65
60
55
50
45
40
35
30
25
01/20
04/20
07/20
10/20
01/21
04/21
07/21
10/21
01/22
Πηγές: IHS Markit και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημείωση: Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: Φεβρουάριος 2022.
Η στήριξη της ανάπτυξης από μέτρα πολιτικής μειώνεται στη διάρκεια του
χρονικού ορίζοντα προβολής. Οι συνεχιζόμενες δυσάρεστες εκπλήξεις από την
πλευρά του πληθωρισμού στη διάρκεια του 2021 ώθησαν τις κεντρικές τράπεζες να
εξαγγείλουν ταχύτερη άρση τη στήριξης που σχετίζεται με την πανδημία, ενώ
ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς (AOA) εισήλθαν σε κύκλο
αυστηροποίησης ήδη από το 2021. Ως εκ τούτου, οι συνθήκες χρηματοδότησης
έγιναν πιο αυστηρές, επηρεάζοντας την οικονομική ανάπτυξη στη Βραζιλία και σε
άλλες χώρες. Η νομισματική πολιτική γίνεται λιγότερο διευκολυντική και σε ορισμένες
μεγάλες προηγμένες οικονομίες. Η Τράπεζα της Αγγλίας άρχισε να αυστηροποιεί την
πολιτική της τον Δεκέμβριο του 2021 και έκτοτε έχει αυξήσει τα επιτόκια τρεις φορές.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα άρχισε να αποσύρει τα μέτρα
στήριξης της οικονομίας και αύξησε τα επιτόκια τον Μάρτιο του 2022 και αύξησε το
επιτόκιο-στόχο για τα ομοσπονδιακά κεφάλαια τον Μάρτιο του 2022. Ο ρυθμός
αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής αναμένεται τώρα να είναι ταχύτερος
από ό,τι προβλεπόταν πριν από μερικούς μήνες, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης
του μηνιαίου ρυθμού των καθαρών αγορών περιουσιακών στοιχείων σε προσεχή
συνεδρίαση. Η κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής παραμένει διευκολυντική
στην Κίνα, όπου η κεντρική τράπεζα μείωσε πρόσφατα τα υποχρεωτικά ελάχιστα
αποθεματικά για τις τράπεζες και μείωσε αρκετά βασικά επιτόκια πολιτικής για την
αντιμετώπιση των παραγόντων που δρουν ανασταλτικά στην ανάπτυξη. Και στην
Ιαπωνία, η νομισματική πολιτική παραμένει διευκολυντική, καθώς ο πληθωρισμός
υπολείπεται του στόχου της κεντρικής τράπεζας.
Οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές συνθήκες έχουν καταστεί αυστηρότερες
μεταξύ προηγμένων και αναδυόμενων οικονομιών. Από τις μακροοικονομικές
προβολές των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2021, οι
χρηματοπιστωτικές συνθήκες στις προηγμένες οικονομίες έχουν καταστεί λιγότερο
διευκολυντικές, αν και παραμένουν χαλαρές στις ΗΠΑ, κρινόμενες σε σχέση με τη
θέση της οικονομίας στον οικονομικό κύκλο. Στις εξελίξεις κυριάρχησαν αρχικά η
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Εξωτερικό περιβάλλον
14
υποχώρηση των ανησυχιών σχετικά με τους καθοδικούς κινδύνους που ενέχει η
παραλλαγή Όμικρον και οι αυξανόμενες προσδοκίες για αυστηρότερη νομισματική
πολιτική από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ. Πιο πρόσφατα, η ρωσική
εισβολή στην Ουκρανία είχε αυστηροποιητική επίδραση στις χρηματοπιστωτικές
συνθήκες σε ένα πλαίσιο επιδείνωσης του κλίματος κινδύνου, ιδίως στις ευρωπαϊκές
αγορές. Όσον αφορά τις ΑΟΑ, συνεχίστηκε η αυστηροποίηση των
χρηματοπιστωτικών συνθηκών, καθώς η απροθυμία ανάληψης κινδύνων
προστέθηκε στην αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής το προηγούμενο έτος,
ιδίως στις μεγάλες ΑΟΑ, εν μέσω υψηλού πληθωρισμού (εκτός της Κίνας).
Ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου πραγματικού ΑΕΠ (εκτός της ζώνης του
ευρώ) προβλέπεται να μετριαστεί σταδιακά στη διάρκεια του χρονικού
ορίζοντα προβολής. Από το 2022 και μετά, το παγκόσμιο πραγματικό ΑΕΠ (εκτός
της ζώνης του ευρώ) αναμένεται να καταγράψει πιο συγκρατημένους ρυθμούς
αύξησης. Αυτό αντικατοπτρίζει τις βραχύβιες επιπτώσεις της παραλλαγής Όμικρον
και, επιπλέον, τις επιπτώσεις του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας. Ο αυξανόμενος
πληθωρισμός αναμένεται να διατηρήσει την ιδιωτική κατανάλωση υποτονική, ενώ οι
στενότερες συνθήκες στην αγορά εργασίας και η μείωση της στήριξης της πολιτικής,
οι οποίες αντισταθμίζονται μόνο εν μέρει από την εξάλειψη των φαινομένων
συμφόρησης στην προσφορά, προβλέπεται ότι θα εξακολουθήσουν να αποτελούν
τροχοπέδη για την οικονομία. Αυτό ισχύει ιδίως για τις ΗΠΑ, όπου θεωρείται ότι η
στήριξη της νομισματικής πολιτικής θα διακοπεί από το 2022. Επίσης, τα
δημοσιονομικά μέτρα στήριξης που ενσωματώνονται στο τρέχον βασικό σενάριο
είναι μικρότερα από ό,τι προβλεπόταν έως τις μακροοικονομικές προβολές των
εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2021. Δεδομένου ότι το
Κογκρέσο δεν αναμένεται να εγκρίνει τον Νόμο «Build Back Better», στις βασικές
προβλέψεις περιλαμβάνονται μόνο τα μέτρα που εγκρίθηκαν κατά τη διάρκεια του
καλοκαιριού. Η οικονομική ανάπτυξη στη Ρωσία προβλέπεται να πληγεί σοβαρά από
τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία και τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί.
Μεταξύ άλλων ΑΟΑ, η ανάπτυξη αναμένεται να επιβραδυνθεί στη Βραζιλία, κυρίως
λόγω της επιθετικής αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής για την
αντιμετώπιση των αυξανόμενων πληθωριστικών πιέσεων, και στην Τουρκία,
δεδομένης της αναταραχής στην αγορά που συνδέεται με την υψηλή αβεβαιότητα
της πολιτικής και τον πολύ υψηλό πληθωρισμό, που επηρεάζουν αρνητικά την
κατανάλωση και τις επενδύσεις. Σε σύγκριση με τις μακροοικονομικές προβολές των
εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2021, ο παγκόσμιος
ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω κατά τον
χρονικό ορίζοντα των προβολών (κατά -0,4 της ποσοστιαίας μονάδας το 2022, -0,3
της ποσοστιαίας μονάδας το 2023 και -0,1 της ποσοστιαίας μονάδας το 2024). Το
2022 ο αρνητικός αντίκτυπος των προαναφερθέντων παραγόντων αντισταθμίζεται εν
μέρει από τη θετική μεταφερόμενη επίδραση από το τέλος του 2021, ενώ τα επόμενα
έτη οι προς τα κάτω αναθεωρήσεις σχετίζονται με την ασθενέστερη παγκόσμια
ανάπτυξη λόγω του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας, καθώς και με τη χαμηλότερη
ανάπτυξη τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε ορισμένες μεγάλες ΑΟΑ. Η αύξηση του
πραγματικού ΑΕΠ προβλέπεται να ανέλθει συνολικά στο 4,1% το 2022 και στο 3,6%
το 2023 και το 2024 αντίστοιχα.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Εξωτερικό περιβάλλον
15
Στις ΗΠΑ η οικονομική δραστηριότητα εκτιμάται ότι επιβραδύνθηκε στις αρχές
του έτους ως αποτέλεσμα της Όμικρον και της χαμηλότερης κρατικής
στήριξης. Η οικονομία των ΗΠΑ επεκτάθηκε δυναμικά το δ΄ τρίμηνο του 2021,
κυρίως λόγω της ισχυρής αναπλήρωσης των αποθεμάτων. Σύμφωνα με τις
προβολές, η ανάπτυξη υποχώρησε στην αρχή του έτους λόγω των επιπτώσεων της
παραλλαγής Όμικρον και της χαμηλότερης ιδιωτικής κατανάλωσης εξαιτίας της
μείωσης των κρατικών μεταβιβάσεων. Η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να
ανακάμψει στη συνέχεια, αν και μόνο σταδιακά, καθώς ο πόλεμος ΡωσίαςΟυκρανίας φαίνεται να επιβαρύνει τη δραστηριότητα, ιδίως το β΄ τρίμηνο. Ο
πληθωρισμός τιμών καταναλωτή, τόσο ο γενικός όσο και ο βασικός, συνέχισε την
απροσδόκητη άνοδό του τους τελευταίους μήνες, γεγονός που οδήγησε την
Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ να αποσύρει σταδιακά τα μέτρα στήριξης της
οικονομίας και να αυξήσει τα επιτόκια τον Μάρτιο του 2022. Παράλληλα, στις
προβλέψεις της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς του Μαρτίου 2022 που
δημοσιεύθηκαν πρόσφατα, ο συνολικός αριθμός των αναμενόμενων αυξήσεων των
επιτοκίων για το 2022 αναθεωρήθηκε προς τα άνω σε επτά, ενώ αναμένεται ότι και
το μακροπρόθεσμο επιτόκιο θα υπερβεί το ουδέτερο επίπεδό του το 2023-24. Στη
διάρκεια του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων, ο ρυθμός ανάπτυξης στις ΗΠΑ
αναμένεται να μετριαστεί λόγω της μικρότερης δημοσιονομικής ώθησης και της
αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής. Ο γενικός πληθωρισμός προβλέπεται
να κορυφωθεί σε επίπεδο άνω του 7% το α΄ τρίμηνο του 2022 και να υποχωρήσει
στη συνέχεια, παραμένοντας όμως πάνω από τον στόχο 2% της Ομοσπονδιακής
Τράπεζας των ΗΠΑ, γεγονός που συνάδει με θετικό παραγωγικό κενό.
Στην Κίνα η οικονομική δραστηριότητα παρέμεινε υποτονική στην αρχή του
έτους, λόγω των συνεχιζόμενων αντιξοοτήτων. Η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ
υποχώρησε το δεύτερο εξάμηνο του 2021 σε ετήσια βάση, αντανακλώντας την
αναταραχή στον τομέα των κατοικιών και τις νέες εξάρσεις κρουσμάτων COVID-19.
Αυτές οι αντιξοότητες συνέχισαν να επιβαρύνουν τις επενδύσεις και την κατανάλωση
κατά την αλλαγή του έτους, με αποτέλεσμα η αύξηση του ΑΕΠ και του εμπορίου να
φαίνεται ότι επιβραδύνονται το α΄ τρίμηνο του 2022. Το β΄ τρίμηνο οι επιπτώσεις του
πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας αναμένεται να περιορίσουν ελαφρώς την ισχύ της
αναμενόμενης ανάκαμψης. Ο γενικός πληθωρισμός τιμών καταναλωτή υποχώρησε
από 1,5% τον Δεκέμβριο σε 0,9% τον Ιανουάριο (σε δωδεκάμηνη βάση), κυρίως
λόγω του αποπληθωρισμού των τιμών των τροφίμων, καθώς οι τιμές του χοιρινού
κρέατος επανήλθαν σε κανονικά επίπεδα και ο εφοδιασμός σε τρόφιμα ανέκαμψε
ύστερα από τις διαταραχές που είχαν προκληθεί εξαιτίας δυσμενών καιρικών
συνθηκών. Ο βασικός ΔΤΚ, εξαιρουμένων των τροφίμων και της ενέργειας,
παρέμεινε αμετάβλητος στο 1,2% (σε δωδεκάμηνη βάση). Οι υψηλότερες τιμές των
βασικών εμπορευμάτων οδήγησαν σε προς τα άνω αναθεωρήσεις των προβλέψεων
για τον πληθωρισμό στις αρχές του 2022, αλλά δεν αναμένεται να μεταβάλουν
ουσιωδώς τις προοπτικές για τον πληθωρισμό την περίοδο 2022-2024. Η πολιτική
γίνεται πιο διευκολυντική για να αντισταθμίσει τις αντιξοότητες στην οικονομική
ανάπτυξη.
Στην Ιαπωνία αναμένεται μεγαλύτερη ανάκαμψη μετά την προσωρινή
επιβράδυνση της ανάπτυξης στις αρχές του 2022. Η οικονομία ξανάρχισε να
ανακάμπτει προς το τέλος του 2021, μετά την άρση των μέτρων περιορισμού στα
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Εξωτερικό περιβάλλον
16
τέλη του καλοκαιριού, ενώ άρχισαν να αμβλύνονται κάποιοι περιορισμοί από την
πλευρά της προσφοράς. Ενώ η οικονομία εκτιμάται ότι επιβραδύνθηκε εκ νέου στις
αρχές του 2022 λόγω των επιπτώσεων της Όμικρον και των συνεχιζόμενων
περιορισμών της προσφοράς, προβλέπεται ισχυρότερη ανάκαμψη το επόμενο
διάστημα, υποστηριζόμενη από πρόσφατες εξαγγελίες πρόσθετων δημοσιονομικών
μέτρων στήριξης. Οι επιπτώσεις του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας εκτιμάται ότι είναι
μάλλον περιορισμένες επί του παρόντος και ότι θα εκδηλωθούν κυρίως
βραχυπρόθεσμα. Στη συνέχεια αναμένεται ότι η οικονομική ανάπτυξη θα
επιβραδυνθεί και θα επανέλθει σταδιακά στα επίπεδα της τάσης. Ο ετήσιος
πληθωρισμός βάσει του ΔΤΚ αναμένεται να επιταχυνθεί στο εγγύς μέλλον,
αντανακλώντας εν μέρει την υποχώρηση ορισμένων προσωρινών παραγόντων
(συμπεριλαμβανομένων των χαμηλότερων τελών κινητής τηλεφωνίας), αλλά να
παραμείνει κάτω από τον στόχο της κεντρικής τράπεζας στη διάρκεια του χρονικού
ορίζοντα προβολής.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο οι προοπτικές αναμένεται να παραμείνουν μάλλον
υποτονικές εν μέσω ισχυρών πιέσεων στις τιμές και επίμονων φαινομένων
συμφόρησης στην προσφορά. Ο ρυθμός της οικονομικής ανάκαμψης παρέμεινε
υποτονικός το τελευταίο τρίμηνο του 2021, κυρίως λόγω της ταχείας εξάπλωσης της
παραλλαγής Όμικρον τον Δεκέμβριο, γεγονός που ενέτεινε έτι περαιτέρω την πίεση
από τα φαινόμενα συμφόρησης στην προσφορά και τις ελλείψεις εργατικού
δυναμικού σε ορισμένους τομείς. Ενώ η επιβάρυνση από την Όμικρον φαίνεται να
είναι βραχύβια, οι επιπτώσεις του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας φαίνεται να
επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη στο εγγύς μέλλον. Πιο μακροπρόθεσμα, άλλα,
πιο διαρθρωτικά εμπόδια, που σχετίζονται εν μέρει με το Brexit, αναμένεται να
συνεχίσουν να επηρεάζουν αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα στο Ηνωμένο
Βασίλειο κατά τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Ο πληθωρισμός των
τιμών καταναλωτή κινήθηκε αιφνιδίως ανοδικά τον Ιανουάριο, λόγω των υψηλών
τιμών των τροφίμων και του αυξανόμενου κόστους των υπηρεσιών. Ο γενικός
πληθωρισμός προβλέπεται να κορυφωθεί σε σχεδόν 7% το β΄ τρίμηνο του 2022 –
ενώ αναμένονται και περαιτέρω αυξήσεις των επιτοκίων από την Τράπεζα της
Αγγλίας – και στη συνέχεια να επιβραδυνθεί.
Στα κράτη-μέλη της ΕΕ στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη οι αντιξοότητες
– κυρίως σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία – αναμένεται να
επιβραδύνουν τον ρυθμό οικονομικής επέκτασης. Η δραστηριότητα στην
κεντρική και ανατολική Ευρώπη συνέχισε να επεκτείνεται με σταθερό ρυθμό κατά το
δεύτερο εξάμηνο του 2021, χάρη στη δυναμική κατανάλωση των νοικοκυριών. Το
επόμενο διάστημα, η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ προβλέπεται να μετριαστεί λόγω
των οικονομικών επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία, της επίμονης
συμφόρησης στην προσφορά, των πιέσεων στις τιμές και της προσωρινής αύξησης
του αριθμού των νέων κρουσμάτων COVID-19. Η οικονομική δραστηριότητα
αναμένεται να παραμείνει ανθεκτική μεσοπρόθεσμα, ωθούμενη από την ανάκαμψη
της εγχώριας ζήτησης. Οι εξελίξεις στις αγορές ενέργειας και τα τελευταία στοιχεία
υποδεικνύουν συνέχιση των πληθωριστικών πιέσεων το 2022 και το 2023, ενώ
εξομάλυνση προς πιο συγκρατημένους ρυθμούς προβλέπεται στο τέλος του
χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Εξωτερικό περιβάλλον
17
Στη Ρωσία η οικονομία αναμένεται να εισέλθει σε ύφεση το 2022 ως
αποτέλεσμα της εισβολής στην Ουκρανία και των επακόλουθων κυρώσεων
που επέβαλαν οι χώρες της Δύσης. Η δυναμική της ανάπτυξης ήταν ισχυρή προς
το τέλος του 2021, αλλά οι αυστηρές κυρώσεις και το αρνητικό κλίμα αναμένεται να
μειώσουν σημαντικά τόσο την εσωτερική όσο και την εξωτερική χρηματοδότηση, να
περικόψουν την κατανάλωση και τις επενδύσεις και να διαταράξουν το διεθνές
εμπόριο της Ρωσίας. Η σημαντική υποτίμηση του ρουβλίου εξανάγκασε την κεντρική
τράπεζα να αυξήσει το επιτόκιο πολιτικής της από 9,5% σε 20% και να επιβάλει
περιορισμούς της κίνησης κεφαλαίων για τη σταθεροποίηση των αγορών. Όσον
αφορά τις μελλοντικές εξελίξεις, η υποτίμηση του ρουβλίου και οι διαταραχές των
τιμών των εισαγομένων από τις κυρώσεις είναι πιθανό να διατηρήσουν τον
πληθωρισμό σε υψηλά επίπεδα. Ο πληθωρισμός αναμένεται να επανέλθει στον
στόχο του 4% της Τράπεζας της Ρωσίας μόνο σταδιακά σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.
Οι προοπτικές εξακολουθούν να είναι αβέβαιες εξαιτίας σημαντικών γεωπολιτικών
κινδύνων.
Στη Βραζιλία η ταχεία αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής και το
λιγότερο ευνοϊκό εξωτερικό περιβάλλον αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά
την ανάπτυξη το 2022. Η οικονομία επανήλθε σε τροχιά ανάπτυξης το τελευταίο
τρίμηνο του 2021, καθώς οι καθαρές εξαγωγές είχαν λιγότερο αρνητικό αντίκτυπο.
Ταυτόχρονα, η ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης παρέμεινε υποτονική λόγω του
υψηλού πληθωρισμού, της αύξησης των επιτοκίων, της επιδείνωσης του κλίματος
της αγοράς και των επίμονων φαινομένων συμφόρησης στην προσφορά. Η ταχεία
αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής και το λιγότερο ευνοϊκό εξωτερικό
περιβάλλον είναι πιθανό να επηρεάσουν αρνητικά την ανάπτυξη το 2022, ενώ ο
αντίκτυπος της Όμικρον αναμένεται να είναι βραχύβιος. Η οικονομική ανάπτυξη
προβλέπεται να ανακάμψει κάπως μετά το 2022, καθώς το κλίμα της αγοράς
βελτιώνεται και περιορίζονται τα φαινόμενα συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς.
Ωστόσο, τα περιορισμένα δημοσιονομικά περιθώρια και η ανεπαρκής πρόοδος στις
διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα εξακολουθήσουν να περιορίζουν τις
μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης. Δεδομένης της πρόσφατης αύξησης των
τιμών των βασικών εμπορευμάτων, ο πληθωρισμός των τιμών καταναλωτή δεν
αναμένεται να επανέλθει στον στόχο πριν το 2023.
Στην Τουρκία η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να επιβραδυνθεί
απότομα μετά τη δυναμική της αύξηση το 2021, καθώς η πολιτική αβεβαιότητα
και οι μακροοικονομικές ανισορροπίες επιδεινώνονται από τη σημαντική
έκθεση στις επιπτώσεις του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας. Το 2021 η οικονομική
δραστηριότητα ανέκαμψε έντονα στην Τουρκία χάρη στη διευκολυντική οικονομική
πολιτική, τη συσσωρευμένη ζήτηση και την έντονη εξωτερική ζήτηση. Παρά τις
αυξανόμενες πληθωριστικές πιέσεις και τις πιέσεις υποτίμησης, η κεντρική τράπεζα
αποφάσισε τέταρτη συνεχή μείωση του επιτοκίου πολιτικής τον Δεκέμβριο (στο 14%).
Ως εκ τούτου, οι αγορές συναλλάγματος και οι χρηματιστηριακές αγορές γνώρισαν
πρωτοφανώς υψηλή μεταβλητότητα, η οποία στη συνέχεια περιορίστηκε από
σημαντικές παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος και την εισαγωγή ενός νέου
συστήματος προστατευμένων προθεσμιακών καταθέσεων σε λίρες Τουρκίας. Ο
πληθωρισμός ανήλθε στο 36,1% τον Δεκέμβριο του 2021 και αυξήθηκε σε σχεδόν
55% τον Φεβρουάριο του 2022. Όσον αφορά τις μελλοντικές εξελίξεις, η
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Εξωτερικό περιβάλλον
18
επιβράδυνση της ιδιωτικής κατανάλωσης λόγω της αύξησης του κόστους διαβίωσης,
σε συνδυασμό με τη μείωση των επενδύσεων, αναμένεται να επιβαρύνει τις
προοπτικές ανάπτυξης. Οι οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας
είναι πιθανόν να είναι σημαντικές για την Τουρκία, δεδομένων των μεγάλων ροών
τουριστών και από τις δύο χώρες, καθώς και της εξάρτησης της Τουρκίας από τις
(ενεργειακές) εισαγωγές από τη Ρωσία. Ως εκ τούτου, η σύγκρουση θα μπορούσε να
επηρεάσει σοβαρά την ανάπτυξη και τη μακροοικονομική σταθερότητα, αυξάνοντας
τις πληθωριστικές πιέσεις, περιορίζοντας τις εξαγωγές και διευρύνοντας το έλλειμμα
του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, εξελίξεις που με τη σειρά τους θα
μπορούσαν να επιδεινώσουν την ήδη σημαντική υποτίμηση της λίρας.
Το παγκόσμιο εμπόριο (εκτός της ζώνης του ευρώ) αυξήθηκε έντονα το 2021,
υποστηριζόμενο από την ισχυρή ζήτηση αγαθών, παρά τις διαταράξεις στις
αλυσίδες προσφοράς. Το παγκόσμιο εμπόριο αποδείχθηκε ισχυρότερο από ό,τι
αναμενόταν κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2021, λόγω των ισχυρών επιδόσεων στις
ΑΟΑ της Ασίας και, κατά το δ΄ τρίμηνο, στις ΗΠΑ. Οι πιέσεις στα παγκόσμια δίκτυα
παραγωγής εξακολουθούν να γίνονται αισθητές ιδίως στη ναυτιλία, όπου οι τιμές
παραμένουν υψηλές. Αντιθέτως, η ανάκαμψη της παγκόσμιας παραγωγής
αυτοκινήτων δείχνει κάποια μείωση της έλλειψης ημιαγωγών τους τελευταίους μήνες.
Σε σύγκριση με τις μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων του
Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2021, ο ρυθμός αύξησης των παγκόσμιων
εισαγωγών (εκτός της ζώνης του ευρώ) το 2021 αναθεωρήθηκε προς τα άνω κατά 1
εκατοστιαία μονάδα σε 12,1%.
Εισερχόμενα στοιχεία από δείκτες υψηλής συχνότητας υποδεικνύουν
υποτονική αύξηση του εμπορίου στην αλλαγή του έτους, αν και αυτό
αναμένεται να είναι προσωρινό. Μεταξύ Δεκεμβρίου και Ιανουαρίου, το εμπόριο
υπηρεσιών (όπως αποτυπώνεται στους εβδομαδιαίους δείκτες για τις κρατήσεις
ξενοδοχείων και τον αριθμό των πτήσεων) μειώθηκε καθώς εντάθηκε η πανδημία.
Αυτή η μεταβλητότητα αποδείχθηκε μόνο προσωρινή, καθώς άρχισαν να
εξαλείφονται οι ανησυχίες σχετικά με τη σοβαρότητα των επιπτώσεων της Όμικρον.
Για το α΄ τρίμηνο του 2022, τα στοιχεία υψηλής συχνότητας δείχνουν συνεχή αύξηση
του εμπορίου, εξέλιξη που απορρέει από την έντονη ζήτηση, ιδίως για χάλυβα και
προϊόντα τεχνολογίας, και από μια κάποια εξομάλυνση των φαινομένων
συμφόρησης. Οι εξαγωγικές παραγγελίες της Ταϊβάν, που αποτελεί προάγγελο των
εξελίξεων της παγκόσμιας ζήτησης τεχνολογίας, αυξήθηκαν απότομα από τα μέσα
του 2021 και έφτασαν σε πρωτοφανή επίπεδα τον Νοέμβριο. Η παραγωγή χάλυβα
ανέκαμψε σημαντικά προς το τέλος του 2021, μετά από μια απότομη συρρίκνωση το
γ΄ τρίμηνο, εν μέσω επιβράδυνσης στον τομέα των ακινήτων στην Κίνα και νέων
κυμάτων κρουσμάτων COVID-19. Αυτή η ισχυρή ανάκαμψη εκτιμάται ότι συνεχίστηκε
στις αρχές του 2022.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Εξωτερικό περιβάλλον
19
Διάγραμμα 2
Παγκόσμιες εισαγωγές αγαθών και νέες παραγγελίες εξαγωγών PMI (εκτός της
ζώνης του ευρώ)
(αριστερή κλίμακα: δείκτης, Δεκέμβριος 2019 = 100, δεξιά κλίμακα: δείκτης διάχυσης)
Παγκόσμιες εισαγωγές αγαθών (χωρίς τη ζώνη του ευρώ)
Προηγμένες οικονομίες (χωρίς τη ζώνη του ευρώ)
Κίνα
Αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς (εκτός της Κίνας)
Παγκόσμιος PMI για τις νέες παραγγελίες εξαγωγών (χωρίς τη ζώνη του ευρώ) (δεξιά κλίμακα)
115
60
110
55
105
50
100
45
95
40
90
35
85
30
80
25
01/20
03/20
05/20
07/20
09/20
11/20
01/21
03/21
05/21
07/21
09/21
11/21
01/22
Πηγές: JHS Markit, CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημείωση: Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: Φεβρουάριος 2022.για τον δείκτη PMI και Δεκέμβριος 2021 για τις παγκόσμιες εισαγωγές
αγαθών.
Ο ρυθμός αύξησης των παγκόσμιων εισαγωγών (εκτός της ζώνης του ευρώ)
αναμένεται να εξομαλυνθεί σταδιακά στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα
προβολής. Το καλύτερο από ό,τι αναμενόταν αποτέλεσμα του δεύτερου εξαμήνου
του 2021 θα έχει σημαντική μεταφερόμενη επίδραση το 2022, γεγονός που
υπεραντισταθμίζει την ασθενέστερη δυναμική που απορρέει από τις αναθεωρήσεις
της παγκόσμιας δραστηριότητας και τις αρνητικές επιπτώσεις του πολέμου ΡωσίαςΟυκρανίας στο εμπόριο. Το 2023 οι παγκόσμιες εισαγωγές προβλέπεται να
αυξηθούν με χαμηλότερο ρυθμό, αντανακλώντας την επίδραση της συνεχιζόμενης
σύγκρουσης, τη γενικευμένη επιβράδυνση σε όλες τις περιοχές και την παραδοχή ότι
η ζήτηση καταναλωτικών αγαθών θα εξομαλυνθεί σταδιακά. Σε σύγκριση με τις
μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του
Δεκεμβρίου 2021, ο ρυθμός αύξησης των παγκόσμιων εισαγωγών αναθεωρήθηκε
προς τα άνω για το 2022 (κατά 0,7 της ποσοστιαίας μονάδας), λόγω της θετικής
μεταφερόμενης επίδρασης, και προς τα κάτω για το 2023 και το 2024 (κατά 0,7 και
0,2 της ποσοστιαίας μονάδας αντίστοιχα).
Η εξωτερική ζήτηση της ζώνης του ευρώ αναμένεται επίσης να επιβραδυνθεί
σταδιακά στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, αντανακλώντας τις
επιπτώσεις του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας. Αφού εκτιμάται ότι ανήλθε σε 9,9%
το 2021, η αύξηση της εξωτερικής ζήτησης προϊόντων και υπηρεσιών της ζώνης του
ευρώ προβλέπεται να υποχωρήσει σε 4,0% το 2022, 3,2% το 2023 και 3,6% το
2024. Σε σχέση με τις παγκόσμιες εισαγωγές, η εξωτερική ζήτηση της ζώνης του
ευρώ επηρεάζεται περισσότερο από τη σύγκρουση, δεδομένης της μεγάλης
βαρύτητας που έχουν η Ρωσία και οι χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης
στο εμπόριο της ζώνης του ευρώ, χώρες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στις
αρνητικές επιδράσεις από τη σύγκρουση σε σχέση με άλλες χώρες εκτός της ζώνης
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Εξωτερικό περιβάλλον
20
του ευρώ. Έναντι των προβολών των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του
Δεκεμβρίου 2021, ο ρυθμός αύξησης της εξωτερικής ζήτησης στη ζώνη του ευρώ
έχει παραμείνει αμετάβλητος για το 2022, καθώς ο αντίκτυπος της εισβολής
αντισταθμίζει πλήρως τη θετική μεταφερόμενη επίδραση από το 2021, και
αναθεωρήθηκε προς τα κάτω για το 2023 (κατά 1,1 ποσοστιαία μονάδα) και το 2024
(κατά 0,3 της ποσοστιαίας μονάδας).
Λόγω της πολύ υψηλής αβεβαιότητας που περιβάλλει τις προβλέψεις,
εκτιμάται ότι οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις παγκόσμιες προοπτικές είναι
καθοδικοί για τη δραστηριότητα και ανοδικοί για τον πληθωρισμό. Ενώ η
πανδημία εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό καθοδικό κίνδυνο για τις παγκόσμιες
προοπτικές, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει αυξήσει σημαντικά την παγκόσμια
αβεβαιότητα και πλήττει την παγκόσμια ανάπτυξη. Όσον αφορά το προσεχές
διάστημα, οι καθοδικοί ακραίοι κίνδυνοι λόγω περαιτέρω κλιμάκωσης θα μπορούσαν
να είναι σημαντικοί και θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν την παγκόσμια ανάκαμψη,
τροφοδοτώντας παράλληλα τις πληθωριστικές πιέσεις. Οι επιχειρήσεις ενδέχεται να
μετακυλίσουν στους καταναλωτές τις υψηλότερες τιμές των βασικών προϊόντων που
οδηγούν σε υψηλότερο κόστος παραγωγής, με τη μορφή υψηλότερων τιμών στα
τελικά αγαθά. Αυτό, με τη σειρά του, θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλότερες
μισθολογικές απαιτήσεις και σε περαιτέρω πληθωριστικές πιέσεις μέσω μιας δίνης
μισθών-τιμών. Επιπλέον, η σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας θα μπορούσε να
επιδεινώσει τα φαινόμενα συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς, προκαλώντας
ελλείψεις σε βασικά προϊόντα και κρίσιμες πρώτες ύλες ειδικότερα, καθώς και
προβλήματα εφοδιαστικής και μεταφορών που προκύπτουν από απαγορεύσεις
πτήσεων και ναυσιπλοΐας και επηρεάζουν το εμπόριο σε ολόκληρη την περιοχή.
Εξελίξεις στις τιμές διεθνώς
Οι υψηλές και ανοδικές τιμές της ενέργειας εξακολουθούν να δυσχεραίνουν την
παγκόσμια οικονομία. Οι τρέχουσες τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν ταχύτατα μετά
την τελευταία ημερομηνία των μακροοικονομικών προβολών των εμπειρογνωμόνων
του Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2021 (+57 % έως τις 9 Μαρτίου) και
εξακολουθούν να αντανακλούν την ανάκαμψη της ζήτησης, καθώς και τους
περιορισμούς από την πλευρά της προσφοράς. Από την πλευρά της ζήτησης, οι
αγορές πετρελαίου φαίνεται να αντανακλούν την αισιοδοξία ότι η παραλλαγή
Όμικρον δεν θα επηρεάσει την παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου τόσο όσο φοβούνταν
προηγουμένως. Πιο πρόσφατα, οι τιμές του πετρελαίου συνδέονται κυρίως με τους
κινδύνους από την πλευρά της προσφοράς. Πρώτον, η ρωσική εισβολή στην
Ουκρανία προκάλεσε φόβους για βραχυπρόθεσμους κινδύνους όσον αφορά τον
εφοδιασμό με πετρέλαιο, καθώς η Ρωσία αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της
παγκόσμιας προσφοράς. Δεύτερον, οι χώρες του ΟΠΕΚ+ εξακολουθούν να μην
επιτυγχάνουν τους προγραμματισμένους στόχους παραγωγής, ιδίως η Νιγηρία και η
Αγκόλα λόγω της παρωχημένης υποδομής και της πολιτικής αστάθειας. Σύμφωνα με
την τελευταία έκθεση της Υπηρεσίας Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ, είναι
απίθανο να επιτευχθούν και οι στόχοι του 2022, καθώς ορισμένες χώρες
δυσκολεύονται να επαναφέρουν στο δίκτυο την αχρησιμοποίητη δυναμικότητα. Οι
τιμές των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί του πετρελαίου παραμένουν σε
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Εξωτερικό περιβάλλον
21
καθοδική πορεία, αντανακλώντας τη σημερινή στενότητα στην αγορά πετρελαίου και
την υψηλή απόδοση ευκολίας, αλλά οι ανοδικοί κίνδυνοι έχουν αυξηθεί καθώς οι
εντάσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας κλιμακώθηκαν σε πόλεμο. Οι ευρωπαϊκές
τιμές άμεσης παράδοσης του φυσικού αερίου παραμένουν πολύ ευμετάβλητες,
αντανακλώντας φόβους ότι η Ρωσία μπορεί να μειώσει την προσφορά ενέργειας
στην Ευρώπη σε μια δυνητικά παρατεταμένη σύγκρουση (κατά την τελευταία
ημερομηνία για τα στοιχεία του παρόντος, στις 9 Μαρτίου, οι τιμές ήταν 62%
υψηλότερες από ό,τι στις μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων του
Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2021). Οι τιμές των βασικών εμπορευμάτων πλην
της ενέργειας αυξήθηκαν επίσης, λόγω των υψηλότερων τιμών τόσο των μετάλλων
όσο και των ειδών διατροφής, καθώς οι υψηλές τιμές της ενέργειας ώθησαν προς τα
άνω τις τιμές των μετάλλων και των λιπασμάτων, μεταξύ άλλων παραγόντων.
Ειδικότερα, η τιμή του σίτου αυξήθηκε σημαντικά μετά τη ρωσική εισβολή στην
Ουκρανία, καθώς οι δύο χώρες συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων
εξαγωγέων σιτηρών παγκοσμίως, αντιπροσωπεύοντας από κοινού το 25% της
παγκόσμιας προσφοράς.
Ο πληθωρισμός τιμών καταναλωτή αυξήθηκε έντονα στις προηγμένες και στις
αναδυόμενες οικονομίες το 2021. Σε αρκετές βασικές οικονομίες, ο πληθωρισμός
των τιμών καταναλωτή κινήθηκε αιφνιδιαστικά προς τα άνω στη διάρκεια του 2021
λόγω διαφόρων παραγόντων (π.χ. υψηλές τιμές ενέργειας, πιέσεις στα παγκόσμια
δίκτυα παραγωγής και ελλείψεις εργατικού δυναμικού) που αποδεικνύονται πιο
επίμονοι από ό,τι είχε αρχικά υποτεθεί. Στις χώρες του ΟΟΣΑ, ο πληθωρισμός βάσει
του ΔΤΚ επιταχύνθηκε για τέταρτο συνεχόμενο μήνα τον Ιανουάριο φθάνοντας το
7,2%, ενώ ο πυρήνας του πληθωρισμού διαμορφώθηκε σε 5,1%. Επρόκειτο για
πολύ απότομες αυξήσεις έναντι του Δεκεμβρίου (+0,6 της ποσοστιαίας μονάδας και
+0,5 της ποσοστιαίας μονάδας αντίστοιχα), κυρίως λόγω της ακραίας εξέλιξης των
τιμών στην Τουρκία, όπου ο γενικός πληθωρισμός άγγιξε το 48,7% τον Ιανουάριο.
Εξαιρουμένης της Τουρκίας, η αύξηση του γενικού πληθωρισμού ήταν πιο
συγκρατημένη (αύξηση σε 5,8% από 5,5% τον Δεκέμβριο), αλλά εξακολουθεί να είναι
σημαντική και γενικευμένη μεταξύ των χωρών. Αν και ο υψηλότερος πληθωρισμός
στις ΑΟΑ ευθυγραμμίζεται σε γενικές γραμμές με την ιστορική κανονικότητα, στις
προηγμένες οικονομίες ο πληθωρισμός έχει φθάσει σε υψηλά επίπεδα που είχαν
πολλά χρόνια να καταγραφούν.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Εξωτερικό περιβάλλον
22
Διάγραμμα 3
Πληθωρισμός τιμών καταναλωτή στον ΟΟΣΑ
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές, συμβολές σε ποσοστιαίες μονάδες)
Συνολικός πληθωρισμός
Συμβολή όλων των συνιστωσών εκτός των ειδών διατροφής και της ενέργειας
Συμβολή των ειδών διατροφής
Συμβολή της ενέργειας
8,0
7,0
6,0
5,0
4,0
3,0
2,0
1,0
0,0
-1,0
-2,0
01/19
05/19
09/19
01/20
05/20
09/20
01/21
05/21
09/21
01/22
Πηγές: ΟΟΣΑ και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημείωση: Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: Ιανουάριος 2022.
Οι πληθωριστικές πιέσεις μεταξύ των κυριότερων εμπορικών εταίρων της
ζώνης του ευρώ είναι πιθανό να συνεχιστούν το 2022, αν και με φθίνουσα
ένταση σε ορισμένες περιπτώσεις, γεγονός που υποδηλώνει συνεχή υψηλή
αύξηση των τιμών των εξαγωγών των ανταγωνιστών της ζώνης του ευρώ. Οι
τιμές παραγωγού σε παγκόσμιο επίπεδο αυξήθηκαν σημαντικά, υποβοηθούμενες
από την αύξηση των τιμών της ενέργειας και άλλων βασικών εμπορευμάτων, ιδίως
των τροφίμων, εν μέσω συνεχιζόμενων αναντιστοιχιών μεταξύ προσφοράς και
ζήτησης, οι οποίες υποστηρίχθηκαν επίσης από προηγούμενα μέτρα στήριξης της
οικονομίας. Σε αντανάκλαση αυτού, ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των τιμών των
εξαγωγών των ανταγωνιστών της ζώνης του ευρώ αναμένεται, βάσει των προβολών,
να είναι πολύ υψηλότερος από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως το 2022, προτού
επιβραδυνθεί σε ένα πιο υποτονικό ρυθμό στο υπόλοιπο του χρονικού ορίζοντα
προβολής.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Εξωτερικό περιβάλλον
23
2
Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
Κατά την υπό εξέταση περίοδο (16 Δεκεμβρίου 2021 έως 9 Μαρτίου 2022), οι
χρηματοπιστωτικές αγορές της ζώνης του ευρώ επηρεάστηκαν κυρίως, πριν από τις
24 Φεβρουαρίου 2022, από μεταβολές των προοπτικών για τον πληθωρισμό και
αυξανόμενη γεωπολιτική αβεβαιότητα όσον αφορά πιθανή στρατιωτική επέμβαση της
Ρωσίας στην Ουκρανία, και, μετά τις 24 Φεβρουαρίου 2022, από τη μεγάλης κλίμακας
εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αντανακλώντας αυξανόμενες προσδοκίες για
εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής στο πλαίσιο των προσδοκιών για άνοδο του
πληθωρισμού βραχυπρόθεσμα, η καμπύλη επιτοκίων προθεσμιακών παραγώγων επί
του βραχυπρόθεσμου επιτοκίου του ευρώ (€STR) αυξήθηκε αισθητά στις βραχύτερες
διάρκειες, κάτι που συνεχίστηκε έως το τέλος Φεβρουαρίου. Στη συνέχεια, τα
προθεσμιακά επιτόκια μειώθηκαν σε κάποιο βαθμό, καθώς οι αγορές προσαρμόζουν
τις προοπτικές της πολιτικής τους δεδομένης της εισβολής της Ρωσίας στην
Ουκρανία. Ανάλογη πορεία με τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια είχαν και τα
μακροπρόθεσμα επιτόκια μηδενικού κινδύνου των συμφωνιών ανταλλαγής επί του
δείκτη μίας ημέρας (OIS), τα οποία αυξήθηκαν επίσης έντονα στην αρχή, ενώ στη
συνέχεια αντιστράφηκαν προς το τέλος της εξεταζόμενης περιόδου. Οι διαφορές
αποδόσεων των κρατικών ομολόγων παρέμειναν σε γενικές γραμμές αμετάβλητες
συνολικά. Η αυξημένη γεωπολιτική αβεβαιότητα που παρατηρείται από το τέλος
Φεβρουαρίου προκάλεσε σημαντική μεταβλητότητα στις αγορές, με τις μετοχές να
καταγράφουν αξιοσημείωτες ζημίες παγκοσμίως. Οι διαφορές αποδόσεων των
εταιρικών ομολόγων της ζώνης του ευρώ αυξήθηκαν κατά την υπό εξέταση περίοδο,
τάση που επιταχύνθηκε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το ευρώ
υποτιμήθηκε έναντι των περισσότερων κύριων νομισμάτων.
Το επιτόκιο αναφοράς €STR διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στις -58 μονάδες
βάσης κατά την εξεταζόμενη περίοδο. Η υπερβάλλουσα ρευστότητα αυξήθηκε
κατά περίπου 105 δισεκ. ευρώ και διαμορφώθηκε σε 4.483 δισεκ. ευρώ,
αντανακλώντας κυρίως την αύξηση κατά 140 δισεκ. ευρώ 3 στους τίτλους που
διακρατούνται για τους σκοπούς της νομισματικής πολιτικής στο πλαίσιο του
έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας και του
προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού, καθώς και την άντληση ρευστότητας
ύψους 51,97 δισεκ. ευρώ μέσω της δέκατης πράξης της τρίτης σειράς στοχευμένων
πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTRO III) στις 22 Δεκεμβρίου
2021. Η αύξηση των στοιχείων ενεργητικού που συνδέονται με τη νομισματική
πολιτική αντισταθμίστηκε σημαντικά από τις πρόωρες αποπληρωμές που
αφορούσαν κεφάλαια που είχαν χορηγηθεί μέσω προηγούμενων πράξεων
TLTRO ΙΙΙ, ύψους 60,21 δισεκ. ευρώ.
Μετά τη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου, σημειώθηκε
έντονη ανοδική μετατόπιση στις βραχύτερες διάρκειες της καμπύλης
επιτοκίων προθεσμιακών παραγώγων επί του €STR, η οποία επιταχύνθηκε
μετά τη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Φεβρουαρίου, γεγονός
που υποδηλώνει σημαντική αναπροσαρμογή των προσδοκιών των
συμμετεχόντων στις αγορές για αύξηση των επιτοκίων, ενώ η κλίση της
3
Από την εβδομάδα που τελείωσε στις 17 Δεκεμβρίου 2021 έως την εβδομάδα που τελείωσε στις 4
Μαρτίου 2022.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
24
καμπύλης περιορίστηκε κάπως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία
στις 24 Φεβρουαρίου 2022 (Διάγραμμα 4). Στις βραχύτερες διάρκειες η καμπύλη
επιτοκίων προθεσμιακών παραγώγων επί του €STR μετατοπίστηκε προς τα άνω
κατά το πρώτο μέρος της εξεταζόμενης περιόδου, έως τα τέλη Φεβρουαρίου, σε ένα
περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από απροσδόκητες αυξήσεις του γενικού
πληθωρισμού και από προσδοκίες για άνοδο του πληθωρισμού βραχυπρόθεσμα. Η
απότομη αύξηση ήταν ιδιαίτερα έντονη υπό το πρίσμα των ισχυρότερων
προσδοκιών για εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής που πυροδοτήθηκαν από τη
συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Φεβρουαρίου. Στη συνέχεια της υπό
εξέτασης περιόδου, ως αποτέλεσμα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η
μετατόπιση προς τα άνω της καμπύλης των προθεσμιακών επιτοκίων €STR
αντιστράφηκε σε κάποιο βαθμό, δεδομένης της αυξημένης αβεβαιότητας σχετικά με
τις οικονομικές επιπτώσεις από τον πόλεμο που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.
Συνολικά, η αναμενόμενη πορεία και ο χρόνος αύξησης των επιτοκίων
περιβάλλονταν από υψηλή αβεβαιότητα, όπως αντικατοπτρίζεται στην αυξημένη
μεταβλητότητα στις αγορές χρήματος.
Διάγραμμα 4
Επιτόκια προθεσμιακών παραγώγων επί του €STR
(ποσοστά % ετησίως)
Καταγεγραμμένα επιτόκια €STR
Καμπύλη επιτοκίων προθεσμιακών παραγώγων επί του €STR στις 9 Μαρτίου 2022
Καμπύλη επιτοκίων προθεσμιακών παραγώγων επί του €STR στις 23 Φεβρουαρίου 2022
Καμπύλη επιτοκίων προθεσμιακών παραγώγων επί του €STR στις 16 Δεκεμβρίου 2022
1,00
0,75
0,50
0,25
0,00
-0,25
-0,50
-0,75
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
Πηγές: Bloomberg και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Οι μέσες αποδόσεις των μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων της ζώνης του
ευρώ αυξήθηκαν, ακολουθώντας ανάλογη πορεία με τα επιτόκια μηδενικού
κινδύνου και φθάνοντας σε επίπεδα σημαντικά υψηλότερα από ό,τι στην αρχή
της υπό εξέτασης περιόδου, παρά την πρόσκαιρη πτώση μετά την εισβολή
της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, με εν μέρει
διαφορετικές τάσεις μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ (Διάγραμμα 5).
Από τα μέσα Δεκεμβρίου έως τα μέσα Φεβρουαρίου, οι αποδόσεις των κρατικών
ομολόγων αυξήθηκαν παράλληλα με την έντονη ανοδική τάση των πιο
μακροπρόθεσμων επιτοκίων μηδενικού κινδύνου, η οποία οδήγησε επίσης σε μια
πιο απότομη καμπύλη αποδόσεων των κρατικών ομολόγων, αντανακλώντας την
υψηλότερη αντιστάθμιση του πληθωρισμού εν μέσω μειωμένων ανησυχιών για την
παραλλαγή Όμικρον του κορωνοϊού (COVID-19) και ισχυρότερων προσδοκιών για
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
25
εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής. Ωστόσο, οι αποδόσεις των κρατικών
ομολόγων στη συνέχεια υποχώρησαν μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία,
καθώς τα πραγματικά επιτόκια μειώθηκαν και σημειώθηκε περιορισμένη στροφή
προς ασφαλέστερες τοποθετήσεις, ενώ συνολικά παρατηρείται γενικευμένη
υποχώρηση σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ εν μέσω προσδοκιών για βραδύτερη
εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής δεδομένης της οικονομικής αβεβαιότητας για
το επόμενο διάστημα. Κατά την εξεταζόμενη περίοδο, τόσο οι σταθμισμένες ως προς
το ΑΕΠ αποδόσεις των δεκαετών κρατικών ομολόγων όσο και το δεκαετές επιτόκιο
μηδενικού κινδύνου OIS που βασίζεται στο €STR αυξήθηκαν κατά περίπου 70
μονάδες βάσης και διαμορφώθηκαν σε 0,74% και 0,64% αντίστοιχα. Παρόμοιες
εξελίξεις παρατηρήθηκαν στις ΗΠΑ, όπου η απόδοση των δεκαετών κρατικών
ομολόγων αυξήθηκε κατά περίπου 50 μονάδες βάσης, φθάνοντας στο 1,95% στο
τέλος της εξεταζόμενης περιόδου.
Διάγραμμα 5
Αποδόσεις δεκαετών κρατικών ομολόγων και το δεκαετές επιτόκιο OIS βασιζόμενο
στο €STR
(ποσοστά % ετησίως)
Σταθμισμένος ως προς το ΑΕΠ μέσος όρος της ζώνης του ευρώ
Ηνωμένο Βασίλειο
ΗΠΑ
Γερμανία
Δεκαετές επιτόκιο OIS στη ζώνη του ευρώ
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
-0,5
-1,0
01/15
07/15
01/16
07/16
01/17
07/17
01/18
07/18
01/19
07/19
01/20
07/20
01/21
07/21
01/22
Πηγές: Refinitiv και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Η κάθετη γκρίζα γραμμή δηλώνει την αρχή της εξεταζόμενης περιόδου στις 16 Δεκεμβρίου 2021. Πιο πρόσφατη
παρατήρηση: Τετάρτη, 9 Μαρτίου 2022.
Οι διαφορές αποδόσεων των μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων της
ζώνης του ευρώ έναντι των επιτοκίων €STR OIS αυξήθηκαν σε ορισμένες
χώρες, ιδίως μετά τη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του
Φεβρουαρίου, και στη συνέχεια μειώθηκαν εκ νέου λόγω της κλιμάκωσης του
πολέμου στην Ουκρανία (Διάγραμμα 6). Αρκετές αγορές κρατικών ομολόγων
παρουσίασαν αυξήσεις των διαφορών αποδόσεων περί την ημερομηνία
συνεδρίασης του Διοικητικού Συμβουλίου του Φεβρουαρίου, με την προσδοκία
πιθανής εξομάλυνσης της νομισματικής πολιτικής εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών
για τον πληθωρισμό (π.χ. 19 μονάδες βάσης στην Ιταλία, 12 μονάδες βάσης στην
Πορτογαλία και 11 μονάδες βάσης στην Ισπανία μεταξύ 2.2 και 4.2.2022). Ωστόσο, η
πιο πρόσφατη κλιμάκωση της σύγκρουσης Ρωσίας-Ουκρανίας αντέστρεψε και
υπεραντιστάθμισε την ανοδική κίνηση, καθώς οι προσδοκίες για αύξηση των
επιτοκίων περιορίστηκαν. Στο τέλος της εξεταζόμενης περιόδου οι σταθμισμένες ως
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
26
προς το ΑΕΠ αποδόσεις των δεκαετών κρατικών ομολόγων ήταν κατά 7 μονάδες
βάσης χαμηλότερες από ό,τι τον Δεκέμβριο. Η μεταβολή αυτή επηρεάστηκε από τη
μείωση των διαφορών αποδόσεων των μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων στη
Γερμανία, οι οποίες έγιναν πιο αρνητικές κατά σχεδόν 20 μονάδες βάσης το δεύτερο
ήμισυ της εξεταζόμενης περιόδου, πιθανώς λόγω μετάβασης προς χώρες που
αποτελούν «ασφαλή καταφύγια» υπό συνθήκες γεωπολιτικών εντάσεων.
Διάγραμμα 6
Διαφορές αποδόσεων των δεκαετών κρατικών ομολόγων της ζώνης του ευρώ έναντι
του δεκαετούς επιτοκίου €STR OIS
(ποσοστιαίες μονάδες)
Σταθμισμένος ως προς το ΑΕΠ μέσος όρος της ζώνης του ευρώ
Γερμανία
Γαλλία
Ιταλία
Ισπανία
Πορτογαλία
4,0
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
-0,5
-1,0
01/15
07/15
01/16
07/16
01/17
07/17
01/18
07/18
01/19
07/19
01/20
07/20
01/21
07/21
01/22
Πηγές: Refinitiv και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Για τον υπολογισμό της διαφοράς αποδόσεων αφαιρείται το δεκαετές επιτόκιο €STR OIS από την απόδοση του δεκαετούς
κρατικού ομολόγου. Η κάθετη γκρίζα γραμμή δηλώνει την αρχή της εξεταζόμενης περιόδου στις 16 Δεκεμβρίου 2021. Πιο πρόσφατη
παρατήρηση: 9 Μαρτίου 2022.
Μετά από μια αρχική άνοδο σε ιστορικώς υψηλά επίπεδα, οι παγκόσμιες
αγορές μετοχών προχώρησαν σε αθρόες ρευστοποιήσεις, αρχικά
ανταποκρινόμενες στην αύξηση των επιτοκίων μηδενικού κινδύνου και
αργότερα, σε μεγαλύτερο βαθμό, λόγω της αύξησης της γεωπολιτικής
αβεβαιότητας (Διάγραμμα 7). Ενώ στην αρχή της εξεταζόμενης περιόδου οι
προσδοκίες για ισχυρούς ρυθμούς αύξησης των κερδών στήριξαν τις αγορές
μετοχών συνολικά, στη συνέχεια οι τιμές των μετοχών μειώθηκαν τόσο στη ζώνη του
ευρώ όσο και στις ΗΠΑ ως αποτέλεσμα της ανόδου των προεξοφλητικών επιτοκίων
μηδενικού κινδύνου. Έως το τέλος Φεβρουαρίου, η επαλήθευση των φόβων για
σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας και οι επακόλουθες οικονομικές κυρώσεις που
επέβαλαν οι δυτικές χώρες στη Ρωσία άσκησαν πρόσθετη καθοδική πίεση στις τιμές
των μετοχών και οδήγησαν σε σημαντική μεταβλητότητα των αγορών και στις δύο
πλευρές του Ατλαντικού. Ειδικότερα, κατά την εξεταζόμενη περίοδο συνολικά, οι τιμές
των μετοχών των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων (ΜΧΕ) μειώθηκαν κατά 12%
στη ζώνη του ευρώ και κατά 9% στις ΗΠΑ, ενώ οι τιμές των μετοχών των τραπεζών
της ζώνης του ευρώ και των ΗΠΑ σημείωσαν μείωση κατά 10% και 8% αντίστοιχα. Οι
χαμηλότερες επιδόσεις των αγορών μετοχών στη ζώνη του ευρώ σε σύγκριση με τις
ΗΠΑ αντανακλούσαν τη σχετικά μεγαλύτερη έκθεση της Ευρώπης στις οικονομικές
και χρηματοπιστωτικές επιπτώσεις των συγκρούσεων και των σχετικών κυρώσεων.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
27
Διάγραμμα 7
Δείκτες τιμών μετοχών στη ζώνη του ευρώ και τις ΗΠΑ
(δείκτης: 1 Ιανουαρίου 2018 = 100)
Ζώνη του ευρώ, τράπεζες
Ζώνη του ευρώ, ΜΧΕ
ΗΠΑ, τράπεζες
ΗΠΑ, ΜΧΕ
250
225
200
175
150
125
100
75
50
25
01/15
07/15
01/16
07/16
01/17
07/17
01/18
07/18
01/19
07/19
01/20
07/20
01/21
07/21
01/22
Πηγές: Refinitiv και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Η κάθετη γκρίζα γραμμή δηλώνει την αρχή της εξεταζόμενης περιόδου στις 16 Δεκεμβρίου 2021. Πιο πρόσφατη
παρατήρηση: 9 Μαρτίου 2022.
Αντικατοπτρίζοντας τις εξελίξεις στις τιμές των μετοχών, οι διαφορές
αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων της ζώνης του ευρώ διευρύνθηκαν κατά
την υπό εξέταση περίοδο, ιδίως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία
(Διάγραμμα 8). Στην αρχή της εξεταζόμενης περιόδου, οι διαφορές αποδόσεων των
ομολόγων επενδυτικής βαθμίδας που έχουν εκδοθεί από ΜΧΕ και των ομολόγων του
χρηματοπιστωτικού τομέα (σε σχέση με το επιτόκιο μηδενικού κινδύνου) άρχισαν να
αυξάνονται ελαφρώς λόγω της αναμενόμενης εξομάλυνσης της νομισματικής
πολιτικής, και στη συνέχεια αυξήθηκαν περισσότερο λόγω των αυξημένων εντάσεων
μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας που οδήγησαν στη ρωσική εισβολή στα τέλη
Φεβρουαρίου.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
28
Διάγραμμα 8
Διαφορές αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων της ζώνης του ευρώ
(μονάδες βάσης)
Χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις
ΜΧΕ
250
200
150
100
50
0
01/18
07/18
01/19
07/19
01/20
07/20
01/21
07/21
01/22
Πηγές: Δείκτες Markit iBoxx και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Οι διαφορές αποδόσεων είναι η διαφορά μεταξύ των επιτοκίων των συμφωνιών ανταλλαγής περιουσιακών στοιχείων και
του επιτοκίου μηδενικού κινδύνου. Οι δείκτες περιλαμβάνουν ομόλογα διαφορετικής διάρκειας (με εναπομένουσα διάρκεια τουλάχιστον
ένα έτος) με επενδυτική διαβάθμιση. Η κάθετη γκρίζα γραμμή δηλώνει την αρχή της εξεταζόμενης περιόδου στις 16 Δεκεμβρίου 2021.
Πιο πρόσφατη παρατήρηση: 9 Μαρτίου 2022.
Στις αγορές συναλλάγματος, το ευρώ γενικώς υποτιμήθηκε σε όρους
σταθμισμένης ως προς το εξωτερικό εμπόριο ισοτιμίας (Διάγραμμα 9). Κατά
την υπό εξέταση περίοδο η ονομαστική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία του
ευρώ, όπως μετρείται έναντι των νομισμάτων των 42 σημαντικότερων εμπορικών
εταίρων της ζώνης του ευρώ, υποχώρησε κατά 1,0%. Αναφορικά με τις μεταβολές
των διμερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, το ευρώ εξακολούθησε να υποχωρεί
σημαντικά έναντι του δολαρίου ΗΠΑ (-3,0%), αντανακλώντας τη διεύρυνση της
διαφοράς των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων μεταξύ της ζώνης του ευρώ και των ΗΠΑ.
Αυτή η διαφορά οφειλόταν στην ταχύτερη ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας
και στον υψηλότερο ρυθμό πληθωρισμού στις ΗΠΑ, που επηρέασαν την
αναμενόμενη πορεία της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ. Το ευρώ υποχώρησε
επίσης έναντι άλλων σημαντικών νομισμάτων, μεταξύ των οποίων το ελβετικό
φράγκο (-2,5%), το γιεν Ιαπωνίας (-1,6%) και η λίρα Αγγλίας (-1,5%). Επιπλέον, το
ευρώ υποτιμήθηκε έναντι των νομισμάτων των σημαντικότερων αναδυόμενων
οικονομιών, συμπεριλαμβανομένου του γιουάν Κίνας (-3,8%). Ταυτόχρονα, το ευρώ
ανατιμήθηκε σημαντικά σε σχέση με το ρούβλι Ρωσίας, καθώς το ρούβλι υποχώρησε
κατά 30% και πλέον σε μία ημέρα μετά την επιβολή πρωτοφανών οικονομικών και
χρηματοοικονομικών κυρώσεων κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ως απάντηση στην
εισβολή της στην Ουκρανία κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Λόγω της φύσης
της συναλλακτικής δραστηριότητας στην αγορά του ρουβλίου, η ΕΚΤ ανέστειλε τη
δημοσίευση του επιτοκίου αναφοράς του ευρώ για το ρωσικό ρούβλι από την 1η
Μαρτίου 2022. Κατά την περίοδο αναφοράς, το ευρώ ανατιμήθηκε σε γενικές
γραμμές έναντι των νομισμάτων των περισσότερων κρατών-μελών της ΕΕ εκτός της
ζώνης του ευρώ.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
29
Διάγραμμα 9
Μεταβολές της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ έναντι επιλεγμένων νομισμάτων
(ποσοστιαίες μεταβολές)
Σε σχέση με τις 16 Δεκεμβρίου 2021
Σε σχέση με τις 9 Μαρτίου 2021
EER-42
γιουάν Κίνας
δολάριο ΗΠΑ
λίρα Αγγλίας
φράγκο Ελβετίας
γιεν Ιαπωνίας
ζλότυ Πολωνίας
κορώνα Τσεχίας
κορώνα Σουηδίας
ρούβλι Ρωσίας
γουόν Νότιας Κορέας
ρουπία Ινδονησίας
φιορίνι Ουγγαρίας
κορώνα Δανίας
λέι Ρουμανίας
δολάριο Ταϊβάν
ρεάλ Βραζιλίας
ρουπία Ινδίας
κούνα Κροατίας
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Πηγή: ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Η ΣΣΙ-42 είναι η ονομαστική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ έναντι των νομισμάτων των 42
σημαντικότερων εμπορικών εταίρων της ζώνης του ευρώ. Θετική (αρνητική) μεταβολή αντιστοιχεί σε ανατίμηση (υποτίμηση) του ευρώ.
Όλες οι μεταβολές έχουν υπολογιστεί με βάση τις συναλλαγματικές ισοτιμίες στις 9.3.2022, εκτός από το ρούβλι Ρωσίας, για το οποίο η
μεταβολή υπολογίστηκε με βάση τη συναλλαγματική ισοτιμία την 1.3.2022, καθώς έχει ανασταλεί η δημοσίευση της ισοτιμίας
αναφοράς του ευρώ για το ρούβλι Ρωσίας.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
30
3
Οικονομική δραστηριότητα
Το πραγματικό ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ αυξήθηκε κατά 5,3% το 2021,
υπερβαίνοντας ελαφρά το προ της πανδημίας επίπεδό του στο τέλος του έτους. Το
τελευταίο τρίμηνο του έτους ο ρυθμός ανάπτυξης μετριάστηκε, ως αποτέλεσμα της
υποτονικής ιδιωτικής κατανάλωσης, η οποία συρρικνώθηκε κατά 0,6% λόγω των
αυξανόμενων κρουσμάτων του κορωνοϊού (COVID-19), σε συνδυασμό με τις
υψηλότερες τιμές της ενέργειας, οι οποίες επηρεάζουν δυσμενώς την αγοραστική
δύναμη των νοικοκυριών. Το εμπορικό ισοζύγιο είχε επίσης αρνητική συμβολή στην
οικονομική ανάπτυξη το δ΄ τρίμηνο. Αντίθετα, οι επενδύσεις και η δημόσια
κατανάλωση συνέβαλαν θετικά. Από την πλευρά της παραγωγής, η συνεχιζόμενη
ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής δείχνει ότι τα φαινόμενα συμφόρησης στην
πλευρά της προσφοράς παραμένουν, αλλά σταδιακά μετριάζονται. Συνολικά, οι
εισερχόμενες πληροφορίες, τα στοιχεία ερευνών και οι δείκτες υψηλής συχνότητας
φανερώνουν ότι η οικονομική δραστηριότητα παρέμεινε υποτονική το α΄ τρίμηνο του
2022, λόγω της μεταφερόμενης αρνητικής επίδρασης από την εξασθενημένη
δραστηριότητα στο τέλος του 2021, των συνεχιζόμενων διαταραχών της προσφοράς,
των υψηλών τιμών της ενέργειας και των εν εξελίξει επιπτώσεων από τον πόλεμο
στην Ουκρανία.
Η ανάπτυξη αναμένεται να ανακάμψει στη διάρκεια του 2022, καθώς ορισμένες
αντιξοότητες αρχίζουν να υποχωρούν. Η αναμενόμενη βελτίωση βασίζεται στον
περιορισμό των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας, τη διατήρηση ευνοϊκών
συνθηκών χρηματοδότησης και τη βελτίωση της αγοράς εργασίας. Ωστόσο, ο
πόλεμος στην Ουκρανία εκτιμάται ότι μείωσε την πρόθεση για πραγματοποίηση
δαπανών βραχυπρόθεσμα, κυρίως λόγω των επιπτώσεών του στο κόστος της
ενέργειας και στην εμπιστοσύνη, με αποτέλεσμα να αναμένεται πιο συγκρατημένη
ανάπτυξη το β΄ τρίμηνο.
Η εκτίμηση αυτή αντανακλάται σε γενικές γραμμές στο βασικό σενάριο των
μακροοικονομικών προβολών των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ για τη ζώνη του ευρώ
του Μαρτίου 2022. Σύμφωνα με αυτές, προβλέπεται ετήσια αύξηση του πραγματικού
ΑΕΠ κατά 3,7% το 2022, 2,8% το 2023 και 1,6% το 2024. Σε σύγκριση με τις
μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του
Δεκεμβρίου 2021, οι προοπτικές για την οικονομική δραστηριότητα αναθεωρήθηκαν
προς τα κάτω κατά 0,5 της ποσοστιαίας μονάδας για το 2022, κατά 0,1 της
ποσοστιαίας μονάδας για το 2023 και παραμένουν αμετάβλητες για το 2024. Οι
αναθεωρήσεις για το 2022 αντικατοπτρίζουν σε μεγάλο βαθμό τις επιπτώσεις της
ουκρανικής κρίσης στις τιμές της ενέργειας, στην εμπιστοσύνη και στο εμπόριο. Οι
κίνδυνοι που περιβάλλουν τις οικονομικές προοπτικές έχουν αυξηθεί σημαντικά μετά
τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και είναι καθοδικοί. Ενώ οι κίνδυνοι που
σχετίζονται με την πανδημία έχουν μειωθεί, ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να έχει
σοβαρότερες επιπτώσεις από ό,τι αναμενόταν στο οικονομικό κλίμα και να
επιδεινώσει εκ νέου τους περιορισμούς από την πλευρά της προσφοράς. Προτού
ξεσπάσει ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας, η οικονομία της ζώνης του ευρώ είχε
σημειώσει σταθερή ανάκαμψη, με την ανάπτυξη να φθάνει στο προ της κρίσης
επίπεδό της, παρά τις αντιξοότητες που σχετίζονται με την πανδημία, τις διαταραχές
της προσφοράς και τις υψηλές τιμές της ενέργειας. Παρόλο που οι μακροοικονομικές
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Οικονομική δραστηριότητα
31
προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ προβλέπουν ότι η οικονομική
δραστηριότητα θα επεκταθεί με εύρωστο ρυθμό σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, ο
πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας θα έχει σφοδρό αντίκτυπο στην οικονομική
δραστηριότητα. Σύμφωνα με εναλλακτικά σενάρια που λαμβάνουν υπόψη τις
οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου, η οικονομική ανάπτυξη θα μπορούσε να
περιοριστεί σημαντικά από μια πιο απότομη άνοδο των τιμών της ενέργειας και των
βασικών εμπορευμάτων, καθώς και από σοβαρότερες ανασταλτικές επιδράσεις
στο εμπόριο και το οικονομικό κλίμα.
Μετά από δύο τρίμηνα ισχυρής επέκτασης, ο ρυθμός αύξησης του
πραγματικού ΑΕΠ επιβραδύνθηκε το δ΄ τρίμηνο του 2021. Ο μέτριος ρυθμός
ανόδου 0,3% το δ΄ τρίμηνο οφειλόταν κυρίως στην εξασθένηση της συμβολής της
ιδιωτικής κατανάλωσης και του εμπορικού ισοζυγίου, ενώ οι επενδύσεις και η
δημόσια κατανάλωση, σε συνδυασμό με την εξέλιξη των αποθεμάτων, συνέβαλαν
θετικά στην ανάπτυξη (Διάγραμμα 10). Στο τέλος του 2021 το προϊόν είχε υπερβεί
ελαφρώς το προ της πανδημίας επίπεδό του, σημειώνοντας άνοδο κατά 5,3 % για το
σύνολο του έτους. Από την πλευρά της παραγωγής, οι εξελίξεις το δ΄ τρίμηνο του
2021 διαφοροποιήθηκαν σημαντικά μεταξύ των επιμέρους τομέων. Ενώ η
προστιθέμενη αξία στον τομέα των υπηρεσιών μειώθηκε μετά την επιβολή νέων
περιοριστικών μέτρων ανάσχεσης της πανδημίας εν μέσω της αναζωπύρωσης των
κρουσμάτων COVID-19 (Διάγραμμα 11, αριστερό τμήμα), το προϊόν στη βιομηχανία
(εκτός των κατασκευών) αυξήθηκε περαιτέρω, καταδεικνύοντας θετική δυναμική το
τελευταίο τρίμηνο του 2021.
Διάγραμμα 10
Πραγματικό ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ και συνιστώσες του
(ποσοστιαίες μεταβολές από το δ΄ τρίμηνο του 2019, συμβολή σε ποσοστιαίες μονάδες)
Πραγματικό ΑΕΠ
Ιδιωτική κατανάλωση
Δημόσια κατανάλωση
Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου
Καθαρές εξαγωγές
5
0
-5
-10
-15
δ΄ τρ.
2019
α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
2020
δ΄ τρ.
α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
2021
Πηγές: Πηγές: Εurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημείωση: Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: δ΄ τρίμηνο 2021.
Η αύξηση του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ εκτιμάται ότι παρέμεινε υποτονική το
α΄ τρίμηνο του 2022, αφού επηρεάστηκε από τη μεταφερόμενη αρνητική
επίδραση λόγω της εξασθενημένης δραστηριότητας στο τέλος του 2021, τις
υψηλές τιμές της ενέργειας και τις εν εξελίξει επιπτώσεις από τον πόλεμο στην
Ουκρανία. Ενώ αναμενόταν εξομάλυνση των ρυθμών ανάπτυξης μετά τις ενδείξεις
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Οικονομική δραστηριότητα
32
σταδιακής άμβλυνσης των φαινομένων συμφόρησης από την πλευρά της
προσφοράς (Πλαίσιο 1) και την εξασθένηση του κύματος της μετάλλαξης Όμικρον, η
τρέχουσα επιβράδυνση ενδεχομένως εντάθηκε ως αποτέλεσμα των συνδυασμένων
επιδράσεων από τις απότομες αυξήσεις των τιμών της ενέργειας και τα υψηλά
επίπεδα αβεβαιότητας στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία (Διάγραμμα 11,
δεξιό τμήμα). Οι εισερχόμενες πληροφορίες τους πρώτους μήνες του 2022 δείχνουν
ότι ο ρυθμός ανάπτυξης θα παραμείνει εξίσου συγκρατημένος το προσεχές
διάστημα. Σ’ ένα περιβάλλον συνεχιζόμενης αβεβαιότητας σχετικά με την πανδημία
και αυξημένων πληθωριστικών πιέσεων, ο δείκτης εμπιστοσύνης των καταναλωτών
σύμφωνα με την έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον Φεβρουάριο έδειξε ότι,
συνολικά, η εμπιστοσύνη των καταναλωτών και οι προσδοκίες των νοικοκυριών για
τη μελλοντική οικονομική τους κατάσταση επιδεινώθηκαν περαιτέρω.
Διάγραμμα 11
Δείκτης Aυστηρότητας της Οξφόρδης και δείκτης αβεβαιότητας για τη ζώνη του ευρώ
(δείκτης)
α) Δείκτης Αυστηρότητας της Οξφόρδης
β) VSTOXX
90
55
80
50
70
45
60
40
50
35
40
30
30
25
20
20
10
0
01/20
07/20
01/21
07/21
01/22
15
01/20
07/20
01/21
07/21
01/22
Πηγές: Bloomberg, Oxford University και υπολογισμοί των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Ο δείκτης αυστηρότητας των μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας που έχει αναπτύξει το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης
είναι ένας σύνθετος δείκτης ο οποίος αποτελείται από εννέα επιμέρους δείκτες, κατ’ αντιστοιχία προς τα κρατικά μέτρα αντιμετώπισης,
π.χ. κλείσιμο σχολείων, αναστολή λειτουργίας χώρων εργασίας και απαγορεύσεις μετακινήσεων. Ο δείκτης αναπροσαρμόστηκε ώστε
να λαμβάνει τιμές από 0 έως 100 (100 = μέγιστη αυστηρότητα). Ο δείκτης VSTOXX μετρά τη μεταβλητότητα του δείκτη EURO STOXX
50. Οι πιο πρόσφατες παρατηρήσεις αφορούν την 9η Μαρτίου 2022.
Η αγορά εργασίας της ζώνης του ευρώ ενισχύθηκε περαιτέρω το δ΄ τρίμηνο
του 2021. Η απασχόληση αυξήθηκε κατά 0,5% σε τριμηνιαία βάση το δ΄ τρίμηνο του
2021 (Διάγραμμα 12), υπερβαίνοντας τα προ της πανδημίας επίπεδά της. Η αύξηση
της ζήτησης εργασίας αντικατοπτρίστηκε επίσης στην περαιτέρω άνοδο του
συνολικού ποσοστού κενών θέσεων εργασίας, το οποίο διαμορφώθηκε σε
πρωτοφανές υψηλό 2,7% το δ΄ τρίμηνο του 2021. Επιπλέον, η αύξηση είχε ευρύτερη
βάση σε όλους τους τομείς. Το μέγεθος του εργατικού δυναμικού και το ποσοστό
συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό προσέγγισαν εκ νέου τα προ της πανδημίας
επίπεδά τους το δ΄ και το γ΄ τρίμηνο του 2021 αντίστοιχα. Αφού διαμορφώθηκε σε
7,1% κατά μέσο όρο το δ΄ τρίμηνο του 2021, το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε
περαιτέρω σε 6,8% τον Ιανουάριο του 2022. Ωστόσο, η στήριξη από τα
προγράμματα διατήρησης της απασχόλησης παρέμεινε σημαντική, με τη χρήση τους
να αυξάνεται ελαφρώς σε 1,5% του εργατικού δυναμικού τον Ιανουάριο, καθώς
επιβλήθηκαν εκ νέου περιοριστικά μέτρα.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Οικονομική δραστηριότητα
33
Διάγραμμα 12
Απασχόληση στη ζώνη του ευρώ, PMI για την απασχόληση και ποσοστό ανεργίας
(αριστερή κλίμακα: τριμηνιαίες ποσοστιαίες μεταβολές, δείκτης διάχυσης, δεξιά κλίμακα: ποσοστά εργατικού δυναμικού)
Απασχόληση
Αξιολόγηση της απασχόλησης βάσει του PMI
Ποσοστό ανεργίας (δεξιά κλίμακα)
1,2
8,8
0,8
8,6
0,4
8,4
0,0
8,2
-0,4
8,0
-0,8
7,8
-1,2
7,6
-1,6
7,4
-2,0
7,2
-2,4
7,0
-2,8
6,8
-3,2
α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
2020
δ΄ τρ.
α΄ τρ.
γ΄ τρ.
β΄ τρ.
2021
δ΄ τρ.
α΄ τρ.
6,6
2022
Πηγές: Eurostat, Markit και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Ο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) για την απασχόληση και το ποσοστό ανεργίας παρουσιάζονται με μηνιαία
συχνότητα, ενώ η απασχόληση παρουσιάζεται σε τριμηνιαία βάση. Ο δείκτης PMI εκφράζεται ως απόκλιση από το 50 διά του 10. Πιο
πρόσφατες παρατηρήσεις: δ΄ τρίμηνο 2021 για την απασχόληση, Φεβρουάριος 2022 για τον PMI και Ιανουάριος 2022 για το ποσοστό
ανεργίας.
Τα στοιχεία ερευνών δείχνουν συνεχή εύρωστη άνοδο της απασχόλησης τους
πρώτους μήνες του 2022. Ο μηνιαίος σύνθετος δείκτης ΡΜΙ για την απασχόληση, ο
οποίος περιλαμβάνει τόσο τη βιομηχανία όσο και τις υπηρεσίες, διαμορφώθηκε σε
54,5 τον Φεβρουάριο, ουσιαστικά αμετάβλητος από το επίπεδο του Οκτωβρίου
(55,5) και σαφώς πάνω από το όριο του 50 που υποδηλώνει αύξηση της
απασχόλησης. Το αποτέλεσμα αυτό καταγράφεται παρά την έξαρση της πανδημίας
τις πρώτες εβδομάδες του έτους και τις αναφερόμενες δυσκολίες στην κάλυψη κενών
θέσεων. Αντίθετα, κάποια καθοδική πίεση που ασκήθηκε στις μέσες πραγματικές
ώρες εργασίας οφείλεται πιθανώς στις απουσίες εργαζομένων λόγω της μετάλλαξης
Όμικρον, παρόλο που η επίπτωση αυτή πιθανώς μετριάστηκε λόγω της
αναπλήρωσης των χαμένων ωρών εργασίας από συναδέλφους.
Η ιδιωτική κατανάλωση συρρικνώθηκε στο τέλος του 2021 και αναμένεται να
παραμείνει υποτονική το α΄ τρίμηνο του 2022. Μειώθηκε κατά 0,6% σε τριμηνιαία
βάση στο τέλος του 2021, εν μέσω απότομης αύξησης των κρουσμάτων της νόσου
COVID-19 και επιβολής αυστηρότερων περιορισμών στους τομείς εντάσεως επαφής.
Η ιδιωτική κατανάλωση ήταν κατά 2,5% χαμηλότερη από τα προ της πανδημίας
επίπεδά της στο τέλος του 2021. Από τις εισερχόμενες πληροφορίες δεν προκύπτει
ότι το κενό αυτό θα καλυφθεί το α΄ τρίμηνο του 2022. Τον Ιανουάριο του 2022 οι
λιανικές πωλήσεις κατέγραψαν μέτρια μηνιαία αύξηση κατά 0,2%, μετά από
συρρίκνωση κατά 3% σε μηνιαία βάση τον Δεκέμβριο, όταν και ο αριθμός των νέων
επιβατικών αυτοκινήτων που τέθηκαν σε κυκλοφορία υποχώρησε κατά 5,4%. Η
εμπιστοσύνη των καταναλωτών συνέχισε να μειώνεται τον Φεβρουάριο,
αντικατοπτρίζοντας τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα σχετικά με την πανδημία, καθώς
και τις αυξημένες πληθωριστικές πιέσεις. Συνολικά, οι δυσμενείς επιπτώσεις που
σχετίζονται με την πανδημία στις υπηρεσίες εντάσεως επαφής, σε συνδυασμό με τις
υψηλότερες τιμές της ενέργειας, που ασκούν σημαντική αρνητική επίδραση στην
αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, συνεπάγονται υποτονική δυναμική της
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Οικονομική δραστηριότητα
34
κατανάλωσης το α΄ τρίμηνο του 2022. Στη συνέχεια εκτιμάται ότι η ιδιωτική
κατανάλωση θα παραμείνει ο βασικός παράγοντας ενίσχυσης της οικονομικής
ανάπτυξης, στηριζόμενη από τη συνεχιζόμενη εξομάλυνση της αποταμιευτικής
συμπεριφοράς και δεδομένου ότι τα νοικοκυριά θα αξιοποιήσουν την υπερβάλλουσα
αποταμίευση που συσσώρευσαν στη διάρκεια της πανδημίας. Παρά τα αυξημένα
κίνητρα αποταμίευσης για λόγους πρόνοιας που σχετίζονται με τον πόλεμο στην
Ουκρανία, το υψηλό απόθεμα αποταμιεύσεων αναμένεται να λειτουργήσουν σε
κάποιο βαθμό ως ανάχωμα στις επιπτώσεις από τη διαταραχή στις τιμές της
ενέργειας.
Οι επενδύσεις των επιχειρήσεων (εκτός των κατασκευών) αυξήθηκαν έντονα
το δ΄ τρίμηνο του 2021, καθώς τα φαινόμενα συμφόρησης από την πλευρά της
προσφοράς έδειξαν σημάδια άμβλυνσης και η ζήτηση για κεφαλαιακά αγαθά
παρέμεινε ισχυρή. Οι επενδύσεις εκτός των κατασκευών στη ζώνη του ευρώ
αυξήθηκαν κατά 6,3% σε τριμηνιαία βάση το δ΄ τρίμηνο, ανακάμπτοντας μετά την
υποχώρηση που κατέγραψαν το γ΄ τρίμηνο, ενώ παρέμειναν κατά 13% περίπου
χαμηλότερα από το προ της πανδημίας επίπεδό τους. Στις μεγαλύτερες χώρες της
ζώνης του ευρώ, οι επενδύσεις εκτός των κατασκευών αυξήθηκαν σχεδόν κατά 7%
σε τριμηνιαία βάση τόσο στην Ισπανία όσο και στην Ολλανδία, περίπου 1% στη
Γερμανία και τη Γαλλία και σχεδόν 2% στην Ιταλία. Όσον αφορά τις συνιστώσες των
επενδύσεων εκτός των κατασκευών, οι επενδύσεις σε προϊόντα διανοητικής
ιδιοκτησίας αυξήθηκαν κατά 13%, ενώ οι επενδύσεις σε εξοπλισμό μεταφορών
επίσης ανέκαμψαν έντονα στη ζώνη του ευρώ συνολικά – με ορισμένες χώρες να
καταγράφουν διψήφια άνοδο – μετά από συρρίκνωση για τρία τρίμηνα. Η ελαφρά
βελτίωση ορισμένων δεικτών που βασίζονται σε στοιχεία ερευνών σχετικά με τους
χρόνους παράδοσης και τη δημιουργία αποθεμάτων μπορεί να αποτελεί την πρώτη
ένδειξη σταδιακής άμβλυνσης των φαινομένων συμφόρησης από την πλευρά της
προσφοράς. Όσον αφορά το μέλλον, η αυξημένη εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων τον
Φεβρουάριο και η πιο αισιόδοξη αξιολόγηση των παραγγελιών από τους
παραγωγούς κεφαλαιακών αγαθών καταδεικνύουν ότι οι συνθήκες για την
πραγματοποίηση επιχειρηματικών επενδύσεων το πρώτο εξάμηνο του 2022 ήταν
ευνοϊκές πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Επιπλέον, η εύρωστη άνοδος των
εσόδων των επιχειρήσεων και το υψηλό επίπεδο εταιρικών αποταμιεύσεων θα
μπορούσαν να στηρίξουν τις επενδύσεις αφού εξασθενήσουν τα φαινόμενα
συμφόρησης στην πλευρά της προσφοράς (Πλαίσιο 4). Ωστόσο, ο πόλεμος στην
Ουκρανία με τους συναφείς περιορισμούς και την αβεβαιότητα αναμένεται να
επηρεάσει αρνητικά τις επιχειρηματικές επενδύσεις της ζώνης του ευρώ, ιδίως στο
άμεσο μέλλον. Πέραν αυτού, οι αυξήσεις των τιμών της ενέργειας θα μπορούσαν να
έχουν σημαντική επίδραση στην παραγωγή ενεργοβόρων κεφαλαιακών αγαθών.
Οι επενδύσεις σε κατοικίες ανέκαμψαν το δ΄ τρίμηνο του προηγούμενου έτους
και αναμένεται να συνεχίσουν να αυξάνονται βραχυπρόθεσμα. Οι επενδύσεις σε
κατοικίες αυξήθηκαν κατά 0,7% το δ΄ τρίμηνο του 2021, μετά από μείωση κατά 1,4%
σε τριμηνιαία βάση το γ΄ τρίμηνο. Ο δείκτης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις
πρόσφατες τάσεις της κατασκευαστικής δραστηριότητας κατέγραψε αξιοσημείωτη
άνοδο κατά μέσο όρο τους δύο πρώτους μήνες του 2022, παραμένοντας αρκετά
πάνω από τον μακροχρόνιο μέσο όρο του. Ο δείκτης PMI για την οικοδομική
δραστηριότητα στον τομέα των κατοικιών αυξήθηκε επίσης σημαντικά, συνεχίζοντας
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Οικονομική δραστηριότητα
35
την ανοδική πορεία του. Όσον αφορά τα νοικοκυριά, τα στοιχεία ερευνών της
Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν έντονη ζήτηση, καθώς οι βραχυπρόθεσμες
προθέσεις των καταναλωτών να ανακαινίσουν την κατοικία τους παρέμειναν σε πολύ
υψηλά επίπεδα το α΄ τρίμηνο του 2022, αν και σημείωσαν μικρή υποχώρηση, ενώ οι
προθέσεις των καταναλωτών να αγοράσουν ή να χτίσουν σπίτι τα προσεχή δύο έτη
συνέχισαν να αυξάνονται. Η ευνοϊκή εξέλιξη της ζήτησης αντικατοπτρίζεται επίσης
στον τομέα των επιχειρήσεων, όπου βελτιώθηκαν οι εκτιμήσεις των εταιριών σχετικά
με τα επίπεδα των παραγγελιών και ορισμένοι παράγοντες που θεωρούνται
περιοριστικοί για την κατασκευαστική δραστηριότητα και αποδίδονται στην ανεπαρκή
ζήτηση σημείωσαν περαιτέρω μικρή πτώση. Ταυτόχρονα, τα φαινόμενα συμφόρησης
στην πλευρά της προσφοράς φαίνεται να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, καθώς οι
εταιρίες αναφέρουν μικρή μόνο μείωση των ελλείψεων υλικών και εργατικού
δυναμικού από τα πολύ υψηλά επίπεδα όπου είχαν διαμορφωθεί, εν μέσω
επιμήκυνσης του χρόνου παράδοσης από τους προμηθευτές και αύξησης των τιμών
των συντελεστών παραγωγής τον Φεβρουάριο. Επιπλέον, ο πόλεμος
Ρωσίας-Ουκρανίας και οι συναφείς αβεβαιότητες δημιουργούν περαιτέρω κινδύνους
για τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές.
Οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν μέτρια το δ΄ τρίμηνο του 2021, ενώ οι
εξαγωγές υπηρεσιών μειώθηκαν λόγω της μετάλλαξης Όμικρον. Οι εξαγωγές
αγαθών και υπηρεσιών εκτός της ζώνης του ευρώ αυξήθηκαν κατά 2,9% το
δ΄ τρίμηνο. Η ανάλυση των εξαγωγών αγαθών υποδηλώνει ότι η δυναμική των
εξαγωγών οφείλεται στις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, ενώ οι εξαγωγές προς το Ηνωμένο
Βασίλειο παρέμειναν σταθερές και οι εξαγωγές προς την Κίνα μειώθηκαν. Οι
εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών από χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ αυξήθηκαν
κατά 4,6% το δ΄ τρίμηνο. Η άνοδος των εισαγωγών αγαθών μετά την πτώση που
σημείωσαν το προηγούμενο τρίμηνο αντανακλά τη συσσωρευμένη λόγω της
πανδημίας ζήτηση από τον τομέα της βιομηχανίας. Οι εισαγωγές κατέγραψαν
ιδιαίτερα έντονες ονομαστικές αυξήσεις σε όρους αξίας, λόγω της απότομης ανόδου
των παγκόσμιων τιμών της ενέργειας. Οι δείκτες μελλοντικών εξελίξεων εμφανίζουν
ενδείξεις άμβλυνσης των φαινομένων συμφόρησης στην αλυσίδα προσφοράς, αλλά
η βελτίωση αυτή θα μπορούσε να αντισταθμιστεί από διαταράξεις των εμπορικών
συναλλαγών λόγω του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας. Όσον αφορά τις υπηρεσίες,
μετά την επιβράδυνση της δραστηριότητας στον ταξιδιωτικό τομέα λόγω του νέου
κύματος της πανδημίας, οι δείκτες μελλοντικών εξελίξεων φανερώνουν βελτίωση των
εξαγωγών ταξιδιωτικών υπηρεσιών στο μέλλον, καθώς θα χαλαρώνουν οι
περιορισμοί που σχετίζονται με την πανδημία. Ωστόσο, ο πόλεμος ΡωσίαςΟυκρανίας προσθέτει άλλον ένα παράγοντα αβεβαιότητας στις προοπτικές για το
διεθνές εμπόριο.
Εν μέσω αυξημένης αβεβαιότητας, η δραστηριότητα στη ζώνη του ευρώ
αναμένεται να ενισχυθεί στη διάρκεια του 2022. Οι μακροοικονομικές προβολές
των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ για τη ζώνη του ευρώ του Μαρτίου 2022
προβλέπουν ετήσια άνοδο του πραγματικού ΑΕΠ κατά 3,7% το 2022, 2,8% το 2023
και 1,6% το 2024 (Διάγραμμα 13). Σε σύγκριση με τις μακροοικονομικές προβολές
των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2021, η πορεία της
ανάπτυξης αναθεωρήθηκε προς τα κάτω για το 2022, αλλά παραμένει γενικά
αμετάβλητη για το 2023 και το 2024. Οι αναθεωρήσεις προς τα κάτω των
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Οικονομική δραστηριότητα
36
βραχυπρόθεσμων προοπτικών αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό την εντονότερη από
ό,τι αναμενόταν επίπτωση της διαταραχής των τιμών της ενέργειας – παρά το
γεγονός ότι αυτή μετριάζεται εν μέρει από τις υψηλές αποταμιεύσεις που
συσσωρεύθηκαν στη διάρκεια της πανδημίας – και τις δυσμενείς διαταραχές της
εμπιστοσύνης που προκλήθηκαν από τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας. Παρά τις
αντιξοότητες, η ανάπτυξη εξακολουθεί να υποστηρίζεται μεσοπρόθεσμα από την
περαιτέρω άνοδο της εγχώριας ζήτησης, παράλληλα με τη βελτίωση της αγοράς
εργασίας και την ενίσχυση της παγκόσμιας ανάπτυξης, καθώς και τη συνεχιζόμενη
στήριξη με μέτρα πολιτικής. Επιπλέον, η πρόοδος όσον αφορά την αξιοποίηση του
προγράμματος Next Generation EU αποτελεί έναν ακόμα παράγοντα που
αναμένεται να στηρίξει την ανάκαμψη. 4
Διάγραμμα 13
Πραγματικό ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ (συμπεριλαμβανομένων των προβολών)
(δείκτης, δ΄ τρ. 2019=100, εποχικώς διορθωμένα στοιχεία και στοιχεία διορθωμένα βάσει των εργάσιμων ημερών)
Προβολές των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2019
Προβολές των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2021
Προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Μαρτίου 2022
110
105
100
95
90
85
80
α΄τρ. β΄τρ. γ΄τρ.δ΄τρ. α΄τρ. β΄τρ. γ΄τρ.δ΄τρ. α΄τρ. β΄τρ. γ΄τρ.δ΄τρ. α΄τρ. β΄τρ. γ΄τρ.δ΄τρ. α΄τρ. β΄τρ. γ΄τρ.δ΄τρ. α΄τρ. β΄τρ. γ΄τρ.δ΄τρ.
2019
2020
2021
2022
2023
2024
Πηγές: Εurostat και το άρθρο με τίτλο “Μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ για τη ζώνη του ευρώ, Μάρτιος
2022" που δημοσιεύθηκε στον δικτυακό τόπο της ΕΚΤ στις 10 Μαρτίου 2022.
Σημείωση: Η κάθετη γραμμή υποδηλώνει την έναρξη των προβολών του Μαρτίου 2022 και ακολουθεί την πιο πρόσφατη παρατήρηση
για το πραγματικό ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ, που αφορά το δ΄ τρίμηνο του 2021.
Οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις οικονομικές προοπτικές έχουν αυξηθεί
σημαντικά μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και είναι καθοδικοί. Ενώ οι
κίνδυνοι που σχετίζονται με την πανδημία έχουν περιοριστεί, ο πόλεμος στην
Ουκρανία μπορεί να έχει σοβαρότερες από ό,τι αναμενόταν επιπτώσεις στο
οικονομικό κλίμα και να επιδεινώσει εκ νέου τους περιορισμούς από την πλευρά της
προσφοράς. Το επίμονα υψηλό κόστος της ενέργειας, σε συνδυασμό με την απώλεια
της εμπιστοσύνης, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη από την αναμενόμενη
μείωση της ζήτησης και να περιορίσει την κατανάλωση και τις επενδύσεις.
4
Βλ. το άρθρο με τίτλο “Μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ για τη ζώνη του
ευρώ, Μάρτιος 2022" το οποίο δημοσιεύθηκε στον δικτυακό τόπο της ΕΚΤ στις 10 Μαρτίου 2022.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Οικονομική δραστηριότητα
37
4
Τιμές και κόστος
Ο πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ στη ζώνη του ευρώ αυξήθηκε σε 5,8% τον
Φεβρουάριο του 2022, από 5,1% τον Ιανουάριο, και είναι πιθανόν να παραμείνει
υψηλός βραχυπρόθεσμα. Οι τιμές της ενέργειας συνεχίζουν να αποτελούν το βασικό
αίτιο του αυξημένου ρυθμού πληθωρισμού. Αυτές ευθύνονταν άμεσα για περισσότερο
από το ήμισυ του συνολικού γενικού πληθωρισμού τον Φεβρουάριο και ωθούν προς
τα άνω τις τιμές και σε πολλούς άλλους τομείς. Οι τιμές των ειδών διατροφής
κατέγραψαν και αυτές αύξηση, που οφείλεται σε εποχικούς παράγοντες, στο
αυξημένο κόστος μεταφοράς και στην άνοδο της τιμής των λιπασμάτων. Όσον αφορά
το μέλλον, θα πρέπει να αναμένεται περαιτέρω πίεση στις τιμές ορισμένων ειδών
διατροφής και εμπορευμάτων ως αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία. Η άνοδος
των τιμών γενικεύθηκε, με έντονες αυξήσεις να παρατηρούνται στις τιμές μεγάλου
αριθμού αγαθών και υπηρεσιών. Οι περισσότεροι δείκτες του υποκείμενου
πληθωρισμού κατέγραψαν αύξηση τους τελευταίους μήνες, αν και είναι αβέβαιο πόσο
επίμονη θα είναι η άνοδος αυτών των δεικτών, δεδομένου του ρόλου των
πρόσκαιρων παραγόντων που συνδέονται με την πανδημία και των έμμεσων
επιδράσεων των υψηλότερων τιμών της ενέργειας. Οι βασιζόμενοι στην αγορά δείκτες
υποδεικνύουν ότι η δυναμική των τιμών της ενέργειας θα μετριαστεί εντός του 2022
και οι πιέσεις στις τιμές από τα φαινόμενα συμφόρησης στην αλυσίδα προσφοράς
παγκοσμίως αναμένεται να υποχωρήσουν και αυτές. Οι δείκτες για τον πιο
μακροπρόθεσμο πληθωρισμό, τόσο αυτοί που βασίζονται σε στοιχεία της αγοράς όσο
και εκείνοι που βασίζονται σε στοιχεία ερευνών, έχουν διαμορφωθεί γύρω στο 2%. Ο
πόλεμος στην Ουκρανία συνιστά σημαντικό ανοδικό κίνδυνο για τις προοπτικές του
πληθωρισμού στο εγγύς μέλλον, ιδίως για τις τιμές της ενέργειας.
Σύμφωνα με την προκαταρκτική εκτίμηση της Eurostat, ο πληθωρισμός βάσει
του ΕνΔΤΚ αυξήθηκε περαιτέρω τον Φεβρουάριο του 2022 και διαμορφώθηκε
σε 5,8% (Διάγραμμα 14). Το ποσοστό αυτό αντιπροσώπευε άλλο ένα νέο ιστορικώς
υψηλό επίπεδο, μετά από ρυθμούς 5,1% τον Ιανουάριο και 5,0% τον Δεκέμβριο,
αλλά εξακολουθούσε να αντανακλά μόνο μερικώς την επίδραση του πολέμου στην
Ουκρανία. Όλες οι κύριες συνιστώσες – ενέργεια, είδη διατροφής, υπηρεσίες και μη
ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά – συνέβαλαν στην αύξηση του γενικού πληθωρισμού.
Ο πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ χωρίς τις τιμές των ειδών διατροφής και της
ενέργειας (HICPX) αυξήθηκε σε 2,7% τον Φεβρουάριο, αφού επιταχύνθηκε εκ νέου
μετά την πρόσκαιρη υποχώρησή του τον Ιανουάριο (όταν είχε διαμορφωθεί σε
2,3%). Αυτή η αύξηση αντανακλούσε τη δυναμική τόσο των τιμών των υπηρεσιών
όσο και των τιμών των μη ενεργειακών βιομηχανικών αγαθών.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Τιμές και κόστος
38
Διάγραμμα 14
Γενικός πληθωρισμός και οι κύριες συνιστώσες του
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές, συμβολές σε ποσοστιαίες μονάδες)
Γενικός ΕνΔΤΚ
Ενέργεια
Είδη διατροφής
Μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά
Υπηρεσίες
6
5
4
3
2
1
0
-1
-2
01/20
05/20
09/20
01/21
05/21
09/21
01/22
Πηγές: Εurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημείωση: Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: Φεβρουάριος 2022.
Οι τιμές της ενέργειας συνέχισαν να κυριαρχούν στον πληθωρισμό βάσει του
ΕνΔΤΚ, καθώς ο πληθωρισμός της ενέργειας έφθασε σε νέο ιστορικώς υψηλό
επίπεδο 31,7% τον Φεβρουάριο, από 28,8% τον Ιανουάριο. Τα στοιχεία για τον
Ιανουάριο υποδηλώνουν ότι η έξαρση τον πρώτο μήνα του έτους αντανακλούσε
πρωτίστως την υψηλότερη τιμολόγηση του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής
ενέργειας, καθώς οι τιμές αναπροσαρμόστηκαν για το νέο έτος σε πολλές χώρες. Το
φυσικό αέριο και η ηλεκτρική ενέργεια αντιπροσώπευαν επίσης ένα μεγάλο ποσοστό
της πρόσφατης ετερογένειας στον πληθωρισμό των τιμών της ενέργειας, καθώς
έντονη και συνεχή συμβολή είχαν τόσο η ηλεκτρική ενέργεια όσο και το φυσικό αέριο
σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ολλανδία, και η ηλεκτρική ενέργεια στην Ισπανία. Αυτό
το αυξανόμενο κόστος της ενέργειας ενδεχομένως να συνέβαλε και στις αυξήσεις σε
άλλες συνιστώσες του ΕνΔΤΚ, όπως ο πληθωρισμός των τιμών των ειδών διατροφής
και ο πληθωρισμός των μη ενεργειακών βιομηχανικών αγαθών (οι οποίοι
διαμορφώθηκαν σε 4,1% και 3,0% αντίστοιχα τον Φεβρουάριο), δεδομένου ότι η
ενέργεια αποτελεί συντελεστή τόσο για την παραγωγή όσο και για τη διανομή.
Οι δείκτες του υποκείμενου πληθωρισμού συνέχισαν την πρόσφατη ανοδική
κίνησή τους, αν και αυτό πιθανόν να αποτελεί, σε κάποιο βαθμό, αντανάκλαση
των έμμεσων επιδράσεων της δυναμικής των τιμών της ενέργειας και των
παραγόντων που συνδέονται με την πανδημία. Οι δείκτες του πληθωρισμού που
επιδιώκουν να αφαιρέσουν την επίδραση των πρόσκαιρων παραγόντων έτειναν να
επιταχύνονται τους τελευταίους μήνες (Διάγραμμα 15). Για παράδειγμα, ο
πληθωρισμός HICPX αυξήθηκε σε 2,7% τον Φεβρουάριο, από 2,3% τον Ιανουάριο.
Στοιχεία για άλλους δείκτες του υποκείμενου πληθωρισμού είναι διαθέσιμα μόνο
μέχρι τον Ιανουάριο. Εκείνον τον μήνα, ο πληθωρισμός HICPXX (ο οποίος, πέραν
της ενέργειας και των ειδών διατροφής, δεν περιλαμβάνει και τα είδη που συνδέονται
με τα ταξίδια, τα είδη ένδυσης και υπόδησης) μετριάστηκε και διαμορφώθηκε σε
2,3%, από 2,4% τον Δεκέμβριο. Εν τω μεταξύ, ο δείκτης, βάσει υποδειγμάτων, PCCI
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Τιμές και κόστος
39
(Persistent and Common Component of Inflation) αυξήθηκε σε 3,6%, από 3,0% τον
Δεκέμβριο (ενώ ο δείκτης PCCI χωρίς τις τιμές της ενέργειας αυξήθηκε σε 2,3%, από
2,1% τον Δεκέμβριο), και ο δείκτης Supercore, ο οποίος περιλαμβάνει τα κυκλικώς
ευαίσθητα είδη του ΕνΔΤΚ, επιταχύνθηκε και διαμορφώθηκε σε 2,6%, από 2,5% τον
Δεκέμβριο. Ενώ όλοι οι δείκτες του υποκείμενου πληθωρισμού έχουν πλέον κινηθεί
πάνω από 2%, είναι αβέβαιο πόσο επίμονη θα είναι η άνοδος σε αυτούς τους
δείκτες, δεδομένου του ρόλου των πρόσκαιρων παραγόντων που συνδέονται με την
πανδημία (όπως τα φαινόμενα συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς και η
επίδραση της επανεκκίνησης της οικονομίας μετά τη χαλάρωση των περιορισμών
που σχετίζονταν με τον κορωνοϊό) και των έμμεσων επιδράσεων των υψηλότερων
τιμών της ενέργειας.
Διάγραμμα 15
Δείκτες υποκείμενου πληθωρισμού
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)
Εύρος δεικτών υποκείμενου πληθωρισμού
ΗICPX
ΗΙCPXX
PCCI
Δείκτης Supercore
4,5
4,0
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
01/20
03/20
05/20
07/20
09/20
11/20
01/21
03/21
05/21
07/21
09/21
11/21
01/22
Πηγές: Εurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Το εύρος των δεικτών του υποκείμενου πληθωρισμού περιλαμβάνει τον ΕνΔΤΚ χωρίς τις τιμές της ενέργειας, τον ΕνΔΤΚ
χωρίς της τιμές της ενέργειας και των μη επεξεργασμένων ειδών διατροφής, τον HICPX (δηλ. τον ΕνΔΤΚ χωρίς τις τιμές της ενέργειας
και των ειδών διατροφής), τον HICPXX (δηλ. τον ΕνΔΤΚ χωρίς τις τιμές της ενέργειας, των ειδών διατροφής, των ειδών που σχετίζονται
με τα ταξίδια, την ένδυση και την υπόδηση), τους περικομμένους μέσους όρους 10% και 30% και τη σταθμισμένη διάμεση τιμή. Οι
τελευταίες παρατηρήσεις αφορούν τον Ιανουάριο του 2022, με μόνη εξαίρεση τον HICPX (ο οποίος εξήχθη από την προκαταρκτική
εκτίμηση του Φεβρουαρίου 2022).
Οι προϋπάρχουσες πιέσεις στις τιμές καταναλωτή για τα μη ενεργειακά
βιομηχανικά αγαθά συνέχισαν να αυξάνονται, με τους δείκτες να φθάνουν σε
ιστορικώς υψηλά επίπεδα (Διάγραμμα 16). Οι πιέσεις από την πλευρά του
κόστους αυξήθηκαν σημαντικά σε σχέση με ένα χρόνο πριν εξαιτίας των αυξήσεων
στις τιμές των εμπορευμάτων παγκοσμίως και – ιδίως – στις τιμές της ενέργειας. Η
διατάραξη στην αλυσίδα προσφοράς και η παγκόσμια ανάκαμψη της ζήτησης επίσης
συνέβαλαν στις πιέσεις στο κόστος των συντελεστών παραγωγής. Όσον αφορά τα
αρχικά στάδια της αλυσίδας τιμολόγησης, ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των τιμών
παραγωγού για τις εγχώριες πωλήσεις ενδιάμεσων αγαθών ενισχύθηκε περαιτέρω
και διαμορφώθηκε σε 20,2% τον Ιανουάριο, από 18,7% τον Δεκέμβριο. Ομοίως, ο
ετήσιος ρυθμός αύξησης των τιμών των εισαγομένων για τα ενδιάμεσα αγαθά
επιταχύνθηκε από 19,1% τον Δεκέμβριο σε 19,9% τον Ιανουάριο. Οι πιέσεις που
συσσωρεύθηκαν στα αρχικά στάδια της αλυσίδας τιμολόγησης εκδηλώνονται επίσης
εντονότερα στα μεταγενέστερα στάδια της αλυσίδας, καθώς ο πληθωρισμός των
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Τιμές και κόστος
40
τιμών παραγωγού για τις εγχώριες πωλήσεις μη διατροφικών καταναλωτικών
αγαθών έφθασε σε νέο ιστορικώς υψηλό επίπεδο 4,8% τον Ιανουάριο, από 3,2%
έναν μήνα νωρίτερα. Ο πληθωρισμός των τιμών των εισαγομένων για τα μη
διατροφικά καταναλωτικά αγαθά έφθασε το 6,1% τον Ιανουάριο, και η διαφορά σε
σχέση με τις εγχώριες τιμές παραγωγού αποδίδεται πιθανόν στην υποτίμηση του
ευρώ κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους. Οι τιμές των εισαγομένων και οι
τιμές παραγωγού για τα μη διατροφικά καταναλωτικά αγαθά αποτελούν βασικούς
πρόδρομους δείκτες για τη δυναμική του πληθωρισμού των μη ενεργειακών
βιομηχανικών αγαθών στον ΕνΔΤΚ, γεγονός που υποδηλώνει ότι η πίεση στις τιμές
καταναλωτή δεν είναι πιθανό να υποχωρήσει στο εγγύς μέλλον.
Διάγραμμα 16
Δείκτες προϋπαρχουσών πιέσεων
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)
Tιμές εισαγομένων – ενδιάμεσα αγαθά (δεξιά κλίμακα)
Tιμές εισαγομένων – μη διατροφικά καταναλωτικά αγαθά
Εγχώριες τιμές παραγωγού – ενδιάμεσα αγαθά (δεξιά κλίμακα)
Εγχώριες τιμές παραγωγού – μη διατροφικά καταναλωτικά αγαθά
15
25
12
20
9
15
6
10
3
5
0
0
-3
2017
2018
2019
2020
2021
-5
2022
Πηγές: Εurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημείωση: Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: Ιανουάριος 2022.
Η αύξηση των μισθών στη ζώνη του ευρώ παραμένει μέτρια μέχρι στιγμής
(Διάγραμμα 17). Ο ρυθμός ανόδου της μισθολογικής δαπάνης ανά μισθωτό
αυξήθηκε ελαφρώς και διαμορφώθηκε σε 3,5% το δ΄ τρίμηνο του 2021,
αντανακλώντας τις πραγματικές ώρες εργασίας ανά μισθωτό αλλά και της
μισθολογικής δαπάνης ανά ώρα (αν και ο ετήσιος ρυθμός ανόδου της τελευταίας
μειώθηκε στο 1,1% το εν λόγω τρίμηνο). Η αύξηση αυτή στις πραγματικές ώρες
εργασίας συνιστά ένδειξη περαιτέρω ομαλοποίησης, μετά την επανεκκίνηση των
οικονομιών των χωρών. Ταυτόχρονα, η πορεία της αύξησης της μισθολογικής
δαπάνης ανά μισθωτό αντανακλά και τη μεταβαλλόμενη επίδραση των κρατικών
μέτρων στήριξης που σχετίζονται με προγράμματα διατήρησης της απασχόλησης.
Αντιθέτως, οι συμβατικές αποδοχές δεν επηρεάστηκαν άμεσα από τις εξελίξεις στις
πραγματικές ώρες εργασίας ή την καταγραφή των ωφελειών από τα προγράμματα
διατήρησης της απασχόλησης που εισήχθησαν ως απόκριση στην πανδημία,
καθιστώντας τα έναν σημαντικό πρόσθετο δείκτη πιέσεων επί των μισθών. Ο ρυθμός
αύξησης των συμβατικών αποδοχών παρέμεινε μέτριος το δ΄ τρίμηνο του 2021,
αφού διαμορφώθηκε σε 1,5%, από 1,4% το προηγούμενο τρίμηνο (φθάνοντας κατά
μέσο όρο το 1,5% κατά τη διάρκεια του 2021 συνολικά, από 1,8% το 2020). Ωστόσο,
αυτός ο δείκτης δεν είναι πιθανό να αντανακλά την επίδραση των τρεχόντων υψηλών
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Τιμές και κόστος
41
επιπέδων του πληθωρισμού, καθώς αφορά τις παρελθούσες εξελίξεις του
πληθωρισμού και βασίζεται σε προηγούμενες συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Μία
έρευνα της ΕΚΤ σε μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρίες δείχνει ότι ο ρυθμός αύξησης των
μισθών το 2022 θα μπορούσε να είναι ελαφρώς εντονότερος, με κάποιους από τους
ερωτηθέντες να δηλώνουν ότι ένας παράγοντας που συμβάλλει σε αυτήν την άνοδο
είναι τα τρέχοντα υψηλά επίπεδα πληθωρισμού.
Διάγραμμα 17
Ανάλυση της μισθολογικής δαπάνης ανά μισθωτό σε μισθολογική δαπάνη ανά ώρα
και πραγματικές ώρες εργασίας
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)
16
Μισθολογική δαπάνη ανά μισθωτό
Ωριαία μισθολογική δαπάνη
Συμβατικές αποδοχές (δεξιά κλίμακα)
Πραγματικές ώρες εργασίας ανά μισθωτό
4
12
3
8
2
4
1
0
0
-4
-1
-8
-2
-12
-3
-16
α΄ τρ.
2019
β΄ τρ.
2019
γ΄ τρ.
2019
δ΄ τρ.
2019
α΄ τρ.
2020
β΄ τρ.
2020
γ΄ τρ.
2020
δ΄ τρ.
2020
α΄ τρ.
2021
β΄ τρ.
2021
γ΄ τρ.
2021
δ΄ τρ.
2021
-4
Πηγές: Εurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημείωση: Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: δ΄ τρίμηνο 2021.
Οι δείκτες των προσδοκιών που αφορούν την αντιστάθμιση έναντι του
πληθωρισμού και βασίζονται σε στοιχεία της αγοράς έχουν αυξηθεί έντονα εν
μέσω έκτακτων διακυμάνσεων εντός της περιόδου, με τους δείκτες των
προσδοκιών για τον πληθωρισμό που βασίζονται σε στοιχεία της αγοράς
επίσης να επιταχύνονται από την αρχή του 2022. Η εισβολή της Ρωσίας στην
Ουκρανία οδήγησε σε σημαντική επανατιμολόγηση του πετρελαίου και του φυσικού
αερίου ενόψει της έντονης επιδείνωσης της προσφοράς, ενώ οι βραχυπρόθεσμες
πιέσεις στις τιμές ήταν ήδη έντονες πριν από την εκδήλωση αυτών των γεγονότων.
Κατά συνέπεια, η αντιστάθμιση του βραχυπρόθεσμου πληθωρισμού στη ζώνη του
ευρώ έχει αυξηθεί σημαντικά. Οι αγορές προεξοφλούν πλέον ότι θα υπάρξει πιο
απότομη και πιο επίμονη άνοδος του πληθωρισμού στη ζώνη του ευρώ
βραχυπρόθεσμα σε σχέση με τα μέσα Δεκεμβρίου, καθώς το επιτόκιο των
συμφωνιών ανταλλαγής που συνδέονται με τον πληθωρισμό (ILS) μετά από ένα έτος
και για ορίζοντα ενός έτους διαμορφώνεται επί του παρόντος σε περίπου 2,50%,
σχεδόν 78 μονάδες βάσης υψηλότερα από ό,τι στις 16 Δεκεμβρίου 2021 κατά την
έναρξη της εξεταζόμενης περιόδου. Εν τω μεταξύ, τα πιο μακροπρόθεσμα
προθεσμιακά επιτόκια ILS αρχικά μειώθηκαν λόγω προσδοκιών για αυστηροποίηση
της κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής, ενώ αυξήθηκαν εκ νέου μετά την
όξυνση των γεωπολιτικών εντάσεων και το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία.
Πράγματι, το επιτόκιο των συμφωνιών ανταλλαγής που συνδέονται με τον
πληθωρισμό (ILS) μετά από πέντε έτη και για ορίζοντα πέντε ετών μειώθηκε
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Τιμές και κόστος
42
ελαφρώς και διαμορφώθηκε σε περίπου 1,85% στο τέλος Ιανουαρίου, ενώ αυξήθηκε
σε 2,16% στις αρχές Μαρτίου. Σύμφωνα με την Έρευνα της ΕΚΤ μεταξύ των
Εξειδικευμένων Φορέων Διενέργειας Προβλέψεων (Survey of Professional
Forecasters – SPF) για το α΄ τρίμηνο του 2022 (η οποία διεξήχθη τη δεύτερη
εβδομάδα του Ιανουαρίου) και τις προβλέψεις της Consensus Economics τον
Ιανουάριο του 2022, οι πιο μακροπρόθεσμες προσδοκίες για τον πληθωρισμό
αυξήθηκαν σε 2,0%, από 1,9% στις επαναλήψεις προηγούμενης σχετικής έρευνάς
της (Διάγραμμα 18).
Διάγραμμα 18
Δείκτες των προσδοκιών για τον πληθωρισμό που βασίζονται σε στοιχεία ερευνών
και δείκτες των προσδοκιών που αφορούν την αντιστάθμιση έναντι του
πληθωρισμού και βασίζονται σε στοιχεία της αγοράς
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)
ΕνΔΤΚ
Mακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ (Mάρτιος 2022)
Consensus Economics – ΕνΔΤΚ (7 Φεβρουαρίου 2022)
Δείκτες αντιστάθμισης του πληθωρισμού που βασίζονται σε στοιχεία της αγοράς (8 Μαρτίου 2022)
SPF α΄ τρ. 2022
SPF δ΄ τρ. 2021
SPF γ΄ τρ. 2021
6,0
5,5
5,0
4,5
4,0
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
-0,5
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
Πηγές: Eurostat, Refinitiv, Consensus Economics, Έρευνα της ΕΚΤ μεταξύ των Εξειδικευμένων Φορέων Διενέργειας Προβλέψεων
(Survey of Professional Forecasters), Μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ για τη ζώνη του ευρώ και
υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Οι δείκτες που βασίζονται σε στοιχεία της αγοράς και αφορούν την αντιστάθμιση έναντι του πληθωρισμού βασίζονται στο
επιτόκιο των συμφωνιών ανταλλαγής πληθωρισμού (spot) ενός έτους και στον ρυθμό πληθωρισμού μετά από ένα έτος και για ορίζοντα
ενός έτους, στον ρυθμό πληθωρισμού μετά από ένα έτος και για ορίζοντα δύο ετών, στον ρυθμό πληθωρισμού μετά από ένα έτος και
για ορίζοντα τριών ετών και στον ρυθμό πληθωρισμού μετά από ένα έτος και για ορίζοντα τεσσάρων ετών. Οι πιο πρόσφατες
παρατηρήσεις για τους δείκτες που βασίζονται σε στοιχεία της αγοράς σχετικά με την αντιστάθμιση έναντι του πληθωρισμού αφορούν
την 8η Μαρτίου 2022. Η Έρευνα μεταξύ των Εξειδικευμένων Φορέων Διενέργειας Προβλέψεων για το α΄ τρίμηνο του 2022
διενεργήθηκε μεταξύ 7ης και 13ης Ιανουαρίου 2022. Στις προβλέψεις της Consensus Economics, η τελευταία ημερομηνία
συμπερίληψης στοιχείων για το 2024, το 2025 και το 2026 ήταν η 10η Ιανουαρίου 2022, και η τελευταία ημερομηνία συμπερίληψης
στοιχείων για το 2022 και το 2023 ήταν η 7η Φεβρουαρίου 2022. Η τελευταία ημερομηνία για τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στις
μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ: 2 Μαρτίου 2022.
Σύμφωνα με τις μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ
για τη ζώνη του ευρώ του Μαρτίου 2022, ο πληθωρισμός θα παραμείνει
αυξημένος τους αμέσως επόμενους μήνες, ενώ θα μειωθεί το β΄ εξάμηνο του
έτους, με τον γενικό πληθωρισμό να διαμορφώνεται σε 1,9% στο τέλος του
ορίζοντα προβολής. Αφού έφθασε το 5,8% τον Φεβρουάριο του 2022, ο γενικός
πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ αναμένεται ότι θα παραμείνει υψηλός τους αμέσως
επόμενους μήνες, ενώ θα μειωθεί με βραδείς ρυθμούς το β΄ εξάμηνο του έτους. Οι
προβολές του βασικού σεναρίου δείχνουν ότι ο γενικός πληθωρισμός βάσει του
ΕνΔΤΚ θα διαμορφωθεί κατά μέσο όρο σε 5,1% το 2022, 2,1% το 2023 και 1,9% το
2024 (Διάγραμμα 19). Η έξαρση του γενικού πληθωρισμού το 2022 αντανακλά τη
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Τιμές και κόστος
43
μεγάλη αύξηση των τιμών της ενέργειας (λόγω της ηλεκτρικής ενέργειας και του
φυσικού αερίου), τις έντονες αυξήσεις στις τιμές των ειδών διατροφής, την επίδραση
από την επανεκκίνηση του τομέα υπηρεσιών εντάσεως επαφής και πιέσεις στις τιμές
κατά μήκος της αλυσίδας τιμολόγησης (συμπεριλαμβανομένου του κόστους της
ενέργειας που χρησιμοποιείται ως συντελεστής). Σε σύγκριση με τις
μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του
Δεκεμβρίου 2021, ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) έχει αναθεωρηθεί προς τα άνω
για ολόκληρο τον ορίζοντα προβολής, ιδίως για το 2022, για το οποίο η αναθεώρηση
ανερχόταν συνολικά σε 1,9 ποσοστιαία μονάδα. Αυτή η αναθεώρηση προς τα άνω
μπορεί να αποδοθεί εν μέρει στις πρόσφατες αιφνιδιαστικές εξελίξεις στα
αποτελέσματα του πληθωρισμού και στις εντονότερες από ό,τι αναμενόταν εξελίξεις
στις τρέχουσες και τις μελλοντικές τιμές της ενέργειας, οι οποίες έχουν επιβαρυνθεί
από τις γεωπολιτικές εντάσεις που περιβάλλουν την εισβολή στην Ουκρανία. Ο
πληθωρισμός HICPX αναμένεται να κυμανθεί γύρω στο 2,6% για τα δύο επόμενα
τρίμηνα, ενώ μειώθηκε σε 2,3% το δ΄ τρίμηνο του 2022 (φθάνοντας κατά μέσο όρο το
2,6% καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022 στο σύνολό του). Τόσο η αυξημένη ζήτηση όσο
και οι έμμεσες επιδράσεις από τις υψηλότερες τιμές της ενέργειας και οι πιέσεις στις
τιμές κατά μήκος της αλυσίδας τιμολόγησης εξαιτίας των φαινομένων συμφόρησης
στην προσφορά αναμένεται να ασκήσουν ανοδική πίεση. Η επίδραση αυτών των
παραγόντων αναμένεται να αμβλυνθεί μεσοπρόθεσμα, μειώνοντας τον μέσο
πληθωρισμό HICPX σε 1,8% το 2023 και 1,9% το 2024. Ο ρυθμός αύξησης των
μισθών προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 3,6% το 2022, ενώ θα υποχωρήσει σε 2,9%
το 2024 – πάνω από τον ιστορικό μέσο όρο από το 1999 (2,2%) και από τον ρυθμό
που παρατηρήθηκε πριν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση (2,6%),
αντανακλώντας την αυξανόμενη στενότητα στην αγορά εργασίας και κάποιες
περιορισμένες δευτερογενείς επιδράσεις από τον υψηλότερο πληθωρισμό.
Διάγραμμα 19
Πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ στη ζώνη του ευρώ (συμπεριλαμβανομένων των
προβολών)
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)
6
5
4
3
2
1
0
-1
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
Πηγές: Eurostat και Μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ για τη ζώνη του ευρώ (Μάρτιος 2022).
Σημειώσεις: Η κάθετη γραμμή δηλώνει την έναρξη του ορίζοντα προβολής. Οι πιο πρόσφατες παρατηρήσεις αφορούν το δ΄ τρίμηνο
του 2021 (στοιχεία) και το δ΄ τρίμηνο του 2024 (προβολές). Τελευταία ημερομηνία για τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στις προβολές:
2 Μαρτίου 2022.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Τιμές και κόστος
44
5
Χρήμα και πίστη
Η δημιουργία χρήματος στη ζώνη του ευρώ συνέχισε να ομαλοποιείται τον Ιανουάριο
του 2022, εν μέσω μεγαλύτερης μεταβλητότητας και παρά τους αυξημένους
γεωπολιτικούς κινδύνους. Οι αγορές τίτλων από το Ευρωσύστημα παρέμειναν η
κύρια πηγή δημιουργίας χρήματος. Ο ρυθμός αύξησης των δανείων προς τον
ιδιωτικό τομέα επιταχύνθηκε, λόγω των ευνοϊκών συνθηκών χρηματοδότησης και της
βελτίωσης της οικονομικής κατάστασης. Τα τραπεζικά επιτόκια χορηγήσεων
παρέμειναν κοντά στα ιστορικώς χαμηλά τους επίπεδα τον Ιανουάριο του 2022, παρά
την ελαφρά άνοδο των επιτοκίων χορηγήσεων προς τις επιχειρήσεις. Το δ΄ τρίμηνο
του 2021 ο συνολικός όγκος της εξωτερικής χρηματοδότησης των επιχειρήσεων
αυξήθηκε περαιτέρω, κυρίως λόγω της σημαντικής αύξησης των τραπεζικών δανείων.
Το συνολικό κόστος εξωτερικής χρηματοδότησης των επιχειρήσεων αυξήθηκε από
τον Οκτώβριο του 2021 έως τον Ιανουάριο του 2022 και έφθασε στα ανώτατα επίπεδα
που παρατηρήθηκαν τελευταία φορά τον Μάρτιο του 2020 – λόγω της αύξησης του
κόστους έκδοσης χρεογράφων στην αγορά και για στατιστικούς λόγους. Οι
πρόσφατες διακυμάνσεις της αγοράς που προκλήθηκαν από την εισβολή της Ρωσίας
στην Ουκρανία συνέβαλαν στην περαιτέρω άνοδο του κόστους έκδοσης χρεογράφων
στην αγορά και στο υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης με έκδοση μετοχών μετά από
έντονη πτώση της χρηματιστηριακής αγοράς.
Τον Ιανουάριο του 2022 η αύξηση της ποσότητας χρήματος με την ευρεία
έννοια σταθεροποιήθηκε κοντά στον προ της πανδημίας ρυθμό της. Ο ετήσιος
ρυθμός αύξησης του Μ3 επιβραδύνθηκε σε 6,4% τον Ιανουάριο, από 6,9% τον
Δεκέμβριο (Διάγραμμα 20), εν μέσω μεγαλύτερης μεταβλητότητας και παρά τους
αυξημένους γεωπολιτικούς κινδύνους, γεγονός που αυξάνει τη ζήτηση για ρευστά
περιουσιακά στοιχεία. Ο τριμηνιαίος ρυθμός ανόδου της ποσότητας χρήματος
επανήλθε σε επίπεδο πλησίον του πιο μακροπρόθεσμου μέσου όρου του, με τη
βραχυπρόθεσμη δυναμική του Μ3 να συνεχίζει να επωφελείται από τη σημαντική
στήριξη που παρέχουν τα μέτρα πολιτικής για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Από
την πλευρά των επιμέρους συνιστωσών, ο κύριος παράγοντας αύξησης του Μ3 ήταν
το στενό νομισματικό μέγεθος Μ1, το οποίο περιλαμβάνει τις πιο ρευστές
συνιστώσες του Μ3. Κατά τα πρώτα στάδια της πανδημίας το 2020, οι κάτοχοι
χρήματος προτιμούσαν τα ρευστά στοιχεία ενεργητικού, γεγονός που αντανακλούσε
λόγους πρόνοιας. Μετά τη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας και
την ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας, η αύξηση του Μ1 μετριάστηκε το
2021 σε σχέση με τους υψηλούς ρυθμούς που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια του
2020. Τον Ιανουάριο του 2022 ο ετήσιος ρυθμός αύξησης του M1 υποχώρησε
περαιτέρω από 9,8% σε 9,0%, αντανακλώντας κυρίως εξελίξεις στις καταθέσεις
διάρκειας μίας ημέρας. Εν τω μεταξύ, ο ετήσιος ρυθμός αύξησης του νομίσματος σε
κυκλοφορία, ο οποίος μετριάζεται από το α΄ τρίμηνο του 2021, διαμορφώθηκε σε
7,7% τον Ιανουάριο. Η συμβολή άλλων βραχυπρόθεσμων καταθέσεων και
εμπορεύσιμων χρηματοδοτικών μέσων ήταν ουδέτερη τον ίδιο μήνα, αντανακλώντας
το χαμηλό επιτόκιο αυτών των μέσων.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρήμα και πίστη
45
Διάγραμμα 20
M3, M1 και δάνεια προς τον ιδιωτικό τομέα
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές; με εποχική και ημερολογιακή διόρθωση)
M3
M1
Δάνεια προς τον ιδιωτικό τομέα
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
2019
2020
2021
2022
Πηγή: ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Τα δάνεια είναι διορθωμένα ως προς τις πωλήσεις και τιτλοποιήσεις δανείων και ως προς τη διευκόλυνση συγκέντρωσης
ρευστών διαθεσίμων σε επίπεδο ομίλου (notional cash pooling). Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: Ιανουάριος 2022.
Ο ρυθμός αύξησης των καταθέσεων μίας ημέρας επιβραδύνθηκε περαιτέρω,
αν και παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των καταθέσεων
μίας ημέρας επιβραδύνθηκε σε 9,2% τον Ιανουάριο, από 10,2% τον Δεκέμβριο. Η
υποχώρηση αυτή οφείλεται κυρίως στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, που είχαν τη
μεγαλύτερη συμβολή σε επίπεδο τομέων. Από την έναρξη της πανδημίας έχουν
παρατηρηθεί σημαντικές εισροές στις καταθέσεις μίας ημέρας, γεγονός που
αντικατοπτρίζει την αυξημένη οικονομική αβεβαιότητα. 5 Ο ρυθμός αύξησης των
καταθέσεων των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών διέφερε στις επιμέρους χώρες,
λόγω των διαφορετικών αναγκών ρευστότητας και των διαφορετικών εθνικών
(δημοσιονομικών) μέτρων στήριξης. Το δ΄ τρίμηνο του 2021 η συσσώρευση
καταθέσεων από τα νοικοκυριά υποχώρησε προσωρινά κάτω από τον προ της
πανδημίας μέσο όρο της, αντανακλώντας την αύξηση της εμπιστοσύνης των
καταναλωτών και της κατανάλωσης, καθώς και τις υψηλότερες τιμές της ενέργειας,
που συμπιέζουν το διαθέσιμο εισόδημα. Ωστόσο, τον Ιανουάριο του 2022
σημειώθηκε ευρεία ανάκαμψη των ροών καταθέσεων, γεγονός που υποδηλώνει ότι
τα νοικοκυριά αύξησαν την αποταμίευση και μείωσαν την κατανάλωση. Επιπλέον, οι
εταιρικές καταθέσεις συνέχισαν να αυξάνονται, αν και με πιο συγκρατημένο ρυθμό
από ό,τι οι καταθέσεις των νοικοκυριών.
Οι αγορές τίτλων από το Ευρωσύστημα συνέχισαν να είναι η κύρια πηγή
δημιουργίας χρήματος τον Ιανουάριο του 2022. Οι καθαρές αγορές κρατικών
τίτλων από το Ευρωσύστημα μέσω του προγράμματος αγοράς στοιχείων
ενεργητικού (asset purchase programme – APP) και του έκτακτου προγράμματος
αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase
programme – ΡΕΡΡ) ήταν ο κυριότερος παράγοντας που συνέβαλε στην αύξηση του
Μ3 (βλ. το κόκκινο τμήμα των ράβδων του Διαγράμματος 21), αν και η συμβολή αυτή
μετριάστηκε κάπως. Η αύξησή του Μ3 στηρίχθηκε περαιτέρω από την υψηλότερη
5
Βλ. το πλαίσιο με τίτλο “COVID-19 and the increase in household savings: an update”, Economic
Bulletin, Issue 5, ECB, 2021.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρήμα και πίστη
46
συμβολή των πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τομέα (μπλε τμήμα των ράβδων).
Ωστόσο, τρεις παράγοντες περιόρισαν τη δημιουργία χρήματος. Πρώτον, οι
τραπεζικές πιστώσεις προς τη γενική κυβέρνηση συνέβαλαν αρνητικά λόγω των
πωλήσεων κρατικών ομολόγων (ανοικτό πράσινο τμήμα των ράβδων). Δεύτερον, οι
καθαρές εξωτερικές χρηματικές εκροές ενισχύθηκαν (κίτρινο τμήμα των ράβδων),
γεγονός που συνέπεσε με την εξασθένηση της σταθμισμένης συναλλαγματικής
ισοτιμίας του ευρώ. Τρίτον, οι εκροές από άλλους παράγοντες μεταβολής
υπερκάλυψαν τις μέτριες εισροές από πιο μακροπρόθεσμες χρηματοοικονομικές
υποχρεώσεις (σκούρο πράσινο τμήμα των ράβδων).
Διάγραμμα 21
M3 και παράγοντες μεταβολής του
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές, συμβολές σε ποσοστιαίες μονάδες, με εποχική και ημερολογιακή διόρθωση)
M3
Καθαρές εξωτερικές χρηματικές ροές
Χρεόγραφα της γενικής κυβέρνησης που διακρατεί το Ευρωσύστημα
Πιστώσεις προς τη γενική κυβέρνηση από ΝΧΙ πλην του Ευρωσυστήματος
Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τομέα
Εισροές από πιο μακροπρόθεσμες χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις και λοιποί παράγοντες μεταβολής
16
14
12
10
8
6
4
2
0
-2
-4
2019
2020
2021
2022
Πηγή: ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Οι πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τομέα περιλαμβάνουν τα δάνεια των νομισματικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (ΝΧΙ)
προς τον ιδιωτικό τομέα και τις τοποθετήσεις των ΝΧΙ σε χρεόγραφα που εξέδωσε ο ιδιωτικός μη χρηματοπιστωτικός τομέας της ζώνης
του ευρώ. Υπό αυτήν την έννοια, περιλαμβάνουν επίσης τα χρεόγραφα που έχουν εκδοθεί από μη ΝΧΙ και αγοράζονται από το
Ευρωσύστημα στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς τίτλων του επιχειρηματικού τομέα και του PEPP. Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις:
Ιανουάριος 2022.
Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα επιταχύνθηκε
τον Ιανουάριο του 2022. Ο ρυθμός αύξησης των δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα
επιταχύνθηκε περαιτέρω τον Ιανουάριο σε 4,6%, από 4,2% τον Δεκέμβριο
(Διάγραμμα 20). Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη χορήγηση δανείων τόσο σε
επιχειρήσεις όσο και σε νοικοκυριά, που συνέχισαν να επωφελούνται από τις
ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης και τη συνεχιζόμενη οικονομική ανάκαμψη. Ο
ετήσιος ρυθμός αύξησης των δανείων προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις
(ΜΧΕ) επιταχύνθηκε ελαφρά τον Ιανουάριο σε 4,4%, από 4,3% τον Δεκέμβριο
(Διάγραμμα 22, τμήμα α), λόγω των μακροπρόθεσμων δανείων και πιθανώς
αντανακλώντας τις ανάγκες για επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου. Ο ρυθμός αύξησης
των δανείων προς τα νοικοκυριά επιταχύνθηκε επίσης ελαφρά σε 4,3% τον
Ιανουάριο, από 4,2% τον Δεκέμβριο (Διάγραμμα 22, τμήμα β). Αυτό οφειλόταν
κυρίως στον ισχυρό ρυθμό ανόδου των στεγαστικών δανείων, καθώς ο ρυθμός
αύξησης της καταναλωτικής πίστης παρέμεινε υποτονικός. Συνολικά, οι εξελίξεις στα
δάνεια συγκαλύπτουν διαφορές μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ, οι οποίες
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρήμα και πίστη
47
αντανακλούν μεταξύ άλλων τις ανομοιόμορφες επιπτώσεις της πανδημίας και την
άνιση πρόοδο της οικονομικής ανάκαμψης στις επιμέρους χώρες. 6
Διάγραμμα 22
Δάνεια των ΝΧΙ σε επιλεγμένες χώρες της ζώνης του ευρώ
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές, τυπική απόκλιση)
Ζώνη του ευρώ
Γερμανία
Γαλλία
Ιταλία
Ισπανία
Tυπική απόκλιση μεταξύ χωρών (δεξιά κλίμακα)
α) Δάνεια από ΝΧΙ προς ΜΧΕ
β) Δάνεια από ΝΧΙ προς νοικοκυριά
8
10
8
12
9
6
7
9
8
4
6
6
7
2
5
3
6
0
4
0
5
-3
4
-2
3
-6
3
-4
2
2
-6
15
-9
2019
2020
2021
2022
1
2019
2020
2021
2022
Πηγή: ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Τα δάνεια είναι διορθωμένα ως προς τις πωλήσεις και τιτλοποιήσεις δανείων και επιπλέον, στην περίπτωση των μη
χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων (ΜΧΕ), ως προς τη διευκόλυνση συγκέντρωσης ρευστών διαθεσίμων σε επίπεδο ομίλου (notional
cash pooling). Η τυπική απόκλιση μεταξύ χωρών υπολογίζεται για ένα σταθερό δείγμα 12 χωρών της ζώνης του ευρώ. Πιο πρόσφατες
παρατηρήσεις: Ιανουάριος 2022.
Το κόστος χρηματοδότησης μέσω χρέους για τις τράπεζες της ζώνης του ευρώ
έχει αρχίσει να αυξάνεται και σήμερα βρίσκεται γύρω στα προ πανδημίας
επίπεδα. Η πρόσφατη αύξηση του σύνθετου κόστους χρηματοδότησης μέσω
χρέους (Διάγραμμα 23, τμήμα α) οφείλεται στις υψηλότερες αποδόσεις των
τραπεζικών ομολόγων (Διάγραμμα 23, τμήμα β) και αντανακλά την άνοδο των
επιτοκίων μηδενικού κινδύνου, ενώ τα επιτόκια καταθέσεων παρέμειναν σταθερά σε
ιστορικώς χαμηλά επίπεδα. Τα μέτρα νομισματικής πολιτικής που έχει λάβει μέχρι
τώρα η ΕΚΤ βοήθησαν στη συγκράτηση των ανοδικών πιέσεων επί των αποδόσεων
των τραπεζικών ομολόγων και στη μείωση των αποκλίσεων στις συνθήκες
χρηματοδότησης μεταξύ των χωρών, των κατηγοριών κινδύνου και των διαρκειών.
Πριν από το δ΄ τρίμηνο το κόστος χρηματοδότησης των τραπεζών είχε παραμείνει
ανεπηρέαστο από τις ανοδικές πιέσεις για τρεις λόγους: (α) λόγω της συνέχισης της
ανατιμολόγησης των καταθέσεων με αρνητικά επιτόκια, (β) λόγω της μείωσης του
μεριδίου των τραπεζών στη χρηματοδότηση με δανειακά κεφάλαια και (γ) λόγω της
πρόσβασης των τραπεζών σε χρηματοδότηση από την κεντρική τράπεζα με
ευνοϊκούς όρους, ιδίως στην τρίτη σειρά στοχευμένων πράξεων πιο
μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTRO ΙΙΙ) και στις πράξεις πιο
μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης έκτακτης ανάγκης λόγω πανδημίας
(PELTRO). Ωστόσο, εάν τα επιτόκια της αγοράς αυξηθούν περαιτέρω, υπάρχει
κίνδυνος το κόστος χρηματοδότησης των τραπεζών να δεχθεί μεγαλύτερες ανοδικές
πιέσεις, ιδίως λόγω της μελλοντικής αποπληρωμής των ανεξόφλητων κεφαλαίων
6
Βλ. το πλαίσιο με τίτλο “The heterogeneous economic impact of the pandemic across euro area
countries”, Economic Bulletin, Issue 5, ECB, 2021.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρήμα και πίστη
48
TLTRO, η οποία μπορεί τελικά να οδηγήσει σε υψηλότερα επιτόκια χορηγήσεων για
τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.
Διάγραμμα 23
Σύνθετα επιτόκια χρηματοδότησης των τραπεζών σε επιλεγμένες χώρες της ζώνης
του ευρώ
(ποσοστά % ετησίως)
Ζώνη του ευρώ
Γερμανία
Γαλλία
Ιταλία
Ισπανία
α) Σύνθετος δείκτης κόστους δανειακής χρηματοδότησης των τραπεζών
0,5
1,5
0,4
1,0
0,3
0,2
0,5
0,1
0,0
2015
0,0
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
01/21
04/21
07/21
10/21
01/22
01/21
04/21
07/21
10/21
01/22
β) Αποδόσεις τραπεζικών ομολόγων
2,0
5
4
1,5
3
1,0
2
0,5
1
0
2015
0,0
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
Πηγές: ΕΚΤ, υπολογισμοί της ΕΚΤ και δείκτες Markit iBoxx.
Σημειώσεις: Τα σύνθετα επιτόκια χρηματοδότησης των τραπεζών είναι το σταθμισμένο κόστος καταθέσεων και δανεισμού από την
αγορά χωρίς παροχή ασφάλειας. Το σύνθετο κόστος καταθέσεων υπολογίζεται ως μέσος όρος των επιτοκίων για νέες καταθέσεις
διάρκειας μίας ημέρας, καταθέσεις με συμφωνημένη διάρκεια και καταθέσεις υπό προειδοποίηση, σταθμισμένων ως προς τα
αντίστοιχα υπόλοιπα. Οι αποδόσεις των τραπεζικών ομολόγων είναι μηνιαίοι μέσοι όροι για υψηλότερης εξοφλητικής προτεραιότητας
τμήματα (senior tranches) ομολογιακών εκδόσεων. Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: Ιανουάριος 2022.
Τα τραπεζικά επιτόκια χορηγήσεων παρέμειναν κοντά σε ιστορικώς χαμηλά
επίπεδα τον Ιανουάριο του 2022 (Διάγραμμα 24), μολονότι τα επιτόκια
χορηγήσεων προς τις επιχειρήσεις αυξήθηκαν κάπως. Το σύνθετο τραπεζικό
επιτόκιο χορηγήσεων προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις αυξήθηκε σε 1,43%,
αντισταθμίζοντας τις μειώσεις το δ΄ τρίμηνο του 2021, ενώ το αντίστοιχο επιτόκιο για
στεγαστικά δάνεια προς τα νοικοκυριά παρέμεινε σε γενικές γραμμές αμετάβλητο στο
1,33%. Η αύξηση των επιτοκίων χορηγήσεων για τις επιχειρήσεις, η οποία ήταν
εντονότερη για τα δάνεια με μεσοπρόθεσμες διάρκειες, αντανακλούσε την ευρεία
άνοδο των επιτοκίων της αγοράς εν μέσω της ανομοιογένειας των επιμέρους χωρών.
Η διαφορά μεταξύ των τραπεζικών επιτοκίων των πολύ μικρών δανείων και των
μεγάλων δανείων παρέμεινε γενικώς αμετάβλητη κάτω από τα προ της πανδημίας
επίπεδα. Η αύξηση των αποδόσεων της ζώνης του ευρώ τους τελευταίους μήνες θα
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρήμα και πίστη
49
μπορούσε να ασκήσει ανοδική πίεση στα εγχώρια επιτόκια χορηγήσεων. Ωστόσο, τα
μέτρα πολιτικής της ΕΚΤ έχουν μέχρι στιγμής αποτρέψει τη γενικευμένη επιδείνωση
των συνθηκών χρηματοδότησης, που θα είχε μεγεθύνει τις δυσμενείς επιπτώσεις της
πανδημίας στην οικονομία της ζώνης του ευρώ.
Διάγραμμα 24
Σύνθετα τραπεζικά επιτόκια χορηγήσεων σε επιλεγμένες χώρες της ζώνης του ευρώ
(ποσοστά % ετησίως, μέσοι όροι κυλιόμενης περιόδου 3 μηνών, τυπική απόκλιση)
Ζώνη του ευρώ
Γερμανία
Γαλλία
Ιταλία
Ισπανία
Tυπική απόκλιση μεταξύ χωρών (δεξιά κλίμακα)
α) Επιτόκια δανείων προς ΜΧΕ
4
1,6
1,8
3
1,2
1,6
2
0,8
1,4
1,0
0,8
0,6
0,4
1
0,4
1,2
0,2
0,0
2022
1,0
4
1,6
1,8
3
1,2
1,6
2
0,8
1,4
0
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
β) Επιτόκια δανείων προς νοικοκυριά για αγορά κατοικίας
0,0
01/21
04/21
07/21
10/21
01/22
1,0
0,8
0,6
0,4
1
0,4
1,2
0,2
0
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
0,0
2022
1,0
0,0
01/21
04/21
07/21
10/21
01/22
Πηγή: ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Τα σύνθετα τραπεζικά επιτόκια χορηγήσεων υπολογίζονται με άθροιση των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων
επιτοκίων και με στάθμιση ως προς τον μέσο όρο του όγκου των νέων δανείων για ένα κυλιόμενο 24μηνο. Η τυπική απόκλιση μεταξύ
χωρών υπολογίζεται για ένα σταθερό δείγμα 12 χωρών της ζώνης του ευρώ. Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: Ιανουάριος 2022.
Ο συνολικός όγκος εξωτερικής χρηματοδότησης των επιχειρήσεων αυξήθηκε
περαιτέρω το δ΄ τρίμηνο του 2021. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης της εξωτερικής
χρηματοδότησης επιταχύνθηκε απότομα από 2,3% τον Ιούνιο σε 2,8% τον
Δεκέμβριο, υποβοηθούμενος από τη μεγαλύτερη ανάγκη χρηματοδότησης των
επιχειρήσεων και το χαμηλό κόστος δανειακής χρηματοδότησης. Οι αυξημένες ροές
εξωτερικής χρηματοδότησης προήλθαν κυρίως από την άνοδο των τραπεζικών
δανείων προς τις επιχειρήσεις, ενώ η υψηλότερη έκδοση χρεογράφων και
εισηγμένων μετοχών είχε μικρότερη συμβολή (Διάγραμμα 25). Αυτή η ζήτηση
πιστώσεων υποστηρίχθηκε από τις επιχειρηματικές επενδύσεις και τις υψηλότερες
δαπάνες για κεφάλαια κίνησης, εν μέρει λόγω των συνεχιζόμενων φαινομένων
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρήμα και πίστη
50
συμφόρησης στην πλευρά της προσφοράς. 7 Σε χώρες και τομείς που επλήγησαν
περισσότερο από τα φαινόμενα συμφόρησης, οι αυξημένες ανάγκες για κεφάλαια
κίνησης – εξαιτίας καθυστερήσεων στην παραγωγή και της ανασύστασης των
αποθεμάτων – οδήγησαν σε αύξηση του βραχυπρόθεσμου δανεισμού.
Διάγραμμα 25
Καθαρές ροές εξωτερικής χρηματοδότησης των ΜΧΕ της ζώνης του ευρώ
(μηνιαίες ροές, δισεκ. ευρώ)
Καθαρή εξωτερική χρηματοδότηση
Τραπεζικός δανεισμός
Καθαρή έκδοση χρεογράφων
Καθαρή έκδοση εισηγμένων μετοχών
150
100
50
0
-50
01/20
04/20
07/20
10/20
01/21
04/21
07/21
10/21
Πηγές: ΕΚΤ και υπολογισμοί της ΕΚΤ, Eurostat και Dealogic.
Σημειώσεις: Η καθαρή εξωτερική χρηματοδότηση είναι το άθροισμα του τραπεζικού δανεισμού (δάνεια από ΝΧΙ), της καθαρής έκδοσης
χρεογράφων και της καθαρής έκδοσης εισηγμένων μετοχών. Τα δάνεια από ΝΧΙ είναι διορθωμένα ως προς τις πωλήσεις και
τιτλοποιήσεις δανείων και ως προς τη διευκόλυνση συγκέντρωσης ρευστών διαθεσίμων σε επίπεδο ομίλου. Πιο πρόσφατες
παρατηρήσεις: Δεκέμβριος 2021.
Το συνολικό ονομαστικό κόστος εξωτερικής χρηματοδότησης των ΜΧΕ (που
περιλαμβάνει τα τραπεζικά δάνεια, την έκδοση χρεογράφων στην αγορά και
την έκδοση μετοχών) αυξήθηκε μεταξύ Οκτωβρίου 2021 και Ιανουαρίου 2022,
κυρίως λόγω του κόστους της έκδοσης χρεογράφων στην αγορά. Το κόστος
εξωτερικής χρηματοδότησης αυξήθηκε σε 5,2% τον Ιανουάριο του 2021
(Διάγραμμα 26), δηλ. στο ίδιο ανώτατο επίπεδο όπου είχε φθάσει τον Μάρτιο του
2020 και 110 μονάδες βάσης υψηλότερα από το ιστορικά χαμηλό επίπεδο του
Μαρτίου του 2021. Η αύξηση αυτή ήταν κυρίως αποτέλεσμα τόσο του υψηλότερου
κόστους έκδοσης χρεογράφων στην αγορά όσο και της αύξησης του συντελεστή
στάθμισης της έκδοσης μετοχών στον υπολογισμό του συνολικού κόστους
χρηματοδότησης. 8 Το τελευταίο υπεραντιστάθμισε την ελαφρά μείωση του κόστους
έκδοσης μετοχών τον Ιανουάριο σε σύγκριση με τον Οκτώβριο, η οποία οφειλόταν
στο χαμηλότερο ασφάλιστρο κινδύνου μετοχών, αντισταθμίζοντας με τη σειρά του την
επίδραση των υψηλότερων επιτοκίων μηδενικού κινδύνου. Το κόστος του τραπεζικού
7
Βλ. το πλαίσιο με τίτλο “Φαινόμενα συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς στη ζώνη του ευρώ και στις
ΗΠΑ: ποια είναι η κατάσταση σήμερα;” στο παρόν τεύχος του Οικονομικού Δελτίου.
8
Το κόστος χρηματοδότησης υπολογίζεται ως ο σταθμισμένος μέσος όρος του κόστους έκδοσης
μετοχών, του κόστους έκδοσης χρεογράφων στην αγορά και του κόστους του βραχυπρόθεσμου και
μακροπρόθεσμου τραπεζικού δανεισμού. Οι συντελεστές στάθμισης αντιπροσωπεύουν το μερίδιο κάθε
χρηματοδοτικού μέσου στο σύνολο των ανεξόφλητων μέσων εξωτερικής χρηματοδότησης των ΜΧΕ.
Ως εκ τούτου, η συμβολή κάθε συνιστώσας στο επίπεδο του συνολικού κόστους χρηματοδότησης ανά
πάσα στιγμή είναι το γινόμενο του κόστους (σε ποσοστά) και του συντελεστή στάθμισης. Οι
συντελεστές στάθμισης επικαιροποιούνται τακτικά ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι αλλαγές στη δομή
χρηματοδότησης των ΜΧΕ. Συνεπώς, η μεταβολή της συμβολής μιας συγκεκριμένης συνιστώσας στη
μεταβολή του συνολικού κόστους χρηματοδότησης είναι το καθαρό αποτέλεσμα της μεταβολής του
κόστους και της μεταβολής του συντελεστή στάθμισης.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρήμα και πίστη
51
δανεισμού παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητο μεταξύ Οκτωβρίου και Ιανουαρίου. Τα
υψηλότερα επιτόκια μηδενικού κινδύνου και οι ευρύτερες διαφορές αποδόσεων των
εταιρικών ομολόγων – τόσο στην επενδυτική βαθμίδα όσο και στην υψηλή
απόδοση – ήταν οι παράγοντες που συνέβαλαν στην αύξηση του κόστους έκδοσης
χρεογράφων στην αγορά, το οποίο έφτασε σε επίπεδα που καταγράφηκαν τελευταία
φορά τον Αύγουστο του 2020. Πιο πρόσφατα, το συνολικό κόστος χρηματοδότησης
εκτιμάται ότι αυξήθηκε περαιτέρω μεταξύ τέλους Ιανουαρίου και 9 Μαρτίου,
αντανακλώντας το υψηλότερο κόστος της έκδοσης μετοχών εν μέσω των σημαντικών
μειώσεων των τιμών των μετοχών από το τέλος Φεβρουαρίου που προκάλεσε ο
πόλεμος στην Ουκρανία. Οι ευρύτερες διαφορές αποδόσεων των εταιρικών
ομολόγων, σε συνδυασμό με περαιτέρω αυξήσεις του επιτοκίου μηδενικού κινδύνου,
συνέβαλαν επίσης στην αύξηση του κόστους χρηματοδότησης.
Διάγραμμα 26
Ονομαστικό κόστος εξωτερικής χρηματοδότησης για τις ΜΧΕ της ζώνης του ευρώ
ανά συνιστώσα
(ποσοστά % ετησίως)
Συνολικό κόστος χρηματοδότησης
Κόστος έκδοσης μετοχών
Κόστος έκδοσης χρεογράφων στην αγορά
Δείκτης βραχυπρόθεσμου κόστους δανεισμού
Δείκτης μακροπρόθεσμου κόστους δανεισμού
12
10
8
6
4
2
0
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
Πηγές: ΕΚΤ και εκτιμήσεις της ΕΚΤ, Eurostat, Dealogic, Merrill Lynch, Bloomberg και Thomson Reuters.
Σημειώσεις: Το συνολικό κόστος χρηματοδότησης των ΜΧΕ υπολογίζεται ως μεσοσταθμικό κόστος του τραπεζικού δανεισμού και της
χρηματοδότησης με έκδοση χρεογράφων και μετοχών, με βάση τα αντίστοιχα υπόλοιπα. Οι σκούροι μπλε ρόμβοι αφορούν εκτιμήσεις
σε πραγματικό χρόνο (nowcast) για το συνολικό κόστος χρηματοδότησης τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2022 (με στοιχεία έως τις
9 Μαρτίου), με την παραδοχή ότι το κόστος του τραπεζικού δανεισμού παραμένει αμετάβλητο στα επίπεδα του Ιανουαρίου του 2022.
Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: 9 Μαρτίου 2022 για το κόστος έκδοσης χρεογράφων (μηνιαίος μέσος όρος ημερήσιων στοιχείων),
4 Μαρτίου 2022 για το κόστος έκδοσης μετοχών (εβδομαδιαία στοιχεία) και Οκτώβριος 2022 για το κόστος του τραπεζικού δανεισμού
(μηνιαία στοιχεία).
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Χρήμα και πίστη
52
6
Δημοσιονομικές εξελίξεις
Σύμφωνα με τις μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του
Μαρτίου 2022, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης της ζώνης του
ευρώ εξακολουθεί να βελτιώνεται σε σχέση με τα πολύ υψηλά ελλείμματα που
καταγράφηκαν ως αποτέλεσμα της κρίσης του κορωνοϊού. Ωστόσο, οι κίνδυνοι για
αυτό το βασικό σενάριο είναι σημαντικοί και υποδηλώνουν όλο και περισσότερο
μεγαλύτερα δημοσιονομικά ελλείμματα, κυρίως λόγω του ρωσοουκρανικού πολέμου.
Σύμφωνα με το βασικό σενάριο, ο λόγος του ελλείμματος εκτιμάται ότι μειώθηκε στο
5,5% του ΑΕΠ το 2021 από το ανώτατο επίπεδο του 7,2% το 2020. Προβλέπεται ότι
θα μειωθεί περαιτέρω σε 3,1% το 2022 και σε 2% έως το τέλος του χρονικού ορίζοντα
των προβλέψεων. Όσον αφορά την κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής στη
ζώνη του ευρώ, τη σημαντική χαλάρωση που καταγράφηκε το 2020 ακολούθησε
λιγότερο υποστηρικτική κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής το 2021,
διορθωμένη ως προς τις επιχορηγήσεις του προγράμματος Next Generation EU
(NGEU). Το 2022 προβλέπεται περαιτέρω αυστηροποίηση της κατεύθυνσης της
δημοσιονομικής πολιτικής, κυρίως λόγω της αντιστροφής σημαντικού μέρους των
έκτακτων μέτρων στήριξης λόγω του κορωνοϊού. Η αυστηροποίηση προβλέπεται να
είναι οριακή κατά τα τελευταία δύο έτη του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων, ενώ
θα εξακολουθεί να παρέχεται σημαντική στήριξη στην οικονομία. Δεδομένων των
υψηλών κινδύνων που προέρχονται επί του παρόντος από πολλές πηγές, οι οποίοι
εν μέρει υλοποιούνται ήδη, η εφαρμογή δημοσιονομικών μέτρων, και σε επίπεδο
Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα συμβάλει στη θωράκιση της οικονομίας. Οι δημοσιονομικές
πολιτικές πρέπει να παραμείνουν ευέλικτες ανάλογα με τις εξελίξεις. Η προθυμία για
λήψη δημοσιονομικών μέτρων δεν έρχεται σε αντίθεση με την ανάγκη για μια
αξιόπιστη πορεία προς τη μείωση των δημοσιονομικών ανισορροπιών
μεσοπρόθεσμα.
Σύμφωνα με τις μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων του της
ΕΚΤ του Μαρτίου 2022, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης
στη ζώνη του ευρώ εξακολουθεί να βελτιώνεται, συνεχίζοντας την πορεία που
ξεκίνησε το 2021. 9 Ο λόγος του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ
στη ζώνη του ευρώ εκτιμάται ότι μειώθηκε σε 5,5% του ΑΕΠ το 2021, αφού έφθασε
στο πρωτοφανές 7,2% το 2020. Προβλέπεται να υποχωρήσει ακόμη εντονότερα και
να διαμορφωθεί σε 3,1% του ΑΕΠ το 2022 και σε 2,1% και 2,0% αντίστοιχα τα
επόμενα δύο έτη (Διάγραμμα 27). Μετά τα μέτρα στήριξης για την αντιμετώπιση της
πανδημίας COVID-19 ύψους περίπου 4,0% του ΑΕΠ το 2020, η στήριξη για την
αντιμετώπιση της κρίσης και την ανάκαμψη εκτιμάται ότι αυξήθηκε σε περίπου 4,3%
του ΑΕΠ το 2021. Η εξέλιξη αυτή αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις
παρέτειναν τα έκτακτα μέτρα, έχουν σταδιακά διευρύνει την έκτασή τους ή/και έχουν
λάβει νέα μέτρα για τη στήριξη της ανάκαμψης, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων
που θέσπισαν οι χώρες για τα εθνικά τους σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας στο
9
Βλ. τις “Μακροοικονομικές προβολές εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Μαρτίου 2022”, που
δημοσιεύθηκαν στον δικτυακό τόπο της ΕΚΤ στις 11 Μαρτίου 2022.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Δημοσιονομικές εξελίξεις
53
πλαίσιο του NGEU. 10 Η μεγάλη αρνητική κυκλική συνιστώσα, η οποία συνέβαλε στη
σημαντική άνοδο του ελλείμματος της κυβέρνησης το 2020, εκτιμάται ότι άρχισε να
έχει – ελαφρώς μόνο – μικρότερη συμβολή το 2021. Η εντονότερη βελτίωση του
δημοσιονομικού αποτελέσματος από το 2022 και εξής αναμένεται να προέλθει από
το υψηλότερο κυκλικά διορθωμένο πρωτογενές αποτέλεσμα, καθώς θα λήξουν
πολλά έκτακτα μέτρα τα οποία δεν χρηματοδοτούνται από επιχορηγήσεις του NGEU.
Επιπλέον, η αρνητική συμβολή του οικονομικού κύκλου αναμένεται να εξαλειφθεί με
γοργούς ρυθμούς από το 2022 και να γίνει ελαφρώς θετική από το 2023 και μετά. Η
βελτίωση του δημοσιονομικού αποτελέσματος θα διευκολυνθεί επίσης, αν και σε
μικρότερο βαθμό, από τις κάπως χαμηλότερες δαπάνες για τόκους σε σχέση με το
πρόσφατο παρελθόν. Σύμφωνα με τις τρέχουσες προβολές, αυτό αφορά κυρίως το
2022 και εξασθενεί την περίοδο 2023-2024.
Διάγραμμα 27
Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα και οι συνιστώσες του
(% του ΑΕΠ)
Κυκλικά προσαρμοσμένο δημοσιονομικό αποτέλεσμα (διορθ. για επιχορηγήσεις μέσω NGEU από την πλευρά των εσόδων)
Κυκλική συνιστώσα
Δαπάνες για τόκους
Επιχορηγήσεις του NGEU (από την πλευρά των εσόδων)
Δημοσιονομικό αποτέλεσμα
1
0
-1
-2
-3
-4
-5
-6
-7
-8
2020
2021
2022
2023
2024
Πηγές: ΕΚΤ και μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Μαρτίου 2022.
Σημείωση: Τα στοιχεία αφορούν τον τομέα της γενικής κυβέρνησης των χωρών της ζώνης του ευρώ ως σύνολο.
Η συνολική κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής της ζώνης του ευρώ
εκτιμάται ότι έγινε κάπως πιο αυστηρή το 2021, μετά την εκτεταμένη χαλάρωση
που κατέγραψε το 2020. 11 Από τα ακόμη υψηλά επίπεδα στήριξης, μετά την
προσαρμογή για έσοδα που σχετίζονται με επιχορηγήσεις στο πλαίσιο του NGEU, η
κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής αναμένεται να αυστηροποιηθεί το 2022,
10
Οι επιχορηγήσεις του NGEU ανέρχονται σε περίπου 0,5% του ΑΕΠ, κατά μέσο όρο, για τον χρονικό
ορίζοντα προβολής και μειώνονται σταδιακά μετά το 2022. Μαζί με ένα περιορισμένο ποσό δανείων,
θεωρείται ότι θα χρηματοδοτήσουν δαπάνες του προϋπολογισμού ύψους περίπου 2,5% του ΑΕΠ. Οι
δημοσιονομικές εξελίξεις που περιγράφονται στην παρούσα ενότητα δεν περιλαμβάνουν το ευρωπαϊκό
υπερεθνικό έλλειμμα και χρέος που σχετίζεται με τις μεταβιβάσεις του NGEU.
11
Η κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής αντανακλά τη φορά και το μέγεθος της επίδρασης που
ασκούν στην οικονομία τα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής, πέρα από την αυτόματη αντίδραση των
δημοσιονομικών μεγεθών στον οικονομικό κύκλο. Μετρείται εδώ ως μεταβολή του λόγου του κυκλικά
διορθωμένου πρωτογενούς αποτελέσματος χωρίς την κρατική στήριξη προς τον χρηματοπιστωτικό
τομέα. Δεδομένου ότι τα αυξημένα δημόσια έσοδα που αφορούν τις επιχορηγήσεις του NGEU από τον
προϋπολογισμό της ΕΕ δεν έχουν συσταλτικό αποτέλεσμα στη ζήτηση, το κυκλικά διορθωμένο
πρωτογενές αποτέλεσμα προσαρμόζεται έτσι ώστε να εξαιρεθούν τα εν λόγω έσοδα. Για περισσότερες
λεπτομέρειες σχετικά με την έννοια της κατεύθυνσης της δημοσιονομικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ,
βλ. το άρθρο με τίτλο “The euro area fiscal stance”, Economic Bulletin, Issue 4, ECB, 2016.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Δημοσιονομικές εξελίξεις
54
καθώς η δημοσιονομική στήριξη θα φθίνει παράλληλα με τη λήξη της ισχύος των
μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας και των προσωρινών μέτρων στήριξης.
Το 2023 και το 2024 η κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής προβλέπεται να
αυστηροποιηθεί μόνο οριακά. 12 Παρά την πιο περιοριστική κατεύθυνση της
δημοσιονομικής πολιτικής, το επίπεδο της δημοσιονομικής στήριξης για την
οικονομική ανάκαμψη παραμένει υψηλό καθ’ όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα
προβολής, γεγονός που αντανακλάται στο ότι το συνολικό πρωτογενές
δημοσιονομικό αποτέλεσμα παραμένει σταθερά αρνητικό.
Σε σύγκριση με τις μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων του
Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2021, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα στο
τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής έχει αναθεωρηθεί ελαφρώς προς τα
κάτω. Η πιο σημαντική ετήσια αναθεώρηση αφορά μια ευνοϊκότερη εκτίμηση του
δημοσιονομικού αποτελέσματος για το 2021. Ειδικότερα, για το 2021 το
δημοσιονομικό αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης της ζώνης του ευρώ ως
ποσοστό του ΑΕΠ αναθεωρήθηκε προς τα άνω κατά 0,5 της ποσοστιαίας μονάδας
σε -5,5% του ΑΕΠ, κυρίως λόγω του υψηλότερου από το αναμενόμενο κυκλικά
διορθωμένου πρωτογενούς αποτελέσματος. Παρά τη βελτίωση αυτή, το
δημοσιονομικό αποτέλεσμα αναθεωρήθηκε προς τα άνω μόνο οριακά κατά 0,1 της
ποσοστιαίας μονάδας για το 2022, ενώ παραμένει αμετάβλητο για το 2023 και
αναθεωρήθηκε προς τα κάτω κατά 0,2 της ποσοστιαίας μονάδας για το 2024. Η
προς τα κάτω αναθεώρηση του δημοσιονομικού αποτελέσματος στο τέλος του
χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων στο βασικό σενάριο οφείλεται στην επιδείνωση
των μακροοικονομικών προοπτικών που προκάλεσε η κρίση στην Ουκρανία και στις
προς τα άνω αναθεωρήσεις των δαπανών για τόκους ως ποσοστού του ΑΕΠ.
Μετά τη σημαντική του αύξηση το 2020, ο λόγος δημόσιου χρέους/ΑΕΠ της
ζώνης του ευρώ εκτιμάται ότι υποχώρησε ελαφρώς περίπου στο 96% το 2021
και αναμένεται να υποχωρήσει περαιτέρω σε 89% το 2024. Μετά την αύξηση του
λόγου του χρέους κατά σχεδόν 14 ποσοστιαίες μονάδες το 2020, το 2021 το
συρρικνούμενο – αν και ακόμα υψηλό – πρωτογενές έλλειμμα εκτιμάται ότι
υπεραντισταθμίστηκε από τη σημαντική συμβολή της διαφοράς επιτοκίου-ρυθμού
ανάπτυξης στη μείωση του χρέους. Το 2022 και το 2023 ο λόγος του χρέους
προβλέπεται να μειωθεί με ταχύτερο ρυθμό, καθώς τα πρωτογενή ελλείμματα, τα
οποία, αν και υποχωρούν, αυξάνουν το χρέος, αντισταθμίζονται από την ευνοϊκή
συμβολή της διαφοράς επιτοκίου-ρυθμού ανάπτυξης και, σε μικρότερο βαθμό, από
τις αρνητικές προσαρμογές ελλείμματος-χρέους (Διάγραμμα 28). Στο τέλος του
χρονικού ορίζοντα προβολής το 2024, ο λόγος χρέους/ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί σε
περίπου 89%, δηλ. 5 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από το προ της κρίσης επίπεδό
του το 2019. Συνολικά, η κρίση του κορωνοϊού είχε σαφώς μικρότερη δυσμενή
επίδραση στην εξέλιξη του συνολικού λόγου χρέους της ζώνης του ευρώ από ό,τι
αναμενόταν γενικά στην αρχική φάση της κρίσης. 13
12
Η συνολική κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ ήταν -4,2 ποσοστιαίες
μονάδες του ΑΕΠ το 2020 και εκτιμάται ότι ήταν +0,5 το 2021. Προβλέπεται να διαμορφωθεί σε +0,9,
+0,2 και +0,1 της ποσοστιαίας μονάδας του ΑΕΠ το 2022, το 2023 και το 2024 αντίστοιχα, αφού ληφθεί
υπόψη η επίδραση των επιχορηγήσεων του NGEU στα έσοδα.
13
Για παράδειγμα, στις μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του
Ιουνίου 2020, ο λόγος χρέους/ΑΕΠ στο τέλος του 2022 προβλεπόταν να διαμορφωθεί σε επίπεδο
8 ποσοστιαίων μονάδων υψηλότερα σε σχέση με τις τρέχουσες προβολές.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Δημοσιονομικές εξελίξεις
55
Διάγραμμα 28
Παράγοντες μεταβολής του δημόσιου χρέους στη ζώνη του ευρώ
(% του ΑΕΠ, εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά)
Πρωτογενές αποτέλεσμα (-)
Προσαρμογή ελλείμματος-χρέους
Διαφορά επιτοκίου-ρυθμού ανάπτυξης
Μεταβολή του ενοποιημένου ακαθάριστου χρέους (ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ)
Σωρευτικά
16
14
12
10
8
6
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
-12
-14
-16
-18
2020
2021
2022
2023
2024
2021-24
Πηγές: ΕΚΤ και μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Μαρτίου 2022.
Σημείωση: Τα στοιχεία αφορούν τον τομέα της γενικής κυβέρνησης των χωρών της ζώνης του ευρώ ως σύνολο.
Οι κίνδυνοι για αυτό το βασικό δημοσιονομικό σενάριο είναι ωστόσο
σημαντικοί και υποδηλώνουν όλο και περισσότερο μεγαλύτερα δημοσιονομικά
ελλείμματα. Η κύρια αβεβαιότητα αφορά τις μακροοικονομικές επιπτώσεις από τον
πόλεμο στην Ουκρανία και το ενδεχόμενο να ληφθούν πρόσθετα δημοσιονομικά
μέτρα τόνωσης της οικονομίας στη ζώνη του ευρώ. Αυτή η τόνωση θα προέλθει
κυρίως από τρεις πηγές: (α) πρόσθετη στήριξη για την αντιμετώπιση των υψηλών
τιμών της ενέργειας, (β) υψηλότερες αμυντικές δαπάνες και (γ) αύξηση των δαπανών
για τους πρόσφυγες. Επιπλέον, δεν μπορούν να αποκλειστούν οι δημοσιονομικοί
κίνδυνοι που σχετίζονται με νέα κύματα της πανδημίας COVID-19.
Οι εθνικές δημοσιονομικές πολιτικές θα πρέπει να παραμείνουν ευέλικτες
ανάλογα με τις εξελίξεις και παράλληλα προσηλωμένες στη μεσοπρόθεσμη
δημοσιονομική βιωσιμότητα. Δεδομένων των υψηλών κινδύνων που προέρχονται
επί του παρόντος από πολλές πηγές, οι οποίοι εν μέρει υλοποιούνται ήδη, η
εφαρμογή δημοσιονομικών μέτρων, και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα
συμβάλει στη θωράκιση της οικονομίας. Οι δημοσιονομικές πολιτικές πρέπει να
παραμείνουν ευέλικτες ανάλογα με τις εξελίξεις. Μια αποφασιστική στροφή προς μια
φιλικότερη προς την ανάπτυξη σύνθεση των δημόσιων οικονομικών και σε
διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που τονώνουν το αναπτυξιακό δυναμικό των
οικονομιών της ζώνης του ευρώ θα δημιουργούσε πρόσθετα δημοσιονομικά
περιθώρια ελιγμών, εφόσον κριθεί απαραίτητο, συμβάλλοντας παράλληλα στη
μείωση των δημοσιονομικών ανισορροπιών. Η προθυμία για τη λήψη
δημοσιονομικών μέτρων δεν έρχεται σε αντίθεση με την ανάγκη για μια αξιόπιστη
πορεία προς τη μείωση των δημοσιονομικών ανισορροπιών μεσοπρόθεσμα.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Οικονομικές, χρηματοπιστωτικές και νομισματικές
εξελίξεις
Δημοσιονομικές εξελίξεις
56
Πλαίσια
1
Φαινόμενα συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς στη
ζώνη του ευρώ και στις ΗΠΑ: ποια είναι η κατάσταση
σήμερα;
Maria Grazia Attinasi, Roberto A. De Santis, Claudia Di Stefano, Rinalds
Gerinovics και Máté Barnabás Tóth
Οι εντάσεις στις παγκόσμιες αλυσίδες προσφοράς αγαθών επιδρούν αρνητικά
στον παγκόσμιο οικονομικό κύκλο από τα τέλη του 2020. Τα φαινόμενα
συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης
διαφόρων παραγόντων. Πρώτον, η ισχυρή ανάκαμψη της παγκόσμιας ζήτησης
προϊόντων μεταποίησης, η οποία οφείλεται εν μέρει στη μεταστροφή της
κατανάλωσης από τις υπηρεσίες εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων για την
αντιμετώπιση της πανδημίας, δεν συνοδεύθηκε από ανάλογη αύξηση της
προσφοράς αγαθών. Δεύτερον, ορισμένοι τομείς έχουν πληγεί από σοβαρές
ελλείψεις στην προσφορά, ιδίως ημιαγωγών, καθώς η προσφορά δυσκολεύεται να
ανταποκριθεί στην αύξηση της ζήτησης ηλεκτρονικών ειδών και εξοπλισμού, όπως
και ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας, ο οποίος ανακάμπτει σταδιακά μετά την
απότομη πτώση της παραγωγής το 2020. Τέλος, οι διαταράξεις στον τομέα της
εφοδιαστικής αλυσίδας – που οφείλονται κυρίως στη δραστηριότητα των πλοίων
μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, στη συμφόρηση στους λιμένες και στα αυστηρά
περιοριστικά μέτρα σε ορισμένες ασιατικές χώρες με καίριο ρόλο στην παραγωγή
ενδιάμεσων εισροών – επιδείνωσαν περαιτέρω τα φαινόμενα συμφόρησης στις
αλυσίδες προσφοράς. 1
Δεδομένου του πολύπλευρου χαρακτήρα των φαινομένων συμφόρησης στην
αλυσίδα προσφοράς, η παρακολούθηση ενός σχετικά μεγάλου συνόλου
δεικτών είναι χρήσιμη για τον προσδιορισμό των αιτίων τους. Μπορεί μάλιστα
να διευκολύνει τον εντοπισμό τυχόν ενδείξεων βελτίωσης ή επιδείνωσης σε
συγκεκριμένους οικονομικούς τομείς σε πρώιμο στάδιο. Για τον σκοπό αυτό, το
παρόν πλαίσιο αξιολογεί τη σοβαρότητα των φαινομένων συμφόρησης στις αλυσίδες
προσφοράς, εξετάζοντας ένα ολοκληρωμένο σύνολο δεικτών που καλύπτουν τους
τομείς της μεταποίησης και των υπηρεσιών, καθώς και τις τιμές των μεταφορών και
των βασικών εμπορευμάτων. 2
1
Για λεπτομερή ανάλυση αυτών των παραγόντων και των οικονομικών επιπτώσεών τους, βλ. Lane,
P.R., “Bottlenecks and monetary policy”, The ECB Blog, ECB, 10.2.2022, και τα ακόλουθα πλαίσια με
τίτλο: “What is driving the recent surge in shipping costs?”, Economic Bulletin, Issue 3, ECB, 2021, “Η
έλλειψη ημιαγωγών και οι επιπτώσεις της στο εμπόριο, την παραγωγή και τις τιμές στη ζώνη του ευρώ”,
Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 4, ΕΚΤ, 2021, “Οι επιδράσεις στο διεθνές εμπόριο από τα φαινόμενα
συμφόρησης στην αλυσίδα εφοδιασμού”, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 6, ΕΚΤ, 2021, και “Πηγές των
διαταράξεων στις αλυσίδες προσφοράς και οι επιπτώσεις τους στον τομέα της μεταποίησης της ζώνης
του ευρώ”, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 8, ΕΚΤ, 2021.
2
Παρόμοια προσέγγιση πρότειναν οι Van Roye, B., Murray, B. and Orlik, T., “Supply chain crisis risks
taking the global economy down with it”, Bloomberg, Νοέμβριος 2021 και οι Benigno, G., di Giovanni,
J., Groen, J.J.J. and Noble, A.I., “A new barometer of global supply chain pressures”, New Liberty
Street Economics, Federal Reserve Bank of New York, Ιανουάριος 2022.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Φαινόμενα συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς στη ζώνη του ευρώ και στις ΗΠΑ: ποια
είναι η κατάσταση σήμερα;
57
Στη συνέχεια, οι τομεακοί δείκτες συμφόρησης των αλυσίδων προσφοράς για
τη ζώνη του ευρώ και τις ΗΠΑ απεικονίζονται με τη μορφή «θερμικών χαρτών»
(heatmaps). Η επιλογή των δεικτών εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα δεδομένων,
ωστόσο και για τις δύο περιοχές οι θερμικοί χάρτες περιλαμβάνουν τους Δείκτες
Υπευθύνων Προμηθειών (Purchasing Managers’ Indices – PMIs) για τους χρόνους
παράδοσης από τους προμηθευτές (SDT), τη συσσώρευση αδιεκπεραίωτων
εργασιών, τον λόγο παραγγελιών προς αποθέματα και τις τιμές των ενδιάμεσων
εισροών. Όταν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, περιλαμβάνονται επίσης οι αντίστοιχοι
PMIs για τον τομέα των υπηρεσιών. Επιπλέον, οι θερμικοί χάρτες καλύπτουν το
κόστος των μεταφορών, που αντιστοιχεί στους ναύλους που σχετίζονται με τις
αεροπορικές και τις θαλάσσιες εμπορευματικές μεταφορές. Στην περίπτωση των
θαλάσσιων εμπορευματικών μεταφορών πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ του
κόστους που σχετίζεται με τα εμπορευματοκιβώτια και του κόστους μεταφοράς ξηρού
χύδην φορτίου. Ενώ η μεταφορά βασικών εμπορευμάτων γίνεται με τη μορφή ξηρού
χύδην φορτίου, για τη μεταφορά ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων
χρησιμοποιούνται πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. Ως εκ τούτου, το κόστος
μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων είναι πιο σημαντικό για την αξιολόγηση της
σοβαρότητας των υφιστάμενων φαινομένων συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς,
δεδομένου ότι οι περιορισμοί φαίνεται να επηρεάζουν κυρίως τα ενδιάμεσα και τα
τελικά προϊόντα. Για τον λόγο αυτό, οι θερμικοί χάρτες βασίζονται στον δείκτη
κόστους θαλάσσιων μεταφορών Harper Petersen (HARPEX), ο οποίος
παρακολουθεί τις παγκόσμιες μεταβολές των ναύλων για πλοία μεταφοράς
εμπορευματοκιβωτίων, και στον δείκτη Freightos Baltic Index (FBX), ο οποίος μετρά
τους ναύλους μεταφοράς ανά κατεύθυνση εμπορευματοκιβωτίου από την Κίνα προς
την ΕΕ και τις ΗΠΑ. 3 Ο θερμικός χάρτης για τη ζώνη του ευρώ μετρά επίσης τις
ελλείψεις εισροών στο σύνολο της οικονομίας (π.χ. σε εργατικό δυναμικό, εξοπλισμό
και υλικά κατασκευών – για τα οποία διαθέσιμες μετρήσεις υπάρχουν μόνο για τη
Γερμανία) βάσει ερευνών, προκειμένου να αποτυπωθούν οι συνεχιζόμενες
διαταράξεις στις αλυσίδες προσφοράς από τη σκοπιά των επιχειρήσεων που
πλήττονται από αυτές. Για τις ΗΠΑ, περιλαμβάνεται ο λόγος των κενών θέσεων
εργασίας προς την ανεργία στον τομέα των μεταφορών, για την αποτύπωση των
ελλείψεων εργατικού δυναμικού στον εφοδιαστικό τομέα. Για να καταστούν δυνατές
οι συγκρίσεις μεταξύ των διαφόρων δεικτών, οι βαθμολογίες Z υπολογίζονται
αφαιρώντας τον μέσο όρο του δείγματος από κάθε χρονολογική σειρά και διαιρώντας
το υπόλοιπο με την τυπική απόκλιση του δείγματος. Οι θετικές τιμές
αντιπροσωπεύουν τον αριθμό των τυπικών αποκλίσεων κάθε δείκτη που είναι πάνω
από τον μέσο όρο, ενώ οι αρνητικές τιμές αντιπροσωπεύουν τον αριθμό των τυπικών
αποκλίσεων που είναι κάτω από τον μέσο όρο. Οι αρνητικές βαθμολογίες Z, οι
οποίες καταδεικνύουν έλλειμμα προσφοράς-ζήτησης, υποδηλώνουν φαινόμενα
συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς και επισημαίνονται με κόκκινο χρώμα. Σε
γενικές γραμμές, οι βαθμολογίες Z κάτω από -1,5 υποδηλώνουν ότι τα φαινόμενα
συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς είναι έντονα.
3
Δεν είναι ασυνήθιστο να παρακολουθείται ο δείκτης Baltic Dry Index. Ωστόσο, ο δείκτης αυτός έχει
σχεδιαστεί για να καταγράφει μόνο το κόστος μεταφοράς βασικών εμπορευμάτων (όπως άνθρακας,
σιδηρομετάλλευμα και σιτηρά), τα οποία φαίνεται να έχουν επηρεαστεί λιγότερο από τα φαινόμενα
συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Φαινόμενα συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς στη ζώνη του ευρώ και στις ΗΠΑ: ποια
είναι η κατάσταση σήμερα;
58
Πρόσφατα στοιχεία υποδηλώνουν ότι τα φαινόμενα συμφόρησης στις
αλυσίδες προσφοράς στη ζώνη του ευρώ και στις ΗΠΑ παραμένουν σε
ιστορικώς υψηλά επίπεδα. Οι θερμικοί χάρτες (Διάγραμμα Α), με διακύμανση από
σκούρο μπλε (αφθονία προσφοράς σε σχέση με τη ζήτηση) έως σκούρο κόκκινο
(ελλείψεις στην προσφορά), δείχνουν ότι όλοι οι δείκτες μετακινήθηκαν σε κόκκινη
απόχρωση κατά τη διάρκεια του 2021 και παρέμειναν ως επί το πλείστον κόκκινοι και
στις δύο οικονομίες τον Ιανουάριο/Φεβρουάριο του 2022. Γενικά, η κατάσταση
παραμένει δύσκολη, ιδίως στη ζώνη του ευρώ. Αυτό επιβεβαιώθηκε πρόσφατα από
την τακτική μας έρευνα με πληροφορίες από επαφές με επιχειρηματικούς κύκλους, η
οποία κατέδειξε ότι τα προβλήματα στην πλευρά της προσφοράς σε γενικές γραμμές
δεν έχουν μετριαστεί τους τελευταίους μήνες και αναμένεται να συνεχιστούν καθ’ όλη
τη διάρκεια του 2022. 4 Ειδικότερα, οι περιορισμοί στην προσφορά που
προκαλούνται από διαταράξεις στις μεταφορές και στην εφοδιαστική αλυσίδα είναι
πιο διάχυτοι και πιθανόν να είναι πιο επίμονοι εάν δεν υπάρξει υποχώρηση της
παγκόσμιας ζήτησης.
4
Όσον αφορά τις απόψεις των επιχειρήσεων σχετικά με την επιμονή των περιορισμών της προσφοράς,
βλ. European Central Bank, “Main findings from the ECB’s recent contacts with non-financial
companies”, Economic Bulletin, Issue 1, ECB, 2022.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Φαινόμενα συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς στη ζώνη του ευρώ και στις ΗΠΑ: ποια
είναι η κατάσταση σήμερα;
59
Διάγραμμα A
Πιέσεις στις αλυσίδες προσφοράς – θερμικοί χάρτες για τη ζώνη του ευρώ και τις
ΗΠΑ
(βαθμολογίες Z)
Έλλειμμα προσφοράς-ζήτησης
-3,0
Πλεόνασμα προσφοράς-ζήτησης
-1,5
0,0
Ζώνη του ευρώ
Μεταποίηση
1,5
2020
3,0
2021
'22
Χρόνοι παράδοσης από τους προμηθευτές (IHS Markit)
Δι αφορά μεταξύ παραγγελι ών και αποθεμάτων (ΕΕ)
Συσσώρευση αδι εκπεραί ωτων εργασι ών (IHS Markit)
Τι μές ει σροών (IHS Markit)
Υπηρεσίες
Δι αφορά παραγγελι ών λι ανι κής και αποθεμάτων (ΕΕ)
Τι μές ει σροών (IHS Markit)
Εισροές στο
σύνολο της
οικονομίας
Ελλεί ψει ς υλι κών κατασκευής στη Γερμανί α (ifo)
Ελλεί ψει ς εργατι κού δυναμι κού (ΕΕ)
Ελλεί ψει ς εξοπλι σμού (ΕΕ)
Μεταφορές
Απασχόληση στι ς υπηρεσί ες μεταφορών (IHS Markit)
X
Κόστος αεροπορι κών μεταφορών
X
Κόστος θαλάσσι ων μεταφορών βάσει
του δεί κτη HARPEX
Κόστος θαλάσσι ων μεταφορών βάσει του δεί κτη FBX
ΗΠΑ
Μεταποίηση
2020
2021
'22
Χρόνοι παράδοσης από τους προμηθευτές (IHS Markit)
Λόγος παραγγελι ών προς αποθέματα (IHS Markit)
X
Συσσώρευση αδι εκπεραί ωτων παραγγελι ών
(IHS Markit)
Τι μές ει σροών (IHS Markit)
Υπηρεσίες
Χρόνοι παράδοσης από τους προμηθευτές (ISM)
Τι μές ει σροών (IHS Markit)
Λόγος πωλήσεων λι ανι κής προς αποθέματα
Λόγος κενών θέσεων απασχόλησης στι ς μεταφορές
προς ανεργί α
Μεταφορές
X
X X
Κόστος αεροπορι κών μεταφορών
X
Κόστος θαλάσσι ων μεταφορών βάσει του
δεί κτη HARPEX
Κόστος θαλάσσι ων μεταφορών βάσει του δεί κτη FBX
Βασικά
εμπορεύματα
Άμεσες (spot) τι μές βι ομηχανι κών πρώτων υλών βάσει
του δεί κτη CRB
Πηγές: U.S. Bureau of Labor Statistics, Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ), ISM, IHS Markit, ifo Institute, Bloomberg και υπολογισμοί
εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Οι θερμικοί χάρτες απεικονίζουν τις βαθμολογίες Z, οι οποίες υπολογίζονται αφαιρώντας τον μέσο όρο από την
παρατήρηση τη χρονική στιγμή t και διαιρώντας το υπόλοιπο με την τυπική απόκλιση. Ο μέσος όρος και η τυπική απόκλιση
υπολογίζονται βάσει του διαθέσιμου δείγματος από τον Ιανουάριο του 1999. Όσον αφορά το κόστος μεταφοράς και τις τιμές των
βασικών εμπορευμάτων, παρουσιάζονται οι βαθμολογίες Z βάσει των ετήσιων ρυθμών αύξησης. Οι ποιοτικοί (soft) δείκτες
παρουσιάζονται με τις πηγές τους. Οι παρατηρήσεις που σημειώνονται με Χ δεν είναι ακόμη διαθέσιμες.
Οι συνοπτικοί δείκτες που προκύπτουν από τον θερμικό χάρτη επιβεβαιώνουν
ότι εξακολουθούν να ασκούνται πιέσεις λόγω των διαταράξεων στις αλυσίδες
προσφοράς, αν και οι πιέσεις αυτές ενδεχομένως αποκλιμακώνονται σε
ορισμένους τομείς. Ο PMI για τους SDT αποτελεί έναν χρήσιμο δείκτη για την
παρακολούθηση των διαταράξεων στον τομέα της εφοδιαστικής αλυσίδας. 5 Για να
συνοψιστούν τα στοιχεία από τις άλλες μετρήσεις, κατασκευάζεται ένας ενιαίος
5
Ο PMI για τους SDT δίνει το ποσοστό των εταιριών που αναφέρουν βελτίωση, επιδείνωση ή καμία
μεταβολή στους χρόνους παράδοσης ενδιάμεσων και τελικών αγαθών. Όταν ο δείκτης είναι κάτω από
50, υποδηλώνει ότι οι χρόνοι παράδοσης έχουν επιδεινωθεί σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Φαινόμενα συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς στη ζώνη του ευρώ και στις ΗΠΑ: ποια
είναι η κατάσταση σήμερα;
60
συνοπτικός δείκτης με τη χρήση ενός υποδείγματος δυναμικών παραγόντων (DFM). 6
Ο πρώτος παράγοντας του DFM, ο οποίος αντιπροσωπεύει άνω του 50% της
συνολικής διακύμανσης των υποκείμενων δεικτών, συσχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με
τον δείκτη PMI για τους SDT, τόσο για τη ζώνη του ευρώ όσο και για τις ΗΠΑ
(Διάγραμμα Β), αποτυπώνοντας έτσι μια παρόμοια τάση στα φαινόμενα συμφόρησης
στις αλυσίδες προσφοράς. Από τα στοιχεία Ιανουαρίου/Φεβρουαρίου του 2022 για
τον PMI των SDT και το DFM προκύπτει ότι οι πιέσεις στην αλυσίδα προσφοράς, αν
και εξακολουθούν να βρίσκονται σε ιστορικώς υψηλά επίπεδα, έχουν κορυφωθεί και
έχουν αρχίσει να αποκλιμακώνονται και στις δύο οικονομίες (Διάγραμμα Β). Ιδίως
στις ΗΠΑ, ο δείκτης PMI για τον λόγο των παραγγελιών προς τα αποθέματα
σημειώνει βελτίωση, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι επιχειρήσεις αρχίζουν να
δημιουργούν εκ νέου αποθέματα και ότι τα φαινόμενα συμφόρησης πιθανώς
περιορίζονται. Ωστόσο, η εξάπλωση της παραλλαγής Omicron της νόσου COVID-19
και, ως εκ τούτου, το ενδεχόμενο κλείσιμο εργοστασίων και λιμένων δημιουργεί
περαιτέρω αβεβαιότητα, ιδίως βραχυπρόθεσμα. Ειδικότερα, ενδέχεται να υπάρξουν
προσκόμματα στις αλυσίδες προσφοράς εάν η Κίνα συνεχίσει να εφαρμόζει μια
αυστηρή στρατηγική μηδενικών μολύνσεων από COVID-19. Ο πόλεμος στην
Ουκρανία μπορεί επίσης να οδηγήσει σε εκ νέου ένταση των φαινομένων
συμφόρησης.
Διάγραμμα B
Πιέσεις στις αλυσίδες προσφοράς στη ζώνη του ευρώ και στις ΗΠΑ
(αριστερή κλίμακα: τυπικές αποκλίσεις από τον μακροχρόνιο μέσο όρο, δεξιά κλίμακα: δείκτης διάχυσης)
PMI για τους χρόνους παράδοσης από τους προμηθευτές (δεξιά κλίμακα, αντεστραμμένη)
Υπόδειγμα δυναμικών παραγόντων (αριστερή κλίμακα)
α) Ζώνη του ευρώ
β) ΗΠΑ
4
10
4
10
3
20
3
20
2
30
2
30
1
40
1
40
0
50
0
50
-1
60 -1
60
-2
70 -2
70
-3
2010
2013
2016
2019
2022
80 -3
2010
80
2013
2016
2019
2022
Πηγές: U.S. Bureau of Labor Statistics, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ISM, IHS Markit, ifo Institute, Haver Analytics, Bloomberg και
υπολογισμοί εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Το DFM περιλαμβάνει μόνο μηνιαίους δείκτες (δεν περιλαμβάνονται οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού και εξοπλισμού στη
ζώνη του ευρώ σε τριμηνιαία βάση). Στις σειρές εφαρμόστηκαν οι κατάλληλοι μετασχηματισμοί για να εξασφαλιστεί στασιμότητα. Πιο
πρόσφατες παρατηρήσεις: Φεβρουάριος 2022.
6
Για να ελεγχθεί η αξιοπιστία των δεδομένων, υπολογίστηκε επίσης μια συνοπτική στατιστική –
βασιζόμενη σε ένα υπόδειγμα κύριας συνιστώσας – η οποία οδηγεί σε πολύ παρόμοια αποτελέσματα.
Το πλεονέκτημα ενός DFM έναντι ενός υποδείγματος κύριας συνιστώσας είναι ότι καθιστά δυνατή την
αντιμετώπιση ελλείψεων στοιχείων με χρήση της εκτιμώμενης κοινής συνιστώσας (βλ. Stock, J.H. and
Watson, M.W., “Macroeconomic Forecasting Using Diffusion Indexes”, Journal of Business & Economic
Statistics, Vol. 20, Issue 2, 2002, pp. 147-162, και Doz, C., Giannone, D. and Reichlin, L., “A two-step
estimator for large approximate dynamic factor models based on Kalman filtering”, Journal of
Econometrics, Vol. 164, Issue 1, 2011, pp. 188-205). Ως εκ τούτου, το DFM περιλαμβάνει επίσης τους
δείκτες κόστους μεταφοράς FBX, οι οποίοι είναι διαθέσιμοι μόνο από το 2016 και μετά.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Φαινόμενα συμφόρησης στις αλυσίδες προσφοράς στη ζώνη του ευρώ και στις ΗΠΑ: ποια
είναι η κατάσταση σήμερα;
61
2
Ο ρόλος του πιστωτικού κινδύνου στις πρόσφατες
αποτιμήσεις των εταιρικών ομολόγων παγκοσμίως
Livia Chiṭu, Magdalena Grothe και Tatjana Schulze 1
Οι ευπάθειες των επιχειρήσεων αυξήθηκαν ιδιαίτερα έντονα σε όλο τον κόσμο
με την εκδήλωση της πανδημίας COVID-19 και – παρά την ανάκαμψη που
ακολούθησε – θα συνεχίσουν ενδεχομένως να αποτελούν πηγή ανησυχίας σε
ορισμένα τμήματα της αγοράς. Οι ευπάθειες αυξήθηκαν σημαντικά, με τις
επιχειρήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο να υφίστανται κύμα υποβαθμίσεων της
πιστοληπτικής τους ικανότητας (Διάγραμμα Α, τμήμα α). Στη διάρκεια του 2021, η
πιστοληπτική διαβάθμιση των επιχειρήσεων (όπως αξιολογείται από τους οίκους
αξιολόγησης) ανέκαμψε κάπως, με τις αμερικανικές εταιρίες π.χ. να καταγράφουν
περισσότερες αναβαθμίσεις από ό,τι υποβαθμίσεις. Ωστόσο, οι αξιολογήσεις της
πιστοληπτικής ικανότητας δεν έχουν ακόμη επανέλθει πλήρως στα προ πανδημίας
επίπεδα, καθώς υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με τις πιο μακροπρόθεσμες
προοπτικές σε ορισμένους τομείς – ιδίως σε εκείνους που επλήγησαν περισσότερο
από την πανδημία. Επιπλέον, ενώ τα κέρδη ανά μετοχή αυξήθηκαν κατά μέσο όρο, η
συνέχιση της πανδημίας επέδρασε αρνητικά, καθώς ορισμένες επιχειρήσεις
καταγράφουν χαμηλότερα κέρδη, παρά τα κρατικά μέτρα στήριξης (βλ. π.χ.
Διάγραμμα Α, τμήμα β, όπου εξετάζονται οι επιχειρήσεις του δείκτη S&P 500).
1
Η Tatjana Schulze συμμετείχε στη σύνταξη του παρόντος πλαισίου στη διάρκεια της μαθητείας της στην
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του πιστωτικού κινδύνου στις πρόσφατες αποτιμήσεις των εταιρικών ομολόγων
παγκοσμίως
62
Διάγραμμα Α
Μεταβολές στην πιστοληπτική διαβάθμιση των επιχειρήσεων στη διάρκεια της
πανδημίας
α) Μεταβολές στις μακροπρόθεσμες αξιολογήσεις των επιχειρήσεων
(αριθμός αναβαθμίσεων και υποβαθμίσεων)
Αναβαθμίσεις
Υποβαθμίσεις
Στη διάρκεια του 2020
2.000
3.000
1.500
Συνολικά από το τέλος του 2019
2.000
1.000
1.000
500
0
0
-500
-1.000
-1.000
-1.500
-2.000
-2.000
-3.000
-2.500
-3.000
ΗΠΑ
Δυτική
Ευρώπη
Νότια Αμερική
Ασία πλην
Ιαπωνίας
-4.000
ΗΠΑ
Δυτική
Ευρώπη
Νότια Αμερική
Ασία πλην
Ιαπωνίας
β) Κέρδη ανά μετοχή και λόγοι κάλυψης τόκων για επιχειρήσεις του δείκτη S&P500
(δολ. ΗΠΑ για τα κέρδη ανά μετοχή, ποσοστά για τους λόγους κάλυψης τόκων)
98ο εκατοστημόριο
Διάμεσος
2ο εκατοστημόριο
Λόγοι κάλυψης τόκων
Πραγματοποιηθένα κέρδη ανά μετοχή
35
35
30
30
25
25
20
20
15
15
10
10
5
5
0
0
-5
-5
Τέλος 2019
Πιο πρόσφατα στοιχεία
Τέλος 2019
Πιο πρόσφατα στοιχεία
Πηγές: Bloomberg και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Το τμήμα α παρουσιάζει τον αριθμό των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων σε διάφορες περιοχές που αναβαθμίστηκαν
και υποβαθμίστηκαν (i) το 2020 και (ii) την περίοδο από το τέλος του 2019 και εξής, ενώ οι πιο πρόσφατες παρατηρήσεις αφορούν το
α΄ τρίμηνο του 2022. Το τμήμα β παρουσιάζει τα πραγματοποιηθέντα κέρδη ανά μετοχή και τους λόγους κάλυψης τόκων (δαπάνες για
τόκους σε σχέση με τα κέρδη) των επιχειρήσεων του δείκτη S&P 500, όπου οι τελείες αντιπροσωπεύουν τη διάμεση τιμή, οι ράβδοι
δείχνουν το διατεταρτημοριακό εύρος (25ο έως 75ο εκατοστημόριο) και οι απολήξεις υποδεικνύουν το 2ο και το 98ο εκατοστημόριο.
Στο δεξιό διάγραμμα του τμήματος β, τα 98α εκατοστημόρια στις δύο κατανομές του λόγου κάλυψης τόκων (που δεν εμφανίζονται στο
διάγραμμα) ανέρχονται σε περίπου 130% και 390% για το τέλος του 2019 και σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία αντίστοιχα. Στο
τμήμα β, οι πιο πρόσφατες παρατηρήσεις αφορούν την 14η Ιανουαρίου 2022 (κέρδη ανά μετοχή, εβδομαδιαίως) και το δ΄ τρίμηνο του
2021 (λόγοι κάλυψης τόκων, τριμηνιαίως).
Οι αποτιμήσεις των εταιρικών ομολόγων προσεγγίζουν ιστορικώς υψηλά
επίπεδα, παρά τις εμμένουσες ευπάθειες. Αυτό ισχύει ιδίως για τα τμήματα
χαμηλότερης διαβάθμισης. Αφού κορυφώθηκαν τον Μάρτιο του 2020, οι αποδόσεις
των εταιρικών ομολόγων των ΗΠΑ υποχώρησαν σε ιστορικώς χαμηλά επίπεδα σε
όλες τις πιστοληπτικές διαβαθμίσεις. Εν μέρει, οι χαμηλές αυτές αποδόσεις
αντανακλούν το χαμηλό επίπεδο των επιτοκίων, καθώς οι κεντρικές τράπεζες
μείωσαν τα επιτόκια πολιτικής τους και προέβησαν σε αγορές τίτλων προκειμένου να
συμπιέσουν τις διαφορές μεταξύ των αποδόσεων των βραχυπρόθεσμων και των
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του πιστωτικού κινδύνου στις πρόσφατες αποτιμήσεις των εταιρικών ομολόγων
παγκοσμίως
63
μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων. Ωστόσο, οι αποτιμήσεις των εταιρικών
ομολόγων είναι πολύ υψηλές και σε σχετικούς όρους, όπως μετρούνται συνήθως με
βάση τη διαφορά αποδόσεων μεταξύ εταιρικών ομολόγων υψηλού και χαμηλού
κινδύνου ή τη διαφορά μεταξύ των αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων και των
επιτοκίων μηδενικού κινδύνου. Οι διαφορές αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων
επανήλθαν στα προ πανδημίας επίπεδα και προσεγγίζουν τα ιστορικώς χαμηλά
επίπεδα που κατέγραψαν πριν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Καθώς
παρατηρείται περαιτέρω συμπίεση των διαφορών αποδόσεων στις περισσότερες
κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων τους τελευταίους μήνες, εντείνονται οι ανησυχίες
σχετικά με πιθανή υπεραισιοδοξία σε ορισμένα τμήματα της αγοράς εταιρικών
ομολόγων (Διάγραμμα Β). 2
Διάγραμμα Β
Αποτιμήσεις στις αγορές ομολόγων παγκοσμίως
(ποσοστό μηνών από τον Ιανουάριο του 1999 όπου καταγράφηκαν χαμηλότερες αποδόσεις/διαφορές αποδόσεων)
α) Αποδόσεις
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Κρατικά ομόλογα
αναδυόμενων αγορών
Εταιρικά ομόλογα
υψηλής απόδοσης
της ζώνης του ευρώ
Εταιρικά ομόλογα
επενδυτικής βαθμίδας
της ζώνης του ευρώ
Εταιρικά ομόλογα
υψηλής απόδοσης
παγκοσμίως
Εταιρικά ομόλογα
επενδυτικής βαθμίδας
παγκοσμίως
β) Διαφορές αποδόσεων
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Κρατικά ομόλογα
αναδυόμενων αγορών
Εταιρικά ομόλογα
της ζώνης του ευρώ
Εταιρικά ομόλογα
των ΗΠΑ
Εταιρικά ομόλογα
παγκοσμίως
Πηγές: Bloomberg, Refinitiv Datastream και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Οι αποτιμήσεις βασίζονται στους δείκτες εταιρικών ομολόγων ICE BofA, καθώς και στους δείκτες JPM EMBI για τις
αναδυόμενες αγορές κρατικών ομολόγων σε δολάρια ΗΠΑ. Στο παρόν διάγραμμα, οι διαφορές αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων
υπολογίζονται ως η διαφορά απόδοσης μεταξύ εταιρικών ομολόγων υψηλής απόδοσης και εταιρικών ομολόγων επενδυτικής βαθμίδας.
Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: Ιανουάριος 2022.
Παρά την πρόσφατη ανάκαμψη των διαφορών αποδόσεων των εταιρικών
ομολόγων σε ορισμένες αγορές, οι έντονες μειώσεις που παρατηρήθηκαν
συνολικά μετά την κορύφωση της πανδημικής κρίσης συνδέονται σε μεγάλο
2
Για ολοκληρωμένη ανάλυση των κινδύνων που σχετίζονται με τις αποτιμήσεις περιουσιακών στοιχείων
από την αγορά βλ. ΕΚΤ, Financial Stability Review, November 2021, Chapter 2.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του πιστωτικού κινδύνου στις πρόσφατες αποτιμήσεις των εταιρικών ομολόγων
παγκοσμίως
64
βαθμό με την ισχυρή διάθεση των επενδυτών για ανάληψη κινδύνων. Με βάση
τη βιβλιογραφία σχετικά με την τιμολόγηση των εταιρικών ομολόγων, οι εξελίξεις ως
προς τις αποτιμήσεις των εταιρικών ομολόγων παγκοσμίως μπορούν να
ερμηνευθούν με τη χρήση ενός υποδείγματος που περιλαμβάνει μια συνιστώσα
πιστωτικού κινδύνου και παράγοντες που αποτυπώνουν τις ευρύτερες συνθήκες
στην αγορά και τη ρευστότητα. Ο πιστωτικός κίνδυνος μετρείται με τη χρήση του
δείκτη συχνότητας αναμενόμενης αθέτησης (EDF) που καταρτίζεται από τον οίκο
αξιολόγησης Moody’s. Με βάση τη θεωρία της τιμολόγησης δικαιωμάτων
προαίρεσης, ο δείκτης αυτός υπολογίζει κατά πόσον μια επιχείρηση είναι πιθανό να
αθετήσει τις υποχρεώσεις της (δηλ. να μην προβεί σε προγραμματισμένες πληρωμές
κεφαλαίου ή τόκων) κατά τους επόμενους 12 μήνες. 3 Ως εκ τούτου, αποτυπώνει την
αξιολόγηση της πιστωτικής διαβάθμισης μιας επιχείρησης από την αγορά. Το
υπόδειγμα αποτυπώνει την αβεβαιότητα και την απροθυμία ανάληψης κινδύνων
στην αγορά χρησιμοποιώντας τον δείκτη VIX, ο οποίος μετρά την αναμενόμενη
μεταβλητότητα της χρηματιστηριακής αγοράς που προκύπτει από τις τιμές των
δικαιωμάτων προαίρεσης (και χρησιμοποιείται συνήθως ως προσεγγιστική
μεταβλητή για την αβεβαιότητα και την απροθυμία ανάληψης κινδύνων στις
χρηματοπιστωτικές αγορές). Το υπόδειγμα παρουσιάζει τις συνθήκες ρευστότητας
χρησιμοποιώντας τη διαφορά μεταξύ των επιτοκίων της χρηματαγοράς, η οποία
ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ του διατραπεζικού επιτοκίου για τοποθετήσεις
διάρκειας τριών μηνών και της απόδοσης των κρατικών ομολόγων διάρκειας τριών
μηνών. Οι εκτιμήσεις που προκύπτουν από το υπόδειγμα υποδηλώνουν ότι οι
συνολικές μειώσεις που καταγράφουν οι διαφορές αποδόσεων των εταιρικών
ομολόγων παγκοσμίως μετά την κορύφωση της πανδημίας – παρά τις πρόσφατες
αυξήσεις σε ορισμένα τμήματα της αγοράς – οφείλονται στην υποχώρηση της
αβεβαιότητας στην αγορά, καθώς και στη σχετικά ευνοϊκή αξιολόγηση της αγοράς για
τον κίνδυνο αθέτησης των επιχειρήσεων (Διάγραμμα Γ). 4 Η συμβολή των
καταλοίπων των υποδειγμάτων σε ορισμένες αγορές δείχνει ότι οι αποτιμήσεις
ενδεχομένως είναι υπεραισιόδοξες και υποδηλώνει ότι οι επενδυτές παρουσιάζουν
εξαιρετικά έντονη διάθεση ανάληψης κινδύνων.
3
Βλ. π.χ. Moody’s Analytics, “EDF Overview”, 2011.
4
Τα αποτελέσματα είναι έγκυρα ακόμη και αν χρησιμοποιηθούν εναλλακτικές μέθοδοι μέτρησης των
ερμηνευτικών μεταβλητών. Για γενικότερη επισκόπηση των αποτιμήσεων στη ζώνη του ευρώ βλ. π.χ.
Altavilla, C., Lemke, W., Linzert, T., Tapking, J. and von Landesberger, J., “Assessing the efficacy,
efficiency and potential side effects of the ECB’s monetary policy instruments since 2014”, Occasional
Paper Series, No 278, ECB, September 2021.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του πιστωτικού κινδύνου στις πρόσφατες αποτιμήσεις των εταιρικών ομολόγων
παγκοσμίως
65
Διάγραμμα Γ
Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάκαμψη των διαφορών αποδόσεων των
εταιρικών ομολόγων παγκοσμίως από τον Μάρτιο του 2020
(ποσοστιαίες μονάδες)
Πιστωτικός κίνδυνος
Κίνδυνος παγκοσμιως
Ρευστότητα στην αγορά
Κατάλοιπα
Διαφορά απόδοσης
0,5
0,0
-0,5
-1,0
-1,5
-2,0
-2,5
-3,0
-3,5
ΗΠΑ
Ζώνη του ευρώ
Ηνωμένο Βασίλειο
Ιαπωνία
Πηγές: Moody’s Analytics, Refinitiv Datastream και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Το διάγραμμα παρουσιάζει εκτιμήσεις βάσει υποδειγμάτων για τη συμβολή του πιστωτικού κινδύνου, της αβεβαιότητας
στην αγορά και της ρευστότητας στην αγορά στις μεταβολές που καταγράφουν οι διαφορές αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων με
διαβάθμιση ΒΒΒ από τον Μάρτιο του 2020. Στο διάγραμμα, οι διαφορές αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων αποτυπώνουν τη
διαφορά αποδόσεων μεταξύ εταιρικών και κρατικών ομολόγων με την ίδια διάρκεια στην ίδια περιοχή. Οι διαφορές αποδόσεων των
εταιρικών ομολόγων μετρούνται σε επίπεδο δείκτη ανά χώρα για ομόλογα με διαβάθμιση ΒΒΒ διάρκειας τριών έως πέντε ετών. Ο
“πιστωτικός κίνδυνος” ορίζεται ως η εκτίμηση της αγοράς για τον κίνδυνο αθέτησης των υποχρεώσεων μιας επιχείρησης, όπως
μετρείται με τον δείκτη EDF που καταρτίζει ο οίκος Moody’s. Για τον “κίνδυνο παγκοσμίως” χρησιμοποιείται ως προσεγγιστική
μεταβλητή ο δείκτης VIX και για τη “ρευστότητα στην αγορά” η διαφορά μεταξύ των επιτοκίων της χρηματαγοράς – δηλ. η διαφορά
μεταξύ του διατραπεζικού επιτοκίου για τοποθετήσεις διάρκειας τριών μηνών και της απόδοσης των κρατικών ομολόγων διάρκειας
τριών μηνών (π.χ. η διαφορά TED για τις ΗΠΑ). Το υπόδειγμα εκτιμήθηκε με βάση ημερήσια δεδομένα που χρονολογούνται από τον
Ιούνιο του 2006. Οι πιο πρόσφατες παρατηρήσεις αφορούν τη 17η Φεβρουαρίου 2022.
Τα αποτελέσματα αυτά μπορούν να συγκριθούν με τα πορίσματα ενός
δεύτερου υποδείγματος που βασίζεται σε πιο αναλυτικά στοιχεία, το οποίο
επιβεβαιώνει τον ρόλο της διάθεσης για ανάληψη κινδύνων στις πρόσφατες
αποτιμήσεις, υποδεικνύοντας πιθανό κίνδυνο ανατιμολόγησης στην αγορά.
Πράγματι, με τη χρήση στοιχείων σε επίπεδο ομολόγων και επιχειρήσεων για τις
ΗΠΑ, μία από τις μεγαλύτερες αγορές εταιρικών ομολόγων στον κόσμο, οι εκτιμήσεις
βάσει υποδειγμάτων απεικονίζουν τον καίριο ρόλο που έχει διαδραματίσει η διάθεση
των επενδυτών για ανάληψη κινδύνου στις πρόσφατες αποτιμήσεις των εταιρικών
ομολόγων μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων που περιλαμβάνονται στον δείκτη
S&P 500. Το υπόδειγμα περιλαμβάνει την παραδοχή ότι υπάρχει γραμμική σχέση
μεταξύ των διαφορών αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων και του κινδύνου
αθέτησης ανά επιχείρηση αφενός και ενός διανύσματος που αφορά τα
χαρακτηριστικά συγκεκριμένου ομολόγου αφετέρου. 5 Θετική τιμή του καταλοίπου του
υποδείγματος ενός ομολόγου, που αποκαλείται και “υπερβάλλον ασφάλιστρο
κινδύνου ομολόγου”, μπορεί να ερμηνευθεί ως το τίμημα της έκθεσης στο ομόλογο
που υπερβαίνει την αποζημίωση που συνήθως απαιτείται για τις αναμενόμενες
αθετήσεις υποχρεώσεων. Από την κορύφωση της κρίσης της COVID-19, το
υπερβάλλον ασφάλιστρο κινδύνου ομολόγων μειώθηκε και έφθασε σε αρνητικά
επίπεδα, υψηλότερα από εκείνα που παρατηρήθηκαν πριν από το 2007 και
5
Η προσέγγιση αυτή είναι σύμφωνη προς τους Gilchrist, S. and Zakrajšek, E., “Credit Spreads and
Business Cycle Fluctuations”, American Economic Review, Vol. 102, No 4, Ιούνιος 2012, σελ. 16921720, και τους Favara, G., Gilchrist, S., Lewis, K. and Zakrajšek, E., “Updating the Recession Risk and
the Excess Bond Premium”, FEDS Notes, 2016.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του πιστωτικού κινδύνου στις πρόσφατες αποτιμήσεις των εταιρικών ομολόγων
παγκοσμίως
66
παρόμοια με εκείνα που παρατηρήθηκαν πριν από την πανδημία. Αυτό δείχνει ότι η
έντονη προθυμία των επενδυτών για ανάληψη κινδύνων έχει οδηγήσει τα
ασφάλιστρα κινδύνου σε επίπεδα κάπως χαμηλότερα από την ιστορική τιμολόγηση
του κινδύνου αθέτησης της αγοράς (Διάγραμμα Δ).
Διάγραμμα Δ
Υπερβάλλον ασφάλιστρο κινδύνου ομολόγων των μη χρηματοπιστωτικών
επιχειρήσεων του δείκτη S&P 500
(μονάδες βάσης)
400
350
300
250
200
150
100
50
0
-50
-100
2006
2008
2010
2012
2014
2016
2018
2020
Πηγές: Bloomberg, Moody’s Analytics, Refinitiv Datastream και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Η συνιστώσα των προσαρμοσμένων βάσει δικαιωμάτων προαίρεσης διαφορών αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων η
οποία αφορά το υπερβάλλον ασφάλιστρο κινδύνου ομολόγων έχει εκτιμηθεί για μια ομάδα μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων του
δείκτη S&P 500 και έχει ενοποιηθεί σε επίπεδο επιχείρησης, σύμφωνα με την προσέγγιση που ακολουθούν οι Gilchrist και Zakrajšek.
Το διάγραμμα παρουσιάζει το υπερβάλλον ασφάλιστρο κινδύνου ομολόγων των επιχειρήσεων με διάμεση κερδοφορία όσον αφορά τα
πραγματοποιηθέντα κέρδη ανά μετοχή. Η διαδικασία εκτίμησης λαμβάνει υπόψη έναν συγκεκριμένο για κάθε επιχείρηση δείκτη
αναμενόμενης αθέτησης (όπως αποτυπώνεται στον δείκτη EDF που καταρτίζει η Moody’s) και ένα διάνυσμα συγκεκριμένων για κάθε
ομόλογο χαρακτηριστικών (συμπεριλαμβανομένης της διάρκειας, του τοκομεριδίου, της ηλικίας και του όγκου, και μιας
ψευδομεταβλητής για τα ανακλητά ομόλογα), καθώς και τα σταθερά χαρακτηριστικά του κλάδου και τα τυπικά σφάλματα διπλής
ομαδοποίησης. Ο δείκτης των προσαρμοσμένων βάσει δικαιωμάτων προαίρεσης διαφορών αποδόσεων εταιρικών ομολόγων λαμβάνει
υπόψη την παρουσία ενσωματωμένων δικαιωμάτων προαίρεσης σε ένα υποσύνολο του δείγματος ομολόγων. Οι τελευταίες
παρατηρήσεις αφορούν τη 17η Δεκεμβρίου 2021 (εβδομαδιαία στοιχεία).
Ενδεχόμενες διαταραχές στο σύνολο της αγοράς που οδηγούν σε αποφυγή
του κινδύνου θα μπορούσαν να αυξήσουν σημαντικά το κόστος
χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και τις πιθανότητες αναμενόμενης
αθέτησης, ιδίως για επιχειρήσεις με ασθενέστερους ισολογισμούς. Η
ανατιμολόγηση των περιουσιακών στοιχείων ως αντίδραση στη μεταστροφή της
διάθεσης για ανάληψη κινδύνων παγκοσμίως θα μπορούσε να επιδεινώσει τις
χρηματοδοτικές ευπάθειες των επιχειρήσεων και να αυξήσει την πιθανότητα
αθέτησης των υποχρεώσεών τους. Αυτή η επίδραση θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα
έντονη για επιχειρήσεις με ασθενή βασικά μεγέθη (π.χ. χαμηλές προοπτικές
κερδοφορίας ή χαμηλά ποσοστά κάλυψης τόκων). Οι εκτιμήσεις που βασίζονται σε
υποδείγματα και εξετάζουν την αντίδραση σε μια παγκόσμια διαταραχή που οδηγεί
σε αποφυγή του κινδύνου μας επιτρέπουν να εκτιμήσουμε τον αντίκτυπο που θα
μπορούσε να έχει η αντιστροφή του επενδυτικού κλίματος στις διαφορές αποδόσεων
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του πιστωτικού κινδύνου στις πρόσφατες αποτιμήσεις των εταιρικών ομολόγων
παγκοσμίως
67
των εταιρικών ομολόγων και στις πιθανότητες αθέτησης. 6 Τα αποτελέσματα δείχνουν
ότι οι διαφορές αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων είναι ιδιαίτερα ευπαθείς σε
τέτοιες παγκόσμιες διαταραχές, ιδίως για τις ασθενέστερες επιχειρήσεις. Για τις
επιχειρήσεις αυτές, η εκτιμώμενη αντίδραση όσον αφορά την αναπροσαρμογή των
τιμών ανέρχεται σε περίπου 70 μονάδες βάσης τρεις εβδομάδες μετά τη διαταραχή,
έναντι περίπου 40 μονάδων βάσης για τις ισχυρότερες επιχειρήσεις (Διάγραμμα Ε,
τμήμα α). Επιπλέον, η αναμενόμενη πιθανότητα μιας επιχείρησης να αθετήσει τις
υποχρεώσεις της κατά το επόμενο έτος αυξάνεται κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες
(Διάγραμμα Ε, τμήμα β), ποσοστό που αποτελεί σημαντική αύξηση, δεδομένου ότι η
αναμενόμενη συχνότητα αθέτησης μιας διάμεσης μη χρηματοπιστωτικής επιχείρησης
των ΗΠΑ δεν υπερβαίνει συνήθως το 1%. Το μεγαλύτερο μέρος της ευπάθειας του
κόστους χρηματοδότησης μπορεί να αποδοθεί στην αύξηση της απροθυμίας των
επενδυτών να αναλάβουν κινδύνους, όπως υπολογίζεται κατά προσέγγιση από το
υπερβάλλον ασφάλιστρο κινδύνου ομολόγων (Διάγραμμα Ε, τμήμα γ).
6
Η διαταραχή αυτή εκτιμάται με βάση ένα ημερήσιο υπόδειγμα BVAR στο πνεύμα των Brandt, L., Saint
Guilhem, A., Schröder, M. and Van Robays, I., “What drives euro area financial market developments?
The role of US spillovers and global risk”, Working Paper Series, No 2560, ECB, 2021. Το υπόδειγμα
χρησιμοποιεί συνδυασμό προσήμου, σχετικού μεγέθους και περιορισμών ποιοτικής ανάλυσης. Χάρη
στην προσέγγιση αυτή, η παγκόσμια διαταραχή της διάθεσης για ανάληψη κινδύνων αποτυπώνει τη
δυναμική της στροφής προς ασφαλέστερες τοποθετήσεις, με την παραδοχή ότι η αυξημένη απροθυμία
ανάληψης κινδύνων παγκοσμίως προκαλεί μετατόπιση από τις μετοχές προς ασφαλή μακροπρόθεσμα
ομόλογα των ΗΠΑ, ενώ παράλληλα οδηγεί σε ενίσχυση του δολαρίου ΗΠΑ, δεδομένης της ιδιότητάς
του ως ασφαλούς τοποθέτησης. Επιπλέον, χρησιμοποιείται ως γεγονός-ορόσημο η ημέρα της
κατάρρευσης της Lehman Brothers, όπου η παγκόσμια διαταραχή της διάθεσης για ανάληψη κινδύνων
αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα που επηρεάζει τις τιμές των μετοχών εκείνη την ημέρα. Η
επίδραση της διαταραχής βαθμονομείται ως μείωση κατά 10 μονάδες βάσης των αποδόσεων των
μακροπρόθεσμων ομολόγων του Αμερικανικού Δημοσίου σε διάστημα πέντε ημερών. Ευχαριστούμε
την Ine Van Robays για την παραχώρηση της παγκόσμιας σειράς διαταραχών της διάθεσης για
ανάληψη κινδύνων που χρησιμοποιήθηκε για την παρούσα μελέτη.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του πιστωτικού κινδύνου στις πρόσφατες αποτιμήσεις των εταιρικών ομολόγων
παγκοσμίως
68
Διάγραμμα E
Ο αντίκτυπος των παγκόσμιων διαταραχών της αγοράς και της συνακόλουθης
αποφυγής του κινδύνου στις διαφορές αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων, στις
πιθανότητες αναμενόμενης αθέτησης και στα υπερβάλλοντα ασφάλιστρα κινδύνου
ομολόγων για τις ισχυρότερες και τις ασθενέστερες επιχειρήσεις
(διαφορές αποδόσεων εταιρικών ομολόγων και υπερβάλλοντα ασφάλιστρα κινδύνου ομολόγων σε μονάδες βάσης, πιθανότητες
αναμενόμενης αθέτησης σε ποσοστά)
Διάστημα εμπιστοσύνης 68%
Διάμεση αντίδραση
α) Διαφορές αποδόσεων εταιρικών
90 ομολόγων
0,4
β) Πιθανότητες αναμενόμενης
αθέτησης
80
γ) Υπέρμετρα ασφάλιστρα
90 κινδύνου ομολόγων
80
70
70
0,3
60
60
50
50
0,2
40
40
30
30
0,1
20
20
10
0
10
Ασθενείς
επιχειρήσεις
Ισχυρές
επιχειρήσεις
0,0
Ασθενείς
επιχειρήσεις
Ισχυρές
επιχειρήσεις
0
Ασθενείς
επιχειρήσεις
Ισχυρές
επιχειρήσεις
Πηγές: Bloomberg, Moody’s Analytics, Refinitiv Datastream και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Το διάγραμμα παρουσιάζει τις εκτιμώμενες αντιδράσεις των διαφορών αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων, των
πιθανοτήτων αναμενόμενης αθέτησης και των υπερβαλλόντων ασφαλίστρων κινδύνου ομολόγων τρεις εβδομάδες μετά από μια
παγκόσμια διαταραχή που οδηγεί σε αποφυγή του κινδύνου για μια ομάδα μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων του δείκτη S&P 500.
Οι αντιδράσεις εκτιμώνται με τη χρήση τοπικών διαστρωματικών προβολών. Οι “ασθενείς” επιχειρήσεις είναι το 20% της ομάδας με τα
χαμηλότερα ποσοστά κάλυψης. Οι “ισχυρές” επιχειρήσεις είναι το 20% με τα υψηλότερα ποσοστά. Οι διαταραχές εκτιμώνται με τη
χρήση ενός ημερήσιου υποδείγματος BVAR με συνδυασμό προσήμου, σχετικού μεγέθους και περιορισμών ποιοτικής ανάλυσης και
βαθμονομούνται ως μείωση κατά 10 μονάδες βάσης των μακροπρόθεσμων αποδόσεων των ομολόγων του Αμερικανικού Δημοσίου σε
διάστημα πέντε ημερών. Οι εκτιμήσεις των τοπικών προβολών είναι εβδομαδιαίες, καλύπτουν την περίοδο από τον Ιανουάριο του
2005 έως τον Μάιο του 2021, αποτυπώνουν τον δείκτη οικονομικών εκπλήξεων της Citigroup (Economic Surprise Index), το επιτόκιο
του διετούς ομολόγου του Αμερικανικού Δημοσίου και τον δείκτη VIX, καθώς και τις ψευδομεταβλητές για την παγκόσμια
χρηματοπιστωτική κρίση και την κρίση της COVID-19, και λαμβάνουν υπόψη τα σταθερά χαρακτηριστικά της επιχείρησης. Τα τυπικά
σφάλματα ομαδοποιούνται ανά κλάδο και χρόνο. Οι πιθανότητες αναμενόμενης αθέτησης μετρούνται με τη χρήση του δείκτη EDF που
καταρτίζει η Moody’s, ο οποίος αποτυπώνει την πιθανότητα μια επιχείρηση να αθετήσει τις υποχρεώσεις της (δηλ. να μην προβεί σε
προγραμματισμένες πληρωμές κεφαλαίου ή τόκων) κατά το επόμενο έτος. Η συνιστώσα της διαφοράς αποδόσεων των εταιρικών
ομολόγων που αφορά το υπερβάλλον ασφάλιστρο κινδύνου έχει εκτιμηθεί για μια ομάδα εταιρικών ομολόγων του δείκτη S&P 500 και
έχει ενοποιηθεί σε επίπεδο επιχείρησης, σύμφωνα με την προσέγγιση που ακολουθούν οι Gilchrist και Zakrajšek. Η διαδικασία
εκτίμησης λαμβάνει υπόψη έναν συγκεκριμένο για κάθε επιχείρηση δείκτη της αναμενόμενης αθέτησης (όπως αποτυπώνεται στον
δείκτη EDF που καταρτίζει η Moody’s) και ένα διάνυσμα συγκεκριμένων για κάθε ομόλογο χαρακτηριστικών (συμπεριλαμβανομένης
της διάρκειας, του τοκομεριδίου, της ηλικίας και του όγκου, και μιας ψευδομεταβλητής για τα ανακλητά ομόλογα), καθώς και τα σταθερά
χαρακτηριστικά του κλάδου. Οι τελευταίες παρατηρήσεις αφορούν τη 17η Δεκεμβρίου 2021 (εβδομαδιαία στοιχεία).
Συνολικά, το παρόν πλαίσιο παρουσιάζει τον σημαντικό ρόλο που
διαδραματίζει η διάθεση ανάληψης κινδύνων στις αποτιμήσεις εταιρικών
ομολόγων, τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και στις επιμέρους επιχειρήσεις, σε
μια από τις μεγαλύτερες αγορές εταιρικών ομολόγων. Από την ανάλυση βάσει
υποδείγματος προκύπτει ότι, ενώ η έντονη μείωση που παρατηρήθηκε στις διαφορές
αποδόσεων των εταιρικών ομολόγων στις επιμέρους χώρες μετά την κορύφωση της
πανδημίας της COVID-19 αντικατόπτριζε εν μέρει την εκτίμηση της αγοράς για
βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας των επιχειρήσεων, οφείλεται επίσης σε
μεγάλο βαθμό στην ενίσχυση της διάθεσης των επενδυτών για ανάληψη κινδύνων.
Αυτό επιβεβαιώνεται από την ανάλυση των αποτιμήσεων σε επίπεδο ομολόγων στην
αγορά εταιρικών ομολόγων των ΗΠΑ. Όσον αφορά τις μελλοντικές εξελίξεις, η
ανάλυση στο παρόν πλαίσιο δείχνει επίσης ότι – δεδομένου ότι ορισμένες
επιχειρήσεις έχουν σχετικά ασθενείς ισολογισμούς και υπάρχει πιθανότητα
μεταβολής του επενδυτικού κλίματος – ενδεχόμενες διαταραχές στο σύνολο της
αγοράς με συνακόλουθη αποφυγή του κινδύνου θα μπορούσαν εύλογα να
οδηγήσουν σε σημαντική αύξηση του κόστους χρηματοδότησης των επιχειρήσεων
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του πιστωτικού κινδύνου στις πρόσφατες αποτιμήσεις των εταιρικών ομολόγων
παγκοσμίως
69
και των πιθανοτήτων αναμενόμενης αθέτησης, ιδίως για τις πιο ασθενείς
επιχειρήσεις.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του πιστωτικού κινδύνου στις πρόσφατες αποτιμήσεις των εταιρικών ομολόγων
παγκοσμίως
70
3
Συνθήκες ρευστότητας και πράξεις νομισματικής
πολιτικής την περίοδο 3 Νοεμβρίου 2021 ‒
8 Φεβρουαρίου 2022
Ross James Murphy και Nikolaus Solonar
Το παρόν πλαίσιο περιγράφει τις πράξεις νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και
τις εξελίξεις στη ρευστότητα κατά την έβδομη και όγδοη περίοδο τήρησης
ελάχιστων αποθεματικών του 2021. Αυτές οι δύο περίοδοι τήρησης διήρκησαν
από τις 3 Νοεμβρίου 2021 έως τις 8 Φεβρουαρίου 2022 (η “εξεταζόμενη περίοδος”).
Η μέση υπερβάλλουσα ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα της ζώνης του
ευρώ αυξήθηκε κατά 45,6 δισεκ. ευρώ κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης
περιόδου, φθάνοντας στο ιστορικώς υψηλό επίπεδο των 4.412,6 δισεκ. ευρώ.
Η αύξηση αυτή οφειλόταν στις αγορές περιουσιακών στοιχείων που διενεργήθηκαν
στο πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω
πανδημίας (PEPP) και του προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων (APP). Η
επίδραση των αγορών τίτλων στην υπερβάλλουσα ρευστότητα αντισταθμίστηκε
μερικώς από τη σημαντική άνοδο των καθαρών αυτόνομων παραγόντων. Το
πρόγραμμα TLTRO ΙΙΙ οδήγησε σε καθαρό περιορισμό της ρευστότητας για πρώτη
φορά.
Ανάγκες ρευστότητας
Οι μέσες ημερήσιες ανάγκες ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος, οι
οποίες ορίζονται ως το άθροισμα των καθαρών αυτόνομων παραγόντων και
των υποχρεωτικών αποθεματικών, αυξήθηκαν κατά 205,4 δισεκ. ευρώ και
διαμορφώθηκαν σε 2.495,7 δισεκ. ευρώ την εξεταζόμενη περίοδο. Η αύξηση σε
σύγκριση με τις δύο προηγούμενες περιόδους τήρησης οφειλόταν σχεδόν
αποκλειστικά στην αύξηση των καθαρών αυτόνομων παραγόντων κατά 202,5 δισεκ.
ευρώ σε 2.340,8 δισεκ. ευρώ (βλ. το τμήμα του Πίνακα Α με τίτλο “Άλλες
πληροφορίες που αφορούν τη ρευστότητα”). Αντιθέτως, τα υποχρεωτικά ελάχιστα
αποθεματικά αυξήθηκαν οριακά μόνο, κατά 2,9 δισεκ. ευρώ, και διαμορφώθηκαν σε
154,8 δισεκ. ευρώ.
Οι αυτόνομοι παράγοντες απορρόφησης ρευστότητας αυξήθηκαν κατά την
εξεταζόμενη περίοδο κατά 55,3 δισεκ. ευρώ σε 3.172,0 δισεκ. ευρώ, κυρίως
λόγω των αυξήσεων στους λοιπούς αυτόνομους παράγοντες και στα
τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία. Οι λοιποί αυτόνομοι παράγοντες (Πίνακας Α)
αυξήθηκαν κατά την εξεταζόμενη περίοδο κατά 76,4 δισεκ. ευρώ και διαμορφώθηκαν
σε 1.035,8 δισεκ. ευρώ. Παράλληλα, τα τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία
αυξήθηκαν κατά 27,3 δισεκ. ευρώ και διαμορφώθηκαν σε 1.531,0 δισεκ. ευρώ. Οι
καταθέσεις Δημοσίου παραμένουν σε υψηλό επίπεδο, παρότι μειώθηκαν κατά 48,3
δισεκ. ευρώ σε 605,2 δισεκ. ευρώ, αν και αυτό το ποσό είναι πολύ χαμηλότερο από
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Συνθήκες ρευστότητας και πράξεις νομισματικής πολιτικής την περίοδο 3 Νοεμβρίου 2021 ‒
8 Φεβρουαρίου 2022
71
το ιστορικώς υψηλό επίπεδο των 729,8 δισεκ. ευρώ στο οποίο ανήλθαν κατά την
εξεταζόμενη περίοδο που κάλυπτε την πέμπτη και έκτη περίοδο τήρησης του 2020.
Οι αυτόνομοι παράγοντες παροχής ρευστότητας υποχώρησαν κατά 147,2
δισεκ. ευρώ και διαμορφώθηκαν σε 831,4 δισεκ. ευρώ. Η υποχώρηση αυτή ήταν
η καθαρή επίδραση της μείωσης κατά 174,7 δισεκ. ευρώ των καθαρών απαιτήσεων
σε ευρώ και της αύξησης κατά 27,5 δισεκ. ευρώ των καθαρών απαιτήσεων έναντι
του εξωτερικού. Η μείωση των καθαρών απαιτήσεων σε ευρώ οφειλόταν σε μεγάλο
βαθμό στην αύξηση του στοιχείου L.6 (“Υποχρεώσεις σε ευρώ προς μη κατοίκους
της ζώνης του ευρώ”) του ισολογισμού του Ευρωσυστήματος λόγω των αυξήσεων
των καταθέσεων στην Υπηρεσία Διαχείρισης Συναλλαγματικών Διαθεσίμων από το
Ευρωσύστημα και των δανειοδοτικών πράξεων επί τίτλων έναντι εξασφαλίσεων σε
μετρητά με αντισυμβαλλόμενους εκτός της ζώνης του ευρώ κατά την περίοδο τέλους
του έτους. Το στοιχείο L.6 του ισολογισμού έφθασε τα 710 δισεκ. ευρώ στις 31
Δεκεμβρίου του 2021, το υψηλότερο επίπεδο που έχει ποτέ καταγραφεί, καθώς η
τοποθέτηση ρευστότητας σε ευρώ στην αγορά κατά την περίοδο τέλους του έτους
κατέστη ιδιαίτερα δαπανηρή.
Ο Πίνακας Α σκιαγραφεί τους αυτόνομους παράγοντες 1 που αναλύονται παραπάνω
και τις μεταβολές τους.
1
Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τους αυτόνομους παράγοντες, βλ. το άρθρο με τίτλο “The
liquidity management of the ECB”, Monthly Bulletin, ECB, May 2002.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Συνθήκες ρευστότητας και πράξεις νομισματικής πολιτικής την περίοδο 3 Νοεμβρίου 2021 ‒
8 Φεβρουαρίου 2022
72
Πίνακας A
Συνθήκες ρευστότητας του Ευρωσυστήματος
Υποχρεώσεις
(μέσοι όροι, δισεκ. ευρώ)
Τρέχουσα εξεταζόμενη περίοδος: 3 Νοεμβρίου 2021 έως
8 Φεβρουαρίου 2022
Έβδομη και όγδοη
περίοδος τήρησης
Έβδομη περίοδος
τήρησης
3 Νοεμβρίου έως
21 Δεκεμβρίου
Όγδοη περίοδος
τήρησης
22 Δεκεμβρίου έως
8 Φεβρουαρίου
Προηγούμενη
εξεταζόμενη
περίοδος:
28 Ιουλίου 2021 έως
2 Νοεμβρίου 2021
Πέμπτη και έκτη
περίοδος τήρησης
Αυτόνομοι παράγοντες
ρευστότητας
3.172,0
(+55,3)
3.146,4
(-0,6)
3.197,5
(+51,1)
3.116,6
(+120,3)
Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία
1.531,0
(+27,3)
1.521,4
(+14,0)
1.540,6
(+19,2)
1.503,7
(+28,7)
605,2
(-48,3)
628,3
(-43,0)
582,0
(-46,3)
653,5
(+36,6)
Λοιποί αυτόνομοι παράγοντες
(καθαροί)1
1.035,8
(+76,4)
996,7
(+28,4)
1.074,9
(+78,2)
959,4
(+55,1)
Τρεχούμενοι λογαριασμοί πέραν
των υποχρεωτικών ελάχιστων
αποθεματικών
3.673,0
(+58,5)
3.689,1
(+35,4)
3.656,9
(-32,2)
3.614,5
(+143,3)
εκ των οποίων εξαιρούμενα
υπερβάλλοντα αποθεματικά στο
πλαίσιο του συστήματος δύο
βαθμίδων
919,6
(+15,3)
919,6
(+10,4)
919,6
(+0,0)
904,2
(+17,1)
εκ των οποίων μη εξαιρούμενα
υπερβάλλοντα αποθεματικά στο
πλαίσιο του συστήματος δύο
βαθμίδων
2.769,5
(+60,0)
2.769,5
(+25,8)
2.769,5
(+0,0)
2.709,5
(+123,2)
Καταθέσεις Δημοσίου
Υποχρεωτικά αποθεματικά2
154,8
(+2,9)
154,2
(+1,4)
155,4
(+1,2)
151,9
(+3,0)
Μέγιστο εξαιρετέο ποσό3
928,9
(+17,7)
925,4
(+8,5)
932,5
(+7,0)
911,3
(+18,1)
Διευκόλυνση αποδοχής
καταθέσεων
739,6
(-12,9)
745,0
(+6,5)
734,2
(-10,8)
752,6
(+32,2)
0,0
(+0,0)
0,0
(+0,0)
0,0
(+0,0)
0,0
(+0,0)
Πράξεις εξομάλυνσης των
βραχυχρόνιων διακυμάνσεων
για απορρόφηση ρευστότητας
Πηγή: ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Όλα τα μεγέθη του πίνακα έχουν στρογγυλοποιηθεί στο πλησιέστερο 0,1 δισεκ. ευρώ. Εντός παρενθέσεως, η μεταβολή σε
σχέση με την προηγούμενη εξεταζόμενη περίοδο ή περίοδο τήρησης.
1) Υπολογίζονται ως το άθροισμα των λογαριασμών αναπροσαρμογής, των λοιπών απαιτήσεων και υποχρεώσεων των κατοίκων της
ζώνης του ευρώ, του κεφαλαίου και των αποθεματικών.
2) Υπόμνηση η οποία δεν εμφανίζεται στον ισολογισμό του Ευρωσυστήματος και για τον λόγο αυτό δεν θα πρέπει να συμπεριληφθεί
στον υπολογισμό των συνολικών υποχρεώσεων.
3) Τα εξαιρούμενα και μη εξαιρούμενα υπερβάλλοντα αποθεματικά εξηγούνται στον δικτυακό τόπο της ΕΚΤ.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Συνθήκες ρευστότητας και πράξεις νομισματικής πολιτικής την περίοδο 3 Νοεμβρίου 2021 ‒
8 Φεβρουαρίου 2022
73
Απαιτήσεις
(μέσοι όροι, δισεκ. ευρώ)
Τρέχουσα εξεταζόμενη περίοδος
3 Νοεμβρίου 2021 έως 8 Φεβρουαρίου 2022
Προηγούμενη
εξεταζόμενη
περίοδος
28 Ιουλίου 2021 έως
2 Νοεμβρίου 2021
Έβδομη περίοδος
τήρησης
3 Νοεμβρίου έως
21 Δεκεμβρίου
Πέμπτη και έκτη
περίοδος τήρησης
Έβδομη και όγδοη
περίοδος τήρησης
Όγδοη περίοδος
τήρησης
22 Δεκεμβρίου έως
8 Φεβρουαρίου
Αυτόνομοι παράγοντες
ρευστότητας
831,4
(-147,2)
870,5
(-99,5)
792,3
(-78,3)
978,6
(-47,5)
Καθαρές απαιτήσεις έναντι του
εξωτερικού
858,4
(+27,5)
839,2
(+4,1)
877,7
(+38,5)
830,9
(+15,6)
Καθαρές απαιτήσεις σε ευρώ
-27,0
(-174,7)
31,4
(-103,6)
-85,4
(-116,7)
147,7
(-63,1)
Μέσα νομισματικής πολιτικής
6.908,3
(+251,0)
6.864,5
(+142,2)
6.952,0
(+87,5)
6.657,3
(+346,3)
Πράξεις ανοικτής αγοράς
6.908,3
(+251,0)
6.864,5
(+142,2)
6.952,0
(+87,5)
6.657,3
(+346,3)
Πιστοδοτικές πράξεις
2.205,4
(-6,3)
2.208,9
(-1,1)
2.201,8
(-7,1)
2.211,7
(+63,5)
ΜRO
0,2
(+0,1)
0,2
(+0,0)
0,3
(+0,2)
0,2
(+0,0)
LTRO διάρκειας 3 μηνών
0,1
(-0,0)
0,1
(-0,0)
0,1
(-0,0)
0,1
(-0,1)
TLTRO-ΙΙ
0,0
(+0,0)
0,0
(+0,0)
0,0
(+0,0)
0,0
(+0,0)
TLTRO-ΙΙI
2.202,2
(+7,2)
2.206,3
(+5,2)
2.198,1
(-8,2)
2.195,0
(+74,3)
2,9
(-13,5)
2,4
(-6,2)
3,4
(+1,0)
16,4
(-10,8)
4.702,9
(+257,3)
4.655,6
(+143,3)
4.750,2
(+94,5)
4.445,6
(+282,8)
Πρώτο πρόγραμμα αγοράς
καλυμμένων ομολογιών
0,4
(-0,0)
0,4
(-0,0)
0,4
(-0,1)
0,4
(-0,0)
Δεύτερο πρόγραμμα αγοράς
καλυμμένων ομολογιών
2,1
(-0,3)
2,4
(+0,0)
1,8
(-0,6)
2,4
(-0,0)
Τρίτο πρόγραμμα αγοράς
καλυμμένων ομολογιών
297,7
(+1,8)
298,1
(+0,9)
297,3
(-0,7)
295,9
(+4,4)
Πρόγραμμα για τις Αγορές
Τίτλων
6,5
(-3,0)
6,5
(+0,0)
6,5
(+0,0)
9,5
(-7,7)
28,3
(+1,3)
28,7
(+2,1)
28,0
(-0,7)
27,0
(-1,4)
Πρόγραμμα αγοράς τίτλων του
δημόσιου τομέα
2.487,7
(+39,8)
2.479,3
(+23,0)
2.496,2
(+16,9)
2.448,0
(+36,0)
Πρόγραμμα αγοράς τίτλων του
επιχειρηματικού τομέα
310,2
(+15,4)
307,1
(+8,2)
313,2
(+6,1)
294,8
(+15,4)
1.570,0
(+202,4)
1.533,2
(+109,0)
1.606,8
(+73,7)
1.367,5
(+236,1)
0,0
(-0,0)
0,0
(-0,0)
0,0
(+0,0)
0,0
(+0,0)
PELTRO
Χαρτοφυλάκια οριστικών
συναλλαγών
Πρόγραμμα αγοράς
τιτλοποιημένων απαιτήσεων
Έκτακτο πρόγραμμα αγορών
λόγω πανδημίας
Διευκόλυνση οριακής
χρηματοδότησης
Πηγή: ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Όλα τα μεγέθη του πίνακα έχουν στρογγυλοποιηθεί στο πλησιέστερο 0,1 δισεκ. ευρώ. Εντός παρενθέσεως, η μεταβολή σε
σχέση με την προηγούμενη εξεταζόμενη περίοδο ή περίοδο τήρησης.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Συνθήκες ρευστότητας και πράξεις νομισματικής πολιτικής την περίοδο 3 Νοεμβρίου 2021 ‒
8 Φεβρουαρίου 2022
74
Άλλες πληροφορίες σχετικά με τη ρευστότητα
(μέσοι όροι, δισεκ. ευρώ)
Τρέχουσα εξεταζόμενη περίοδος
3 Νοεμβρίου 2021 έως 8 Φεβρουαρίου 2022
Προηγούμενη
εξεταζόμενη
περίοδος
28 Ιουλίου 2021 έως
2 Νοεμβρίου 2021
Έβδομη περίοδος
τήρησης
3 Νοεμβρίου έως
21 Δεκεμβρίου
Πέμπτη και έκτη
περίοδος τήρησης
Έβδομη και όγδοη
περίοδος τήρησης
Όγδοη περίοδος
τήρησης
22 Δεκεμβρίου έως
8 Φεβρουαρίου
Συνολικές ανάγκες ρευστότητας1
2.495,7
(+205,4)
2.430,5
(+100,3)
2.560,9
(+130,4)
2.290,2
(+170,8)
Καθαροί αυτόνομοι παράγοντες2
2.340,8
(+202,5)
2.276,2
(+98,9)
2.405,5
(+129,2)
2.138,4
(+167,8)
Υπερβάλλουσα ρευστότητα
4.412,6
(+45,6)
4.434,1
(+42,0)
4.391,1
(-43,0)
4.367,0
(+175,5)
3
Πηγή: ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Όλα τα μεγέθη του πίνακα έχουν στρογγυλοποιηθεί στο πλησιέστερο 0,1 δισεκ. ευρώ. Εντός παρενθέσεως, η μεταβολή σε
σχέση με την προηγούμενη εξεταζόμενη περίοδο ή περίοδο τήρησης.
1) Υπολογίζονται ως το άθροισμα των καθαρών αυτόνομων παραγόντων και των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεματικών.
2) Υπολογίζονται ως η διαφορά μεταξύ των αυτόνομων παραγόντων ρευστότητας από την πλευρά των υποχρεώσεων και των
αυτόνομων παραγόντων ρευστότητας από την πλευρά των απαιτήσεων. Για τους σκοπούς του πίνακα, τα "τακτοποιητέα στοιχεία"
προστίθενται και αυτά στους καθαρούς αυτόνομους παράγοντες.
3) Υπολογίζεται ως το άθροισμα των τρεχούμενων λογαριασμών πέραν των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεματικών και της
προσφυγής στη διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων μείον την προσφυγή στη διευκόλυνση οριακής χρηματοδότησης.
Εξελίξεις στα επιτόκια
(μέσοι όροι, ποσοστά %)
Τρέχουσα εξεταζόμενη περίοδος
3 Νοεμβρίου 2021 έως 8 Φεβρουαρίου 2022
Προηγούμενη
εξεταζόμενη
περίοδος
28 Ιουλίου 2021 έως
2 Nοεμβρίου 2021
Έβδομη περίοδος
τήρησης
3 Νοεμβρίου έως
21 Δεκεμβρίου
Πέμπτη και έκτη
περίοδος τήρησης
Έβδομη και όγδοη
περίοδος τήρησης
Όγδοη περίοδος
τήρησης
22 Δεκεμβρίου έως
8 Φεβρουαρίου
ΜRO
0,00
(+0,00)
0,00
(+0,00)
0,00
(+0,00)
0,00
(+0,00)
Διευκόλυνση οριακής
χρηματοδότησης
0,25
(+0,00)
0,25
(+0,00)
0,25
(+0,00)
0,25
(+0,00)
-0,50
(+0,00)
-0,50
(+0,00)
-0,50
(+0,00)
-0,50
(+0,00)
€STR
-0,576
(-0,006)
-0,574
(-0,004)
-0,578
(-0,004)
-0,570
(-0,005)
RepoFunds Rate Euro Index
-0,746
(-0,156)
-0,615
(-0,018)
-0,878
(-0,263)
-0,590
(+0,003)
Διευκόλυνση αποδοχής
καταθέσεων
Πηγή: ΕΚΤ, RepoFunds Rate (CME Group)
Σημείωση: Εντός παρενθέσεως, η μεταβολή σε σχέση με την προηγούμενη εξεταζόμενη περίοδο ή περίοδο τήρησης.
Χορήγηση ρευστότητας μέσω των εργαλείων νομισματικής
πολιτικής
Το μέσο ύψος της ρευστότητας που χορηγήθηκε μέσω των εργαλείων
νομισματικής πολιτικής αυξήθηκε κατά 251,0 δισεκ. ευρώ, φθάνοντας τα
6.908,3 δισεκ. ευρώ κατά την εξεταζόμενη περίοδο (Διάγραμμα A). H αύξηση
αυτή ήταν αποτέλεσμα των καθαρών αγορών στο πλαίσιο των προγραμμάτων
αγοράς περιουσιακών στοιχείων, πρωτίστως του PEPP, ενώ οι πιστοδοτικές πράξεις
που έληγαν και οι αποπληρωμές TLTRO περιόρισαν τη ρευστότητα.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Συνθήκες ρευστότητας και πράξεις νομισματικής πολιτικής την περίοδο 3 Νοεμβρίου 2021 ‒
8 Φεβρουαρίου 2022
75
Διάγραμμα A
Εξέλιξη της ρευστότητας που χορηγήθηκε μέσω των πράξεων ανοικτής αγοράς και
της υπερβάλλουσας ρευστότητας
(δισεκ. ευρώ)
Πιστοδοτικές πράξεις
Χαρτοφυλάκια οριστικών συναλλαγών
Υπερβάλλουσα ρευστότητα
8.000
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
Πηγή: ΕΚΤ.
Σημείωση: Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: 8 Φεβρουαρίου 2022.
Το μέσο ύψος της ρευστότητας που χορηγήθηκε μέσω πιστοδοτικών πράξεων
μειώθηκε κατά 6,3 δισεκ. ευρώ κατά την εξεταζόμενη περίοδο. Το μεγαλύτερο
μέρος αυτής της μείωσης οφειλόταν στη λήξη έκτακτων πράξεων πιο
μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης λόγω της πανδημίας (PELTRO) κατά την
προηγούμενη εξεταζόμενη περίοδο, η επίδραση των οποίων υλοποιείται πλήρως
μόνον κατά αυτήν την περίοδο. Μέσω των PELTRO, κατανεμήθηκε μόνο 1,1 δισεκ.
ευρώ στην τελική πράξη τον Δεκέμβριο του 2021. Συνολικά, οι νέες κατανομές
PELTRO και οι πράξεις που έληγαν οδήγησαν σε μέση καθαρή απορρόφηση
ρευστότητας ύψους 13,5 δισεκ. ευρώ σε σύγκριση με την προηγούμενη εξεταζόμενη
περίοδο. Ο διακανονισμός 51,97 δισεκ. ευρώ στη δέκατη TLTRO ΙΙI στις 22
Δεκεμβρίου αντισταθμίστηκε από οικειοθελείς αποπληρωμές προηγούμενων
πράξεων TLTRO III ύψους 60,2 δισεκ. ευρώ την ίδια ημερομηνία, με αποτέλεσμα, σε
καθαρή βάση, για πρώτη φορά από τότε που διενεργήθηκαν, οι πράξεις TLTRO III
να περιορίσουν τη ρευστότητα. Οι πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης (MRO) και οι
πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (LTRO) διάρκειας τριών μηνών
συνέχισαν να διαδραματίζουν μόνο οριακό ρόλο, καθώς η μέση προσφυγή και στις
δύο αυτές τακτικές πράξεις αναχρηματοδότησης παρέμεινε σε ιστορικώς χαμηλά
επίπεδα, όπως κατά την προηγούμενη εξεταζόμενη περίοδο.
Τα χαρτοφυλάκια οριστικών συναλλαγών αυξήθηκαν κατά 257,3 δισεκ. ευρώ
και διαμορφώθηκαν σε 4.702,9 δισεκ. ευρώ, λόγω των καθαρών αγορών στο
πλαίσιο του PEPP και του APP. Το μέσο ύψος του χαρτοφυλακίου PEPP αυξήθηκε
κατά 202,4 δισεκ. ευρώ σε 1.570,0 δισεκ. ευρώ σε σύγκριση με το μέσο ύψος της
προηγούμενης εξεταζόμενης περιόδου. Οι αγορές στο πλαίσιο του PEPP
κατέγραψαν τη μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με όλα τα προγράμματα αγοράς
περιουσιακών στοιχείων της ΕΚΤ, ακολουθούμενες από το πρόγραμμα αγοράς
τίτλων του δημόσιου τομέα (PSPP) και το πρόγραμμα αγοράς τίτλων του
επιχειρηματικού τομέα (CSPP), με μέσες αυξήσεις κατά 39,8 δισεκ. ευρώ σε 2.487,7
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Συνθήκες ρευστότητας και πράξεις νομισματικής πολιτικής την περίοδο 3 Νοεμβρίου 2021 ‒
8 Φεβρουαρίου 2022
76
δισεκ. ευρώ και κατά 15,4 δισεκ. ευρώ σε 310,2 δισεκ. ευρώ αντίστοιχα. Η λήξη
τίτλων που διακρατούνταν σε μη ενεργά προγράμματα μείωσε το μέγεθος των
χαρτοφυλακίων οριστικών συναλλαγών κατά 3,4 δισεκ. ευρώ.
Υπερβάλλουσα ρευστότητα
Η μέση υπερβάλλουσα ρευστότητα αυξήθηκε κατά 45,6 δισεκ. ευρώ,
φθάνοντας σε νέο ιστορικώς υψηλό επίπεδο 4.412,6 δισεκ. ευρώ
(Διάγραμμα Α). Η υπερβάλλουσα ρευστότητα αποτελεί το άθροισμα των
αποθεματικών των τραπεζών πέραν των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεματικών
και της προσφυγής στη διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων μείον την προσφυγή στη
διευκόλυνση οριακής χρηματοδότησης. Αντανακλά τη διαφορά μεταξύ της συνολικής
ρευστότητας που χορηγείται στο τραπεζικό σύστημα και των αναγκών των τραπεζών
σε ρευστότητα. Τα υπόλοιπα στους τρεχούμενους λογαριασμούς των τραπεζών
πέραν των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεματικών αυξήθηκαν κατά 58,5 δισεκ.
ευρώ σε 3.673,0 δισεκ. ευρώ, ενώ η μέση προσφυγή στη διευκόλυνση αποδοχής
καταθέσεων μειώθηκε κατά 12,9 δισεκ. ευρώ σε 739,6 δισεκ. ευρώ.
Τα υπερβάλλοντα αποθεματικά που εξαιρούνται από το αρνητικό επιτόκιο της
διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων στο πλαίσιο του συστήματος δύο
βαθμίδων αυξήθηκαν κατά 15,3 δισεκ. ευρώ σε 919,6 δισεκ. ευρώ. 2 Η μη
εξαιρούμενη υπερβάλλουσα ρευστότητα, η οποία περιλαμβάνει τη
διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων, αυξήθηκε κατά 47,1 δισεκ. ευρώ,
φθάνοντας τα 3.509,2 δισεκ. ευρώ. Ο συνολικός βαθμός χρησιμοποίησης του
μέγιστου εξαιρετέου ποσού, δηλ. ο λόγος των εξαιρούμενων αποθεματικών προς το
μέγιστο ποσό που θα μπορούσε να εξαιρεθεί, 3 ο οποίος παρέμεινε πάνω από 98%
από την τρίτη περίοδο τήρησης του 2020, μειώθηκε οριακά από 99,2% σε 99,0%. Το
ποσοστό των εξαιρούμενων υπερβαλλόντων αποθεματικών επί της συνολικής
υπερβάλλουσας ρευστότητας διαμορφώθηκε σε 20,8%, έναντι 20,7% την
προηγούμενη εξεταζόμενη περίοδο.
Εξελίξεις στα επιτόκια
Το μέσο επιτόκιο €STR παρέμεινε σε γενικές γραμμές αμετάβλητο σε -57,6
μονάδες βάσης κατά την εξεταζόμενη περίοδο. Ως συνέπεια του υψηλού
επιπέδου της υπερβάλλουσας ρευστότητας, το επιτόκιο €STR συνεχίζει να είναι
σχετικώς ανελαστικό, ακόμη και σε σημαντικές διακυμάνσεις της ρευστότητας. Ο
δείκτης ΕΟΝΙΑ έπαυσε να καταρτίζεται στις 3 Ιανουαρίου 2022 και για τον λόγο αυτό
δεν αναφέρεται πλέον. Τα επιτόκια πολιτικής της ΕΚΤ, δηλ. τα επιτόκια στη
διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων, στις πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης
2
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το σύστημα δύο βαθμίδων για τον εκτοκισμό των
διακρατούμενων υπερβαλλόντων αποθεματικών διατίθενται στον δικτυακό τόπο της ΕΚΤ.
3
Το μέγιστο εξαιρούμενο ποσό μετρείται ως το άθροισμα των ελάχιστων υποχρεωτικών αποθεματικών
και του εξαιρετέου ποσού, το οποίο ισούται με το εξαπλάσιο των ελάχιστων υποχρεωτικών
αποθεματικών.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Συνθήκες ρευστότητας και πράξεις νομισματικής πολιτικής την περίοδο 3 Νοεμβρίου 2021 ‒
8 Φεβρουαρίου 2022
77
(MRO) και στη διευκόλυνση οριακής χρηματοδότησης, παρέμειναν αμετάβλητα κατά
τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου.
Το μέσο επιτόκιο των συμφωνιών επαναγοράς στη ζώνη του ευρώ, το οποίο
μετρείται από τον δείκτη RepoFunds Rate Euro Index, μειώθηκε κατά 15,6
μονάδες βάσης κατά την εξεταζόμενη περίοδο σε -0,746%. Η μείωση αυτή ήταν
ασυνήθιστα μεγάλη και ευρείας κλίμακας, επηρεάζοντας όχι μόνο τα επιτόκια των
συμφωνιών επαναγοράς για συναλλαγές με γερμανικά και γαλλικά κρατικά ομόλογα
ως εξασφάλιση, αλλά και τις συναλλαγές με ιταλικά και ισπανικά κρατικά ομόλογα ως
εξασφάλιση. Η υποχώρηση αυτή μπορεί να αποδοθεί στην τυπική πορεία τέλους του
έτους, η οποία ήταν ιδιαιτέρως έντονη. Αφού ακολούθησαν μια σταθερή καθοδική
τάση κατά το πρώτο μέρος της εξεταζόμενης περιόδου, τα επιτόκια των συμφωνιών
επαναγοράς κατέγραψαν κατακόρυφη πτώση στις 31 Δεκεμβρίου 2021, όταν ο
δείκτης RepoFunds Rate Euro Index υποχώρησε στο ιστορικώς χαμηλότερο επίπεδό
του -4,498%. Τον Ιανουάριο του 2022 το επιτόκιο αυτό σύντομα ομαλοποιήθηκε και
επέστρεψε πλησίον του μέσου όρου για την έβδομη περίοδο τήρησης.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Συνθήκες ρευστότητας και πράξεις νομισματικής πολιτικής την περίοδο 3 Νοεμβρίου 2021 ‒
8 Φεβρουαρίου 2022
78
4
Ποσοστά αποταμίευσης των επιχειρήσεων στη διάρκεια
της πανδημίας
Gabe de Bondt
Το πλαίσιο αυτό εξετάζει την εξέλιξη των ποσοστών αποταμίευσης των μη
χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων στη ζώνη του ευρώ και στις μεγαλύτερες
χώρες της κατά την περίοδο της πανδημίας. Επικεντρώνεται στην αποταμίευση
των επιχειρήσεων στο πλαίσιο των ενοποιημένων λογαριασμών της ζώνης του ευρώ.
Γίνεται διάκριση μεταξύ της αποταμίευσης που περιλαμβάνει την “ανάλωση πάγιου
κεφαλαίου”, ή αλλιώς τις αποσβέσεις, και της καθαρής αποταμίευσης, που συχνά
αναφέρεται και ως παρακρατηθέντα κέρδη. Η αποταμίευση των επιχειρήσεων
αποτελεί το μέρος των εσόδων μιας επιχείρησης το οποίο δεν διανέμεται στους
μετόχους ως μέρισμα. Γενικώς, οι επιχειρήσεις συσσωρεύουν αποταμιεύσεις διότι τις
προστατεύουν σε περίπτωση έκτακτης χρηματοοικονομικής ανάγκης, μπορούν να
χρησιμοποιηθούν για την πληρωμή λειτουργικών και κεφαλαιακών δαπανών,
διευκολύνουν την πρόσβασή τους σε εξωτερική χρηματοδότηση, μειώνουν τη
χρηματοπιστωτική πίεση και προσφέρουν μεγαλύτερη αίσθηση οικονομικής
ελευθερίας. Οι αποταμιεύσεις είναι σημαντικές ως μια εσωτερική πηγή
χρηματοδότησης επενδύσεων. Σύμφωνα με τη θεωρία ιεράρχησης (pecking order
theory) της εταιρικής χρηματοδότησης, οι επιχειρήσεις ιεραρχούν τις πηγές
χρηματοδότησής τους με προτίμηση στην εσωτερική χρηματοδότηση,
ακολουθούμενη από το χρέος και την έκδοση μετοχών ως έσχατη προσφυγή. 1
Επιπλέον, ένα υψηλό ποσοστό αποταμίευσης μπορεί να διευκολύνει μια επιχείρηση
να δανειστεί κεφάλαια, στον βαθμό που υποδηλώνει τη χρηστή διαχείριση του
ισολογισμού και τις καλές προοπτικές της επιχείρησης. Αν όμως η αποταμίευση
διατηρείται επί μακρόν σε υψηλά επίπεδα, ενδέχεται επίσης να σηματοδοτεί την
έλλειψη ευκαιριών για παραγωγικές επενδύσεις ή την απροθυμία ανάληψης
επιχειρηματικών κινδύνων. 2
Τα ποσοστά αποταμίευσης των επιχειρήσεων έφθασαν σε επίπεδα ρεκόρ τα
τελευταία τρίμηνα. Μετά τα πρωτοφανή υψηλά επίπεδα στα οποία είχαν φθάσει το
2017, τα ποσοστά αποταμίευσης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων στη ζώνη
1
Για εμπειρικές ενδείξεις ότι η διαθεσιμότητα εσωτερικών πηγών χρηματοδότησης είναι σημαντική για τις
συνολικές επιχειρηματικές επενδύσεις στη ζώνη του ευρώ και στις ΗΠΑ, βλ. de Bondt, G. and M. Diron,
“Investment, financing constraints and profit expectations: new macro evidence”, Applied Economics
Letters, Vol. 15(8), 2008, 577-581. Για διαχρονικά και διαστρωματικά στοιχεία (panel data) σε δείγμα 47
χωρών τα οποία δείχνουν ότι η αύξηση της αποταμίευσης των επιχειρήσεων συνδέεται σε μεγάλο
βαθμό με την αύξηση των επιχειρηματικών επενδύσεων, βλ. Bebczuk, R. and E. Cavallo, “Is business
saving really none of our business?”, Applied Economics, Vol. 48(24), 2016, 2266-2284. Η μελέτη αυτή
καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η αποταμίευση των επιχειρήσεων και η εξωτερική χρηματοδότηση είναι
συμπληρωματικές πηγές χρηματοδότησης για την πραγματοποίηση επενδύσεων.
2
Για παράδειγμα, η υπερβάλλουσα αποταμίευση των επιχειρήσεων στην Ιαπωνία έχει συνδεθεί με
έλλειψη ευκαιριών ανάπτυξης και κακή εταιρική διακυβέρνηση. Βλ. π.χ. Tong, J. and M.Bremer, “Stock
repurchases in Japan: A solution to excessive corporate saving?”, Journal of the Japanese and
International Economies, Vol. 41(C), 2016, 41-56, Aoyagi, C. and G. Ganelli, “Unstash the Cash!
Corporate Governance Reform in Japan”, Journal of Banking and Financial Economics, Vol. 1(7),
University of Warsaw, Faculty of Management, 2017, 51-69, Sun, Z. and Y. Wang, “Corporate
precautionary savings: Evidence from the recent financial crisis”, Quarterly Review of Economics and
Finance, Vol. 56(C), 2015, 175-186, και Dudley, E. and N. Zhang, “Trust and corporate cash holdings”,
Journal of Corporate Finance, Vol. 41(C), 2016, 363-387.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ποσοστά αποταμίευσης των επιχειρήσεων στη διάρκεια της πανδημίας
79
του ευρώ ακολούθησαν πτωτική τάση, παραμένοντας ωστόσο πάνω από τους
ιστορικούς μέσους όρους. Στην αρχή της πανδημικής κρίσης το ποσοστό
ακαθάριστης αποταμίευσης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων της ζώνης του
ευρώ υποχώρησε περαιτέρω, κυρίως εξαιτίας των μειωμένων εσόδων. Η μείωση της
αποταμίευσης ήταν ακόμη εντονότερη μετρούμενη σε καθαρούς όρους, δηλαδή
εξαιρουμένης της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου (Διάγραμμα Α, τμήμα α). Τη
μεγαλύτερη συμβολή στη διαμόρφωση της αποταμίευσης είχαν τα επιχειρηματικά
έσοδα, τα οποία μειώθηκαν ραγδαία το β΄ τρίμηνο του 2020. Από τα μέσα του 2020
περίπου η αποταμίευση ανέκαμψε έντονα, και αυτή τη φορά πρωτίστως λόγω της
εξέλιξης των επιχειρηματικών εσόδων, και τα ποσοστά αποταμίευσης
διαμορφώθηκαν σε επίπεδα πολύ υψηλότερα από τον μέσο όρο τους από το 1999
και έπειτα. Η ανάκαμψη αυτή υποβοηθήθηκε σημαντικά από τα μέτρα πολιτικής και
τις προσπάθειες των ίδιων των επιχειρήσεων να βελτιώσουν τις συνθήκες
ρευστότητάς τους. 3 Οι εξελίξεις αυτές ήταν γενικευμένες μεταξύ των χωρών. Το
ποσοστό ακαθάριστης αποταμίευσης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων
έφθασε τα τελευταία τρίμηνα σε πρωτοφανή υψηλά ή παραπλήσια επίπεδα σε τρεις
από τις τέσσερις μεγαλύτερες χώρες της ζώνης του ευρώ, δηλαδή εκτός της
Ισπανίας. Οι διαφορές από χώρα σε χώρα από την αρχή της πανδημίας
αντανακλούν εν μέρει τα διαφορετικά κρατικά μέτρα στήριξης. 4 Ωστόσο, από μια πιο
μακροχρόνια σκοπιά, τα ποσοστά αποταμίευσης των μη χρηματοπιστωτικών
επιχειρήσεων στην Ισπανία ήταν υψηλά σε σύγκριση με άλλες χώρες από την
παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και μετά, αντανακλώντας την έντονη και
παρατεταμένη διαδικασία απομόχλευσης του επιχειρηματικού τομέα.
3
Για αναλυτικότερες περιγραφές, βλ. το πλαίσιο με τίτλο “Ευρωστία των μη χρηματοπιστωτικών
επιχειρήσεων στη διάρκεια της πανδημικής κρίσης”, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 6, ΕΚΤ, 2021, και το
άρθρο με τίτλο “Assessing corporate vulnerabilities in the euro area” στην αγγλική έκδοση του
παρόντος τεύχους του Οικονομικού Δελτίου.
4
Για τις διαφορές μεταξύ των χωρών στην αξιοποίηση δημόσιων εγγυήσεων δανείων, βλ. το πλαίσιο με
τίτλο “Δημόσιες εγγυήσεις δανείων και τραπεζικές χορηγήσεις την περίοδο της πανδημίας COVID-19”,
Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 6, ΕΚΤ, 2020.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ποσοστά αποταμίευσης των επιχειρήσεων στη διάρκεια της πανδημίας
80
Διάγραμμα A
Ποσοστό αποταμίευσης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων στη ζώνη του
ευρώ και στις μεγαλύτερες χώρες της
α) Ζώνη του ευρώ
(αποταμίευση ως % της προστιθέμενης αξίας, αθροίσματα τεσσάρων τριμήνων)
Ποσοστό ακαθάριστης αποταμίευσης
Ποσοστό καθαρής αποταμίευσης (δεξιά κλίμακα)
Μέσο ποσοστό ακαθάριστης αποταμίευσης
Μέσο ποσοστό καθαρής αποταμίευσης (δεξιά κλίμακα)
28
10
26
8
24
6
22
4
20
2
18
1999
0
2002
2005
2008
2011
2014
2017
2020
β) Ποσοστό ακαθάριστης αποταμίευσης
(αποταμίευση ως % της προστιθέμενης αξίας, αθροίσματα τεσσάρων τριμήνων)
Ζώνη του ευρώ
Γερμανία
Ισπανία
Γαλλία
Ιταλία
37
32
27
22
17
12
1999
2002
2005
2008
2011
2014
2017
2020
Πηγές: Eurostat, EKT και υπολογισμοί συγγραφέα.
Σημειώσεις: Η διαφορά της ακαθάριστης και της καθαρής αποταμίευσης είναι η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου.
Ομοίως, οι δείκτες αποταμίευσης σε σχέση με τις επενδύσεις για τον μη
χρηματοπιστωτικό επιχειρηματικό τομέα ανέκαμψαν έντονα τα τελευταία
τρίμηνα. Αν οι επιχειρήσεις αποταμιεύουν περισσότερα από όσα επενδύουν, είναι
καθαροί δανειστές. Στη ζώνη του ευρώ, η καθαρή παροχή χρηματοδότησης από τις
μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, δηλαδή το ποσό κατά το οποίο η αποταμίευση
υπερβαίνει τις επενδύσεις, και ο λόγος αποταμίευσης προς επενδύσεις των μη
χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων έφθασαν σε νέα υψηλά επίπεδα τα τελευταία
τρίμηνα (Διάγραμμα Β, τμήμα α). Η καθαρή παροχή χρηματοδότησης ανήλθε σε 318
δισεκ. ευρώ το γ΄ τρίμηνο του 2021. Δεν είναι σαφές κατά πόσον η αύξηση της
καθαρής παροχής χρηματοδότησης θα αποδειχθεί μόνιμη, καθώς αυτό εξαρτάται
μεταξύ άλλων από τη μακροπρόθεσμη εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων στην
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ποσοστά αποταμίευσης των επιχειρήσεων στη διάρκεια της πανδημίας
81
ικανότητά τους να εξασφαλίσουν εξωτερική χρηματοδότηση. 5 Η ανάκαμψη της
καθαρής παροχής χρηματοδότησης ήταν γενικευμένη στις μεγαλύτερες χώρες της
ζώνης του ευρώ, με όλες τις χώρες να καταγράφουν θετικές τιμές, περίπου 0,5% του
ΑΕΠ στη Γαλλία και γύρω στο 3% του ΑΕΠ στις άλλες μεγάλες χώρες της ζώνης του
ευρώ (Διάγραμμα Β, τμήμα β). Αξίζει να σημειωθεί ότι, κατά μέσο όρο από το 1999, η
καθαρή παροχή χρηματοδότησης από τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις στη
ζώνη του ευρώ ήταν σχεδόν μηδενική. Παρομοίως, η αποταμίευση των μη
χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων ήταν κοντά στο 100% των επιχειρηματικών
επενδύσεων, γεγονός που αναδεικνύει τη σημασία της αποταμίευσης ως πηγής
εσωτερικής χρηματοδότησης για επενδύσεις.
5
Βλ. Nakajima, K. and T. Sasaki, “Bank dependence and corporate propensity to save”, Pacific-Basin
Finance Journal, Vol. 36, February 2016, 150-165.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ποσοστά αποταμίευσης των επιχειρήσεων στη διάρκεια της πανδημίας
82
Διάγραμμα B
Λόγοι αποταμίευσης προς επενδύσεις και καθαρής παροχής χρηματοδότησης προς
ΑΕΠ για τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις στη ζώνη του ευρώ και στις
μεγαλύτερες χώρες της
α) Ζώνη του ευρώ
(αθροίσματα τεσσάρων τριμήνων σε ποσοστά %)
Λόγος αποταμίευσης προς επενδύσεις
Λόγος καθαρής παροχής/λήψης χρηματοδότησης προς ΑΕΠ (δεξιά κλίμακα)
Μέσος λόγος αποταμίευσης προς επενδύσεις
Μέσος λόγος καθαρής παροχής/λήψης χρηματοδότησης προς ΑΕΠ (δεξιά κλίμακα)
120
3
110
2
100
0
90
-2
80
-3
70
1999
-5
2002
2005
2008
2011
2014
2017
2020
β) Λόγος καθαρής παροχής/λήψης χρηματοδότησης προς ΑΕΠ
(αθροίσματα τεσσάρων τριμήνων σε ποσοστά %)
Ζώνη του ευρώ
Γερμανία
Ισπανία
Γαλλία
Ιταλία
6
4
2
0
-2
-4
-6
-8
1999
2002
2005
2008
2011
2014
2017
2020
Πηγές: Eurostat, EKT και υπολογισμοί συγγραφέα.
Σημειώσεις: Ο “λόγος αποταμίευσης προς επενδύσεις” αναφέρεται στον λόγο της ακαθάριστης αποταμίευσης προς τον ακαθάριστο
σχηματισμό πάγιου κεφαλαίου. Η αρνητική καθαρή παροχή χρηματοδότησης αναφέρεται ως “καθαρή λήψη χρηματοδότησης”.
Σε επίπεδο συνόλου ζώνης του ευρώ, δεν φαίνεται επί του παρόντος να
υπάρχει έλλειψη διαθεσιμότητας εσωτερικής χρηματοδότησης για
επιχειρηματικές επενδύσεις. Στη διάρκεια των τελευταίων τριμήνων, οι
επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ διοχέτευσαν ένα συγκριτικά μεγάλο μερίδιο των
χρηματοοικονομικών περιουσιακών τους στοιχείων σε ρευστά διαθέσιμα
(Διάγραμμα Γ, τμήμα α). Επίσης, οι λόγοι χρέους προς ενεργητικό και καθαρού
χρέους προς ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα για τις μη χρηματοπιστωτικές
επιχειρήσεις στη ζώνη του ευρώ ως σύνολο ήταν χαμηλότεροι το γ΄ τρίμηνο του 2021
σε σύγκριση με το δ΄ τρίμηνο του 2019, δηλαδή πριν από την πανδημία
(Διάγραμμα Γ, τμήμα β). Ο δεύτερος λόγος προσεγγίζει τον λόγο καθαρού χρέους
προς κέρδη προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων (EBITDA), όπως χρησιμοποιείται
συνήθως από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης για τον προσδιορισμό της
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ποσοστά αποταμίευσης των επιχειρήσεων στη διάρκεια της πανδημίας
83
πιθανότητας αθέτησης υποχρεώσεων μιας εταιρίας. Ο λόγος αυτός είναι ενδεικτικός
του χρόνου που απαιτείται να λειτουργεί μια εταιρία στο τρέχον επίπεδό της ώστε να
αποπληρώσει το χρέος της. Υπό αυτές τις συνθήκες, η άφθονη διαθεσιμότητα
αποταμιεύσεων και συνεπώς εσωτερικών πηγών χρηματοδότησης για τις μη
χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις σε επίπεδο συνόλου ζώνης του ευρώ, σε
συνδυασμό με τις συνεχιζόμενες ευνοϊκές συνθήκες εξωτερικής χρηματοδότησης,
αναμένεται να στηρίξει την άνοδο των επιχειρηματικών επενδύσεων κατά το
προσεχές διάστημα. 6 Από την άλλη πλευρά, η αυξημένη αβεβαιότητα που επικρατεί
και η σταδιακή απόσυρση των μέτρων δημοσιονομικής στήριξης πιθανόν
υποδηλώνουν ότι οι επιχειρήσεις διατηρούν υψηλότερες αποταμιεύσεις για λόγους
πρόνοιας. 7
6
Για ανάλυση των επιδράσεων κατά κλάδο και μέγεθος επιχείρησης, βλ. το άρθρο με τίτλο “Assessing
corporate vulnerabilities in the euro area” στην αγγλική έκδοση του παρόντος τεύχους του Οικονομικού
Δελτίου.
7
Βλ. επίσης Demary, M., S. Hasenclever and M.Hüther, “Why the COVID-19 Pandemic Could Increase
the Corporate Saving Trend in the Long Run”, Intereconomics – Review of European Economic Policy,
Vol. 56, No 1, 2021, 40-44, και Riddick, L.A. and T.M. Whited, “The Corporate Propensity to Save”, The
Journal of Finance, Vol. 64, No 4, 2009, 1729-1766. Η δεύτερη μελέτη αναφέρει ότι οι επιχειρήσεις
διακρατούν υψηλότερα ταμειακά διαθέσιμα για λόγους πρόνοιας όταν το κόστος εξωτερικής
χρηματοδότησης είναι υψηλό, η αβεβαιότητα για τα έσοδα είναι αυξημένη ή/και οι επενδύσεις είναι
μεγάλες και συνεπάγονται δαπανηρή χρηματοδότηση. Είναι επίσης πιθανόν οι επιχειρήσεις να
συσσωρεύουν περισσότερα ρευστά διαθέσιμα όταν η παραγωγικότητα κεφαλαίου είναι χαμηλή.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ποσοστά αποταμίευσης των επιχειρήσεων στη διάρκεια της πανδημίας
84
Διάγραμμα Γ
Λόγοι ρευστών διαθεσίμων και χρέους για τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις στη
ζώνη του ευρώ
α) Λόγος ρευστών διαθεσίμων
(ποσοστά %)
12,5
12,0
11,5
11,0
10,5
10,0
9,5
9,0
8,5
8,0
1999
2002
2005
2008
2011
2014
2017
2020
β) Λόγοι χρέους
(ποσοστά %)
Λόγος χρέους προς ενεργητικό
Λόγος καθαρού χρέους προς ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα (δεξιά κλίμακα)
48
3,4
46
3,2
44
3,0
42
2,8
40
2,6
38
2,4
36
2,2
34
1999
2,0
2002
2005
2008
2011
2014
2017
2020
Πηγές: Eurostat, EKT και υπολογισμοί συγγραφέα.
Σημειώσεις: Ο “λόγος ρευστών διαθεσίμων” αναφέρεται στα ταμειακά διαθέσιμα και τις καταθέσεις ως ποσοστό των συνολικών
χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού. Ο “λόγος χρέους προς ενεργητικό” αναφέρεται στο μη ενοποιημένο χρέος ως ποσοστό
του συνόλου των στοιχείων ενεργητικού, χρηματοοικονομικών και μη. Το “καθαρό χρέος” αναφέρεται στα ενοποιημένα δάνεια συν τα
χρεόγραφα συν τα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά προγράμματα μείον τα ρευστά διαθέσιμα. Το ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα
μετρείται ως άθροισμα τεσσάρων τριμήνων.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ποσοστά αποταμίευσης των επιχειρήσεων στη διάρκεια της πανδημίας
85
5
Ο ρόλος του κύκλου των αποθεμάτων στην τρέχουσα
ανάκαμψη
Malin Andersson και Gwenaël Le Breton
Ο κύκλος των αποθεμάτων είναι γενικά προκυκλικός, με τις μεταβολές των
αποθεμάτων να αποτελούν, ως γνωστόν, ευμετάβλητη συνιστώσα των
δαπανών του ΑΕΠ. Το παρόν πλαίσιο εξετάζει την επίδραση των αποθεμάτων και
των παραγόντων που επηρεάζουν τη μεταβολή τους στη δραστηριότητα της ζώνης
του ευρώ στην τρέχουσα οικονομική ανάκαμψη. Ο κύκλος των αποθεμάτων
παρουσιάζει ισχυρή και θετική συσχέτιση με τη δραστηριότητα. Τις τελευταίες δύο
δεκαετίες η συμβολή του κυμαίνεται από +1,0 εκατοστιαία μονάδα έως -1,5
εκατοστιαία μονάδα στους δωδεκάμηνους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ στη ζώνη του
ευρώ, με ιδιαίτερα μεγάλες διακυμάνσεις σε περιόδους κρίσης (Διάγραμμα Α). Η
οικονομική ερμηνεία της δυναμικής των αποθεμάτων αποτελεί πρόκληση για δύο
βασικούς λόγους. Πρώτον, η συμβολή των αποθεμάτων στην αύξηση του ΑΕΠ
αντανακλά αλλαγές στην ταχύτητα δημιουργίας αποθεμάτων, δηλ. εάν υπάρχει
επιτάχυνση ή επιβράδυνση. 1 Ως εκ τούτου, τα αποθέματα μπορούν να συμβάλουν
θετικά στην ανάπτυξη εάν απλώς επιβραδυνθεί ο ρυθμός απομείωσής τους, χωρίς
να απαιτείται πραγματική δημιουργία αποθεμάτων. Δεύτερον, η δημιουργία
αποθεμάτων όχι μόνο αποτυπώνει τις εξελίξεις σε διάφορες κατηγορίες αποθεμάτων,
οι οποίες μπορούν να αλληλοαντισταθμίζονται συγκεντρωτικά, αλλά περιλαμβάνει
επίσης τις αποκλίσεις (μια «εναπομένουσα» συνιστώσα) και την καθαρή απόκτηση
τιμαλφών. Η δυναμική των δύο αυτών στοιχείων συχνά δεν σχετίζεται με τον
οικονομικό κύκλο. 2
1
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η παραγωγή που δεν πωλείται κατά τη λογιστική περίοδο στην οποία
έχει παραχθεί αυξάνει τα αποθέματα της εν λόγω περιόδου. Επομένως, είναι η μεταβολή των
αποθεμάτων που εντάσσεται στη «λογιστική ταυτότητα» που συνδέει το ΑΕΠ και τις συνιστώσες των
δαπανών του. Βλ. το πλαίσιο με τίτλο “Stockbuilding – theoretical considerations and recent
developments”, Monthly Bulletin, ECB, May 2012.
2
Οι αποκλίσεις οφείλονται στο γεγονός ότι τα αποθέματα συχνά διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο στη
διαδικασία ισοσκελισμού των εθνικών λογαριασμών και, ως εκ τούτου, περιέχουν μια μεγάλη
«εναπομένουσα» συνιστώσα, λόγω της έλλειψης πραγματικών ή αξιόπιστων στοιχείων για τα
αποθέματα σε τριμηνιαία βάση. Τα τιμαλφή περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, πολύτιμα μέταλλα και
έργα τέχνης και αποτελούν μικρό ποσοστό των αποθεμάτων.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του κύκλου των αποθεμάτων στην τρέχουσα ανάκαμψη
86
Διάγραμμα A
Μεταβολές αποθεμάτων
(συμβολές σε ποσοστιαίες μονάδες στην ετήσια αύξηση του ΑΕΠ – αριστερή κλίμακα, δείκτης διάχυσης, διαφορές τεσσάρων τριμήνων
– δεξιά κλίμακα)
Μεταβολή στα συνολικά αποθέματα (αριστερή κλίμακα)
Μεταβολή στα αποθέματα τελικών προϊόντων στη μεταποίηση (δεξιά κλίμακα)
Υφέσεις
1,5
8
1,0
5
0,5
3
0,0
0
-0,5
-3
-1,0
-5
-1,5
-8
-2,0
2002
-10
2005
2008
2011
2014
2017
2020
Πηγές: Eurostat και Markit.
Σημειώσεις: Τα στοιχεία Markit περιλαμβάνουν τριμηνιαίους μέσους όρους των μηνιαίων στοιχείων. Τα συνολικά αποθέματα βασίζονται
σε στοιχεία των εθνικών λογαριασμών. Το απόθεμα τελικών προϊόντων αναφέρεται στις απαντήσεις στην ερώτηση της έρευνας του
Δείκτη Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) σχετικά με το “επίπεδο των τελικών προϊόντων που έχει βγει από τη γραμμή παραγωγής και
βρίσκεται εν αναμονή αποστολής/πώλησης (σε μονάδες, όχι σε χρήμα) τον τρέχοντα μήνα σε σύγκριση με την κατάσταση ένα μήνα
πριν”. Περίοδοι ύφεσης όπως αυτές ορίζονται από το Centre for Economic Policy Research. Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: δ΄ τρίμηνο
του 2021 για τα αποθέματα και Φεβρουάριος 2022 για την έρευνα PMI.
Τα αποθέματα περιλαμβάνουν τελικά προϊόντα, αγαθά προς μεταπώληση, εργασίες
σε εξέλιξη και εισροές. Ως εκ τούτου, τα αποθέματα σχετίζονται με διάφορα στάδια
της παραγωγικής διαδικασίας. Για παράδειγμα, ο λόγος των αποθεμάτων εισροών
προς τα αποθέματα τελικών προϊόντων είναι προκυκλικός, καθώς η συσσώρευση
εισροών λαμβάνει χώρα σε πρώιμο στάδιο της οικονομικής ανάκαμψης και
προηγείται της συσσώρευσης τελικών προϊόντων. Ελλείψει στοιχείων συγκυρίας, οι
δείκτες ερευνών μπορούν να δώσουν πληροφορίες σχετικά με τη βραχυπρόθεσμη
κατάσταση των αποθεμάτων. Η ετήσια μεταβολή των αποθεμάτων τελικών
προϊόντων στη μεταποίηση, με βάση την έρευνα για τον Δείκτη Υπευθύνων
Προμηθειών (PMI) – ο οποίος μετρά τη μεταβολή του ρυθμού αύξησης των
αποθεμάτων – είναι σε μεγάλο βαθμό ευθυγραμμισμένη με την ετήσια συμβολή των
μεταβολών των αποθεμάτων στην αύξηση του ΑΕΠ βάσει των εθνικών λογαριασμών
και καταδεικνύει τη συνεχιζόμενη θετική συμβολή της δημιουργίας αποθεμάτων το
α΄ τρίμηνο του 2022 (Διάγραμμα Α).
Οι διακυμάνσεις της συμβολής της δημιουργίας αποθεμάτων στην αύξηση του
ΑΕΠ αντανακλούν προσαρμογές στις μεταβολές των συνθηκών προσφοράς
και ζήτησης. Οι μεταβολές των αποθεμάτων των επιχειρήσεων χρησιμεύουν κυρίως
ως απόθεμα ασφαλείας για την ομαλή διαδικασία παραγωγής και για τη μείωση του
κόστους προσαρμογής της παραγωγής και του κόστους παράδοσης καθώς οι
πωλήσεις αυξομειώνονται. 3 Μια εξίσωση παλινδρόμησης που εκτιμήθηκε με τη
χρήση δείγματος δεδομένων για την περίοδο 2000-2019 φανερώνει ότι το
παραγωγικό κενό – που ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ της δυναμικής της
μεταποιητικής παραγωγής και των λιανικών πωλήσεων – εξηγεί σχετικά καλά τον
3
Βλ. Khan, A., “The Role of Inventories in the Business Cycle ” Business Review, Federal Reserve Bank
of Philadelphia, Q3 2003.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του κύκλου των αποθεμάτων στην τρέχουσα ανάκαμψη
87
κύκλο των αποθεμάτων σε περιόδους κρίσης (Διάγραμμα Β). Με άλλα λόγια, η
συμβολή της δημιουργίας αποθεμάτων στην αύξηση του ΑΕΠ περιορίζεται όταν η
παραγωγή μειώνεται περισσότερο από ό,τι οι λιανικές πωλήσεις (επειδή τα
αποθέματα χρησιμοποιούνται για την κάλυψη του ελλείμματος) και αντιστρόφως. Οι
παράγοντες της ζήτησης, όπως αποτυπώνονται από τη δυναμική των παραγγελιών,
επίσης ωθούν τις επιχειρήσεις να προσαρμόσουν τα αποθέματά τους. Η επιδείνωση
των όρων του εμπορίου και η αυξανόμενη αβεβαιότητα, η οποία θα μπορούσε
δυνητικά να πυροδοτήσει τη δημιουργία αποθεμάτων, διαδραμάτισαν ήσσονος
σημασίας ρόλο. Η συμβολή της δημιουργίας αποθεμάτων ήταν ιδιαίτερα αρνητική σε
περιόδους κρίσης. Σε «κανονικές» συγκυρίες, οι «λοιποί παράγοντες», δηλαδή η
εναπομένουσα συνιστώσα, εξηγούν ένα μη αμελητέο μέρος της συμβολής των
αποθεμάτων στο ΑΕΠ, αντανακλώντας το γεγονός ότι τα στατιστικά στοιχεία των
αποθεμάτων περιέχουν μια εναπομένουσα συνιστώσα η οποία δεν σχετίζεται με τον
οικονομικό κύκλο, όπως περιγράφεται ανωτέρω.
Διάγραμμα B
Αποθέματα και οι παράγοντες που τα διαμορφώνουν
(συμβολές σε ποσοστιαίες μονάδες στην ετήσια αύξηση του ΑΕΠ)
Όροι εμπορίου
Παραγγελίες
Παραγωγικό κενό
Αβεβαιότητα
Παράγοντας «κρίση»
Άλλοι παράγοντες
Απόθεµα
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
-0,5
-1,0
-1,5
-2,0
-2,5
α΄ τρ. 2007
α΄ τρ. 2012
α΄ τρ. 2017
α΄ τρ. 2022
Πηγές: Εurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: H εκτίμηση βασίζεται στο Boata, A., “Painful destocking in sight for European corporates”, EulerHermes, 2019. Η
περίοδος εκτίμησης του διαγράμματος καλύπτει την περίοδο από το α΄ τρίμηνο του 2000 έως το δ΄ τρίμηνο του 2019. Οι παραγγελίες
(με βάση τις πληροφορίες της έρευνας PMI για τη μεταποίηση), οι όροι εμπορίου (αποπληθωριστής εξαγωγών/εισαγωγών) και το
παραγωγικό κενό (βιομηχανική παραγωγή μείον λιανικό εμπόριο) εκφράζονται σε δωδεκάμηνη βάση, με υστέρηση κατά ένα τρίμηνο. Η
αβεβαιότητα αποτυπώνεται από το επίπεδο του δείκτη European Policy Uncertainty. Ο παράγοντας «κρίση» αποτελεί ψευδομεταβλητή
για τις περιόδους ύφεσης (όπως αυτές ορίζονται από το Centre for Economic Policy Research). Το στοιχείο «Άλλοι παράγοντες»
αντικατοπτρίζει την εναπομένουσα συνιστώσα. Η πιο πρόσφατη παρατήρηση αφορά το γ΄ τρίμηνο του 2021.
Η τρέχουσα επιτάχυνση της δημιουργίας αποθεμάτων θα μπορούσε επίσης να
αντανακλά το «φαινόμενο bullwhip» (φαινόμενο του μαστιγίου) που σχετίζεται
με τα φαινόμενα συμφόρησης στην αλυσίδα προσφοράς. Σε ένα περιβάλλον
που χαρακτηρίζεται από υψηλή ζήτηση και αβεβαιότητα σχετικά με την προσφορά
εισροών, οι μεταποιητικές επιχειρήσεις τείνουν να συσσωρεύουν αποθέματα
εισροών για λόγους πρόνοιας και ενίοτε διογκώνουν τις παραγγελίες σε σύγκριση με
τις πραγματικές ανάγκες τους. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να έχει οδηγήσει σε
ενίσχυση της προκυκλικότητας των μεταβολών των αποθεμάτων στην τρέχουσα
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του κύκλου των αποθεμάτων στην τρέχουσα ανάκαμψη
88
συγκυρία. 4,5 Η ανάλυση των στοιχείων PMI για τον μεταποιητικό τομέα δείχνει ότι η
ταχύτητα δημιουργίας αποθεμάτων αγορών (δηλαδή εισροών) έφθασε σε
πρωτοφανή υψηλά επίπεδα στο τέλος του 2021 για τα κεφαλαιακά αγαθά, τα
ενδιάμεσα αγαθά και τα μηχανοκίνητα οχήματα (Διάγραμμα Γ, τμήμα α) και στη
συνέχεια άρχισε να μειώνεται στις αρχές του 2022. Συνολικά, τα στοιχεία του PMI για
τα αποθέματα τελικών προϊόντων υποδηλώνουν ότι τα αποθέματα κεφαλαιακών και
ενδιάμεσων αγαθών παρέμειναν σε γενικές γραμμές αμετάβλητα τους τελευταίους
μήνες, ύστερα από προοδευτική αύξησή τους από τα μέσα του 2021. Αντιθέτως, η
δημιουργία αποθεμάτων στον τομέα των μηχανοκίνητων οχημάτων συνέχισε να
αυξάνεται έως τα τέλη του 2021 (Διάγραμμα Γ, τμήμα β), λόγω της συσσώρευσης
(σχεδόν) έτοιμων αυτοκινήτων χωρίς μικροτσίπ. Το απόθεμα έτοιμων μηχανοκίνητων
οχημάτων άρχισε να μειώνεται πολύ πρόσφατα, μετά τη βελτίωση της παγκόσμιας
προσφοράς μικροτσίπ.
4
Βλ. Lee, H. L, Padmanabhan, V. and Whang, S., “Information Distortion in a Supply Chain: The
Bullwhip Effect”, Management Science, 1997, Vol. 43, Issue 4.
5
Βλ. Shin, H. S., “Bottlenecks, labour markets and inflation in the wake of the pandemic”, ομιλία στο
διεθνές σεμινάριο της G20 “Recover together, recover stronger”, Δεκέμβριος 2021.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του κύκλου των αποθεμάτων στην τρέχουσα ανάκαμψη
89
Διάγραμμα Γ
Αποθέματα κατά είδος και τομέα
(δείκτης διάχυσης, 50 = καμία μεταβολή)
Σύνολο
Κεφαλαιακά αγαθά
Ενδιάμεσα αγαθά
Μηχανοκίνητα οχήματα
α) Αποθέματα αγορών (εισροές)
60
55
50
45
40
35
01/20
07/20
01/21
07/21
01/22
01/21
07/21
01/22
β) Αποθέματα τελικών προϊόντων
60
55
50
45
40
35
01/20
07/20
Πηγή: Markit.
Σημειώσεις: Το απόθεμα αγορών αναφέρεται στις απαντήσεις στο ερώτημα της έρευνας ΡΜΙ σχετικά με “το επίπεδο του αποθέματος
υλικών που αγοράστηκαν (σε μονάδες, όχι σε χρήμα) τον τρέχοντα μήνα σε σύγκριση με την κατάσταση πριν από έναν μήνα”. Όσον
αφορά το απόθεμα τελικών προϊόντων, βλ. τις σημειώσεις του Διαγράμματος Α. Οι τελευταίες παρατηρήσεις αφορούν τον Φεβρουάριο
του 2022 για το σύνολο και για τον Ιανουάριο του 2022 για τις συνιστώσες.
Όσον αφορά το μέλλον, τα πολύ χαμηλά επίπεδα αποθεμάτων και οι
συνεχιζόμενοι περιορισμοί από την πλευρά της προσφοράς ενδέχεται να
υποδηλώνουν πρόσθετη δημιουργία αποθεμάτων. Από την έρευνα PMI για τη
μεταποίηση προκύπτει συνολικά συνεχής επιτάχυνση της δημιουργίας αποθεμάτων
το α΄ τρίμηνο του 2022, ενώ στη σχετική έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τα
επίπεδα των αποθεμάτων τόσο στη μεταποίηση όσο και στο λιανικό εμπόριο
εξακολουθούν να αξιολογούνται ως ιστορικώς χαμηλά, παρά τις κάποιες πρόσφατες
βελτιώσεις στον τομέα της μεταποίησης (Διάγραμμα Δ). Πληροφορίες από επαφές με
επιχειρηματικούς κύκλους 6 αντανακλούν ανομοιογενείς απόψεις σχετικά με τα
αποθέματα των επιμέρους τομέων, την πολυπλοκότητα των προϊόντων και τη θέση
στην αλυσίδα παραγωγής, αλλά συνολικά επιβεβαιώνουν ότι τα αποθέματα εισροών
και τελικών προϊόντων είναι χαμηλά, ενώ τα αποθέματα ημικατεργασμένων αγαθών
6
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη φύση και τον σκοπό αυτών των επαφών, βλ. το άρθρο με
τίτλο “The ECB’s dialogue with non-financial companies”, Economic Bulletin, Issue 1, ECB, 2021.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του κύκλου των αποθεμάτων στην τρέχουσα ανάκαμψη
90
και εμπορευμάτων υπό διαμετακόμιση τείνουν να είναι υψηλά. 7 Η συνολική
μεταβολή του ρυθμού δημιουργίας αποθεμάτων – που καθορίζει τη συμβολή των
αποθεμάτων στην αύξηση του ΑΕΠ – εξαρτάται ιδίως από τη διευθέτηση του θέματος
των περιορισμών από την πλευρά της προσφοράς και την πιθανότητα υπερβολικών
παραγγελιών. Σύμφωνα με πληροφορίες από επαφές με επιχειρηματικούς κύκλους,
αναμένεται ότι τα φαινόμενα συμφόρησης θα διαρκέσουν τουλάχιστον έως το
δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, γεγονός που θα μπορούσε να παρατείνει το
«φαινόμενο του μαστιγίου». Ενώ η πρόσθετη αναμενόμενη δημιουργία αποθεμάτων
θα μπορούσε να αντανακλά κίνητρα πρόνοιας, οι πληροφορίες από
επιχειρηματικούς κύκλους και άλλες πηγές 8 δεν δίνουν μέχρι στιγμής ισχυρές
ενδείξεις για μια γενικότερη μεταστροφή στις στρατηγικές διαχείρισης αποθεμάτων
των επιχειρήσεων από την παραγωγή «just-in-time» 9 σε μια παραγωγή «just-incase», που θα μπορούσε να επηρεάσει μόνιμα τον κύκλο των αποθεμάτων.
Διάγραμμα Δ
Αξιολόγηση των αποθεμάτων τελικών προϊόντων
(διαφορά από τον μέσο όρο, διαφορά ποσοστών θετικών-αρνητικών απαντήσεων)
Τομέας λιανικού εμπορίου
Τομέας της μεταποίησης
20
10
0
-10
-20
-30
2003
2007
2011
2015
2019
Πηγές: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (DG ECFIN) και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Τα στοιχεία αφορούν απαντήσεις στην ερώτηση της έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής “Θεωρείτε ότι το τρέχον απόθεμά
σας σε τελικά προϊόντα είναι πολύ υψηλό (άνω του κανονικού) / επαρκές / πολύ χαμηλό (κάτω του κανονικού);”. Πιο πρόσφατη
παρατήρηση: Φεβρουάριος 2022.
7
Βλ. το πλαίσιο με τίτλο “Main findings from the ECB’s recent contacts with non-financial companies”,
Economic Bulletin, Issue 1, ECB, 2022. Τα υψηλότερα από τα συνήθη αποθέματα τελικών προϊόντων
θα μπορούσαν να αντανακλούν περιορισμούς στις μεταφορές, έλλειψη εξαρτημάτων ή υψηλές τιμές,
αυξάνοντας την αξία των αποθεμάτων και, κατά συνέπεια, το κόστος του κεφαλαίου κίνησης, ενώ τα
ασυνήθιστα χαμηλά αποθέματα προκύπτουν από την υψηλή ζήτηση.
8
Βλ., για παράδειγμα, Alicke, K., Barriball, E. and Trautwein, V., “How COVID-19 is reshaping supply
chains” McKinsey & Company, November 2021.
9
Το μοντέλο της αλυσίδας προσφοράς “just-in-time” εστιάζει σε χαμηλό επίπεδο αποθεμάτων
προκειμένου να μειωθεί το κόστος παραγωγής, κάτι που επιβραδύνει τον κύκλο των αποθεμάτων, βλ.
Piger, M., “Is the Business Cycle Still an Inventory Cycle?”, Economic Synopses, No 2, Federal
Reserve Bank of St Louis, 2005. Τα αποθέματα μειώνονται σε ένα ελάχιστο επίπεδο και
χρησιμοποιούνται βραχυπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας, οι οποίες μπορούν γρήγορα να
προσαρμοστούν στις μεταβολές της ζήτησης.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ο ρόλος του κύκλου των αποθεμάτων στην τρέχουσα ανάκαμψη
91
6
Η ανάκαμψη της αγοράς εργασίας στη ζώνη του ευρώ
μέσα από το πρίσμα της έρευνας της ΕΚΤ για τις
προσδοκίες των καταναλωτών
António Dias da Silva, Desislava Rusinova και Marco Weißler
Στο παρόν πλαίσιο αναλύεται η τρέχουσα ανάκαμψη της αγοράς εργασίας με
βάση στοιχεία από την έρευνα της ΕΚΤ για τις προσδοκίες των καταναλωτών
(CES). 1 Η έρευνα CES προσφέρει νέα πληροφόρηση για την αγορά εργασίας της
ζώνης του ευρώ. 2 Οι συμμετέχοντες παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το καθεστώς
απασχόλησής τους, την αναζήτηση εργασίας, τις προσδοκίες τους όσον αφορά την
απασχόληση και τις αποδοχές, το επίπεδο ικανοποίησης από την εργασία και κατά
πόσον οι δεξιότητές τους ανταποκρίνονται στη θέση εργασίας τους. Ορισμένες από
τις πληροφορίες αυτές δεν είναι διαθέσιμες από τις επίσημες στατιστικές για την
αγορά εργασίας της ΕΕ και, όσον αφορά τα βασικά μεγέθη της αγοράς εργασίας, η
CES παρέχει πιο έγκαιρα στοιχεία. Ως εκ τούτου, τα δεδομένα της CES αποτελούν
χρήσιμο συμπλήρωμα των επίσημων στοιχείων της ΕΕ. Το παρόν πλαίσιο αξιοποιεί
αυτά τα στοιχεία για να δώσει μια ακριβέστερη εικόνα της τρέχουσας ανάκαμψης
στην αγορά εργασίας της ζώνης του ευρώ.
Το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό ανακάμπτει συνολικά,
ακολουθώντας τη μείωση του αριθμού των αποθαρρυμένων εργαζομένων. Τα
στοιχεία της CES δείχνουν ότι το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό
– δηλαδή το ποσοστό του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας που εργάζεται ή αναζητεί
ενεργά εργασία – έχει ανακάμψει από τον Ιανουάριο του προηγούμενου έτους
(Διάγραμμα Α). 3 Ωστόσο, τα στοιχεία για τον Ιανουάριο του 2022 δείχνουν μείωση
του ποσοστού συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό και αύξηση των αποθαρρυμένων
εργαζομένων – δηλ. εκείνων που επί του παρόντος δεν αναζητούν εργασία επειδή
πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν κατάλληλες θέσεις εργασίας ή που δεν έχουν αρχίσει
ακόμη την αναζήτηση. Αυτές οι πρόσφατες εξελίξεις σχετίζονται ενδεχομένως με την
επιβολή αυστηρότερων περιοριστικών μέτρων για την ανάσχεση της πανδημίας,
καθώς και με εποχικούς παράγοντες που περιορίζουν τη ζήτηση εργασίας κατά τους
χειμερινούς μήνες. Η άνοδος του ποσοστού συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό στη
διάρκεια του 2021 συνοδεύθηκε από μείωση της αποθάρρυνσης. 4 Ως εκ τούτου, η
αύξηση του ποσοστού συμμετοχής οφείλεται εν μέρει στη μετάβαση των
συμμετεχόντων που δεν αναζητούν ενεργά εργασία (δηλ. είναι ανενεργοί) από την
ανεργία απευθείας στην απασχόληση, γεγονός που υποδηλώνει βελτίωση των
προοπτικών στην αγορά εργασίας και για τους ανέργους συμμετέχοντες που
1
Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την έρευνα CES βλ. “ECB Consumer Expectations Survey:
an overview and first evaluation”, Occasional Paper Series, No 287, ECB, December 2021.
2
Το σύνολο δεδομένων καλύπτει έξι χώρες της ζώνης του ευρώ: Βέλγιο, Γερμανία, Ισπανία, Γαλλία,
Ιταλία και Ολλανδία.
3
Για μια πρόσφατη ανάλυση των εξελίξεων στο εργατικό δυναμικό βάσει στοιχείων της Eurostat βλ.
“Labour supply developments in the euro area during the COVID-19 pandemic”, Economic Bulletin,
Issue 7, ECB, 2021.
4
Λόγω μεθοδολογικών αλλαγών κατά την πιλοτική εφαρμογή της CES, το καθεστώς απασχόλησης των
συμμετεχόντων τον Απρίλιο και τον Ιούλιο του 2020 και το ποσοστό των αποθαρρυμένων εργαζομένων
τον Ιούλιο και τον Οκτώβριο του 2020 δεν είναι πλήρως συγκρίσιμα με το υπόλοιπο δείγμα.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Η ανάκαμψη της αγοράς εργασίας στη ζώνη του ευρώ μέσα από το πρίσμα της έρευνας της
ΕΚΤ για τις προσδοκίες των καταναλωτών
92
αναζητούν ενεργά θέση εργασίας. Το ποσοστό ανεργίας, όπως μετρείται βάσει της
CES, συνέχισε να υποχωρεί τον Ιανουάριο του 2022 και διαμορφώθηκε περίπου 2,4
ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το υψηλότερο επίπεδό του κατά την περίοδο της
πανδημίας.
Διάγραμμα Α
Εργατικό δυναμικό, ανεργία και αποθαρρυμένοι εργαζόμενοι
(αριστερή κλίμακα: ποσοστά πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, δεξιά κλίμακα: ποσοστά ανενεργών συμμετεχόντων για τους
αποθαρρυμένους εργαζόμενους και ποσοστά εργατικού δυναμικού για το ποσοστό ανεργίας)
Ποσοστό συμμετοχής (αριστερή κλίμακα)
Αποθαρρυμένοι εργαζόμενοι (δεξιά κλίμακα)
Ποσοστό ανεργίας (δεξιά κλίμακα)
79,5
9,0
79,0
8,5
78,5
8,0
78,0
7,5
77,5
7,0
77,0
6,5
76,5
6,0
76,0
5,5
75,5
5,0
75,0
4,5
04/20
07/20
10/20
01/21
04/21
07/21
10/21
01/22
Πηγή: Έρευνα για τις προσδοκίες των καταναλωτών (Consumer Expectations Survey – CES).
Σημειώσεις: Το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό είναι το ποσοστό των απασχολούμενων συμμετεχόντων, συν το ποσοστό
των ανέργων συμμετεχόντων που αναζητούν επί του παρόντος εργασία, σε σχέση με το σύνολο των συμμετεχόντων ηλικίας 20-64
ετών. Το ποσοστό ανεργίας ορίζεται ως το ποσοστό των ανέργων συμμετεχόντων που αναζητούν εργασία σε σχέση με το εργατικό
δυναμικό ηλικίας 20-64 ετών. Τα ποσοστά σύμφωνα με την CES διαφέρουν από εκείνα που υπολογίστηκαν από την Eurostat λόγω
δειγματοληπτικών και μεθοδολογικών διαφορών. Επιπλέον, μετά την αναθεώρηση του ερωτήματος της CES σχετικά με το καθεστώς
απασχόλησης, ενδέχεται να υπάρχει στατιστική ασυνέχεια στην εν λόγω σειρά τον Οκτώβριο του 2020. Οι αποθαρρυμένοι εργαζόμενοι
είναι το ποσοστό όλων των συμμετεχόντων ηλικίας 20-64 ετών που είναι ανενεργοί και δεν αναζητούν επί του παρόντος εργασία
επειδή “δεν υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις εργασίας” ή επειδή “δεν έχουν αρχίσει να ψάχνουν ακόμη”.
Οι αντιλήψεις σχετικά με τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας βελτιώθηκαν
σημαντικά μετά τους πρώτους μήνες της πανδημίας (Διάγραμμα Β). Καθώς οι
οικονομικές συνθήκες ανέκαμψαν συνολικά, οι αντιλήψεις σχετικά με τις εξελίξεις
στην αγορά εργασίας βελτιώθηκαν, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στις προσδοκίες
για σταθερή μείωση του ποσοστού ανεργίας σε όλες τις ομάδες συμμετεχόντων
βάσει επιπέδου εκπαίδευσης. Οι συμμετέχοντες που είναι απόφοιτοι πρωτοβάθμιας
ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τείνουν να εκτιμούν ότι το ποσοστό ανεργίας τους
προσεχείς 12 μήνες θα είναι υψηλότερο από τα επίπεδα που αναμένουν οι
πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι προσδοκίες όλων των ομάδων για το
ποσοστό ανεργίας αποδεικνύονται κατά κανόνα σημαντικά υψηλότερες από τα
καταγραφόμενα ποσοστά, γεγονός που αποτελεί κοινό εύρημα των ερευνών που
αφορούν προσδοκίες. 5 Σε συμφωνία με τις προσδοκίες για το ποσοστό ανεργίας,
τελευταία οι εργαζόμενοι αναφέρουν ότι ανησυχούν λιγότερο για το αν θα χάσουν τη
δουλειά τους.
5
Βλ. για παράδειγμα Broer, T., Kohlhas, A., Mitman, K. and Schlafmann, K., “Information and Wealth
Heterogeneity in the Macroeconomy”, CEPR Discussion Paper, No 15934, 2021. Σχετικά με τις
ατομικές προσδοκίες για την απώλεια θέσεων εργασίας βλ. π.χ. Stephens, M. “Job loss expectations,
realizations, and household consumption behavior”, Review of Economics and Statistics, Vol. 86, No 1,
2004, pp. 253-269.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Η ανάκαμψη της αγοράς εργασίας στη ζώνη του ευρώ μέσα από το πρίσμα της έρευνας της
ΕΚΤ για τις προσδοκίες των καταναλωτών
93
Διάγραμμα Β
Προσδοκίες για το ποσοστό ανεργίας τους προσεχείς 12 μήνες, με ανάλυση ανά
επίπεδο εκπαίδευσης των συμμετεχόντων
(ποσοστά)
Πρωτοβάθμια
Δευτεροβάθμια
Τριτοβάθμια
22
20
18
16
14
12
10
04/20
06/20
08/20
10/20
12/20
02/21
04/21
06/21
08/21
10/21
12/21
Πηγή: CES.
Σημειώσεις: Τα στοιχεία αναφέρονται στις μέσες προσδοκίες για το ποσοστό ανεργίας στις χώρες των συμμετεχόντων τους προσεχείς
12 μήνες. Τα επίπεδα εκπαίδευσης αναφέρονται στο υψηλότερο επίπεδο τυπικής εκπαίδευσης ή πτυχίου που έχει αποκτηθεί,
σύμφωνα με τη διεθνή πρότυπη ταξινόμηση της εκπαίδευσης (International Standard of Classification of Education – ISCED).
Οι μετακινήσεις σε άλλο εργοδότη και οι προσδοκίες για βελτίωση των
αποδοχών δείχνουν ότι οι αντιλήψεις των εργαζομένων για την κατάσταση
στην αγορά εργασίας βελτιώθηκαν συνολικά (Διάγραμμα Γ). Οι μετακινήσεις σε
άλλο εργοδότη τείνουν να περιορίζονται σε περιόδους οικονομικής ύφεσης και να
αυξάνονται σε περιόδους ανάκαμψης. Καθώς οι συνθήκες στην αγορά εργασίας
βελτιώνονται σε περιόδους ανάκαμψης, οι επιχειρήσεις ανταγωνίζονται για τους
εργαζομένους που επί του παρόντος απασχολούνται σε άλλες επιχειρήσεις και οι
εργαζόμενοι αξιοποιούν την ευκαιρία για να μετακινηθούν σε καλύτερα αμειβόμενες
θέσεις εργασίας, γεγονός που ενδεχομένως συνεπάγεται κάποια ανοδική πίεση
στους μισθούς. 6 Τα στοιχεία της CES δείχνουν ότι το ποσοστό των εργαζομένων
που μετακινούνται σε άλλη επιχείρηση εντός ενός τριμήνου αυξάνεται σταθερά από
τον Ιανουάριο του 2021 και εξής, με εξαίρεση μια μικρή πτώση που καταγράφεται
στα τελευταία στοιχεία για τον Ιανουάριο του 2022, η οποία πιθανώς αποδίδεται
στους ίδιους παράγοντες που οδήγησαν και στη μείωση της συμμετοχής στο
εργατικό δυναμικό. Η βελτίωση των μετακινήσεων σε άλλο εργοδότη στη διάρκεια
του 2021 συνοδεύθηκαν από άνοδο του ποσοστού των συμμετεχόντων που
αναμένουν ότι το συνολικό καθαρό εισόδημα των νοικοκυριών θα αυξηθεί τους
προσεχείς 12 μήνες, καθώς οι εργαζόμενοι που αναζητούν εργασία έγιναν πιο
αισιόδοξοι σχετικά με τους μισθούς, τις ώρες εργασίας ή τις συνολικές προοπτικές
για την απασχόληση.
6
Βλ. π.χ. Karahan, F., Michaels, R., Pugsley, B., Şahin, A. and Schuh, R. “Do Job-to-Job Transitions
Drive Wage Fluctuations Over the Business Cycle?”, American Economic Review: Papers &
Proceedings, Vol. 107, No 5, 2017, pp. 353–357, και Moscarini, G. and Postel-Vinay, F. “The Relative
Power of Employment-to-Employment Reallocation and Unemployment Exits in Predicting Wage
Growth”, American Economic Review: Papers & Proceedings, Vol. 107, No 5, 2017, pp. 364–368.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Η ανάκαμψη της αγοράς εργασίας στη ζώνη του ευρώ μέσα από το πρίσμα της έρευνας της
ΕΚΤ για τις προσδοκίες των καταναλωτών
94
Διάγραμμα Γ
Μετακινήσεις σε άλλον εργοδότη και προσδοκίες για αύξηση των αποδοχών
(αριστερή κλίμακα: ποσοστά συμμετεχόντων, δεξιά κλίμακα: ποσοστά εργαζομένων)
Προσδοκίες για αύξηση αποδοχών (αριστερή κλίμακα)
Μετακινήσεις σε άλλον εργοδότη (δεξιά κλίμακα)
41
3,0
40
2,8
39
2,6
38
2,4
37
2,2
36
07/20
2,0
10/20
01/21
04/21
07/21
10/21
01/22
Πηγή: CES.
Σημειώσεις: Οι μετακινήσεις σε άλλον εργοδότη είναι το ποσοστό των συμμετεχόντων που ήταν απασχολούμενοι τρεις μήνες νωρίτερα
και δηλώνουν ότι εργάζονται για τον σημερινό εργοδότη τους για διάστημα μικρότερο των τριών μηνών. Οι προσδοκίες για τις
αποδοχές εμφανίζονται ως το ποσοστό των συμμετεχόντων που προσδοκούν αύξηση των καθαρών εσόδων του νοικοκυριού τους
τους προσεχείς 12 μήνες.
Παράλληλα, οι εργαζόμενοι δεν θεωρούν ότι οι συνθήκες εργασίας τους
επιδεινώθηκαν σημαντικά στη διάρκεια της πανδημίας. Η έρευνα CES
περιλαμβάνει ερωτήσεις σχετικά με το πώς αντιλαμβάνονται οι συμμετέχοντες την
ποιότητα της αντιστοίχισης των δεξιοτήτων τους με τη θέση εργασίας τους και την
ικανοποίηση από την εργασία τους. Με βάση αυτές τις πληροφορίες, συλλέγονται
στοιχεία για την ποιότητα της εργασίας (Διάγραμμα Δ). Τον Ιανουάριο του 2022 το
ποσοστό συμμετεχόντων που δήλωσε χαμηλό βαθμό αντιστοίχισης δεξιοτήτων με
την τρέχουσα θέση εργασίας τους ήταν μικρότερο του 13%, ενώ περίπου 26% των
συμμετεχόντων εξέφρασαν χαμηλό βαθμό ικανοποίησης από την εργασία τους.
Κανένας από τους δύο δείκτες δεν φανερώνει σημαντική επιδείνωση της ποιότητας
των θέσεων εργασίας από την αρχή της πανδημίας, γεγονός που δείχνει ότι η
ανάκαμψη της αγοράς εργασίας δεν οφείλεται στην απότομη αύξηση των θέσεων
εργασίας χαμηλής ποιότητας. Η σύνδεση των πληροφοριών αυτών με τις απαντήσεις
σχετικά με τις μετακινήσεις σε άλλον εργοδότη δείχνει ότι οι εργαζόμενοι που
αλλάζουν θέσεις εργασίας είναι πιθανότερο να αναφέρουν αύξηση της αντιστοίχισης
δεξιοτήτων και της ικανοποίησης από την εργασία τους.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Η ανάκαμψη της αγοράς εργασίας στη ζώνη του ευρώ μέσα από το πρίσμα της έρευνας της
ΕΚΤ για τις προσδοκίες των καταναλωτών
95
Διάγραμμα Δ
Ποσοστό εργαζομένων με χαμηλό επίπεδο ικανοποίησης από την εργασία και
χαμηλό βαθμό αντιστοίχισης δεξιοτήτων
(ποσοστά συμμετεχόντων)
Χαμηλός βαθμός αντιστοίχισης δεξιοτήτων (αριστερή κλίμακα)
Χαμηλό επίπεδο ικανοποίησης από την εργασία (δεξιά κλίμακα)
13,4
28
13,2
27
13,0
26
12,8
25
12,6
24
12,4
23
12,2
22
12,0
04/20
21
07/20
10/20
01/21
04/21
07/21
10/21
01/22
Πηγή: CES.
Σημείωση: Το ποσοστό των απασχολούμενων συμμετεχόντων που αναφέρουν χαμηλό βαθμό αντιστοίχισης των δεξιοτήτων τους με
την τρέχουσα εργασία τους ορίζεται ως το σύνολο των ατόμων που επιλέγουν τις τρεις χαμηλότερες τιμές σε κλίμακα από το 1 έως το
7, ενώ το χαμηλό επίπεδο ικανοποίησης από την εργασία ορίζεται ως το σύνολο των ατόμων που αναφέρουν τις δύο χαμηλότερες
τιμές σε κλίμακα από το 1 έως το 5.
Συνολικά, η CES δείχνει θετική δυναμική στην αγορά εργασίας, ενώ η
πανδημία εξακολουθεί να επηρεάζει τον ρυθμό ανάκαμψης. Στη διάρκεια του
2021 ο αριθμός των εργαζομένων ως ποσοστό του εργατικού δυναμικού αυξήθηκε,
ενώ καταγράφηκε μείωση της αποθάρρυνσης και υποχώρηση του ποσοστού
ανεργίας. Συνεπώς, η προσφορά εργατικού δυναμικού ανταποκρίθηκε γρήγορα στην
ενίσχυση της ζήτησης. Επιπλέον, περισσότεροι συμμετέχοντες άλλαξαν θέση
εργασίας, αναθεώρησαν προς τα άνω τις προσδοκίες τους για τις αποδοχές και
ανέμεναν ότι θα βελτιωθούν οι συνθήκες στην αγορά εργασίας. Οι εξελίξεις αυτές
δείχνουν ισχυρή δυναμική στην αγορά εργασίας.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Η ανάκαμψη της αγοράς εργασίας στη ζώνη του ευρώ μέσα από το πρίσμα της έρευνας της
ΕΚΤ για τις προσδοκίες των καταναλωτών
96
7
Ποιες υποσυνιστώσες διαμορφώνουν το κόστος
ιδιοκατοίκησης;
Rodolfo Arioli και Eduardo Gonçalves
Τον Ιανουάριο του 2022, η Eurostat άρχισε να δημοσιεύει επίσημα
συγκεντρωτικά στοιχεία για τη ζώνη του ευρώ στο πλαίσιο του Δείκτη Τιμών
Ιδιοκατοίκησης (OOHPI). Το παρόν πλαίσιο εξετάζει τις διάφορες υποσυνιστώσες
του εν λόγω δείκτη και παρέχει λεπτομέρειες σχετικά με τη συσχέτισή τους με άλλους
δείκτες τιμών.
Το κόστος ιδιοκατοίκησης περιλαμβάνει τις δαπάνες που σχετίζονται με την
απόκτηση και την κυριότητα κατοικιών. 1 Το κόστος απόκτησης περιλαμβάνει το
κόστος “ιδιοκατασκευής κατοικιών και ανακαινίσεων μεγάλης κλίμακας” και “αγορών
νέων κατοικιών”. Η αγορά νέας κατοικίας θεωρείται εν μέρει κατανάλωση,
αντικατοπτρίζοντας την αξία των υπηρεσιών που παρέχει το κτίριο (π.χ. τη στέγαση
που προσφέρει), και εν μέρει περιουσιακό στοιχείο, αντανακλώντας την αξία του
ίδιου του κτιρίου και του οικοπέδου στο οποίο βρίσκεται. 2 Αντίθετα, οι τιμές των
οικοπέδων δεν περιλαμβάνονται στην υποσυνιστώσα “ιδιοκατασκευή κατοικιών και
ανακαινίσεις μεγάλης κλίμακας”, η οποία καλύπτει κυρίως το κόστος κατασκευής
ανεξάρτητων κατοικιών που κατασκευάστηκαν σε οικόπεδο που κατείχαν ήδη οι
οικείοι ιδιοκατασκευαστές. Ο δείκτης OOHPI υπολογίζει επίσης το κόστος των
“άλλων υπηρεσιών που σχετίζονται με την κυριότητα κατοικιών”, όπως οι φόροι
μεταβίβασης ακινήτων και οι προμήθειες των κτηματομεσιτών. Όσον αφορά το
κόστος ιδιοκτησίας, ο δείκτης καλύπτει κυρίως τις “εργασίες επισκευής και
συντήρησης μεγάλης κλίμακας” και την “ασφάλιση που συνδέεται με τις κατοικίες”. 3
Το 2021 το κόστος απόκτησης αντιπροσώπευε περίπου το 78% του δείκτη
OOHPI σε επίπεδο ζώνης του ευρώ (Διάγραμμα Α). Οι υποσυνιστώσες
“ιδιοκατασκευή κατοικιών και ανακαινίσεις μεγάλης κλίμακας”, “αγορές νέων
κατοικιών” και “άλλες υπηρεσίες που σχετίζονται με την κυριότητα κατοικιών”
αντιπροσώπευαν το 45%, το 21% και το 12% αντίστοιχα. Το υπόλοιπο 22% του
δείκτη OOHPI αφορούσε δαπάνες ιδιοκτησίας, εκ των οποίων η υποσυνιστώσα
“εργασίες επισκευής και συντήρησης μεγάλης κλίμακας” αντιστοιχούσε στο 19% και η
“ασφάλιση που συνδέεται με τις κατοικίες” στο 3%.
1
Βλ. το άρθρο με τίτλο “Owner-occupied housing and inflation measurement”, Economic Bulletin, Issue
1, ECB, 2022.
2
Βλ. το πλαίσιο με τίτλο “The treatment of land in OOHPIs” στο “Inflation measurement and its
assessment in the ECB’s monetary policy strategy review”, Occasional Paper Series, No 265, ECB,
September 2021.
3
Το κόστος απόκτησης περιλαμβάνει επίσης τις “υφιστάμενες κατοικίες που αποκτώνται από τα
νοικοκυριά”, οι οποίες αντιστοιχούν περίπου στο 0,5% του συνολικού δείκτη για τη ζώνη του ευρώ.
Ωστόσο, η εν λόγω υποσυνιστώσα, με εξαίρεση το Διάγραμμα Α, δεν περιλαμβάνεται στην ανάλυση στο
παρόν πλαίσιο, καθώς η συλλογή στοιχείων υπόκειται σε ζητήματα ποιότητας λόγω της περιορισμένης
κάλυψης και της έλλειψης εναρμόνισης μεταξύ των χωρών. Το ίδιο ισχύει και για τις “άλλες δαπάνες”,
μια υποσυνιστώσα του κόστους ιδιοκτησίας που αντιπροσωπεύει το 0,9% του συνόλου της ζώνης του
ευρώ.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ποιες υποσυνιστώσες διαμορφώνουν το κόστος ιδιοκατοίκησης;
97
Διάγραμμα A
Ανάλυση του δείκτη OOHPI για τη ζώνη του ευρώ
(ποσοστά)
Αγορές νέων κατοικιών
Ιδιοκατασκευή κατοικιών και ανακαινίσεις μεγάλης κλίμακας
Υφιστάμενες κατοικίες που αποκτώνται από τα νοικοκυριά
Άλλες υπηρεσίες που σχετίζονται με την απόκτηση κατοικιών
Εργασίες επισκευής και συντήρησης μεγάλης κλίμακας
Ασφάλιση που συνδέεται με τις κατοικίες
Άλλες δαπάνες
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
CY
EE
LU
LT
ES
SK
BE
IE
PT
LV
MT
FI
NL
IT
AT
DE
FR
SI
EA
Πηγές: Εurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για την Ελλάδα. Όλα τα στοιχεία αφορούν το 2021.
Κατά την ανάλυση του δείκτη OOHPI σε επίπεδο ζώνης του ευρώ, είναι
σημαντικό να σημειωθεί ότι η σχετική σημασία των επιμέρους
υποσυνιστωσών διαφέρει σημαντικά μεταξύ των χωρών. Για παράδειγμα, στη
Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, η υποσυνιστώσα “ιδιοκατασκευή κατοικιών και
ανακαινίσεις μεγάλης κλίμακας” είναι πολύ σημαντικότερη από την υποσυνιστώσα
“αγορές νέων κατοικιών”, ενώ σε χώρες όπως η Ισπανία ισχύει το αντίθετο.
Σε επίπεδο ζώνης του ευρώ συνολικά, η δυναμική των τιμών διαφέρει
σημαντικά μεταξύ των επιμέρους υποσυνιστωσών. Ο δείκτης τιμών για τις
“αγορές νέων κατοικιών” κατέγραψε τον ισχυρότερο μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης την
τελευταία δεκαετία (Διάγραμμα Β, τμήμα α). 4 Ωστόσο, η υποσυνιστώσα
“ιδιοκατασκευή κατοικιών και ανακαινίσεις μεγάλης κλίμακας” συνέβαλε περισσότερο
στον ετήσιο ρυθμό αύξησης του δείκτη συνολικά, ακολουθούμενη από τις “αγορές
νέων κατοικιών”. Πράγματι, οι δύο αυτές υποσυνιστώσες αντιπροσώπευαν από
κοινού 5,0 ποσοστιαίες μονάδες του ετήσιου ρυθμού αύξησης 6,6% που κατέγραψε
ο δείκτης OOHPI στο σύνολό του το γ΄ τρίμηνο του 2021, ενώ το μεγαλύτερο μέρος
του υπολοίπου αντιστοιχούσε στην υποσυνιστώσα “εργασίες επισκευής και
συντήρησης μεγάλης κλίμακας” (Διάγραμμα Β, τμήμα β). Δεδομένου ότι άλλες
υποσυνιστώσες αντιπροσωπεύουν μικρότερο μέρος του δείκτη OOHPI και
εμφανίζουν πιο συγκρατημένη εξέλιξη των τιμών, η επιμέρους συμβολή τους στη
μέση ετήσια αύξηση ήταν σταθερά μικρότερη, αν και εξακολουθούν να είναι
σημαντικές όταν ομαδοποιηθούν (αντιπροσωπεύοντας συνολικά περίπου το ένα
τρίτο της μέσης ετήσιας αύξησης από το 2012).
4
Από το 2012, ο δείκτης τιμών για την υποσυνιστώσα “αγορές νέων κατοικιών” καταγράφει μέση ετήσια
αύξηση 2,4%, έναντι 2,1% για την υποσυνιστώσα “ιδιοκατασκευή κατοικιών και ανακαινίσεις μεγάλης
κλίμακας” και 1,6% για την υποσυνιστώσα “εργασίες επισκευής και συντήρησης μεγάλης κλίμακας”.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ποιες υποσυνιστώσες διαμορφώνουν το κόστος ιδιοκατοίκησης;
98
Διάγραμμα B
Συμβολή των υποσυνιστωσών στην ετήσια αύξηση του κόστους ιδιοκατοίκησης
(τμήμα α: ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές, τμήμα β: ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές και συμβολές σε ποσοστιαίες μονάδες)
Αγορές νέων κατοικιών (21%)
Ιδιοκατασκευή κατοικιών και ανακαινίσεις μεγάλης κλίμακας (45%)
Ασφάλιση που συνδέεται με τις κατοικίες (3%)
Εργασίες επισκευής και συντήρησης μεγάλης κλίμακας (12%)
Άλλες υπηρεσίες που σχετίζονται με την κυριότητα ακινήτων (12%)
Δείκτης OOHPI
α) Ετήσιοι ρυθμοί αύξησης επιμέρους υποσυνιστωσών
10
8
6
4
2
0
-2
-4
-6
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2017
2018
2019
2020
2021
β) Ανάλυση της ετήσιας αύξησης του δείκτη OOHPI
8
6
4
2
0
-2
2012
2013
2014
2015
2016
Πηγές: Εurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημειώσεις: Τα αριθμητικά στοιχεία εντός παρενθέσεων στο υπόμνημα παρουσιάζουν τη στάθμιση της σχετικής υποσυνιστώσας στον
OOHPI το 2021. Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: γ΄ τρίμηνο 2021.
Ορισμένες επιμέρους υποσυνιστώσες έχουν στενή συσχέτιση με το κόστος
κατασκευής και τις τιμές των κατοικιών. Για παράδειγμα, ο ετήσιος ρυθμός
αύξησης της υποσυνιστώσας “ιδιοκατασκευή κατοικιών και ανακαινίσεις μεγάλης
κλίμακας” παρουσιάζει ισχυρή συσχέτιση με το κόστος κατασκευής που είναι
διαθέσιμο στις βραχυπρόθεσμες στατιστικές για τις επιχειρήσεις (Διάγραμμα Γ, άνω
τμήμα). Ομοίως, η υποσυνιστώσα “εργασίες επισκευής και συντήρησης μεγάλης
κλίμακας” παρουσιάζει έντονη συμμεταβολή με τη σειρά του ΕνΔΤΚ “υπηρεσίες
συντήρησης και επισκευής κατοικιών”. Εν τω μεταξύ, η υποσυνιστώσα “αγορές νέων
κατοικιών” συσχετίζεται στενά με τις τιμές των κατοικιών (Διάγραμμα Γ, κάτω τμήμα).
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ποιες υποσυνιστώσες διαμορφώνουν το κόστος ιδιοκατοίκησης;
99
Διάγραμμα Γ
Συσχέτιση μεταξύ των υποσυνιστωσών του OOHPI και άλλων δεικτών
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)
OOHPI - ιδιοκατασκευή κατοικιών και ανακαινίσεις μεγάλης κλίμακας
Δείκτης κόστους κατασκευής νέων οικιστικών κτιρίων
10
8
6
4
2
0
-2
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
OOHPI - αγορές νέων κατοικιών
Τιµές κατοικιών
10
8
6
4
2
0
-2
-4
-6
2012
2013
2014
Πηγές: Εurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
Σημείωση: Πιο πρόσφατες παρατηρήσεις: γ΄ τρίμηνο 2021.
Συνολικά, απαιτείται περαιτέρω ανάλυση προκειμένου να αξιολογηθεί
διαχρονικά η συμπεριφορά του δείκτη OOHPI και των υποκείμενων
υποσυνιστωσών του. 5 Ειδικότερα, η καλύτερη κατανόηση των διάφορων
συσχετισμών θα συμβάλει, μεταξύ άλλων, στην εξεύρεση τρόπων βραχυπρόθεσμης
εκτίμησης (και πρόβλεψης) των εξελίξεων του δείκτη OOHPI (π.χ. εάν τα στοιχεία για
συγκεκριμένες συσχετίσεις ήταν διαθέσιμα νωρίτερα από τη χρονική υστέρηση των
100 εργάσιμων ημερών με την οποία δημοσιεύεται ο δείκτης OOHPI).
5
Βλ. επίσης το άρθρο με τίτλο “The euro area housing market during the COVID-19 pandemic”,
Economic Bulletin, Issue 7, ECB, 2021, και το άρθρο με τίτλο “The state of the housing market in the
euro area”, Economic Bulletin, Issue 7, ECB, 2018.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Πλαίσια
Ποιες υποσυνιστώσες διαμορφώνουν το κόστος ιδιοκατοίκησης;
100
Στατιστικά στοιχεία
Στατιστικό παράρτημα
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά στοιχεία
101
Στατιστικά στοιχεία
Περιεχόμενα
1 Εξωτερικό περιβάλλον
S2
2 Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
S3
3 Οικονομική δραστηριότητα
S8
4 Τιμές και κόστος
S 14
5 Χρήμα και πίστη
S 18
6 Δημοσιονομικές εξελίξεις
S 23
Περισσότερες πληροφορίες
Tα στατιστικά στοιχεία της ΕΚΤ είναι προσβάσιμα από τη βάση Statistical Data
Warehouse (SDW):
http://sdw.ecb.europa.eu/
Τα στοιχεία της στατιστικής ενότητας του Οικονομικού Δελτίου διατίθενται από τη SDW:
http://sdw.ecb.europa.eu/reports.do?node=1000004813
Πλήρες Στατιστικό Δελτίο δημοσιεύεται στη SDW:
http://sdw.ecb.europa.eu/reports.do?node=1000004045
Μεθοδολογικοί ορισμοί δημοσιεύονται στις Γενικές Σημειώσεις του Στατιστικού Δελτίου:
http://sdw.ecb.europa.eu/reports.do?node=10000023
Λεπτομέρειες για τους υπολογισμούς δημοσιεύονται στις Τεχνικές Σημειώσεις
του Στατιστικού Δελτίου:
http://sdw.ecb.europa.eu/reports.do?node=10000022
Επεξήγηση όρων και συντομογραφιών δημοσιεύεται στο στατιστικό γλωσσάριο της ΕΚΤ:
http://www.ecb.europa.eu/home/glossary/html/glossa.en.html
Στους πίνακες εμφανίζονται τα εξής σύμβολα:
-
δεν υπάρχουν/δεν εφαρμόζονται στοιχεία
.
τα στοιχεία δεν είναι ακόμη διαθέσιμα
...
στοιχεία μηδενικά ή αμελητέα
(π)
προσωρινά στοιχεία
ε.δ.
με εποχική διόρθωση
χ.ε.δ.
χωρίς εποχική διόρθωση
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S1
1 Εξωτερικό περιβάλλον
1.1 Κυριότεροι εμπορικοί εταίροι, ΑΕΠ και ΔΤΚ
ΑΕΠ1)
(ποσοστιαίες μεταβολές έναντι της προηγούμενης περιόδου)
G20
ΗΠΑ
Ηνωμένο Ιαπωνία
Βασίλειο
Κίνα
ΔΤΚ
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)
Υπόμνηση:
Χώρες του ΟΟΣΑ
ζώνη του ευρώ Σύνολο χωρίς τις τιμές
των ειδών
διατροφής και
της ενέργειας
ΗΠΑ
Ηνωμένο Ιαπωνία
Βασίλειο
(ΕνΔΤΚ)
Κίνα
Υπόμνηση:
ζώνη του ευρώ2)
(ΕνΔΤΚ)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
2,9
-3,2
.
2,3
-3,4
5,6
1,7
-9,4
7,5
-0,2
-4,5
1,7
6,0
2,3
8,1
1,6
-6,4
5,3
2,1
1,4
4,0
2,2
1,8
2,9
1,8
1,2
4,7
1,8
0,9
2,6
0,5
0,0
-0,3
2,9
2,5
0,9
1,2
0,3
2,6
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
0,6
0,4
1,8
.
1,5
1,6
0,6
1,7
-1,2
5,6
1,0
1,0
-0,5
0,6
-0,7
1,3
0,3
1,3
0,7
1,6
-0,1
2,2
2,3
0,3
1,9
3,7
4,4
5,9
1,8
2,8
3,2
4,0
1,9
4,8
5,3
6,7
0,6
2,0
2,8
4,9
-0,5
-0,8
-0,2
0,5
0,0
1,1
0,8
1,8
1,1
1,8
2,8
4,6
2021 Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
-
-
-
-
-
-
4,6
5,2
5,9
6,6
3,2
3,6
3,9
4,6
5,4
6,2
6,8
7,0
3,1
4,2
5,1
5,4
0,2
0,1
0,6
0,8
0,7
1,5
2,3
1,5
3,4
4,1
4,9
5,0
2022 Ιαν.
Φεβρ.3)
-
-
-
-
-
-
.
.
.
.
7,5
.
5,5
.
0,5
.
0,9
.
5,1
5,8
2019
2020
2021
Πηγές: Eurostat (στήλες 6, 13), ΤΔΔ (στήλες 9,10, 11, 12), ΟΟΣΑ (στήλες 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8).
1) Τριμηνιαία στοιχεία με εποχική διόρθωση, ετήσια στοιχεία χωρίς εποχική διόρθωση.
2) Τα στοιχεία αφορούν την εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ.
3) Το μέγεθος για τη ζώνη του ευρώ αποτελεί εκτίμηση βάσει προσωρινών εθνικών στοιχείων, καθώς και πρώιμων πληροφοριών για τις τιμές της ενέργειας.
1.2 Κυριότεροι εμπορικοί εταίροι, Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών και παγκόσμιο εμπόριο
Έρευνες των Υπευθύνων Προμηθειών (δείκτες διάχυσης, ε.δ.)
Σύνθετος Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών
Παγκόσμιο
σύνολο2)
ΗΠΑ
Ηνωμένο
Βασίλειο
Ιαπωνία
Κίνα
Εισαγωγές εμπορευμάτων1)
Παγκόσμιος Δείκτης Υπευθύνων
Προμηθειών2)
Υπόμνηση:
ζώνη του ευρώ
Μεταποίηση Υπηρεσίες
Νέες Παγκόπαραγγελίες
σμιο
εξαγωγών σύνολο
ΠροηγΑναδυόμένες
μενες
οικο- οικονομίες
νομίες της αγοράς
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2019
2020
2021
51,7
47,5
54,9
52,5
48,8
59,6
50,2
46,5
55,9
50,5
42,4
49,4
51,8
51,4
52,0
51,3
44,0
54,9
50,3
48,5
53,7
52,2
46,3
55,2
48,8
45,3
52,1
-0,4
-4,2
11,4
-0,4
-4,5
9,6
-0,5
-4,0
13,3
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
54,3
57,5
53,0
54,6
59,3
65,3
56,8
57,3
49,1
61,9
56,3
56,3
48,4
49,6
47,4
52,1
52,3
53,0
50,6
51,9
49,9
56,8
58,4
54,3
53,8
53,9
51,7
52,2
54,5
58,8
53,4
55,5
50,3
52,9
50,3
50,4
4,4
1,8
-1,1
2,0
1,9
1,6
-0,4
2,1
7,2
2,1
-1,8
1,8
2021 Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
52,8
54,7
54,7
54,6
55,0
57,6
57,2
57,0
54,9
57,8
57,6
53,6
47,9
50,7
53,3
52,5
51,4
51,5
51,2
53,0
56,2
54,2
55,4
53,3
51,4
51,2
52,3
53,3
53,2
55,9
55,6
55,0
50,1
49,7
50,7
50,7
-1,1
-0,4
0,1
2,0
-0,4
-0,5
0,3
2,1
-1,8
-0,2
-0,1
1,8
2022 Ιαν.
Φεβρ.
51,0
53,1
51,1
55,9
54,2
59,9
49,9
45,8
50,1
50,1
52,3
55,5
50,7
51,4
51,0
53,6
49,0
50,1
.
.
.
.
.
.
Πηγές: Markit (στήλες 1-9), CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis και υπολογισμοί της ΕΚΤ (στήλες 10-12).
1) Το παγκόσμιο σύνολο και το σύνολο των προηγμένων οικονομιών δεν περιλαμβάνουν τη ζώνη του ευρώ. Τα ετήσια και τριμηνιαία στοιχεία είναι ποσοστιαίες μεταβολές έναντι της
προηγούμενης περιόδου και τα μηνιαία στοιχεία έναντι των προηγούμενων 3 μηνών. Όλα τα στοιχεία έχουν υποστεί εποχική διόρθωση.
2) Χωρίς τη ζώνη του ευρώ.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S2
2 Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
2.1 Επιτόκια της αγοράς χρήματος
(% ετησίως, μέσοι όροι περιόδου)
Ζώνη του ευρώ1)
Βραχυπρόθεσμο
επιτόκιο
του ευρώ
(€STR)2)
Καταθέσεις
μίας ημέρας
(ΕΟΝΙΑ)3)
Καταθέσεις
διάρκειας 1
μηνός (EURIBOR)
ΗΠΑ
Ιαπωνία
Καταθέσεις
Καταθέσεις
Καταθέσεις
Καταθέσεις
διάρκειας 3 διάρκειας 6 μηνών
διάρκειας 12
διάρκειας 3
μηνών (EURI(EURIBOR) μηνών (EURIBOR) μηνών (LIBOR)
BOR)
Καταθέσεις
διάρκειας
3 μηνών
(LIBOR)
1
2
3
4
5
6
7
8
2019
2020
2021
-0,48
-0,55
-0,57
-0,39
-0,46
-0,48
-0,40
-0,50
-0,56
-0,36
-0,43
-0,55
-0,30
-0,37
-0,52
-0,22
-0,31
-0,49
2,33
0,64
0,16
-0,08
-0,07
-0,08
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
-0,57
-0,57
-0,57
-0,57
-0,58
-0,48
-0,49
-0,49
-0,49
-0,49
-0,56
-0,56
-0,56
-0,57
-0,60
-0,55
-0,55
-0,55
-0,57
-0,58
-0,53
-0,52
-0,53
-0,53
-0,54
-0,50
-0,49
-0,48
-0,49
-0,50
0,12
0,12
0,13
0,16
0,21
-0,10
-0,08
-0,08
-0,09
-0,08
2022 Ιαν.
Φεβρ.
-0,58
-0,58
-
-0,56
-0,55
-0,56
-0,53
-0,53
-0,48
-0,48
-0,34
0,25
0,43
-0,03
-0,02
Πηγή: Refinitiv και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
1) Τα στοιχεία αφορούν την εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ, βλ. τις Γενικές Σημειώσεις.
2) Η ΕΚΤ δημοσίευσε για πρώτη φορά στις 2.10.2019 το βραχυπρόθεσμο επιτόκιο του ευρώ (€STR), το οποίο αντανακλά τη συναλλακτική δραστηριότητα της 1.10.2019. Τα στοιχεία
για τις προηγούμενες περιόδους αφορούν το pre-€STR, το οποίο δημοσιεύθηκε μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς και δεν προοριζόταν για χρήση ως δείκτης ή επιτόκιο αναφοράς
για καμία συναλλαγή στην αγορά.
3) Το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Χρηματαγορών έπαυσε την κατάρτιση του EONIA στις 3 Ιανουαρίου 2022.
2.2 Καμπύλες αποδόσεων
(τέλος περιόδου, σε % ετησίως, διαφορές αποδόσεων σε ποσοστιαίες μονάδες)
Επιτόκια spot
Διαφορές αποδόσεων
Ζώνη του ευρώ1), 2)
Ζώνη του ευρώ1), 2)
ΗΠΑ
Στιγμιαία προθεσμιακά επιτόκια
Ηνωμένο
Βασίλειο
Ζώνη του ευρώ1), 2)
3 μήνες
1 έτος
2 έτη
5 έτη
10 έτη
1 έτος
2 έτη
5 έτη
1
2
3
4
5
10 έτη - 1 έτος 10 έτη - 1 έτος 10 έτη - 1 έτος
6
7
8
9
10
11
10 έτη
12
2019
2020
2021
-0,68
-0,75
-0,73
-0,66
-0,76
-0,72
-0,62
-0,77
-0,68
-0,45
-0,72
-0,48
-0,14
-0,57
-0,19
0,52
0,19
0,53
0,34
0,80
1,12
0,24
0,32
0,45
-0,62
-0,77
-0,69
-0,52
-0,77
-0,58
-0,13
-0,60
-0,12
0,41
-0,24
0,24
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
-0,68
-0,71
-0,74
-0,90
-0,73
-0,73
-0,73
-0,69
-0,85
-0,72
-0,77
-0,72
-0,62
-0,82
-0,68
-0,68
-0,54
-0,37
-0,64
-0,48
-0,39
-0,17
-0,07
-0,35
-0,19
0,34
0,56
0,62
0,50
0,53
1,24
1,41
1,43
1,23
1,12
0,56
0,78
0,45
0,49
0,45
-0,79
-0,74
-0,63
-0,81
-0,69
-0,79
-0,66
-0,46
-0,73
-0,58
-0,43
-0,16
0,03
-0,30
-0,12
0,16
0,46
0,34
0,07
0,24
2022 Ιαν.
Φεβρ.
-0,70
-0,73
-0,66
-0,68
-0,57
-0,54
-0,27
-0,11
0,03
0,22
0,69
0,90
1,00
0,81
0,37
0,44
-0,59
-0,56
-0,36
-0,21
0,17
0,42
0,40
0,59
Πηγή: Υπολογισμοί της ΕΚΤ.
1) Τα στοιχεία αφορούν την εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ, βλ. τις Γενικές Σημειώσεις.
2) Υπολογισμοί της ΕΚΤ με βάση στοιχεία της EuroMTS και πιστοληπτικές διαβαθμίσεις της Fitch Ratings.
2.3 Χρηματιστηριακοί δείκτες
(επίπεδα δεικτών σε μονάδες, μέσοι όροι περιόδου)
Δείκτες Dow Jones EURO STOXX
Δείκτες αναφοράς
Ευρύς
δείκτης
1
ΗΠΑ Ιαπωνία
Κύριοι κλαδικοί δείκτες
50 Βασικά
υλικά
Κατανα- Κατανα- Πετρέ- ΧρηματοΒιομηλωτικές
λωτικά λαιο και πιστωτικές χανικές
υπηρεσίες
αγαθά φυσικό επιχειρή- επιχειρήαέριο
σεις
σεις
Τεχνο- Υπηρεσί- Τηλεπικοιλογία ες κοινής
νωνίες
ωφέλειας
Υγεία Standard
& Poor‘s
500
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2018
2019
2020
375,5 3.386,6
373,6 3.435,2
360,0 3.274,3
766,3
731,7
758,9
264,9
270,8
226,8
172,6
183,7
163,2
115,8
111,9
83,1
173,1
155,8
128,6
629,5
650,9
631,4
502,5
528,2
630,2
278,8
322,0
347,1
292,9
294,2
257,6
800,5
772,7
831,9
2.746,2 22.310,7
2.915,5 21.697,2
3.217,3 22.703,5
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
468,5
465,5
461,4
478,7
469,1
4.177,0 1.014,5
4.158,3
993,9
4.132,2
976,8
4.306,4 1.020,6
4.207,9 1.020,3
303,3
295,0
294,4
311,7
303,9
191,9
188,1
185,0
191,9
189,5
91,6
93,9
101,7
100,4
99,9
169,0
169,0
175,8
176,9
172,3
865,0
938,2
863,3
969,5
836,1
925,6
859,8 1.002,3
846,9
961,1
380,0
371,3
367,5
380,2
383,4
303,6
294,8
285,7
286,3
283,8
922,1
917,5
897,1
933,0
909,0
4.454,2
4.449,6
4.460,7
4.668,9
4.677,0
2022 Ιαν.
Φεβρ.
471,0 4.252,3 1.031,4
452,7 4.084,1
978,2
300,2
285,0
190,1
180,8
107,0
107,8
185,0
185,6
846,7
805,7
385,5
374,5
281,3
286,1
887,8
863,7
4.573,8 27.904,0
4.436,0 27.066,5
910,8
823,6
13
Nikkei
225
14
27.692,7
29.893,6
28.586,2
29.370,6
28.514,2
Πηγή: Refinitiv.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S3
2 Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
2.4 Επιτόκια ΝΧΙ επί νέων δανείων και καταθέσεων νοικοκυριών1), 2)
(% ετησίως, μέσος όρος περιόδου, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά)
Καταθέσεις
Μίας
Υπό
ημέρας προειδοποίηση
έως
3 μηνών
2021 Φεβρ.
Μάρτ.
Απρ.
Μάιος
Ιούν.
Ιούλ.
Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
2022 Ιαν.(π)
ΑνακυΧοΚαταναλωτικά δάνεια
Δάνεια
Δάνεια για αγορά κατοικίας
κλούμενα ρηγη- Κατά αρχική ΣΕΠΠΕ3) προς ελεύΜε συμΚατά αρχική περίοδο
ΣΕΠΠΕ3)
Σύνδάνεια θείσα περίοδο σταθεθερους
φωνημένη
σταθερού επιτοκίου
θετος
και
πίεπαγγελδιάρκεια
ρού επιτοκίου
δείκτης
ματίες και Κυμαι- Άνω Άνω Άνω
κόστους
Έως Άνω υπερανα- στωση Κυμαι- Άνω
λήψεις μέσω νόμενο του 1
ατομικές νόμενο
δανει2 έτη
των
του
των των
πιστω- επιτόκιο έτους
επιχειρή- επιτόκιο 1 και 5 και
σμού
2 ετών
10
τικών
σεις
και
και
έως
έως ετών
καρ- σταθεσταθε- 5 έτη
10
τών ρό έως
ρό έως
έτη
1 έτος
1 έτος
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
1
2
0,01
0,01
0,01
0,35
0,35
0,35
0,23
0,20
0,21
0,66
0,61
0,62
5,01
4,98
4,89
15,75
15,78
15,76
5,10
4,93
5,20
5,25
5,13
5,18
5,87
5,73
5,80
1,98
1,94
1,98
1,30
1,32
1,32
1,48
1,43
1,49
1,27
1,24
1,27
1,32
1,32
1,31
1,59
1,58
1,60
1,31
1,31
1,31
0,01
0,01
0,01
0,01
0,01
0,01
0,01
0,01
0,01
0,34
0,34
0,34
0,34
0,34
0,34
0,34
0,35
0,18
0,16
0,19
0,17
0,18
0,19
0,19
0,17
0,57
0,59
0,58
0,59
0,57
0,58
0,57
0,60
4,88
4,89
4,78
4,83
4,90
4,81
4,81
4,74
15,77
15,72
15,69
15,72
15,64
15,91
15,86
15,89
5,21
5,21
5,37
5,75
5,50
5,61
5,11
5,13
5,32
5,16
5,25
5,31
5,25
5,21
5,20
5,05
5,95
5,78
5,86
5,92
5,88
5,85
5,83
5,66
2,04
1,94
1,97
2,04
1,93
2,00
2,06
1,87
1,31
1,31
1,34
1,34
1,31
1,32
1,32
1,34
1,43
1,43
1,45
1,47
1,45
1,47
1,48
1,46
1,26
1,26
1,27
1,24
1,25
1,26
1,30
1,30
1,31
1,30
1,30
1,28
1,29
1,30
1,32
1,30
1,61
1,60
1,61
1,60
1,59
1,60
1,61
1,60
1,32
1,32
1,32
1,32
1,30
1,31
1,32
1,31
0,35
0,20
0,57
4,80
15,78
5,59
5,27
5,86
1,96
1,35
1,46
1,31
1,32
1,61
1,33
Πηγή: ΕΚΤ.
1) Τα στοιχεία αφορούν την εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ.
2) Περιλαμβάνονται τα μη κερδοσκοπικά ιδρύματα που εξυπηρετούν νοικοκυριά.
3) Συνολικό ετήσιο πραγματικό ποσοστό επιβάρυνσης (ΣΕΠΠΕ).
2.5 Επιτόκια ΝΧΙ επί νέων δανείων και καταθέσεων μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων1), 2)
(% ετησίως, μέσος όρος περιόδου, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά)
Καταθέσεις
Μίας
Με
ημέρας συμφωνημένη
διάρκεια
2021 Φεβρ.
Μάρτ.
Απρ.
Μάιος
Ιούν.
Ιούλ.
Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
2022 Ιαν.(π)
Ανακυκλούμενα
δάνεια και
υπεραναλήψεις
Λοιπά δάνεια κατά μέγεθος και αρχική περίοδο σταθερού επιτοκίου
Έως 0,25 εκατ. ευρώ
Κυμαινόμε- Άνω των
νο επιτόκιο 3 μηνών
και σταθε- και έως
ρό έως
1 έτος
3 μήνες
Άνω των 0,25 εκατ. ευρώ και
έως 1 εκατ. ευρώ
Άνω Κυμαινόμε- Άνω των
του 1 νο επιτόκιο 3 μηνών
έτους και σταθε- και έως
ρό έως
1 έτος
3 μήνες
Σύνθετος
δείκτης
κόστους
δανεισμού
Άνω του 1 εκατ. ευρώ
Έως
2 έτη
Άνω
των
2 ετών
Άνω Κυμαινόμε- Άνω των
του 1 νο επιτόκιο 3 μηνών
έτους και σταθε- και έως
ρό έως
1 έτος
3 μήνες
Άνω
του 1
έτους
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
-0,01
-0,01
-0,01
-0,21
-0,11
-0,18
0,25
0,22
0,25
1,84
1,82
1,80
1,96
1,91
2,03
2,00
1,96
1,96
1,95
2,01
1,98
1,58
1,56
1,56
1,44
1,45
1,44
1,43
1,40
1,40
1,16
1,09
1,31
1,22
0,71
1,33
1,23
1,23
1,38
1,48
1,39
1,56
-0,01
-0,02
-0,02
-0,03
-0,03
-0,03
-0,03
-0,03
-0,04
-0,23
-0,31
-0,31
-0,35
-0,35
-0,36
-0,35
-0,33
-0,32
0,19
0,27
0,13
0,17
0,15
0,17
0,16
0,17
0,21
1,79
1,83
1,72
1,76
1,78
1,72
1,69
1,68
1,68
1,86
1,88
1,81
1,78
1,80
1,80
1,80
1,84
1,91
1,95
1,97
2,14
1,93
1,99
2,09
2,01
1,96
1,94
2,04
2,02
1,99
2,02
2,00
1,99
2,03
1,95
2,01
1,57
1,55
1,58
1,55
1,51
1,54
1,49
1,51
1,52
1,45
1,43
1,43
1,45
1,43
1,42
1,43
1,43
1,41
1,42
1,54
1,37
1,36
1,34
1,32
1,36
1,32
1,38
1,16
1,20
1,27
1,23
1,27
1,15
1,07
1,14
1,13
1,17
1,13
1,32
1,12
1,25
1,19
1,11
0,97
1,24
1,27
1,24
1,16
1,14
1,28
1,24
1,23
1,19
1,29
1,46
1,46
1,48
1,44
1,49
1,43
1,39
1,36
1,43
Πηγή: ΕΚΤ.
1) Τα στοιχεία αφορούν την εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ.
2) Σύμφωνα με το ESA 2010, τον Δεκέμβριο του 2014 οι εταιρίες συμμετοχών των μη χρηματοπιστωτικών ομίλων αναταξινομήθηκαν από τον τομέα των μη χρηματοπιστωτικών
επιχειρήσεων στον τομέα των χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S4
2 Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
2.6 Εκδόσεις χρεογράφων κατοίκων της ζώνης του ευρώ, κατά τομέα εκδότη και αρχική διάρκεια
(δισεκ. ευρώ, συναλλαγές στη διάρκεια του μηνός και υπόλοιπα στο τέλος της περιόδου, ονομαστική αξία)
Υπόλοιπα
Σύνολο
ΝΧΙ
(συμπεριλαμβανομένου του
Ευρωσυστήματος)
1
Ακαθάριστες εκδόσεις1)
Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ
Γενική κυβέρνηση Σύνολο
Χρηματοπιστωτικές
επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ
Μη Κεντρ.
χρημα- κυβέρΧρηματοδο- τοπιστω- νηση
τικές
τικές εταιρίες
ειδικού σκοπού επιχειρήσεις
2
3
4
5
Λοιπή
γενική
κυβέρνηση
6
7
ΝΧΙ
(συμπεριλαμβανομένου του
Ευρωσυστήματος)
8
Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ
Γενική κυβέρνηση
Χρηματοπιστωτικές
επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ
Μη
χρημαΧρηματοδο- τοπιστωτικές
τικές εταιρίες
ειδικού σκοπού επιχειρήσεις
Κεντρ. Λοιπή
κυβέρ- γενική
νηση κυβέρνηση
9
10
11
12
13
14
Βραχυπρόθεσμες
2018
2019
2020
1.215
1.283
1.530
503
550
455
170
181
145
.
.
.
72
85
98
424
406
714
47
61
118
389
415
455
171
177
177
66
80
70
.
.
.
41
47
45
76
73
114
35
38
49
2021 Ιούλ.
Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
1.543
1.542
1.574
1.530
1.528
1.453
478
493
507
485
498
457
151
150
144
138
138
138
.
.
.
.
.
.
101
100
100
104
98
93
688
678
697
686
680
669
124
121
127
117
113
95
473
415
475
419
427
305
224
232
220
203
223
134
46
41
45
39
44
43
.
.
.
.
.
.
39
25
39
41
31
37
113
93
124
105
102
76
50
25
46
32
27
15
2018
2019
2020
15.747
16.314
17.288
3.687
3.817
3.892
3.167
3.402
3.208
.
.
.
1.244
1.319
1.457
7.022
7.152
8.006
627
626
725
228
247
296
64
69
68
68
74
71
.
.
.
15
20
27
75
78
114
6
7
16
2021 Ιούλ.
Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
18.154
18.184
18.282
18.369
18.525
18.503
3.991
3.990
4.020
4.038
4.062
4.055
3.366
3.361
3.393
3.464
3.518
3.516
.
.
.
.
.
.
1.502
1.500
1.521
1.526
1.555
1.546
8.515
8.554
8.558
8.553
8.597
8.590
780
779
788
787
792
796
300
136
305
293
268
178
56
27
72
64
50
45
97
35
81
102
82
76
.
.
.
.
.
.
18
4
23
22
36
8
119
66
114
92
90
42
10
3
15
13
9
7
Μακροπρόθεσμες
Πηγή: ΕΚΤ.
1) Για λόγους σύγκρισης, τα ετήσια στοιχεία αφορούν τον μέσο όρο ανά μήνα στη διάρκεια του έτους.
2.7 Ρυθμοί μεταβολής και υπόλοιπα χρεογράφων και εισηγμένων μετοχών
(δισεκ. ευρώ, ποσοστιαίες μεταβολές)
Χρεόγραφα
Σύνολο ΝΧΙ (συμπεριλαμβανομένου του
Ευρωσυστήματος)
1
2
Εισηγμένες μετοχές
Επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ
Γενική κυβέρνηση
Χρηματοπιστωτικές
επιχειρήσεις πλην ΝΧΙ
Χρηματοδοτικές
εταιρίες ειδικού σκοπού
3
4
Σύνολο
ΝΧΙ
8
9
10
11
Μη χρημαΚεντρική
Λοιπή
τοπιστω- κυβέρνηση
γενική
τικές επικυβέρνηση
χειρήσεις
5
6
7
Χρηματο- Μη χρημαπιστωτικές
τοπιστωεπιχειρήτικές επισεις πλην
χειρήσεις
ΝΧΙ
Υπόλοιπο
2018
2019
2020
16.962,6
17.597,3
18.817,7
4.190,1
4.367,0
4.346,2
3.337,1
3.582,4
3.352,9
.
.
.
1.316,0
1.403,3
1.555,0
7.445,8
7.558,1
8.720,3
673,5 7.030,2
686,5 8.560,4
843,3 8.442,0
465,0
537,8
468,4
1.099,2
1.410,5
1.312,0
5.466,0
6.612,1
6.661,5
2021 Ιούλ.
Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
19.696,8
19.726,4
19.856,0
19.898,7
20.052,5
19.956,3
4.469,4
4.482,9
4.526,9
4.523,7
4.560,3
4.511,7
3.517,0
3.511,5
3.537,4
3.601,4
3.655,9
3.654,6
.
.
.
.
.
.
1.602,8
1.599,7
1.621,3
1.630,3
1.653,0
1.639,6
9.202,8
9.232,6
9.255,6
9.239,3
9.277,6
9.259,1
904,7
899,6
914,9
904,0
905,7
891,3
9.902,6
10.168,8
9.908,8
10.304,8
10.020,9
10.314,4
559,2
587,9
597,2
613,8
566,5
586,5
1.526,8
1.605,1
1.616,8
1.700,7
1.618,3
1.544,2
7.816,5
7.975,9
7.694,8
7.990,3
7.836,0
8.183,6
2018
2019
2020
1,9
3,1
7,5
1,7
3,8
1,2
3,1
4,9
2,7
.
.
.
3,2
5,6
12,3
1,9
1,5
10,9
-4,3
1,8
24,3
0,7
0,0
1,0
0,3
0,5
0,6
2,4
0,0
2,3
0,3
0,0
0,8
2021 Ιούλ.
Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
4,6
4,1
4,1
4,3
5,1
5,0
0,3
0,8
1,0
1,4
2,2
2,1
5,2
4,3
4,5
5,5
7,0
6,7
.
.
.
.
.
.
3,8
3,5
3,8
4,1
4,9
5,1
6,1
5,3
5,0
5,3
5,7
5,9
10,1
9,2
8,6
5,6
5,3
4,7
2,2
2,1
2,2
2,0
1,9
1,9
2,1
2,0
2,0
1,9
2,0
1,7
5,8
6,4
6,7
5,1
5,6
5,8
1,5
1,3
1,4
1,3
1,1
1,1
Ρυθμός μεταβολής
Πηγή: ΕΚΤ.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S5
2 Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
2.8 Σταθμισμένες συναλλαγματικές ισοτιμίες1)
(μέσοι όροι περιόδου, δείκτης: α′ τρ. 1999=100)
ΣΣΙ-19
Πραγματική με
Αποπληθωριβάση τον ΔΤΠ στής πραγματικού ΑΕΠ
Ονομαστική
Πραγματική με
βάση τον ΔΤΚ
1
98,1
99,6
99,6
2
93,1
93,5
93,4
3
92,9
94,1
94,5
4
88,7
89,3
.
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
100,7
100,5
99,5
97,7
94,6
94,1
93,3
91,7
95,2
94,9
94,4
93,4
90,1
89,3
88,4
.
74,5
72,7
72,2
.
2021 Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
99,4
98,4
97,6
97,1
93,3
92,3
91,6
91,1
94,5
93,7
93,3
93,3
-
2022 Ιαν.
Φεβρ.
96,6
96,9
91,1
91,6
92,5
92,7
-
2022 Φεβρ.
0,3
0,4
2019
2020
2021
Πραγματική με Πραγματική με
βάση το μονα- βάση το μοναδιδιαίο κόστος αίο κόστος εργαεργασίας στη σίας στο σύνολο
μεταποίηση της οικονομίας
5
6
77,5
87,0
76,8
87,5
.
.
ΣΣΙ-42
Ονομαστική Πραγματική με
βάση τον ΔΤΚ
7
115,4
119,4
120,8
8
92,4
93,9
94,2
87,7
85,5
84,6
.
121,7
121,9
120,5
119,1
95,3
95,0
94,0
92,6
-
-
120,4
119,5
118,8
119,0
93,8
93,1
92,5
92,3
-
-
118,6
118,9
92,3
92,5
-
0,3
0,2
-
-2,1
-2,8
Ποσοστιαία μεταβολή έναντι του προηγούμενου μηνός
0,2
-
-
Ποσοστιαία μεταβολή έναντι του προηγούμενου έτους
2022 Φεβρ.
-3,8
-3,2
-2,6
-
-
Πηγή: ΕΚΤ.
1) Για τον ορισμό των ομάδων εμπορικών εταίρων και άλλες πληροφορίες βλ. στις Γενικές Σημειώσεις του Στατιστικού Δελτίου.
2.9 Διμερείς συναλλαγματικές ισοτιμίες
(μέσοι όροι περιόδου, μονάδες εθνικού νομίσματος ανά ευρώ)
Γιουάν
Κούνα
Κίνας Κροατίας
2019
2020
2021
Κορώνα Κορώνα
Τσεχίας
Δανίας
Φιορίνι
Ουγγαρίας
Γιεν
Ιαπωνίας
Ζλότυ
Λίρα
Πολωνίας Αγγλίας
Λέι
Ρουμανίας
Κορώνα
Σουηδίας
Φράγκο
Ελβετίας
Δολάριο
ΗΠΑ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
7,735
7,875
7,628
7,418
7,538
7,528
25,670
26,455
25,640
7,466
7,454
7,437
325,297
351,249
358,516
122,006
121,846
129,877
4,298
4,443
4,565
0,878
0,890
0,860
4,7453
4,8383
4,9215
10,589
10,485
10,146
1,112
1,071
1,081
1,119
1,142
1,183
2021
α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
7,808
7,784
7,626
7,310
7,572
7,528
7,497
7,518
26,070
25,638
25,500
25,374
7,437
7,436
7,437
7,438
361,206
354,553
353,871
364,376
127,806
131,930
129,763
130,007
4,546
4,529
4,566
4,617
0,874
0,862
0,855
0,848
4,8793
4,9240
4,9319
4,9489
10,120
10,141
10,195
10,128
1,091
1,098
1,083
1,054
1,205
1,206
1,179
1,144
2021
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
7,601
7,450
7,293
7,199
7,492
7,513
7,520
7,520
25,392
25,496
25,391
25,246
7,436
7,440
7,437
7,436
352,514
360,822
364,504
367,499
129,656
131,212
130,118
128,800
4,568
4,591
4,646
4,614
0,857
0,847
0,848
0,849
4,9471
4,9480
4,9494
4,9492
10,171
10,056
10,046
10,273
1,086
1,071
1,052
1,041
1,177
1,160
1,141
1,130
2022
Ιαν.
Φεβρ.
7,192
7,196
7,525
7,534
24,470
24,437
7,441
7,441
358,680
356,970
130,009
130,657
4,552
4,549
0,835
0,838
4,9454
4,9458
10,358
10,534
1,040
1,046
1,131
1,134
2022
Φεβρ.
0,0
0,1
-0,1
0,0
0,0
1,7
0,6
0,2
1,5
4,4
-3,6
-6,2
Ποσοστιαία μεταβολή έναντι του προηγούμενου μηνός
-0,5
0,5
-0,1
0,3
Ποσοστιαία μεταβολή έναντι του προηγούμενου έτους
2022
Φεβρ.
-7,9
-0,5
-5,6
0,1
-0,3
2,5
1,2
-4,0
Πηγή: ΕΚΤ.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S6
2 Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις
2.10 Ισοζύγιο πληρωμών της ζώνης του ευρώ, ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών
(δισεκ. ευρώ, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά, υπόλοιπα στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια της περιόδου)
Σύνολο1)
Άμεσες επενδύσεις
Απαιτήσεις
Υποχρεώσεις
Καθαρό
αποτέλεσμα
Απαιτήσεις
1
2
3
4
Επενδύσεις
χαρτοφυλακίου
Υποχρεώσεις
Απαιτήσεις
5
6
Καθαρά
χρημαΥποχρε- τοοικοώσεις νομικά
παράγωγα
7
8
Λοιπές επενδύσεις
Συναλλαγματικά
διαθέσιμα
Υπόμνηση:
ακαθάριστο
εξωτερικό
χρέος
Απαιτήσεις
Υποχρεώσεις
9
10
11
12
Υπόλοιπα (διεθνής επενδυτική θέση)
2020 δ´ τρ.
28.404,4
28.923,5
-519,1
11.051,2
9.359,9
-94,4
5.830,0
6.738,2
879,7
14.839,8
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
29.716,7
30.235,9
30.985,5
30.252,6
30.621,4
31.256,9
-535,9
-385,5
-271,4
11.390,2
11.421,3
11.649,1
6.123,2
6.066,0
6.204,5
7.149,4
7.158,9
7.509,5
849,4
869,0
1.002,4
15.477,1
15.367,0
15.733,0
2021 γ´ τρ.
257,6
259,8
-2,3
96,8
9.479,9 11.486,1 13.623,3
-132,1
9.467,6 12.003,1 13.994,9
-123,6
9.436,7 12.222,1 14.310,7
-92,6
Υπόλοιπα ως ποσοστό του ΑΕΠ
78,4
101,6
119,0
-0,8
10.737,8
12.825,4
51,6
62,4
8,3
130,8
157,6
-28,4
66,9
-32,5
258,7
51,7
302,1
131,3
-3,1
6,5
122,4
2,9
-
-26,4
38,7
59,3
21,7
95,5
-54,8
35,2
11,9
-8,3
16,6
3,0
43,5
-6,6
0,7
-45,2
-6,9
39,8
22,7
4,6
200,5
31,9
54,3
-40,1
21,0
-2,5
-87,1
47,3
-43,3
6,2
-230,4
Σωρευτικές συναλλαγές 12μήνου
107,3
-167,6
752,0
240,1
53,0
163,6
Σωρευτικές συναλλαγές 12μήνου ως ποσοστό του ΑΕΠ
0,9
-1,4
6,1
2,0
0,4
1,3
119,9
186,7
-4,5
235,6
84,4
-188,7
-0,3
121,9
0,8
3,2
0,6
-0,8
-
743,7
128,7
-
6,1
1,1
-
Συναλλαγές
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
528,3
177,2
369,7
129,2
429,9
89,5
288,4
8,5
98,4
87,8
81,3
120,8
101,6
-28,7
49,0
-14,6
2021 Ιούλ.
Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
190,5
155,1
24,1
262,9
115,6
-249,3
152,7
143,8
-8,1
251,3
76,1
-319,0
37,7
11,3
32,2
11,6
39,5
69,7
34,9
-10,2
24,2
14,9
42,2
-71,6
2021 Δεκ.
1.204,5
816,2
388,2
2021 Δεκ.
9,8
6,7
3,2
-7,3
-19,9
-78,2
-62,1
266,3
226,8
117,3
141,5
178,5
57,7
64,6
-60,7
6,0
1,0
14,1
31,8
Πηγή: ΕΚΤ.
1) Τα καθαρά χρηματοοικονομικά παράγωγα περιλαμβάνονται στις συνολικές απαιτήσεις.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S7
3 Οικονομική δραστηριότητα
3.1 ΑΕΠ και συνιστώσες της δαπάνης
(τριμηνιαία στοιχεία με εποχική διόρθωση, ετήσια στοιχεία χωρίς εποχική διόρθωση)
ΑΕΠ
Σύνολο
Εγχώρια ζήτηση
Σύνολο
1
2
Ιδιωτική
κατανάλωση
Δημόσια
κατανάλωση
3
4
Εξωτερικό ισοζύγιο1)
Ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου
5
Σύνολο
κατασκευών
Σύνολο μηχανημάτων
6
7
Μεταβολές
Προϊόντα αποθεμάτων2)
διανοητικής
ιδιοκτησίας
Σύνολο
Εξαγω- Εισαγωγές1)
γές1)
8
9
10
11
12
Τρέχουσες τιμές (δισεκ. ευρώ)
2019
2020
2021
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
11.984,2 11.578,1
11.405,6 10.982,1
12.255,5 11.756,0
6.378,5
5.905,3
6.248,8
2.456,5 2.654,2
2.572,4 2.497,0
2.709,6 2.694,1
2.945,9
3.018,4
3.122,9
3.157,9
2.808,9
2.888,8
2.990,2
3.058,8
1.471,5
1.533,6
1.614,4
1.626,7
661,7
675,0
682,8
690,6
648,2
664,4
671,4
703,8
100,0
95,9
51,0
22,1
22,0
1.253,6
1.216,4
1.362,9
770,6
682,6
759,2
623,0
591,1
564,5
89,0
7,3
103,5
406,0
423,5
499,5
5.766,1
5.177,3
6.063,9
5.360,1
4.753,8
5.564,3
325,2
337,8
344,5
351,8
186,6
189,3
187,7
193,4
134,6
135,5
137,2
156,7
27,6
15,8
21,7
37,7
137,0
129,7
132,6
99,1
1.407,0
1.476,6
1.542,4
1.632,1
1.269,9
1.347,0
1.409,7
1.533,0
4,6
0,8
4,1
-
-
-3,7
1,0
0,1
12,5
-
-
1,3
2,8
1,7
2,9
1,2
3,1
1,4
4,6
ως ποσοστό του ΑΕΠ
2021
11,1
6,2
Αλυσωτοί όγκοι (τιμές προηγούμενου έτους)
τριμηνιαίες ποσοστιαίες μεταβολές
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
-0,1
2,2
2,3
0,3
-0,2
2,3
2,1
0,9
-2,3
3,9
4,5
-0,6
-0,5
2,3
0,3
0,5
0,1
1,3
-0,9
3,5
0,6
1,8
-0,9
0,6
2,3
0,5
-1,8
2,1
2019
2020
2021
1,6
-6,4
5,3
2,5
-6,2
4,2
1,3
-7,9
3,5
1,8
1,1
3,8
6,8
-7,0
4,3
3,3
-4,6
6,4
1,8
-11,9
9,8
22,3
-5,8
-6,5
-
-
2,7
-9,1
10,9
4,7
-9,0
8,7
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
-0,9
14,6
4,0
4,6
-3,6
12,2
3,7
5,2
-5,6
12,3
2,9
5,4
2,6
7,9
2,6
2,5
-5,9
18,6
3,0
4,0
2,7
19,5
3,0
2,1
7,3
30,5
2,4
3,0
-31,4
3,6
3,7
9,6
-
-
0,1
26,7
10,6
9,0
-5,6
21,8
10,6
10,7
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
-0,1
2,2
2,3
0,3
-0,2
2,2
2,0
0,8
-1,2
1,9
2,3
-0,3
0,1
0,0
0,2
-0,6
-
-
2019
2020
2021
1,6
-6,4
5,3
2,4
-6,0
4,2
0,7
-4,2
1,9
0,4
0,2
0,9
1,4
-1,5
1,0
0,3
-0,5
0,7
0,1
-0,8
0,6
1,0
-0,3
-0,3
-0,1
-0,5
0,4
-0,8
-0,4
1,4
-
-
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
-0,9
14,6
4,0
4,6
-3,5
11,9
3,5
4,9
-2,9
6,4
1,5
2,8
0,6
1,9
0,6
0,6
-1,4
3,9
0,6
0,9
0,3
2,0
0,3
0,2
0,4
1,7
0,1
0,2
-2,1
0,2
0,2
0,5
0,2
-0,3
0,8
0,7
2,6
2,7
0,5
-0,3
-
-
ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές
συμβολές στις τριμηνιαίες ποσοστιαίες μεταβολές του ΑΕΠ, ποσοστιαίες μονάδες
-0,1
0,5
0,1
0,1
0,0
0,3
-0,2
0,7
0,1
0,2
-0,1
0,1
0,1
0,0
-0,1
0,1
-0,2
0,0
0,0
0,6
1,0
-0,5
-0,1
0,3
συμβολές στις ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές του ΑΕΠ, ποσοστιαίες μονάδες
Πηγές: Eurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
1) Οι εξαγωγές/εισαγωγές καλύπτουν αγαθά και υπηρεσίες και συμπεριλαμβάνουν τις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ.
2) Συμπεριλαμβάνεται η κτήση μείον διάθεση τιμαλφών.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S8
3 Οικονομική δραστηριότητα
3.2 Προστιθέμενη αξία κατά οικονομική δραστηριότητα
(τριμηνιαία στοιχεία με εποχική διόρθωση, ετήσια στοιχεία χωρίς εποχική διόρθωση)
Ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (βασικές τιμές)
Σύνολο
1
Γεωργία, Μεταποίηση,
δασοκο- ενέργεια και
μία και επιχειρήσεις
αλιεία κοινής ωφέλειας
2
3
Κατασκευές
Εμπόριο,
μεταφορές,
υπηρεσίες
παροχής
καταλύματος
και εστίασης
4
5
Ενημέ- ΧρηματοΔρα- Επαγγελ- Δημόσια διΤέχνες,
ρωση και πιστωτικές στηριματικές, οίκηση, παι- ψυχαγωεπικοινω- και ασφα- ότητες επιχειρηδεία, υγεία
γία και
νία
λιστικές σχετικές ματικές και και κοινωνική
λοιπές
δραστηριμε
υποστηεργασία υπηρεσίες
ότητες ακίνητη
ρικτικές
περιου- υπηρεσίες
σία
6
7
Φόροι
μείον
επιδοτήσεις
προϊόντων
8
9
10
11
12
1.249,8
1.168,1
1.257,8
2.025,5
2.054,6
2.142,3
369,4
322,8
331,1
1.241,7
1.129,7
1.264,0
303,7
308,9
320,2
325,4
523,9
530,8
543,0
539,2
77,5
80,8
88,0
83,2
293,6
312,5
328,8
332,3
11,4
19,5
3,0
-
0,0
0,8
0,7
0,1
0,6
1,8
3,1
1,1
0,1
1,8
1,6
-1,1
-0,5
5,7
11,1
-3,3
-2,3
5,0
0,4
1,6
1,5
-0,8
1,7
1,8
-7,9
6,7
1,1
-3,0
3,6
1,7
-17,1
2,6
1,6
-6,4
6,1
0,3
3,7
1,2
1,6
-2,3
16,4
7,2
6,8
0,7
9,8
1,9
2,4
-16,4
15,1
3,2
12,9
1,2
16,1
3,3
4,7
0,0
0,4
0,3
-0,2
0,0
0,2
0,3
-0,1
-
συμβολές στις ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές της προστιθέμενης αξίας, ποσοστιαίες μονάδες
0,0
0,1
0,5
0,3
0,0
0,2
0,2
0,2
-1,3
-0,3
-2,6
0,1
0,0
-0,1
-0,9
-0,6
1,6
0,3
1,4
0,4
0,1
0,2
0,8
0,8
0,1
-0,6
0,1
-
-0,6
0,4
0,1
0,4
–
Τρέχουσες τιμές (δισεκ. ευρώ)
2019
2020
2021
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
10.742,5
10.275,9
10.991,5
178,3
177,1
186,1
2.101,5
1.971,7
2.168,5
560,9
552,6
603,3
2.041,4
1.801,0
1.994,8
531,7
545,3
584,8
478,8 1.205,1
471,1 1.211,7
476,2 1.246,6
2.652,3
2.705,9
2.794,1
2.825,6
44,6
45,8
47,1
48,7
531,6
535,3
545,7
557,9
146,2
150,3
150,3
154,8
456,7
480,8
521,9
533,4
141,4
144,7
146,5
151,0
119,3
118,9
119,0
118,6
100,0
1,7
19,7
5,5
307,5
309,5
312,3
313,2
ως ποσοστό της προστιθέμενης αξίας
2021
18,1
5,3
4,3
11,3
Αλυσωτοί όγκοι (τιμές προηγούμενου έτους)
τριμηνιαίες ποσοστιαίες μεταβολές
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
0,1
1,9
2,5
0,1
-3,6
0,8
-0,7
1,4
1,0
0,5
0,4
0,0
-1,2
1,8
-0,8
1,1
2019
2020
2021
1,6
-6,4
5,3
1,6
-0,1
-1,7
0,2
-6,8
7,8
2,0
-5,3
5,0
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
-1,2
14,4
4,1
4,6
-1,3
-0,7
-2,6
-2,2
3,6
22,0
5,7
1,9
0,6
18,5
1,7
0,9
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
0,1
1,9
2,5
0,1
-0,1
0,0
0,0
0,0
2019
2020
2021
1,6
-6,4
5,3
0,0
0,0
0,0
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
-1,2
14,4
4,1
4,6
0,0
0,0
0,0
0,0
-0,9
4,4
7,3
0,2
2,1
1,7
1,5
2,8
1,0
0,5
-0,4
0,2
ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές
2,5
5,7
0,3
-13,7
1,2
-0,8
7,5
6,6
2,0
-7,9
23,1
7,1
11,3
3,5
10,9
4,1
8,3
1,5
4,7
0,8
1,2
συμβολές στις τριμηνιαίες ποσοστιαίες μεταβολές της προστιθέμενης αξίας, ποσοστιαίες μονάδες
0,2
0,1
0,1
0,0
0,7
4,1
1,1
0,4
-0,1
0,1
0,0
0,1
0,0
1,0
0,1
0,0
-0,2
0,8
1,3
0,0
-1,5
3,8
1,3
2,0
0,1
0,1
0,1
0,1
0,2
0,6
0,2
0,4
0,0
0,0
0,0
0,0
0,1
0,2
0,0
0,1
0,0
0,1
0,1
0,0
0,0
0,5
0,1
0,2
0,1
0,2
0,4
0,1
-0,3
1,8
0,8
0,8
0,1
2,0
0,4
0,5
Πηγές: Eurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S9
3 Οικονομική δραστηριότητα
3.3 Απασχόληση1)
(τριμηνιαία στοιχεία με εποχική διόρθωση, ετήσια στοιχεία χωρίς εποχική διόρθωση)
Σύνολο
Κατά εργασιακό
καθεστώς
Κατά οικονομική δραστηριότητα
Μισθω- ΑυτοαπαΓεωργία,
τοί σχολού- δασοκομία
μενοι και αλιεία
1
2
3
4
Μετα- Κατα- Εμπόριο,
Ενημέ- Χρηματοποίηση, σκευές μεταφο- ρωση και πιστωτικές
ενέργεια
ρές, υπη- επικοινω- και ασφακαι επιρεσίες
νία
λιστικές
χειρήσεις
παροχής
δραστηρικοινής
καταλύότητες
ωφέλειας
ματος και
εστίασης
5
6
7
8
Δραστηριότητες
σχετικές με
ακίνητη
περιουσία
9
Επαγγελ- Δημόσια δι- Τέχνες,
ματικές, οίκηση, παι- ψυχαεπιχειρηδεία, υγεία γωγία
ματικές και και κοινωνική
και
υποστηεργασία λοιπές
ρικτικές
υπηρευπηρεσίες
σίες
10
11
12
13
2,4
2,4
2,4
1,0
1,0
1,0
14,0
13,9
14,1
24,3
24,9
25,1
6,7
6,6
6,5
Αριθμός απασχολουμένων
ως ποσοστό του συνολικού αριθμού απασχολουμένων
2019
2020
2021
100,0
100,0
100,0
86,0
86,0
86,2
14,0
14,0
13,8
3,0
3,0
3,0
14,6
14,5
14,3
6,1
6,2
6,3
25,0
24,5
24,2
2,9
3,0
3,1
2019
2020
2021
1,3
-1,5
1,1
1,5
-1,5
1,4
0,2
-1,7
-0,3
-2,4
-2,3
0,3
1,1
-1,9
-0,4
2,5
0,8
3,0
1,5
-3,7
0,0
3,3
1,5
4,5
0,0
-0,6
0,2
1,7
-0,3
0,6
1,4
-2,4
2,5
1,4
0,9
2,1
0,4
-3,0
-0,2
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
-1,7
2,0
2,1
2,2
-1,7
2,4
2,3
2,5
-1,5
-0,2
0,5
-0,1
-0,5
2,5
0,1
-0,8
-2,3
-0,5
0,4
0,9
1,5
4,8
2,8
2,9
-5,4
0,8
1,9
2,8
2,2
4,3
5,4
6,2
-0,7
0,4
0,7
0,3
0,9
1,5
0,2
-0,1
-1,7
4,3
4,3
3,4
1,4
2,7
2,2
2,0
-4,0
2,0
1,0
0,6
2,4
2,6
2,5
1,0
1,1
1,1
13,9
13,8
14,0
21,7
23,1
22,8
6,1
5,7
5,7
ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές
Πραγματικές ώρες εργασίας
ως ποσοστό των συνολικών ωρών εργασίας
2019
2020
2021
100,0
100,0
100,0
81,3
82,0
81,8
18,7
18,0
18,2
4,1
4,3
4,2
14,9
14,9
14,8
6,8
6,9
7,2
25,9
24,2
24,4
3,1
3,3
3,4
2019
2020
2021
1,0
-7,8
5,3
1,3
-7,0
5,0
-0,2
-11,2
6,5
-3,4
-2,5
1,7
0,5
-7,6
4,5
2,3
-6,3
8,8
1,1
-13,8
6,1
3,4
-1,8
6,7
0,3
-2,7
2,2
2,0
-6,8
6,3
1,3
-8,2
6,8
1,3
-2,0
3,8
0,2
-13,1
5,1
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
-2,6
16,7
3,2
4,9
-2,8
15,2
3,5
4,9
-1,3
23,9
1,8
4,5
1,6
7,0
-0,8
-0,7
-1,3
15,1
2,5
2,5
5,3
25,7
2,6
4,0
-10,7
24,6
4,4
10,2
2,2
11,1
7,1
6,2
0,8
5,7
1,3
0,8
2,7
19,0
3,4
1,6
-1,9
18,6
6,5
5,3
2,4
8,8
1,8
1,9
-7,8
25,2
0,7
6,7
ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές
Πραγματικές ώρες εργασίας ανά απασχολούμενο
ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές
2019
2020
2021
-0,3
-6,4
4,1
-0,2
-5,6
3,6
-0,4
-9,7
6,9
-1,0
-0,2
1,4
-0,6
-5,8
4,9
-0,2
-7,0
5,6
-0,4
-10,5
6,1
0,0
-3,2
2,1
0,2
-2,2
2,0
0,3
-6,5
5,6
-0,1
-5,9
4,2
-0,1
-2,8
1,7
-0,2
-10,4
5,3
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
-0,9
14,4
1,1
2,6
-1,1
12,5
1,2
2,3
0,2
24,2
1,4
4,6
2,1
4,4
-0,9
0,1
1,1
15,6
2,1
1,6
3,8
19,9
-0,2
1,1
-5,6
23,6
2,4
7,2
-0,1
6,5
1,6
0,0
1,5
5,3
0,6
0,4
1,8
17,3
3,2
1,7
-0,2
13,7
2,1
1,9
1,0
5,9
-0,4
-0,1
-3,9
22,8
-0,3
6,0
Πηγές: Eurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
1) Τα στοιχεία για την απασχόληση βασίζονται στο ESA 2010.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 10
3 Οικονομική δραστηριότητα
3.4 Εργατικό δυναμικό, ανεργία και κενές θέσεις εργασίας
(με εποχική διόρθωση, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά)
Εργατικό
δυναμικό, εκατομμύρια
άτομα
1
ΥποαπαΑνεργία1)
σχόληση,
Σύνολο
ΜακροΚατά ηλικία
Κατά φύλο
% του
Εκατομ- % του πρόθεσμη
Ενήλικες
Νέοι
Άνδρες
Γυναίκες
εργατικού
μύρια
εργα- ανεργία,
δυναμικού
%
του
Εκατομ%
του
Εκατομ%
του
Εκατομ%
του
Εκατομ% του
άτομα
τικού
μύρια
εργαμύρια
εργαμύρια
εργαμύρια
εργαδυναμι- εργατικού
δυναμι- άτομα
τικού άτομα
τικού άτομα
τικού άτομα
τικού
κού
κού2)
δυναμιδυναμιδυναμιδυναμικού
κού
κού
κού
2
% του συνόλου
το 2020
2019
2020
2021
3
4
5
100,0
6
7
80,1
8
9
19,9
10
11
51,3
12
Ποσοστό
κενών
θέσεων
εργασίας3)
% των συνολικών
θέσεων
εργασίας
13
14
48,7
163,492
161,008
.
3,5 12,430
3,5 12,826
. 12,608
7,6
8,0
7,7
3,3 10,062
3,0 10,275
. 10,164
6,8
7,0
6,8
2,368
2,551
2,444
16,3
18,1
16,8
6,349
6,576
6,409
7,3
7,6
7,4
6,081
6,250
6,199
8,0
8,3
8,1
2,2
1,8
2,4
3,2 10,816
3,3 10,382
3,1
9,960
.
9,497
7,3
7,0
6,7
6,4
2,593
2,586
2,426
2,172
18,3
17,8
16,4
14,7
6,811
6,573
6,292
5,961
7,9
7,6
7,2
6,8
6,598
6,395
6,095
5,709
8,7
8,4
8,0
7,4
2,1
2,3
2,6
2,7
2021
α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
161,937
163,223
164,039
.
3,7 13,409
3,5 12,968
3,3 12,386
. 11,670
8,3
7,9
7,6
7,1
2021
Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
-
- 12,374
- 12,064
- 11,914
- 11,656
- 11,439
7,5
7,3
7,3
7,1
7,0
-
9,979
9,742
9,667
9,476
9,349
6,7
6,5
6,5
6,3
6,2
2,395
2,322
2,247
2,180
2,090
16,1
15,6
15,2
14,8
14,2
6,286
6,144
6,062
5,940
5,880
7,2
7,0
6,9
6,8
6,7
6,088
5,920
5,852
5,716
5,558
7,9
7,7
7,6
7,4
7,2
-
2022
Ιαν.
-
-
6,8
-
9,187
6,1
2,038
13,9
5,777
6,6
5,448
7,1
–
11,225
Πηγές: Eurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
1) Όπου δεν έχουν δημοσιευθεί ακόμη τριμηνιαία και ετήσια στοιχεία από την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού, αυτά υπολογίζονται ως απλοί μέσοι όροι των μηνιαίων στοιχείων. Λόγω
τεχνικών ζητημάτων σχετικά με την εισαγωγή του νέου γερμανικού συστήματος ολοκληρωμένων ερευνών για τα νοικοκυριά, συμπεριλαμβανομένης της Έρευνας Εργατικού
Δυναμικού, τα στοιχεία για τη ζώνη του ευρώ περιλαμβάνουν δεδομένα από τη Γερμανία, από το α΄τρίμηνο του 2020, τα οποία δεν αποτελούν άμεσες εκτιμήσεις από τα
μικροδεδομένα της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, αλλά βασίζονται σε ένα μεγαλύτερο δείγμα που περιλαμβάνει δεδομένα από άλλες ολοκληρωμένες έρευνες για τα νοικοκυριά.
2) Χωρίς εποχική διόρθωση.
3) Το ποσοστό κενών θέσεων εργασίας ισούται με το πηλίκο του αριθμού των κενών θέσεων εργασίας προς τον συνολικό αριθμό θέσεων εργασίας (άθροισμα κατειλημμένων και
κενών), εκφραζόμενο ως ποσοστό. Τα δεδομένα είναι μη εποχιακώς διορθωμένα και καλύπτουν τη βιομηχανία, τις κατασκευές και τις υπηρεσίες (εξαιρουμένων των νοικοκυριών
ως εργοδοτών και των ετερόδικων οργανισμών και φορέων).
3.5 Βραχυχρόνιοι δείκτες επιχειρηματικής δραστηριότητας
Βιομηχανική παραγωγή
Σύνολο (εκτός των
κατασκευών)
Βασικές ομάδες αγαθών
Μεταποίηση
% του συνόλου
το 2015
Ενδιά- Κεφα- Καταναλωμεσα λαιακά τικά αγαθά
αγαθά αγαθά
Ενέργεια
Παραγωγή τομέα Σύνολο
κατασκευών
Λιανικές πωλήσεις
Είδη
διατροφήςποτάκαπνός
Κύκλος
Νέες
Προϊόντα Καύσιμα εργασιών κυκλοφορίες
υπηρεΙ.Χ.
πλην ειδών
σιών1) επιβατικών
διατροφής
αυτοκινήτων
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
100,0
88,7
32,1
34,5
21,8
11,6
100,0
100,0
40,4
52,5
7,1
100,0
100,0
-1,1
-7,9
7,8
-1,1
-8,4
8,5
-2,5
-7,2
9,5
-1,1
-11,9
8,5
1,4
-4,2
8,0
-1,7
-4,6
1,5
2,2
-5,8
4,9
2,4
-0,8
5,1
1,0
3,7
1,1
3,7
-2,3
7,7
0,8
-14,4
9,4
2,9
-8,6
13,1
1,8
-25,1
-3,1
ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές
2019
2020
2021
2021
α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
4,7
23,1
6,0
0,1
5,1
25,2
6,8
-0,1
4,9
25,6
7,7
1,9
8,7
31,3
5,1
-4,5
1,3
18,5
8,9
4,6
-0,1
5,6
-0,8
1,8
2,9
17,9
0,7
-0,2
2,4
11,8
2,5
4,0
2,6
2,1
0,2
-0,5
3,2
18,7
4,1
6,1
-5,1
29,8
3,5
13,9
-0,1
25,0
13,0
16,4
3,7
53,4
-23,6
-25,0
2021
Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
5,6
4,0
0,1
-1,4
1,6
6,7
4,5
0,3
-1,9
1,7
6,9
4,9
2,4
2,0
1,3
4,8
2,9
-2,4
-9,5
-1,0
9,4
6,8
1,5
5,7
7,0
-1,9
0,0
-0,8
4,3
1,8
-2,6
1,8
3,3
0,4
-3,9
1,4
2,8
1,7
8,5
2,1
-1,4
0,8
-1,1
0,9
-1,1
3,3
4,0
3,0
12,6
3,4
1,4
5,0
9,1
19,8
13,8
-
-24,7
-24,0
-28,4
-21,6
-24,9
2022
Ιαν.
.
.
.
.
.
.
.
7,8
-1,7
14,8
12,7
-
-10,0
μηνιαίες ποσοστιαίες μεταβολές (ε.δ.)
2021
Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
2022
Ιαν.
-1,6
-0,7
-1,5
2,4
1,2
-2,0
-0,8
-1,4
2,8
1,1
-1,3
-0,2
-0,1
1,0
0,5
-2,2
-1,5
1,2
1,4
2,6
-2,2
0,4
-4,3
2,8
0,5
0,6
1,4
0,5
1,6
-0,8
-0,9
0,8
0,9
-0,2
-4,0
0,8
-0,1
0,3
1,1
-2,7
-0,7
0,8
0,1
0,2
0,5
2,3
-1,4
0,4
1,8
-4,9
-0,7
1,0
0,5
-1,7
0,1
-
0,2
1,7
-1,9
0,5
2,4
.
.
.
.
.
.
.
0,2
0,0
0,2
-1,3
-
-5,4
Πηγές: Eurostat, υπολογισμοί της ΕΚΤ και European Automobile Manufacturers Association (στήλη 13).
1) Συμπεριλαμβανομένου του χονδρικού εμπορίου.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 11
3 Οικονομική δραστηριότητα
3.6 Έρευνες γνώμης
(με εποχική διόρθωση)
Έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε επιχειρήσεις και καταναλωτές (διαφορά ποσοστών
θετικών και αρνητικών απαντήσεων, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά)
Έρευνες Υπευθύνων Προμηθειών
(δείκτες διάχυσης)
Δείκτης
Μεταποιητική
Δείκτης
Δείκτης Δείκτης Κλάδοι υπηρεσιών
Δείκτης ΜεταποιΕπιχει- Σύνθετος
οικονοβιομηχανία
εμπιστοσύεμπιστο- εμπιστοΥπευ- ητική πα- ρηματική
δείκτης
μικού
σύνης
θύνων ραγωγή
δραστη- παραγωΔείκτης
Βαθμός νης κατανα- σύνης στις
Δείκτης
Βαθμός
κλίματος
λωτών κατασκευές
στο εμπιστο- χρησιμο- Προμηθειριότητα
γής
εμπιστοχρησιμο(μακρο- σύνης στη
λιανικό σύνης στις
ών (PMI)
για τις
ποίησης
ποίησης
χρόνιος βιομηχανία
εμπόριο υπηρεσίες
για τη
υπηρεσίες
παραπαραμέσος
γωγικού
γωγικού μεταποίηση
όρος=
δυναμικού
δυναμικού
100)
(%)
(%)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
98,8
-5,2
80,6
-11,6
-15,4
-8,6
7,3
-
51,2
52,5
53,0
52,8
2019
2020
2021
103,3
88,0
110,1
-5,1
-14,3
9,5
81,9
73,9
81,7
-6,9
-14,3
-7,6
6,7
-7,4
3,4
-0,5
-12,9
-2,5
10,8
-16,5
7,1
90,5
86,3
87,6
47,4
48,6
60,2
47,8
48,0
58,3
52,7
42,5
53,6
51,3
44,0
54,9
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
94,6
113,2
116,8
115,7
-2,4
11,8
14,2
14,4
79,8
82,6
82,4
82,0
-13,7
-5,5
-4,6
-6,7
-5,7
4,4
5,7
9,2
-16,6
0,7
3,5
2,2
-14,7
10,5
16,9
15,7
85,9
87,3
88,5
88,6
58,4
63,1
60,9
58,2
58,5
62,7
58,6
53,6
46,9
54,7
58,4
54,5
49,9
56,8
58,4
54,3
2021 Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
116,4
117,2
116,2
113,8
14,2
14,4
14,3
14,6
82,0
-
-4,0
-4,9
-6,8
-8,4
7,5
8,7
9,0
10,1
1,4
1,9
3,7
1,1
15,1
18,0
18,2
10,9
89,0
-
58,6
58,3
58,4
58,0
55,6
53,3
53,8
53,8
56,4
54,6
55,9
53,1
56,2
54,2
55,4
53,3
2022 Ιαν.
Φεβρ.
112,7
114,0
13,9
14,0
81,9
-
-8,5
-8,8
8,1
9,9
3,7
5,4
9,1
13,0
88,1
-
58,7
58,2
55,4
55,5
51,1
55,5
52,3
55,5
1999-15
Πηγές: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Γενική Διεύθυνση ECFIN) (στήλες 1-8) και Markit (στήλες 9-12).
3.7 Συνοπτικοί λογαριασμοί νοικοκυριών και μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων
(τρέχουσες τιμές, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά, χωρίς εποχική διόρθωση)
Νοικοκυριά
Ποσοστό Λόγος Πραγματικό
ακαθά- χρέ- ακαθάριστο
ριστης
ους διαθέσιμο
αποταμίεισόδημα
ευσης
% προσαρμοσμένου ακαθάριστου
διαθέσιμου
εισοδήματος1)
Μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις
Χρηματοοι- Ακαθάριστες
Κα- Οικι- Μερίδιο
Ποκονομικές μη χρηματο- θαρή στικός
κέρ- σοστό
επενδύσεις οικονομικές θέση2) πλούδους3) καθαρής
επενδύσεις
τος
αποταμίευσης
Ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές
% καθαρής προστιθέμενης αξίας
Λόγος
χρέους4)
% του
ΑΕΠ
Χρηματοοι- Ακαθάριστες Χρημακονομικές μη χρηματο- τοδότηεπενδύσεις οικονομικές
ση
επενδύσεις
Ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
2018
2019
2020
12,5
13,1
19,4
93,0
93,3
96,1
1,9
1,9
-0,6
1,9
2,7
4,1
6,2
3,8
-3,5
2,5
6,0
4,6
4,6
4,0
3,9
35,5
35,3
31,3
5,9
6,3
4,5
75,3
74,9
82,0
2,0
2,0
3,3
7,7
7,9
-14,5
1,5
1,8
2,0
2020 δ΄ τρ.
19,4
96,1
0,2
4,1
1,9
4,6
3,9
31,3
4,5
82,0
3,3
-20,7
2,0
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
20,6
19,0
18,5
96,6
96,7
97,0
-0,4
3,2
0,8
4,6
4,1
3,9
11,0
31,1
16,9
6,9
5,9
6,6
3,9
4,3
5,6
32,4
34,3
34,5
5,9
7,6
8,1
83,2
80,6
79,8
4,0
4,5
4,6
-10,6
19,1
14,7
2,2
2,3
2,5
Πηγές: ΕΚΤ και Eurostat.
1) Με βάση τα σωρευτικά αθροίσματα τεσσάρων τριμήνων της αποταμίευσης, του χρέους και του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος (προσαρμοσμένα για τη μεταβολή των
συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων).
2) Χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία (μείον αντίστοιχες υποχρεώσεις) και μη χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία. Τα μη χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία
αποτελούνται κυρίως από τον οικιστικό πλούτο (κατοικίες και οικόπεδα). Περιλαμβάνουν επίσης μη χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία επιχειρήσεων χωρίς νομική
προσωπικότητα που ταξινομούνται εντός του τομέα των νοικοκυριών.
3) Το μερίδιο κέρδους χρησιμοποιεί το καθαρό επιχειρηματικό εισόδημα, που ισοδυναμεί περίπου με τα τρέχοντα κέρδη στην επιχειρηματική λογιστική.
4) Ενοποιημένα υπόλοιπα δανείων και χρεογράφων.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 12
3 Οικονομική δραστηριότητα
3.8 Ισοζύγιο πληρωμών της ζώνης του ευρώ, ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και ισοζύγιο κεφαλαίων
(δισεκ. ευρώ, με εποχική διόρθωση, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά, συναλλαγές)
Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών
Σύνολο
Εισπράξεις Πληρωμές
Αγαθά
Υπηρεσίες
Έλλειμμα(-)/ Εισπράξεις Πληρωμές
Πλεόνασμα(+)
Ισοζύγιο κεφαλαίων1)
Πρωτογενές
εισόδημα
Δευτερογενές
εισόδημα
Εισπράξεις Πληρωμές Εισπράξεις Πληρωμές Εισπράξεις Πληρωμές Εισπράξεις Πληρωμές
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
1.048,5
1.071,5
1.109,5
1.152,9
952,9
992,1
1.040,8
1.086,7
95,6
79,4
68,7
66,2
601,5
617,9
626,3
668,0
501,1
536,3
554,4
625,3
226,9
233,4
249,5
273,1
202,9
208,7
234,4
213,8
189,7
190,3
191,9
179,2
174,5
174,9
176,6
171,9
30,4
29,9
41,8
32,6
74,5
72,3
75,3
75,6
15,6
18,3
30,7
59,9
12,4
11,5
13,2
44,8
2021 Ιούλ.
Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
371,7
368,8
369,0
376,0
390,7
386,2
340,8
354,0
346,0
356,0
367,1
363,6
30,9
14,8
23,0
20,0
23,6
22,6
210,4
207,8
208,1
215,2
226,0
226,8
182,7
185,5
186,3
199,0
210,7
215,6
82,1
82,4
85,0
90,8
93,3
89,0
74,4
83,4
76,6
72,7
70,4
70,7
64,1
63,7
64,1
58,9
60,7
59,5
59,6
60,2
56,8
58,9
60,1
52,9
15,1
14,9
11,8
11,1
10,6
10,9
24,1
25,0
26,2
25,4
25,8
24,4
12,5
8,0
10,2
8,6
5,7
45,6
5,3
3,3
4,6
4,3
3,7
36,9
4.382,3
4.072,5
309,8
2.513,6
2.217,2
697,8
134,7
297,7
124,5
81,9
1,1
2,4
1,0
0,7
Σωρευτικές συναλλαγές 12 μηνών
2021 Δεκ.
982,9
859,8
751,1
Σωρευτικές συναλλαγές 12 μηνών ως ποσοστό του ΑΕΠ
2021 Δεκ.
35,8
33,3
2,5
20,5
18,1
8,0
7,0
6,1
5,7
1) Το ισοζύγιο κεφαλαίων δεν είναι εποχικά διορθωμένο.
3.9 Εξωτερικό εμπόριο αγαθών της ζώνης του ευρώ1), αξίες και όγκοι κατά ομάδα προϊόντων2)
(με εποχική διόρθωση, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά)
Σύνολο (χ.ε.δ.)
Εξαγωγές (f.o.b.)
Εξαγω- Εισαγωγές
γές
1
2
Εισαγωγές (c.i.f.)
Σύνολο
Ενδιάμεσα
αγαθά
3
4
Υπόμνηση:
Σύνολο
Κεφα- Καταναλω- Μεταποίηση
λαιακά τικά αγαθά
αγαθά
5
6
7
Ενδιάμεσα
αγαθά
8
9
Υπόμνηση:
Κεφα- Καταναλω- Μεταποίηση Πετρέλαιακά τικά αγαθά
λαιο
αγαθά
10
11
12
13
Αξίες (δισεκ. ευρώ, ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές για τις στήλες 1 και 2)
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
0,7
34,4
13,6
12,0
0,4
34,0
22,8
31,1
581,7
596,2
607,5
632,9
280,6
291,4
305,1
.
115,1
116,9
118,4
.
174,2
177,4
171,6
.
486,9
493,6
501,7
521,2
512,2
558,8
580,5
643,6
284,3
324,2
344,7
.
91,5
92,3
93,7
.
129,7
136,1
135,3
.
382,8
405,4
415,3
446,6
47,1
53,6
58,8
.
2021 Ιούλ.
Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
12,1
19,5
10,2
7,4
14,5
14,1
18,1
29,1
21,7
24,7
32,0
36,7
202,0
203,0
202,5
207,3
213,5
212,2
99,4
103,2
102,5
104,3
107,5
.
40,8
39,2
38,5
37,5
38,6
.
57,6
56,7
57,3
60,6
62,9
.
167,3
167,0
167,3
170,7
175,3
175,2
189,2
194,4
197,0
206,5
215,3
221,9
112,6
115,4
116,7
124,6
131,0
.
30,6
31,7
31,4
30,6
31,6
.
43,8
45,3
46,2
47,5
49,9
.
135,0
140,3
139,9
143,2
149,9
153,6
19,7
19,6
19,5
23,0
25,1
.
2021 α΄ τρ.
β΄ τρ.
γ΄ τρ.
δ΄ τρ.
0,8
29,3
4,4
.
0,2
20,4
5,4
.
104,5
104,7
103,5
.
108,5
109,2
109,7
.
100,8
101,7
100,9
.
101,5
101,8
96,5
.
103,8
103,4
102,0
.
104,8
109,8
108,1
.
103,2
110,5
109,1
.
112,6
113,8
112,3
.
105,4
108,5
104,9
.
108,2
112,2
110,8
.
85,8
85,1
84,9
.
2021 Ιούν.
Ιούλ.
Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
19,2
4,9
9,1
0,1
-2,9
3,1
16,0
3,2
11,3
2,5
2,8
9,1
104,4
104,3
103,3
102,8
104,1
106,2
110,2
109,1
110,8
109,4
109,6
112,1
100,1
104,7
100,0
97,9
94,9
98,0
100,3
97,6
95,3
96,6
101,4
103,1
103,1
103,2
101,4
101,4
102,8
104,7
109,3
107,0
108,8
108,5
110,7
114,4
109,4
108,7
109,6
109,0
112,4
118,0
114,5
110,0
115,1
112,0
106,0
107,5
108,2
103,5
105,2
105,9
108,2
111,7
112,2
108,9
112,5
110,9
111,8
115,3
83,7
85,9
85,9
82,8
89,8
95,4
Δείκτες όγκου (2000=100, ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές για τις στήλες 1 και 2)
Πηγές: ΕΚΤ και Eurostat.
1) Οι διαφορές μεταξύ του ισοζυγίου αγαθών που καταρτίζει η ΕΚΤ (Πίνακας 3.8) και των εμπορικών συναλλαγών επί αγαθών που καταρτίζει η Eurostat (Πίνακας 3.9) οφείλονται
κυρίως στους διαφορετικούς ορισμούς.
2) Ομάδες προϊόντων σύμφωνα με την ταξινόμηση σε Ευρείες Οικονομικές Κατηγορίες.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 13
4 Τιμές και κόστος
4.1 Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή1)
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά)
Σύνολο
Δείκτης
2015=
100
Σύνολο
Σύνολο
πλην
ειδών διατροφής και
ενέργειας
Σύνολο (ε.δ., ποσοστιαία μεταβολή έναντι της προηγούμενης
περιόδου)2)
Διοικητικά
καθοριζόμενες τιμές
Αγαθά Υπηρεσίες Σύνολο Επεξεργα- Μη επεξερ- Βιομηχανι- Ενέρ- Υπηρεσίες
σμένα είδη
γασμένα κά αγαθά
γεια
διατροφής είδη διατροεκτός (χ.ε.δ.)
φής ενέργειας
Σύνολο Διοικητικά
ΕνΔΤΚ καθοριζόμεχωρίς τις
νες τιμές
διοικητικά
καθοριζόμενες τιμές
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
% του συνόλου 100,0
το 2021
100,0
68,7
58,2
41,8
100,0
16,7
5,1
26,9
9,5
41,8
86,7
13,3
104,8
105,1
107,8
1,2
0,3
2,6
1,0
0,7
1,5
1,0
-0,4
3,4
1,5
1,0
1,5
-
-
-
-
-
-
1,1
0,2
2,5
1,9
0,6
3,1
2019
2020
2021
2021
α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
105,8
107,4
108,0
109,9
1,1
1,8
2,8
4,6
1,2
0,9
1,4
2,4
0,8
2,5
4,1
6,2
1,3
0,9
1,2
2,4
1,2
0,6
1,2
1,6
0,4
0,3
0,7
0,9
-0,7
1,6
0,7
1,1
1,1
-0,1
1,4
0,0
6,5
3,7
4,3
9,1
0,5
0,3
0,6
1,0
1,0
1,8
2,7
4,6
1,4
2,4
3,5
5,1
2021
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
108,5
109,4
109,9
110,4
3,4
4,1
4,9
5,0
1,9
2,0
2,6
2,6
4,6
5,5
6,3
6,8
1,7
2,1
2,7
2,4
0,2
0,7
0,7
0,3
0,2
0,3
0,2
0,5
0,3
-0,2
0,8
0,9
-0,5
0,0
0,3
0,4
1,4
5,6
2,9
0,4
0,4
0,3
0,5
0,1
3,3
4,0
4,8
4,9
3,6
4,6
5,2
5,6
2022
Ιαν.
Φεβρ.3)
110,7
111,7
5,1
5,8
2,3
2,7
7,1
.
2,3
2,5
1,1
0,7
0,5
0,6
0,8
0,8
0,7
0,6
6,2
3,3
0,2
0,2
4,9
.
6,3
.
Αγαθά
Είδη διατροφής
(συμπεριλαμβάνονται αλκοολούχα
ποτά και καπνός)
Σύνολο Επεξεργα- Μη επεξερσμένα είδη γασμένα είδη
διατροφής
διατροφής
% του συνόλου
το 2021
2019
2020
2021
Υπηρεσίες
Βιομηχανικά αγαθά
Σύνολο
Βιομηχανικά
αγαθά εκτός
ενέργειας
Στέγαση
Ενέργεια
Μετα- Επικοινωνία Ψυχαγωγία και Διάφορα
φορές
προσωπικές
υπηρεσίες
Ενοίκια
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
21,8
16,7
5,1
36,4
26,9
9,5
12,2
7,5
6,5
2,7
11,4
9,0
1,8
2,3
1,5
1,9
1,8
1,5
1,4
4,0
1,6
0,5
-1,8
4,5
0,3
0,2
1,5
1,1
-6,8
13,0
1,4
1,4
1,4
1,3
1,3
1,2
2,0
0,5
2,1
-0,7
-0,6
0,3
1,7
1,0
1,5
1,5
1,4
1,6
2021
α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
1,3
0,6
1,9
2,5
1,2
0,8
1,7
2,4
1,7
-0,2
2,5
2,7
0,5
3,6
5,4
8,4
0,9
0,8
1,8
2,4
-0,6
12,0
15,8
25,7
1,3
1,4
1,4
1,6
1,2
1,3
1,1
1,1
1,1
0,8
2,4
4,0
-0,4
-0,1
0,7
1,2
1,4
0,5
1,1
3,1
1,5
1,6
1,6
1,7
2021
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
2,0
1,9
2,2
3,2
1,9
2,1
2,3
2,8
2,6
1,4
1,9
4,7
6,1
7,6
8,8
8,9
2,1
2,0
2,4
2,9
17,6
23,7
27,5
25,9
1,5
1,6
1,6
1,6
1,2
1,2
1,1
1,1
3,3
3,6
4,4
4,0
0,6
1,5
1,0
1,0
1,9
2,3
3,8
3,3
1,5
1,7
1,7
1,8
2022
Ιαν.
Φεβρ.3)
3,5
4,1
3,0
3,5
5,2
6,1
9,3
.
2,1
3,0
28,8
31,7
1,7
.
1,2
.
3,1
.
0,0
.
3,8
.
1,6
.
Πηγές: Eurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
1) Τα στοιχεία αφορούν την εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ.
2) Τον Μάιο του 2016 η ΕΚΤ ξεκίνησε τη δημοσίευση βελτιωμένων εποχικώς διορθωμένων σειρών ΕνΔΤΚ για τη ζώνη του ευρώ, κατόπιν αναθεώρησης της μεθοδολογίας για την
εποχική διόρθωση, όπως περιγράφεται στο Box 1, Economic Bulletin, Issue 3, ECB, 2016 (https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/ecbu/eb201603.en.pdf).
3) Προκαταρκτική εκτίμηση.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 14
4 Τιμές και κόστος
4.2 Βιομηχανία, κατασκευές και τιμές ακινήτων
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά)
Τιμές παραγωγού στη βιομηχανία πλην των κατασκευών1)
Σύνολο
(δείκτης
2015=
100)
Σύνολο
Βιομηχανία πλην των κατασκευών και της ενέργειας
Μετα- Σύνολο Ενδιάμεσα
ποίηση
αγαθά
Κεφαλαιακά
αγαθά
Καταναλωτικά αγαθά
Σύνολο
1
Ενέργεια
ΚαταΤιμές Πειραματισκευές2) οικιστικών κός δείκτης
ακινήτων3) τιμών επαγγελματικών
ακινήτων3)
Είδη Προϊόντα
διατροφήςπλην
ποτά-καπνός
ειδών
διατροφής
2
3
4
5
6
7
8
9
10
% του συνόλου
το 2015
100,0 100,0
77,3
72,1
28,9
20,7
22,5
16,5
5,9
27,9
11
12
13
2019
2020
2021
104,7
102,0
114,5
0,6
-2,6
12,3
0,6
-1,7
7,4
0,8
-0,1
5,8
0,1
-1,6
10,9
1,5
0,9
2,5
1,0
1,0
2,1
1,1
1,1
2,0
0,9
0,6
1,8
-0,1
-9,7
32,3
1,9
1,2
.
4,2
5,4
.
4,5
1,7
.
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
105,9
109,4
115,6
127,2
2,1
9,2
14,0
24,0
1,3
6,8
9,3
12,3
1,4
4,7
7,5
9,6
2,7
9,0
14,1
18,0
1,0
1,7
3,0
4,3
0,0
1,8
2,8
3,9
-0,7
1,8
2,9
3,9
0,7
1,2
2,1
3,0
3,8
23,7
34,3
67,5
2,7
4,7
7,7
.
6,1
7,3
9,1
.
-1,6
-4,3
.
.
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
115,0
118,1
124,5
126,7
130,5
13,5
16,1
21,9
23,7
26,3
9,2
10,4
11,9
12,7
12,3
7,5
8,1
9,0
9,8
10,1
14,3
15,3
16,9
18,3
18,7
3,1
3,6
4,0
4,4
4,7
2,8
3,0
3,4
3,9
4,5
2,9
3,1
3,2
3,9
4,7
2,2
2,3
2,7
3,1
3,2
32,0
40,8
62,4
66,1
73,8
-
-
-
2022 Ιαν.
137,3
30,6
13,9
11,7
20,2
5,7
6,1
6,3
4,8
85,6
-
-
-
Πηγές: Eurostat, υπολογισμοί της ΕΚΤ και υπολογισμοί της ΕΚΤ με βάση στοιχεία από τη MSCI και εθνικές πηγές (στήλη 13).
1) Μόνο εγχώριες πωλήσεις.
2) Τιμές εισροών για οικιστικά ακίνητα.
3) Πειραματικά στοιχεία με βάση μη εναρμονισμένες πηγές (βλ. https://www.ecb.europa.eu/stats/ecb_statistics/governance_and_quality_framework/html/experimental-data.en.html
για περισσότερες λεπτομέρειες).
4.3 Τιμές βασικών εμπορευμάτων και αποπληθωριστές του ΑΕΠ
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά)
Αποπληθωριστές του ΑΕΠ
Σύνολο Σύνολο
Εγχώρια ζήτηση
(ε.δ.,
δείκτης
Σύνολο Ιδιωτική Δημόσια Ακαθάριστες
2015=
κατανά- κατανά- επενδύσεις
100)
λωση
λωση
πάγιου
κεφαλαίου
1
2
3
4
5
6
Τιμές Τιμές μη ενεργειακών βασικών εμπορευμάτων (σε
πετρελαίευρώ)
Εξα- Εισα- ου (ευρώ/ Με στάθμιση ως προς τις Με στάθμιση ως προς τη
βαρέλι)
γωγές1) γωγές1)
εισαγωγές2)
χρήση2)
Σύνολο
7
8
9
% του συνόλου
2019
2020
2021
ΤρόφιΜη Σύνολο Τρόφι- Μη διαμα διατρομα τροφικές
φικές
πρώτες
πρώτες
ύλες
ύλες
10
11
12
13
14
15
100,0
45,4
54,6
100,0
50,4
49,6
105,3
107,1
109,2
1,7
1,7
2,0
1,5
1,2
2,7
1,1
0,5
2,2
1,8
3,6
1,4
2,3
1,2
3,4
0,8
-1,3
5,5
0,3
-2,6
7,6
57,2
37,0
59,8
2,0
1,4
29,5
4,4
3,3
21,3
-0,1
-0,3
37,2
3,0
-1,0
28,8
8,2
-0,3
21,7
-2,3
-1,8
37,1
2021
α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
108,1
108,4
109,7
110,6
1,5
0,6
2,8
3,0
1,5
1,5
3,6
4,2
1,1
1,5
2,6
3,7
2,5
-1,3
2,7
2,0
1,2
2,7
4,7
5,3
1,0
4,5
7,1
9,8
0,9
7,1
9,7
13,0
50,4
57,0
61,9
69,4
18,3
38,3
31,0
30,7
9,2
20,2
26,1
30,0
27,3
56,4
35,4
31,3
14,1
35,7
32,3
33,7
5,5
20,5
28,2
33,4
24,6
54,4
36,7
34,0
2021
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
-
-
-
-
-
-
-
-
63,4
72,1
70,8
65,7
26,8
33,3
29,8
29,1
23,5
26,6
31,0
32,3
29,9
39,7
28,7
26,4
29,9
34,0
33,4
33,7
27,1
26,3
35,7
38,0
33,0
42,7
30,8
29,4
2022
Ιαν.
Φεβρ.
-
-
-
-
-
-
-
-
75,5
84,4
29,1
29,5
29,5
31,7
28,7
27,7
33,3
32,4
34,8
34,3
31,7
30,4
Πηγές: Eurostat, υπολογισμοί της ΕΚΤ και Bloomberg (στήλη 9).
1) Οι αποπληθωριστές εξαγωγών και εισαγωγών αφορούν αγαθά και υπηρεσίες και περιλαμβάνουν εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ.
2) Με στάθμιση ως προς τις εισαγωγές: Στάθμιση με βάση τη διάρθρωση των εισαγωγών (κατά μέσο όρο) την περίοδο 2009-2011. Με στάθμιση ως προς τη χρήση: Στάθμιση με
βάση τη διάρθρωση της εγχώριας ζήτησης (κατά μέσο όρο) την περίοδο 2009-2011.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 15
4 Τιμές και κόστος
4.4 Έρευνες γνώμης σχετικά με τις τιμές
(με εποχική διόρθωση)
Έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε Επιχειρήσεις και Καταναλωτές
(διαφορά ποσοστών θετικών και αρνητικών απαντήσεων)
Έρευνες Υπευθύνων Προμηθειών
(δείκτες διάχυσης)
Προσδοκίες για τις τιμές πώλησης (τους επόμενους 3 μήνες)
Μεταποίηση
Λιανικό εμπόριο
Υπηρεσίες
Τάσεις τιμών καταναΚατασκευές λωτή το προηγούμενο
12μηνο
Τιμές εισροών
Μεταποίηση
Τιμές που χρεώνονται
Υπηρεσίες
Μεταποίηση
Υπηρεσίες
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1999-15
2019
2020
2021
4,3
4,3
-1,1
31,1
5,6
7,3
1,6
22,8
9,1
-0,8
9,4
-4,5
7,5
-5,7
18,6
32,3
18,2
10,9
28,7
56,7
48,8
49,0
84,0
56,3
57,1
52,1
61,9
50,4
48,7
66,8
49,7
52,4
47,2
53,4
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
10,9
30,2
37,0
46,5
4,9
18,1
27,8
40,6
-1,8
8,5
12,3
18,5
-3,5
16,2
26,3
35,5
8,2
20,4
35,0
51,3
74,0
85,9
87,7
88,4
54,0
60,1
63,8
69,5
56,5
68,2
70,3
72,1
48,6
53,1
55,1
56,9
2021 Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
38,4
42,3
49,3
48,0
30,4
36,7
44,1
40,9
13,1
16,5
19,7
19,3
25,0
32,9
37,8
35,7
39,3
46,3
52,5
55,2
86,9
89,5
88,9
86,7
65,2
67,5
71,4
69,6
70,4
72,6
73,7
70,2
55,1
55,8
57,8
57,2
2022 Ιαν.
Φεβρ.
47,4
49,8
42,6
47,4
21,0
22,3
37,1
38,1
57,9
62,7
83,5
82,0
70,9
72,2
72,7
71,7
57,9
58,8
Πηγές: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Γενική Διεύθυνση Οικονομικών και Χρηματοδοτικών Υποθέσεων) και Markit.
4.5 Δείκτες κόστους εργασίας
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά)
Σύνολο
(δείκτης
2016=100)
Σύνολο
Κατά συνιστώσα
Μισθοί και
ημερομίσθια
Για επιλεγμένες οικονομικές
δραστηριότητες
Εργοδοτικές
εισφορές
Επιχειρηματική
οικονομία
Υπόμνηση: δείκτης
συμβατικών
αποδοχών1)
Κυρίως μη
επιχειρηματική
οικονομία
1
2
3
4
5
6
% του συνόλου
το 2018
100,0
100,0
75,3
24,7
69,0
31,0
2019
2020
2021
106,9
110,3
.
2,4
3,1
.
2,6
3,7
.
2,0
1,0
.
2,4
2,8
.
2,5
3,8
.
2,2
1,8
1,5
104,8
116,0
107,6
.
1,5
-0,1
2,5
.
2,3
-0,5
2,3
.
-1,1
1,2
3,0
.
1,2
-0,9
2,4
.
2,0
1,8
2,6
.
1,4
1,8
1,4
1,5
2021
α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
7
Πηγές: Eurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
1) Πειραματικά στοιχεία με βάση μη εναρμονισμένες πηγές (βλ. https://www.ecb.europa.eu/stats/ecb_statistics/governance_and_quality_framework/html/experimental-data.en.html για
περισσότερες λεπτομέρειες).
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 16
4 Τιμές και κόστος
4.6 Μοναδιαίο κόστος εργασίας, αμοιβή εισροών εργασίας και παραγωγικότητα εργασίας
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά, τριμηνιαία στοιχεία: με εποχική διόρθωση, ετήσια στοιχεία: χωρίς εποχική διόρθωση)
Σύνολο Σύνολο
(δείκτης
Γεωργία,
2015=
δασοκο100)
μία και
αλιεία
1
2
3
Κατά οικονομική δραστηριότητα
Μεταποίηση,
ενέργεια και
επιχειρήσεις
κοινής ωφέλειας
Κατασκευές
4
5
Εμπόριο, Ενημέρωση Χρηματοπιμεταφο- και επικοι- στωτικές και
ρές, ξενονωνία
ασφαδοχεία και
λιστικές
εστιατόρια
υπηρεσίες
6
7
Ακίνητα Επαγγελματικές,
επιχειρηματικές και
υποστηρικτικές
υπηρεσίες
Δημόσια
Τέχνες,
διοίκηση, ψυχαγωγία
παιδεία, και λοιπές
υγεία και υπηρεσίες
κοινωνική
εργασία
8
9
10
11
12
Μοναδιαίο κόστος εργασίας
2019
2020
2021
105,3
110,1
109,9
1,8
4,5
-0,1
-0,9
-1,6
5,0
2,3
3,0
-3,5
1,8
4,5
2,8
0,7
6,4
-1,3
0,9
0,8
2,2
1,8
0,2
0,9
2,5
1,6
4,3
2,4
5,5
0,3
2,6
6,5
0,3
2,0
13,5
1,6
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
110,1
109,0
109,9
110,8
1,3
-4,4
1,4
1,0
3,1
6,5
6,0
4,6
-3,9
-11,0
-1,3
2,1
5,6
-1,8
2,9
4,4
2,3
-7,0
-0,2
-0,8
0,9
1,2
4,8
1,5
1,1
-2,3
2,9
1,9
3,7
8,2
3,0
2,8
2,9
-2,7
0,5
0,4
2,8
-4,5
2,4
0,7
14,6
-2,4
0,4
-5,9
2019
2020
2021
107,4
106,7
111,0
2,1
-0,7
4,0
3,2
0,5
3,0
1,4
-2,2
4,4
1,4
-1,8
4,8
1,6
-4,7
6,2
3,2
0,5
4,2
2,2
0,0
2,8
2,4
1,0
5,5
2,8
-0,4
4,4
2,3
2,4
1,8
3,3
-3,0
4,4
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
109,4
109,7
112,1
112,8
2,1
7,4
3,3
3,5
2,3
3,1
3,2
3,1
2,0
9,1
3,9
3,1
4,7
11,1
1,8
2,4
-0,5
13,6
4,9
7,4
2,2
7,7
3,6
3,5
3,4
1,9
3,0
2,9
3,1
10,6
4,1
4,5
2,4
8,6
3,4
3,6
2,0
2,1
2,1
1,1
-0,2
10,2
2,6
5,5
2019
2020
2021
102,0
97,0
101,0
0,3
-4,9
4,2
4,1
2,2
-2,0
-0,8
-5,0
8,2
-0,5
-6,0
2,0
0,9
-10,4
7,5
2,4
-0,3
2,0
0,3
-0,2
1,9
-0,1
-0,5
1,1
0,3
-5,6
4,1
-0,3
-3,8
1,5
1,3
-14,5
2,7
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
99,3
100,7
102,0
101,8
0,8
12,3
1,9
2,4
-0,8
-3,1
-2,7
-1,4
6,1
22,6
5,3
1,0
-0,9
13,1
-1,1
-1,9
-2,7
22,1
5,1
8,3
1,3
6,4
-1,2
2,0
2,2
4,3
0,1
0,9
-0,6
2,2
1,1
1,7
-0,5
11,6
2,9
3,3
-0,8
6,9
-0,3
0,4
-12,9
12,9
2,2
12,2
2019
2020
2021
107,4
113,0
113,4
2,3
5,2
0,4
3,7
2,7
0,7
1,9
3,3
-0,1
1,7
3,9
-0,2
2,0
5,8
0,6
3,1
2,9
2,3
1,8
1,5
1,0
2,1
5,8
1,3
2,8
4,7
0,8
2,4
4,8
0,5
3,7
6,2
0,2
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
114,2
112,5
113,8
114,9
3,3
-4,5
2,1
1,1
0,8
-2,5
3,2
1,5
0,8
-4,5
1,9
1,7
1,3
-5,9
2,1
2,0
6,3
-6,2
2,1
0,2
2,3
1,8
1,7
3,8
1,8
-2,6
2,7
2,8
3,3
-0,3
0,8
1,9
2,9
-2,9
1,4
2,0
1,3
-2,8
2,7
1,4
3,3
-5,9
2,5
0,8
2019
2020
2021
102,5
104,1
104,1
0,6
1,5
0,0
5,1
2,4
-3,4
-0,3
0,8
3,1
-0,2
1,1
-3,4
1,3
0,1
1,3
2,3
3,0
-0,1
0,1
2,0
-0,2
-0,4
6,4
-4,3
0,4
0,3
-0,1
-0,2
-1,0
-0,2
1,5
-4,6
-2,4
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
104,7
104,2
104,4
104,6
1,7
-1,8
0,8
-0,2
-2,9
-7,2
-1,7
-1,5
5,0
6,0
3,1
-0,6
-4,5
-5,7
-0,8
-3,0
3,1
-1,2
2,6
1,0
1,4
-0,1
-2,8
2,0
0,7
-0,9
-0,5
0,5
-2,3
-12,8
-2,1
0,0
-0,4
-1,9
0,7
1,4
-1,7
0,9
0,1
0,5
-9,3
-8,1
2,5
5,8
Μισθολογική δαπάνη ανά μισθωτό
Παραγωγικότητα εργασίας ανά απασχολούμενο
Μισθολογική δαπάνη ανά ώρα εργασίας
Ωριαία παραγωγικότητα της εργασίας
Πηγές: Eurostat και υπολογισμοί της ΕΚΤ.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 17
5 Χρήμα και πίστη
5.1 Νομισματικά μεγέθη1)
(δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής, με εποχική διόρθωση, υπόλοιπα και ρυθμοί μεταβολής στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια
της περιόδου)
M3
M2
M3-M2
M1
M2-M1
Νόμισμα Καταθέσε κυκλο- σεις διάρφορία κειας μίας
ημέρας
1
2
Καταθέσεις
Καταθέσεις
με συμ- υπό προειδοφωνημένη ποίηση έως
διάρκεια έως
3 μηνών
2 έτη
3
4
5
6
Συμφωνίες
επαναγοράς
Μερίδια
αμοιβαίων
κεφαλαίων
της αγοράς
χρήματος
Χρεόγραφα διάρκειας έως
2 ετών
7
8
9
10
11
12
Υπόλοιπα
2019
2020
2021
1.222,4
1.360,8
1.464,7
7.721,9 8.944,3
8.886,2 10.247,0
9.796,5 11.261,2
1.069,7
1.034,9
927,5
2.364,2
2.450,1
2.507,6
3.433,9 12.378,2
3.485,0 13.731,9
3.435,1 14.696,4
79,3
101,5
117,6
528,8
636,5
658,5
-1,4
-0,7
16,4
606,6 12.984,8
737,3 14.469,2
792,5 15.488,9
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
1.392,9
1.419,7
1.444,6
1.464,7
9.137,6
9.350,5
9.617,8
9.796,5
10.530,4
10.770,2
11.062,4
11.261,2
991,4
936,3
903,2
927,5
2.477,0
2.489,6
2.493,4
2.507,6
3.468,4
3.425,9
3.396,6
3.435,1
13.998,9
14.196,1
14.458,9
14.696,4
109,3
111,9
120,6
117,6
617,9
613,7
600,9
658,5
15,8
27,5
38,7
16,4
743,1
753,2
760,2
792,5
14.741,9
14.949,2
15.219,1
15.488,9
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
1.435,9
1.444,6
1.451,8
1.459,9
1.464,7
9.519,2
9.617,8
9.664,4
9.698,3
9.796,5
10.955,2
11.062,4
11.116,2
11.158,1
11.261,2
914,2
903,2
927,0
928,9
927,5
2.487,1
2.493,4
2.495,7
2.499,4
2.507,6
3.401,3
3.396,6
3.422,7
3.428,3
3.435,1
14.356,5
14.458,9
14.539,0
14.586,5
14.696,4
112,8
120,6
133,7
126,1
117,6
617,9
600,9
618,9
644,5
658,5
36,9
38,7
39,5
40,7
16,4
767,5
760,2
792,0
811,3
792,5
15.124,0
15.219,1
15.331,0
15.397,8
15.488,9
2022 Ιαν.(π)
1.481,9
9.816,3 11.298,2
951,8
2.512,7
3.464,4 14.762,6
131,2
610,1
30,2
771,5 15.534,2
Συναλλαγές
2019
2020
2021
57,7
138,4
105,2
604,8
1.250,1
902,9
662,5
1.388,5
1.008,2
-61,6
-28,9
-118,4
62,4
86,7
67,2
0,8
57,8
-51,2
663,3
1.446,3
956,9
4,2
19,5
12,0
-4,1
113,8
22,7
-58,5
0,1
14,2
-58,3
133,4
48,8
605,0
1.579,8
1.005,8
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
32,1
26,9
25,1
21,1
238,9
217,3
256,1
190,6
271,0
244,2
281,3
211,7
-47,1
-54,0
-34,4
17,1
28,5
12,6
11,7
14,4
-18,6
-41,4
-22,6
31,5
252,3
202,8
258,6
243,2
6,9
2,9
5,7
-3,5
-18,6
-3,6
-12,9
57,7
18,1
11,7
10,0
-25,6
6,4
11,0
2,8
28,6
258,7
213,8
261,4
271,8
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
8,5
8,6
8,2
8,1
4,8
81,1
95,8
47,6
44,4
98,6
89,5
104,4
55,8
52,5
103,4
-17,2
-12,1
24,0
-5,0
-1,9
4,7
6,2
2,3
3,6
8,5
-12,5
-5,9
26,3
-1,4
6,6
77,0
98,5
82,1
51,1
110,0
-3,1
4,9
13,2
-8,1
-8,6
-0,1
-17,0
18,0
25,6
14,0
1,0
0,9
1,2
-2,1
-24,6
-2,1
-11,2
32,4
15,4
-19,2
74,8
87,3
114,5
66,5
90,8
2022 Ιαν.(π)
17,2
15,0
32,2
24,6
5,7
30,3
62,5
12,7
-48,3
14,1
-21,6
40,9
Ρυθμοί μεταβολής
2019
2020
2021
5,0
11,3
7,7
8,5
16,2
10,2
8,0
15,6
9,8
-5,4
-2,7
-11,4
2,7
3,7
2,7
0,0
1,7
-1,5
5,7
11,7
7,0
5,5
24,4
11,9
-0,8
21,6
3,6
-
-8,8
22,0
6,6
4,9
12,2
6,9
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
10,1
9,0
8,5
7,7
14,2
12,2
11,5
10,2
13,7
11,8
11,1
9,8
-7,8
-12,9
-15,5
-11,4
4,9
3,8
3,2
2,7
0,9
-1,4
-2,5
-1,5
10,2
8,3
7,6
7,0
-3,6
13,5
12,7
11,9
16,5
8,5
1,0
3,6
-
7,7
10,6
7,5
6,6
10,1
8,4
7,6
6,9
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
2022 Ιαν.(π)
8,6
8,5
8,5
8,1
7,7
7,7
11,4
11,5
11,1
10,3
10,2
9,3
11,1
11,1
10,7
10,0
9,8
9,0
-12,7
-15,5
-12,3
-11,0
-11,4
-6,6
3,3
3,2
2,9
2,6
2,7
2,6
-1,5
-2,5
-1,7
-1,4
-1,5
-0,1
7,8
7,6
7,5
7,1
7,0
6,8
15,4
12,7
28,9
20,6
11,9
14,8
7,7
1,0
3,9
8,1
3,6
-3,8
197,2
104,2
85,3
12,7
7,5
11,2
12,3
6,6
0,6
8,0
7,6
7,7
7,4
6,9
6,4
Πηγή: ΕΚΤ.
1) Τα στοιχεία αφορούν την εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 18
5 Χρήμα και πίστη
5.2 Καταθέσεις που περιλαμβάνονται στο Μ31)
(δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθμοί αύξησης, με εποχική διόρθωση, υπόλοιπα και ρυθμοί μεταβολής στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια
της περιόδου)
Μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις2)
Σύνολο
Μίας
ημέρας
1
2
Με Υπό προσυμφω- ειδοποίηνημένη ση έως 3
διάρκεια
μηνών
έως 2 έτη
3
4
Νοικοκυριά3)
Συμφωνίες
επαναγοράς
Σύνολο
Μίας
ημέρας
5
6
7
Με Υπό προσυμφω- ειδοποίηνημένη ση έως 3
διάρκεια
μηνών
έως 2 έτη
Συμφωνίες
επαναγοράς
ΧρηματοΑσφαλιπιστωτικές στικές επιεπιχειρήσεις
χειρήσεις
πλην των και ταμεία
ΝΧΙ και των συντάξεων
ΑΕΤΣ2)
Λοιπή
γενική
κυβέρνηση 4)
8
9
10
11
12
13
Υπόλοιπα
2019
2020
2021
2.483,9 2.070,3
2.980,7 2.527,3
3.249,2 2.823,4
256,7
309,9
290,7
150,5
140,3
128,7
6,4 7.044,4 4.399,1
3,2 7.659,1 4.960,7
6,5 8.083,3 5.375,4
492,0
437,3
373,0
2.152,4
2.260,3
2.334,2
1,0
0,9
0,7
1.026,5
1.097,0
1.236,8
215,7
234,6
228,3
464,7
501,2
551,6
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
3.052,8
3.092,1
3.160,5
3.249,2
2.604,9
2.656,2
2.736,3
2.823,4
300,1
290,7
283,8
290,7
140,4
136,8
130,9
128,7
7,5
8,5
9,6
6,5
7.821,2
7.914,1
8.020,8
8.083,3
5.108,9
5.202,6
5.314,2
5.375,4
422,1
407,1
388,9
373,0
2.289,2
2.303,7
2.317,1
2.334,2
0,9
0,7
0,7
0,7
1.133,2
1.164,8
1.210,6
1.236,8
217,0
222,5
227,4
228,3
491,1
494,6
515,6
551,6
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
3.128,9
3.160,5
3.188,1
3.212,1
3.249,2
2.707,2
2.736,3
2.758,2
2.783,7
2.823,4
282,4
283,8
292,7
291,5
290,7
130,7
130,9
128,9
129,5
128,7
8,7
9,6
8,2
7,5
6,5
7.988,4
8.020,8
8.040,3
8.058,5
8.083,3
5.282,3
5.314,2
5.332,5
5.354,2
5.375,4
394,6
388,9
383,5
377,8
373,0
2.310,8
2.317,1
2.323,3
2.325,6
2.334,2
0,7
0,7
1,0
1,0
0,7
1.187,0
1.210,6
1.244,7
1.233,2
1.236,8
227,1
227,4
239,2
231,9
228,3
501,9
515,6
508,5
517,0
551,6
2022 Ιαν.(π)
3.234,1 2.802,4
294,3
127,1
10,3 8.134,1 5.424,7
364,9
2.343,1
1,4
1.266,5
238,6
538,5
Συναλλαγές
2019
2020
2021
149,5
515,6
254,6
167,0
469,6
279,9
-18,9
55,8
-21,3
1,8
-6,8
-6,9
-0,4
-2,9
3,0
396,1
612,0
423,3
361,2
560,6
410,8
-26,3
-53,8
-65,0
61,7
105,3
77,6
-0,5
0,0
-0,2
25,1
142,6
145,9
9,8
20,4
-8,3
29,3
36,7
48,2
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
67,2
41,6
60,9
84,9
72,8
53,2
69,2
84,6
-10,0
-9,2
-8,0
5,7
0,1
-3,5
-1,2
-2,3
4,2
1,1
0,9
-3,1
160,6
93,7
108,4
60,6
146,0
94,2
111,3
59,3
-15,7
-14,9
-18,3
-16,0
30,4
14,5
15,5
17,2
0,0
-0,1
-0,1
0,1
27,5
34,3
46,0
38,0
-18,2
5,6
1,9
2,3
-10,0
3,6
21,9
32,7
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
18,8
26,2
28,0
20,0
36,8
21,0
24,9
22,6
23,1
38,9
-2,6
0,5
8,8
-2,8
-0,3
-0,5
0,1
-2,0
0,5
-0,7
0,8
0,8
-1,4
-0,8
-1,0
44,8
33,4
19,7
17,1
23,8
44,4
33,0
18,4
20,8
20,1
-4,6
-5,9
-5,3
-5,8
-4,9
5,0
6,4
6,2
2,2
8,8
0,0
-0,1
0,4
-0,1
-0,2
-0,5
22,9
34,6
-1,6
5,1
-0,2
-2,6
11,9
-5,9
-3,7
2,6
14,7
-7,1
5,2
34,5
2022 Ιαν.(π)
-12,3
-19,6
3,1
0,5
3,7
44,6
43,0
-6,4
7,4
0,7
28,8
10,0
-13,1
Ρυθμοί μεταβολής
2019
2020
2021
6,4
20,7
8,5
8,8
22,7
11,0
-6,8
21,6
-6,9
1,2
-4,5
-5,0
-6,5
-47,0
98,2
6,0
8,7
5,5
8,9
12,7
8,3
-5,1
-10,9
-14,8
3,0
4,9
3,4
-35,6
-5,2
-18,6
2,5
14,3
13,2
4,8
9,4
-3,5
6,7
7,9
9,6
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
17,9
8,4
7,1
8,5
19,6
11,4
10,3
11,0
15,2
-8,3
-12,1
-6,9
-2,7
-5,7
-5,5
-5,0
9,2
47,4
38,0
98,2
9,1
7,6
7,0
5,5
12,6
11,0
10,2
8,3
-10,4
-11,8
-13,1
-14,8
5,9
4,5
4,0
3,4
40,9
-20,2
-31,8
-18,6
4,6
15,9
15,1
13,2
-5,7
-2,7
-6,8
-3,5
4,1
5,6
9,1
9,6
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
6,8
7,1
7,4
7,9
8,5
10,1
10,3
10,5
10,6
11,0
-13,0
-12,1
-10,1
-7,6
-6,9
-5,6
-5,5
-6,9
-6,2
-5,0
97,0
38,0
44,7
35,6
98,2
7,3
7,0
6,5
6,0
5,5
10,7
10,2
9,6
9,0
8,3
-12,6
-13,1
-13,7
-14,4
-14,8
4,1
4,0
3,9
3,4
3,4
-27,9
-31,8
6,7
0,0
-18,6
16,8
15,1
18,3
15,7
13,2
-1,8
-6,8
-0,4
-3,9
-3,5
6,1
9,1
6,0
6,9
9,6
2022 Ιαν.(π)
7,5
9,3
-3,7
-4,1
55,9
5,3
8,0
-15,1
3,2
58,4
15,0
3,1
7,2
Πηγή: ΕΚΤ.
1) Τα στοιχεία αφορούν την εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ.
2) Σύμφωνα με το ESA 2010, τον Δεκέμβριο του 2014 οι εταιρίες συμμετοχών των μη χρηματοπιστωτικών ομίλων αναταξινομήθηκαν από τον τομέα των μη χρηματοπιστωτικών
επιχειρήσεων στον τομέα των χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων. Οι οντότητες αυτές περιλαμβάνονται στα στατιστικά στοιχεία των ισολογισμών των ΝΧΙ μαζί με τις
χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις πλην των ΝΧΙ και των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και ταμείων συντάξεων (ΑΕΤΣ).
3) Περιλαμβάνονται τα μη κερδοσκοπικά ιδρύματα που εξυπηρετούν νοικοκυριά.
4) Ο τομέας της γενικής κυβέρνησης πλην της κεντρικής κυβέρνησης.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 19
5 Χρήμα και πίστη
5.3 Χρηματοδότηση προς κατοίκους της ζώνης του ευρώ1)
(δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής, με εποχική διόρθωση, υπόλοιπα και ρυθμοί μεταβολής στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια
της περιόδου)
Χρηματοδότηση προς τη
γενική κυβέρνηση
Σύνολο
1
Χρηματοδότηση προς άλλους κατοίκους της ζώνης του ευρώ
Δάνεια Χρεόγραφα
2
3
Σύνολο
Δάνεια
Σύνολο
Προς μη Προς νοικοΠρος χρημαΠρος
κυριά4)
τοπιστωτικές ασφαλιστικές
Διορ- χρηματοεπιχειρήσεις επιχειρήσεις
θωμένα πιστωτικές
πλην των ΝΧΙ
και ταμεία
δάνεια2) επιχειρή3)
σεις
και των ΑΕΤΣ3)
συντάξεων
4
5
6
7
Χρεόγραφα
Μετοχικοί
τίτλοι και
μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων εκτός
αμοιβαίων
κεφαλαίων
της αγοράς
χρήματος
8
9
10
11
12
Υπόλοιπα
2019
2020
2021
4.654,6
5.914,6
6.552,1
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
989,2
998,8
997,2
3.653,6 13.856,8 11.446,4 11.835,1
4.903,9 14.333,2 11.919,8 12.299,4
5.553,1 14.815,2 12.341,8 12.726,8
4.474,3
4.710,6
4.869,1
5.930,1
6.129,7
6.367,5
891,0
911,7
944,0
151,0
167,8
161,2
1.560,5
1.548,2
1.584,3
849,9
865,3
889,0
6.069,4
994,5
6.217,0 1.003,7
6.364,7
999,2
6.552,1
997,2
5.073,2
5.211,6
5.363,9
5.553,1
14.457,5
14.488,0
14.611,5
14.815,2
12.058,9 12.411,5
12.077,6 12.441,9
12.182,5 12.536,2
12.341,8 12.726,8
4.766,3
4.736,2
4.775,0
4.869,1
6.187,3
6.250,2
6.311,0
6.367,5
953,7
942,1
951,8
944,0
151,6
149,1
144,7
161,2
1.518,5
1.523,2
1.532,4
1.584,3
880,2
887,2
896,6
889,0
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
6.347,8 1.004,0
6.364,7
999,2
6.391,9
987,4
6.476,2
987,3
6.552,1
997,2
5.342,2
5.363,9
5.402,9
5.487,3
5.553,1
14.556,8
14.611,5
14.682,9
14.739,4
14.815,2
12.137,3
12.182,5
12.231,6
12.310,2
12.341,8
12.492,9
12.536,2
12.592,5
12.659,5
12.726,8
4.759,1
4.775,0
4.795,3
4.821,0
4.869,1
6.292,7
6.311,0
6.334,5
6.360,0
6.367,5
939,4
951,8
947,2
968,7
944,0
146,0
144,7
154,6
160,6
161,2
1.524,0
1.532,4
1.555,8
1.541,7
1.584,3
895,5
896,6
895,5
887,4
889,0
2022 Ιαν.(π)
6.546,2
5.552,2 14.904,6 12.446,6 12.598,0
4.869,8
6.415,0
989,1
172,7
1.566,6
891,3
992,3
Συναλλαγές
2019
2020
2021
-88,4
1.041,9
667,2
-23,2
13,5
-0,5
-65,6
1.028,3
677,3
449,7
737,1
570,6
376,1
538,1
480,8
422,9
559,0
515,8
115,0
288,2
176,4
200,3
209,1
262,2
40,6
23,9
51,9
20,2
16,9
-9,7
30,2
170,8
80,4
43,4
28,2
9,4
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
150,1
163,8
152,2
201,0
-3,8
9,1
-4,7
-1,2
164,3
154,1
156,9
202,0
150,6
53,3
136,9
229,8
139,6
43,5
122,5
175,3
111,2
51,7
125,4
227,5
56,1
-18,3
40,1
98,6
60,7
75,0
65,9
60,7
39,2
-10,8
23,5
-0,1
-16,4
-2,4
-7,0
16,1
2,7
4,8
9,6
63,2
8,3
5,0
4,8
-8,7
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
51,0
38,0
31,9
65,0
104,1
-3,1
-4,8
-12,0
1,0
9,8
54,1
42,9
43,9
64,0
94,1
32,6
54,8
79,7
52,3
97,8
30,6
44,2
48,0
72,9
54,3
29,0
49,0
60,5
65,7
101,2
10,3
15,2
19,3
25,6
53,7
19,9
20,7
23,1
23,2
14,3
2,4
12,2
-4,4
18,6
-14,3
-1,9
-3,9
9,9
5,6
0,5
-3,1
8,6
35,2
-14,0
41,9
5,1
2,0
-3,6
-6,7
1,6
2022 Ιαν.(π)
11,6
-5,3
17,0
60,5
71,5
60,5
1,2
26,1
45,0
-0,7
-15,5
4,5
Ρυθμοί μεταβολής
2019
2020
2021
-1,9
22,2
11,3
-2,3
1,4
-0,1
-1,8
27,8
13,8
3,4
5,4
4,0
3,4
4,7
4,0
3,7
4,7
4,2
2,6
6,4
3,8
3,5
3,5
4,3
4,8
2,7
5,7
16,0
10,3
-4,7
2,0
11,4
5,3
5,5
3,4
1,1
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
21,7
13,1
11,0
11,3
-0,8
0,5
0,0
-0,1
28,0
16,2
13,5
13,8
4,6
3,6
3,4
4,0
3,6
3,1
3,2
4,0
3,5
3,0
3,3
4,2
4,6
1,4
1,6
3,8
3,8
4,5
4,3
4,3
-1,2
3,4
6,4
5,7
-3,5
-3,5
-10,1
-4,7
10,1
5,3
3,0
5,3
8,3
7,5
7,3
1,1
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
12,1
11,0
10,5
10,8
11,3
1,0
0,0
-1,2
-1,2
-0,1
14,8
13,5
13,2
13,5
13,8
3,2
3,4
3,7
3,8
4,0
3,0
3,2
3,4
3,7
4,0
3,0
3,3
3,5
3,7
4,2
1,0
1,6
1,9
2,4
3,8
4,5
4,3
4,3
4,4
4,3
5,7
6,4
6,3
6,2
5,7
-6,0
-10,1
-5,6
0,5
-4,7
2,7
3,0
4,6
3,2
5,3
7,1
7,3
7,7
6,2
1,1
2022 Ιαν.(π)
10,8
0,1
13,0
4,3
4,4
4,6
3,7
4,4
8,2
4,7
4,5
1,6
Πηγή: ΕΚΤ.
1) Τα στοιχεία αφορούν την εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ.
2) Με διόρθωση ως προς τις πωλήσεις και τιτλοποιήσεις δανείων (που συνεπάγονται διαγραφή τους από τον ισολογισμό των ΝΧΙ για στατιστικούς σκοπούς) και ως προς τις θέσεις
που προκύπτουν από τη διευκόλυνση συγκέντρωσης ρευστών διαθεσίμων σε επίπεδο ομίλου (notional cash pooling) που παρέχουν τα ΝΧΙ.
3) Σύμφωνα με το ESA 2010, τον Δεκέμβριο του 2014 οι εταιρίες συμμετοχών των μη χρηματοπιστωτικών ομίλων αναταξινομήθηκαν από τον τομέα των μη χρηματοπιστωτικών
επιχειρήσεων στον τομέα των χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων. Οι οντότητες αυτές περιλαμβάνονται στα στατιστικά στοιχεία των ισολογισμών των ΝΧΙ μαζί με τις
χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις πλην των ΝΧΙ και των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και ταμείων συντάξεων (ΑΕΤΣ).
4) Περιλαμβάνονται τα μη κερδοσκοπικά ιδρύματα που εξυπηρετούν νοικοκυριά.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 20
5 Χρήμα και πίστη
5.4 Δάνεια από ΝΧΙ προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις και νοικοκυριά της ζώνης του ευρώ1)
(δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής, με εποχική διόρθωση, υπόλοιπα και ρυθμοί μεταβολής στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια
της περιόδου)
Μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις2)
Σύνολο
Διορθωμένα
δάνεια4)
1
2
Νοικοκυριά3)
Έως
1 έτος
Άνω του 1
και έως
5 έτη
3
4
Άνω των
5 ετών
Σύνολο
ΚαταναλωΔιορθωμένα τικά δάνεια
δάνεια4)
5
Δάνεια για
αγορά κατοικίας
Λοιπά
δάνεια
6
7
8
9
10
Υπόλοιπα
2019
2020
2021
4.474,3
4.710,6
4.869,1
4.576,5
4.832,1
5.000,1
966,7
897,6
888,0
877,5
1.010,2
1.008,7
2.630,1
2.802,8
2.972,5
5.930,1
6.129,7
6.367,5
6.221,7
6.398,1
6.630,7
720,1
700,6
698,3
4.523,5
4.724,7
4.970,8
686,5
704,4
698,4
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
4.766,3
4.736,2
4.775,0
4.869,1
4.888,3
4.857,3
4.890,0
5.000,1
893,9
832,4
835,1
888,0
1.016,7
970,4
972,2
1.008,7
2.855,8
2.933,3
2.967,7
2.972,5
6.187,3
6.250,2
6.311,0
6.367,5
6.450,4
6.509,1
6.569,3
6.630,7
696,7
694,1
696,6
698,3
4.787,4
4.852,6
4.914,4
4.970,8
703,2
703,5
699,9
698,4
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
4.759,1
4.775,0
4.795,3
4.821,0
4.869,1
4.873,7
4.890,0
4.913,2
4.933,1
5.000,1
828,1
835,1
859,2
869,8
888,0
969,4
972,2
971,8
980,3
1.008,7
2.961,7
2.967,7
2.964,3
2.970,8
2.972,5
6.292,7
6.311,0
6.334,5
6.360,0
6.367,5
6.552,2
6.569,3
6.590,4
6.615,5
6.630,7
695,4
696,6
699,0
702,5
698,3
4.895,1
4.914,4
4.935,1
4.956,9
4.970,8
702,2
699,9
700,4
700,6
698,4
2022 Ιαν.(π)
4.869,8
4.843,8
888,0
1.000,6
2.981,1
6.415,0
6.615,5
696,5
5.010,8
707,7
Συναλλαγές
2019
2020
2021
115,0
288,2
176,4
142,5
325,2
209,0
-13,0
-54,1
-2,3
44,8
138,6
3,4
83,2
203,6
175,2
200,3
209,1
262,2
216,2
193,0
268,4
41,0
-11,8
10,8
168,5
210,7
254,9
-9,2
10,2
-3,5
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
56,1
-18,3
40,1
98,6
58,3
-22,0
44,5
128,3
-3,8
-57,6
4,1
55,1
6,8
-43,0
1,9
37,7
53,1
82,2
34,1
5,8
60,7
75,0
65,9
60,7
58,0
70,4
67,6
72,4
-2,2
2,3
4,1
6,6
63,2
72,1
64,0
55,7
-0,3
0,6
-2,2
-1,6
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
10,3
15,2
19,3
25,6
53,7
14,1
19,8
25,9
22,8
79,6
0,0
7,0
23,8
10,6
20,6
0,8
2,4
-0,9
9,6
29,0
9,5
5,8
-3,6
5,4
4,0
19,9
20,7
23,1
23,2
14,3
21,3
21,3
23,0
24,2
25,2
0,3
2,1
2,8
4,7
-0,9
20,5
19,7
20,3
18,8
16,6
-0,9
-1,2
0,1
-0,3
-1,4
2022 Ιαν.(π)
1,2
0,7
-1,2
-8,2
10,6
26,1
25,7
-2,6
24,2
4,5
Ρυθμοί μεταβολής
2019
2020
2021
2,6
6,4
3,8
3,2
7,1
4,3
-1,3
-5,7
-0,2
5,3
15,9
0,4
3,2
7,8
6,3
3,5
3,5
4,3
3,6
3,1
4,2
6,0
-1,6
1,6
3,9
4,7
5,4
-1,3
1,5
-0,5
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
4,6
1,4
1,6
3,8
5,3
1,9
2,1
4,3
-9,2
-11,8
-8,6
-0,2
11,1
-2,1
-3,6
0,4
7,5
7,3
6,9
6,3
3,8
4,5
4,3
4,3
3,3
4,0
4,1
4,2
-1,6
0,6
0,5
1,6
5,0
5,7
5,6
5,4
1,5
0,6
-0,1
-0,5
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
1,0
1,6
1,9
2,4
3,8
1,5
2,1
2,6
2,9
4,3
-11,0
-8,6
-5,1
-3,6
-0,2
-3,8
-3,6
-3,5
-2,2
0,4
6,8
6,9
6,1
6,0
6,3
4,5
4,3
4,3
4,4
4,3
4,1
4,1
4,1
4,2
4,2
0,1
0,5
0,6
1,6
1,6
5,8
5,6
5,5
5,5
5,4
0,1
-0,1
-0,3
-0,3
-0,5
2022 Ιαν.(π)
3,7
4,4
0,4
0,0
6,1
4,4
4,3
1,4
5,5
0,3
Πηγή: ΕΚΤ.
1) Τα στοιχεία αφορούν την εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ.
2) Σύμφωνα με το ESA 2010, τον Δεκέμβριο του 2014 οι εταιρίες συμμετοχών των μη χρηματοπιστωτικών ομίλων αναταξινομήθηκαν από τον τομέα των μη χρηματοπιστωτικών
επιχειρήσεων στον τομέα των χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων. Οι οντότητες αυτές περιλαμβάνονται στα στατιστικά στοιχεία των ισολογισμών των ΝΧΙ μαζί με τις
χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις πλην των ΝΧΙ και των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και των ταμείων συντάξεων (ΑΕΤΣ).
3) Περιλαμβάνονται τα μη κερδοσκοπικά ιδρύματα που εξυπηρετούν νοικοκυριά.
4) Με διόρθωση ως προς τις πωλήσεις και τιτλοποιήσεις δανείων (που συνεπάγονται διαγραφή τους από τον ισολογισμό των ΝΧΙ για στατιστικούς σκοπούς) και ως προς τις θέσεις
που προκύπτουν από τη διευκόλυνση συγκέντρωσης ρευστών διαθεσίμων σε επίπεδο ομίλου (notional cash pooling) που παρέχουν τα ΝΧΙ.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 21
5 Χρήμα και πίστη
5.5 Παράγοντες μεταβολής του Μ3 πλην των πιστώσεων προς κατοίκους της ζώνης του ευρώ1)
(δισεκ. ευρώ και ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής, με εποχική διόρθωση, υπόλοιπα και ρυθμοί μεταβολής στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές στη διάρκεια
της περιόδου)
Υποχρεώσεις των ΝΧΙ
Τοποθετήσεις
κεντρικής
κυβέρνησης2)
Σύνολο
1
2
Απαιτήσεις των ΝΧΙ
Πιο μακροπρόθεσμες χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις
έναντι άλλων κατοίκων της ζώνης του ευρώ
Καταθέσεις
Καταθέσεις Χρεόγραφα
με συμφωνη- υπό προειδομε συμμένη διάρκεια ποίηση άνω φωνημένη
άνω των 2 των 3 μηνών
διάρκεια
ετών
άνω των 2
ετών
3
4
Κεφάλαιο
και αποθεματικά
5
Καθαρές
απαιτήσεις
έναντι του
εξωτερικού
Λοιπές
Σύνολο
Συμφωνίες
Συμφωνίες
επαναγοράς
επαναπώμε κεντρικούς
λησης με
αντισυμβαλλοκεντρικούς
3)
μένους αντισυμβαλλομένους3)
6
7
8
9
10
Υπόλοιπα
2019
2020
2021
363,4
744,6
797,1
7.055,1
6.961,4
6.888,0
1.944,5
1.914,8
1.838,9
50,2
42,1
37,1
2.155,2
1.991,8
1.998,0
2.905,3
3.012,7
3.013,9
1.474,7
1.437,6
1.368,5
417,4
489,8
438,1
178,9
130,1
118,8
187,2
139,2
136,8
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
704,0
680,1
690,9
797,1
6.891,3
6.847,3
6.856,6
6.888,0
1.897,4
1.868,8
1.850,7
1.838,9
41,2
40,2
38,6
37,1
1.985,5
1.956,0
1.975,9
1.998,0
2.967,2
2.982,3
2.991,4
3.013,9
1.409,5
1.411,7
1.375,2
1.368,5
400,9
359,9
415,2
438,1
127,2
123,7
139,0
118,8
130,2
134,5
146,0
136,8
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
708,7
690,9
739,5
706,9
797,1
6.873,8
6.856,6
6.872,5
6.905,5
6.888,0
1.851,2
1.850,7
1.842,7
1.830,9
1.838,9
39,0
38,6
38,1
37,7
37,1
1.960,7
1.975,9
2.002,6
2.011,9
1.998,0
3.022,9
2.991,4
2.989,0
3.025,1
3.013,9
1.446,7
1.375,2
1.392,0
1.394,9
1.368,5
355,2
415,2
476,1
399,7
438,1
125,3
139,0
140,0
144,5
118,8
128,4
146,0
147,6
149,9
136,8
2022 Ιαν.(π)
724,6
6.880,8
1.840,6
36,8
1.992,8
3.010,6
1.346,7
342,0
164,1
157,5
Συναλλαγές
2019
2020
2021
-25,0
316,3
53,1
107,2
-34,8
-36,6
-5,5
-14,9
-74,2
-2,9
-8,0
-5,0
28,0
-101,1
-39,8
87,6
89,1
82,4
311,8
-60,2
-117,4
14,2
142,4
-98,0
-2,7
-48,8
-11,3
-2,5
-48,0
-2,3
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
-40,5
-24,0
10,8
106,7
-27,3
-19,4
1,8
8,2
-20,9
-21,9
-18,1
-13,3
-0,9
-1,0
-1,5
-1,6
-29,6
-24,5
8,2
6,1
24,1
28,0
13,3
16,9
10,9
-16,5
-44,6
-67,2
-120,6
-30,1
29,6
23,1
-2,9
-3,6
15,3
-20,2
-8,9
4,3
11,5
-9,2
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
22,0
-17,9
48,6
-32,3
90,4
-9,3
11,2
17,1
-11,9
2,9
-10,0
-1,0
-7,7
-13,4
7,8
-0,4
-0,4
-0,5
-0,5
-0,6
-3,9
4,0
23,8
1,0
-18,7
5,0
8,6
1,5
1,0
14,4
2,6
-53,4
4,5
-31,7
-39,9
1,3
41,1
64,2
-63,2
22,1
-8,0
13,7
0,9
4,6
-25,7
-4,8
17,6
1,6
2,2
-13,1
2022 Ιαν.(π)
-72,6
-16,1
-16,1
-0,3
-14,1
14,4
-16,1
-103,8
45,8
21,1
Ρυθμοί μεταβολής
2019
2020
2021
-6,4
87,4
7,1
1,6
-0,5
-0,5
-0,3
-0,8
-3,9
-5,3
-15,9
-11,9
1,3
-4,7
-2,0
3,1
3,0
2,8
-
-
-1,5
-27,3
-8,7
-1,5
-25,7
-1,7
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
δ´ τρ.
56,2
-10,3
-12,9
7,1
-0,3
-0,6
-0,7
-0,5
-1,6
-2,7
-3,5
-3,9
-12,6
-8,2
-9,9
-11,9
-4,1
-4,8
-4,4
-2,0
3,5
3,9
3,9
2,8
-
-
-30,7
-22,3
-0,6
-8,7
-33,7
-22,9
-0,9
-1,7
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
-12,0
-12,9
-11,3
-5,6
7,1
-0,7
-0,7
-0,3
-0,4
-0,5
-3,8
-3,5
-3,9
-5,1
-3,9
-9,4
-9,9
-10,5
-11,2
-11,9
-3,8
-4,4
-2,1
-1,4
-2,0
3,5
3,9
3,5
3,5
2,8
-
-
-26,5
-0,6
-5,9
-2,4
-8,7
-27,7
-0,9
-4,3
1,9
-1,7
2022 Ιαν.(π)
4,9
-0,4
-4,5
-12,1
-1,5
3,3
-
-
11,7
7,7
Πηγή: ΕΚΤ.
1) Τα στοιχεία αφορούν την εκάστοτε σύνθεση της ζώνης του ευρώ.
2) Περιλαμβάνονται καταθέσεις της κεντρικής κυβέρνησης σε ΝΧΙ και τίτλοι που έχουν εκδοθεί από τον τομέα των ΝΧΙ και διακρατούνται από την κεντρική κυβέρνηση.
3) Χωρίς εποχική διόρθωση.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 22
6 Δημοσιονομικές εξελίξεις
6.1 Έλλειμμα/πλεόνασμα
(ως ποσοστό του ΑΕΠ, ροές στη διάρκεια ενός έτους)
Έλλειμμα (-) /πλεόνασμα (+)
Σύνολο
Κεντρική κυβέρνηση
Κυβέρνηση
ομόσπονδων κρατιδίων
Τοπική αυτοδιοίκηση
Ασφαλιστικοί
οργανισμοί
Υπόμνηση: πρωτογενές
έλλειμμα (-) /
πλεόνασμα (+)
1
2
3
4
5
6
2017
2018
2019
2020
-0,9
-0,4
-0,6
-7,2
-1,4
-1,0
-1,0
-5,9
0,1
0,1
0,0
-0,4
0,2
0,2
0,0
0,0
0,2
0,3
0,3
-0,9
1,0
1,4
1,0
-5,7
2020 δ´ τρ.
-7,2
.
.
.
.
-5,7
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
-8,3
-6,9
-6,2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
-6,8
-5,4
-4,8
Πηγές: ΕΚΤ για τα ετήσια στοιχεία, Eurostat για τα τριμηνιαία στοιχεία.
6.2 Έσοδα και δαπάνες
(ως ποσοστό του ΑΕΠ, ροές στη διάρκεια ενός έτους)
Έσοδα
Σύνολο
Δαπάνες
Τρέχοντα έσοδα
Άμεσοι Έμμεσοι
φόροι
φόροι
Καθαρές
εισφορές
κοινωνικής
ασφάλισης
Κεφαλαιακά έσοδα
Σύνολο
Τρέχουσες δαπάνες
Αμοιβές
Ενδιάμεση
μισθωτών κατανάλωση
Τόκοι Κοινωνικά
επιδόματα
Κεφαλαιακές
δαπάνες
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
46,2
46,4
46,3
46,6
45,8
45,9
45,8
46,1
12,8
12,9
12,9
13,0
13,0
13,0
13,0
12,8
15,2
15,2
15,0
15,6
0,4
0,5
0,5
0,5
47,1
46,9
46,9
53,8
43,3
43,2
43,2
49,2
9,9
9,9
9,9
10,7
5,3
5,3
5,3
6,0
1,9
1,8
1,6
1,5
22,4
22,3
22,4
25,5
3,8
3,7
3,7
4,6
2020 δ´ τρ.
46,6
46,1
13,0
12,8
15,6
0,5
53,8 49,2
10,7
6,0
1,5
25,5
4,6
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
46,6
46,5
46,7
46,1
45,9
46,0
13,0
12,9
13,0
12,7
12,8
12,9
15,7
15,5
15,4
0,5
0,6
0,7
54,9 50,2
53,4 48,7
52,9 48,2
10,8
10,5
10,4
6,1
6,0
6,0
1,5
1,5
1,5
25,8
25,0
24,7
4,7
4,7
4,7
2017
2018
2019
2020
Πηγές: ΕΚΤ για τα ετήσια στοιχεία, Eurostat για τα τριμηνιαία στοιχεία.
6.3 Λόγος χρέους γενικής κυβέρνησης προς ΑΕΠ
(ως ποσοστό του ΑΕΠ, υπόλοιπα στο τέλος της περιόδου)
ΣύνοΚατηγορία
λο χρηματοοικονομικού μέσου
Νόμισμα Δάνεια Χρεόγρακαι καταφα
θέσεις
2017
2018
2019
2020
Κατηγορία δανειστή
Κάτοικοι
ΝΧΙ
Αρχική διάρκεια
Μη
κάτοικοι
Εναπομένουσα διάρκεια
Έως Άνω του
1 έτος 1 έτους
Νόμισμα
Έως Άνω του Άνω των
1 έτος 1 και έως
5 ετών
5 έτη
Ευρώ ή
συμμετέχοντα
νομίσματα
Λοιπά
νομίσματα
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
87,5
85,5
83,6
97,3
3,2
3,1
3,0
3,2
14,5
13,7
12,9
14,2
69,9
68,7
67,6
79,9
48,0
47,9
45,2
54,6
32,0
32,2
30,4
39,1
39,5
37,7
38,4
42,7
8,6
8,1
7,6
11,3
78,9
77,5
75,9
86,0
16,4
16,0
15,6
19,1
28,9
28,3
27,7
31,5
42,3
41,2
40,3
46,7
85,7
84,1
82,2
95,6
1,8
1,5
1,4
1,7
2020 δ´ τρ.
97,3
3,2
14,2
79,9
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
100,0
98,3
97,7
3,2
3,1
3,0
14,1
13,9
13,8
82,7
81,3
80,8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Πηγές: ΕΚΤ για τα ετήσια στοιχεία, Eurostat για τα τριμηνιαία στοιχεία.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 23
6 Δημοσιονομικές εξελίξεις
6.4 Ετήσια μεταβολή του λόγου δημόσιου χρέους/ΑΕΠ και προσδιοριστικοί παράγοντες1)
(ως ποσοστό του ΑΕΠ, ροές στη διάρκεια ενός έτους)
Μεταβολή Πρωτου λόγου τογενές Σύνολο
χρέους/ έλλειμΑΕΠ 2) μα (+) /
πλεόνασμα
(-)
Προσαρμογή ελλείμματος-χρέους
Συναλλαγές σε κύρια χρηματοοικονομικά περιουσιακά
Επιδράσεις
στοιχεία
αναπροσαρμογής
Σύνολο Νόμισμα Δάνεια Χρεόγραφα Μετοχικοί τίτλοι αξίας και λοιπές
και κατακαι μερίδια μεταβολές όγκου
θέσεις
επενδυτικών
αμοιβαίων
κεφαλαίων
4
5
6
7
8
9
0,4
0,5
0,0
-0,1
0,1
-0,2
0,5
0,4
-0,1
0,0
0,2
0,1
0,3
0,1
0,0
0,0
0,2
-0,2
2,5
2,0
0,4
-0,1
0,1
-0,1
Λοιπά
Διαφορά
επιτοκίουρυθμού
ανάπτυξης
Υπόμνηση:
δανειακές
ανάγκες
10
-0,4
-0,1
0,0
-0,1
11
-1,3
-1,0
-1,1
5,8
12
1,0
0,8
0,9
9,6
2017
2018
2019
2020
1
-2,5
-2,0
-2,0
13,8
2
-1,0
-1,4
-1,0
5,7
3
-0,1
0,4
0,1
2,3
2020 δ´ τρ.
13,8
5,7
2,3
2,5
2,0
0,4
-0,1
0,1
-0,1
-0,2
5,8
9,6
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
14,2
3,9
1,1
6,8
5,4
4,8
1,9
-1,1
-1,0
2,2
-0,4
-0,3
1,6
-1,0
-0,7
0,5
0,4
0,2
0,0
0,0
0,0
0,2
0,2
0,2
-0,1
0,0
0,0
-0,2
-0,7
-0,7
5,5
-0,4
-2,8
10,3
5,8
5,3
Πηγές: ΕΚΤ για τα ετήσια στοιχεία, Eurostat για τα τριμηνιαία στοιχεία.
1) Δάνεια μεταξύ χωρών στο πλαίσιο της χρηματοπιστωτικής κρίσης καταγράφονται σε ενοποιημένη βάση πλην των τριμηνιαίων στοιχείων για την προσαρμογή ελλείμματος-χρέους.
2) Υπολογίζεται ως η διαφορά του λόγου χρέους/ΑΕΠ στο τέλος της περιόδου αναφοράς σε σχέση με ένα έτος νωρίτερα.
6.5 Κρατικά χρεόγραφα1)
(εξυπηρέτηση χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ, ροές στη διάρκεια της περιόδου εξυπηρέτησης χρέους, μέσες ονομαστικές αποδόσεις σε ποσοστά ετησίως)
Εξυπηρέτηση χρέους που λήγει εντός 1 έτους 2)
Σύνολο
Μέση
Μέσες ονομαστικές αποδόσεις4)
εναπομένουσα
Τόκοι
Υπόλοιπα
διάρκεια σε
έτη3) Σύνολο Κυμαινόμενο ΜηδεΔιάρκειες
Σταθερό επιτόκιο
έως 3 μήνες
επιτόκιο
νικό
Διάρκειες έως
τοκομε1 έτος
ρίδιο
Χρεολύσια
Διάρκειες
έως 3 μήνες
Συναλλαγές
Εκδόσεις Εξοφλήσεις
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
2019
2020
2021
12,2
14,9
15,2
10,8
13,6
13,9
3,6
4,2
4,6
1,4
1,4
1,3
0,4
0,3
0,3
7,5
7,6
7,9
2,2
1,9
1,6
1,3
1,1
1,1
-0,1
-0,2
-0,3
2,5
2,2
1,9
2,1
2,3
1,9
0,3
0,0
-0,1
1,1
0,8
0,5
2020 δ´ τρ.
14,9
13,6
4,2
1,4
0,3
7,6
1,9
1,1
-0,2
2,2
2,3
0,0
0,8
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
15,7
15,5
15,6
14,2
14,1
14,2
5,5
5,2
4,7
1,4
1,4
1,4
0,4
0,3
0,3
7,8
7,9
7,9
1,8
1,7
1,7
1,1
0,5
1,1
-0,2
-0,3
-0,3
2,1
2,0
2,0
2,1
2,1
1,8
0,0
-0,1
-0,1
0,5
0,5
0,5
2021 Αύγ.
Σεπτ.
Οκτ.
Νοέμ.
Δεκ.
15,4
15,6
15,4
15,5
15,2
14,0
14,2
14,1
14,1
13,9
5,4
4,7
4,3
4,2
4,6
1,4
1,4
1,4
1,4
1,3
0,3
0,3
0,3
0,3
0,3
7,9
7,9
8,0
8,0
7,9
1,7
1,7
1,6
1,6
1,6
1,1
1,1
1,1
1,1
1,1
-0,3
-0,3
-0,3
-0,3
-0,3
2,0
2,0
2,0
1,9
1,9
1,9
1,8
1,9
1,9
1,9
-0,1
-0,1
-0,1
-0,1
-0,1
0,5
0,5
0,5
0,5
0,5
2022 Ιαν.
15,1
13,8
5,2
1,3
0,3
8,0
1,6
1,1
-0,4
1,9
1,9
-0,1
0,6
Πηγή: ΕΚΤ.
1) Στην ονομαστική αξία και χωρίς ενοποίηση εντός του τομέα της γενικής κυβέρνησης.
2) Δεν περιλαμβάνονται μελλοντικές πληρωμές επί χρεογράφων που δεν έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμα και οι πρόωρες εξοφλήσεις.
3) Εναπομένουσα διάρκεια στο τέλος της περιόδου.
4) Υπόλοιπα στο τέλος της περιόδου, συναλλαγές ως μέσος όρος 12μήνου.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 24
6 Δημοσιονομικές εξελίξεις
6.6 Δημοσιονομικές εξελίξεις στις χώρες της ζώνης του ευρώ
(ως ποσοστό του ΑΕΠ, ροές στη διάρκεια ενός έτους και υπόλοιπα στο τέλος της περιόδου)
Βέλγιο
Γερμανία
Εσθονία
Ιρλανδία
Ελλάδα
Ισπανία
Γαλλία
Ιταλία
Κύπρος
1
2
3
4
5
6
7
8
9
-3,0
-2,3
-3,1
-9,1
-2,4
-2,2
-1,5
-9,6
1,9
-3,5
1,3
-5,7
Δημοσιονομικό έλλειμμα (-) /πλεόνασμα (+)
2017
2018
2019
2020
-0,7
-0,8
-1,9
-9,1
1,3
1,9
1,5
-4,3
-0,5
-0,6
0,1
-5,6
-0,3
0,1
0,5
-4,9
0,6
0,9
1,1
-10,1
-3,0
-2,5
-2,9
-11,0
2020 δ´ τρ.
-9,1
-4,3
-5,6
-4,9
-10,1
-11,0
-9,1
-9,6
-5,7
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
-8,8
-6,3
-6,5
-5,7
-5,0
-4,3
-5,6
-4,3
-3,8
-5,5
-4,3
-3,3
-12,6
-10,9
-9,5
-11,6
-8,7
-8,1
-10,3
-8,7
-8,6
-10,1
-8,9
-8,0
-7,4
-6,2
-4,6
2017
2018
2019
2020
102,0
99,9
97,7
112,8
64,7
61,3
58,9
68,7
9,1
8,2
8,6
19,0
67,8
63,1
57,2
58,4
179,5
186,4
180,7
206,3
98,6
97,5
95,5
120,0
98,1
97,8
97,5
115,0
134,2
134,4
134,3
155,6
92,9
98,4
91,1
115,3
2020 δ´ τρ.
112,8
68,7
19,0
58,4
206,3
120,0
115,0
155,6
115,3
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
116,9
113,7
111,4
69,9
69,7
69,4
19,6
19,6
19,6
60,4
59,0
57,6
209,8
207,3
200,7
125,3
122,7
121,8
117,9
114,5
116,0
159,6
156,4
155,3
121,4
111,9
109,6
Δημόσιο χρέος
Λεττονία
10
Λιθουανία Λουξεμβούργο
11
12
Μάλτα
Ολλανδία
Αυστρία
Πορτογαλία
Σλοβενία
Σλοβακία
Φινλανδία
13
14
15
16
17
18
19
-0,8
0,2
0,6
-8,3
-3,0
-0,3
0,1
-5,8
-0,1
0,7
0,4
-7,7
-1,0
-1,0
-1,3
-5,5
-0,7
-0,9
-0,9
-5,5
Δημοσιονομικό έλλειμμα (-) /πλεόνασμα (+)
2017
2018
2019
2020
-0,8
-0,8
-0,6
-4,5
0,4
0,5
0,5
-7,2
1,4
3,0
2,3
-3,5
3,2
1,9
0,5
-9,7
1,3
1,4
1,7
-4,2
2020 δ´ τρ.
-4,5
-7,2
-3,5
-9,7
-4,2
-8,3
-5,8
-7,7
-5,5
-5,6
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
-6,6
-7,1
-5,6
-7,1
-5,3
-3,4
-2,5
-0,3
-0,2
-9,9
-8,4
-8,5
-5,8
-4,2
-3,6
-10,6
-8,5
-7,1
-7,1
-5,9
-3,9
-8,2
-6,3
-6,3
-6,3
-6,1
-5,7
-6,1
-4,5
-3,7
2017
2018
2019
2020
39,0
37,1
36,7
43,2
39,1
33,7
35,9
46,6
21,8
20,8
22,3
24,8
47,7
43,6
40,7
53,4
56,9
52,4
48,5
54,3
78,5
74,0
70,6
83,2
126,1
121,5
116,6
135,2
74,2
70,3
65,6
79,8
51,6
49,6
48,1
59,7
61,2
59,8
59,5
69,5
2020 δ´ τρ.
43,2
46,6
24,8
53,3
54,3
83,2
135,2
79,8
59,7
69,6
2021 α´ τρ.
β´ τρ.
γ´ τρ.
45,4
43,3
43,6
45,1
44,6
45,1
28,0
26,1
25,3
57,3
59,1
57,2
54,9
54,2
52,6
87,0
86,2
84,1
139,1
135,4
130,5
85,0
80,0
79,6
59,8
61,0
61,1
70,4
69,4
68,7
Δημόσιο χρέος
Πηγή: Eurostat.
ΕΚΤ, Οικονομικό Δελτίο, Τεύχος 2 / 2022 – Στατιστικά Στοιχεία
S 25
© Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, 2022
Διεύθυνση
Τηλέφωνο
Δικτυακός τόπος
60640 Frankfurt am Main, Germany
+49 69 1344 0
www.ecb.europa.eu
Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή για εκπαιδευτικούς και μη εμπορικούς σκοπούς, εφόσον αναφέρεται η
πηγή.
Το Δελτίο καταρτίστηκε με ευθύνη της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ. Η μετάφραση και η έκδοση στην εθνική γλώσσα γίνεται από την
αντίστοιχη κεντρική τράπεζα.
Τελευταία ημερομηνία για τα στατιστικά στοιχεία που περιλαμβάνονται στο παρόν τεύχος: 9 Μαρτίου 2022.
Για συγκεκριμένους όρους και συντομογραφίες, βλ. το γλωσσάριο της ΕΚΤ (διαθέσιμο μόνο στα αγγλικά).
PDF
ISSN 2363-3484, QB-BP-22-002-EL-N