Қазақстанның манументалды және шағын
формалар мен тұрақтар

Орындаған; Танатар Шырайлым

3курс 6топ
Ең бірінші біз манументальды деген
сөзді түсініп алайық
Монумент дегеніміз белгілі бір оқиғаның тірегі болу үшін және
келешек ұрпаққа із ретінде негізделген Монументальды
«мегалиттер» яғни алып тастар,ескерткіштер жатады
Мегалиттердің өзі 3 ке бөлінеді
мингер
2 Дольмен
3 кромлех
1
МЕНГИР дегеніміз не?

Менгир ( men – тас, hіr – ұзын) – тігінен орнатылған
үлкен, өңделмеген тастар түріндегі археологиялық
ескерткіш. Неолит және қола дәуірінің мегалиттік
ескерткіштері қатарына жатады. Алғашқы менгирлер
б.з.б. 3-мыңжылдықта пайда болған.Менгир ұғымы
1867 жылы ресми терминология болып енгізілді
Дольмен дегеніміз не?

Дольмен (бретонша tol – стол, men - тас) – өлікті жерлеуге
арналған құрылыс; бірнеше тонналық жақпар тастар тігінен
қаланып, төбесі жалпақ тақта тастармен жабылған. Бұл –
мегалит құрылыстардың бірі. Кірер ауызды жапқан тақта таста
кейде дөңгелек не сопақша тесік болады. Кейбір дольмен
дәлізді, бөлмелі, күрделі болып келеді. Кірер аузы ғана ашық
қалдырылып, қалған жағы сыртынан топырақпен жабылады.
Кромлех дегеніміз не?

Кромлех (бретон. crom – шеңбер және lech – тас) – неолит және
қола дәуірінің табыну құрылыстары. Археология ғылымында ірі
тастан жасалған табыт-қабірханалардың барша түрін белгілеуге
қолданыла береді. ТМД ғалымдарының археол. әдебиеттерінде
Кромлех деп тастан жасалған қорғандар айналасындағы
сақинаша түзілген тас қоршауды атайды

Қазақстан жеріндегі тұрақтар тас дәуірінен басталды әр уақыт
сайын тұрақтар дамып жандана түсті кейбір ескерткіштер
көрнекілігімен, құрылыстарының күрделілігімен ерекшелінеді.
Мыстытас, Беғазы ескерткішін тұрғызу үшін салмағы 3 тоннаға
жететін алып мәрмәр тастар қолданылған. Батыс Қазақстандағы
Тастыбұтақ 1 (Федоров кезеңі) қорымында мәйіттер қабірге
немесе жалпақ тастан жасалған жәшіктерге салынып
жерленген. Кей жағдайларда мәйітті өртеу рәсімі де кездеседі
Қазақстанда Республикасында 25 мыңнан
астам тарихи сәулет ескерткіштері бар

Қазіргі таңдағы монументтерге көз жүгіртетін болсақ бас
шағардағы Бәйтерек.Шығыс Қазақстанда орналасқан Шәкәрім
мен Aбайдың монументальды ескерткіштері Түркістандағы
Қожа Ахмет Яссауи Тараздағы Айша Бибі кесенесі Астанадағы
Мәңгілік ел монументі Өзіміздің көріп жүрген Абай және
Достықтағы Абайдың мүсіні.Сәтбаев көшесінде орналасқан
Тәуелсіздік монументі бар.Бұлардың барлығы өзіндік орны
және мағынасы бар ерекше сәулет өнері.
Абай мен Шәкәрім ескерткіші
Бәйтерек монументі
Тәуелсіздік монументі