MENDEL
İLKELERİ
1.1
z
z

Mendel, hedefine koyduğu sorunun cevabını ararken sabırla
sistemli olarak çalışmış,

kolay sonuç alabileceği doğru organizmayı seçmiş, sonuçlarını
matematiksel analizlere tabi tutarak yorumlamış ve sunmuştur.

Ancak o zamanın bilim dünyası, matematiksel analize dayalı kalıtım
yaklaşımını kabul etmeye ve anlamaya hazır değildi.

Yapılan bilimsel çalışmalarla Mendel’in görüşlerinin doğru olduğu
ölümünden kısa süre sonra anlaşılmıştır.

Mendel’in ileri sürdüğü ve bugün de kalıtım biliminin temel taşları
olan ilkeler Mendel ilkeleri adı ile anılmaktadır.
z

Mendel ilkelerini anlayabilmek için olasılık ilkelerini hatırlamamız yararlı
olacaktır.

Teneffüste susadığınızı ve kantinden su almaya gittiğinizi düşününüz.
Cebinizde 3 tane 50 kuruş,5 tane de 1 lira olsun.

Elinizi cebinize atıp 50 kuruş almak istediğinizde ilk defada bunun
gerçekleşmesini bekler misiniz?

Bunun olma ihtimali ne kadardır?

İlk üç defada birer lira aldığınızı düşünelim.

4. defada da elinize 1 lira mı gelir?

Peki, aynı anda 1 lira ve 50 kuruş almak isterseniz bunun gerçekleşme
olasılığı nedir?
z

Bu ve benzeri soruların cevabını olasılık bilimi araştırır.

Olasılık, bir olayın meydana gelme ihtimalinin sayısal ifadesidir.

Genetikte yararlanılan iki olasılık ilkesi vardır.

Olasılığın ilk ilkesine göre bir olayın meydana gelme ihtimali,
daha önceki veya sonraki denemelerde elde edilen sonuçlardan
etkilenmez.

Kısaca, bağımsız olayların sonuçları da bağımsızdır.
z

Bir metal parayı havaya attığınızda yazı gelmişse tekrar attığınızda
yine kesinlikle yazı gelecek diye bir durum söz konusu değildir.

Çünkü bunun gerçekleşme ihtimali 1/2 (%50), tura gelme ihtimali de
1/2 ʼdir (%50).

Parayı 15 defa attığınızı ve her seferinde tura geldiğini düşününüz.

16. atışta da tura gelme olasılığı yine %50’dir.

Daha önce defalarca yazı gelmiş olması 16. denemenin sonucuna
etki etmez.
z

Hamile bir kadının bebeğinin kız olma ihtimali %50, erkek olma ihtimali de %50’dir. Bu
oran her hamilelik için aynıdır.

Bir kadının daha önceki çocuklarının cinsiyeti sonraki hamileliklerinin sonucunu
etkilemez.

Hamile iki kadının ikisinin de bebeğinin kız olma ihtimalleri hesaplanmak istenirse durum
biraz daha karmaşıklaşır.

Bu kadınlardan birinin kızının olması, öbür kadının kızının olma ihtimalini etkilemez. Her
birinin kızının olma olasılığı %50’dir.

İkisinin de kızının olma olasılığı her birinin kızının olma olasılıklarının çarpımı kadardır.

Çünkü bağımsız iki olayın gerçekleşmesi birbirinin sonucunu etkilemez.

Örnek dikkate alınırsa 1. kadının kızının olma olasılığı %50, ikinci kadının da kızının ol-

ma olasılığı %50 olduğundan ikisinin aynı anda kızının olma olasılığı ½.1/2=1/4

Bu da olasılığın ikinci ilkesinin gereğidir.
z

Öğrendiklerimizi bir örnekle daha pekiştirelim. İki öğrencinin havaya aynı anda iki
metal para attığını düşünerek iki paranın yazı ya da tura gelme olasılıklarını
hesaplayalım:

Her iki paranın yazı gelme olasılığı

1/2 Y x 1/2 Y =1/4 YY

Her iki paranın tura gelme olasılığı

1/2 T x 1/2 T =1/4 TT
z

1)Bir madeni paranın üst üste 4 kez tura gelip 5. seferde yazı
gelip 6. seferde tura gelme olasılığı kaçtır ?

A) 1 / 128

B) 1 / 31

C) 1 / 64

D) 1 / 8

E) 1 / 16
z

2)Bir zarın üst üste 2 kez 3 gelip 3.de 6 gelme olasılığı kaçtır?

A)1/36

B)1 / 1296

C) 0

D)1 / 216

E)1/ 6