BEÖ155 BEDEN EĞİTİMİ ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ BEDEN EĞİTİMİ NEDİR? Beden eğitimi, çağdaş eğitim anlayışı içerisinde bireye fiziksel ve toplumsal yönden bir bütünlük içerisinde ele alan tek disiplindir. Bireyin fiziksel, zihinsel, duyuşsal ve sosyal gelişimini sağlayan; yaratıcılık, liderlik gibi yeteneklerini geliştiren; serbest zamanlarını değerlendiren, mücadeleci, azimli, uyumlu, üretken, karar alma gibi kişilik özelliklerini geliştiren ve bireyleri sorunlarından uzaklaştırarak gerginliğin atılmasını sağlayan bir bilimdir. 2 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ BEDEN EĞİTİMİ NEDİR? Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Birliği (NASPE) Beden Eğitimini; çocuklarda ve gençlerde bilişsel, sosyal ve fiziksel gereksinimlerini karşılamak için tasarlanmış bireysel ve grup hareket yaşantılarından oluşan etkinlik şeklinde tanımlamıştır. Beden Eğitimi, paylaşma, duygular ifade etme, kişisel amaçlar belirleme ve özgürce hareket etmesini öğrenmek için fırsatlar yaratan bir etkinlik olarak tanımlanır. 3 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ BEDEN EĞİTİMİNİN GENEL AMAÇLARI Beden egzersizlerinin en önemli görevlerinden biri, kişinin sağlığının gelişmesine yardım etmek, onu dayanıklı hale getirmek, ondaki sosyal ve kültürel çevre, beslenme ile doğumdan gelen vücut bozukluklarını önlemeye ve gidermeye çalışmak. Günlük yaşamın ve işin gerektirdiği iyi, kusursuz biyolojik bir duruş ve hareket biçimi kazandırmak. 4 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ BEDEN EĞİTİMİNİN GENEL AMAÇLARI Beden egzersizleri kişilerde güzellik duygusunun gelişmesine yardım etmelidir. Öğrencilerde kendine güven, kendini kontrol, çabuk karar verme, işbirliği yapmak, yükseklik, doğruluk, hak güderlik, özgecilik, disiplin gibi kişisel ve toplumsal alışkanlıkları geliştirmek. 5 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ BEDEN EĞİTİMİNİN GENEL AMAÇLARI Sağlıklı ve mutlu bir yaşam için bir istenç (irade) ve istek uyandırmak. Hareket etmekten zevk ve haz duymayı çocuklarda istek ve alışkanlık haline getirmek. Doğaya sevgi, ülkeye bağlılık ve sevgi duygusunu geliştirmek. Okul dışı etkinliklerine karşı anlayış ve katılmaya öncülük yapmak. 6 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ BEDEN EĞİTİMİNİN ÖZEL AMAÇLARI A. BİLİŞSEL AMAÇLAR B. PSİKO – MOTOR AMAÇLAR C. DUYUŞSAL AMAÇLAR 7 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ BİLİŞSEL AMAÇLAR 1. Beden eğitimi ve spor etkinliklerinin önemini kavramak. 2. Fiziksel hareketin yapısını anlama ve yeni hareketler oluşturabilmek. 3. Kişisel yapıcılık ve yaratıcılığı geliştirmek. 4. Zihinsel gelişimi sağlamak. 5. Fiziksel faaliyetler yoluyla başkaları ile ilişkide bulunmanın önemini kavramak. 6. Estetik duygu ve moral gelişimi sağlamak. 7. Güçlü ve zayıf yönlerini tanıyarak sınırlarını bilmek. 8 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ BİLİŞSEL AMAÇLAR 8. Eğitimcilerin Beden Eğitimi ve Spor ile ilgili görüşlerini açıklayabilmek. 9. Beden Eğitimi ve Sporla ilgili temel bilgileri kavrayabilmek. 10. Olimpizm kavramının özünü açıklamak. 11. Amatörlük ve profesyonelliğin anlamını kavramak. 12. Beden Eğitimi ve sporda sosyal hareketliliğin önemini kavramak. 13. Yeni kurallar geliştirebilme ve duruma göre kurallarda değişiklikler yapmanın önemini bilmek. 9 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ PSİKO–MOTOR AMAÇLAR 1. Fiziksel gelişimi sağlamak. 2. Motorsal gelişimi sağlamak. 3. Organik gelişimi sağlamak. 4. Sağlıklı olabilmek için sportif faaliyetlere katılmak. 5. Motor becerileri kazandıracak günlük etkinliklere katılmak. 6. Fiziksel etkinlikleri zevk alarak yapmak. 7. Hareketler yolu ile çevreye uyum sağlamak. 10 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ PSİKO–MOTOR AMAÇLAR 8. Hareketler yolu ile iyi arzu edilen sosyal alışkanlıklar kazanmak. 9. Grup ve takım etkinliklerine katılmak. 10. İyi bir lider olabilmek. 11. Düzgün hareket etmek ve iyi duruş alışkanlıkları kazanmak. 12. İyi bir seyirci ve izleyici olabilmek. 11 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ DUYUŞSAL AMAÇLAR 1. Sosyal ve duygusal gelişimi sağlamak. 2. Sorumluluk kabul etme özelliklerini geliştirmek. 3. Otoriteye ve kurallara saygı duymak. 4. Başkalarının varlığını kabul ederek onlara saygılı davranmak. 5. Kendine güven duyma, kendini gerçekleştirme ve davranışlarını kontrol etmek. 12 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ DUYUŞSAL AMAÇLAR 6. Serbest zamanlarını yararlı bir şekilde kullanmak. 7. Eleştirilere açık olmak. 8. Demokratik hayatın getirdiği tavır ve alışkanlıklar edinebilme, yenme ve yenilmeyi kabul etmek. 9. Kamu kaynaklarını iyi kullanma ve koruyabilmek. 13 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ SPOR NEDİR? Bireyin doğal çevresini beşeri çevre haline getirirken bireyin elde ettiği yetenekleri geliştiren, araçlı, araçsız, belli kurallara bağlı, bireysel ya da toplu olarak, serbest zaman kavramı içinde toplumla bütünleştirici, rekabetçi, dayanışmacı ve kültürel bir kavramdır. Ferdi veya takım halinde yapılan kendine özgü kurallara sahip, çoğunlukla bir yarışmaya dayanan bedensel ve zihinsel kabiliyetlerin gelişimini sağlayan, eğitici ve eğlendirici nitelikteki uğraştır. 14 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ S: SİSTEM P: PRENSİP O: ORGANİZASYON R: REKOR Spor bazı etkinlikleri özünde barındıran, insanlara sağlık ve eğlence aşılayan organizasyonlar bütünüdür. Spor’un açılımı vardır. (Sistem, prensip, organizasyon ve rekor) Spor belli bir sistemi içermektedir. Sistemli olmayan spor, spor değildir. Her spor branşının kendine has prensipleri/kuralları vardır. Kuralsız/prensibi olmayan spor etkinliği yoktur. Spor mutlaka bir organizasyon adı altında düzenlenmelidir. Örneğin, UEFA kupası, Olimpiyatlar, Gençler Türkiye Şampiyonası gibi. Sporda bir rekor yani yüksek bir performansın sergilenmesi gerekmektedir. 15 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ SPORUN ÖZELLİKLERİ Spor bir oyundur. Spor yapıldığı koşulların aynasıdır. Spor estetik, teknik ve fiziksel bir süreçtir. Spor tam gün çalışma gerektiren bir meslek dalıdır. Spor bir endüstridir. 16 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPORUN KARŞILAŞTIRILMASI SPOR Yarışmadır. Reklam aracıdır. Meslektir. Üretimi artırmaya katkı sağlar. Toplumların ilişkilerini artırır. Seyir vasıtasıdır. Politika aracıdır. Eğitim ve eğlence aracıdır. Boş zaman faaliyetidir. Bir bilim ve tekniktir. Zevk ve estetiktir. Kişiler arası ilişkileri artırır. BEDEN EĞİTİMİ Yarışma değildir. Değildir. Değildir. Katkı sağlamaz. Geliştirmez. Değildir. Değildir. Evet. Evet. Evet Evet. Evet. 17 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ YARIŞMA Belirli kurallarla ferden yapılan, zaman, ağırlık, mesafe teknik beceri gibi ölçülerle sonucu belli olan faaliyetlerdir. (Atletizm) MÜSABAKA Belirli kurallarla birden fazla ferdin yine birden fazla ferde karşı yaptığı zaman, ağırlık, mesafe teknik beceri gibi ölçülerle sonucu belli olan sportif faaliyetlerdir. (Basketbol, voleybol..) 18 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ AMATÖR PROFESYONEL Beden eğitimi ve spor faaliyetlerinde maddi veya benzeri menfaat almadan, yaptığı işten kazanç beklemeden yapandır. Bu tür faaliyetlere katılan sporcuların kazanç elde etmiş olanlarına denir. 19 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ PERFORMANS Bir fiziksel aktivite sırasında, o fiziksel aktivitenin gerektirdiği fizyolojik, biyomekanik ve psikolojik verimdir. ANTRENMAN Alıştırmalar yardımı ile sporcuların fiziksel, teknik, taktik, zihinsel, psikolojik ve motorsal hazırlığıdır. antrenman sporcunun kendi en yüksek verimine ulaşabilmesi için, planlı biçimde yaptığı bedensel ve ruhsal çalışmaların tümüdür.” 20 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ ANTRENÖR KUVVET Kuvvet kısaca içsel ve dısşal direnmeyi aşmayı sağlayan sinir ve kas yeteneğidir. Sporcularına iyi huy ve doğru davranışları kazandırması yanında başarılı olabilmeleri için, müsabaka anında oluşan strese, rakibin baskılı oyununa, dar alandaki yüksek reaksiyon ve hareket çabukluğuna uyumunu sağlaması yanında antrenman formlarını uygulama anında, yeterli dinlenme molalarını da yerli yerine koyan kişidir. Bir spor faaliyeti sırasında kişinin kendi vücudunu veya bir spor aletini ileriye doğru hareket ettirmesini, bir dirence karşı koymasını veya mevcut direnci yenmesini sağlayan hareket yeteneğidir. 21 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ DAYANIKLILIK SÜRAT HAREKETLİLİK Sporda dayanıklılık, uzun süreli yüklenmelerde organizmanın yorgunluğa karşı olan fiziki ve psikolojik direnme yeteneğidir. Mevcut şartlar altında hareketleri en kısa sürede icra edebilme yeteneğidir. Fiziksel aktivite anında yapılan hareketlerin daha akıcı, daha süratle ve kuvvetle yapılabilmesidir. 22 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ TEKNİK TAKTİK Belirli bir hareketin gerçekleştirilmesine yönelik olarak geliştirilmiş mantıklı hareket şeklidir. Müsabakayı etkileyen faktörlerin analiziyle sporcunun yapacağı mücadeleyi en uygun ve verimli şartlar altında sürdürebilmesi için alınan tedbirlerdir. AEROBİK ÇALIŞMA Aktivite anında ihtiyaç duyulan oksijen miktarının tamamının organizmaya alınmasıdır. ANAEROBİK ÇALIŞMA Aktivite anında harcanan oksijen ile organizmaya alınan oksijen arasında dengenin olmamasıdır. 23 ÜNİTE 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR - SPOR BİLİMLERİ TERMİNOLOJİSİ Yararlanılan Kaynaklar ● Savaş, İ. (1993) Spor Sözlüğü Terimler ve Açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitabevi. ● Armağan, İ. (1981) Sporun Toplum Bilimsel Temelleri. İzmir: Yayın no:4 ● İnal, N. A. (2000) Beden Eğitimi ve Spor Bilimlerine Giriş. Konya: Desen Ofset Matbaacılık ● Nichols, B. (1994) Moving and Learning the Elementary School Physical Education Experience. St. Louis: Mosby 24