Luật Hiến pháp Việt Nam

GlAOTRINH GlAOTRINH GlAOTRINH LU~T HIEN PIIAP LU~T LU~T HIEN HIEN PIIAP PIIAP VI~TNAM VI~TNAM VI~TNAM •) •) Giao trinh nay ila du-(!c H {Ji dang nghiim thu giao trinh Trulrng D¢ h(JC Lu~t Ha N{Ji (thanh l~p theo Quyit dinh 2283/QD-DHLHN ngay 28 thang 7 nlim 2017 c~ Hifu, tru-O'ng Tru-lmg D¢ h!JC Lu{it Ha N{Ji) dang f thong qua ngay 18 thang 8 nam 2017 va ilU'(!C Hiiu truiJ'ng Tru-lrng D~i h{Jc Lu~t Ha N{Ji cho phep xudt ban theo Quyit iljnh 2376/QD-DHLHN ngay 03 thang 8 niim 2018. sa sa I •) Giao Giao trinh trinh naynay ila ila du-(!c du-(!c H {JiH dang {Ji dang nghiim nghiim thuthu giao giao trinh trinh Trulrng Trulrng D¢D¢ h(JCh(JC Lu~t Lu~t Ha Ha N{JiN{Ji (thanh (thanh l~p l~p theotheo Quyit Quyit dinhdinh 2283/QD-DHLHN 2283/QD-DHLHN ngay ngay 28 thang 28 thang 7 nlim 7 nlim 2017 2017 c~c~ Hifu, Hifu, tru-O'ng tru-O'ng Tru-lmg Tru-lmg D¢D¢ h!JCh!JC Lu{it Lu{it Ha Ha N{Ji)N{Ji) dang dang f thong f thong quaqua ngay ngay 18 18 thang thang 8 nam 8 nam 2017 2017 va va ilU'(!C ilU'(!C Hiiu Hiiu truiJ'ng truiJ'ng D~iD~i h{Jch{Jc Lu~t Lu~t HaHa N{JiN{Ji chocho phep phep xudt xudt banban theo theo Quyit Quyit iljnh iljnh Tru-lrng Tru-lrng 2376/QD-DHLHN 2376/QD-DHLHN ngay ngay 03 thang 03 thang 8 niim 8 niim 2018. 2018. sa sa sa sa I I Mi I Mi s6: s6: TPG/K TPG/K • 18••18 12• 12I I 3017-2018/CXBIPH/01-221fi'P 3017-2018/CXBIPH/01-221fi'P 3017-2018/CXBIPH/01-221fi'P Mi s6: TPG/K • 18 • 12 TRUONG D~I HQC LU~T HA NQI , ' TRUONG TRUONG D~I D~I HQC HQC LU~T LU~T HAHA NQI NQI , , ' ' GIAOTRINH GIAOTRINH GIAOTRINH LUAT HIEN PHAP • VIETNAM • LUAT LUAT HIEN HIENPHAP PHAP • • VIETNAM VIETNAM • • NHA XUAT BANTU PIIAP HA NQI - 2018 NHA NHA XUAT XUAT BANTU BANTU PIIAP PIIAP HAHA NQI NQI - 2018 - 2018 Chu bien Chu Chu bien bien GS.TS. THAI ViNH THANG PGS.TS. TO VAN HOA GS.TS. GS.TS. THAI THAI ViNH ViNH THANG THANG PGS.TS. PGS.TS. TOTO VAN VAN HOA HOA GS.TS. THAI ViNH THANG Chuang II, III, V, VI, VII, VIII THAI THAI ViNH ViNH THANG THANG Chuang Chuang II, III, II, III, V, VI, V, VI, VII,VII, VIIIVIII GS.TS. GS.TS. GS.TS. LE MINH TAM Chuang IV GS.TS. GS.TS. LE LE MINH MINH TAM TAM Chuang Chuang IV IV PGS.TS. TO VAN HOA Chuang I, IX, X, XIV, XVI, XVII, XI PGS.TS. PGS.TS. TOTO VAN VAN HOA HOA Chuang Chuang I, IX, I, IX, X, X, XIV, XIV, XVI, XVI, XVII, XVII, XI XI TS. PH~M QUY TY Chuang XII TS.TS. PH~M PH~M QUY QUY TYTY Chuang Chuang XIIXII TS. LE HUu THE Chuang V TS.TS. LELE HUu HUu THE THE Chuang Chuang V V ThS. NGUYEN THl PHlfdNG Chuang XV ThS. ThS. NGUYEN NGUYEN THlTHl PHlfdNG PHlfdNG Chuang Chuang XVXV ThS. NGUYEN VAN THAI Chuang XIV ThS. ThS. NGUYEN NGUYEN VAN VAN THAI THAI Chuang Chuang XIV XIV ThS. PH~ THl TINH Chuang XIII ThS. ThS. PH~ PH~ THlTHl TINH TINH Chuang Chuang XIIIXIII GVC. LU'U TRUNG THANH Chuang VIII GVC. GVC. LU'U LU'U TRUNG TRUNG THANH THANH Chuang Chuang VIIIVIII GV. P~ BUC BAO Chuang XI GV.GV. P~ P~ BUC BUC BAO BAO Chuang Chuang XI XI LOI GIC11 TH~U LOI LOI GIC11 GIC11 TH~U TH~U Lutjt hiln phap aiJu chinh cac quan h¢ ca bim, quan tr9ng nhdt trong cac linh v~c ch{nh tri. kinh tl, van hoa - xii h(Ji, tlta vi phap [{ cua con nguai va cong dan va a(jc bi¢t La t6 chuc, hogt tl(Jng cua B9 may Nha nu&c C(Jng hoa xii h9i chu nghia Vi¢t Nam. Nganh lutjt hiin phap La nganh lutjt chu ago cua h¢ th6ng phap lutjt. Trong khoa h9C phap l(, Lutjt hiln phap la b9 mon khoa h9C quan tr9ng. Kiln thuc vJ Lutjt hiln phap la nJn timg aJ nghien CUU nhiJu b(J mon khoa h9c phap lf khac. Lutjt Lutjt hiln hiln phap phap aiJu aiJu chinh chinh caccac quan quan h¢ h¢ ca ca bim, bim, quan quan tr9ng tr9ng nhdt nhdt trong trong caccac linhlinh v~cv~c ch{nh ch{nh tri. tri. kinh kinh tl, tl, vanvan hoahoa - xiixii h(Ji,h(Ji, tltatlta vi vi [{ cua [{ cua concon nguai nguai va va cong cong dandan va va a(jca(jc bi¢tbi¢t La t6 La chuc, t6 chuc, hogt hogt phap phap tl(Jng tl(Jng cuacua B9 B9 may may NhaNha nu&c nu&c C(Jng C(Jng hoahoa xii xii h9ih9i chuchu nghia nghia Vi¢tVi¢t Nam. Nam. Nganh Nganh lutjtlutjt hiin hiin phap phap La nganh La nganh lutjtlutjt chuchu agoago cuacua h¢ h¢ th6ng th6ng phap phap lutjt. lutjt. Trong Trong khoa khoa h9Ch9C phap phap l(, Lutjt l(, Lutjt hiln hiln phap phap la b9 la b9 mon mon khoa khoa h9Ch9C quan quan tr9ng. tr9ng. Kiln Kiln thuc thuc vJ vJ Lutjt Lutjt hiln hiln phap phap la nJn la nJn timg timg aJ aJ nghien nghien CUUCUU nhiJu nhiJu b(J b(J mon mon khoa khoa h9ch9c phap phap lf khac. lf khac. DJ phl:lC Vl:l cong tac giang dgy va h9C tqp mon h9C Luqt hiln phap trong chuang trinh tlao tgo cu nhan luqt, nam 1991 Truimg Dgi h9c Luqt Ha N(Ji tlii bien sogn Giao trinh Luqt hiln phap Vi¢t Nam (khi do g9i la "Giao trinh luqt nha nu&c Vi¢t Nam "). Cac ldn tai ban Giao trinh Luqt hiln phap tlii. phan anh nhiing thay aJi quan tr9ng trong linh v~c Luqt hiln phap qua cac th&i ki. DJDJ phl:lC phl:lC Vl:l Vl:l cong cong tactac giang giang dgydgy va va h9Ch9C tqptqp mon mon h9Ch9C Luqt Luqt hiln hiln phap phap trong trong chuang chuang trinh trinh tlaotlao tgotgo cu cu nhan nhan luqt, luqt, nam nam 1991 1991 Truimg Truimg h9ch9c Luqt Luqt HaHa N(JiN(Ji tlii tlii bien bien sogn sogn Giao Giao trinh trinh Luqt Luqt hiln hiln phap phap DgiDgi Vi¢tVi¢t Nam Nam (khi(khi do do g9ig9i la la "Giao "Giao trinh trinh luqtluqt nhanha nu&c nu&c Vi¢tVi¢t Nam Nam "). "). CacCac ldnldn tai tai banban Giao Giao trinh trinh Luqt Luqt hiln hiln phap phap tlii.tlii. phan phan anhanh nhiing nhiing thay thay aJiaJi quan quan tr9ng tr9ng trong trong linhlinh v~cv~c Luqt Luqt hiln hiln phap phap quaqua caccac th&ith&i ki. ki. Viii s~ c6 gdng cua tqp thJ giang vien trong va ngoai Truimg Dgi h9c Luljt Ha N(Ji, Giao trinh Lutjt hilnphap Vi¢t Nam bien sogn zan nay gi&i. thi¢u, trao aJi va truyJn agt kiln thuc vJ nhiing n(Ji dung, tu tuimg ca ban, quan tr9ng cua Luqt hiin phap Vi¢t Nam, a(jc bi¢t la nhiing n(Ji dung thJ hi¢n qua Hiin phap nam 2013 va cac van ban quy phgm phap luqt khac co lien quan. ViiiViii s~ s~ c6 c6 gdng gdng cuacua tqptqp thJthJ giang giang vienvien trong trong va va ngoai ngoai Truimg Truimg DgiDgi h9ch9c Luljt Luljt HaHa N(Ji,N(Ji, Giao Giao trinh trinh Lutjt Lutjt hilnphap hilnphap Vi¢tVi¢t Nam Nam bienbien sogn sogn zanzan naynay gi&i. gi&i. thi¢u, thi¢u, traotrao aJiaJi va va truyJn truyJn agtagt kilnkiln thuc thuc vJ vJ nhiing nhiing n(Jin(Ji dung, dung, tu tuimg tu tuimg ca ca ban,ban, quan quan tr9ng tr9ng cuacua Luqt Luqt hiin hiin phap phap Vi¢tVi¢t Nam, Nam, a(jca(jc bi¢tbi¢t la nhiing la nhiing n(Jin(Ji dung dung thJthJ hi¢n hi¢n quaqua Hiin Hiin phap phap nam nam 2013 2013 va va caccac vanvan banban quyquy phgm phgm phap phap luqtluqt khac khac co co lienlien quan. quan. Truimg Dgi h9c Luqt Ha N(Ji trfin tr9ng gi&i thi¢u va mong nhqn au(lc nhiing y kiln dong gop cua bgn t19C aJ Giao trinh ngay cang au(lc hoan thi¢n. Truimg Truimg DgiDgi h9ch9c Luqt Luqt HaHa N(JiN(Ji trfintrfin tr9ng tr9ng gi&igi&i thi¢u thi¢u va va mong mong nhqn nhqn au(lc au(lc nhiing nhiing y kiln y kiln dong dong gopgop cuacua bgnbgn t19Ct19C aJ aJ Giao Giao trinh trinh ngay ngay cang cang au(lc au(lc hoan hoan thi¢n. thi¢n. Ha N(Ji, thang 9 nam 2018 TRUONG D~I HQC LU~T HaHa N(Ji,N(Ji, thang thang 9 nam 9 nam 2018 2018 TRUONG TRUONG D~I D~I HQC HQC LU~T LU~T HAHA NQI NQI HA NQI 5 5 5 DANHMVC CHUVIET TAT CQDP CQHDDL DVHC HDBCQG HDND KTNN LHP QHXH QPPL TAND TANDCC TANDTC UBND VKSND VKSNDTC XHCN 6 DANHMVC DANHMVC CHUVIET CHUVIET TAT TAT Chfnh quy~n dia phucmg Ca quan hien dinh d()c l~p Dan vi hanh chfnh H9i dfing bdu cu qu6c gia H9i dfing nhan dan Ki~m toan nha nu6c Lu~t men phap Quan h~ xa h()i Quy ph~ phap lu~t Toa an nhan dan Toa an nhan dan c~p cao Toa an nhan dan t6i cao Uy ban nhan dan Vi~n ki~m sat nhan dan Vi~n ki~m sat nhan dan tfii cao Xa h9i chu nghia CQDP CQDP Chfnh Chfnh quy~n quy~n diadia phucmg phucmg CQHDDL CQHDDL CaCa quan quan hien hien dinh dinh d()cd()c l~pl~p DVHC DVHC Dan Dan vi hanh vi hanh chfnh chfnh HDBCQG HDBCQG H9iH9i dfing dfing bdubdu cu cu qu6c qu6c giagia HDND HDND H9iH9i dfing dfing nhan nhan dandan KTNN KTNN Ki~m Ki~m toan toan nhanha nu6c nu6c LHP LHP Lu~t Lu~t men men phap phap QHXH QHXH Quan Quan h~ xa h~ h()i xa h()i QPPL QPPL QuyQuy ph~ ph~ phap phap lu~tlu~t TAND TAND ToaToa an nhan an nhan dandan TANDCC TANDCC ToaToa an nhan an nhan dandan c~pc~p caocao TANDTC TANDTC ToaToa an nhan an nhan dandan t6i t6i caocao Uy Uy banban nhan nhan dandan UBND UBND VKSND VKSND Vi~n Vi~n ki~m ki~m sat sat nhan nhan dandan VKSNDTC VKSNDTCVi~n Vi~n ki~m ki~m sat sat nhan nhan dandan tfii tfii caocao Xa Xa h9ih9i chuchu nghia nghia XHCN XHCN 6 6 CHUONG I- NHO'NG KHAI NI£M CO BAN CUA LUJT HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHO'NG I- NHO'NG KHAI KHAI NI£M NI£M COCO BAN BAN CUA CUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP CHl10NGI NHUNG KHAI NI~M CO BAN CUA LU~T HIEN PHAP 1. NGANH LU!T HrEN PHAP 1.1. D6i tugng di~u chinh cua nganh 1u~t hiSn phap 1.2. Phuong phap diau chinh cua nganh 1u~t hiSn phap 1.3. Quy ph~ pbap 1u~t cua nganb 1u~t hiSn pbap 1.4. Dinh nghia nganh lu~t hiSn phap 1.5. H~ th6ng nganh lu~t hiSn phap 1.6. NguAn cua nganh 1u~t hiSn phap 1.7. Vi trf cua nganh lu~t hiSn phap trong h~ th6ng phap lu~t CHl10NGI CHl10NGI NHUNG NHUNG KHAI KHAI NI~M NI~M COCO BAN BAN CUA CUA LU~T LU~T HIEN HIEN PHAP PHAP 8 8 12 16 20 20 24 27 Vi~tNam 2. 3. 31 34 KHOA HOC LU!T HIEN PHAP 2.1. D6i tugng nghien c(ru cua khoa hQc lu~t hiSn pha:p 22. Phuong phap nghien cl:ru cua khoa hQC l~t hiSn phap 2.3. H~ th6ng khoa hc;>c lu~t hiSn phap 2.4. M6i lien h~ giii'a khoa hQc lu~t hiSn phap va cac nganh khoa hc;>c phap 1f khac 2.5. Khoa hQc lu~t hiSn phap Vi~t Nam va khoa hQc 1u~t hiSn pbap cua ths gim 36 36 37 38 38 PGS.TS. To Van Hoa 1.1.1.1. D6iD6i tugng tugng di~udi~u chinh chinh cuacua nganh nganh 1u~t1u~t hiSnhiSn phap phap 1.2.1.2. Phuong Phuong phap phap diaudiau chinh chinh cuacua nganh nganh 1u~t1u~t hiSnhiSn phap phap 1.3.1.3. QuyQuy ph~ ph~ pbap pbap 1u~t1u~t cuacua nganb nganb 1u~t1u~t hiSnhiSn pbap pbap Dinh Dinh nghia nghia nganh nganh lu~tlu~t hiSnhiSn phap phap 1.4.1.4. 1.5.1.5. H~ H~ th6ng th6ng nganh nganh lu~tlu~t hiSnhiSn phap phap 1.6.1.6. NguAn NguAn cuacua nganh nganh 1u~t1u~t hiSnhiSn phap phap Vi trf Vi cua trf cua nganh nganh lu~tlu~t hiSnhiSn phap phap trong trong h~ th6ng h~ th6ng phap phap lu~tlu~t 1.7.1.7. 8 8 8 8 12 16 20 20 24 27 12 16 20 20 24 27 Vi~tNam Vi~tNam 1.8. Vai tro cua nganh lu~t hiSn phap trong xa hQi 1.9. Lu~t hiSn phap va chfnh tri MON HOC LU!T HIEN PHAP 1. 1. NGANH NGANH LU!T LU!T HrEN HrEN PHAP PHAP 40 41 7 1.8.1.8. VaiVai tro tro cuacua nganh nganh lu~tlu~t hiSnhiSn phap phap trong trong xa hQi xa hQi 1.9.1.9. Lu~t Lu~t hiSnhiSn phap phap va chfnh va chfnh tri tri 2. 2. KHOA KHOA HOC HOC LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP 2.1.2.1. D6iD6i tugng tugng nghien nghien c(ruc(ru cuacua khoa khoa hQchQc lu~tlu~t hiSnhiSn pha:p pha:p 22.22. Phuong Phuong phap phap nghien nghien cl:rucl:ru cuacua khoa khoa hQChQC l~tl~t hiSnhiSn phap phap H~ H~ th6ng th6ng khoa khoa hc;>chc;>c lu~tlu~t hiSnhiSn phap phap 2.3.2.3. M6iM6i lienlien h~ giii'a h~ giii'a khoa khoa hQchQc lu~tlu~t hiSnhiSn phap phap va cac va cac nganh nganh 2.4.2.4. hc;>chc;>c phap phap 1f khac 1f khac khoa khoa 2.5.2.5. Khoa Khoa hQchQc lu~tlu~t hiSnhiSn phap phap Vi~tVi~t Nam Nam va va khoa khoa hQchQc 1u~t1u~t hiSnhiSn pbap pbap cuacua ths ths gimgim 3. 3. MON MON HOC HOC LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa 31 31 34 34 36 36 37 38 38 36 36 37 38 38 40 40 41 41 7 7 GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP VII;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VII;:T VII;:T NAM NAM "Lu~t hi~n phap" Ht thu~t ngfr chi rn()t "lo~" phap lu~t trong h¢ th6ng phap lu~t Vi~t Narn, dung d~ pha.n bi~t v6i cac "lo~" "Lu~t "Lu~t hi~n hi~n phap" phap" Ht thu~t Ht thu~t ngfrngfr chichi rn()trn()t "lo~" "lo~" phap phap lu~tlu~t trong trong h¢ h¢ th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Narn, Narn, dung dung d~ d~ pha.n pha.n bi~tbi~t v6iv6i caccac "lo~" "lo~" phap lu~t khac nhu phap lu~t dan sv, phap lu~t hlnh sv, phap lu~t harm chinh V. V. rna ngum hQC se dUQ'C hQC trong suf>t qua trlnh CU nhan lu~t. Chuang d~u cua Giao trlnh se trlnh bay v6i ngum hQc nhfrng khai ni~rn ccr ban cua LHP- nhfrng khai ni¢rn dong vai tro chla khoa d~ ngucri hQc c6 th~ ti~p c~n va hi~u rn9t each sau s~c cac n()i dung ki~n thuc C\1 th~ cua LHP a nhfrng chuang sau. Cac khai ni¢rn ccr ban cua LHP dugc hlnh thanh xoay quanh ba khai ni~rn 16n: nganh LHP, khoa hQc LHP va rnon h9c LHP. phap phap lu~tlu~t khac khac nhunhu phap phap lu~tlu~t dandan sv, sv, phap phap lu~tlu~t hlnh hlnh sv, sv, phap phap lu~tlu~t harm harm chinh chinh V. V.V.rna V. rna ngum ngum hQChQC se dUQ'C se dUQ'C hQChQC trong trong suf>tsuf>t quaqua trlnh trlnh CU CU nhan nhan lu~t. lu~t. Chuang Chuang d~ud~u cuacua Giao Giao trlnh trlnh se trlnh se trlnh baybay v6iv6i ngum ngum hQchQc nhfrng nhfrng khai khai ni~rn ni~rn ccr ccr banban cuacua LHPLHPnhfrng nhfrng khai khai ni¢rn ni¢rn dong dong vaivai tro tro chla chla khoa khoa d~ d~ ngucri ngucri hQchQc c6 c6 th~th~ ti~pti~p c~nc~n va va hi~u hi~u rn9trn9t each each sausau s~cs~c caccac n()in()i dung dung ki~n ki~n thuc thuc C\1 C\1 th~th~ cuacua LHP LHP a nhfrng a nhfrng chuang chuang sau.sau. CacCac khai khai ni¢rn ni¢rn ccr ccr banban cuacua LHP LHP dugc dugc hlnh hlnh thanh thanh xoay xoay quanh quanh ba ba khai khai ni~rn ni~rn 16n:16n: nganh nganh LHP, LHP, khoa khoa hQchQc LHP LHP va va rnon rnon h9ch9c LHP. LHP. 1. NGANH LU!T HIEN PHAP 1. NGANH 1. NGANH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP 1.1. DBi ttrqng di~u chinh cua ngimh lu~t hi~n phap 1.1.1.1. DBiDBi ttrqng ttrqng di~u di~u chinh chinh cuacua ngimh ngimh lu~t lu~t hi~n hi~n phap phap Trong quan ni~rn thong thuang, phap lu~t dugc d~t ra d~ u6n n~n hanh vi cua COn ngum, bao g6rn ngum dan, cac CO' quan, t6 Trong Trong quan quan ni~rn ni~rn thong thong thuang, thuang, phap phap lu~tlu~t dugc dugc d~td~t ra d~ ra d~ u6nu6n n~nn~n hanh hanh vi cua vi cua COnCOn ngum, ngum, baobao g6rn g6rn ngum ngum dan,dan, caccac CO' CO' quan, quan, t6 t6 chuc trong xa h()i, trong d6 c6 ca cac CO' quan nha nu6'c~ N6i each khac, rnvc tieu cua phap lu~t la thi~t l~p tr~t t\1' thong qua vi~c u6n n~ hanh vi cua con ngum trong xa h9i. Tuy nhien, tir g6c d9 lu~t hQc, ngum h9c lu~t se thAy r~ng each thuc rna phap lu~t hi~n thvc hoa rnvc tieu nay la tac d()ng len cac QHXH rna con ngucri tharn gia trong cac hoan canh C\1 th~. Theo Karl Marx " ... him cfuit cua con ngudi lii t6ng hoa nhiing m6i quan h¢ xii h9i". 1 Nhu v~y. thong qua vi~c quy dinh khuon rndu cho cac QHXH, phap lu~t u6n n~n hanh vi cua con ngum. Cung do rn6i quan h~ lien hoan nay rna QHXH dugc gQi la "d6i tugng di~u chinh" cua phap lu~t. Trong t6ng th~ h~ th6ng phap lu~t cua rn()t qu6c gia, vf dv Vi~t Narn, c6 nhi~u b9 ph~n phap lu~t khac nhau dugc gQi la cac "nganh lu~t'' nhu nganh LHP, nganh lu~t hanh chfnh, nganh lu~t dan sv, nganh lu~ hlnh S\1', nganh lu~t t6 tvng dan sv, nganh lu~ t6 tvng hlnh S\1' v.v.. chuc chuc trong trong xa xa h()i,h()i, trong trong d6 d6 c6 c6 ca cac ca cac CO' CO' quan quan nhanha nu6'c~ nu6'c~ N6iN6i each each lu~tlu~t la thi~t la thi~t l~pl~p tr~ttr~t t\1' thong t\1' thong quaqua vi~cvi~c u6nu6n khac, khac, rnvc rnvc tieutieu cuacua phap phap n~n~ hanh hanh vi cua vi cua concon ngum ngum trong trong xa xa h9i.h9i. TuyTuy nhien, nhien, tir g6c tir g6c d9 d9 lu~tlu~t hQc, hQc, ngum ngum h9ch9c lu~tlu~t se thAy se thAy r~ng r~ng each each thuc thuc rnarna phap phap lu~tlu~t hi~n hi~n thvc thvc hoahoa rnvc rnvc tieutieu naynay la tac la tac d()ng d()ng lenlen caccac QHXH QHXH rnarna concon ngucri ngucri tharn tharn giagia trong trong caccac hoan hoan canh canh C\1 C\1 th~.th~. Theo Theo Karl Karl Marx Marx " ..."him ... him cfuit cfuit cuacua 1 1 concon ngudi ngudi lii t6ng lii t6ng hoahoa nhiing nhiing m6im6i quan quan h¢ xii h¢ xii h9i". h9i". Nhu Nhu v~y. v~y. thong thong quaqua vi~cvi~c quyquy dinh dinh khuon khuon rndu rndu chocho caccac QHXH, QHXH, phap phap lu~tlu~t u6nu6n n~nn~n hanh hanh vi cua vi cua concon ngum. ngum. Cung Cung do do rn6irn6i quan quan h~ h~ lienlien hoan hoan naynay rnarna QHXH QHXH dugc dugc gQigQi la "d6i la "d6i tugng tugng di~u di~u chinh" chinh" cuacua phap phap lu~t. lu~t. Trong Trong t6ng t6ng th~th~ h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t cuacua rn()trn()t qu6c qu6c gia,gia, vf dv vf dv Vi~t Vi~t Narn, Narn, c6 c6 nhi~u nhi~u b9 b9 ph~n ph~n phap phap lu~tlu~t khac khac nhau nhau dugc dugc gQigQi la cac la cac "nganh "nganh lu~t'' lu~t'' nhunhu nganh nganh LHP, LHP, nganh nganh lu~tlu~t hanh hanh chfnh, chfnh, nganh nganh lu~tlu~t dandan sv, sv, nganh nganh lu~lu~ hlnh hlnh S\1', S\1', nganh nganh lu~tlu~t t6 tvng t6 tvng dandan sv, sv, nganh nganh lu~lu~ t6 tvng t6 tvng hlnh hlnh S\1' v.v S\1' v.v .. .. 1 Karl 8 Marx toim t~p, t~p 3, Nxb. Chfnh tri qu6c gia- Sl,l th~t, 1995, tr. 19. PGS. TS. To Van 1 Karl 1 Karl Marx Marx toimtoim t~p, t~p, t~p Ho£~ 8 8 t~p 3, Nxb. 3, Nxb. Chfnh Chfnh tri qu6c tri qu6c gia-giaSl,l th~t, Sl,l th~t, 1995, 1995, tr. 19. tr. 19. PGS. PGS. TS. TS. To Van To Van Ho£~Ho£~ CHlJONG I- NHUNG KHAI Nl$M CO BAN CUA LUJT HIEN PHAP CHlJONG CHlJONG I- NHUNG I- NHUNG KHAI KHAI Nl$M Nl$M COCO BAN BAN CUACUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP Mfii nganh lu~t duqc hlnh thanh d€ di~u chinh m()t nh6m QHXH c6 cung tfnh chAt, hay cung "lol;\i" vcri nhau. Vf d1,1, nganh lu~t dan S\l di~u chinh cac QHXH lien quan tm thl san va nhan than phi thl san, nganh lu~t hlnh slJ di~u chinh cac QHXH lien quan tm t9i ph~ va hlnh ph~t. .. Quan di€m lu~t hQc cua Vi¢t Nam cho rfutg d6i tuqng di~u chinh cua m()t nganh lu~t la ccr so d€ hlnh thanh nen nganh lu~t d6, hay n6i each khac la t~o nen ph~m vi cac vAn d~ rna nganh lu~t d6 di~u chinh. Di}.c di€m cua d6i tuqng di~u chinh cling la ccr so d€ phan bi¢t nganh lu~t nay vm nganh lu~t khac, qua d6 hlnh thanh cac nganh lu~t d()c l~p. Vi v~y, d6i tuqng di~u chinh la m()t vAn d~ bet sue quan trQng d6i vcri mfii nganh lu~t. Di}.c di~m cua d6i tuqng di~u chinh cua m()t nganh lu~t luon c6 tac d()ng quyet dinh tm cac gia tri di}.c trung cua nganh lu~t d6. MfiiMfii nganh nganh lu~tlu~t duqc duqc hlnh hlnh thanh thanh d€ d€ di~u di~u chinh chinh m()tm()t nh6m nh6m QHXH QHXH cung cung tfnhtfnh chAt, chAt, hayhay cung cung "lol;\i" "lol;\i" vcrivcri nhau. nhau. Vf Vf d1,1,d1,1, nganh nganh lu~tlu~t dandan c6 c6 S\l S\l di~u di~u chinh chinh caccac QHXH QHXH lienlien quan quan tm tm thl thl sansan va va nhan nhan than than phiphi thl thl san,san, nganh nganh lu~tlu~t hlnh hlnh slJ slJ di~u di~u chinh chinh caccac QHXH QHXH lienlien quan quan tm tm t9i t9i ph~ ph~ va va hlnh hlnh ph~t. ph~t. .. Quan .. Quan di€m di€m lu~tlu~t hQchQc cuacua Vi¢t Vi¢t Nam Nam chocho rfutg rfutg di~u di~u chinh chinh cuacua m()tm()t nganh nganh lu~tlu~t la ccr la ccr so so d€ d€ hlnh hlnh thanh thanh d6id6i tuqng tuqng nennen nganh nganh lu~tlu~t d6,d6, hayhay n6in6i each each khac khac la t~o la t~o nennen ph~m ph~m vi cac vi cac vAnvAn d~ d~ rnarna nganh nganh lu~tlu~t d6 d6 di~u di~u chinh. chinh. Di}.cDi}.c di€m di€m cuacua d6id6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh cling cling la ccr la ccr so so d€ d€ phan phan bi¢tbi¢t nganh nganh lu~tlu~t naynay vmvm nganh nganh lu~tlu~t khac, khac, quaqua d6 d6 hlnh hlnh thanh thanh caccac nganh nganh lu~tlu~t d()cd()c l~p.l~p. Vi Vi v~y, v~y, d6id6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh la m()t la m()t vAnvAn d~ d~ betbet suesue quan quan trQng trQng d6id6i vcrivcri mfiimfii nganh nganh lu~t. lu~t. Di}.cDi}.c di~m di~m cuacua d6id6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh cuacua m()tm()t nganh nganh lu~tlu~t luon luon c6 c6 tac tac d()ng d()ng quyet quyet dinh dinh tm tm caccac giagia tri di}.c tri di}.c trung trung cuacua nganh nganh lu~tlu~t d6.d6. D6i tuqng di~u chinh cua nganh LHP la cac QHXH nJn tang, ca ban nhdt va quan tr9ng nhdt trong xa h()i. Trong qua trlnh tham gia vao dm s6ng xa h()i, con ngucri thi€t l~p nhi~u QHXH khac nhau, tuy nhien cac QHXH d6 khong ngang hang vm nhau rna giua chung c6 thu b~c nhdt djnh. C6 nhfrng QHXH lam n~n tang cho SlJ hlnh thanh cac QHXH khac, nghia la phru xac dinh duqc cac QHXH d6 trucrc khi thi€t l~p cac QHXH khac. Vf d1,1, trong linh V\fC dan SlJ, quan h¢ so hfru la m()t quan h¢ n~n tang, neu khong xac dinh duqc quan h¢ so hfru thl tdt yeu khong thi€t l~p dUQ'C cac giao djch dan SlJ CO lien quan; trong linh V\lC hlnh SlJ thl quan h¢ lien quan tcri vi¢c cong nh~ va bao hQ quy~n bdt kha xam ph~m v~ than th~. tfnh m~g cua con ngucri la m()t quan h¢ n~n tang, neu khong xac djnh duqc m6i quan h¢ nay thl se khong thiet l~p dUQ'C cac quan h¢ Cl,l th~ d~ bao v¢ than th~ va tfnh m~g cua ngum dan. D6i vcri nha nucrc, cac QHXH n~n tang cling la cac QHXH ccr ban va quan trQng nhdt trong qua trlnh quan If xa h()i bfutg phap lu~t. Mfii khi n()i dung di~u chinh cac QHXH n~n tang c6 SlJ thay d6i thl n()i dung di~u chinh cac QHXH khac trong cung D6iD6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP la cac la cac QHXH QHXH nJnnJn tang, tang, ca ca banban nhdt nhdt va va quan quan tr9ng tr9ng nhdt nhdt trong trong xa xa h()i.h()i. Trong Trong quaqua trlnh trlnh vaovao dmdm s6ng s6ng xa xa h()i,h()i, concon ngucri ngucri thi€t thi€t l~pl~p nhi~u nhi~u QHXH QHXH tham tham giagia khac khac nhau, nhau, tuytuy nhien nhien caccac QHXH QHXH d6 d6 khong khong ngang ngang hang hang vmvm nhau nhau rnarna giua giua chung chung c6 c6 thuthu b~cb~c nhdt nhdt djnh. djnh. C6 C6 nhfrng nhfrng QHXH QHXH lamlam n~nn~n tang tang chocho SlJ SlJ hlnh hlnh thanh thanh caccac QHXH QHXH khac, khac, nghia nghia la phru la phru xacxac dinh dinh duqc duqc caccac QHXH QHXH d6 d6 trucrc trucrc khikhi thi€t thi€t l~pl~p caccac QHXH QHXH khac. khac. Vf Vf d1,1,d1,1, trong trong linhlinh V\fCV\fC dandan SlJ, SlJ, quan quan h¢ h¢ so so hfruhfru la m()t la m()t quan quan h¢ h¢ n~nn~n tang, tang, neuneu khong khong xacxac dinh dinh duqc duqc quan quan h¢ h¢ so so hfruhfru thl thl tdt tdt yeuyeu khong khong thi€t thi€t l~pl~p dUQ'C dUQ'C caccac giao giao djch djch dandan SlJ SlJ CO CO lienlien quan; quan; trong trong linhlinh V\lCV\lC hlnh hlnh SlJ SlJ thl thl quan quan h¢ h¢ lienlien quan quan tcri tcri vi¢c vi¢c cong cong nh~ nh~ va va baobao hQ hQ quy~n quy~n bdtbdt khakha ph~m ph~m v~ v~ than than th~.th~. tfnhtfnh m~g m~g cuacua concon ngucri ngucri la m()t la m()t quan quan h¢ h¢ xam xam n~nn~n tang, tang, neuneu khong khong xacxac djnh djnh duqc duqc m6im6i quan quan h¢ h¢ naynay thl thl se khong se khong thiet thiet l~pl~p dUQ'C dUQ'C caccac quan quan h¢ h¢ Cl,l Cl,l th~th~ d~ d~ baobao v¢ v¢ than than th~th~ va va tfnhtfnh m~g m~g cuacua ngum ngum dan.dan. D6iD6i vcrivcri nhanha nucrc, nucrc, caccac QHXH QHXH n~nn~n tang tang cling cling la cac la cac QHXH QHXH ccr ccr banban va va quan quan trQng trQng nhdt nhdt trong trong quaqua trlnh trlnh quan quan If xa If xa h()ih()i bfutg bfutg phap phap lu~t. lu~t. Mfii Mfii khikhi n()in()i dung dung di~u di~u chinh chinh caccac QHXH QHXH n~nn~n tang tang c6 c6 SlJ SlJ thay thay d6id6i thl thl n()in()i dung dung di~u di~u chinh chinh caccac QHXH QHXH khac khac trong trong cung cung PGST:\ Ti.J Vr'in ffofl PGST:\ PGST:\ Ti.J Vr'in Ti.J Vr'in ffoflffofl 9 9 9 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VIJ;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VIJ;:T VIJ;:T NAM NAM linh vgc cfing c6 sg thay d6i theo. Cac QHXH n~n tang nay la d6i tuqng di~u chinh cua nganh LHP. linhlinh vgcvgc cfing cfing c6 c6 sg sg thay thay d6id6i theo. theo. CacCac QHXH QHXH n~nn~n tang tang naynay la d6i la d6i di~u di~u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP. LHP. tuqng tuqng D6i tuqng di~u chinh cua nganh LHP c6 th~ duqc chia thanh ba nh6m 16u nhu sau: D6iD6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP c6 c6 th~th~ duqc duqc chia chia thanh thanh ba ba nh6m nh6m 16u16u nhunhu sau:sau: Nh6m 1: cac QHXH nin timg, CO' bim va quan tr9ng nhdt trong cac finh V¥C chfnh trj, kinh fi, van hoa, giao dl,lC, khoa h9c, cong ngh¢, an ninh, qu6c phong, chfnh sach a6i ngoqi: Trong linh vgc chinh tri, nganh LHP di~u chinh cac m6i quan h~ n~n tang, co ban va quan trQng nhfit lien quan t6i qu6c gia, Hinh th6, quy~n lgc nha nu6c va t6 chuc thgc hi~n quy~n lgc nha nu6c, vi dv: vfin d~ chu quy~n qu6c gia, quy~n dan t()c co ban, ban chfit cua nha nu6c, ngu6n g6c cua quy~n lgc nha nu6c, h~ th6ng chinh tri v.v .. Khi di~u chinh cac QHXH n~n tang cua linh vgc chinh tri, nganh LHP d6ng thai thi~t l~p n~n tang cua ch~ d() chinh tri. Trong cac linh VlJC kinh t~, van hoa, giao dl;lC, khoa hQC, cong ngh~, an. ninh, qu6c phong va chinh sach d6i ngo~i, nhfrng QHXH n~n tang rna nganh LHP di~u chinh Ia nhfrng QHXH lien quan t6i dinh huang phat tri~n 16n CUa tirng linh VlJC, Vi dl;l ffiO hlnh phat tri~n kinh t~, djnh huang gia trj phat tri~n n~n van hoa, khoa hQC, cong ngh~ V.V .. Qua vi~c di~u chinh cac QHXH d6, nganh LHP hlnh thanh cac chinh sach co ban nhfit, quan trQng. nhfit dinh huang ho~t d()ng cua cac CO quan nha nUOC trong tung linh VlJC. Nh6m Nh6m 1: 1: caccac QHXH QHXH ninnin timg, timg, CO' CO' bimbim va va quan quan tr9ng tr9ng nhdt nhdt trong trong caccac finhfinh V¥CV¥C chfnh chfnh trj, trj, kinh kinh fi, fi, vanvan hoa,hoa, giao giao dl,lC,dl,lC, khoa khoa h9c,h9c, an an ninh, ninh, qu6c qu6c phong, phong, chfnh chfnh sach sach a6ia6i ngoqi: ngoqi: Trong Trong linhlinh cong cong ngh¢, ngh¢, vgcvgc chinh chinh tri, tri, nganh nganh LHP LHP di~u di~u chinh chinh caccac m6im6i quan quan h~ n~n h~ n~n tang, tang, co co banban va va quan quan trQng trQng nhfit nhfit lienlien quan quan t6i t6i qu6c qu6c gia,gia, Hinh Hinh th6,th6, quy~n quy~n lgclgc nhanha nu6c nu6c va va t6 chuc t6 chuc thgc thgc hi~n hi~n quy~n quy~n lgclgc nhanha nu6c, nu6c, vi dv: vi dv: vfinvfin d~ d~ chuchu quy~n quy~n qu6c qu6c gia,gia, quy~n quy~n dandan t()ct()c co co ban, ban, banban chfit chfit cuacua nhanha nu6c, nu6c, quy~n quy~n lgclgc nhanha nu6c, nu6c, h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri tri v.vv.v .. Khi .. Khi ngu6n ngu6n g6cg6c cuacua di~u di~u chinh chinh caccac QHXH QHXH n~nn~n tang tang cuacua linhlinh vgcvgc chinh chinh tri, tri, nganh nganh LHP LHP d6ng d6ng thaithai thi~t thi~t l~pl~p n~nn~n tang tang cuacua ch~ch~ d() d() chinh chinh tri. tri. Trong Trong caccac linhlinh VlJCVlJC kinh kinh t~, t~, vanvan hoa,hoa, giao giao dl;lC,dl;lC, khoa khoa hQC,hQC, cong cong ngh~, ngh~, an. an. ninh, ninh, qu6c qu6c phong phong va va chinh chinh sach sach d6id6i ngo~i, ngo~i, nhfrng nhfrng QHXH QHXH n~nn~n tang tang rnarna nganh nganh LHP LHP di~u di~u chinh chinh Ia nhfrng Ia nhfrng QHXH QHXH lienlien quan quan t6i t6i dinh dinh huang huang phat phat tri~n tri~n 16n16n CUaCUa tirng tirng linhlinh VlJC, VlJC, Vi dl;l Vi dl;l ffiOffiO hlnh hlnh phat phat tri~n tri~n kinh kinh t~, t~, djnh djnh huang huang giagia trj trj phat phat tri~n tri~n n~nn~n vanvan hoa, hoa, khoa khoa hQC,hQC, cong cong ngh~ ngh~ V.VV.V .. .. Qua Qua vi~c vi~c di~u di~u chinh chinh caccac QHXH QHXH d6,d6, nganh nganh LHP LHP hlnh hlnh thanh thanh caccac chinh chinh sach sach co co banban nhfit, nhfit, quan quan trQng. trQng. nhfit nhfit dinh dinh huang huang ho~t ho~t d()ng d()ng cuacua CO CO quan quan nhanha nUOC nUOC trong trong tung tung linhlinh VlJC. VlJC. caccac Nh6m 2: cac QHXH nin tang, CO' ban va quan tr9ng nhdt trong linh V¥C quan h¢ giua nha nubc va ngu&i dan, hay c6 thi g9i la cac QHXH xac dtnh quyin va nghia Vl,l CO' ban cua ngu&i dan: Trong doi s6ng xa h()i, cac nganh lu~t cua h~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam quy dinh cho nguoi dan, trong d6 c6 cong dan Vi~t Nam rfit nhi~u quy~n va nghia V\1 phap If trong cac linh VlJC khac nhau. Quy~n Va ngh!a V\1 CO ban CUa ngu(ri dan la nhfrng quy~n Va ngh!a V\1 n~n tang, CO ban Va quan trQng nhfit CUa tung linh VlJC, vi dv quy~n bfiu cu, ung cu trong Hnh VlJC chinh tri, quy~n sa hfru Nh6m Nh6m 2: 2: caccac QHXH QHXH ninnin tang, tang, CO' CO' banban va va quan quan tr9ng tr9ng nhdt nhdt trong trong linhlinh V¥CV¥C quan quan h¢ h¢ giua giua nhanha nubc nubc va va ngu&i ngu&i dan,dan, hayhay c6 c6 thithi g9ig9i la cac la cac QHXH QHXH xacxac dtnh dtnh quyin quyin va va nghia nghia Vl,l Vl,l CO' CO' banban cuacua ngu&i ngu&i dan: dan: Trong Trong doidoi s6ng s6ng xa xa h()i,h()i, caccac nganh nganh lu~tlu~t cuacua h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam Nam quyquy dinh dinh chocho nguoi nguoi dan,dan, trong trong d6 d6 c6 c6 cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam rfit rfit nhi~u nhi~u quy~n quy~n va va nghia nghia V\1 V\1 phap phap If trong If trong caccac linhlinh VlJCVlJC khac khac nhau. nhau. Quy~n Quy~n Va Va ngh!a ngh!a V\1 V\1 CO CO banban CUaCUa ngu(ri ngu(ri dandan la nhfrng la nhfrng quy~n quy~n Va Va ngh!a ngh!a V\1 V\1 n~nn~n tang, tang, CO CO banban Va Va quan quan trQng trQng nhfit nhfit CUaCUa tung tung linhlinh VlJC, VlJC, vi vi dv dv quy~n quy~n bfiubfiu cu,cu, ungung cu cu trong trong HnhHnh VlJCVlJC chinh chinh tri, tri, quy~n quy~n sa sa hfruhfru 10 PGS.TS. To Van Hoa 10 10 PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa CHUaNG I- NHUNG KHAI Nlf,M CO BiN CUA LUJT HIEN PHAP CHUaNG CHUaNG I- NHUNG I- NHUNG KHAI KHAI Nlf,M Nlf,M CO CO BiNBiN CUACUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP d6i v6i tu li~u san xufit, tv do kinh doanh trong IInh vvc kinh t@, quy~n bfit kha xam ph;;tm nhan phfim, danh dv, tfnh m;;tng, ali san trong IInh vvc tv do ca nhan v.v .. Nhilng quy~n CO' ban nay la n~n tang hinh thanh cac quy~n Cl,l th~ cua nguai dan trong tirng IInh vvc, vf d1,1 quy~n duqc dang kf kinh doanh, quy~n duqc khai ki~n. quy~n duqc yeu d.u b6i thubng dan sv ngoai hqp d6ng v.v .. T~p hqp cac quy~n va nghia Vl,l CO' ban CUa ngubi dan t;;to thanh dia vi phap If ccr ban cua nguai dan d6i v6i nha nu6c. d6id6i v6iv6i tu li~u tu li~u sansan xufit, xufit, tv do tv do kinh kinh doanh doanh trong trong IInhIInh vvcvvc kinh kinh t@, t@, quy~n quy~n bfitbfit khakha xam xam ph;;tm ph;;tm nhan nhan phfim, phfim, danh danh dv,dv, tfnhtfnh m;;tng, m;;tng, ali ali sansan trong trong IInhIInh vvcvvc tv do tv do ca ca nhan nhan v.vv.v .. Nhilng .. Nhilng quy~n quy~n CO' CO' banban naynay la n~n la n~n tang tang hinh hinh thanh thanh caccac quy~n quy~n Cl,l Cl,l th~th~ cuacua nguai nguai dandan trong trong tirng tirng IInhIInh vf d1,1 vf d1,1 quy~n quy~n duqc duqc dang dang kf kinh kf kinh doanh, doanh, quy~n quy~n duqc duqc khai khai ki~n. ki~n. vvc, vvc, quy~n quy~n duqc duqc yeuyeu d.ud.u b6ib6i thubng thubng dandan sv sv ngoai ngoai hqphqp d6ng d6ng v.vv.v .. T~p .. T~p hqphqp caccac quy~n quy~n va va nghia nghia Vl,l Vl,l CO' CO' banban CUaCUa ngubi ngubi dandan t;;tot;;to thanh thanh diadia vi vi phap phap If ccr If ccr banban cuacua nguai nguai dandan d6id6i v6iv6i nhanha nu6c. nu6c. Nh6m 3: cac QHXH nJn tang, CO' ban va quan tr9ng nhdt trong linh VlfC t6 chuc va hor;tt at)ng cua bt) may nha nu&c: Day Ia cac QHXH lien quan t6i vi~c xac dinh cac nguyen t~c t6ng th~ cua b9 may nha nu6c Vi~t Nam, cac nguyen t~c t6 chuc va ho;;tt d(}ng, ch(rc nang, nhi~m Vl,l, quy~n h1;1n, CO' cfiu t6 chtrc va ho;;tt d9ng cua cac CO' quan trong b9 may nha nu6c Vi~t Nam tu trung uang t6i dia phuang. Day Ia nh6m d6i tuqng di~u chinh Ian nhfit cua nganh LHP. Nh6m Nh6m 3: 3: caccac QHXH QHXH nJnnJn tang, tang, CO' CO' banban va va quan quan tr9ng tr9ng nhdt nhdt trong trong linhlinh VlfCVlfC t6 chuc t6 chuc va va hor;tt hor;tt at)ng at)ng cuacua bt) bt) may may nhanha nu&c: nu&c: Day Day Ia Ia caccac QHXH QHXH lienlien quan quan t6i t6i vi~c vi~c xacxac dinh dinh caccac nguyen nguyen t~ct~c t6ng t6ng th~th~ cuacua b9 b9 may may nhanha nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam, Nam, caccac nguyen nguyen t~c t~c t6 chuc t6 chuc va va ho;;tt ho;;tt d(}ng, d(}ng, ch(rc ch(rc nang, nang, nhi~m nhi~m Vl,l,Vl,l, quy~n quy~n h1;1n, h1;1n, CO' CO' cfiucfiu t6 t6 chtrc chtrc va va ho;;tt ho;;tt d9ng d9ng cuacua caccac CO' CO' quan quan trong trong b9 b9 may may nhanha nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam tu trung tu trung uang uang t6i t6i diadia phuang. phuang. Day Day Ia nh6m Ia nh6m d6id6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh IanIan nhfit nhfit cuacua nganh nganh LHP. LHP. Xem xet a g6c d9 khai quat, d6i tuqng di~u chinh cua nganh LHP c6 nhilng d(lc di~m rieng, qua d6 khing dinh tfnh d9c l~p cua nganh LHP trong h~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam, nhu sau: Xem Xem xetxet a g6c a g6c d9 d9 khai khai quat, quat, d6id6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP c6 c6 nhilng nhilng d(lcd(lc di~m di~m rieng, rieng, quaqua d6 d6 khing khing dinh dinh tfnhtfnh d9cd9c l~pl~p cuacua nganh nganh LHP LHP trong trong h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam, Nam, nhunhu sau:sau: Thu nhdt, d6i tuqng di~u chinh cua nganh LHP hi~n di~n a hftu kh~p cac linh vvc cua dai s6ng xa h9i, tu chfnh tri, kinh t@, van hoa, giao d1,1c, an ninh, qu6c phong, d6i ngo1;1i, t6 chuc va ho;;tt dQng CUa bQ may nha nUOC tai cac linh VVC dan SV, hinh SV, tf> t1,1ng. Trong khi d6, d6i tuqng di~u chinh cua hftu h@t cac nganh lu~t khac thubng nim trong m9t IInh vvc C\l th~, vf d1,1lu~t thucrng m;;ti, lu~t moi trubng ... ThuThu nhdt, nhdt, d6id6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP hi~n hi~n di~n di~n aa hftuhftu kh~p kh~p caccac linhlinh vvcvvc cuacua daidai s6ng s6ng xa xa h9i,h9i, tu chfnh tu chfnh tri, tri, kinh kinh t@, t@, vanvan hoa, hoa, giao giao d1,1c,d1,1c, an an ninh, ninh, qu6c qu6c phong, phong, d6id6i ngo1;1i, ngo1;1i, t6 chuc t6 chuc va va ho;;tt ho;;tt dQng dQng CUaCUa bQ bQ may may nhanha nUOC nUOC tai tai caccac linhlinh VVCVVC dandan SV, SV, hinh hinh SV, SV, tf> tf> t1,1ng. t1,1ng. Trong Trong khikhi d6,d6, d6id6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh cuacua hftuhftu h@th@t caccac nganh nganh lu~tlu~t khac khac thubng thubng nim nim trong trong m9tm9t IInhIInh vvcvvc C\l C\l th~,th~, vf d1,1lu~t vf d1,1lu~t thucrng thucrng m;;ti, m;;ti, lu~tlu~t moimoi trubng trubng ... ... Thu hai, m(lc du trai r9ng tren nhi~u IInh vvc song d6i tuqng di~u chinh cua nganh LHP chi bao gbm cac QHXH n~n tang, CCY ban va quan trQng nhfit trong tung IInh vvc. Cac QHXH Cl,l th~ han CUa tung linh VVC thucmg la df>i tUQ'ng di~u chinh CUa cac nganh lu~t khac, nhu nganh lu?t thucrng m1;1i, himh chfnh, dan sv. ThuThu hai,hai, m(lcm(lc du du traitrai r9ng r9ng trentren nhi~u nhi~u IInhIInh vvcvvc song song d6id6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP chichi baobao gbm gbm caccac QHXH QHXH n~nn~n tang, tang, CCY CCY banban va va quan quan trQng trQng nhfit nhfit trong trong tung tung IInhIInh vvc.vvc. CacCac QHXH QHXH Cl,l Cl,l th~th~ hanhan CUaCUa tung tung linhlinh VVCVVC thucmg thucmg la df>i la df>i tUQ'ng tUQ'ng di~u di~u chinh chinh CUaCUa caccac nganh nganh lu~tlu~t khac, khac, nhunhu nganh nganh lu?tlu?t thucrng thucrng m1;1i, m1;1i, himh himh chfnh, chfnh, dandan sv. sv. 1i 1i 1i GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VI~T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VI~T VI~T NAM NAM hlnh SlJ, tai chinh, lao d()ng v.v .. Thu()c tinh n6n tang, co ban va quan tn;mg nhfit cua d6i tugng di6u chinh cua nganh LHP mang tinh trtru tugng cao, song khong phru khong c6 tieu chi d€ xac d!nh, nhu cac tieu chi phan tich tren day. hlnh hlnh SlJ, SlJ, tai tai chinh, chinh, laolao d()ng d()ng v.vv.v .. Thu()c .. Thu()c tinhtinh n6nn6n tang, tang, co co banban va va quan quan tn;mg tn;mg nhfit nhfit cuacua d6id6i tugng tugng di6u di6u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP mang mang trtrutrtru tugng tugng cao,cao, song song khong khong phru phru khong khong c6 c6 tieutieu chichi d€ d€ xacxac tinhtinh nhunhu caccac tieutieu chichi phan phan tichtich trentren day.day. d!nh, d!nh, Thu ba, d6i tugng di6u chinh cua nganh LHP c6 th€ dugc li~t ke thanh cac nh6m QHXH n6n tang, CO' ban va quan trQng nhfit trong tirng linh VlJC song SlJ li~t ke d6 khong mang tinh tuy~t d6i. Thu()c tinh n6n tang, CO' ban va quan trQng nhfit la yeu t6 xac d!nh ph1:1m vi cac QHXH la d6i tugng di6u chinh cua nganh LHP va vi~c xac d!nh QHXH nao c6 thu9c tinh nay it nhi6u mang tinh chu quan. Chinh vl v~y rna ph1:1m vi d6i tugng di6u chinh cua nganh LHP c6 th€ thay d6i trong tUng thai kl tuy thu9c vao nh~ thuc CUa gi6i nghien Clru khoa hQC phap li va cac CO' quan CO thfim quy6n trong tung giai do1:1n C\1 th€. M()t QHXH hk nay c6 th€ dugc coi la n6n tang song hk khac ll:li khong phai nhu v~y, va ngugc l1:1i. Vi d1,1, cac quan h~ lien quan t6i vi~c ki€m soat quy6n ll,l'C nha nUOC b~ng cac CO' quan hien dtnh dQC l~p 1 trong bQ may nha nu6c m6i dugc dua vao phl:\m vi d6i tugng di6u chinh cua nganh LHP Vi~t Nam. ThuThu ba,ba, d6id6i tugng tugng di6u di6u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP c6 c6 th€th€ dugc dugc li~tli~t ke ke thanh thanh caccac nh6m nh6m QHXH QHXH n6nn6n tang, tang, CO' CO' banban va va quan quan trQng trQng nhfit nhfit trong trong tirng tirng linhlinh VlJCVlJC song song SlJ SlJ li~tli~t ke ke d6 d6 khong khong mang mang tinhtinh tuy~t tuy~t d6i.d6i. tinhtinh n6nn6n tang, tang, CO' CO' banban va va quan quan trQng trQng nhfit nhfit la yeu la yeu t6 xac t6 xac d!nh d!nh Thu()c Thu()c ph1:1m ph1:1m vi cac vi cac QHXH QHXH la d6i la d6i tugng tugng di6u di6u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP va va vi~cvi~c xacxac d!nh d!nh QHXH QHXH naonao c6 thu9c c6 thu9c tinhtinh naynay it nhi6u it nhi6u mang mang tinhtinh chuchu quan. quan. Chinh Chinh vl v~y vl v~y rnarna ph1:1m ph1:1m vi d6i vi d6i tugng tugng di6u di6u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP c6 c6 th€th€ thay thay d6id6i trong trong tUng tUng thaithai kl tuy kl tuy thu9c thu9c vaovao nh~ nh~ thuc thuc CUaCUa gi6igi6i nghien nghien ClruClru khoa khoa hQChQC phap phap li va li va caccac CO' CO' quan quan CO CO thfim thfim quy6n quy6n trong trong tung tung giaigiai do1:1n do1:1n C\1 C\1 th€.th€. M()tM()t QHXH QHXH hkhk naynay c6 c6 th€th€ dugc dugc coicoi la n6n la n6n tang tang song song hkhk khac khac ll:li ll:li khong khong phai phai nhunhu v~y, v~y, va va ngugc ngugc l1:1i.l1:1i. Vi Vi d1,1,d1,1, caccac quan quan h~ h~ lienlien quan quan t6i t6i vi~cvi~c ki€m ki€m soatsoat quy6n quy6n 1 trong 1 trong ll,l'Cll,l'C nhanha nUOC nUOC b~ng b~ng caccac CO' CO' quan quan hien hien dtnh dtnh dQCdQC l~pl~p bQ bQ may may dugc dugc duadua vaovao phl:\m phl:\m vi d6i vi d6i tugng tugng di6u di6u chinh chinh cuacua nhanha nu6c nu6c m6im6i nganh nganh LHP LHP Vi~t Vi~t Nam. Nam. 1.2. Phuong phap di~u chinh cua nganh lu~t hi~n phap 1.2.1.2. Phuong Phuong phap phap di~u di~u chinh chinh cuacua nganh nganh lu~t lu~t hi~n hi~n phap phap Neu d6i tugng di6u chinh cua m()t nganh lu~t la cac QHXH rna nganh lu~t d6 tac d()ng len thl phuang phap di6u chinh Ia each thuc rna nganh lu~t d6, hay tflJC tiep han la cac QPPL cua nganh lu~t d6 tac d()ng len d6i tugng di6u chinh cua mlnh. 2 Phuang phap di6u chinh luon song hanh v6i d6i tugng di6u chinh nhu hai yeu t6 quyet d!nh t6i vi~c xac d!nh m()t nganh lu~t d()c l~p. Tuy nhien, dS phan bi~t m9t nganh lu~t d()c l~p, tinh d(lc thu cua phuang NeuNeu d6id6i tugng tugng di6u di6u chinh chinh cuacua m()tm()t nganh nganh lu~tlu~t la cac la cac QHXH QHXH rnarna nganh nganh lu~tlu~t d6 d6 tac tac d()ng d()ng lenlen thl thl phuang phuang phap phap di6u di6u chinh chinh Ia each Ia each thuc thuc rnarna nganh nganh lu~tlu~t d6,d6, hayhay tflJCtflJC tieptiep hanhan la cac la cac QPPL QPPL cuacua nganh nganh 2 2 lu~tlu~t d6 d6 tac tac d()ng d()ng lenlen d6id6i tugng tugng di6u di6u chinh chinh cuacua mlnh. mlnh. Phuang Phuang phap phap di6u di6u chinh chinh luon luon song song hanh hanh v6iv6i d6id6i tugng tugng di6u di6u chinh chinh nhunhu haihai yeuyeu vi~cvi~c xacxac d!nh d!nh m()tm()t nganh nganh lu~tlu~t d()cd()c l~p.l~p. TuyTuy nhien, nhien, t6 quyet t6 quyet d!nh d!nh t6i t6i dS dS phan phan bi~tbi~t m9tm9t nganh nganh lu~tlu~t d()cd()c l~p,l~p, tinhtinh d(lcd(lc thuthu cuacua phuang phuang CCJ quan hi€n djnh d()c l~p. xem Chuong XVII. Trubng D;;ti h<;>c Lu~t Ha N()i, Giao trinh Lf lufin chung v~ nha n~ac vii phap lufit, Nxb. Tu phap, Ha N()i, 2016; Oleg Nikolaevich Sadikov, Soviet Civil Law (Phap lufit dans!£ Xo viit), M. E. Sharpe, 1988, tr. 6. I v~ cac 2 12 PGS.TS. To Van Hoa I 2 v~I cac v~ cac CCJ quan CCJ quan hi€nhi€n djnhdjnh d()c d()c l~p. l~p. xemxem Chuong Chuong XVII. XVII. 2 Trubng Trubng D;;ti D;;ti h<;>c h<;>c Lu~tLu~t Ha Ha N()i,N()i, GiaoGiao trinhtrinh Lf lufin Lf lufin chung chung v~ nha v~ nha n~ac n~ac vii phap vii phap lufit,lufit, Nxb.Nxb. Tu Tu phap, phap, Ha Ha N()i,N()i, 2016; 2016; OlegOleg Nikolaevich Nikolaevich Sadikov, Sadikov, Soviet Soviet Civil Civil LawLaw (Phap (Phap lufitlufit dans!£ dans!£ Xo viit), Xo viit), M. E. M.Sharpe, E. Sharpe, 1988, 1988, tr. 6.tr. 6. 12 12 PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa CHUONG I- NHC!NG KHAI NliJ,M CO BAN CUA LUJT HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHC!NG I- NHC!NG KHAI KHAI NliJ,M NliJ,M CO CO BAN BAN CUACUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP phap dieu chinh c6 thS khong tuy~t d6i nhu tinh d~c thu cua d6i tugng dieu chinh. Ben c~nh cac phuang phap d~c thu cua minh, m()t nganh lu~t d()c l~p vdn c6 th6 sir dvng phuang phap di6u chinh gi6ng nhu phuang phap dieu chinh cua nganh lu~t khac. 1 phap phap dieu dieu chinh chinh c6 c6 thSthS khong khong tuy~t tuy~t d6id6i nhunhu tinhtinh d~cd~c thuthu cuacua d6id6i tugng tugng dieu dieu chinh. chinh. BenBen c~nh c~nh caccac phuang phuang phap phap d~cd~c thuthu cuacua minh, minh, nganh nganh lu~tlu~t d()cd()c l~pl~p vdnvdn c6 c6 th6th6 sir sir dvng dvng phuang phuang phap phap di6u di6u m()tm()t 1 1 chinh chinh gi6ng gi6ng nhunhu phuang phuang phap phap dieu dieu chinh chinh cuacua nganh nganh lu~tlu~t khac. khac. Phuong phap dieu chinh n6i b~t nh~t cua nganh LHP la xac lqp nhiing nguyen t&c chung cho ctic chit thi khi tham gia vao ctic m6i quan h~ rna nganh lu~t nay diJu chinh. Vi dl,l diSn hlnh ve Phuong Phuong phap phap dieu dieu chinh chinh n6in6i b~tb~t nh~t nh~t cuacua nganh nganh LHP LHP la xac la xac lqplqp nhiing nhiing nguyen nguyen t&ct&c chung chung chocho cticctic chitchit thithi khikhi tham tham giagia vaovao cticctic m6im6i quan quan h~ h~ rnarna nganh nganh lu~tlu~t naynay diJu diJu chinh. chinh. Vi Vi dl,l dl,l diSn diSn hlnh hlnh ve ve phuang phap nay la quy djnh t~i khoim 1 Dieu 2 Hi€n phap nam 2013: "Nha nu&c C(jng hoa xii h(ji chit nghia Vi~t Nam Ia nha nu&c phtip quyJn xii h(ji chit nghia cita Nhan dan, do Nhan dan, Vl Nhan dan". Vcri quy d!nh nay, nganh LHP dieu chinh m()t m6i quan h~ ca ban trong linh V\fC chinh tri, do la quan h~ ve ban ch~t cua Nha nucrc Vi~t Nam. DS lam dieu d6, nganh LHP khong quy djnh C\l thS nhung quyen va nghia V\l cua cac chu thS rna chi quy d!nh nhii'ng tu tu6ng, quan di~m djnh huang - nhung nguyen t~c rna cac chu th~ - nhu cac ca quan nha nucrc, Dang C()ng san, cac t6 chuc chinh tr! - xa h()i va cac chu th~ c6 lien quan khac phai ton trQng khi tham gia vao cac m6i quan h~ C\l th~ trong Hnh V\fC t6 chuc thvc hi~n quyen lvc nha nucrc. Nganh LHP c6 r~t nhieu quy djnh ap dvng phuang phap nay d~ tac d()ng len cac QHXH rna chting dieu chinh, d~c bi~t la cac quy djnh Chuang I, Chuang II va Chuang III Hi€n phap nam 2013. T~t nhien, trong nhfrng truemg hgp nh~t djnh thl nganh LHP ding quy djnh C\l th~ ve quyen va nghia V\l C\l th~ cho CaC chu th~ tham gia quan h~, d~c bi~t la CaC quy djnh ve nhi~m Vl,l, quyen h~n CUa CaC ca quan nha nucrc, ho~c cac quy d!nh C\l th~ trong Hnh V\fC bdu cu ... Tuy nhien, phuang phap chu d~o vdn la xac djnh nguyen t~c cho cac chu th~ khi tham gia cac m6i quan h~. phuang phuang phap phap naynay la quy la quy djnh djnh t~i t~i khoim khoim 1 Dieu 1 Dieu 2 Hi€n 2 Hi€n phap phap nam nam 2013: 2013: "Nha "Nha nu&c nu&c C(jng C(jng hoahoa xii xii h(jih(ji chitchit nghia nghia Vi~t Vi~t Nam Nam Ia nha Ia nha nu&c nu&c phtip phtip quyJn quyJn xii xii h(jih(ji chitchit nghia nghia citacita Nhan Nhan dan,dan, do do Nhan Nhan dan,dan, Vl Vl Nhan Nhan dan". dan". VcriVcri quyquy d!nh d!nh nay, nay, nganh nganh LHP LHP dieu dieu chinh chinh m()tm()t m6im6i quan quan h~ h~ ca ca banban trong trong linhlinh V\fCV\fC chinh chinh tri, tri, do do la quan la quan h~ h~ ve ve banban ch~t ch~t cuacua Nha Nha nucrc nucrc Vi~t Vi~t Nam. Nam. DS DS lamlam dieu dieu d6,d6, nganh nganh LHP LHP khong khong quyquy djnh djnh C\l C\l thSthS nhung nhung quyen quyen va va nghia nghia V\l V\l cuacua caccac chuchu thSthS rnarna chichi quyquy d!nh d!nh nhii'ng nhii'ng tu tu6ng, tu tu6ng, quan quan di~m di~m djnh djnh huang huang - nhung - nhung nguyen nguyen t~c t~c rnarna caccac chuchu th~th~ - nhu - nhu caccac ca ca quan quan nhanha nucrc, nucrc, Dang Dang C()ng C()ng san,san, caccac t6 chuc t6 chuc chinh chinh tr! -tr!xa- h()i xa h()i va va caccac chuchu th~th~ c6 c6 lienlien quan quan khac khac phai phai tonton trQng trQng khikhi tham tham giagia vaovao caccac m6im6i quan quan h~ h~ C\l C\l th~th~ trong trong HnhHnh V\fCV\fC t6 t6 chuc chuc thvc thvc hi~n hi~n quyen quyen lvclvc nhanha nucrc. nucrc. Nganh Nganh LHP LHP c6 c6 r~t r~t nhieu nhieu quyquy djnh djnh ap ap dvng dvng phuang phuang phap phap naynay d~ d~ tac tac d()ng d()ng lenlen caccac QHXH QHXH rnarna chting chting dieu dieu chinh, chinh, d~cd~c bi~tbi~t la cac la cac quyquy djnh djnhChuang Chuang I, Chuang I, Chuang II II va va Chuang Chuang III III Hi€n Hi€n phap phap nam nam 2013. 2013. T~tT~t nhien, nhien, trong trong nhfrng nhfrng truemg truemg hgphgp nh~t nh~t djnh djnh thl thl nganh nganh LHP LHP ding ding quyquy djnh djnh C\l C\l th~th~ ve ve quyen quyen va va nghia nghia V\l V\l C\l C\l th~th~ chocho CaCCaC chuchu th~th~ tham tham giagia quan quan h~, h~, d~cd~c bi~tbi~t la CaC la CaC quyquy djnh djnh ve ve nhi~m nhi~m Vl,l,Vl,l, quyen quyen h~nh~n CUaCUa CaCCaC ca ca quan quan nhanha nucrc, nucrc, ho~c ho~c caccac quyquy d!nh d!nh C\l C\l th~th~ trong trong HnhHnh V\fCV\fC bdubdu cu ... cu ... TuyTuy nhien, nhien, phuang phuang phap phap chuchu d~od~o vdnvdn la xac la xac djnh djnh nguyen nguyen t~c t~c chocho caccac chuchu th~th~ khikhi tham tham giagia caccac m6im6i quan quan h~. h~. 1 V. Chirkin, Y. Yudin, 0. Zhidkov, Fundamentals of the Socialist Theory of the State and Law (Nhiing win ad ca bim cua L( lu(in xa h(ji chit nghTa vd Nha nuac vii Phr.ip lur;it), Nxb. Ti~n b(), 1979, djch sang ti~ng Anh bm Jane Sayer, Nxb. Ti~n b(), 1987, tr. 330. 1 V.1 Chirkin, V. Chirkin, Y. Yudin, Y. Yudin, 0. Zhidkov, 0. Zhidkov, Fundamentals Fundamentals of the of the Socialist Socialist Theory Theory of the of the State State and and LawLaw (Nhiing (Nhiing win win ad ca adbim ca bim cua cua L( lu(in L( lu(in xa h(ji xa h(ji chit chit nghTa nghTa vd Nha vd Nha nuac nuac vii vii Phr.ip Phr.ip lur;it), lur;it), Nxb. Nxb. Ti~nTi~n b(), b(), 1979, 1979, djchdjch sangsang ti~ng ti~ng AnhAnh bm bm JaneJane Sayer, Sayer, Nxb.Nxb. Ti~nTi~n b(), b(), 1987, 1987, tr. 330. tr. 330. PGS. TS. To Win Hoc! PGS. PGS. TS. TS. To Win To Win Hoc!Hoc! a 13 . aa 13 13 . . GIAO TRINH LU!T HI.EN PHAP VIST NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HI.EN HI.EN PHAP PHAP VIST VIST NAM NAM Ben c~ phuang phap d~c thu tren day, nganh LHP cling sir d1,1ng m()t s6 phuang phap di~u chinh khac ·nhu phuang .phap trao quy~n. phuang phap cAm va phuang phap b~t bu()c. BenBen c~ c~ phuang phuang phap phap d~cd~c thuthu trentren day, day, nganh nganh LHP LHP cling cling sir sir d1,1ng d1,1ng m()tm()t s6 phuang s6 phuang phap phap di~u di~u chinh chinh khac khac ·nhu ·nhu phuang phuang .phap .phap traotrao quy~n. quy~n. phuang phuang phap phap cAm cAm va va phuang phuang phap phap b~tb~t bu()c. bu()c. PhU'ong phap trao quyJn la phuang phap di~u chinh rna theo d6 phap lu~t quy dinh cho cac chii th~ m()t ph~ vi quy~n h~ ho~c m()t quy~n cv ili~. tuang (rng Ia nghia V\1 ciia cac chu th~ khac phru ton tn;mg vi~c thgc hi~n quy~n cua cac chu th~ dugc trao quy~n. Nganh LHP sir d1,1ng phuong phap nay chu y€u d~ quy dinh quy~n h~ cua cac co quan trong b() may nha nu6c, vi dl;l Qu6c h()i c6 quy~n lam Hi€n phap va sua d6i Hi€n phap, lam lu~t va sua d6i lu~t; 1 Chu tich nu6c c6 quy~n cong b6 Hi€n phap, lu~t. phap l~nh; 2 D~ bi~u Qu6c h()i c6 quy~n chAt vAn Chu tich nu6c, Chu tich Qu6c h()i, Thu tu6ng Chinh phu, B() truang va cac thanh vien khac cua Chfnh phu v.v .. 3 PhU'ong PhU'ong phap phap traotrao quyJn quyJn la phuang la phuang phap phap di~u di~u chinh chinh rnarna theo theo d6 d6 phap phap lu~tlu~t quyquy dinh dinh chocho caccac chiichii th~th~ m()tm()t ph~ ph~ vi vi quy~n quy~n h~h~ ho~c ho~c m()tm()t quy~n quy~n cv cv ili~.ili~. tuang tuang (rng(rng Ia nghia Ia nghia V\1 V\1 ciiaciia caccac chuchu th~th~ khac khac phru phru tonton tn;mg tn;mg vi~c vi~c thgc thgc hi~n hi~n quy~n quy~n cuacua caccac chuchu th~th~ dugc dugc traotrao quy~n. quy~n. Nganh Nganh LHP LHP sir d1,1ng sir d1,1ng phuong phuong phap phap naynay chuchu y€uy€u d~ quy d~ quy dinh dinh quy~n quy~n h~h~ cuacua caccac co co quan quan trong trong b() b() may may nhanha nu6c, nu6c, vi dl;l vi dl;l Qu6c Qu6c h()ih()i c6 c6 quy~n quy~n lamlam Hi€n Hi€n phap phap va va suasua d6id6i Hi€n Hi€n phap, phap, lamlam lu~tlu~t 1 Chu 1 Chu va va suasua d6id6i lu~t; lu~t; tichtich nu6c nu6c c6 c6 quy~n quy~n cong cong b6 b6 Hi€n Hi€n phap, phap, lu~t. lu~t. 2 D~ 2 D~ phap phap l~nh; l~nh; bi~u bi~u Qu6c Qu6c h()ih()i c6 c6 quy~n quy~n chAt chAt vAnvAn Chu Chu tichtich nu6c, nu6c, Chu Chu tichtich Qu6c Qu6c h()i,h()i, ThuThu tu6ng tu6ng Chinh Chinh phu, phu, B() B() truang truang va va caccac thanh thanh Chfnh Chfnh phuphu v.vv.v .. 3 .. 3 vien vien khac khac cuacua PhU'ong phap cdm la phuang phap di~u chinh rna theo d6 phap lu~t ap d~t nghia V1,l len chu th~ tham gia quan h~ khong dugc thgc hi~n m()t hanh vi cv th~. Nganh LHP sir d1,1ng phuang phap nay chu y€u d~ bilO v~ cac quy~n tl,I do co ban khong bi xam h~ bm cac co quan, t6 chuc hay ca nhan, vi d1,1 cac quy djnh: "khong ai QU'(/C t7! y Vao chJ a CUa ngU'iJi khac nJu khong QU'(/C ngU'iJi iJo iJJng y"'; 4 "khong ai QU'(/C boc ma, kfim SOat, thu gifJ trai luqt thU' t{n, ili?n thoqi, ili?n t{n va cac hinh thuc trao a6i thong tin rieng tU' cua ngU'ili khac". 5 Ben c~ d6, phuang phap nay cling dugc sir d1,1ng d~ di~u chinh m()t s6 m6i quan h~ trong ho~t d()ng cua cac co quan nha nu6c, vi dl,l "vi?c keo dai nhi?m ki cua m9t khoa Qu6c h9i khong aU'f!C qua mU'ili hai thang, trir trnirng hf!P PhU'ong PhU'ong phap phap cdmcdm la la phuang phuang phap phap di~u di~u chinh chinh rnarna theo theo d6 d6 phap phap lu~tlu~t ap ap d~td~t nghia nghia V1,l V1,l lenlen chuchu th~th~ tham tham giagia quan quan h~ h~ khong khong hi~n hi~n m()tm()t hanh hanh vi cv vi cv th~.th~. Nganh Nganh LHP LHP sir sir d1,1ng d1,1ng phuang phuang dugc dugc thgc thgc phap phap naynay chuchu y€uy€u d~ bilO d~ bilO v~ v~ caccac quy~n quy~n tl,I do tl,I do co co banban khong khong bi xam bi xam h~h~ bmbm caccac co co quan, quan, t6 t6 chuc chuc hayhay ca ca nhan, nhan, vi vi d1,1 d1,1 caccac quyquy djnh: djnh: "khong "khong ai QU'(/C ai QU'(/C t7! t7! y Vao y Vao chJchJ a CUa a CUa ngU'iJi ngU'iJi khac khac nJunJu khong khong QU'(/C QU'(/C 4 4 ngU'iJi ngU'iJi iJo iJo iJJng iJJng y"'; y"'; "khong "khong ai QU'(/C ai QU'(/C bocboc ma,ma, kfim kfim SOat, SOat, thuthu gifJgifJ traitrai luqtluqt thU'thU' t{n,t{n, ili?n ili?n thoqi, thoqi, ili?n ili?n t{n t{n va va caccac hinh hinh thuc thuc traotrao a6ia6i thong thong tin tin 5 5 rieng rieng tU' cua tU' cua ngU'ili ngU'ili khac". khac".BenBen c~ c~ d6,d6, phuang phuang phap phap naynay cling cling dugc dugc sir sir d1,1ng d1,1ng d~ d~ di~u di~u chinh chinh m()tm()t s6 s6 m6im6i quan quan h~ h~ trong trong ho~t ho~t d()ng d()ng cuacua caccac co co quan quan nhanha nu6c, nu6c, vi dl,l vi dl,l "vi?c "vi?c keokeo daidai nhi?m nhi?m ki cua ki cua m9tm9t khoa khoa Qu6c Qu6c h9ih9i khong khong aU'f!C aU'f!C quaqua mU'ili mU'ili haihai thang, thang, trirtrir trnirng trnirng hf!Phf!P Khofm 1 Bi~u 70 Hi~n pbap nuoc C(>ng boa XHCN VietNam niUn 2013. Khoan 1 Bi~u 88 Hi~n pbap nuoc C()ng boa XHCN VietNam niUn 2013. 3 Khoan 1 Bi~u 80 Hi~n pbap nuoc C(>ng boa XHCN VietNam nam 2013. 4 Khoan 2 Bi~u 22 Hi~n pbap nuoc C()ng boa XHCN Vi~t Nam nam 2013. 5 Bo~n 2 khoan 2 Bi~u 21 Hi~n pbap nuoc C()ng boa XHCN Vi~t Nam nlim 2013. 1 Khofm Khofm 1 Bi~u 1 Bi~u 70 Hi~n 70 Hi~n pbappbap nuoc nuoc C(>ng C(>ng boaboa XHCN XHCN VietNam VietNam niUnniUn 2013. 2013. 2 Khoan Khoan 1 Bi~u 1 Bi~u 88 Hi~n 88 Hi~n pbappbap nuoc nuoc C()ng C()ng boaboa XHCN XHCN VietNam VietNam niUnniUn 2013. 2013. 3 Khoan 3 Khoan 1 Bi~u 1 Bi~u 80 Hi~n 80 Hi~n pbappbap nuoc nuoc C(>ng C(>ng boaboa XHCN XHCN VietNam VietNam namnam 2013. 2013. 4 Khoan 4 Khoan 2 Bi~u 2 Bi~u 22 Hi~n 22 Hi~n pbappbap nuoc nuoc C()ng C()ng boaboa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam namnam 2013. 2013. 5 Bo~n 5 Bo~n 2 khoan 2 khoan 2 Bi~u 2 Bi~u 21 Hi~n 21 Hi~n pbappbap nuoc nuoc C()ng C()ng boaboa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam nlimnlim 2013. 2013. 1 2 14 PGS.TS. To Van Hoa 1 2 14 14 PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa CHUONG I- NHUNG KHAI Nl$.M CO BAN CUA LUJT HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHUNG I- NHUNG KHAI KHAI Nl$.M Nl$.M CO CO BAN BAN CUACUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP CO chiin tranh"; 1 "khong atr(/C bfit, giam, giu, khai t6 t/qi biJu Qu6c h(Ji niu khong CO Slf tffJng y CUa Qu6c h(Ji ho(lc trong thai gian Qu6c h(Ji khong h(Jp, khong c6 Slf adng y cua Uy ban thuang V¥ Qu6c h(Ji; trong truang h9P tlc;zi biiu Qu6c h(Ji phc;zm t(Ji qua tang rna bi tc;zm giu thi ca quan tc;zm giu phai lcj.p tire bao cao tti Qu6c h(Ji ho(lc Uy ban thuang V¥ Qu6c h(Ji xem xet, quyit tljnh". 2 1 "khong 1 "khong CO CO chiin chiin tranh"; tranh"; atr(/C atr(/C bfit,bfit, giam, giam, giu,giu, khai khai t6 t/qi t6 t/qi biJu biJu h(Jih(Ji niuniu khong khong CO CO Slf Slf tffJng tffJng y CUa y CUa Qu6c Qu6c h(Jih(Ji ho(lc ho(lc trong trong thaithai Qu6c Qu6c gian gian Qu6c Qu6c h(Jih(Ji khong khong h(Jp, h(Jp, khong khong c6 c6 Slf Slf adng adng y cua y cua Uy Uy banban thuang thuang V¥ V¥ Qu6c Qu6c h(Ji;h(Ji; trong trong truang truang h9Ph9P tlc;zitlc;zi biiu biiu Qu6c Qu6c h(Jih(Ji phc;zm phc;zm t(Ji t(Ji quaqua tang tang rnarna bi tc;zm bi tc;zm giugiu thi thi ca ca quan quan tc;zmtc;zm giugiu phai phai lcj.plcj.p tiretire baobao caocao tti tti 2 2 Qu6c Qu6c h(Jih(Ji ho(lc ho(lc Uy Uy banban thuang thuang V¥ V¥ Qu6c Qu6c h(Jih(Ji xemxem xet,xet, quyit quyit tljnh". tljnh". Phuong phap blit bu(Jc Ut phuong phap diSu chinh rna theo d6 phap lu~t ap d~t ffiQt nghia V\1 XU S\f, hay n6i each khac la nghia vv thvc hi~n m()t hanh vi nhfit dinh len cac chu th~ tham gia quan h~. Nganh LHP sir d1,1ng phuong phap nay d~ quy dinh cac nghia vv ca ban cua ngum dan, vf d1,1 "m9i nguai ... c6 nghia V¥ bao v~ moi truang"; 3 "cong dan c6 nghia V¥ trung thanh v&i T6 qu6c";4 "m9i nguai c6 nghia V¥ n(Jp thui theo lutjt tltnh" 5 ••• Ben c~nh d6, phuong phap nay cung duqc sir dvng kha ph6 bien d~ quy dinh vS m()t s6 khfa c~nh ho~t d()ng cua cac ca quan nha nu6c, vi dv: "khi ban hanh quy tlfnh thlfC hi¢n chfnh sach dan t(Jc, Chfnh phu phai idy y kiin cua H(Ji adng dan t(Jc"; 6 "nguai bi chdt vdn phai tra lai tru&c Qu6c h(Ji tc;zi ki h9p ho(lc tc;zi phien h9p Uy ban thuang V¥ Qu6c h(Ji trong thai gian giua hai ki h9p Qu6c h(Ji". 7 Phuong Phuong phap phap blitblit bu(Jc bu(Jc Ut phuong Ut phuong phap phap diSu diSu chinh chinh rnarna theo theo d6 d6 phap phap lu~tlu~t ap ap d~td~t ffiQtffiQt nghia nghia V\1 V\1 XU XU S\f, S\f, hayhay n6in6i each each khac khac la nghia la nghia vv vv thvc thvc hi~n hi~n m()tm()t hanh hanh vi nhfit vi nhfit dinh dinh lenlen caccac chuchu th~th~ tham tham giagia quan quan h~. h~. Nganh Nganh LHP LHP sir sir d1,1ng d1,1ng phuong phuong phap phap naynay d~ d~ quyquy dinh dinh caccac nghia nghia vv vv ca ca banban cuacua ngum ngum dan, dan, vf d1,1 vf d1,1 "m9i "m9i nguai nguai ... c6 ... c6 nghia nghia V¥ V¥ baobao v~ v~ 3 3 4 4 moimoi truang"; truang"; "cong "cong dandan c6 c6 nghia nghia V¥ V¥ trung trung thanh thanh v&iv&i T6 T6 qu6c"; qu6c"; 5 •••5 ••• "m9i "m9i nguai nguai c6 c6 nghia nghia V¥ V¥ n(Jpn(Jp thui thui theo theo lutjtlutjt tltnh" tltnh" BenBen c~nh c~nh d6,d6, phap phap naynay cung cung duqc duqc sir sir dvng dvng khakha ph6ph6 bien bien d~ d~ quyquy dinh dinh vS vS phuong phuong m()tm()t s6 khfa s6 khfa c~nh c~nh ho~t ho~t d()ng d()ng cuacua caccac ca ca quan quan nhanha nu6c, nu6c, vi dv: vi dv: "khi "khi banban hanh hanh quyquy tlfnh tlfnh thlfC thlfC hi¢n hi¢n chfnh chfnh sach sach dandan t(Jc,t(Jc, Chfnh Chfnh phuphu phai phai 6 "nguai 6 "nguai idyidy y kiin y kiin cuacua H(JiH(Ji adng adng dandan t(Jc"; t(Jc"; bi chdt bi chdt vdnvdn phai phai tra tra lai lai h(Jih(Ji tc;zi tc;zi ki h9p ki h9p ho(lc ho(lc tc;zi tc;zi phien phien h9ph9p Uy Uy banban thuang thuang V¥ V¥ tru&c tru&c Qu6c Qu6c 7 7 Qu6c Qu6c h(Jih(Ji trong trong thaithai gian gian giua giua haihai ki h9p ki h9p Qu6c Qu6c h(Ji". h(Ji". Ba phuong phap tren day la nhfrng phuang phap diSu chinh mang tinh chAt quyJn uy, nghia la cac ben phai tuy~t d6i tuan thu ph~m vi quySn va nghia V\1 rna phap lu~t quy djnh rna kh6ng duqc tv thoa thu~n them. Cac phuong phap nay kh6ng nhfrng duqc nganh LHP sir dvng rna con d6ng thai duqc sir dvng bai m()t s6 nganh lu~t khac nhu nganh lu~t hanh chfnh, lu~t hinh sv, lu~t t6 tvng hinh sv v.v .. Ba Ba phuong phuong phap phap trentren dayday la nhfrng la nhfrng phuang phuang phap phap diSu diSu chinh chinh mang mang tinhtinh chAt chAt quyJn quyJn uy, uy, nghia nghia la cac la cac benben phai phai tuy~t tuy~t d6id6i tuan tuan thuthu ph~m ph~m vi quySn vi quySn va va nghia nghia V\1 V\1 rnarna phap phap lu~tlu~t quyquy djnh djnh rnarna kh6ng kh6ng duqc duqc tv tv thoa thoa thu~n thu~n them. them. CacCac phuong phuong phap phap naynay kh6ng kh6ng nhfrng nhfrng duqc duqc LHP LHP sir sir dvng dvng rnarna concon d6ng d6ng thaithai duqc duqc sir sir dvng dvng baibai m()tm()t s6 s6 nganh nganh nganh nganh lu~tlu~t khac khac nhunhu nganh nganh lu~tlu~t hanh hanh chfnh, chfnh, lu~tlu~t hinh hinh sv, sv, lu~tlu~t t6 t6 hinh hinh sv v.v sv v.v .. .. tvng tvng Khoan 3 Di~u 71 Hi~n pbap nuoc C()ng boa XHCN Vi~t Nam nam 2013. Di~u 81 Hi~n pbap nuoc C()ng boa XHCN Vi~t Nam nam 2013. 3 Di~u 43 Hi~n phap nuoc C()ng boa XHCN Vi~t Nam nam 2013. 4 Do~n I Di~u 44 Hi~n pbap nuoc C()ng boa XHCN Vi~t Nam nam 2013. 5 Di~u 47 Hi~n pbap nuoc C()ng boa XHCN Vi~t Nam nam 2013. 6 Khoan 3 Di~u 75 Hi~n pbap nuoc Ci)ng boa XHCN Vi~t Nam nam 2013. 7 Kboan 2 Di~u 80 Hi~n pbap nuoc Ci)ng boa XHCN Vi~t Nam nam 2013. 1 Khoan Khoan 3 Di~u 3 Di~u 71 Hi~n 71 Hi~n pbappbap nuoc nuoc C()ng C()ng boa boa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam namnam 2013. 2013. 2 Di~u Di~u 81 Hi~n 81 Hi~n pbappbap nuoc nuoc C()ng C()ng boaboa XHCN XHCN Vi~tVi~t Nam Nam namnam 2013. 2013. 3 Di~u 3 Di~u 43 Hi~n 43 Hi~n phapphap nuoc nuoc C()ng C()ng boaboa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam namnam 2013. 2013. 4 Do~n 4 Do~n I Di~u I Di~u 44 Hi~n 44 Hi~n pbappbap nuoc nuoc C()ng C()ng boa boa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam namnam 2013. 2013. 5 Di~u 5 Di~u 47 Hi~n 47 Hi~n pbappbap nuoc nuoc C()ng C()ng boa boa XHCN XHCN Vi~tVi~t Nam Nam namnam 2013. 2013. 6 Khoan 6 Khoan 3 Di~u 3 Di~u 75 Hi~n 75 Hi~n pbappbap nuoc nuoc Ci)ng Ci)ng boa boa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam namnam 2013. 2013. 7 Kboan 7 Kboan 2 Di~u 2 Di~u 80 Hi~n 80 Hi~n pbappbap nuoc nuoc Ci)ng Ci)ng boa boa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam namnam 2013. 2013. 1 1 2 PGS.TS. To vtm Hoa 2 15 PGS.TS. PGS.TS. To vtm To vtm HoaHoa 15 15 GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP vieTNAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP vieTNAM vieTNAM 1.3. Quy ph~m phap lu~t cua ngimh lu~t hi~n phap 1.3.1.3. Quy Quy ph~m ph~m phap phap lu~t lu~t cuacua ngimh ngimh lu~t lu~t hi~n hi~n phap phap Phap 1u~t dugc d~t ra de di€u chinh cac QHXH, qua d6 u6n n~n h~mh vi cua cac chu the trong xa h()i. QPPL Ut cac quy t~c xi'r S\f chung do CO' quan nha nUOC CO thfrm quy€n ban hanh va dUQ'C bao dam th\fc hi~n b&ng cu5ng ch~ nha nu6c. Quy t~c xu S\f dugc the hi~n thong qua cac quy€n hay nghia V\1 phap lf, tire la vi~c dugc Phap Phap 1u~t1u~t dugc dugc d~td~t ra de ra de di€u di€u chinh chinh caccac QHXH, QHXH, quaqua d6 d6 u6nu6n n~nn~n h~mh h~mh vi cua vi cua caccac chuchu thethe trong trong xa xa h()i.h()i. QPPL QPPL Ut cac Ut cac quyquy t~c t~c xi'r xi'r S\f S\f chung chung do do CO' CO' quan quan nhanha nUOC nUOC CO CO thfrm thfrm quy€n quy€n banban hanh hanh va va dUQ'C dUQ'C baobao dam dam th\fc th\fc hi~n hi~n b&ng b&ng cu5ng cu5ng ch~ch~ nhanha nu6c. nu6c. Quy Quy t~c t~c xu xu S\f S\f dugc dugc thethe hi~n hi~n thong thong quaqua caccac quy€n quy€n hayhay nghia nghia V\1 V\1 phap phap lf, tire lf, tire la vi~c la vi~c dugc dugc lam hay khong phai lam, phai lam hay khong dugc lam, dugc quy dinh trong n9i dung cua QPPL. C6 the coi QPPL nhu la dan vi nho nhAt va CO' ban nhAt cua phap lu~t de tac d()ng, xac l~p khuon mdu xi'r S\f cho cac QHXH. Thong qua QPPL, cac chu the bi~t phai hanh xi'r nhu th~ nao; nhcr d6 phap lu~t d~t dugc ml}c tieu di€u chinh cua mlnh. Mfli nganh lu~t d€u la t~p hgp cua cac QPPL dugc d~t ra de tac d()ng len d6i tugng di€u chinh cua nganh lu~t d6. lamlam hayhay khong khong phai phai lam, lam, phai phai lamlam hayhay khong khong dugc dugc lam, lam, dugc dugc quyquy dinh dinh trong trong n9in9i dung dung cuacua QPPL. QPPL. C6 C6 thethe coicoi QPPL QPPL nhunhu la dan la dan vi nho vi nho nhAt nhAt va va CO' CO' banban nhAt nhAt cuacua phap phap lu~tlu~t de de tac tac d()ng, d()ng, xacxac l~p l~p khuon khuon mdu mdu xi'r xi'r S\f cho S\f cho caccac QHXH. QHXH. Thong Thong quaqua QPPL, QPPL, caccac chuchu thethe bi~tbi~t phai phai hanh hanh xi'r xi'r nhunhu th~th~ nao; nao; nhcrnhcr d6 d6 phap phap lu~tlu~t d~td~t dugc dugc ml}c ml}c tieutieu di€u di€u chinh chinh cuacua mlnh. mlnh. MfliMfli nganh nganh lu~tlu~t d€ud€u la t~p la t~p hgphgp cuacua caccac QPPL QPPL dugc dugc d~td~t ra de ra tac de tac d()ng d()ng lenlen d6id6i tugng tugng di€u di€u chinh chinh cuacua nganh nganh lu~tlu~t d6.d6. Nhu v~y, QPPL cua nganh LHP la cac quy t~c xi'r S\f chung do cac CO' quan nha nu6c CO thfrm quy€n ban hanh de di€u chinh cac QHXH trong ph~m vi d6i tugng di€u chinh cua nganh LHP, vi d\1 quy ph~m: "T6 qu6c Vi?t Nam lii thieng lieng, bcit kha xam phqm"; 1 "Cong dan nam, nfr binh a&ng vt m()i m(lt"2 hay "Qu6c ht)i lii ... CO' quan quytn hrc nhii nu&c cao nhcit cua nu&c Ct)ng hoii xii ht)i chit nghia Vi?t Nam". 3 Nhu Nhu v~y, v~y, QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP la cac la cac quyquy t~c t~c xi'r xi'r S\f S\f chung chung do do caccac CO' CO' quan quan nhanha nu6c nu6c CO CO thfrm thfrm quy€n quy€n banban hanh hanh de de di€u di€u chinh chinh caccac QHXH QHXH trong trong ph~m ph~m vi d6i vi d6i tugng tugng di€u di€u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP, LHP, vi d\1 vi d\1 1 1 quyquy ph~m: ph~m: "T6"T6 qu6c qu6c Vi?tVi?t Nam Nam lii thieng lii thieng lieng, lieng, bcitbcit khakha xam xam phqm"; phqm"; 2 hay 2 hay "Cong "Cong dandan nam, nam, nfr nfr binh binh a&ng a&ng vt m()i vt m()i m(lt" m(lt" "Qu6c "Qu6c ht)iht)i lii ...liiCO' ... CO' quan quan quytn quytn hrchrc nhiinhii nu&c nu&c caocao nhcit nhcit cuacua nu&c nu&c Ct)ng Ct)ng hoiihoii xii xii ht)iht)i chitchit 3 3 nghia nghia Vi?tVi?t Nam". Nam". Cung gi6ng nhu cac QPPL khac, QPPL cua nganh LHP khong d6ng nghia v6i cac ditu, khoim trong van ban c6 chua d\fllg QPPL cua nganh LHP. M9t di€u, khoan trong van ban c6 the chua m()t ho~c m9t s6 QPPL cua nganh LHP, vi d\1 Di€u 87 Hi~n phap nam 2013 chua d\fllg t6i 4 QPPL hay khoan 1 Di€u 88 Hi~n phap nam 2013 chua d\fllg t6i 3 QPPL. Cung Cung gi6ng gi6ng nhunhu caccac QPPL QPPL khac, khac, QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP khong khong nghia nghia v6iv6i caccac ditu, ditu, khoim khoim trong trong vanvan banban c6 chua c6 chua d\fllg d\fllg QPPL QPPL d6ng d6ng cuacua nganh nganh LHP. LHP. M9t M9t di€u, di€u, khoan khoan trong trong vanvan banban c6 c6 thethe chua chua m()tm()t ho~c ho~c m9tm9t s6 s6 QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP, LHP, vi d\1 vi d\1 Di€u Di€u 87 87 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 chua chua d\fllg d\fllg t6i t6i 4 QPPL 4 QPPL hayhay khoan khoan 1 Di€u 1 Di€u 88 88 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 chua chua d\fllg d\fllg t6i t6i 3 QPPL. 3 QPPL. So v6i cac QPPL khac, QPPL cua nganh LHP c6 m9t s6 d~c diem rieng sau day: So So v6iv6i caccac QPPL QPPL khac, khac, QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP c6 c6 m9tm9t s6 s6 d~cd~c diem diem rieng rieng sausau day:day: 1 2 3 Khoim 1 Di~u 11 Hi~n phap nu&c Ci)ng hoa XHCN Vi~t Nam nam 2013. Khm\n 1 Di~u 26 Hi~n phap nu6'c Ci)ng hoa XHCN Vi~t Nam nam 2013. Di~u 69 Hi~n phap nu&c Ci)ng hoa XHCN Vi~t Nam ~am 2013. 16 PGS.TS. To Van Hoa 1 2 3 1 Khoim Khoim 1 Di~u 1 Di~u 11 Hi~n 11 Hi~n phap phap nu&cnu&c Ci)ng Ci)ng hoahoa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam namnam 2013. 2013. 2 Khm\n Khm\n 1 Di~u 1 Di~u 26 Hi~n 26 Hi~n phapphap nu6'cnu6'c Ci)ng Ci)ng hoahoa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam namnam 2013. 2013. 3 Di~u Di~u 69 Hi~n 69 Hi~n phapphap nu&cnu&c Ci)ng Ci)ng hoa hoa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam ~am~am 2013. 2013. 16 16 PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa CHUONG I- NHUNG KHAI NIEM CO BAN CUA LUJT HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHUNG I- NHUNG KHAI KHAI NIEM NIEM CO CO BAN BAN CUACUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP Thir nhdt, cac QPPL cua nganh LHP thuang la cac QPPL nguyen t~c hay con gQi la QPPL tuyen b6 (declaration rule). I Cac QPPL nguyen t~c chi dua ra quy t~c xu sv rnang tfnh chfit dinh huang, khru quat rna khong quy dinh nhfmg quy€n hay nghia Vl,l cv thS dS cac chu thS c6 thS din cu vao d6 thvc hi~n cac hanh vi Cl,l thS cua mlnh. Trong khi d6, QPPL cua cac nganh lu~t khac chu y@u chua dl,l'ng cac quy€n va nghia Vl,l phap If Cl,l thS. Trong rn()t chinh the th6ng nhfit cua h~ th6ng phap lu~t, cac QPPL rnang tfnh nguyen t~c cua LHP d6ng vai tro la ca sa ban hanh cac QPPL Cl,l thS cua cac nganh lu~t khac. Vi d1,1, v6i quy dinh "M9i nguai co nghia V¥ n9p thud theo luqt dtnh" duqc quy dinh t~i Di€u 47 Hi@n phap narn 2013,nguai dan se khong thS bi~t c1,1 thS mlnh se phai n()p cac lo~i thu~ gl., trong truang hqp nao va v6i rnuc thu~ sufit Ia bao nhieu ... Quy ph~rn nay chi dua ra rn()t quy t~c xu sv rnang tinh nguyen t~c v€ nghia Vl,l n()p thu~ cua rnQi nguai. Can cu vao d6, phap lu~t v€ thu~ quy dinh cv thS cac lo~i thu~, rnuc thu@ sufit va ch~ tai xu If vi ph~rn v€ thu@. ThirThir nhdt, nhdt, caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP thuang thuang la la caccac QPPL QPPL nguyen nguyen t~c t~c hayhay concon gQigQi la QPPL la QPPL tuyen tuyen b6 b6 (declaration (declaration rule). rule). I Cac I Cac nguyen nguyen t~c t~c chichi duadua ra quy ra quy t~c t~c xu xu sv sv rnang rnang tfnhtfnh chfit chfit dinh dinh QPPL QPPL huang, huang, khru khru quat quat rnarna khong khong quyquy dinh dinh nhfmg nhfmg quy€n quy€n hayhay nghia nghia Vl,l Vl,l cv cv thSthS dS dS caccac chuchu thSthS c6 c6 thSthS dindin cu cu vaovao d6 d6 thvc thvc hi~n hi~n caccac hanh hanh vi vi Cl,l Cl,l thSthS cuacua mlnh. mlnh. Trong Trong khikhi d6,d6, QPPL QPPL cuacua caccac nganh nganh lu~tlu~t khac khac chuchu y@uy@u chua chua dl,l'ng dl,l'ng caccac quy€n quy€n va va nghia nghia Vl,l Vl,l phap phap If Cl,l If Cl,l thS.thS. Trong Trong rn()trn()t chinh chinh thethe th6ng th6ng nhfit nhfit cuacua h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu~t, lu~t, caccac QPPL QPPL rnang rnang tfnhtfnh t~c t~c cuacua LHP LHP d6ng d6ng vaivai tro tro la ca la ca sa ban sa ban hanh hanh caccac QPPL QPPL Cl,l Cl,l nguyen nguyen thSthS cuacua caccac nganh nganh lu~tlu~t khac. khac. Vi Vi d1,1,d1,1, v6iv6i quyquy dinh dinh "M9i "M9i nguai nguai co co nghia nghia V¥ V¥ n9pn9p thud thud theo theo luqtluqt dtnh" dtnh" duqc duqc quyquy dinh dinh t~i t~i Di€u Di€u 47 47 Hi@n Hi@n phap phap narn narn 2013,nguai 2013,nguai dandan se khong se khong thSthS bi~tbi~t c1,1 c1,1 thSthS mlnh mlnh se phai se phai n()pn()p caccac lo~ilo~i thu~ thu~ gl., gl., trong trong truang truang hqphqp naonao va va v6iv6i rnuc rnuc thu~ thu~ sufitsufit Ia Ia baobao nhieu nhieu ... ... Quy Quy ph~rn ph~rn naynay chichi duadua ra rn()t ra rn()t quyquy t~c t~c xu xu sv sv rnang rnang tinhtinh nguyen nguyen t~c t~c v€ v€ nghia nghia Vl,l Vl,l n()pn()p thu~ thu~ cuacua rnQirnQi nguai. nguai. CanCan cu cu vaovao d6,d6, phap phap lu~tlu~t v€ v€ thu~ thu~ quyquy dinh dinh cv cv thSthS caccac lo~ilo~i thu~, thu~, rnuc rnuc thu@ thu@ sufitsufit va va ch~ch~ tai tai xu xu If viIf ph~rn vi ph~rn v€ thu@. v€ thu@. QPPL cua nganh LHP c6 d~c diSrn nay la vi, nhu da d€ c~p, d6i tuqng di€u chinh cua nganh LHP la cac QHXH ca ban va quan trQng nhfit, d6ng nghia v6i vi~c day la cac quan h~ rnang tfnh chfit khru quat va Ia n€n tang dS hl.nh thanh cac rn6i quan h~ Cl,l thS trong xa h()i. Vl v~y, QPPL cua nganh LHP cung chi c6 thS diSu chinh a tdrn nguyen t~c, khai quat va do d6 rnang tinh chfit tuyen b6 han Ia quy dinh Cl,l thS. QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP c6 c6 d~cd~c diSrn diSrn naynay la vi, la vi, nhunhu da da d€ d€ c~p,c~p, d6id6i tuqng tuqng di€u di€u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP la cac la cac QHXH QHXH ca ca banban va va quan quan trQng trQng nhfit, nhfit, d6ng d6ng nghia nghia v6iv6i vi~cvi~c dayday la cac la cac quan quan h~ h~ rnang rnang tfnhtfnh chfit chfit khru khru quat quat va va Ia n€n Ia n€n tang tang dS dS hl.nh hl.nh thanh thanh caccac rn6irn6i quan quan h~ h~ Cl,l Cl,l thSthS trong trong xa xa h()i.h()i. Vl Vl v~y, v~y, QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP cung cung chichi c6 c6 thSthS diSu diSu chinh chinh a tdrn a tdrn nguyen nguyen t~c,t~c, khai khai quat quat va va do do d6 d6 rnang rnang tinhtinh chfit chfit tuyen tuyen hanhan Ia quy Ia quy dinh dinh Cl,l Cl,l thS.thS. b6 b6 Tuy nhien, chi phdn l&n rna khong phai tdt ca cac QPPL cua nganh LHP dSu rnang tinh nguyen t~c. Trong ph~rn vi d6i tuqng di€u chinh cua nganh LHP cung c6 nhfrng QHXH cv thS rna QPPL tuang ung cua nganh LHP c6 thS diSu chinh b~ng each quy TuyTuy nhien, nhien, chichi phdn phdn l&nl&n rnarna khong khong phai phai tdt tdt ca ca caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP dSudSu rnang rnang tinhtinh nguyen nguyen t~c.t~c. Trong Trong ph~rn ph~rn vi d6i vi d6i tuqng tuqng di€u di€u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP cung cung c6 c6 nhfrng nhfrng QHXH QHXH cv cv thSthS rnarna tuang tuang ungung cuacua nganh nganh LHP LHP c6 c6 thS thS diSu diSu chinh chinh b~ng b~ng each each quyquy QPPL QPPL 1 V. Chirkin, Y. Yudin, 0. Zhidkov, Fundamentals of the Socialist Theory of the State and Law (Nhfmg vein aJ ca bim cua U luf7n xa h(Ji chu nghTa vJ Nha mrac va Phr:ip lw;it), Nxb. Ti~n b(), 1979, djch sang ti~ng Anh b6i. Jane Sayer, Nxb. Ti~n b(), 1987, tr. 259. 1 V.1 Chirkin, V. Chirkin, Y. Yudin, Y. Yudin, 0. Zhidkov, 0. Zhidkov, Fundamentals Fundamentals of the of the Socialist Socialist Theory Theory of the of the (Nhfmg (Nhfmg vein vein aJ ca aJbim ca bim cua cua U luf7n U luf7n xa h(Ji xa h(Ji chu chu nghTa nghTa vJ Nha vJ Nha mrac mrac va va State State and and LawLaw Phr:ip Phr:ip lw;it), lw;it), Nxb.Nxb. Ti~nTi~n b(), b(), 1979, 1979, djchdjch sangsang ti~ng ti~ng AnhAnh b6i. b6i. JaneJane Sayer, Sayer, Nxb.Nxb. Ti~nTi~n b(), b(), 1987, 1987, tr. 259. tr. 259. PGS.TS. Tb Van Hoa PGS.TS. PGS.TS. Tb Van Tb Van HoaHoa 17 17 17 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP vi~T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP vi~T vi~T NAM NAM d!nh cac quy~n va nghia V\1 phap li C\1 thS. Di~u nay thS hi~n ro net trong linh V\JC bdu CU, vi d\1 quy ph~m: "MJi cu tri c6 quyJn bo m9t phdu bdu d{li bdu Qu6c h9i" 1••• d!nh d!nh caccac quy~n quy~n va va nghia nghia V\1 V\1 phap phap li C\1 li C\1 thS.thS. Di~u Di~u naynay thSthS hi~n hi~n ro ro netnet trong trong linhlinh V\JCV\JC bdubdu CU,CU, vi d\1 vi d\1 quyquy ph~m: ph~m: "MJi "MJi cu cu tri tri c6 c6 quyJn quyJn 1 ••• 1 ••• bo bo m9tm9t phdu phdu bdubdu d{lid{li bdu bdu Qu6c Qu6c h9i" h9i" Thu hai, phdn lcrn cac QPPL cua nganh LHP thuemg khong c6 du co d.u ba b() ph~n. ThuThu hai,hai, phdn phdn lcrnlcrn caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP thuemg thuemg khong khong c6 c6 du du co co d.ud.u ba b() ba b() ph~n. ph~n. d g6c d() li lu~n ph6 quat, m6i QPPL thuemg c6 co cAu ba b() d g6c d g6c d() d() li lu~n li lu~n ph6ph6 quat, quat, m6im6i QPPL QPPL thuemg thuemg c6 c6 co co cAucAu ba ba b() b() ph~n: gia d!nh, quy d!nh va ch€ tai. C6 thS hiSu m()t each ng~n gQn: ph~n: ph~n: giagia d!nh, d!nh, quyquy d!nh d!nh va ch€ va ch€ tai.tai. C6 C6 thSthS hiSu hiSu m()tm()t each each ng~n ng~n gQn: gQn: phdn gia dinh chi ra b6i canh cua QHXH rna cac ben chu thS tham gia phai xu sv theo quy dinh cua phap lu~t; phdn quy dinh chi ra n()i dung cac ben phru xu sv trong m6i QHXH; phdn ch€ thl dua ra cac h~u qua phap li bAt 1¢ n€u cac ben chu thS vi ph~m n()i dung quy dinh rna minh phai tuan thu. Sv hgp thanh cua ba b() ph~ nay t~o nen m()t QPPL tieu chudn, bm vl n6 vira chi ra cac ben phai xu sv nhu th€ nao, vira thS hi~n dugc bi~n phap cuang ch€ cua nha nucrc. N6i each khac, vcri co d.u ba b() ph~n QPPL bao dam cho phap lu~t c6 dugc kha nang di~u chinh, u6n n~n cac QHXH. phdn phdn giagia dinh dinh chichi ra b6i ra b6i canh canh cuacua QHXH QHXH rnarna caccac benben chuchu thSthS tham tham giagia phai phai xu xu sv sv theo theo quyquy dinh dinh cuacua phap phap lu~t; lu~t; phdn phdn quyquy dinh dinh chichi ra ra n()in()i dung dung caccac benben phru phru xu xu sv trong sv trong m6im6i QHXH; QHXH; phdn phdn ch€ch€ thl thl duadua ra ra caccac h~uh~u quaqua phap phap li bAt li bAt 1¢ 1¢ n€un€u caccac benben chuchu thSthS vi ph~m vi ph~m n()in()i dung dung dinh dinh rnarna minh minh phai phai tuan tuan thu.thu. Sv Sv hgphgp thanh thanh cuacua ba ba b() b() ph~ ph~ naynay quyquy t~ot~o nennen m()tm()t QPPL QPPL tieutieu chudn, chudn, bmbm vl n6 vl n6 viravira chichi ra cac ra cac benben phai phai xu xu sv sv nhunhu th€th€ nao, nao, viravira thSthS hi~n hi~n dugc dugc bi~n bi~n phap phap cuang cuang ch€ch€ cuacua nhanha nucrc. nucrc. N6iN6i each each khac, khac, vcrivcri co co d.ud.u ba ba b() b() ph~n ph~n QPPL QPPL baobao dam dam chocho phap phap lu~tlu~t c6 dugc c6 dugc khakha nang nang di~u di~u chinh, chinh, u6nu6n n~nn~n caccac QHXH. QHXH. Khong gi6ng vm cac QPPL tieu chufut, QPPL cua nganh LHP thuong chi c6 hai b() ph~n la gia d!nh va quy dinh. Phdn Ian cac QPPL cua nganh LHP thuemg chi c6 phdn chi ra b6i canh cac ben cdn XU S\1' theo phap lu~t va n()i dung XU S\1' rna CaC ben phai tuan thu. Vi d\1: "nu&c Ct)ng hoa xii ht)i chu nghia Vi~t Nam lil qu6c gia th6ng nhdt cua cdc dan tt)c cung sinh s6ng tren ddt nu&c Vi~t Nam"; 2 "mQi nguili c6 quyJn bdt kha xam ph{lm vJ than thi, GU(J'C phap luqt bao h9 vJ sue khoe, danh dl! va nhan phdm" 3 hay "Chlnh phu iii cu quan hanh chinh nha nu&c cao nhdt cua nu&c Ct)ng hoa xii h9i chu nghia Vi~t Nam". 4 C6 thS thAy phdn ch€ thl khong hi~n di~n trong cac QPPL tren. Khong Khong gi6ng gi6ng vmvm caccac QPPL QPPL tieutieu chufut, chufut, QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP chichi c6 c6 haihai b() b() ph~n ph~n la gia la gia d!nh d!nh va va quyquy dinh. dinh. Phdn Phdn IanIan caccac thuong thuong QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP thuemg thuemg chichi c6 c6 phdn phdn chichi ra b6i ra b6i canh canh caccac benben cdncdn XU XU S\1' S\1' theo theo phap phap lu~tlu~t va va n()in()i dung dung XU XU S\1' S\1' rnarna CaCCaC benben phai phai tuan tuan thu.thu. Vi Vi d\1:d\1: "nu&c "nu&c Ct)ng Ct)ng hoahoa xii xii ht)iht)i chuchu nghia nghia Vi~tVi~t Nam Nam lil qu6c lil qu6c giagia th6ng th6ng nhdt nhdt cuacua cdccdc dandan tt)ctt)c cung cung sinhsinh s6ng s6ng trentren ddtddt nu&c nu&c Vi~tVi~t 2 "mQi 2 "mQi Nam"; Nam"; nguili nguili c6 c6 quyJn quyJn bdtbdt khakha xam xam ph{lm ph{lm vJ than vJ than thi,thi, GU(J'C GU(J'C 3 3 phap phap luqtluqt baobao h9 h9 vJ vJ suesue khoe, khoe, danh danh dl! dl! va va nhan nhan phdm" phdm"hayhay "Chlnh "Chlnh phuphu iii cu iii cu quan quan hanh hanh chinh chinh nhanha nu&c nu&c caocao nhdt nhdt cuacua nu&c nu&c 4 4 Ct)ng Ct)ng hoahoa xii xii h9ih9i chuchu nghia nghia Vi~tVi~t Nam". Nam".C6 C6 thSthS thAy thAy phdn phdn ch€ch€ thl thl khong khong hi~n hi~n di~n di~n trong trong caccac QPPL QPPL tren. tren. 1 Khofm 1 Di~u 69 Lu~t b~u cir d~i bi~u Qu6c h(li va d~i bi~u H(li dbng nhiin dan nam2015. 2 KhOlin 1 Di~u 5 Hi€n pMp iiuoc C(lng hoa XHCN Vi~t Nam nam 2013. 3 Khoan 1 Di~u 20 Hi€n phap nuoc C(lng hoa XHCN Vi~t Nam nam 2013. 4 Do~n I Di~u 94 Hi€n pMp nuoc C(lng hoa XHCN Vi~t Nam nam 2013. 1 Khofm 1 Khofm 1 Di~u 1 Di~u 69 Lu~t 69 Lu~t b~u b~u cir d~i cir d~i bi~ubi~u Qu6c Qu6c h(li h(li va d~i va d~i bi~ubi~u H(liH(li dbng dbng nhiinnhiin dan dan nam2015. nam2015. 2 KhOlin 2 KhOlin 1 Di~u 1 Di~u 5 Hi€n 5 Hi€n pMppMp iiuoc iiuoc C(lng C(lng hoa hoa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam namnam 2013. 2013. 3 Khoan 3 Khoan 1 Di~u 1 Di~u 20 Hi€n 20 Hi€n phapphap nuoc nuoc C(lng C(lng hoa hoa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam namnam 2013. 2013. 4 Do~n 4 Do~n I Di~u I Di~u 94 Hi€n 94 Hi€n pMppMp nuoc nuoc C(lng C(lng hoa hoa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam namnam 2013. 2013. 18 PGS.TS. To Van Hoa 18 18 PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa CHUONG I- NHUNG KHAI NISM CO BiN CUA LUJT HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHUNG I- NHUNG KHAI KHAI NISM NISM COCO BiN BiN CUACUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP C6 hai lf do chu ySu lam cho phfin Ian QPPL cua nganh LHP chi c6 b9 ph~n gia djnh va quy djnh. Thu nhdt, nhu dii d~ c~p, d6i tuqng di~u chinh cua nganh LHP la cac quan h~ ccr ban nhfrt, quan trQng nhfrt va mang tfnh khai quat, dfut tcri n<)i dung quy djnh cua cac quy ph~m cling mang tfnh nguyen t~c, khru quat. N<)i dung quy djnh cang khai quat, cang mang tfnh nguyen t~c thi hanh vi vi ph~m quy djnh cang c6 nhi~u hinh thai va muc d9 khac nhau, ddn t6i nhi~u hinh thuc chS till c6 th~ ap dl,mg d6i vcri cac vi ph~m. Vf d1,1, quy ph~m "mQi ngum c6 quy~n bfrt kha xam ph~m v~ than th~. duqc phap lu~t bao h9 v~ sue khoe, danh d\1' va nhan phAm" la quy ph~m mang tfnh khai quat cao. Hanh vi vi ph~m d6i v6i quy ph~m nay c6 th~ la hanh vi vo y gay tai n~n lam anh huang sue khoe, hanh vi thoa m~. si nh1,1c nguai khac, hay cling c6 th~ la hanh vi c6 y tAn cong, gay thucrng tfch ... ChS tai d6i vcri cac vi ph~m nay c6 th~ la b6i thuang thi~t h~i sue khoe, xin I6i b~t bu<)c hay th~m chf chS tai hinh S\f. Trong QPPL tren day khong th~ va cling khong nen quy djnh hSt cac vi ph~m Cl,l th~ cling nhu cac hinh thuc chS tai tucrng Ung. Cling c6 th~ n6i r~ng, QPPL cua nganh LHP dii "gui" chS tai vao cac nganh lu~t khac khi cac nganh lu~t d6 dua ra cac QPPL C\l th~ h6a QPPL cua nganh LHP. Thu hai, trong m<)t s6 truang hqp, cac QPPL cua nganh LHP dua ra cac quy djnh C\l th~, song d6 l~i la nhfing quy dinh trao quy~n cho m<)t chu th~ nao d6 va do d6 cling khong xac djnh duqc vi ph~m d6i v6i vi~c thl,l'c hi~n quy~n, vf d1,1 quy ph~m "M6i cu tri c6 quy~n b6 m(Jt phiiu bdu dqi biiu Qu6c h(Ji" 1 hay quy ph~m "Chu tjch nuac c6 quy~n tham d7! phien h9p cua Uy ban thuang V{l Qu6c h(Ji, phien h9p cua Chfnh phu". 2 C6 C6 haihai lf do lf do chuchu ySuySu lamlam chocho phfin phfin IanIan QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP b9 b9 ph~n ph~n giagia djnh djnh va va quyquy djnh. djnh. ThuThu nhdt, nhdt, nhunhu dii dii d~ d~ c~p,c~p, d6id6i chichi c6 c6 di~u di~u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP la cac la cac quan quan h~ h~ ccr ccr banban nhfrt, nhfrt, quan quan tuqng tuqng trQng trQng nhfrt nhfrt va va mang mang tfnhtfnh khai khai quat, quat, dfutdfut tcri tcri n<)in<)i dung dung quyquy djnh djnh cuacua caccac quyquy ph~m ph~m cling cling mang mang tfnhtfnh nguyen nguyen t~c,t~c, khru khru quat. quat. N<)iN<)i dung dung djnh djnh cang cang khai khai quat, quat, cang cang mang mang tfnhtfnh nguyen nguyen t~c t~c thi thi hanh hanh vi vi vi vi quyquy ph~m ph~m quyquy djnh djnh cang cang c6 c6 nhi~u nhi~u hinh hinh thaithai va va muc muc d9 d9 khac khac nhau, nhau, ddnddn t6i t6i nhi~u nhi~u hinh hinh thuc thuc chSchS till till c6 c6 th~th~ ap ap dl,mg dl,mg d6id6i vcrivcri caccac vi ph~m. vi ph~m. Vf Vf d1,1,d1,1, quyquy ph~m ph~m "mQi "mQi ngum ngum c6 c6 quy~n quy~n bfrtbfrt khakha xam xam ph~m ph~m v~ v~ than than th~.th~. duqc duqc phap phap lu~tlu~t baobao h9 h9 v~ sue v~ sue khoe, khoe, danh danh d\1' d\1' va nhan va nhan phAm" phAm" la la quyquy ph~m ph~m mang mang tfnhtfnh khai khai quat quat cao.cao. Hanh Hanh vi vi ph~m vi ph~m d6id6i v6iv6i quyquy ph~m ph~m naynay c6 c6 th~th~ la hanh la hanh vi vo vi vo y gay y gay tai tai n~nn~n lamlam anhanh huang huang suesue vi thoa vi thoa m~.m~. si nh1,1c si nh1,1c nguai nguai khac, khac, hayhay cling cling c6 c6 th~th~ la la khoe, khoe, hanh hanh hanh hanh vi c6 vi c6 y tAn y tAn cong, cong, gaygay thucrng thucrng tfchtfch ... ... ChSChS tai tai d6id6i vcrivcri caccac vi vi ph~m ph~m naynay c6 c6 th~th~ la b6i la b6i thuang thuang thi~t thi~t h~ih~i suesue khoe, khoe, xinxin I6i I6i b~tb~t bu<)c bu<)c hayhay th~m th~m chfchf chSchS tai tai hinh hinh S\f. S\f. Trong Trong QPPL QPPL trentren dayday khong khong th~th~ va va quyquy djnh djnh hSthSt caccac vi ph~m vi ph~m Cl,l Cl,l th~th~ cling cling nhunhu caccac cling cling khong khong nennen hinh hinh thuc thuc chSchS tai tai tucrng tucrng Ung. Ung. Cling Cling c6 c6 th~th~ n6in6i r~ng, r~ng, QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP dii dii "gui" "gui" chSchS tai tai vaovao caccac nganh nganh lu~tlu~t khac khac khikhi caccac nganh nganh lu~tlu~t d6 d6 duadua ra cac ra cac QPPL QPPL C\l C\l th~th~ h6ah6a QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP. LHP. ThuThu hai,hai, trong trong m<)tm<)t s6 truang s6 truang hqp, hqp, caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP duadua ra cac ra cac quyquy djnh djnh C\l C\l th~,th~, song song d6 d6 l~i l~i la nhfing la nhfing quyquy dinh dinh traotrao quy~n quy~n chocho m<)tm<)t chuchu th~th~ naonao d6 d6 va va do do d6 d6 cling cling khong khong xacxac djnh djnh duqc duqc vi vi ph~m ph~m d6id6i v6iv6i vi~cvi~c thl,l'c thl,l'c hi~n hi~n quy~n, quy~n, vf d1,1 vf d1,1 quyquy ph~m ph~m "M6i "M6i cu cu tri tri c6 c6 1 hay 1 hay quy~n quy~n b6 b6 m(Jtm(Jt phiiu phiiu bdubdu dqidqi biiu biiu Qu6c Qu6c h(Ji" h(Ji" quyquy ph~m ph~m "Chu "Chu tjchtjch nuac nuac c6 c6 quy~n quy~n tham tham d7! d7! phien phien h9ph9p cuacua Uy Uy banban thuang thuang V{l V{l 2 2 Qu6c Qu6c h(Ji,h(Ji, phien phien h9ph9p cuacua Chfnh Chfnh phu". phu". C6 th~ n6i, 6 g6c d9 nao d6 d?c di~m thu hai cua QPPL cua C6 C6 th~th~ n6i,n6i, 6 g6c 6 g6c d9 d9 naonao d6 d6 d?cd?c di~m di~m thuthu haihai cuacua QPPL QPPL cuacua I Khoan 1 Di@u 69 Lu~t b~u Clr d~i bi@u Qu6c hQi va d~i bi@u H(>i d6ng nhan dan nam 2015. 2 Do~n 1 Di@u 90 Hi6n phap mr6c C(>ng hoa XHCN Vi~t Nam nam 2013. I Khoan I Khoan 1 Di@u 1 Di@u 69 Lu~t 69 Lu~t b~u b~u Clr d~i Clr d~i bi@ubi@u Qu6c Qu6c hQi hQi va d~i va d~i bi@ubi@u H(>i H(>i d6ngd6ng nhannhan dan dan namnam 2015. 2015. 2 Do~n 2 Do~n 1 Di@u 1 Di@u 90 Hi6n 90 Hi6n phapphap mr6cmr6c C(>ng C(>ng hoa hoa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam namnam 2013. 2013. PGS.TS. TO Van Hoa PGS.TS. PGS.TS. TO Van TO Van HoaHoa 19 19 19 GIAO TRINH LU,!T HIEN PH.AP Vli;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU,!T LU,!T HIEN HIEN PH.AP PH.AP Vli;:T Vli;:T NAM NAM nganh LHP xuclt phat tu d~c diem thu nhclt. N~u d~c diem thu nhclt Ut d~c diem v~ n()i dung thl d~c diem nay c6 the dugc coi la d~c diem v~ hlnh thuc. nganh nganh LHP LHP xuclt xuclt phat phat tu d~c tu d~c diem diem thuthu nhclt. nhclt. N~u N~u d~cd~c diem diem thuthu nhclt nhclt Ut d~c Ut d~c diem diem v~ v~ n()in()i dung dung thl thl d~cd~c diem diem naynay c6 c6 thethe dugc dugc coicoi la d~c la d~c diem diem v~ v~ hlnh hlnh thuc. thuc. M~c du day la d~c diem quan trQng cua QPPL cua nganh LHP M~c M~c du du dayday la d~c la d~c diem diem quan quan trQng trQng cuacua QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP song khong phai khong c6 nhfrng QPPL cua nganh LHP c6 du ccr cciu ba b() ph~n, vi d1;1 quy dinh: "Dqi bidu Qu6c ht}i, dqi bidu Ht}i a6ng nhan dan hi cu tri hoijc Qu6c ht}i, Ht}i a6ng nhan dan biii nhi¢m khi khong con xzmg dang v&i Slf t{n nhi¢m cua Nhan dan" .1 Tuy nhien, nhfrng quy dinh nhu v~y la kha hi~m. Phfin 16n cac QPPL cua nganh LHP thubng khong c6 phfin ch~ tai. song song khong khong phai phai khong khong c6 c6 nhfrng nhfrng QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP c6 c6 du du ccr ccr cciucciu ba ba b() b() ph~n, ph~n, vi d1;1 vi d1;1 quyquy dinh: dinh: "Dqi "Dqi bidu bidu Qu6c Qu6c ht}i,ht}i, dqidqi bidu bidu Ht}iHt}i a6ng a6ng nhan nhan dandan hi cu hi cu tri tri hoijc hoijc Qu6c Qu6c ht}i,ht}i, Ht}iHt}i a6ng a6ng nhan nhan dandan biiibiii nhi¢m nhi¢m khikhi khong khong concon xzmg xzmg dang dang v&iv&i Slf Slf t{n t{n nhi¢m nhi¢m cuacua Nhan Nhan dan" dan" .1 .1 TuyTuy nhien, nhien, nhfrng nhfrng quyquy dinh dinh nhunhu v~yv~y la kha la kha hi~m. hi~m. Phfin Phfin 16n16n caccac c6 c6 phfin phfin ch~ch~ tai.tai. QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP thubng thubng khong khong 1.4. Djnh nghia nganh lu~t hi~n phap 1.4.1.4. Djnh Djnh nghia nghia nganh nganh lu~t lu~t hi~n hi~n phap phap Can cu vao khai ni~m d6i tugng di~u chinh, phuang phap di~u chinh va QPPL pharr tich tren day, c6 the dinh nghia nganh LHP m()t each C\1 the nhu sau: Ngimh LHP la t6ng thlcac QPPL do nha nuac•ban hanh, di~u chinh nhiing QHXH n~n tang, ca ban va quan fr9ng nhdt trong xii ht}i gcin v&i vi¢c xac dinh chi at} ch{nh trj, chfnh sach CCY ban trong flnh VlfC kinh fd, van hoa, Xii ht}i, giao dl;LC, khoa h9c, cong ngh¢, qu6c phong VQ an ninh, a6i ngoqi; quy~n VQ nghza Vl;l CCY ban CUa nguai dan; t6 chuc, hoqt at}ng CUa bt} may nha nu&c va cac ca quan trong bt} may nha nu&c. CanCan cu cu vaovao khai khai ni~m ni~m d6id6i tugng tugng di~u di~u chinh, chinh, phuang phuang phap phap di~u di~u chinh chinh va va QPPL QPPL pharr pharr tichtich trentren day,day, c6 c6 thethe dinh dinh nghia nghia nganh nganh LHP LHP m()tm()t each each C\1 C\1 thethe nhunhu sau:sau: Ngimh Ngimh LHP LHP la t6ng la t6ng thlcac thlcac QPPL QPPL do do nhanha nuac•ban nuac•ban hanh, hanh, di~u di~u chinh chinh nhiing nhiing QHXH QHXH n~nn~n tang, tang, ca ca banban va va quan quan fr9ng fr9ng nhdt nhdt trong trong xii xii ht}iht}i gcingcin v&iv&i vi¢cvi¢c xacxac dinh dinh chichi at} at} ch{nh ch{nh trj, trj, chfnh chfnh sach sach CCY CCY banban trong trong flnhflnh VlfCVlfC kinh kinh fd, fd, vanvan hoa, hoa, Xii Xii ht}i,ht}i, giao giao dl;LC,dl;LC, khoa khoa h9c,h9c, cong cong ngh¢, ngh¢, qu6c qu6c phong phong VQ VQ an an ninh, ninh, a6ia6i ngoqi; ngoqi; quy~n quy~n VQ VQ nghza nghza Vl;l Vl;l CCY CCY banban CUaCUa nguai nguai dan; dan; t6 chuc, t6 chuc, hoqt hoqt at}ng at}ng CUaCUa bt} bt} may may nhanha nu&c nu&c va va caccac ca ca quan quan trong trong bt} bt} may may nhanha nu&c. nu&c. Nganh LHP la m()t nganh lu~t d()c l~p trong h~ th6ng phap Nam va sv d()c l~p cua nganh LHP dugc xac l~p bm cac d~c diem rieng cua d6i tugng di~u chinh va phuang phap di~u chinh cua nganh lu~t nay nhu pharr tich 0 cac m1;1c tren. Nganh Nganh LHP LHP la m()t la m()t nganh nganh lu~tlu~t d()cd()c l~pl~p trong trong h~ h~ th6ng th6ng phap phap va sv sv d()cd()c l~pl~p cuacua nganh nganh LHP LHP dugc dugc xacxac l~pl~p bmbm caccac d~cd~c diem diem rieng rieng cuacua d6id6i tugng tugng di~u di~u chinh chinh va va phuang phuang phap phap di~u di~u chinh chinh cuacua nganh nganh lu~tlu~t naynay nhunhu pharr pharr tichtich 0 cac 0 cac m1;1c m1;1c tren. tren. lu~t Vi~t lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam Nam va 1.5. H~ th6ng nganh lu~t hi~n phap 1.5.1.5. H~H~ th6ng th6ng nganh nganh lu~t lu~t hi~n hi~n phap phap Nganh LHP khong phai la m()t t~p hgp h6n d()n cac QPPL di~u chinh cac QHXH n~n tang, CCY ban va quan trQng trong xa h()i. Trai l~i, nganh LHP la m()t t~p hgp c6 h~ th6ng cac QPPL theo cac b() ph~n c6 m6i quan h~ ch~t che vcri nhau. Ngoai b() 1 Khmin 2 :Dieu 7 Hi~n phap nuc:Jc C()ng hoa XHCN Vi~t Nam nam 2013. 20 PGS.TS. To Van Hoa Nganh Nganh LHP LHP khong khong phai phai la m()t la m()t t~pt~p hgphgp h6nh6n d()nd()n caccac QPPL QPPL di~u di~u chinh chinh caccac QHXH QHXH n~nn~n tang, tang, CCY CCY banban va va quan quan trQng trQng trong trong xa xa h()i.h()i. Trai Trai l~i,l~i, nganh nganh LHP LHP la m()t la m()t t~pt~p hgphgp c6 c6 h~ h~ th6ng th6ng caccac QPPL QPPL theo theo caccac b() b() ph~n ph~n c6 c6 m6im6i quan quan h~ h~ ch~tch~t cheche vcrivcri nhau. nhau. Ngoai Ngoai b() b() 1 1 Khmin Khmin 2 :Dieu 2 :Dieu 7 Hi~n 7 Hi~n phapphap nuc:Jc nuc:Jc C()ng C()ng hoa hoa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam namnam 2013. 2013. 20 20 PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa CHUONG I- NHUNG KHAI NIEM CO BAN CUA LUJT HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHUNG I- NHUNG KHAI KHAI NIEM NIEM COCO BAN BAN CUACUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP ph~n cAu th~mh nh6 nhAt Ut QPPL, h~ th6ng nganh LHP con dugc cAu thanh bcri hai b9 ph~n 1a cac nguyen t~c bao trum (cac nguyen t~c chung) va cac ch~ dinh. ph~n ph~n cAucAu th~mh th~mh nh6nh6 nhAt nhAt Ut QPPL, Ut QPPL, h~ h~ th6ng th6ng nganh nganh LHP LHP concon dugc dugc cAucAu thanh thanh bcribcri haihai b9 b9 ph~n ph~n 1a cac 1a cac nguyen nguyen t~c t~c baobao trum trum (cac(cac nguyen nguyen t~c t~c chung) chung) va cac va cac ch~ch~ dinh. dinh. * Cac nguyen t~c bao trum cua nganh LHP: * Cac * Cac nguyen nguyen t~c t~c baobao trum trum cuacua nganh nganh LHP: LHP: N~u cac QPPL cua nganh LHP thucrng mang tfnh khai quat thl cac nguyen t~c bao trum th~m chf con mang tfnh khai quat cao han, d6 Ia cac tu tuang, quan di€m mang tfnh chu d~o d6i v6i toan b9 cac ch~ dinh va QPPL cua nganh LHP, chung chi ph6i n9i N~u N~u caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP thucrng thucrng mang mang tfnhtfnh khai khai quat quat thl thl caccac nguyen nguyen t~c t~c baobao trum trum th~m th~m chfchf concon mang mang tfnhtfnh khai khai quat quat caocao han, han, d6 d6 Ia cac Ia cac tu tu tuang, tuang, quan quan di€m di€m mang mang tfnhtfnh chuchu d~od~o d6id6i v6iv6i toan toan b9 b9 caccac ch~ch~ dinh dinh va va QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP, LHP, chung chung chichi ph6i ph6i n9in9i dung cua cac QPPL cua nganh LHP nguyen t~c bao trum cua nganh LHP: tAt ca cac linh VlJC. C6 ba dung dung cuacua caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP (y tAt (y tAt ca ca caccac linhlinh VlJC.VlJC. C6 C6 ba ba t~c t~c baobao trum trum cuacua nganh nganh LHP: LHP: nguyen nguyen -Nguyen t~c chu quy€n nhan dan: Nguyen t~c nay dugc th€ hi~n xuyen su6t trong cac ch~ dinh va quy dinh cua nganh LHP rna t11Jc ti~p nhAt Ia t~i k:hoan 2 Di€u 2 va Di€u 3 cua Hi~n phap nam 2013. N<)i dung cua nguyen t~c nay Ia d~t con ngum vao vi trf trung tam cua tAt ca cac cong vi~c cua nha nuac va xa h9i, tu -Nguyen -Nguyen t~c t~c chuchu quy€n quy€n nhan nhan dan: dan: Nguyen Nguyen t~c t~c naynay dugc dugc th€th€ hi~n hi~n xuyen xuyen su6tsu6t trong trong caccac ch~ch~ dinh dinh va va quyquy dinh dinh cuacua nganh nganh LHP LHP rnarna t11Jct11Jc ti~pti~p nhAt nhAt Ia t~i Ia t~i k:hoan k:hoan 2 Di€u 2 Di€u 2 va 2 va Di€u Di€u 3 cua 3 cua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013. 2013. N<)iN<)i dung dung cuacua nguyen nguyen t~c t~c naynay Ia d~t Ia d~t concon ngum ngum vaovao vi vi trf trf trung trung tamtam cuacua tAt tAt ca ca caccac cong cong vi~c vi~c cuacua nhanha nuac nuac va va xa xa h9i,h9i, tu tu . ngay trong linh V\l'C chfnh tri t6i cac chfnh sach trong lTnh VlJC kinh t~, xa h<)i, van hoa, giao d\}C, khoa hQC va cong ngh~, d~n cac quy dinh ve quyen va nghia V\} C<J ban cua nguffi dan cfing nhu linh V\l'C tf> chuc va ho~t d<)ng CUa bQ may nha nu6c. . ngay . ngay trong trong linhlinh V\l'CV\l'C chfnh chfnh tri tri t6i t6i caccac chfnh chfnh sach sach trong trong lTnhlTnh VlJCVlJC kinh kinh t~, t~, xa xa h<)i,h<)i, vanvan hoa, hoa, giao giao d\}C, d\}C, khoa khoa hQChQC va va cong cong ngh~, ngh~, d~nd~n caccac quyquy dinh dinh ve ve quyen quyen va va nghia nghia V\} V\} C<J C<J banban cuacua nguffi nguffi dandan cfing cfing nhunhu linhlinh V\l'CV\l'C tf> chuc tf> chuc va va ho~t ho~t d<)ng d<)ng CUaCUa bQ bQ may may nhanha nu6c. nu6c. -Nguyen t~c nha nu6c phap quy€n XHCN: Nguyen t~c nay dugc quy dinh t~i Di€u 2 Hi~n phap nam 2013. Nguyen t~c nha nu6c phap quy€n XHCN yeu d.u ton trQng, bao dam quy€n con ngum trong mQi linh V\l'C rna nganh LHP di€u chinh va ton trQng tfnh t6i cao cua phap lu~t trong mQi m~t t6 chuc va ho~t d<)ng cua b9 may nha nu6c. -Nguyen -Nguyen t~c t~c nhanha nu6c nu6c phap phap quy€n quy€n XHCN: XHCN: Nguyen Nguyen t~c t~c naynay quyquy dinh dinh t~i t~i Di€u Di€u 2 Hi~n 2 Hi~n phap phap nam nam 2013. 2013. Nguyen Nguyen t~c t~c nhanha dugc dugc d.ud.u tonton trQng, trQng, baobao dam dam quy€n quy€n concon nu6c nu6c phap phap quy€n quy€n XHCN XHCN yeuyeu ngum ngum trong trong mQimQi linhlinh V\l'CV\l'C rnarna nganh nganh LHP LHP di€u di€u chinh chinh va va tonton trQng trQng tfnhtfnh t6i t6i caocao cuacua phap phap lu~tlu~t trong trong mQimQi m~tm~t t6 chuc t6 chuc va va ho~t ho~t d<)ng d<)ng cuacua b9 b9 may may nhanha nu6c. nu6c. -Nguyen t~c binh d~ng, doan k~t giua cac dan t<)c: Nguyen t~c nay dugc th€ hi~n m9t each r6 rang a Di€u 5 Hi~n phap nam 2013. N9i dung cua nguyen t~c Ia nganh LHP trong mQi linh VlJC dieu chinh cua minh phai bao dam khong CO SlJ phan bi~t gifi'a cac dan t<)c, cac dan t9c thi€u s6 ho~c a nhung dia ban kh6 khan phai dugc huang nhung chfnh sach uu tien phu hgp. -Nguyen -Nguyen t~c t~c binh binh d~ng, d~ng, doan doan k~tk~t giua giua caccac dandan t<)c:t<)c: Nguyen Nguyen t~c t~c naynay dugc dugc th€ th€ hi~n hi~n m9tm9t each each r6 r6 rang rang a Di€u a Di€u5 Hi~n 5 Hi~n phap phap nam nam 2013. 2013. N9iN9i dung dung cuacua nguyen nguyen t~c t~c Ia nganh Ia nganh LHP LHP trong trong mQimQi linhlinh VlJCVlJC dieu dieu chinh chinh cuacua minh minh phai phai baobao dam dam khong khong CO CO SlJ SlJ phan phan bi~tbi~t gifi'a gifi'a caccac dandan t<)c,t<)c, caccac dandan t9ct9c thi€u thi€u s6 s6 ho~c ho~c a nhung a nhung diadia banban kh6kh6 khan khan phai phai dugc dugc huang huang nhung nhung chfnh chfnh sach sach uu uu tientien phuphu hgp. hgp. 21 21 21 (y GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP Vll';:T NAM * Cac chS dinh cua nganh LHP: GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP Vll';:T Vll';:T NAM NAM * Cac * Cac chSchS dinh dinh cuacua nganh nganh LHP: LHP: "ChS dinh" Ia m9t trong nhfrng khai ni~m ca ban cua lu~t hQc. Thu~t ngu "chS dinh" duqc dung d~ chi t~p hqp cac QPPL cua m()t nganh lu~t di~u chinh m()t nh6m cac QHXH cling lo~i, tuc Ia c6 cling tfnh chdt hay d(lc di~m nhdt dinh. C6 th~ hlnh dung r&ng m6i nganh lu~t d~u Ia t~p hqp cua nhi~u chS dinh duqc hlnh thanh cac QPPL di~u chinh cac nh6m QHXH c6 cling tfnh tren ca chAt, d(lc di~m trong t6ng th~ cac QHXH Ia d6i tuqng di~u chinh cua nganh lu~t d6. C~n luu y r&ng, xac dinh cac chS dinh trong m9t nganh lu~t Ia m9t vi~c lam linh ho~t. M9t nganh lu~t c6 th~ c6 m9t s6 chS dinh 16n va trong chS dinh Ian c6 th~ c6 chS dinh nh6 tuy thu()c ph~m vi cua cac QHXH c6 cling tfnh chAt rna cac ch~ dinh di€u chinh. "ChS dinh" cling Ia m()t khai ni~m c6 y nghia thvc tiSn d6i vai cong tac l~p phap va hoan thi~n phap lu~t. Cac QHXH cling lo~i luon doi hoi sv di~u chinh nhAt quan va do d6 "ChS "ChS dinh" dinh" Ia m9t Ia m9t trong trong nhfrng nhfrng khai khai ni~m ni~m ca ca banban cuacua lu~tlu~t hQc.hQc. Thu~t Thu~t ngungu "chS "chS dinh" dinh" duqc duqc dung dung d~ d~ chichi t~pt~p hqphqp caccac QPPL QPPL cuacua m()tm()t nganh nganh lu~tlu~t di~u di~u chinh chinh m()tm()t nh6m nh6m caccac QHXH QHXH cling cling lo~i, lo~i, tuctuc Ia Ia c6 c6 cling cling tfnhtfnh chdtchdt hayhay d(lcd(lc di~m di~m nhdt nhdt dinh. dinh. C6 C6 th~th~ hlnh hlnh dung dung r&ng r&ng m6im6i nganh nganh lu~tlu~t d~ud~u Ia t~p Ia t~p hqphqp cuacua nhi~u nhi~u chSchS dinh dinh duqc duqc hlnh hlnh thanh thanh ca ca caccac QPPL QPPL di~u di~u chinh chinh caccac nh6m nh6m QHXH QHXH c6 c6 cling cling tfnhtfnh trentren chAt, chAt, d(lcd(lc di~m di~m trong trong t6ng t6ng th~th~ caccac QHXH QHXH Ia d6i Ia d6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh cuacua nganh nganh lu~tlu~t d6.d6. C~nC~n luuluu y r&ng, y r&ng, xacxac dinh dinh caccac chSchS dinh dinh trong trong m9tm9t nganh nganh lu~tlu~t Ia m9t Ia m9t vi~cvi~c lamlam linhlinh ho~t. ho~t. M9tM9t nganh nganh lu~tlu~t c6 c6 th~th~ c6 c6 m9tm9t s6 s6 chSchS dinh dinh 16n16n va va trong trong chSchS dinh dinh IanIan c6 c6 th~th~ c6 c6 chSchS dinh dinh nh6nh6 tuytuy thu()c thu()c ph~m ph~m vi cua vi cua caccac QHXH QHXH c6 c6 cling cling tfnhtfnh chAtchAt rnarna caccac ch~ch~ dinh dinh di€u di€u chinh. chinh. "ChS "ChS dinh" dinh" cling cling Ia m()t Ia m()t khai khai ni~m ni~m c6 c6 y nghia y nghia thvc thvc tiSntiSn d6id6i vaivai cong cong tac tac l~pl~p phap phap va va hoan hoan thi~n thi~n phap phap lu~t. lu~t. CacCac QHXH QHXH cling cling lo~ilo~i luon luon doidoi hoihoi sv sv di~u di~u chinh chinh nhAt nhAt quan quan va va do do d6 d6 cac QPPL trong chS dinh tuang 11ng cling phai duqc xay dlJllg th6ng nhdt vai nhau. caccac QPPL QPPL trong trong chSchS dinh dinh tuang tuang 11ng11ng cling cling phai phai duqc duqc xayxay dlJllg dlJllg th6ng th6ng nhdt nhdt vaivai nhau. nhau. Nhu v~y, chS dinh cua nganh LHP Ia t~p hqp cac QPPL cua nganh LHP di~u chinh m9t nh6m QHXH c6 cling lo~i trong ph~m vi d6i tuqng di~u chinh cua nganh LHP. Nganh LHP c6 cac chS d!nh Ian ca ban nhu sau: v~y, v~y, chSchS dinh dinh cuacua nganh nganh LHP LHP Ia t~p Ia t~p hqphqp caccac QPPL QPPL cuacua Nhu Nhu di~u di~u chinh chinh m9tm9t nh6m nh6m QHXH QHXH c6 c6 cling cling lo~ilo~i trong trong ph~m ph~m nganh nganh LHP LHP vi d6i vi d6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP. LHP. Nganh Nganh LHP LHP c6 c6 caccac chSchS d!nh d!nh IanIan ca ca banban nhunhu sau:sau: - ChS dinh v€ chS d9 chfnh tri bao g6m cac QPPL cua nganh LHP di€u chinh cac vAn d€ ccr ban va quan trQng nhAt trong linh vvc t6 chuc thvc hi~n quy~n lvc nha nuac. - ChS - ChS dinh dinh v€ v€ chSchS d9 d9 chfnh chfnh tri tri baobao g6m g6m caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh chinh chinh caccac vAnvAn d€ d€ ccr ccr banban va va quan quan trQng trQng nhAt nhAt trong trong linhlinh LHP LHP di€u di€u vvcvvc t6 chuc t6 chuc thvc thvc hi~n hi~n quy~n quy~n lvclvc nhanha nuac. nuac. - ChS dinh v€ m6i quan h~ ca ban gifra Nha nuac C()ng hoa XHCN Vi~t Nam vm cong dan Vi~t Nam va nguai dan sinh s6ng tren Hinh th6 Vi~t Nam bao g6m cac QPPL cua nganh LHP quy dinh V~ quy€n COn nguai, quy€n Va nghia V\1 CO ban CUa cong dan tren Hinh th6 Vi~t Nam. ChS dinh nay cling c6 th~ duqc gQi Ia chS dinh quy~n ca ban cua nguai dan. - ChS - ChS dinh dinh v€ v€ m6im6i quan quan h~ h~ ca ca banban gifra gifra NhaNha nuac nuac C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam vmvm cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam va va nguai nguai dandan sinhsinh s6ng s6ng Hinh Hinh th6th6 Vi~t Vi~t Nam Nam baobao g6m g6m caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP quyquy trentren dinh dinh V~ V~ quy€n quy€n COnCOn nguai, nguai, quy€n quy€n Va Va nghia nghia V\1 V\1 CO CO banban CUaCUa cong cong dandan trentren Hinh Hinh th6th6 Vi~t Vi~t Nam. Nam. ChSChS dinh dinh naynay cling cling c6 c6 th~th~ duqc duqc gQigQi Ia chS Ia chS dinh dinh quy~n quy~n ca ca banban cuacua nguai nguai dan.dan. sa 22 PGS. TS. To Van Hoa sa sa 22 22 PGS. PGS. TS. TS. To Van To Van HoaHoa CHUONG I- NHUNG KHAI NI$M CO BAN CUA LUJT HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHUNG I- NHUNG KHAI KHAI NI$M NI$M CO CO BANBAN CUACUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP - Ch~ dinh v~ chfnh sach kinh t~, xa h<)i, van hoa, giao dl)c, khoa hQC, cong ngh~, moi trubng, quf>c phong, an ninh va df>i ngo~ bao g6m cac QPPL cua nganh LHP quy dinh nhiing QHXH ca ban, quan trQng nhAt trong linh VlJC tuang l:mg, qua d6 hlnh thanh cac chfnh sach dinh hu6ng CUa nha nUOC trong cac linh VlJC. - Ch~ - Ch~ dinh dinh v~ v~ chfnh chfnh sach sach kinh kinh t~, t~, xa xa h<)i,h<)i, vanvan hoa, hoa, giao giao dl)c,dl)c, khoa khoa hQC, hQC, cong cong ngh~, ngh~, moimoi trubng, trubng, quf>c quf>c phong, phong, an an ninh ninh va va df>idf>i ngo~ ngo~ baobao g6m g6m caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP quyquy dinh dinh nhiing nhiing QHXH QHXH ca ca ban, ban, quan quan trQng trQng nhAt nhAt trong trong linhlinh VlJCVlJC tuang tuang l:mg, l:mg, quaqua d6 d6 hlnh hlnh thanh thanh caccac chfnh chfnh sach sach dinh dinh hu6ng hu6ng CUaCUa nhanha nUOC nUOC trong trong caccac linhlinh VlJC. VlJC. - Ch~ dinh v~ ch~ d9 bdu cu bao g6m cac QPPL di~u chinh cac mf>i quan h~ trong linh VlJC bdu eli d8 hlnh thanh Quf>c h{)i va H<)i d6ng nhan dan cac cAp, hay con gQi Ht h~ th6ng ca quan dan cu a Vi~t Nam. - Ch~ - Ch~ dinh dinh v~ v~ ch~ch~ d9 d9 bdubdu cu cu baobao g6m g6m caccac QPPL QPPL di~u di~u chinh chinh caccac mf>imf>i quan quan h~ h~ trong trong linhlinh VlJCVlJC bdubdu eli eli d8 d8 hlnh hlnh thanh thanh Quf>c Quf>c h{)ih{)i va va H<)iH<)i d6ng d6ng nhan nhan dandan caccac cAp,cAp, hayhay concon gQigQi Ht h~ Ht h~ th6ng th6ng ca ca quan quan dandan cu cu aVi~t aVi~t Nam. Nam. - Cac ch~ dinh v~ t6 chuc, ho~t d<)ng cua Qu6c h<)i, Chu tich nu6c, Chfnh phu, chfnh quy~n dia phuang, T AND, VKSND va cac ca quan hi~n dinh d<)c l~p bao g6m cac QPPL cua nganh LHP di~u chinh v~ t6 chuc va ho~t d<)ng cua cac ca quan nha nu6c tuang ung. ch~ch~ dinh dinh v~ v~ t6 chuc, t6 chuc, ho~t ho~t d<)ng d<)ng cuacua Qu6c Qu6c h<)i,h<)i, Chu Chu tichtich - Cac - Cac nu6c, nu6c, Chfnh Chfnh phu, phu, chfnh chfnh quy~n quy~n diadia phuang, phuang, T AND, T AND, VKSND VKSND va va caccac ca ca quan quan hi~n hi~n dinh dinh d<)cd<)c l~pl~p baobao g6m g6m caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP di~u di~u chinh chinh v~ v~ t6 t6 chuc chuc va va ho~t ho~t d<)ng d<)ng cuacua caccac ca ca quan quan nhanha nu6c nu6c tuang tuang ung. ung. C6 th8 thAy r~ng cac ch~ dinh ca ban tren day cua nganh LHP c6 tfnh d<)c l~p tuang d6i v6i nhau boi nh6m QHXH rna chung di~u chinh. Tuy nhien, m<)t s6 ch~ dinh c6 th8 duqc tfch hqp thanh nhiing ch~ dinh 16n han boi cac nh6m QHXH rna chung di~u chinh cilng c6 cling d~c di8m hay tfnh chAt. Vf dl), cac ch~ dinh v~ t6 chuc va ho~t d<)ng cua cac ca quan nha nuoc c6 th8 duqc tfch hgp thanh ch~ d!nh cua nganh LHP ve t6 chuc va ho~t d<)ng cua b9 may nha nu6c C<)ng hoa XHCN Vi~t Nam. C6 C6 th8th8 thAy thAy r~ng r~ng caccac ch~ch~ dinh dinh ca ca banban trentren dayday cuacua nganh nganh LHP LHP d<)cd<)c l~pl~p tuang tuang d6id6i v6iv6i nhau nhau boiboi nh6m nh6m QHXH QHXH rnarna chung chung c6 c6 tfnhtfnh di~u di~u chinh. chinh. TuyTuy nhien, nhien, m<)tm<)t s6 ch~ s6 ch~ dinh dinh c6 c6 th8th8 duqc duqc tfchtfch hqphqp thanh thanh nhiing nhiing ch~ch~ dinh dinh 16n16n hanhan boiboi caccac nh6m nh6m QHXH QHXH rnarna chung chung di~u di~u chinh chinh cilng cilng c6 c6 cling cling d~cd~c di8m di8m hayhay tfnhtfnh chAt. chAt. Vf Vf dl),dl), caccac ch~ch~ dinh dinh v~ v~ t6 chuc t6 chuc va va ho~t ho~t d<)ng d<)ng cuacua caccac ca ca quan quan nhanha nuoc nuoc c6 c6 th8th8 duqc duqc tfchtfch hgphgp thanh thanh ch~ch~ d!nh d!nh cuacua nganh nganh LHP LHP ve ve t6 chuc t6 chuc va va ho~t ho~t d<)ng d<)ng cuacua b9 b9 may may nhanha nu6c nu6c C<)ng C<)ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam. Nam. D8 bao dam SlJ th6ng nhAt trong tUng ch~ dinh, cac ch~ dinh cilng c6 th8 c6 nhfrng nguyen t~c rieng, duqc hi8u la nhfrng quan di8m, tu tucrng chi ph6i t6i cac QPPL khac trong toan b9 ch~ dinh. Vf dl), trong ch~ dinh v~ ch~ d9 bdu eli c6 cac nguyen t~c bdu CU ph6 thong, blnh d~ng, tfl,l'C ti~p va bo phi~u kin, trong ch~ dinh v~ quy~n ca ban cua nguai dan c6 nguyen t~c ton trQng quy~n con nguai, nguyen t~c quy~n ca ban chi c6 th8 bi h~n ch~ bcri lu?t v.v .. D8 D8 baobao dam dam SlJ SlJ th6ng th6ng nhAt nhAt trong trong tUng tUng ch~ch~ dinh, dinh, caccac ch~ch~ dinh dinh cilng cilng c6 c6 th8th8 c6 c6 nhfrng nhfrng nguyen nguyen t~c t~c rieng, rieng, duqc duqc hi8u hi8u la nhfrng la nhfrng quan quan di8m, di8m, tu tu tucrng tucrng chichi ph6i ph6i t6i t6i caccac QPPL QPPL khac khac trong trong toan toan b9 b9 ch~ch~ dinh. dinh. Vf Vf dl),dl), trong trong ch~ch~ dinh dinh v~ v~ ch~ch~ d9 d9 bdubdu eli eli c6 c6 caccac nguyen nguyen t~c t~c bdubdu CU CU ph6ph6 thong, thong, blnh blnh d~ng, d~ng, tfl,l'Ctfl,l'C ti~pti~p va va bo bo phi~u phi~u kin,kin, trong trong ch~ch~ dinh dinh v~ v~ quy~n quy~n ca ca banban cuacua nguai nguai dandan c6 c6 nguyen nguyen t~c t~c tonton trQng trQng quy~n quy~n concon nguai, nguai, nguyen nguyen t~c t~c quy~n quy~n ca ca banban chichi c6 c6 th8th8 bi h~n bi h~n ch~ch~ bcribcri lu?tlu?t v.vv.v .. .. PGS.TS. To Van Hoa PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa 23 23 23 mAo TRiNH LUAT HIEN PHAP VI~T NAM 1.6. NguAn ctia nganh lu~t hi~n phap mAo mAo TRiNH TRiNH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VI~T VI~T NAM NAM 1.6.1.6. NguAn NguAn ctiactia nganh nganh lu~t lu~t hi~n hi~n phap phap Trong Li lu~n chung v~ nha nucrc va phap lu~t, kluii ni~m "Ngu6n cua nganh lu~t" hay "Ngu6n lu~t" dung d~ chi nhfrng hlnh thuc chua dgng QPPL cua m9t nganh lu~t. N6i each khac, ngu6n cua nganh lu~t la nhfrng "nai" rna ngubi. ta c6 th~ tlm thfiy QPPL cua m9t nganh lu~t nao d6. Tuy la m9t khai ni~m li lu~n song "Ngu6n cua nganh lu~t" c6 y nghia thgc ti~n to Ian, bcri le neu hi~u biet m9t each ki luang v~ ngu6n lu~t thl ngucri hanh ngh~ lu~t c6 kha nang tlm QPPL di~u chinh m9t QHXH m9t each chinh xac va nhanh nhfit qua d6 giup dua ra dap an cho cac khuc m~c phap li c6 lien quan m9t each hi~u qua nhfit. Trong Trong Li Li lu~n lu~n chung chung v~ v~ nhanha nucrc nucrc va va phap phap lu~t, lu~t, kluii kluii ni~m ni~m "Ngu6n "Ngu6n cuacua nganh nganh lu~t" lu~t" hayhay "Ngu6n "Ngu6n lu~t" lu~t" dung dung d~ d~ chichi nhfrng nhfrng hlnh hlnh thuc thuc chua chua dgng dgng QPPL QPPL cuacua m9tm9t nganh nganh lu~t. lu~t. N6iN6i each each khac, khac, lu~tlu~t la nhfrng la nhfrng "nai" "nai" rnarna ngubi. ngubi. ta c6 ta c6 th~th~ tlmtlm thfiy thfiy ngu6n ngu6n cuacua nganh nganh QPPL QPPL cuacua m9tm9t nganh nganh lu~tlu~t naonao d6.d6. TuyTuy la m9t la m9t khai khai ni~m ni~m li lu~n li lu~n song song "Ngu6n "Ngu6n cuacua nganh nganh lu~t" lu~t" c6 c6 y nghia y nghia thgc thgc ti~nti~n to Ian, to Ian, bcribcri le le hi~u hi~u bietbiet m9tm9t each each ki ki luang luang v~ v~ ngu6n ngu6n lu~tlu~t thl thl ngucri ngucri hanh hanh neuneu ngh~ ngh~ lu~tlu~t c6 c6 khakha nang nang tlmtlm QPPL QPPL di~u di~u chinh chinh m9tm9t QHXH QHXH m9tm9t each each chinh chinh xacxac va va nhanh nhanh nhfit nhfit quaqua d6 d6 giup giup duadua ra dap ra dap an an chocho caccac khuc khuc m~c m~c phap phap li c6 li lien c6 lien quan quan m9tm9t each each hi~u hi~u quaqua nhfit. nhfit. Nhu v~y n6i den "Ngu6n cua nganh LHP" la n6i tm nhfrng hlnh thuc chua dgng QPPL cua nganh LHP. C6 th~ thfiy hai khai ni~m "H~ th6ng nganh LHP" va "Ngu6n cua nganh LHP" cling chi m9t d6i tugng, d6 Ia t~p hgp cac QPPL cua nganh LHP. Tuy nhien, neu "H~ th6ng nganh LHP" cho chung ta thfiy sg t~p hgp c6 h~ th6ng cua t6ng thS cac QPPL cua nganh LHP theo cac nguyen t~c va cac che d!nh thl "Ngu6n cua nganh LHP" cho chung ta biet cac QPPL cua nganh LHP thucrng dugc chua dgng, hay dugc tlm thfiy adau. Nhu Nhu v~yv~y n6in6i denden "Ngu6n "Ngu6n cuacua nganh nganh LHP" LHP" la n6i la n6i tm tm nhfrng nhfrng hlnh hlnh thuc thuc chua chua dgng dgng QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP. LHP. C6 C6 th~th~ thfiy thfiy haihai khai khai ni~m ni~m "H~"H~ th6ng th6ng nganh nganh LHP" LHP" va va "Ngu6n "Ngu6n cuacua nganh nganh LHP" LHP" cling cling chichi m9tm9t d6id6i tugng, tugng, d6 d6 Ia t~p Ia t~p hgphgp caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP. LHP. TuyTuy neuneu "H~"H~ th6ng th6ng nganh nganh LHP" LHP" chocho chung chung ta thfiy ta thfiy sg sg t~pt~p hgphgp nhien, nhien, c6 c6 h~ h~ th6ng th6ng cuacua t6ng t6ng thSthS caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP theo theo caccac nguyen nguyen t~c t~c va va caccac cheche d!nh d!nh thl thl "Ngu6n "Ngu6n cuacua nganh nganh LHP" LHP" chocho chung chung ta biet ta biet caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP thucrng thucrng dugc dugc chua chua dgng, dgng, hayhay dugc dugc tlmtlm thfiy thfiy adau. adau. Ngu6n cua nganh LHP Vi~t Nam bao g6m: Ngu6n Ngu6n cuacua nganh nganh LHP LHP Vi~t Vi~t Nam Nam baobao g6m: g6m: - Hien phap: day Ia lu~t ca ban cua nucrc C9ng hoa XHCN Vi~t Nam, do Qu6c h9i ban hanh va Ia van ban QPPL c6 hi~u Ivc phap li cao nhfit cua toan b9 h~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam. - Hien - Hien phap: phap: dayday Ia lu~t Ia lu~t ca ca banban cuacua nucrc nucrc C9ng C9ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam, Nam, do do Qu6c Qu6c h9ih9i banban hanh hanh va va Ia van Ia van banban QPPL QPPL c6 c6 hi~u hi~u IvcIvc phap phap li cao li cao nhfit nhfit cuacua toan toan b9 b9 h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam. Nam. - Cac lu~t di~u chinh nhfrng QHXH cua nganh LHP: Lu~t la lo~i van ban QPPL do Qu6c h9i ban hanh va c6 hi~u lgc chi sau Hien phap. H~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam c6 rAt nhi~u lu~t di~u chinh cac linh VlJC khac nhau. Nhfrng lu~t nao di~u chinh cac QHXH Ia d6i tugng di~u chinh cua nganh LHP thl se Ia ngu6n cua nganh LHP. Nhfrng lu~t nay bao g6m: Lu~t t6 chuc Qu6c h9i lu~tlu~t di~u di~u chinh chinh nhfrng nhfrng QHXH QHXH cuacua nganh nganh LHP: LHP: Lu~t Lu~t la la - Cac - Cac lo~ilo~i vanvan banban QPPL QPPL do do Qu6c Qu6c h9ih9i banban hanh hanh va va c6 c6 hi~u hi~u lgclgc chichi sausau Hien Hien phap. phap. H~ H~ th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam Nam c6 c6 rAt rAt nhi~u nhi~u lu~tlu~t di~u di~u chinh chinh caccac linhlinh VlJCVlJC khac khac nhau. nhau. Nhfrng Nhfrng lu~tlu~t naonao di~u di~u chinh chinh caccac QHXH QHXH Ia d6i Ia d6i tugng tugng di~u di~u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP thl thl se Ia se ngu6n Ia ngu6n cuacua nganh nganh LHP. LHP. Nhfrng Nhfrng lu~tlu~t naynay baobao g6m: g6m: Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc Qu6c Qu6c h9ih9i 24 PGS.TS. To Van Hoil 24 24 PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoilHoil CHUONG I- NHO'NG KHAI NI$M CO BAN CUA LUJT HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHO'NG I- NHO'NG KHAI KHAI NI$M NI$M CO CO BAN BAN CUACUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP nam 2014, Lu~t t6 chuc Chfnh phu nam 2015, Lu~t t6 chuc TAND nam 2014, Lu~t t6 chuc VKSND nam 2014, Lu~t bfru cu d?i bieu Qu6c h()i va d~i bieu H()i d6ng nhan dan nam 2015, Lu~t t6 chuc chfnh quy~n dia phuang nam 2015, Lu~t bao chf nam 2016, Lu~t binh d~ng gi6i nam 2006 v.v .. nam nam 2014, 2014, Lu~t Lu~t t6 t6 chuc chuc Chfnh Chfnh phuphu nam nam 2015, 2015, Lu~t Lu~t t6 t6 chuc chuc TAND TAND nam nam 2014, 2014, Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc VKSND VKSND nam nam 2014, 2014, Lu~t Lu~t bfrubfru cu cu d?id?i bieu bieu Qu6c Qu6c h()ih()i va va d~i d~i bieu bieu H()iH()i d6ng d6ng nhan nhan dandan nam nam 2015, 2015, Lu~t Lu~t t6 t6 chuc chuc chfnh chfnh quy~n quy~n diadia phuang phuang nam nam 2015, 2015, Lu~t Lu~t baobao chfchf nam nam 2016, 2016, Lu~t Lu~t binh binh d~ng d~ng gi6igi6i nam nam 2006 2006 v.vv.v .. .. Lu~t la lo~i ngu6n ph6 bi~n nhfit cua nganh LHP xet v~ m~t s6 luqng. Tfit nhien, cac lu~t khong di~u chinh cac linh vvc cua LHP thi khong phai la ngu6n cua nganh LHP, vf d1,1 Lu~t bao v~ moi trubng nam 2014, B() lu~t lao d()ng nam 2012 v.v .. Lu~t Lu~t la lo~i la lo~i ngu6n ngu6n ph6ph6 bi~n bi~n nhfit nhfit cuacua nganh nganh LHP LHP xetxet v~ v~ m~tm~t s6 s6 TfitTfit nhien, nhien, caccac lu~tlu~t khong khong di~u di~u chinh chinh caccac linhlinh vvcvvc cuacua LHP LHP luqng. luqng. thi thi khong khong phai phai la ngu6n la ngu6n cuacua nganh nganh LHP, LHP, vf d1,1 vf d1,1 Lu~t Lu~t baobao v~ v~ moimoi trubng trubng nam nam 2014, 2014, B()B() lu~tlu~t laolao d()ng d()ng nam nam 2012 2012 v.vv.v .. .. - M()t s6 phap l~nh di~u chinh nhiing QHXH cua nganh LHP: Phap l~nh Ia lo?i van ban QPPL do UBTVQH, ca quan thucrng tf\l'C cua Qu6c h()i ban hanh. Lo~i van ban nay co hi~u lvc phap If sau lu~t cua Qu6c h()i. N~u phap l~nh di~u chinh cac linh vvc cua nganh LHP thi no se tra thanh ngu6n cua LHP, vf d1,1 Phap l~nh tfn ngu5ng, ton giao nam 2004. Tuy nhien, s6 lugng cac phap l~nh la ngu6n cua nganh LHP rfit ft do vai tro 1~ lu~t cua Qu6c hQi ngay cang tang len. - M()t - M()t s6 phap s6 phap l~nh l~nh di~u di~u chinh chinh nhiing nhiing QHXH QHXH cuacua nganh nganh LHP: LHP: Phap Phap l~nh l~nh Ia lo?i Ia lo?i vanvan banban QPPL QPPL do do UBTVQH, UBTVQH, ca ca quan quan thucrng thucrng tf\l'Ctf\l'C cuacua Qu6c Qu6c h()ih()i banban hanh. hanh. Lo~i Lo~i vanvan banban naynay co co hi~u hi~u lvclvc phap phap If If sausau lu~tlu~t cuacua Qu6c Qu6c h()i.h()i. N~u N~u phap phap l~nh l~nh di~u di~u chinh chinh caccac linhlinh vvcvvc cuacua thi thi no no se tra se tra thanh thanh ngu6n ngu6n cuacua LHP, LHP, vf d1,1 vf d1,1 Phap Phap l~nh l~nh nganh nganh LHP LHP tfn tfn ngu5ng, ngu5ng, tonton giao giao nam nam 2004. 2004. TuyTuy nhien, nhien, s6 s6 lugng lugng caccac phap phap l~nh l~nh la ngu6n la ngu6n cuacua nganh nganh LHP LHP rfit rfit ft do ft do vaivai tro tro 1~1~ lu~tlu~t cuacua Qu6c Qu6c hQihQi ngay ngay cang cang tang tang len.len. - M()t s6 nghi quy~t cua Qu6c h()i va UBTVQH di~u chinh nhfrng QHXH cua nganh LHP: Ca Qu6c h()i va UBTVQH d~u ban hanh nghi quy~t co chua QPPL. Tfit nhien, cac nghi quy~t cua Qu6c h()i c6 hi~u Ivc phap If ngang vai lu~t va nghj quy~t cua UBTVQH co hi~u lvc phap If ngang v6i phap l~nh. Cling gi6ng nhu phap l~nh, co tuang d6i hi~m cac nghj quy~t la ngu6n cua nganh LHP. - M()t - M()t s6 s6 nghi nghi quy~t quy~t cuacua Qu6c Qu6c h()ih()i va va UBTVQH UBTVQH di~u di~u chinh chinh nhfrng nhfrng QHXH QHXH cuacua nganh nganh LHP: LHP: Ca Ca Qu6c Qu6c h()ih()i va va UBTVQH UBTVQH d~ud~u banban hanh hanh nghi nghi quy~t quy~t co co chua chua QPPL. QPPL. TfitTfit nhien, nhien, caccac nghi nghi quy~t quy~t cuacua Qu6c Qu6c h()ih()i c6 c6 hi~u hi~u IvcIvc phap phap If ngang If ngang vaivai lu~tlu~t va va nghj nghj quy~t quy~t cuacua UBTVQH UBTVQH co co hi~u hi~u lvclvc phap phap If ngang If ngang v6iv6i phap phap l~nh. l~nh. Cling Cling gi6ng gi6ng nhunhu phap phap l~nh, l~nh, co co tuang tuang d6id6i hi~m hi~m caccac nghj nghj quy~t quy~t la ngu6n la ngu6n cuacua nganh nganh LHP. LHP. - M()t s6 van ban QPPL do Chfnh phu, Thu tu6ng Chfnh phu - M()t - M()t s6 s6 vanvan banban QPPL QPPL do do Chfnh Chfnh phu, phu, ThuThu tu6ng tu6ng Chfnh Chfnh phuphu ho~c HDND cfip tinh ban hanh: Day la nhfrng van ban QPPL co hi~u lvc phap If du6i phap l~nh. Tuy nhien, s6 luqng cac van ban co chua dvng QPPL cua nganh LHP thu()c lo~i nay cling rfit ft, vf d1,1 nghj djnh cua Chfnh phu quy djnh v~ quy ch~ lam vi~c cua Chfnh phu hay cac nghj quy~t cua h()i d6ng nhan dan cfrp tinh ban hanh quy ch~ ki hQp cua h9i d(~ng nhan dan. ho~c ho~c HDND HDND cfipcfip tinhtinh banban hanh: hanh: Day Day la nhfrng la nhfrng vanvan banban QPPL QPPL co co hi~u hi~u lvclvc phap phap If du6i If du6i phap phap l~nh. l~nh. TuyTuy nhien, nhien, s6 luqng s6 luqng caccac vanvan banban lo~ilo~i naynay cling cling rfit rfit ft, vf ft, vf co co chua chua dvng dvng QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP thu()c thu()c d1,1 d1,1 nghj nghj djnh djnh cuacua Chfnh Chfnh phuphu quyquy djnh djnh v~ v~ quyquy ch~ch~ lamlam vi~cvi~c cuacua Chfnh Chfnh phuphu hayhay caccac nghj nghj quy~t quy~t cuacua h()ih()i d6ng d6ng nhan nhan dandan cfrpcfrp tinhtinh banban hanh hanh quyquy ch~ch~ ki hQp ki hQp cuacua h9ih9i d(~ng d(~ng nhan nhan dan.dan. 25 25 25 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VIi;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VIi;:T VIi;:T NAM NAM Nhin m()t each khai quat, c6 th~ thfry ngu6n cua nganh LHP c6 m()t s6 d{ic di~m sau: Nhin Nhin m()tm()t each each khai khai quat, quat, c6 c6 th~th~ thfry thfry ngu6n ngu6n cuacua nganh nganh LHP LHP c6 c6 m()tm()t s6 d{ic s6 d{ic di~m di~m sau:sau: Thir nhdt, ngu6n cua ngtmh LHP dSu la cac van bfm QPPL, tuc la van bim c6 chua dvng cac QPPL, d6i l~p v6'i van ban ap dt,mg phap lu~t, tuc la van ban quySt dinh vS h~u qua phap li trong m()t trubng hgp c1,1 thS. Tuy nhien, day khong phai d{ic diSm rieng cua ngu6n cua nganh LHP. NhiSu nganh lu~t khac cua Vi~t Nam nhu Lu~t hanh chfnh, Lu~t dan sv, Lu~t hinh sv... cling c6 d{ic diSmnay. ThirThir nhdt, nhdt, ngu6n ngu6n cuacua ngtmh ngtmh LHP LHP dSudSu la cac la cac vanvan bfmbfm QPPL, QPPL, bimbim c6 c6 chua chua dvng dvng caccac QPPL, QPPL, d6id6i l~pl~p v6'iv6'i vanvan banban ap ap tuctuc la van la van dt,mg dt,mg phap phap lu~t, lu~t, tuctuc la van la van banban quySt quySt dinh dinh vS vS h~uh~u quaqua phap phap li trong li trong m()tm()t trubng trubng hgphgp c1,1 c1,1 thS.thS. TuyTuy nhien, nhien, dayday khong khong phai phai d{icd{ic diSm diSm rieng rieng lu~tlu~t khac khac cuacua Vi~t Vi~t Nam Nam cuacua ngu6n ngu6n cuacua nganh nganh LHP. LHP. NhiSu NhiSu nganh nganh Lu~t Lu~t hanh hanh chfnh, chfnh, Lu~t Lu~t dandan sv, sv, Lu~t Lu~t hinh hinh sv... sv... cling cling c6 c6 d{icd{ic nhunhu diSmnay. diSmnay. Thir hai, HiSn phap la ngu6n chu ySu cua nganh LHP va toan b() HiSn phap la ngu6n cua nganh LHP. Day Ia d~c diSm rieng cua ngu6n cua nganh LHP. Cac nganh lu~t khac cua h~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam cling lfry HiSn phap lam ngu6n vi c6 chua d\l'fig cac quy phl;lm mang tfnh nguyen tic cua nganh lu~t d6, vf dl,l nganh lu~t dan S\1', lu~t hinh S\1' ... Tuy nhien ngu6n chu ySu cua cac nganh lu~t d6 thubng la cac lu~t tuong trng. Cac nganh lu~t khac cling khong lfry toan b() diSu khoan cua HiSn phap lam ngu6n rna chi nhfrng diSu khoan c6 chua cac quy dinh lien quan. ThirThir hai,hai, HiSn HiSn phap phap la ngu6n la ngu6n chuchu ySuySu cuacua nganh nganh LHP LHP va va toan toan b() b() HiSn HiSn phap phap la ngu6n la ngu6n cuacua nganh nganh LHP. LHP. Day Day Ia d~c Ia d~c diSm diSm rieng rieng cuacua lu~tlu~t khac khac cuacua h~ h~ th6ng th6ng phap phap ngu6n ngu6n cuacua nganh nganh LHP. LHP. CacCac nganh nganh lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam Nam cling cling lfrylfry HiSn HiSn phap phap lamlam ngu6n ngu6n vi c6 vi c6 chua chua d\l'fig d\l'fig caccac quyquy phl;lm phl;lm mang mang tfnhtfnh nguyen nguyen tic tic cuacua nganh nganh lu~tlu~t d6,d6, vf dl,l vf dl,l nganh nganh lu~tlu~t dandan S\1', S\1', lu~tlu~t hinh hinh S\1' ... S\1' ... TuyTuy nhien nhien ngu6n ngu6n chuchu ySuySu cuacua caccac nganh nganh lu~tlu~t d6 d6 thubng thubng la cac la cac lu~tlu~t tuong tuong trng. trng. CacCac nganh nganh lu~tlu~t khac khac cling cling khong khong lfrylfry toan toan b() b() diSu diSu khoan khoan cuacua HiSn HiSn phap phap lamlam ngu6n ngu6n rnarna chichi nhfrng nhfrng diSu diSu khoan khoan c6 c6 chua chua caccac quyquy dinh dinh lienlien quan. quan. Thir ba, tuy~t dl;li da s6 ngu6n cua nganh LHP Ia cac van ban QPPL c6 hi~u lvc phap li cao trong h~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam, d6 Ia HiSn phap va cac lu~t. Trong h~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam, ngoai HiSn phap va lu~t con c6 nhiSu lo(;li hinh van ban QPPL khac nhu nghi dinh, nghi quySt, quySt dinh, thong tu. Tfrt ca cac van ban QPPL nay dSu c6 hi~u lvc phap lf thfrp han HiSn phap va lu~t. Trong phl;lm vi ngu6n cua nganh LHP, s6lugng cac van ban thu()c lo(;li nay d.t ft. Lo(;li ngu6n chu ySu cua nganh LHP la rfrt nhiSu lu~t khac nhau diSu chinh cac linh V\l'C c6 lien quan. Trong qua trinh hQC LHP, nguai hQC se nghien CUu chu ySu lo(;li hinh van ban nay. D6i v6'i cac nganh lu~t khac thubng chi c6 m()t ho{ic m()t s6 lu~t la ngu6n chu ySu, vf dl,l nganh lu~t dan sv c6 B() lu~t dan SlJ, Lu~t sa hfru trf tu~; nganh lu~t hinh S\l' c6 B() lu~t hinh Sl,l'; ThirThir ba,ba, tuy~t tuy~t dl;lidl;li da da s6 s6 ngu6n ngu6n cuacua nganh nganh LHP LHP Ia cac Ia cac vanvan banban QPPL QPPL c6 c6 hi~u hi~u lvclvc phap phap li cao li cao trong trong h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam, Nam, Ia HiSn Ia HiSn phap phap va va caccac lu~t. lu~t. Trong Trong h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam, Nam, d6 d6 ngoai ngoai HiSn HiSn phap phap va va lu~tlu~t concon c6 c6 nhiSu nhiSu lo(;lilo(;li hinh hinh vanvan banban QPPL QPPL nhunhu nghi nghi dinh, dinh, nghi nghi quySt, quySt, quySt quySt dinh, dinh, thong thong tu. tu. TfrtTfrt ca ca caccac khac khac vanvan banban QPPL QPPL naynay dSudSu c6 c6 hi~u hi~u lvclvc phap phap lf thfrp lf thfrp hanhan HiSn HiSn phap phap va va lu~t. lu~t. Trong Trong phl;lm phl;lm vi ngu6n vi ngu6n cuacua nganh nganh LHP, LHP, s6lugng s6lugng caccac vanvan banban thu()c thu()c lo(;lilo(;li naynay d.t d.t ft. Lo(;li ft. Lo(;li ngu6n ngu6n chuchu ySuySu cuacua nganh nganh LHP LHP la rfrt la rfrt nhiSu nhiSu lu~tlu~t khac khac nhau nhau diSu diSu chinh chinh caccac linhlinh V\l'CV\l'C c6 c6 lienlien quan. quan. Trong Trong quaqua trinh trinh hQChQC LHP, LHP, nguai nguai hQChQC se nghien se nghien CUuCUu chuchu ySuySu lo(;lilo(;li hinh hinh vanvan banban nay.nay. D6iD6i v6'iv6'i caccac nganh nganh lu~tlu~t khac khac thubng thubng chichi c6 c6 m()tm()t ho{ic ho{ic m()tm()t s6 lu~t s6 lu~t la ngu6n la ngu6n chuchu ySu,ySu, vf dl,l vf dl,l nganh nganh lu~tlu~t dandan sv sv c6 c6 B() B() lu~tlu~t dandan SlJ, SlJ, Lu~t Lu~t sa sa hfruhfru trf trf tu~;tu~; nganh nganh lu~tlu~t hinh hinh S\l' S\l' c6 c6 B() B() lu~tlu~t hinh hinh Sl,l'; Sl,l'; 26 PGS.TS. To Van Hoa 26 26 PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa CHUONG I- NHUNG KHAI NI£M CO BAN CUA LUJ.T HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHUNG I- NHUNG KHAI KHAI NI£M NI£M COCO BAN BAN CUACUA LUJ.T LUJ.T HIEN HIEN PHAP PHAP nganh 1u?t hanh chinh c6 Lu?t xu li vi ph1;1m hanh chinh, Lu?t khi~u m;ti, Lu?t t6 cao ... ; nganh lu?t thuang IDI;li c6 Lu?t thuang m1;1i, Lu?t doanh nghi~p v.v .. nganh nganh 1u?t1u?t hanh hanh chinh chinh c6 c6 Lu?t Lu?t xu xu li vi li vi ph1;1m ph1;1m hanh hanh chinh, chinh, Lu?t Lu?t khi~u khi~u m;ti,m;ti, Lu?t Lu?t t6 cao t6 cao ... ;...nganh ; nganh lu?tlu?t thuang thuang IDI;liIDI;li c6 c6 Lu?t Lu?t thuang thuang m1;1i, m1;1i, Lu?t Lu?t doanh doanh nghi~p nghi~p v.vv.v .. .. 1.7. Vi tri cua nganh lu~t hi~n phap trong h~ thfing phap Nam 1.7.1.7. Vi Vi tri tri cuacua nganh nganh lu~t lu~t hi~n hi~n phap phap trong trong h~ h~ thfing thfing phap phap lu~t Vi~t lu~t lu~t Vi~t Vi~t Nam Nam H~ th6ng phap lu?t Vi~t Nam duqc t1;1o thanh bai nhi~u nganh lu?t khac nhau. Meli nganh lu?t d~u c6 vi tri d()c l?p tuang d6i do duqc hlnh thanh tren CCY SO nh6m d6i tuqng di~u chinh rieng rna chung di~u chinh. Trong s6 d6, nganh LHP c6 m()t vi tri d{tc bi~t. H~ H~ th6ng th6ng phap phap lu?tlu?t Vi~t Vi~t Nam Nam duqc duqc t1;1ot1;1o thanh thanh baibai nhi~u nhi~u nganh nganh lu?tlu?t khac khac nhau. nhau. Meli Meli nganh nganh lu?tlu?t d~ud~u c6 c6 vi tri vi tri d()cd()c l?pl?p tuang tuang d6id6i do do duqc duqc hlnh hlnh thanh thanh trentren CCY CCY SO SO nh6m nh6m d6id6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh rieng rieng rnarna chung chung di~u di~u chinh. chinh. Trong Trong s6 s6 d6,d6, nganh nganh LHP LHP c6 c6 m()tm()t vi tri vi tri d{tcd{tc bi~t. bi~t. Nganh LHP khong chi la m()t nganh lu?t d()c l?p rna con c6 vi tri la nganh lu?t chu d1;1o cua toan h~ th6ng. Vi tri chu d1;1o cling la n()i dung cua m6i quan h~ gifra nganh LHP vai cac nganh lu?t khac trong h~ th6ng phap lu?t Vi~t Nam. Hi~u m()t each dan gian, vi tri chu d1;1o c6 nghia la nganh LHP thi~t l?p "con ducrng", bao dam "huang di" cho Sl,l" hlnh thanh va phat tri~n cua h~ th6ng phap 1u?t Vi~t Nam. N6i each khac, nganh LHP, b&ng n()i dung cua cac QPPL va cac ch~ dinh cua mlnh, vua dong vai tro t1;10 l?p n~n tang, vua dfin d~t sg phat tri~n cua h~ th6ng phap 1u?t Vi~t Nam cling nhu cac nganh lu?t khac trong h~ th6ng. Vi tri chu dl;lO cua nganh LHP th~ hi~n qua ba khia c1;1nh: Nganh Nganh LHP LHP khong khong chichi la m()t la m()t nganh nganh lu?tlu?t d()cd()c l?pl?p rnarna concon c6 c6 vi tri vi tri la nganh la nganh lu?tlu?t chuchu d1;1od1;1o cuacua toan toan h~ h~ th6ng. th6ng. Vi Vi tri chu tri chu d1;1od1;1o cling cling la n()i la n()i dung dung cuacua m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra nganh nganh LHP LHP vaivai caccac nganh nganh lu?tlu?t khac khac trong trong h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu?tlu?t Vi~t Vi~t Nam. Nam. Hi~u Hi~u m()tm()t each each dandan gian, gian, vi tri vi tri chuchu d1;1od1;1o c6 c6 nghia nghia la nganh la nganh LHP LHP thi~t thi~t l?pl?p "con "con ducrng", ducrng", baobao dam dam "huang "huang di"di" chocho Sl,l" Sl,l" hlnh hlnh thanh thanh va va phat phat tri~n tri~n cuacua h~ h~ th6ng th6ng phap phap 1u?t1u?t Vi~t Vi~t Nam. Nam. N6iN6i each each khac, khac, nganh nganh LHP, LHP, b&ng b&ng n()in()i dung dung cuacua caccac QPPL QPPL va va caccac ch~ch~ dinh dinh cuacua mlnh, mlnh, vuavua dong dong vai vai tro tro t1;10t1;10 l?pl?p n~nn~n tang, tang, dfindfin d~td~t sg sg phat phat tri~n tri~n cuacua h~ h~ th6ng th6ng phap phap 1u?t1u?t Vi~t Vi~t Nam Nam cling cling vuavua nhunhu caccac nganh nganh lu?tlu?t khac khac trong trong h~ h~ th6ng. th6ng. Vi Vi tri tri chuchu dl;lOdl;lO cuacua nganh nganh th~th~ hi~n hi~n quaqua ba ba khia khia c1;1nh: c1;1nh: LHP LHP Thir nhdt, cac QPPL cua nganh LHP lam n~n tang hlnh thanh cac nganh lu?t khac trong h~ th6ng phap lu?t Vi~t Nam, tu nhfrng nganh lu?t Ian nhu Lu?t dan sg, Lu?t hlnh sg, Lu?t hanh chinh, tai cac nganh lu?t nh6 han nhu Lu?t thuang m1;1i, Lu?t lao d()ng v.v .. Duai day Ut vi d1,1 v~ m()t s6 guy dinh cua nganh LHP, C\1 th~ Ia cua Hi~n phap nam 2013, lam n~n tang hlnh thanh cac nganh lu?t khac: ThirThir nhdt, nhdt, caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP lamlam n~nn~n tang tang hlnh hlnh thanh thanh caccac nganh nganh lu?tlu?t khac khac trong trong h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu?tlu?t Vi~t Vi~t Nam, Nam, tu nhfrng tu nhfrng nganh nganh lu?tlu?t IanIan nhunhu Lu?t Lu?t dandan sg, sg, Lu?t Lu?t hlnh hlnh sg, sg, Lu?t Lu?t hanh hanh chinh, chinh, tai tai caccac nganh nganh lu?tlu?t nh6nh6 hanhan nhunhu Lu?t Lu?t thuang thuang m1;1i, m1;1i, Lu?t Lu?t laolao d()ng d()ng v.vv.v .. .. Duai Duai dayday Ut vi Ut d1,1 vi d1,1 v~ v~ m()tm()t s6 s6 guyguy dinh dinh cuacua nganh nganh LHP, LHP, C\1 C\1 th~th~ Ia Ia Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013, 2013, lamlam n~nn~n tang tang hlnh hlnh thanh thanh caccac nganh nganh cuacua lu?tlu?t khac: khac: - Kho~m 1 DiSu 16 guy dinh: "M9i nguai d~u binh ddng trn&c phap lu4t"; khoan 1 DiSu 20 guy dinh: "M9i nguai co quy~n bdt kha xam ph(lm v~ than thi, Glf(YC phap lu4t bao h9 v~ sire khoe, danh d~r va nhan pluim "; kho~m 1 DiSu 21 guy dinh: "M9i nguai - Kho~m - Kho~m 1 DiSu 1 DiSu 16 16 guyguy dinh: dinh: "M9i "M9i nguai nguai d~ud~u binh binh ddng ddng trn&c trn&c phap phap lu4t"; lu4t"; khoan khoan 1 DiSu 1 DiSu 20 20 guyguy dinh: dinh: "M9i "M9i nguai nguai co co quy~n quy~n bdtbdt khakha xamxam ph(lm ph(lm v~ v~ than than thi,thi, Glf(YC Glf(YC phap phap lu4tlu4t baobao h9 h9 v~ v~ siresire khoe, khoe, danh danh d~r d~r va va nhan nhan pluim pluim "; kho~m "; kho~m 1 DiSu 1 DiSu 21 21 guyguy dinh: dinh: "M9i "M9i nguai nguai 27 27 27 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP vi~T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP vi~T vi~T NAM NAM c6 quyJn bdt kha xam phqm vJ aai s6ng rieng tu, bf m~t cti nhan va bf m~t gia ainh; c6 quyJn bao v~ danh dl!, uy t(n cita minh "; Di€u 42 quy dinh: "Cong dan c6 quyJn xtic iltnh dan t(k cita minh" v.v .. Day Ut nhung quy dinh gop phAn xay dlJilg n€n tang hinh thanh nganh lu~t dan SlJ. c6 c6 quyJn quyJn bdtbdt khakha xam xam phqm phqm vJ aai vJ aai s6ng s6ng rieng rieng tu, tu, bf m~t bf m~t cti cti nhan nhan va va bf m~t bf m~t giagia ainh; ainh; c6 c6 quyJn quyJn baobao v~ v~ danh danh dl!,dl!, uy uy t(n t(n citacita minh minh "; "; Di€u Di€u 42 42 quyquy dinh: dinh: "Cong "Cong dandan c6 c6 quyJn quyJn xticxtic iltnh iltnh dandan t(kt(k citacita minh" minh" v.vv.v .. Day .. Day Ut nhung Ut nhung quyquy dinh dinh gopgop phAn phAn xayxay dlJilg dlJilg n€nn€n tang tang hinh hinh thanh thanh nganh nganh lu~tlu~t dandan SlJ. SlJ. - Di€u 16 quy dinh: "M9i nguai aJu binh atmg tru&c phtip lu~t"; Di€u 19 quy dinh: "Tfnh mqng con ngu&i aU(J'C phtip lu~t bao h(>"; khoan 1 Di€u 20 quy dinh: "M9i ngu&i c6 quyJn bdt kha xam phqm vJ than thi, au(J'c phtip lu~t bao h(> vJ sire khoe, danh dl! va nhan phdm"; Di€u 48 quy dinh: "Nguai nu&c ngoai cu tru & Vi~t Nam phai tuan theo Hiin phtip va phtip lu~t Vi~t Nam; - Di€u - Di€u 16 16 quyquy dinh: dinh: "M9i "M9i nguai nguai aJuaJu binh binh atmg atmg tru&c tru&c phtip phtip lu~t"; lu~t"; Di€u Di€u 19 19 quyquy dinh: dinh: "Tfnh "Tfnh mqng mqng concon ngu&i ngu&i aU(J'C aU(J'C phtip phtip lu~tlu~t baobao h(>"; h(>"; khoan khoan 1 Di€u 1 Di€u 20 20 quyquy dinh: dinh: "M9i "M9i ngu&i ngu&i c6 c6 quyJn quyJn bdtbdt khakha vJ vJ than than thi,thi, au(J'c au(J'c phtip phtip lu~tlu~t baobao h(> h(> vJ vJ siresire khoe, khoe, danh danh xam xam phqm phqm dl! dl! va va nhan nhan phdm"; phdm"; Di€u Di€u 48 48 quyquy dinh: dinh: "Nguai "Nguai nu&c nu&c ngoai ngoai cu cu tru tru & Vi~t & Vi~t Nam Nam phai phai tuan tuan theo theo Hiin Hiin phtip phtip va va phtip phtip lu~tlu~t Vi~tVi~t Nam; Nam; au(J'c bao h(> tfnh mqng, tai san va ctic quyJn, I(J'i fch chfnh ating theo phtip lu~t Vi~t Nam"; Di€u 44 quy dinh: "Phan b(>i T6 qu6c Ia t(>i n(mg nhdt" v.v .. Day la nhfrng quy dinh g6p phAn xay dvng au(J'c au(J'c baobao h(> h(> tfnhtfnh mqng, mqng, tai tai sansan va va cticctic quyJn, quyJn, I(J'i I(J'i fch fch chfnh chfnh ating ating theo theo phtip phtip lu~tlu~t Vi~tVi~t Nam"; Nam"; Di€u Di€u 44 44 quyquy dinh: dinh: "Phan "Phan b(>ib(>i T6 T6 qu6c qu6c Ia t(>i Ia t(>i n(mg n(mg nhdt" nhdt" v.vv.v .. Day .. Day la nhfrng la nhfrng quyquy dinh dinh g6pg6p phAn phAn xayxay dvng dvng n€n tang hinh thanh nganh lu~t hinh n€nn€n tang tang hinh hinh thanh thanh nganh nganh lu~tlu~t hinh hinh sv. sv. sv. - Khoan 1 Di€u 32 quy dinh: "M9i ngu&i c6 quyJn sa huu vJ thu nh~p h(J'p phtip, cita cai ad danh, nha &, tu li~u sinh hoqt, tu li~u san xudt, phdn v6n gop trong doanh nghi~p hoijc trong ctic t6 chirc kinh ti khtic"; Di€u 33 quy dinh: "M9i ngu&i c6 quyJn 11! do kinh doanh trong nhiing nganh nghJ ma phtip lu~t khong cdm"; khoan 2 Di€u 51 quy dinh: "Ctic thanh phdn kinh ti aJu Ia b(> ph~n cdu thanh quan tr9ng cita nJn kinh ti qu6c dan. Ctic chit thi thu(>c ctic thanh phdn kinh ti binh aling, h(J'p ttic va cqnh tranh theo phtip lu~t"; khoan 3 Di€u51 quy dinh: " ... Tai san h9P phtip cita cti nhan, t6 chirc adu tu, san xudt, kinh doanh ilu(J'c phtip lu~t bao h(> va khong bt qu6c huu h6a" v.v .. Day la nhfrng quy dinh n€n tang dS hinh thanh nganh lu~t thuang m~i. - Khoan - Khoan 1 Di€u 1 Di€u 32 32 quyquy dinh: dinh: "M9i "M9i ngu&i ngu&i c6 c6 quyJn quyJn sa sa huuhuu vJ vJ thuthu nh~p nh~p h(J'ph(J'p phtip, phtip, citacita caicai ad ad danh, danh, nhanha &, tu &, li~u tu li~u sinh sinh hoqt, hoqt, tu tu li~uli~u sansan xudt, xudt, phdn phdn v6nv6n gopgop trong trong doanh doanh nghi~p nghi~p hoijc hoijc trong trong cticctic t6 t6 chirc chirc kinh kinh ti khtic"; ti khtic"; Di€u Di€u 33 33 quyquy dinh: dinh: "M9i "M9i ngu&i ngu&i c6 c6 quyJn quyJn 11! do 11! do kinh kinh doanh doanh trong trong nhiing nhiing nganh nganh nghJ nghJ mama phtip phtip lu~tlu~t khong khong cdm"; cdm"; khoan khoan 2 Di€u 2 Di€u 51 51 quyquy dinh: dinh: "Ctic "Ctic thanh thanh phdn phdn kinh kinh ti aJu ti aJu Ia b(> Ia b(> ph~n ph~n cducdu thanh thanh quan quan tr9ng tr9ng citacita nJnnJn kinh kinh ti qu6c ti qu6c dan.dan. CticCtic chitchit thithi thu(>c thu(>c cticctic thanh thanh phdn phdn kinh kinh ti binh ti binh aling, aling, h(J'ph(J'p tticttic va va cqnh cqnh tranh tranh phtip phtip lu~t"; lu~t"; khoan khoan 3 Di€u51 3 Di€u51 quyquy dinh: dinh: " ..." Tai ... Tai sansan h9Ph9P phtip phtip theo theo citacita cti cti nhan, nhan, t6 chirc t6 chirc aduadu tu, tu, sansan xudt, xudt, kinh kinh doanh doanh ilu(J'c ilu(J'c phtip phtip lu~tlu~t baobao h(> h(> va va khong khong bt qu6c bt qu6c huuhuu h6a" h6a" v.vv.v .. Day .. Day la nhfrng la nhfrng quyquy dinh dinh n€nn€n tang tang dS dS hinh hinh thanh thanh nganh nganh lu~tlu~t thuang thuang m~i. m~i. Doi khi, sv ra dcri hay thay d6i cua m9t s6 quy dinh cua nganh LHP cling g6p phAn ra dcri ca m9t nganh lu~t. vi d\l trucrng hgp cua nganh lu~t thuang m~i. Trong giai do~n 1980- 1992, chung ta chua c6 nganh lu~t thuang m~i nhu hi~n nay, bai vi Hi~n phap DoiDoi khi,khi, sv sv ra dcri ra dcri hayhay thay thay d6id6i cuacua m9tm9t s6 quy s6 quy dinh dinh cuacua nganh nganh LHP LHP cling cling g6pg6p phAn phAn ra dcri ra dcri ca ca m9tm9t nganh nganh lu~t. lu~t. vi d\l vi d\l trucrng trucrng hgphgp cuacua nganh nganh lu~tlu~t thuang thuang m~i. m~i. Trong Trong giaigiai do~n do~n 198019801992, 1992, chung chung ta ta chua chua c6 c6 nganh nganh lu~tlu~t thuang thuang m~im~i nhunhu hi~n hi~n nay, nay, baibai vi Hi~n vi Hi~n phap phap 28 PGS.TS. To Vf.m Hoa 28 28 PGS.TS. PGS.TS. To Vf.m To Vf.m HoaHoa CHUONG I- NHUNG KHAI NI!J,M CO BiN CUA LU.lT HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHUNG I- NHUNG KHAI KHAI NI!J,M NI!J,M COCO BiN BiN CUACUA LU.lT LU.lT HIEN HIEN PHAP PHAP nam 1980 khi d6 quy d!nh nSn kinh t~ Vi~t Nam la nSn kinh t~ XHCN v~n hanh theo ca ch~ k~ ho~ch hoa t~p trung, bao d.p. Hi~n phap nam 1992 ra dai da quy d!nh Nha nucrc phat triSn nSn kinh t~ hang hoa nhiSu thanh phAn theo ca ch~ thi truang, 1 cong dan co quysn tv do kinh doanh theo quy dinh cua phap Iu~t, 2 theo d6 nganh lu~t thuang m~i duqc hlnh thanh nhu ngay nay. nam nam 1980 1980 khikhi d6 d6 quyquy d!nh d!nh nSnnSn kinh kinh t~ Vi~t t~ Vi~t Nam Nam la nSn la nSn kinh kinh t~ t~ XHCN XHCN v~nv~n hanh hanh theo theo ca ca ch~ch~ k~ k~ ho~ch ho~ch hoahoa t~pt~p trung, trung, baobao d.p.d.p. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 ra dai ra dai da da quyquy d!nh d!nh Nha Nha nucrc nucrc phat phat triSn triSn nSnnSn 1 1 cong kinh kinh t~ hang t~ hang hoahoa nhiSu nhiSu thanh thanh phAn phAn theo theo ca ca ch~ch~ thi thi truang, truang,cong 2 2 theo dandan co co quysn quysn tv do tv do kinh kinh doanh doanh theo theo quyquy dinh dinh cuacua phap phap Iu~t, Iu~t, theo d6 d6 nganh nganh lu~tlu~t thuang thuang m~im~i duqc duqc hlnh hlnh thanh thanh nhunhu ngay ngay nay.nay. Thu hai, do nganh LHP lam nSn tang hlnh thanh cac nganh ThuThu hai,hai, do do nganh nganh LHP LHP lamlam nSnnSn tang tang hlnh hlnh thanh thanh caccac nganh nganh lu~t khac nen nhiSu nganh lu~t thS ch~ hoa cac tu tu6ng chua lu~tlu~t khac khac nennen nhiSu nhiSu nganh nganh lu~tlu~t thSthS ch~ch~ hoahoa caccac tu tu tu6ng tu6ng chua chua dvng trong cac QPPL cua nganh LHP. Cling chfnh vi diSu nay nen trong nhiSu truang hqp, n~u cac QPPL cua cac nganh lu~t da I6i thai va khong con phil hqp vcri tu tu6ng cua cac QPPL tuang l:mg cua nganh LHP thl cac QPPL cua cac nganh lu~t C\1 thS d6 se hi vo hi~u. Vf dv minh ho~ ro rang nh~t cho m6i quan h~ nay chfnh la gifra nganh LHP va cac nganh lu~t thu tvc, vf dv nganh lu~t t6 tvng hlnh sv, t6 tvng hanh chfnh, t6 tvng dan sv v.v .. dvng dvng trong trong caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP. LHP. Cling Cling chfnh chfnh vi diSu vi diSu naynay nennen trong trong nhiSu nhiSu truang truang hqp, hqp, n~un~u caccac QPPL QPPL cuacua caccac nganh nganh lu~tlu~t da da I6i I6i thaithai va va khong khong concon philphil hqphqp vcrivcri tu tu6ng tu tu6ng cuacua caccac QPPL QPPL tuang tuang l:mgl:mg cuacua nganh nganh LHP LHP thl thl caccac QPPL QPPL cuacua caccac nganh nganh lu~tlu~t C\1 C\1 thSthS d6 d6 se se hi hi vo vo hi~u. hi~u. Vf Vf dv dv minh minh ho~ho~ ro ro rang rang nh~t nh~t chocho m6im6i quan quan h~ h~ naynay chfnh chfnh la gifra la gifra nganh nganh LHP LHP va va caccac nganh nganh lu~tlu~t thuthu tvc,tvc, vf dv vf dv nganh nganh lu~tlu~t t6 tvng t6 tvng hlnh hlnh sv, sv, t6 tvng t6 tvng hanh hanh chfnh, chfnh, t6 tvng t6 tvng dandan sv v.v sv v.v .. .. Thu ba, m6i khi n{>i dung cac QPPL cua nganh LHP thay d6i thl n{>i dung cua cac QPPL va cac ch~ dinh cua cac nganh lu~t khac cling phai thay d6i cho phil hqp. C6 thS n6i n{>i dung cua cac QPPL cua nganh LHP t~o thanh chfnh sach phap lu~t ca ban d!nh huang vi~c xay d\lllg cac nganh lu~t C\1 thS. Chfnh sach CO' ban d6 thay d6i se keo theo yeu du sua d6i, b6 sung d6i vm cac QPPL va ch~ dinh tuang l:mg cua cac nganh lu~t C\1 thS. Vf dv, d6i vcri nganh lu~t thuang m~i. Hi~n phap nam 1992 quy d!nh: "Cong dan c6 quyJn tl! do kinh doanh theo quy ajnh cua phap lutjt ". D~n Hi~n phap nam 2013, quySn nay duqc quy d!nh nhu sau: "M9i ngu&i c6 quyJn tl! do kinh doanh trong nhiing ngimh nghJ ma phap lutjt khong cdm". Nhu v~y. chfnh sach cua nha nucrc d6i vcri quySn tv do kinh doanh da duqc coi rna han r~t nhiSu. Cac quy djnh cua nganh lu~t thuang m~i gia day se phai thS ch~ hoa tinh ThuThu ba,ba, m6im6i khikhi n{>in{>i dung dung caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP thay thay d6id6i thl thl n{>in{>i dung dung cuacua caccac QPPL QPPL va va caccac ch~ch~ dinh dinh cuacua caccac nganh nganh lu~tlu~t khac khac cling cling phai phai thay thay d6id6i chocho philphil hqp. hqp. C6 C6 thSthS n6in6i n{>in{>i dung dung cuacua caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP t~ot~o thanh thanh chfnh chfnh sach sach phap phap lu~tlu~t ca ca banban d!nh d!nh vi~cvi~c xayxay d\lllg d\lllg caccac nganh nganh lu~tlu~t C\1 C\1 thS.thS. Chfnh Chfnh sach sach CO' CO' banban d6 d6 huang huang thay thay d6id6i se keo se keo theo theo yeuyeu dudu suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung d6id6i vmvm caccac QPPL QPPL va va ch~ch~ dinh dinh tuang tuang l:mgl:mg cuacua caccac nganh nganh lu~tlu~t C\1 C\1 thS.thS. Vf Vf dv,dv, d6id6i vcrivcri nganh nganh lu~tlu~t thuang thuang m~i. m~i. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 quyquy d!nh: d!nh: "Cong "Cong c6 c6 quyJn quyJn tl! do tl! do kinh kinh doanh doanh theotheo quyquy ajnh ajnh cuacua phap phap lutjtlutjt ". D~n ". D~n dandan Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013, 2013, quySn quySn naynay duqc duqc quyquy d!nh d!nh nhunhu sau:sau: "M9i "M9i ngu&i ngu&i c6 c6 quyJn quyJn tl! tl! do do kinh kinh doanh doanh trong trong nhiing nhiing ngimh ngimh nghJ nghJ mama phap phap lutjtlutjt khong khong cdm". cdm". Nhu Nhu v~y. v~y. chfnh chfnh sach sach cuacua nhanha nucrc nucrc d6id6i vcrivcri quySn quySn tv tv do do kinh kinh doanh doanh da da duqc duqc coicoi rnarna hanhan r~t r~t nhiSu. nhiSu. CacCac quyquy djnh djnh cuacua nganh nganh lu~tlu~t thuang thuang m~im~i giagia dayday se phai se phai thSthS ch~ch~ hoahoa tinhtinh 1 2 Di~u 15 Hi~n phap nam 1992. Di~u 57 Hi~n phap nam 1992. PCS. TS. To Van Hoa 1 2 29 1 Di~u Di~u 15 Hi~n 15 Hi~n phapphap namnam 1992. 1992. 2 Di~u Di~u 57 Hi~n 57 Hi~n phapphap namnam 1992. 1992. PCS. PCS. TS. TS. To Van To Van HoaHoa ... 29 29 ... ... mAo TRINH LUAT HIEN PHAP VII;:T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VII;:T VII;:T NAM NAM thlin nay va c6 nhfrng quy dinh cai ma hem, khuy~n khfch kinh doanh m9t each hi~u qua han. Nha nuac gicr day chi c6 quy~n d~t ra nhung linh vvc hi dm kinh doanh rna khong c6 quy~n h~n ch~ kinh doanh CUa ngucri dan ben ngoai ph~m Vi CaC linh VVC cfim d6. M9t vf d1,1 khac la quy~n bao chua. Di~u 132 Hi~n phap nam 1992 quy dinh: "QuyJn biw chua cua hi cao ilu(lc bao dam. Bt cao c6 thi tv biw chua ho~c nha nguai khac biw chua cho minh ". D~n Hi~n phap nam 2013, quy~n nay da dugc sua d6i bai khoan 4 Di~u 31 nhu sau: "Nguai bi biit, tqm giu, tqm giam, khai t6, aiJu tra, truy t6, xet xu c6 quyJn tv biw chua, nha luqt su ho~c nguai khac bao chua". Nhu v~y. quy~n bao chua cua ngucri dan da dugc quy dinh r()ng han dt nhi~u so vai truac day, khong nhfrng hi cao rna bfit cu ai k~ tu khi hi b~t, t~m giu, t~m giam cho d~n su6t qua trlnh t6 t1,1ng d~u c6 quy~n dugc bao chua ho~c nhcr lu~t su bao chua. Nganh lu~t t6 t1,1ng hlnh sv, v6i B9 lu~t t6 t1,1ng hlnh sv ban hanh nam 2015 da phai th~ ch~ hoa tu tuang nay. thlin thlin naynay va va c6 c6 nhfrng nhfrng quyquy dinh dinh caicai mama hem, hem, khuy~n khuy~n khfch khfch kinh kinh m9tm9t each each hi~u hi~u quaqua han. han. Nha Nha nuac nuac gicrgicr dayday chichi c6 c6 quy~n quy~n d~td~t doanh doanh ra nhung ra nhung linhlinh vvcvvc hi dm hi dm kinh kinh doanh doanh rnarna khong khong c6 c6 quy~n quy~n h~nh~n ch~ch~ kinh kinh doanh doanh CUaCUa ngucri ngucri dandan benben ngoai ngoai ph~m ph~m Vi CaC Vi CaC linhlinh VVCVVC cfim cfim d6.d6. M9t M9t vf d1,1 vf d1,1 khac khac la quy~n la quy~n baobao chua. chua. Di~u Di~u 132132 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 dinh: dinh: "QuyJn "QuyJn biwbiw chua chua cuacua hi cao hi cao ilu(lc ilu(lc baobao dam. dam. Bt Bt caocao c6 c6 quyquy thithi tv biw tv biw chua chua ho~c ho~c nhanha nguai nguai khac khac biwbiw chua chua chocho minh minh ". D~n ". D~n Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013, 2013, quy~n quy~n naynay da da dugc dugc suasua d6id6i baibai khoan khoan 4 4 Di~u Di~u 31 31 nhunhu sau:sau: "Nguai "Nguai bi biit, bi biit, tqmtqm giu,giu, tqmtqm giam, giam, khai khai t6, t6, aiJu aiJu tra,tra, truytruy t6, t6, xetxet xu xu c6 c6 quyJn quyJn tv biw tv biw chua, chua, nhanha luqtluqt su su ho~c ho~c nguai nguai khac khac baobao chua". chua". Nhu Nhu v~y. v~y. quy~n quy~n baobao chua chua cuacua ngucri ngucri dandan da dugc da dugc quyquy dinh dinh r()ng r()ng hanhan dt dt nhi~u nhi~u so vai so vai truac truac day,day, khong khong nhfrng nhfrng hi cao hi cao rnarna bfitbfit cu cu ai k~ ai k~ tu khi tu khi hi b~t, hi b~t, t~mt~m giu,giu, t~mt~m giam giam chocho d~nd~n su6tsu6t quaqua d~ud~u c6 c6 quy~n quy~n dugc dugc baobao chua chua ho~c ho~c nhcrnhcr lu~tlu~t su su baobao trlnh trlnh t6 t1,1ng t6 t1,1ng chua. chua. Nganh Nganh lu~tlu~t t6 t1,1ng t6 t1,1ng hlnh hlnh sv, sv, v6iv6i B9 B9 lu~tlu~t t6 t1,1ng t6 t1,1ng hlnh hlnh sv ban sv ban hanh hanh nam nam 2015 2015 da phai da phai th~th~ ch~ch~ hoahoa tu tuang tu tuang nay.nay. Nhu v~y, c6 th~ hlnh dung h~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam nhu m9t kim tv thap Ian, trong d6 c6 nhi~u kim tv thap nho tuang ung vai cac nganh lu~t. Trong m6i kim tv thap nho, cac QPPL cua nganh LHP dugc d~t a vi trf dinh thap, thi~t l~p cac nguyen t~c ca ban dinh hlnh cfiu true cua kim tv thap d6. Nhu Nhu v~y, v~y, c6 c6 th~th~ hlnh hlnh dung dung h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam Nam nhunhu m9tm9t kimkim tv thap tv thap Ian,Ian, trong trong d6 d6 c6 c6 nhi~u nhi~u kimkim tv thap tv thap nhonho tuang tuang ungung vaivai caccac nganh nganh lu~t. lu~t. Trong Trong m6im6i kimkim tv tv thap thap nho, nho, caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP dugc dugc d~td~t aviatrf vi dinh trf dinh thap, thap, thi~t thi~t l~pl~p caccac nguyen nguyen t~c t~c ca ca banban dinh dinh hlnh hlnh cfiucfiu truetrue cuacua kimkim tv thap tv thap d6.d6. Lf do nganh LHP c6 vi trf n~n tang va chu d~o trong h~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam la bai vl d6i tugng di~u chinh cua n6. Nhu da d~ c~p. d6i tugng di~u chinh la nhan t6 khach quan quy~t dinh sv hlnh thanh m9t nganh lu~t d9c l~p cling nhu cac d~c di~m rieng cua nganh lu~t d6. D6i tugng di~u chinh cua nganh LHP la cac quan h~ ca ban nhfit va quan tn;mg nhfit trong xa h()i, la nhung quan h~ n~n tang rna chi khi nao xac dinh dugc huang di~u chinh chung thl mai xac dinh dugc huang di~u chinh cac quan h~ C\} th~. Qua vi~c di~u chinh cac quan h~ ca ban, quan trQng nhfit trong cac linh vvc cua dcri s6ng xa h()i, nganh LHP hlnh nganh nganh LHP LHP c6 c6 vi trf vi trf n~nn~n tang tang va va chuchu d~od~o trong trong h~ h~ th6ng th6ng Lf Lf do do phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam Nam la bai la bai vl d6i vl d6i tugng tugng di~u di~u chinh chinh cuacua n6.n6. Nhu Nhu da da d~ d~ c~p.c~p. d6id6i tugng tugng di~u di~u chinh chinh la nhan la nhan t6 khach t6 khach quan quan quy~t quy~t dinh dinh sv sv hlnh hlnh thanh thanh m9tm9t nganh nganh lu~tlu~t d9cd9c l~pl~p cling cling nhunhu caccac d~cd~c di~m di~m rieng rieng cuacua nganh nganh lu~tlu~t d6.d6. D6iD6i tugng tugng di~u di~u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP la cac la cac quan quan h~ h~ ca ca banban nhfit nhfit va va quan quan tn;mg tn;mg nhfit nhfit trong trong xa xa h()i,h()i, la nhung la nhung quan quan h~ h~ n~nn~n tang tang rnarna chichi khikhi naonao xacxac dinh dinh dugc dugc huang huang di~u di~u chinh chinh chung chung thl thl maimai xacxac dinh dinh dugc dugc huang huang di~u di~u chinh chinh caccac quan quan h~ h~ C\} C\} th~.th~. Qua Qua vi~c vi~c di~u di~u chinh chinh caccac quan quan h~ h~ ca ca ban, ban, quan quan trQng trQng nhfit nhfit trong trong caccac linhlinh vvcvvc cuacua dcridcri s6ng s6ng xa xa h()i,h()i, nganh nganh LHP LHP hlnh hlnh 30 PGS.TS. To Van Hoa 30 30 PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa CHUONG I- NHUNG KHAI NI£,M CO BAN CUA LUJT HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHUNG I- NHUNG KHAI KHAI NI£,M NI£,M CO CO BAN BAN CUACUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP th~mh nen nhfrng QPPL n~n tang, CO' ban rna cac QPPL cua cac nganh lu~t khac phai din cu vao khi di~u chinh cac QHXH C\} th~ CUa tung linh V\}'C. th~mh th~mh nennen nhfrng nhfrng QPPL QPPL n~nn~n tang, tang, CO' CO' banban rnarna caccac QPPL QPPL cuacua caccac nganh nganh lu~tlu~t khac khac phai phai dindin cu cu vaovao khikhi di~u di~u chinh chinh caccac QHXH QHXH C\} C\} th~th~ CUaCUa tung tung linhlinh V\}'C. V\}'C. 1.8. Vai tro ciia nganh lu~t hi~n phap trong xa h(}i 1.8.1.8. VaiVai trotro ciiaciia nganh nganh lu~t lu~t hi~n hi~n phap phap trong trong xa xa h(}ih(}i Trong qua trlnh hQc LHP, ngucri hQc c6 th~ tg hoi r~ng: hQc LHP c6 fch lgi gi? Nhfrng ki~n thuc v~ LHP c6 th~ dugc su d1,1ng nhu th~ nao va dem l<;li nhfrng lgi th~ gi cho ngucri sa hfru n6? Cling c6 the c6 suy nghi cho r~ng trong khdu hi~u kha ph6 bi~n "SBng va lam vi~c theo Hi~n phap va phap lu~t'' thi C\}ffi tir "SBng va lam vi~c theo Hi~n phap" tuong dBi mo hB. Dung la khi tham gia VaO phdn 16n cac giao dich hang ngay, IDQi nguffi thucrng chi d~ y d~n m()t s6 lo<;1i phap lu~t C\1 the nhu Dfm sg, Hinh sg, Thuong m(;li, Hon nhan- gia dinh ... rna it aide y, vi~n d~n LHP hay th~m chi Lu~t hanh chinh. Tir d6 d~n t6i tinh tr<;1ng khong phai ai cling nh~n thuc dugc vai tro va y nghia cua LHP. Trong Trong quaqua trlnh trlnh hQchQc LHP, LHP, ngucri ngucri hQchQc c6 c6 th~th~ tg hoi tg hoi r~ng: r~ng: hQchQc LHP LHP c6 c6 fchfch lgi lgi gi?gi? Nhfrng Nhfrng ki~n ki~n thuc thuc v~ v~ LHP LHP c6 c6 th~th~ dugc dugc su su d1,1ng d1,1ng nhunhu th~th~ naonao va va dem dem l<;li l<;li nhfrng nhfrng lgi lgi th~th~ gi cho gi cho ngucri ngucri sa sa hfruhfru n6?n6? Cling Cling c6 c6 thethe c6 c6 suysuy nghi nghi chocho r~ng r~ng trong trong khdu khdu hi~u hi~u khakha ph6ph6 bi~n bi~n "SBng "SBng va va lamlam vi~c vi~c theo theo Hi~n Hi~n phap phap va va phap phap lu~t'' lu~t'' thi thi C\}ffi C\}ffi tir "SBng tir "SBng va va lamlam vi~cvi~c theo theo Hi~n Hi~n phap" phap" tuong tuong dBidBi momo hB.hB. Dung Dung la khi la khi tham tham giagia VaOVaO phdn phdn 16n16n caccac giao giao dich dich hang hang ngay, ngay, IDQiIDQi nguffi nguffi thucrng thucrng chichi d~ d~ y d~n y d~n m()tm()t s6 s6 lo<;1ilo<;1i phap phap lu~tlu~t C\1 C\1 thethe nhunhu Dfm Dfm sg, sg, Hinh Hinh sg, sg, m(;li, m(;li, Hon Hon nhannhangiagia dinh dinh ... ... rnarna it aide it aide y, vi~n y, vi~n d~nd~n LHP LHP Thuong Thuong hayhay th~m th~m chichi Lu~t Lu~t hanh hanh chinh. chinh. TirTir d6 d6 d~nd~n t6i t6i tinhtinh tr<;1ng tr<;1ng khong khong ai cling ai cling nh~n nh~n thuc thuc dugc dugc vaivai tro tro va va y nghia y nghia cuacua LHP. LHP. phai phai Di~u d6 qua th~t Ia dang ti~c! Tren thgc t~, nganh LHP c6 vai tro h~t sue quan trQng trong dcri s6ng xa h9i va y nghia thgc ti~n cua n6 la rfit 16n, th~ hi~n qua m()t s6 khia c<;1nh sau: Di~u Di~u d6 d6 quaqua th~tth~t Ia dang Ia dang ti~c! ti~c! Tren Tren thgc thgc t~, t~, nganh nganh LHP LHP c6 c6 vaivai tro tro h~th~t suesue quan quan trQng trQng trong trong dcridcri s6ng s6ng xa xa h9ih9i va va y nghia y nghia thgc thgc ti~nti~n cuacua n6 n6 la rfit la rfit 16n,16n, th~th~ hi~n hi~n quaqua m()tm()t s6 khia s6 khia c<;1nh c<;1nh sau:sau: Thu nhdt, nganh LHP dugc sinh ra de ki~m ch~ quy~n lgc, t(;lo khuon kh6 cho h0<;1t d(}ng cua cac CO' quan cong quy~n tir cfip cao nhfrt t6i cfip thfrp nhfit trong b9 may nha nu6c. B9 may nha nu6c la m()t thi~t ch~ d~c bi~t, la chu the duy nhfit co quy~n lgc dBi v6i toan xa h()i. Lam vi~c trong cac CO' quan nha nu6c Ia nhfrng ngucri n~m gifr chtrc V\}, quy~n h<;1n a cac cfip b~c, ph(;lm Vi khac nhau va tf\}'c ti~p n~m gifr, thi hanh quy~n lgc nha nu6c. Trong khi d6, quy~n lgc nha nu6c l<;1i la m()t thu quy~n lgc d~c bi~t, la thu quy~n lgc duy nhfit c6 hi~u lgc tren toan b() ph<;1m vi lanh th6, dugc ban hanh phap lu~t d~ ap d~t y chi len IDQi dBi tugng trong xa h()i va y chi d6 dugc bao dam thi hanh b~ng b() may cuang ch~ cua nha nu6c. Quy~n lgc nha nu6c cling la co sa dS nguoi n~m gifr n6 do(;lt dugc nhfrng gia tri to 16n khac nhu tiSn tai, danh VQng, cac ThuThu nhdt, nhdt, nganh nganh LHP LHP dugc dugc sinh sinh ra de ra de ki~m ki~m ch~ch~ quy~n quy~n lgc,lgc, t(;lot(;lo khuon khuon kh6kh6 chocho h0<;1t h0<;1t d(}ng d(}ng cuacua caccac CO' CO' quan quan cong cong quy~n quy~n tir cfip tir cfip caocao nhfrt nhfrt t6i t6i cfipcfip thfrp thfrp nhfit nhfit trong trong b9 b9 may may nhanha nu6c. nu6c. B9 B9 may may nhanha nu6c nu6c thi~t thi~t ch~ch~ d~cd~c bi~t, bi~t, la chu la chu thethe duyduy nhfit nhfit co co quy~n quy~n lgclgc dBidBi v6iv6i la m()t la m()t toan toan xa xa h()i.h()i. Lam Lam vi~c vi~c trong trong caccac CO' CO' quan quan nhanha nu6c nu6c Ia nhfrng Ia nhfrng ngucri ngucri n~m n~m gifrgifr chtrc chtrc V\},V\}, quy~n quy~n h<;1nh<;1n a cac a cac cfipcfip b~c,b~c, ph(;lm ph(;lm Vi khac Vi khac nhau nhau va va tf\}'ctf\}'c ti~pti~p n~m n~m gifr,gifr, thi thi hanh hanh quy~n quy~n lgclgc nhanha nu6c. nu6c. Trong Trong khikhi d6,d6, quy~n quy~n lgclgc nhanha nu6c nu6c l<;1i l<;1i la m()t la m()t thuthu quy~n quy~n lgclgc d~cd~c bi~t, bi~t, la thu la thu quy~n quy~n lgclgc duyduy nhfit nhfit c6 c6 hi~u hi~u lgclgc trentren toan toan b() b() ph<;1m ph<;1m vi lanh vi lanh th6,th6, dugc dugc banban hanh hanh phap phap lu~tlu~t d~ d~ ap ap d~td~t y chi y chi lenlen IDQiIDQi dBidBi tugng tugng trong trong xa xa h()ih()i va va y y chichi d6 d6 dugc dugc baobao dam dam thi thi hanh hanh b~ng b~ng b() b() may may cuang cuang ch~ch~ cuacua nhanha Quy~n Quy~n lgclgc nhanha nu6c nu6c cling cling la co la co sa sa dS dS nguoi nguoi n~m n~m gifrgifr n6 n6 nu6c. nu6c. do(;lt do(;lt dugc dugc nhfrng nhfrng giagia tri tri to 16n to 16n khac khac nhunhu tiSntiSn tai,tai, danh danh VQng, VQng, caccac PGS.TS. To Van Hoa PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa 31 31 31 GIAO TRINH LU~T HIEN PHAP Vli;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU~T LU~T HIEN HIEN PHAP PHAP Vli;:T Vli;:T NAM NAM gia tri v~t chclt ho~c phi v~t chclt... Chfnh vl v~y, khi quySn ll)'c duqc n~m gifr va thvc thi bai con nguai thl n6 luon c6 xu huang tha hoa va hi lt;tm dvng. Sl)' tha hoa cua ngum n~m gifr quySn ll)'c tclt y~u dftn toi Sl)' tha hoa cua CO' quan nha nuoc va b() may nha nu6c, khi d6 lqi fch chung rna nha nu6c phai bao v~ se hi tbn ht;ti trucrc Sl)' xam lcln cua lqi fch ca nhan. giagia tri tri v~tv~t chclt chclt ho~c ho~c phiphi v~tv~t chclt... chclt... Chfnh Chfnh vl v~y, vl v~y, khikhi quySn quySn ll)'cll)'c duqc duqc n~m n~m gifrgifr va va thvc thvc thi thi baibai concon nguai nguai thl thl n6 n6 luon luon c6 c6 xu xu huang huang thatha hoahoa va va hi lt;tm hi lt;tm dvng. dvng. Sl)' Sl)' thatha hoahoa cuacua ngum ngum n~m n~m gifrgifr quySn quySn ll)'cll)'c tclt tclt y~uy~u dftndftn toi toi Sl)' Sl)' thatha hoahoa cuacua CO' CO' quan quan nhanha nuoc nuoc va va b() b() may may nhanha khikhi d6 d6 lqi lqi fchfch chung chung rnarna nhanha nu6c nu6c phai phai baobao v~ v~ se hi se tbn hi tbn ht;tiht;ti nu6c, nu6c, trucrc trucrc Sl)' Sl)' xam xam lclnlcln cuacua lqi lqi fchfch ca nhan. ca nhan. LHP hi~n dt;ti c6 nhi~m V\1 kiSm ch~ SlJ tha hoa d6 cua quySn ll)'c b~ng vi~c d~t ra cac "chufin ml)'c" rna vi~c thl)'c hi~n quySn ll)'c nha nucrc, cho du bai bclt kl chu th@ nao cling phai tuan thu. Nhln vao cac nh6m d6i tuqng diSu chinh cua nganh LHP nhu dS c~p ti@u mvc 1.1 c6 th@ thcly r5 diSu d6. Qua vi~c diSu chinh nh6m QHXH d~u tien, nganh LHP xac l~p nhfrng gia tri trong tirng Hnh Vl)'C rna bQ may nha nucrc noi Chung va CaC CO' quan nha nucrc noi rieng phai lcly lam dinh huang trong vi~c ban hanh chfnh sach, phap lu~t trong tirng Hnh vvc cv thS. D~c bi~t, khi diSu chinh Hnh vvc chfnh tri, nganh LHP thi~t l~p nen nhfrng gia tri nSn tang rna vi~c tb chuc thl)'c hi~n quySn ll)'c nha nucrc a Vi~t Nam phai noi theo, vf dv dan chu, phap quySn, ton trQng quySn con ngum, blnh d~ng, doan k~t giua cac dan t9c v.v .. Qua vi~c diSu chinh nhom QHXH thu hai, nganh LHP ghi nh~n nhfrng quySn ca ban cua nguffi dan rna nha nucrc noi Chung Va cac CO' quan nha nUOC noi rieng khong nhfrng khong dugc vi pht;tm rna con phai bao dam va bao v~. Qua vi~c diSu chinh nh6m QHXH thu ba, nganh LHP thi~t l~p nen chinh thS b9 may nha nucrc rna trucrc tien Ia dinh ro vi trf, chuc nang, pht;tm vi thfim quySn cua cac CO' quan trong b9 may nha nucrc tir trung ucrng tcri dia phucrng cling nhu nguyen t~c va each thUC hot;tt d()ng cua tung CO' quan trong b() may nha nucrc, bao dam cac CO' quan khong c6 Sl)' ch6ng cheo vS chuc nang, nhi~m vv, quySn ht;tn dS c6 thS hot;tt d()ng m()tcach hi~u qua. LHP LHP hi~n hi~n dt;tidt;ti c6 c6 nhi~m nhi~m V\1 V\1 kiSm kiSm ch~ch~ SlJ SlJ thatha hoahoa d6 d6 cuacua quySn quySn ll)'cll)'c b~ng b~ng vi~cvi~c d~td~t ra cac ra cac "chufin "chufin ml)'c" ml)'c" rnarna vi~cvi~c thl)'c thl)'c hi~n hi~n quySn quySn ll)'cll)'c nhanha nucrc, nucrc, chocho du du baibai bcltbclt kl chu kl chu th@th@ naonao cling cling phai phai tuan tuan thu.thu. Nhln Nhln vaovao caccac nh6m nh6m d6id6i tuqng tuqng diSu diSu chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP nhunhu dS dS c~pc~p ti@uti@u mvc mvc 1.1 1.1 c6 c6 th@th@ thcly thcly r5 r5 diSu diSu d6. d6. Qua Qua vi~cvi~c diSu diSu chinh chinh nh6m nh6m QHXH QHXH d~ud~u tien, tien, nganh nganh LHP LHP xacxac l~pl~p nhfrng nhfrng giagia tri trong tri trong tirng tirng HnhHnh Vl)'CVl)'C rnarna bQ bQ may may nhanha nucrc nucrc noinoi Chung Chung va va CaCCaC CO' CO' quan quan nhanha nucrc nucrc noinoi lclylcly lamlam dinh dinh huang huang trong trong vi~cvi~c banban hanh hanh chfnh chfnh sach, sach, rieng rieng phai phai lu~tlu~t trong trong tirng tirng HnhHnh vvcvvc cv cv thS.thS. D~cD~c bi~t, bi~t, khikhi diSu diSu chinh chinh HnhHnh phap phap chfnh chfnh tri, tri, nganh nganh LHP LHP thi~t thi~t l~pl~p nennen nhfrng nhfrng giagia tri tri nSnnSn tang tang rnarna vvcvvc vi~cvi~c tb chuc tb chuc thl)'c thl)'c hi~n hi~n quySn quySn ll)'cll)'c nhanha nucrc nucrc a Vi~t a Vi~t Nam Nam phai phai noinoi dandan chu, chu, phap phap quySn, quySn, tonton trQng trQng quySn quySn concon ngum, ngum, blnh blnh theo, theo, vf dv vf dv d~ng, d~ng, doan doan k~tk~t giua giua caccac dandan t9ct9c v.vv.v .. Qua .. Qua vi~cvi~c diSu diSu chinh chinh nhom nhom QHXH QHXH thuthu hai,hai, nganh nganh LHP LHP ghighi nh~n nh~n nhfrng nhfrng quySn quySn ca ca banban cuacua nguffi nguffi dandan rnarna nhanha nucrc nucrc noinoi Chung Chung Va Va caccac CO' CO' quan quan nhanha nUOC nUOC noinoi dugc dugc vi pht;tm vi pht;tm rnarna concon phai phai baobao dam dam va va rieng rieng khong khong nhfrng nhfrng khong khong baobao v~. v~. Qua Qua vi~cvi~c diSu diSu chinh chinh nh6m nh6m QHXH QHXH thuthu ba, ba, nganh nganh LHP LHP thi~t thi~t l~pl~p nennen chinh chinh thSthS b9 b9 may may nhanha nucrc nucrc rnarna trucrc trucrc tientien Ia dinh Ia dinh ro ro chuc chuc nang, nang, pht;tm pht;tm vi thfim vi thfim quySn quySn cuacua caccac CO' CO' quan quan trong trong b9 b9 vi trf, vi trf, ucrng ucrng tcri tcri diadia phucrng phucrng cling cling nhunhu nguyen nguyen t~c t~c may may nhanha nucrc nucrc tir trung tir trung va va each each thUC thUC hot;tt hot;tt d()ng d()ng cuacua tung tung CO' CO' quan quan trong trong b() b() may may nhanha nucrc, nucrc, dam dam caccac CO' CO' quan quan khong khong c6 c6 Sl)' Sl)' ch6ng ch6ng cheo cheo vS vS chuc chuc nang, nang, baobao nhi~m nhi~m vv,vv, quySn quySn ht;tnht;tn dS dS c6 c6 thSthS hot;tt hot;tt d()ng d()ng m()tcach m()tcach hi~u hi~u qua.qua. Thu hai, nganh LHP bao v~ cac quySn CO' ban cua nguai dan trucrc Sl)' xam pht;tm tir phfa CO' quan cong quySn va xa h()i. ThuThu hai,hai, nganh nganh LHP LHP baobao v~ v~ caccac quySn quySn CO' CO' banban cuacua nguai nguai dandan Sl)' Sl)' xam xam pht;tm pht;tm tir tir phfa phfa CO' CO' quan quan cong cong quySn quySn va va xa xa h()i.h()i. trucrc trucrc a 32 PGS.TS. To VanHoa aa 32 32 PGS.TS. PGS.TS. To VanHoa To VanHoa CHUONG I- NHC!NG KHAI NI£,M CO BAN CUA LUJT HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHC!NG I- NHC!NG KHAI KHAI NI£,M NI£,M CO CO BAN BAN CUACUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP Chi~m m9t ph~n quan tn;mg trong h~ th6ng nganh LHP Ia ch~ d!nh ve quyen ca bfm cua nguoi dan. V6i ch~ d!nh nay, nganh LHP xac l~p ph~m vi cac quyen ca ban rna nguoi dan duqc huang, vf dv quyen tv do kinh doanh, tv do ngon lu~n, tv do di l~i, c6 lu~t su bao chua v.v .. Tuang ung v6i cac quyen d6, nganh LHP An dinh cho nha nu6c n6i chung va tfrt ca cac ca quan trong bQ may nha nUOC n6i rieng nghia V\1 ton trQng, bao V~ Va bao dam. M6i ca quan nha nu6c ti.r trung uang d~n dia phuang d€u phai thVC hi~n nghia V\1 nay ffiQt each phu hqp VOi chtrc nang, nhi~m VlJ, quy6n h~n cua minh. Nganh LHP cfing thi~t l~p cac nguyen t~c lam tieu chf cho vi~c thvc hi~n nghia vv tOn trQng, bao v~ va bao dam quy6n ca ban rna n~u vi ph~m thl ca quan nha nu6c se hi coi la vi hi~n. Chi~m Chi~m m9tm9t ph~n ph~n quan quan tn;mg tn;mg trong trong h~ h~ th6ng th6ng nganh nganh LHP LHP Ia ch~ Ia ch~ d!nh d!nh ve ve quyen quyen ca ca bfmbfm cuacua nguoi nguoi dan. dan. V6iV6i ch~ch~ d!nh d!nh nay, nay, nganh nganh LHP LHP xacxac l~pl~p ph~m ph~m vi vi caccac quyen quyen ca ca banban rnarna nguoi nguoi dandan duqc duqc huang, huang, vf dv vf dv quyen quyen tv tv do do kinh kinh doanh, doanh, tv do tv do ngon ngon lu~n, lu~n, tv do tv do di di l~i,l~i, c6 c6 lu~tlu~t su su baobao chua chua v.vv.v .. Tuang .. Tuang ungung v6iv6i caccac quyen quyen d6,d6, nganh nganh LHP LHP An An dinh dinh chocho nhanha nu6c nu6c n6in6i chung chung va va tfrt tfrt ca cac ca cac ca ca quan quan trong trong bQ bQ may may nhanha nUOC nUOC n6in6i rieng rieng nghia nghia V\1 V\1 tonton trQng, trQng, baobao V~ V~ Va Va baobao dam. dam. M6i M6i ca ca quan quan nhanha nu6c nu6c ti.r trung ti.r trung uang uang d~nd~n diadia phuang phuang d€ud€u thVC thVC hi~n hi~n nghia nghia V\1 V\1 naynay ffiQtffiQt each each phuphu hqphqp VOiVOi chtrc chtrc nang, nang, phai phai nhi~m nhi~m VlJ,VlJ, quy6n quy6n h~nh~n cuacua minh. minh. Nganh Nganh LHP LHP cfing cfing thi~t thi~t l~pl~p caccac nguyen nguyen t~c t~c lamlam tieutieu chfchf chocho vi~cvi~c thvc thvc hi~n hi~n nghia nghia vv vv tOntOn trQng, trQng, baobao v~ v~ va va baobao dam dam quy6n quy6n ca ca banban rnarna n~un~u vi ph~m vi ph~m thl thl ca ca quan quan nhanha nu6c nu6c se hi se coi hi coi la vi la hi~n. vi hi~n. N6i m9t each ng~ gQn, nganh LHP bu9c vi~c thvc thi quy6n Ivc nha nu6c tuan thu nhfrng gia tri nhfrt dinh nhu dan chu, blnh dkg, phap quy6n, dinh huang XHCN, ton trQng quy6n con nguoi v.v .. Sv hi~u bi~t v6 nganh LHP 6' khfa c~nh nay c6 y nghia thvc ti€n cao d6i v6i mQi d6i tuqng trong xa h()i. D6i v6i can b9 lam vi~c trong b9 may nha nu6c, sv hi~u bi~t nganh LHP giup hQ n~m r6 each thuc v~n hanh cua cac ca quan trong b9 may nha nuoc, hi~u r6 phl;llll vi chuc nang, nhi~m vv, quy6n h~n cua cac ca quan n_ha nu6c cfing nhu nhfrng gia tri rna cac ca quan nha nu6c phai ton trQng va tuan thu. HQ cfing se bi~t duqc each thuc ti~n hanh cong vi~c vira bao dam lqi fch cua nha nu6c, vi.ra ton trQng y chf va quy6n lqi cua nguai dan. C6 th~ n6i khong th~ n~m giu, thvc thi nhi~m V\}, quy6n h~n trong bQ may nha nUOC ffiQt each CO hi~u qua n~u khong c6 sv hi~u bi~t v6 nganh LHP. D6i v6i nguoi dan trong xa h()i, n~u n~m duqc ban chfrt ki6m ch~ quy6n h,rc cua nganh LHP se c6 kha nang nhln nh~n va giai thich m9t each thfru dao nhfrng hi~n tuqng xay ra trong doi s6ng chfnh tri. Hi~u bi~t sau s~c v6 nganh LHP cling giup nguoi dan tr6' nen tg tin han N6iN6i m9tm9t each each ng~ ng~ gQn, gQn, nganh nganh LHP LHP bu9c bu9c vi~cvi~c thvc thvc thi thi quy6n quy6n IvcIvc dinh dinh nhunhu dandan chu,chu, blnh blnh dkg, dkg, nhanha nu6c nu6c tuan tuan thuthu nhfrng nhfrng giagia tri nhfrt tri nhfrt phap phap quy6n, quy6n, dinh dinh huang huang XHCN, XHCN, tonton trQng trQng quy6n quy6n concon nguoi nguoi v.vv.v .. .. Sv Sv hi~u hi~u bi~tbi~t v6 v6 nganh nganh LHP LHP 6' khfa 6' khfa c~nh c~nh naynay c6 c6 y nghia y nghia thvc thvc ti€nti€n caocao d6id6i v6iv6i mQimQi d6id6i tuqng tuqng trong trong xa xa h()i.h()i. D6iD6i v6iv6i cancan b9 b9 lamlam vi~c vi~c trong trong b9 b9 may may nhanha nu6c, nu6c, sv sv hi~u hi~u bi~tbi~t nganh nganh LHP LHP giup giup hQ hQ n~m n~m r6 r6 each each thuc thuc v~nv~n hanh hanh cuacua caccac ca ca quan quan trong trong b9 b9 may may nhanha nuoc, nuoc, hi~u hi~u r6 phl;llll r6 phl;llll vi chuc vi chuc nang, nang, nhi~m nhi~m vv,vv, quy6n quy6n h~nh~n cuacua caccac ca ca quan quan n_han_ha nu6c nu6c cfing cfing nhunhu nhfrng nhfrng giagia tri tri rnarna caccac ca ca quan quan nhanha nu6c nu6c phai phai tonton trQng trQng va va tuan tuan thu.thu. HQHQ cfing cfing se bi~t se bi~t duqc duqc each each thuc thuc ti~nti~n hanh hanh cong cong vi~c vi~c viravira baobao dam dam lqi lqi fchfch cuacua nhanha nu6c, nu6c, vi.ravi.ra tonton trQng trQng y chf y chf va va quy6n quy6n lqi lqi cuacua nguai nguai dan. dan. C6C6 th~th~ n6in6i khong khong th~th~ n~m n~m giu,giu, thvc thvc thi thi nhi~m nhi~m V\},V\}, quy6n quy6n h~nh~n trong trong bQ bQ may may nhanha nUOC nUOC ffiQtffiQt each each CO CO hi~u hi~u quaqua n~un~u khong khong c6 c6 sv sv hi~u hi~u bi~tbi~t v6 v6 nganh nganh LHP. LHP. D6iD6i v6iv6i nguoi nguoi dandan trong trong xa xa h()i,h()i, n~un~u n~m n~m duqc duqc banban chfrt chfrt ki6m ki6m ch~ch~ quy6n quy6n h,rch,rc cuacua khakha nang nang nhln nhln nh~n nh~n va va giaigiai thich thich m9tm9t each each thfru thfru nganh nganh LHP LHP se c6 se c6 daodao nhfrng nhfrng hi~n hi~n tuqng tuqng xayxay ra trong ra trong doidoi s6ng s6ng chfnh chfnh tri. tri. Hi~u Hi~u bi~tbi~t sausau s~cs~c v6 v6 nganh nganh LHP LHP cling cling giup giup nguoi nguoi dandan tr6' tr6' nennen tg tg tin tin hanhan PGS. TS. Tb Van Hoc'z PGS. PGS. TS. TS. Tb Van Tb Van Hoc'zHoc'z 33 33 33 GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP VI.t;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VI.t;:T VI.t;:T NAM NAM trong ca.c giao dich v6i CO' quan nha nu6c. N gum dan se hi@u duqc gi6i h~n quy~n va lqi fch cua mlnh t6i dau va CO' quan nha nu6c phai lam gl d@ ton trQng va khong vi ph~m cac quy~n va lqi ich cua hQ. D(lc bi~t, hQ se c6 kha nang phan xet dugc S\I dung sai trong m6i ho~t d(>ng cua cac CO' quan nha nu6c dga tren cac quy dinh cua nganh LHP va tinh th~n dan chu, phap quy~n, qua d6 bUQC cac CO' quan nha nUOC va ngu(ri n~m gifr quy~n lgc trong cac CO' quan nha nUOC phai hanh XU m(>t each dung d~n Va thgc S\J VI lqi ich cua nhan dan. trong trong ca.cca.c giao giao dich dich v6iv6i CO' CO' quan quan nhanha nu6c. nu6c. N gum N gum dandan se se hi@u hi@u duqc duqc gi6igi6i h~nh~n quy~n quy~n va va lqi lqi fchfch cuacua mlnh mlnh t6i t6i daudau va va CO' CO' quan quan nhanha nu6c nu6c phai phai lamlam gl d@ gl d@ tonton trQng trQng va va khong khong vi ph~m vi ph~m caccac quy~n quy~n va va lqi lqi ichich cuacua hQ.hQ. D(lcD(lc bi~t, bi~t, hQ hQ se c6 se c6 khakha nang nang phan phan xetxet dugc dugc S\I S\I dung dung sai sai trong trong m6im6i ho~t ho~t d(>ng d(>ng cuacua caccac CO' CO' quan quan nhanha nu6c nu6c dgadga trentren caccac quyquy dinh dinh cuacua nganh nganh LHP LHP va va tinhtinh th~n th~n dandan chu, chu, phap phap quy~n, quy~n, quaqua d6 d6 bUQC bUQC caccac CO' CO' quan quan nhanha nUOC nUOC va va ngu(ri ngu(ri n~m n~m gifrgifr quy~n quy~n lgclgc trong trong caccac CO' CO' quan quan nhanha nUOC nUOC phai phai hanh hanh XU XU m(>tm(>t each each dung dung d~nd~n Va Va thgc thgc S\J S\J VI VI lqi lqi ichich cuacua nhan nhan dan.dan. C6 th@ n6i, nganh LHP vua Ia nganh lu~t cua nhung ngum cai tri, vua la nganh lu~t cua nhung nguai mong moi b(> may nha nUOC phai ho~t d(>ng mQt each dung d~n, th\IC S\J phl,lC Vl,l nhan dan Va phl,lC Vl,l xa h(>i. C6 C6 th@th@ n6i,n6i, nganh nganh LHP LHP vuavua Ia nganh Ia nganh lu~tlu~t cuacua nhung nhung ngum ngum caicai tri, tri, vuavua la nganh la nganh lu~tlu~t cuacua nhung nhung nguai nguai mong mong moimoi b(> b(> may may nhanha nUOC nUOC phai phai ho~t ho~t d(>ng d(>ng mQtmQt each each dung dung d~n,d~n, th\IC th\IC S\J S\J phl,lC phl,lC Vl,l Vl,l nhan nhan Va Va phl,lC phl,lC Vl,l Vl,l xa xa h(>i.h(>i. dandan 1.9. Lu~t hi~n phap va chinh tri 1.9.1.9. Lu~t Lu~t hi~n hi~n phap phap va va chinh chinh tri tri Hi@u m(>t each dan gian, chfnh tri la llnh V\JC t6 chuc thgc hi~n quy~n lgc nha nu6c. Tdt ca cac ho~t d(>ng lien quan tm vi~c n~m giu, su d1,1ng hay tac d(>ng t6i vi~c thgc hi~n quy~n lgc nha nu6c d~u duqc g9i la ho~t d(>ng chfnh tri. Ho~t d(>ng chfnh tri dung nghia chi c6 th@ duqc thgc hi~n tf\Ic ti~p bcri cac ccr quan nha nu6c. Cac ho~t d(>ng cua cac CO' quan nha nu6c nhu ban hanh phap lu~t, thi hanh phap lu~t, xet xu, ban b6 tlnh tr~ng gi6i nghiem, d(lt ra cac thu thu~, xu ph~t nhfrng hanh vi vi ph~m v~ thu~, tuyen b6 tlnh tr~ng chi~n tranh hay hoa blnh, d~n nhung ho~t d(>ng nhu t6 chuc b~u cu, ldy y ki€n nhan dan v~ dg thao cac van ban phap lu~t v. v. d~u Ia nhfrng ho~t d(>ng chfnh tri. Oic chu th@ khac trong xa h(>i, nhu dang chfnh tri, t6 chuc xa h(>i, nguai dan d~u c6 th@ c6 cac ho~t d(>ng mang tfnh chdt chfnh tri khi tac d(>ng len vi~c n~m giu, su d1,1ng, thgc hi~n quy~n lgc nha nu6c. Khi dang chfnh tri ban hanh m(>t chfnh sach nao d6 v~ phat tri~n kinh t€ - Xii h(>i, gi6i thi~U nguai trng CU CaC chtrc Vl,l trong bQ may nha nu6c, khi cac t6 chuc xa h(>i t6 chuc g6p y vao cac van ban cua 34 PGS.TS. To Van Hoa Hi@u Hi@u m(>tm(>t each each dandan gian, gian, chfnh chfnh tri la tri llnh la llnh V\JCV\JC t6 chuc t6 chuc thgc thgc hi~n hi~n quy~n quy~n lgclgc nhanha nu6c. nu6c. TdtTdt ca cac ca cac ho~t ho~t d(>ng d(>ng lienlien quan quan tm tm vi~cvi~c n~m n~m giu,giu, su su d1,1ng d1,1ng hayhay tac tac d(>ng d(>ng t6i t6i vi~cvi~c thgc thgc hi~n hi~n quy~n quy~n lgclgc nhanha nu6c nu6c d~ud~u duqc duqc g9ig9i la ho~t la ho~t d(>ng d(>ng chfnh chfnh tri. tri. Ho~t Ho~t d(>ng d(>ng chfnh chfnh tri tri dung dung nghia nghia chichi c6 c6 th@th@ duqc duqc thgc thgc hi~n hi~n tf\Ictf\Ic ti~pti~p bcribcri caccac ccr ccr quan quan nhanha nu6c. nu6c. CacCac ho~t ho~t d(>ng d(>ng cuacua caccac CO' CO' quan quan nhanha nu6c nu6c nhunhu banban hanh hanh phap phap lu~t, lu~t, thi thi hanh hanh phap phap lu~t, lu~t, xetxet xu,xu, banban b6 b6 tlnhtlnh tr~ng tr~ng gi6igi6i nghiem, nghiem, d(ltd(lt ra cac ra cac thuthu thu~, thu~, xu xu ph~t ph~t nhfrng nhfrng hanh hanh vi vi ph~m vi ph~m v~ v~ thu~, thu~, tuyen tuyen b6 b6 tlnhtlnh tr~ng tr~ng chi~n chi~n tranh tranh hayhay hoahoa blnh, blnh, d~nd~n nhung nhung ho~t ho~t d(>ng d(>ng nhunhu t6 chuc t6 chuc b~ub~u cu,cu, ldyldy y ki€n y ki€n nhan nhan dandan v~ v~ dg dg thao thao caccac vanvan banban phap phap lu~tlu~t v. v.v.d~u v. d~u Ia nhfrng Ia nhfrng ho~t ho~t d(>ng d(>ng chfnh chfnh tri. tri. OicOic chuchu th@th@ khac khac trong trong xa xa h(>i,h(>i, nhunhu dang dang chfnh chfnh tri, tri, t6 chuc t6 chuc xa xa h(>i,h(>i, nguai nguai dandan d~ud~u c6 c6 th@th@ c6 c6 caccac ho~t ho~t d(>ng d(>ng mang mang tfnhtfnh chdt chdt chfnh chfnh tri khi tri khi tac tac d(>ng d(>ng lenlen vi~c vi~c n~m n~m giu,giu, su su d1,1ng, d1,1ng, thgc thgc hi~n hi~n quy~n quy~n lgclgc nhanha nu6c. nu6c. KhiKhi dang dang chfnh chfnh tri tri banban hanh hanh m(>tm(>t chfnh chfnh sach sach naonao d6 d6 v~ v~ phat phat tri~n tri~n kinh kinh t€ -t€Xii- Xii h(>i,h(>i, gi6igi6i thi~U thi~U nguai nguai trngtrng CU CU CaCCaC chtrc chtrc Vl,l Vl,l trong trong bQ bQ may may nhanha nu6c, nu6c, khikhi caccac t6 chuc t6 chuc xa xa h(>ih(>i t6 chuc t6 chuc g6pg6p y vao y vao caccac vanvan banban cuacua 34 34 PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa CHUONG I- NHUNG KHAI Nlf!,M CO BAN CUA LUJT HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHUNG I- NHUNG KHAI KHAI Nlf!,M Nlf!,M CO CO BAN BAN CUACUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP nha nu6c, khi ngucri dan di bfm cu ngucri d~i di~n cua mlnh trong cac ca quan nha nu6c d~u la cac ho~t d()ng mang tfnh chfit chfnh tri. Nhu v~y, chfnh tri la linh v1Jc lien quan tm m()t diu hoi cu6i cling: quy~n 1\Ic nha nu6c dugc n~m giu va t6 chuc th\Ic hi~n nhu th~ nao trong xa h()i? Day la cau hoi h~ trQng nhfit d6i vm bfit ld xa h()i nao. Cach thtrc rna quy~n 1\IC nha nUOC dUQ'C th\IC hi~n CO quan h~ tm CUQC s6ng CUa tfit ca IDQi nguffi. nhanha nu6c, nu6c, khikhi ngucri ngucri dandan di bfm di bfm cu cu ngucri ngucri d~id~i di~n di~n cuacua mlnh mlnh trong trong caccac ca ca quan quan nhanha nu6c nu6c d~ud~u la cac la cac ho~t ho~t d()ng d()ng mang mang tfnhtfnh chfit chfit chfnh chfnh tri. tri. Nhu Nhu v~y, v~y, chfnh chfnh tri tri la linh la linh v1Jcv1Jc lienlien quan quan tm tm m()tm()t diudiu hoihoi cu6i cu6i quy~n quy~n 1\Ic1\Ic nhanha nu6c nu6c dugc dugc n~m n~m giugiu va va t6 chuc t6 chuc th\Ic th\Ic hi~n hi~n nhunhu cling: cling: th~th~ naonao trong trong xa xa h()i? h()i? Day Day la cau la cau hoihoi h~ h~ trQng trQng nhfit nhfit d6id6i vmvm bfitbfit ld ld xa xa h()ih()i nao.nao. Cach Cach thtrc thtrc rnarna quy~n quy~n 1\IC1\IC nhanha nUOC nUOC dUQ'C dUQ'C th\IC th\IC hi~n hi~n CO CO quan quan h~ h~ tm tm CUQC CUQC s6ng s6ng CUaCUa tfit tfit ca IDQi ca IDQi nguffi. nguffi. Qua phan tfch a cac mvc tren day, c6 th~ thfty LHP c6 quan h~ m~t thi~t v6i chfnh tri. Cac nh6m QHXH rna nganh LHP di~u chinh d~U lien quan tf\IC ti~p cac IDUC d() khac nhau d6i VOi vi~c th\Ic hi~n quy~n h.rc nha nu6c. Muc d9 tac d()ng tf1Jc ti~p nhftt Ht khi nganh LHP di~u chinh cac m6i quan h~ ca ban, quan trQng nhftt trong linh V\IC chfnh tri va tf> chtrc, ho~t d()ng CUa bQ may nha nu6c. B&ng vi~c di~u chinh nay, nganh LHP d~t ra nhfrng tieu chf t6i cao cho vi~c th\Ic hi~n quy~n l1Jc nha nu6c tren toan b9 lanh th6 nu6c C()ng hoa XHCN Vi~t Nam, d6ng thai tf1Jc ti~p quy dinh each thuc t6 chuc quy~n l1Jc nha nu6c, vi trf, chuc nang, ph~m vi th~m quy~n cua cac ca quan trong b() may nha nu6c nhu Qu6c h()i, UBTVQH, Chu tich nu6c, Chfnh phu, toa an, vi~n ki~m sat, chfnh quy~n dia phuang v.v .. Khi di~u chinh cac m6i quan h~ CO' ban nhftt Va quan tfQng nhftt trong CaC linh VlJC khac CUa dcri s6ng xa h()i, nganh LHP thi~t l~p cac chfnh sach dinh huang ca ban d~ cac ho~t d()ng th\IC hi~n quy~n l\fC nha nu6c cua cac CO quan nha nu6c cv th~ phai noi theo. Khi di~u chinh m6i quan h~ ca ban giua nha nu6c va ngucri dan, nganh LHP quy dinh cac quy~n tlJ do ca ban cua ngm)'i dan rna cac ca quan nha nu6c a tftt Ca cac cftp CO nghia V\1 cong nh~n, ton trQng, bao dam va bao V~. Qua Qua phan phan tfchtfch a cac a cac mvc mvc trentren day, day, c6 c6 th~th~ thfty thfty LHP LHP c6 c6 quan quan h~ h~ m~tm~t thi~t thi~t v6iv6i chfnh chfnh tri. tri. CacCac nh6m nh6m QHXH QHXH rnarna nganh nganh LHP LHP di~u di~u chinh chinh d~Ud~U lienlien quan quan tf\ICtf\IC ti~pti~pcaccac IDUC IDUC d() d() khac khac nhau nhau d6id6i VOiVOi vi~cvi~c th\Ic th\Ic hi~n hi~n quy~n quy~n h.rch.rc nhanha nu6c. nu6c. Muc Muc d9 d9 tac tac d()ng d()ng tf1Jctf1Jc ti~pti~p nhftt nhftt Ht Ht khikhi nganh nganh LHP LHP di~u di~u chinh chinh caccac m6im6i quan quan h~ h~ ca ca ban, ban, quan quan trQng trQng nhftt nhftt trong trong linhlinh V\ICV\IC chfnh chfnh tri tri va va tf> chtrc, tf> chtrc, ho~t ho~t d()ng d()ng CUaCUa bQ bQ may may nhanha nu6c. nu6c. B&ng B&ng vi~c vi~c di~u di~u chinh chinh nay, nay, nganh nganh LHP LHP d~td~t ra nhfrng ra nhfrng tieutieu chfchf t6i t6i caocao chocho vi~cvi~c th\Ic th\Ic hi~n hi~n quy~n quy~n l1Jcl1Jc nhanha nu6c nu6c trentren toan toan b9 b9 lanh lanh th6th6 nu6c nu6c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam, Nam, d6ng d6ng thaithai tf1Jctf1Jc ti~pti~p quyquy dinh dinh each each thuc thuc t6 t6 chuc chuc quy~n quy~n l1Jcl1Jc nhanha nu6c, nu6c, vi vi trf, trf, chuc chuc nang, nang, ph~m ph~m vi th~m vi th~m quy~n quy~n cuacua caccac ca ca quan quan trong trong b() b() may may nhanha nu6c nu6c nhunhu Qu6c Qu6c h()i,h()i, UBTVQH, UBTVQH, Chu Chu tichtich nu6c, nu6c, Chfnh Chfnh phu, phu, toatoa an, an, vi~n vi~n ki~m ki~m sat,sat, chfnh chfnh quy~n quy~n diadia phuang phuang v.vv.v .. Khi .. Khi di~u di~u chinh chinh caccac m6im6i quan quan h~ h~ CO' CO' banban nhftt nhftt Va Va quan quan tfQng tfQng nhftt nhftt trong trong CaCCaC linhlinh VlJCVlJC khac khac CUaCUa dcridcri s6ng s6ng xa xa h()i,h()i, nganh nganh LHP LHP thi~t thi~t l~pl~p caccac chfnh chfnh sach sach dinh dinh huang huang ca ca banban d~ d~ caccac ho~t ho~t d()ng d()ng th\IC th\IC hi~n hi~n quy~n quy~n l\fCl\fC nhanha nu6c nu6c cuacua caccac CO CO quan quan nhanha nu6c nu6c cv cv th~th~ phai phai noinoi theo. theo. KhiKhi di~u di~u chinh chinh m6im6i quan quan h~ h~ ca ca banban giua giua nhanha nu6c nu6c va va ngucri ngucri dan, dan, nganh nganh LHP LHP quyquy dinh dinh caccac quy~n quy~n tlJ do tlJ do ca ca banban cuacua ngm)'i ngm)'i dandan rnarna caccac ca ca quan quan nhanha nu6c nu6c a tftta tftt Ca cac Ca cac cftpcftp CO CO nghia nghia V\1 V\1 cong cong nh~n, nh~n, tonton trQng, trQng, baobao dam dam va va baobao V~. V~. Vi nhung le tren, LHP c6 th~ dugc gQi la nganh lu~t cua cac dinh ch~ chfnh trj, la "khu6n m~u cua dan chu", v6i ham y nganh LHP thi~t l~p nen nhung khu6n kh6 t6i cao rna vi~c thlJc hi~n Vi Vi nhung nhung le tren, le tren, LHP LHP c6 c6 th~th~ dugc dugc gQigQi la nganh la nganh lu~tlu~t cuacua caccac dinh dinh ch~ch~ chfnh chfnh trj, trj, la "khu6n la "khu6n m~u m~u cuacua dandan chu", chu", v6iv6i ham ham y nganh y nganh LHP LHP thi~t thi~t l~pl~p nennen nhung nhung khu6n khu6n kh6kh6 t6i t6i caocao rnarna vi~cvi~c thlJc thlJc hi~n hi~n PGS.TS. To Van Hoc/ PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van Hoc/Hoc/ a 35 aa 35 35 GIAO TRINH UL§.T HIEN PHAP Vl"€T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH UL§.T UL§.T HIEN HIEN PHAP PHAP Vl"€T Vl"€T NAM NAM ·----·-------- · -·---·--·-------- quy~n lvc nha nu6c (quy~n h,rc chfnh tri), do du boi b~t ki ca quan nao trong b9 may nha nu6c, d~u phai tuan thu. N6i each kluk, LHP la nganh lu~t di€u chinh chfnh tri. quy~n quy~n lvclvc nhanha nu6c nu6c (quy~n (quy~n h,rch,rc chfnh chfnh tri),tri), do do du du boiboi b~tb~t ki ca ki ca quan quan naonao trong trong b9 b9 may may nhanha nu6c, nu6c, d~ud~u phai phai tuan tuan thu.thu. N6iN6i each each kluk, kluk, LHP LHP la nganh la nganh lu~tlu~t di€u di€u chinh chinh chfnh chfnh tri. tri. Cling c~n th~y r~ng cac nganh lu~t khac trong h9 th6ng phap lu~t Vi~t Nam d~u ft nhi~u lien quan tt"'Yi chinh tri, chi ft la khi cac van bim phap lu~t cua nganh lu~t d6 duqc ban hanh, sua a6i va tlu;rc thi. Tuy nhien, m6i quan h~ ci1a chung ct6i v{ri chfnh tri khong 111JC ti~p nhu cua nganh LHP, bai le cac quan h~ cua cac nganh lu~t khac nhu dan sv, hlnh sv, lao d9ng, kinh t~ kh6ng phai la cac m6i quan h~ dinh hlnh each thtrc thvc hi~n quysn h,.rc nha nu6'c. Clk nganh lu~t khac nhu hanh chfnh, t6 t1,mg hlnh sv, t6 tl,lng dan S\f V.V .. CO d6i tuqng dif:u cbinh la cac hOZ!t OQng chfnh tri song cac m6i quan h~ cua cac nganh lu~t nay chi n~m trong m9t phZ!m vi nh~t dinh ctl.a vi~c d) chuc thvc hi~n quy€:n lvc nha nu6c chu khong lien quan t{ri nhung m6i quan h~ chfnh tr! c6t 15i va bao quat nh~t nhu cua nganh LHP. Cling Cling c~nc~n th~y th~y r~ng r~ng caccac nganh nganh lu~tlu~t khac khac trong trong h9 h9 th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam Nam d~ud~u ft nhi~u ft nhi~u lienlien quan quan tt"'Yi tt"'chinh Yi chinh tri, tri, chichi ft laft khi la khi caccac vanvan bimbim phap phap lu~tlu~t cuacua nganh nganh lu~tlu~t d6 d6 duqc duqc banban hanh, hanh, suasua a6ia6i va va tlu;rc tlu;rc thi.thi. TuyTuy nhien, nhien, m6im6i quan quan h~ h~ ci1aci1a chung chung ct6ict6i v{riv{ri chfnh chfnh tri tri khong khong 111JC111JC ti~pti~p nhunhu cuacua nganh nganh LHP, LHP, baibai le cac le cac quan quan h~ h~ cuacua caccac lu~tlu~t khac khac nhunhu dandan sv, sv, hlnh hlnh sv, sv, laolao d9ng, d9ng, kinh kinh t~ kh6ng t~ kh6ng phai phai nganh nganh la cac la cac m6im6i quan quan h~ h~ dinh dinh hlnh hlnh each each thtrc thtrc thvc thvc hi~n hi~n quysn quysn h,.rch,.rc nhanha nu6'c. nu6'c. ClkClk nganh nganh lu~tlu~t khac khac nhunhu hanh hanh chfnh, chfnh, t6 t6 t1,mg t1,mg hlnh hlnh sv, sv, t6 t6 tl,lng tl,lng dandan S\f S\f V.VV.V .. CO .. CO d6id6i tuqng tuqng dif:udif:u cbinh cbinh la cac la cac hOZ!t hOZ!t OQng OQng chfnh chfnh tri tri song song caccac m6im6i quan quan h~ h~ cuacua caccac nganh nganh lu~tlu~t naynay chichi n~m n~m trong trong m9tm9t phZ!m phZ!m vi nh~t vi nh~t dinh dinh ctl.actl.a vi~cvi~c d) chuc d) chuc thvc thvc hi~n hi~n quy€:n quy€:n lvclvc nhanha quan quan t{ri t{ri nhung nhung m6im6i quan quan h~ h~ chfnh chfnh tr! c6t tr! c6t 15i 15i nu6c nu6c chuchu khong khong lienlien va bao va bao quat quat nh~t nh~t nhunhu cuacua nganh nganh LHP. LHP. Chfnh vi v~y, hQC LHP Ia hQC lu~t cua S\f quan tri qu6c gia, lu~t cua S\f t\f do Va bao dam t\]' do trong xa h(}i. Chfnh Chfnh vi v~y, vi v~y, hQChQC LHP LHP Ia hQC Ia hQC lu~tlu~t cuacua S\f S\f quan quan tri tri qu6c qu6c gia,gia, hQChQC lu~tlu~t cuacua S\f t\f S\f do t\f do Va Va baobao dam dam t\]' do t\]' do trong trong xa h(}i. xa h(}i. hQC 2. KHOA HQC LUAT HIEN PHAP 2. KHOA 2. KHOA HQC HQC LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP 2.1. Dfii hrQDg nghien cU'U ciia khoa hqc lu~t hi~n phap 2.1.2.1. DfiiDfii hrQDg hrQDg nghien nghien cU'UcU'U ciiaciia khoa khoa hqchqc lu~t lu~t hi~n hi~n phap phap N6i t6i m9t nganh khoa h9c tuc la n6i t6i t~p hqp t~t ca tri thuc dU<;YC hlnh thanh qua qua trinh nghien CUu m(}t d6i tuqng nao d6. Nhu v~y, n~u nganh lu~t c6 d6i tuqng di~u chinh thl khoa h9c phap li c6 d6i tuqng nghien cliu. N6iN6i t6i t6i m9tm9t nganh nganh khoa khoa h9ch9c tuctuc la n6i la n6i t6i t6i t~pt~p hqphqp t~t t~t ca ca tri tri thuc thuc dU<;YC dU<;YC hlnh hlnh thanh thanh quaqua quaqua trinh trinh nghien nghien CUuCUu m(}tm(}t d6id6i tuqng tuqng naonao d6. d6. Nhu Nhu v~y, v~y, n~un~u nganh nganh lu~tlu~t c6 c6 d6id6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh thl thl khoa khoa h9ch9c phap phap li c6 li c6 d6id6i tuqng tuqng nghien nghien cliu. cliu. N6i m9t each chung nh~t, d6i tuqng nghien CUu cua khoa hQC LHP Vi~t Nam chinh la nganh LHP; n6i each khac, khoa h9c LHP nghien cll'u t~t ca cac v~n d~ lien quan t6i nganh LHP. Mvc dfch cua khoa h9c LHP la lam sang to t~t ca tri thuc lien quan t6i nganh LHP va tu d6 xay d\mg dugc cac ch~ dinh, quy ph::.tm LHP phu hqp v6i tung thai ki phat tri~n cua lich su. N6iN6i m9tm9t each each chung chung nh~t, nh~t, d6id6i tuqng tuqng nghien nghien CUuCUu cuacua khoa khoa hQChQC LHP LHP Vi~t Vi~t Nam Nam chinh chinh la nganh la nganh LHP; LHP; n6in6i each each khac, khac, khoa khoa h9ch9c LHP LHP nghien nghien cll'ucll'u t~t t~t ca ca caccac v~nv~n d~ d~ lienlien quan quan t6i t6i nganh nganh LHP. LHP. Mvc Mvc dfch dfch cuacua khoa khoa h9ch9c LHP LHP la lam la lam sang sang to to t~t t~t ca ca tri tri thuc thuc lienlien quan quan t6i t6i nganh nganh LHP LHP va va tu d6 tu d6 xayxay d\mg d\mg dugc dugc caccac ch~ch~ dinh, dinh, quyquy ph::.tm ph::.tm LHP LHP phuphu hqphqp v6iv6i tung tung thaithai ki phat ki phat tri~n tri~n cuacua lichlich su. su. 36 PGS.TS. To Van Hoa 36 36 PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa CHUONG I- NHiJNG KHAI NI£M CO BAN CUA LUJT HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHiJNG I- NHiJNG KHAI KHAI NI£M NI£M CO CO BAN BAN CUA CUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP d g6c d() tuong d6i C\l th~. khoa h9c LHP t~p trung nghien ciru m()t s6 nh6m d6i tugng sau: d g6c d g6c d() d() tuong tuong d6id6i C\l C\l th~.th~. khoa khoa h9ch9c LHP LHP t~pt~p trung trung nghien nghien ciruciru m()tm()t s6 nh6m s6 nh6m d6id6i tugng tugng sau:sau: - Cac vAn d~ li lu~ v~ nganh LHP; - Cac - Cac vAnvAn d~ d~ li lu~ li lu~ v~ nganh v~ nganh LHP; LHP; - Cac quan di~m. tu tuong, chinh sach, mo hinh t5 chuc, ho~t d()ng lam n~n tang hinh thanh cac ch€ dinh, quy dinh C\l th~ cua nganhLHP; - Cac - Cac quan quan di~m. di~m. tu tuong, tu tuong, chinh chinh sach, sach, momo hinh hinh t5 chuc, t5 chuc, ho~t ho~t d()ng d()ng lamlam n~nn~n tang tang hinh hinh thanh thanh caccac ch€ch€ dinh, dinh, quyquy dinh dinh C\l C\l th~th~ cuacua nganhLHP; nganhLHP; - Cac ch€ dinh, quy dinh C\l th~ cua nganh LHP trong tirng giai do~n lich sir; - Cac - Cac ch€ch€ dinh, dinh, quyquy dinh dinh C\l th~ C\l th~ cuacua nganh nganh LHP LHP trong trong tirng tirng giaigiai do~n do~n lichlich sir; sir; - Th\}'C tien ap d\}ng, thi hanh cac ch€ dinh, quy dinh C\l th~ cua nganh LHP trong tirng giai do~ lich sir. - Th\}'C - Th\}'C tientien ap ap d\}ng, d\}ng, thi thi hanh hanh caccac ch€ch€ dinh, dinh, quyquy dinh dinh C\l C\l th~th~ cuacua nganh nganh LHP LHP trong trong tirng tirng giaigiai do~ do~ lichlich sir. sir. Nam Khoa Khoa h9ch9c LHP LHP Vi~t Vi~t Nam Nam nghien nghien ciruciru nganh nganh LHP LHP Vi~t Vi~t Nam Nam tir hai tir hai g6cg6c d():d(): - V~ thai gian: Khoa h9c LHP nghien ciru nganh LHP khong nhfrng trong th\}'C t~ rna Ca trong qua trinh lich SU cling nhtr tuong lai. TAt nhien, cac nghien ciru v~ nganh LHP trong tuong lai la nhung nghien ciru mang tinh d\l' bao S\l' phat tri~n cua nganh lu~t nay. - V~ - V~ thaithai gian: gian: Khoa Khoa h9ch9c LHP LHP nghien nghien ciruciru nganh nganh LHP LHP khong khong trong trong th\}'C th\}'C t~ t~ rnarna Ca Ca trong trong quaqua trinh trinh lichlich SU SU cling cling nhtrnhtr nhfrng nhfrng lai.lai. TAtTAt nhien, nhien, caccac nghien nghien ciruciru v~ v~ nganh nganh LHP LHP trong trong tuong tuong tuong tuong lai lai la la nhung nhung nghien nghien ciruciru mang mang tinhtinh d\l' d\l' baobao S\l' S\l' phat phat tri~n tri~n cuacua lu~tlu~t nay.nay. nganh nganh - V~ khong gian: .Khoa h9c LHP nghien ciru khong chi nganh LHP Vi~t Nam rna con nghien c(ru nganh lu~t nay trong S\l' so sanh v6i nganh LHP cua cac qu6c gia khac tren th€ gim. - V~ - V~ khong khong gian: gian: .Khoa .Khoa h9ch9c LHP LHP nghien nghien ciruciru khong khong chichi nganh nganh Vi~t Vi~t Nam Nam rnarna concon nghien nghien c(ruc(ru nganh nganh lu~tlu~t naynay trong trong S\l' S\l' so so LHP LHP sanh sanh v6iv6i nganh nganh LHP LHP cuacua caccac qu6c qu6c giagia khac khac trentren th€th€ gim. gim. Khoa h9c LHP tir hai g6c d(): Vi~t Nam nghien ciru nganh LHP Vi~t 2.2. Phuong phap nghien ctlu cua khoa hqc Iuit hi~n phap 2.2.2.2. Phuong Phuong phap phap nghien nghien ctluctlu cuacua khoa khoa hqchqc IuitIuit hi~n hi~n phap phap Phuong phap nghien cuu Ia cac each thuc, bi~n phap rna m()t nganh khoa hQC ap d\}ng d~ tim ki€m va XU li cac thong tin lien quan t6i d6i tugng nghien ciru nh~m d~t dugc tri thuc v~ d6i tugng nghien ciru. Khoa h9c LHP Ia m()t mon khoa h9c xa h()i cho nen khoa hQC nay cling SU d\}ng nhfrng phuong phap nghien CUu ph5 bi€n cua cac khoa hQC xa h(}i, bao gf>m cac phuong phap nhu phuong phap duy v~t bi~n chung, lich sir, mo ta, phan tfch, so sanh, th6ng ke. Phuong Phuong phap phap nghien nghien cuucuu Ia cac Ia cac each each thuc, thuc, bi~n bi~n phap phap rnarna m()tm()t nganh nganh khoa khoa hQChQC ap ap d\}ng d\}ng d~ d~ timtim ki€m ki€m va va XU XU li cac li cac thong thong tin tin lienlien quan quan t6i t6i d6id6i tugng tugng nghien nghien ciruciru nh~m nh~m d~td~t dugc dugc tri tri thuc thuc v~ v~ d6id6i tugng tugng nghien nghien ciru. ciru. Khoa Khoa h9ch9c LHP LHP Ia m()t Ia m()t mon mon khoa khoa h9ch9c xa xa h()ih()i chocho nennen khoa khoa hQChQC naynay cling cling SU SU d\}ng d\}ng nhfrng nhfrng phuong phuong phap phap nghien nghien CUuCUu ph5ph5 bi€n bi€n cuacua caccac khoa khoa hQChQC xa xa h(}i,h(}i, baobao gf>m gf>m caccac phuong phuong phap phap nhunhu phuong phuong phap phap duyduy v~tv~t bi~n bi~n chung, chung, lichlich sir, sir, momo ta, ta, phan phan tfch, tfch, so so sanh, sanh, th6ng th6ng ke. ke. PGS.TS. To Vfm Hoa PGS.TS. PGS.TS. To Vfm To Vfm HoaHoa 37 37 37 GIAO TRiNH LUAT HIEN PHAP VIJ;;T NAM GIAO GIAO TRiNH TRiNH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VIJ;;T VIJ;;T NAM NAM Ben qmh d.c phuang phap neu tren, khoa h9c LHP cling su d1,mg phuang phap nghien CUu d~c thu CUa cac khoa hQC phap li, d6 Ia phuang phap lu~t h9c kinh diSn. B&ng phuang phap nay, nguai nghien CUu t~p trung phan tich, lam ro cac QPPL, cac chS dinh tir cac ngu6n lu~t cua nganh LHP cua Vi~t Nam va cac nuac, d~c bi~t Ia trong m6i lien h~ giua chung dS lam ro tu tuang, n9i dung cua LHP diSu chinh vS m9t v.in dS q1 thS nao d6. BenBen qmh qmh d.cd.c phuang phuang phap phap neuneu tren, tren, khoa khoa h9ch9c LHP LHP cling cling su su d1,mg d1,mg phuang phuang phap phap nghien nghien CUuCUu d~cd~c thuthu CUaCUa caccac khoa khoa hQChQC phap phap li, li, d6 d6 Ia phuang Ia phuang phap phap lu~tlu~t h9ch9c kinh kinh diSn. diSn. B&ng B&ng phuang phuang phap phap nay, nay, nguai nguai nghien nghien CUuCUu t~pt~p trung trung phan phan tich, tich, lamlam ro cac ro cac QPPL, QPPL, caccac chSchS dinh dinh tir cac tir cac ngu6n ngu6n lu~tlu~t cuacua nganh nganh LHP LHP cuacua Vi~t Vi~t Nam Nam va va caccac nuac, nuac, d~cd~c bi~tbi~t Ia trong Ia trong m6im6i lienlien h~ h~ giua giua chung chung dS dS lamlam ro tu ro tuang, tu tuang, n9in9i dung dung cuacua LHP LHP diSu diSu chinh chinh vS vS m9tm9t v.inv.in dS q1 dS q1 thSthS naonao d6. d6. 2.3. H~ th6ng khoa hqc lu~t hi~n phap 2.3.2.3. H~H~ th6ng th6ng khoa khoa hqchqc lu~t lu~t hi~n hi~n phap phap NSu h~ th6ng nganh LHP bao g6m t6ng thS cac QPPL cua nganh LHP thl. h~ th6ng khoa h9c LHP bao g6m t6ng thS tri thuc c6 dugc cua khoa h9c LHP khi nghien ctiu nganh LHP, dugc s~p xSp m9t each c6 h~ th6ng theo cac d6i tugng nghien ctiu C\1 thS cua n6, bao g6m: - Tri thuc vS cac v.in dS li lu~n cua nganh LHP; NSuNSu h~ h~ th6ng th6ng nganh nganh LHP LHP baobao g6m g6m t6ng t6ng thSthS caccac QPPL QPPL cuacua nganh nganh LHP LHP thl. thl. h~ h~ th6ng th6ng khoa khoa h9ch9c LHP LHP baobao g6m g6m t6ng t6ng thSthS tri thuc tri thuc c6 c6 dugc dugc cuacua khoa khoa h9ch9c LHP LHP khikhi nghien nghien ctiuctiu nganh nganh LHP, LHP, dugc dugc s~ps~p xSpxSp m9tm9t each each c6 c6 h~ h~ th6ng th6ng theo theo caccac d6id6i tugng tugng nghien nghien ctiuctiu C\1 C\1 thSthS cuacua n6,n6, baobao g6m: g6m: - Tri - Tri thuc thuc vS cac vS cac v.inv.in dS dS li lu~n li lu~n cuacua nganh nganh LHP; LHP; - Tri thuc vS cac chS dinh, quy dinh C\1 thS cua nganh LHP, bao g6m ca tri thuc vs cac quan diSm, tu tuang, chinh sach, mo hl.nh t6 chuc, ho~;~.t d()ng c6 lien quan; - Tri - Tri thuc thuc vS vS caccac chSchS dinh, dinh, quyquy dinh dinh C\1 C\1 thSthS cuacua nganh nganh LHP, LHP, g6m g6m ca ca tri tri thuc thuc vs vs caccac quan quan diSm, diSm, tu tuang, tu tuang, chinh chinh sach, sach, momo baobao hl.nh hl.nh t6 chuc, t6 chuc, ho~;~.t ho~;~.t d()ng d()ng c6 lien c6 lien quan; quan; - Tri thuc vS thvc ti~n ap dl,lng, thi hanh cac chS dinh, quy dinh C\1 thS cua nganh LHP. - Tri - Tri thuc thuc vS vS thvc thvc ti~nti~n ap ap dl,lng, dl,lng, thi thi hanh hanh caccac chSchS dinh, dinh, quyquy dinh dinh C\1 C\1 thSthS cuacua nganh nganh LHP. LHP. Do thvc ti~n cua nganh LHP luon c6 sv v~n d()ng, nganh LHP cling luon cfin c6 sv b6 sung, thay d6i cho phu hgp. DS dap ung yeu cfiu d6, h~ th6ng tri thuc cua khoa h9c LHP, ben c~;~.nh nh6m tri thuc da dugc khimg dinh va c6 tinh 6n dinh cao, cling luon dugc b6 sung tri thuc mai phu hgp vai tl.nh hl.nh. C6 thS n6i h~ th6ng khoa h9c LHP la m<)t thvc thS luon dugc b6 sung va phat triSn. DoDo thvc thvc ti~nti~n cuacua nganh nganh LHP LHP luon luon c6 c6 sv sv v~nv~n d()ng, d()ng, nganh nganh LHP LHP cling cling luon luon cfincfin c6 c6 sv sv b6 b6 sung, sung, thay thay d6id6i chocho phuphu hgp. hgp. DS DS dapdap ungung yeuyeu cfiucfiu d6,d6, h~ h~ th6ng th6ng tri tri thuc thuc cuacua khoa khoa h9ch9c LHP, LHP, benben c~;~.nh c~;~.nh nh6m nh6m tri tri thuc thuc da da dugc dugc khimg khimg dinh dinh va va c6 c6 tinhtinh 6n 6n dinh dinh cao,cao, cling cling luon luon dugc dugc b6 b6 sung sung tri thuc tri thuc maimai phuphu hgphgp vaivai tl.nhtl.nh hl.nh. hl.nh. C6 C6 thSthS n6in6i h~ h~ th6ng th6ng khoa khoa h9ch9c LHP LHP la m<)t la m<)t thvc thvc thSthS luon luon dugc dugc b6 b6 sung sung va va phat phat triSn. triSn. 2.4. MBi lien h~ gifra khoa hqc lu~t hi~n phap va cac nganh khoa hqc phap li khac 2.4.2.4. MBi MBi lienlien h~ h~ gifra gifra khoa khoa hqchqc lu~t lu~t hi~n hi~n phap phap va va caccac nganh nganh khoa khoa hqchqc phap phap li khac li khac Do nganh LHP c6 m6i lien h~ ch~t che vai cac nganh lu~t khac trong h~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam nen khoa h9c LHP cling DoDo nganh nganh LHP LHP c6 c6 m6im6i lienlien h~ h~ ch~tch~t cheche vaivai caccac nganh nganh lu~tlu~t khac khac trong trong h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam Nam nennen khoa khoa h9ch9c LHP LHP cling cling 38 PGS.TS. To Van Hoa 38 38 PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa CHUONG I- NHUNG KHAI NL/;M CO BAN CUA LUJT HIEN PHAP CHUONG CHUONG I- NHUNG I- NHUNG KHAI KHAI NL/;M NL/;M CO CO BANBAN CUACUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHAP PHAP co m6i quan h~ ch~t che v6i cac nganh khoa hQc phap If khac. KiSn thuc cua khoa hQC LHP thucmg la CCY sa If lu~n d~ hlnh thanh va phat tri~n kiSn thuc cua cac nganh khoa hQC phap li nghien Clru cac nganh lu~t Cl,l th~. M6i quan h~ nay thvc ra n~m trong m()t quy lu~t chung cua lu~t hQc. D6i tuqng di~u chinh cua nganh LHP la cac QHXH n~n tang, ca ban va quan trQng lam CCY sa hlnh thanh cac QHXH Cl,l th~ la d6i tuqng di~u chinh cua cac nganh lu~t khac trong h~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam. Do do, vi~c nghien cl:ru d~ hlnh thanh QPPL di~u chinh cac QHXH n~n tang, CCY ban va quan trQng nhfit cling Ia ca sa d~ nghien cl:ru hlnh thanh cac QPPL di~u chinh cac QHXH Cl,l th~ dva tren cac QHXH n~n tang, CCY ban va quan trQng do. Vf d1,1, khi nghien cuu d~ xay dvng B() lu~t hlnh SlJ, cac nha khoa hQC phap li phai tham khao tri thUC CUa khoa hQC LHP v~ cac quy~n dan SlJ CCY ban cua nguai dan, d~c bi~t la cac quy~n dan SlJ CCY ban da duqc quy dinh trong HiSn phap; khi nghien cuu xay dvng B() lu~t t6 tl,lng hlnh SlJ, tfit ySu phai tham khao tri thuc cua khoa hQC LHP v~ cac quy~n CCY ban cua nguai dan trong IInh VlJC tu phap cling nhu cac cong trlnh nghien Clru cua khoa hQc LHP v~ nguyen t~c t6 chuc, ho:;tt d()ng cua T AND va VKSND v. v.. 0 chi~u nguqc l:;ti, kiSn thuc cua cac nganh khoa h9c phap If khac gop phfrn b6 sung va lam ro han kiSn thuc cua khoa h9c LHP, vf dv kiSn thuc cua khoa hyc lu~t t6 t1,1ng hlnh sv se gop phfrn b6 sung cho khoa hQc LHP v~ muc d() bao dam cac quy~n CCY ban hiSn djnh cua nguai dan trong IInh VlJC t6 t1,1ng hlnh SlJ. co co m6im6i quan quan h~ h~ ch~t ch~t cheche v6iv6i caccac nganh nganh khoa khoa hQchQc phap phap If khac. If khac. khoa khoa hQChQC LHP LHP thucmg thucmg la CCY la CCY sa If salu~n If lu~n d~ hlnh d~ hlnh thanh thanh KiSn KiSn thuc thuc cuacua va va phat phat tri~n tri~n kiSn kiSn thuc thuc cuacua caccac nganh nganh khoa khoa hQChQC phap phap li nghien li nghien ClruClru caccac nganh nganh lu~tlu~t Cl,l Cl,l th~.th~. M6i M6i quan quan h~ h~ naynay thvc thvc ra n~m ra n~m trong trong m()tm()t quyquy lu~tlu~t chung chung cuacua lu~tlu~t hQc.hQc. D6iD6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh cuacua nganh nganh LHP LHP la la caccac QHXH QHXH n~nn~n tang, tang, ca ca banban va va quan quan trQng trQng lamlam CCY CCY sa sa hlnh hlnh thanh thanh QHXH QHXH Cl,l Cl,l th~th~ la d6i la d6i tuqng tuqng di~u di~u chinh chinh cuacua caccac nganh nganh lu~tlu~t khac khac caccac trong trong h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam. Nam. DoDo do,do, vi~cvi~c nghien nghien cl:rucl:ru d~ d~ hlnh hlnh thanh thanh QPPL QPPL di~u di~u chinh chinh caccac QHXH QHXH n~nn~n tang, tang, CCY CCY banban va va quan quan trQng trQng nhfit nhfit cling cling Ia ca Ia ca sa sa d~ d~ nghien nghien cl:rucl:ru hlnh hlnh thanh thanh caccac QPPL QPPL di~u di~u chinh chinh caccac QHXH QHXH Cl,l Cl,l th~th~ dvadva trentren caccac QHXH QHXH n~nn~n tang, tang, CCY CCY banban va va quan quan trQng trQng do.do. Vf Vf d1,1,d1,1, khikhi nghien nghien cuucuu d~ d~ xayxay dvng dvng B()B() lu~tlu~t hlnh hlnh SlJ, SlJ, caccac nhanha khoa khoa hQChQC phap phap li phai li phai tham tham khao khao tri tri thUC thUC CUaCUa khoa khoa hQChQC LHP LHP v~ v~ caccac quy~n quy~n dandan SlJ SlJ CCY CCY banban cuacua nguai nguai dan, dan, d~cd~c bi~tbi~t la la caccac quy~n quy~n dandan SlJ SlJ CCY CCY banban da da duqc duqc quyquy dinh dinh trong trong HiSn HiSn phap; phap; khikhi nghien nghien cuucuu xayxay dvng dvng B()B() lu~tlu~t t6 tl,lng t6 tl,lng hlnh hlnh SlJ, SlJ, tfit tfit ySuySu phai phai tham tham khao khao tri tri thuc thuc cuacua khoa khoa hQChQC LHP LHP v~ v~ caccac quy~n quy~n CCY CCY banban cuacua nguai nguai dandan trong trong IInhIInh VlJCVlJC tu tu phap phap cling cling nhunhu caccac cong cong trlnh trlnh nghien nghien ClruClru cuacua khoa khoa hQchQc LHP LHP v~ v~ nguyen nguyen t~c t~c t6 chuc, t6 chuc, ho:;tt ho:;tt d()ng d()ng cuacua T AND T AND va va VKSND VKSND v. v.. v. v.. 0 0 chi~u chi~u nguqc nguqc l:;ti,l:;ti, kiSn kiSn thuc thuc cuacua caccac nganh nganh khoa khoa h9ch9c phap phap If khac If khac gopgop phfrn phfrn b6 b6 sung sung va va lamlam ro han ro han kiSn kiSn thuc thuc cuacua khoa khoa h9ch9c LHP, LHP, vf vf dv dv kiSn kiSn thuc thuc cuacua khoa khoa hychyc lu~tlu~t t6 t6 t1,1ng t1,1ng hlnh hlnh sv sv se gop se gop phfrn phfrn b6 b6 sung sung chocho khoa khoa hQchQc LHP LHP v~ v~ muc muc d() d() baobao dam dam caccac quy~n quy~n CCY CCY banban hiSn hiSn djnh djnh cuacua nguai nguai dandan trong trong IInhIInh VlJCVlJC t6 t6 t1,1ng t1,1ng hlnh hlnh SlJ. SlJ. Ngoai m6i quan h~ ch~t che v6i cac khoa hQC phap If nghien cl:ru cac nganh lu~t C\l th~, khoa hQc LHP cling co m6i quan h~ m~t thiSt v6i khoa hQc nghien c(ru If lu~n chung v~ nha nu6c va phap lu~t. Tren thgc tS, kiSn thuc cua khoa h9c If lu~n chung v~ nha nUOC Va phap lu~t dong vai tro lam CCY sa If lu~n Chung, cung dp cac khai ni~m nguf>n CCY ban cho cac nganh khoa hQC phap If Ngoai Ngoai m6im6i quan quan h~ h~ ch~t ch~t cheche v6iv6i caccac khoa khoa hQChQC phap phap If nghien If nghien cl:rucl:ru caccac nganh nganh lu~tlu~t C\l C\l th~,th~, khoa khoa hQchQc LHP LHP cling cling co co m6im6i quan quan h~ h~ m~tm~t thiSt thiSt v6iv6i khoa khoa hQchQc nghien nghien c(ruc(ru If lu~n If lu~n chung chung v~ v~ nhanha nu6c nu6c va va phap phap lu~t. lu~t. Tren Tren thgc thgc tS, tS, kiSn kiSn thuc thuc cuacua khoa khoa h9ch9c If lu~n If lu~n chung chung v~ v~ nhanha nUOC nUOC Va Va phap phap lu~tlu~t dong dong vaivai tro tro lamlam CCY CCY sa If salu~n If lu~n Chung, Chung, cung cung dpdp caccac khai khai ni~m ni~m nguf>n nguf>n CCY CCY banban chocho caccac nganh nganh khoa khoa hQChQC phap phap If If PGS. TS. To V(/n Ho(/ PGS. PGS. TS. TS. To V(/n To V(/n Ho(/Ho(/ 39 39 39 GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP VII';:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VII';:T VII';:T NAM NAM nghien Clru cac nganh lu~t Cl) thS, trong d6 c6 nganh LHP. Cac khai ni~m nhu d6i tuqng diSu chinh, phuang phap diSu chinh, h~ th6ng nganh lu~t, QPPL, ch~ d!nh phap lu~t v.v. dSu la cac khai ni~m ngu6n cua lu~t hQC duqc nghien Clru va phat triSn bai khoa hQc lf lu~n chung vS nha nu6c va phap lu~t. Cac khai ni~m nay duqc SU dl,lng ffiQt each thf>ng nhftt trong cac nganh khoa hQC phap lf Cl) thS va qua d6 bao dam SlJ th6ng nhftt trong kho tang tri thuc cua khoa hQc phap lf Vi~t Nam. nghien nghien ClruClru caccac nganh nganh lu~tlu~t Cl) Cl) thS,thS, trong trong d6 d6 c6 c6 nganh nganh LHP. LHP. CacCac khai khai ni~m ni~m nhunhu d6id6i tuqng tuqng diSu diSu chinh, chinh, phuang phuang phap phap diSu diSu chinh, chinh, h~ h~ th6ng th6ng nganh nganh lu~t, lu~t, QPPL, QPPL, ch~ch~ d!nh d!nh phap phap lu~tlu~t v.v.v.v. dSudSu la cac la cac khai khai ni~m ni~m ngu6n ngu6n cuacua lu~tlu~t hQChQC duqc duqc nghien nghien ClruClru va va phat phat triSn triSn baibai khoa khoa hQchQc lf lu~n lf lu~n chung chung vS vS nhanha nu6c nu6c va va phap phap lu~t. lu~t. CacCac khai khai ni~m ni~m naynay SU SU dl,lng dl,lng ffiQtffiQt each each thf>ng thf>ng nhftt nhftt trong trong caccac nganh nganh khoa khoa hQChQC phap phap duqc duqc lf Cl) lf Cl) thSthS va va quaqua d6 d6 baobao dam dam SlJ SlJ th6ng th6ng nhftt nhftt trong trong khokho tang tang tri tri thuc thuc cuacua khoa khoa hQchQc phap phap lf Vi~t lf Vi~t Nam. Nam. khoa hqc lu~t 2.5.2.5. Khoa Khoa hqchqc lu~t lu~t hi~n hi~n phap phap Vi~t Vi~t Nam Nam va va khoa khoa hqchqc lu~t lu~t hi~n hi~n phap phap cuacua th~th~ giOigiOi M6i qu6c gia hi~n d:;ti tren th~ gi6i dSu c6 nganh LHP rieng. DiSu d6 cfing c6 nghia 1a m6i qu6c gia dSu c6 khoa hQc LHP cua minh. Tftt nhien, bS day 1ich su cua khoa hQc LHP a m6i qu6c gia la khac nhau do diSu ki~n. hoan canh 1ich su, chfnh tri. kinh t~. van hoa khac nhau. C6 nhfrng qu6c gia hlnh thanh nSn dan chu tir sam va do d6 da c6 khoa hQc LHP tir rftt lau, vf dl,l Anh Qu6c, Hoa Ky, Phap, Due; a nhfrng qu6c gia dang phat triSn xuftt hi~n khoa hQc LHP a giai do:;tn mu<)n han, chu y~u g~n v6i phong trao giai ph6ng dan t<)c va dan chu hoa. M6iM6i qu6c qu6c giagia hi~n hi~n d:;tid:;ti trentren th~th~ gi6igi6i dSudSu c6 c6 nganh nganh LHP LHP rieng. rieng. DiSu DiSu d6 d6 cfing cfing c6 c6 nghia nghia 1a m6i 1a m6i qu6c qu6c giagia dSudSu c6 c6 khoa khoa hQchQc LHP LHP cuacua minh. minh. TfttTftt nhien, nhien, bS bS dayday 1ich1ich su cua su cua khoa khoa hQchQc LHP LHP a m6i a m6i qu6c qu6c giagia la khac la khac nhau nhau do do diSu diSu ki~n. ki~n. hoan hoan canh canh 1ich1ich su, su, chfnh chfnh tri. tri. kinh kinh t~. t~. vanvan hoahoa khac khac nhau. nhau. C6 C6 nhfrng nhfrng qu6c qu6c giagia hlnh hlnh thanh thanh nSnnSn dandan chuchu tir tir sam sam va va do do d6 d6 da da c6 c6 khoa khoa hQchQc LHP LHP tir tir rftt rftt lau,lau, vf dl,l vf dl,l Anh Anh Qu6c, Qu6c, HoaHoa Ky,Ky, Phap, Phap, Due; Due; a nhfrng a nhfrng qu6c qu6c giagia dang dang phat phat triSn triSn xuftt xuftt hi~n hi~n khoa khoa hQchQc LHP LHP a giai a giai do:;tn do:;tn mu<)n mu<)n han, han, chuchu y~uy~u g~ng~n v6iv6i phong phong traotrao ph6ng ph6ng dandan t<)ct<)c va va dandan chuchu hoa.hoa. giaigiai d Vi~t Nam, khoa hQc LHP b~t d~u duqc hlnh thanh trong giai do:;tn gianh d<)c 1~p dan t<)c ( 1946) rna san phfim Ia vi~c ban hanh Hi~n phap nam 1946. Trong giai do:;tn dftu tranh th6ng nhftt dftt nu6c cho t6i tru6c d6i m6i ( 1954 - 1986), khoa hQc LHP cua Vi~t Nam ch!u anh huang toan di~n bm quan diSm Mac - Lenin cua kh6i cac nu6c XHCN dung d~u 1a Lien X6 cfi. KS tir sau d6i m6i cho t6i nay, khoa hQc LHP cua Vi~t Nam du c6 bS day con khiem t6n song cang ngay cang c6 nhiSu S\f h9i nh~p v6i khoa hQc LHP hi~n d:;ti tren th~ gi6i. Ngay cang c6 nhiSu cong trlnh khoa hQC nghien Clru va truy~n tai cac thanh tlJU tinh hoa CUa kho tang tri thuc khoa hQc LHP hi~n d:;ti dS ung dvng m<)t each phil hqp trong di~u ki~n cua Vi~t Nam, vf dv cac khfa c:;tnh Cl) thS, chi d Vi~t d Vi~t Nam, Nam, khoa khoa hQchQc LHP LHP b~tb~t d~ud~u duqc duqc hlnh hlnh thanh thanh trong trong giaigiai do:;tn do:;tn gianh gianh d<)cd<)c 1~p1~p dandan t<)ct<)c ( 1946) ( 1946) rnarna sansan phfim phfim Ia vi~c Ia vi~c banban hanh hanh Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946. 1946. Trong Trong giaigiai do:;tn do:;tn dftudftu tranh tranh th6ng th6ng nhftt nhftt dfttdftt nu6c nu6c chocho t6i t6i tru6c tru6c d6id6i m6im6i ( 1954 ( 1954 - 1986), - 1986), khoa khoa hQchQc LHP LHP cuacua Vi~t Vi~t Nam Nam ch!u ch!u anhanh huang huang toan toan di~n di~n bmbm quan quan diSm diSm Mac Mac - Lenin - Lenin cuacua kh6i kh6i caccac nu6c nu6c XHCN XHCN dung dung d~ud~u 1a Lien 1a Lien X6X6 cfi. cfi. KS KS tir sau tir sau d6id6i m6im6i chocho t6i t6i nay, nay, khoa khoa hQchQc LHP LHP cuacua Vi~t Vi~t Nam Nam du du c6 c6 bS bS dayday concon khiem khiem t6nt6n song song cang cang ngay ngay cang cang c6 c6 nhiSu nhiSu S\f S\f h9ih9i nh~p nh~p v6iv6i khoa khoa hQchQc LHP LHP hi~n hi~n d:;tid:;ti trentren th~th~ gi6i. gi6i. Ngay Ngay cang cang c6 c6 nhiSu nhiSu cong cong trlnh trlnh khoa khoa hQChQC nghien nghien ClruClru va va truy~n truy~n tai tai caccac thanh thanh tlJUtlJU tinhtinh hoahoa CUaCUa khokho tang tang tri tri thuc thuc khoa khoa hQchQc LHP LHP hi~n hi~n d:;ti d:;ti dS dS ungung dvng dvng m<)tm<)t each each philphil hqphqp trong trong di~u di~u ki~n ki~n cuacua Vi~t Vi~t Nam, Nam, vf dv vf dv caccac khfa khfa c:;tnh c:;tnh Cl) Cl) thS,thS, chichi 2.5. Khoa hqc lu~t hi~n phap Vi~t Nam hi~n phap cua th~ giOi 40 va PGS.TS. To Van Hoa 40 40 PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa CHUONG I- NHUNG KHAI NI.IJ,M CO BAN CUA LUJT HIEN PHA.P CHUONG CHUONG I- NHUNG I- NHUNG KHAI KHAI NI.IJ,M NI.IJ,M CO CO BAN BAN CUACUA LUJT LUJT HIEN HIEN PHA.P PHA.P ti@t cua Thuy@t phan quy~n, S\f ki~m ch@ va d6i trQng gifra cac ca quan nha nu6c, tu tuang bao v~ quy~n con ngum v.v .. ti@tti@t cuacua Thuy@t Thuy@t phan phan quy~n, quy~n, S\f S\f ki~m ki~m ch@ch@ va va d6id6i trQng trQng gifra gifra caccac ca ca quan quan nhanha nu6c, nu6c, tu tuang tu tuang baobao v~ v~ quy~n quy~n concon ngum ngum v.vv.v .. .. 3. MON HQC LU!T HIEN PHAP 3. MON 3. MON HQC HQC LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP Mon hQc LHP Ia m()t mon khoa hQc phap li chuyen nganh dugc thi@t k@ trong chuang trinh dao tf,\0 Clr nhan lu~t CUa cac trucrng df,l.i h9c nganh Lu~t. Mon hQc LHP chua dvng m9t phArr tri thuc LHP trong kho tang tri thuc cua khoa hQc LHP Vi~t Nam. V~ ca ban, mon hQC nay cfing Slr dvng CaC phuang phap nghien Clru phlJ bi@n cua khoa hQc LHP nhu gi6i thi~u tren day. Song, mon hQc LHP chu y@u truy~n df,l.t cho ngum hQc nhfrng n9i dung ki@n thuc n~n tang, nhfrng tri thuc da dugc kh~ng dinh va chinh th6ng cua khoa hQC LHP. Ben Cf,l.nh d6, mon hQC LHP cling ddn d~t ngucri hQc t6i nhfrng n9i dung ki@n thuc m6i, n~m a ranh gi6i dang phat tri~n cua khoa hQc LHP, th~m chi nhfrng n9i dung ki€n thuc dang chua dvng cac quan di~m khac nhau. Tuy nhien, vi~c d~ c~p cac n9i dung ki@n thuc nay khong phai la trQng tam cua mon h9c va chi mang tinh chAt gi6i thi~u, ggi bai chung se la df>i tugng ki@n thuc tf\l'C ti@p cua chuang trinh dao tf,l.O thf,l.C si va ti@n si lu~t chuyen nganh LHP va lu~t hanh chinh. Mon Mon hQchQc LHP LHP Ia Ia m()tm()t mon mon khoa khoa hQchQc phap phap li chuyen li chuyen nganh nganh dugc dugc thi@t thi@t k@ k@ trong trong chuang chuang trinh trinh daodao tf,\0tf,\0 Clr Clr nhan nhan lu~tlu~t CUaCUa caccac trucrng trucrng df,l.idf,l.i h9ch9c nganh nganh Lu~t. Lu~t. Mon Mon hQchQc LHP LHP chua chua dvng dvng m9tm9t phArr phArr tri tri thuc thuc LHP LHP trong trong khokho tang tang tri thuc tri thuc cuacua khoa khoa hQchQc LHP LHP Vi~t Vi~t Nam. Nam. V~ V~ ca ca ban, ban, mon mon hQChQC naynay cfing cfing Slr Slr dvng dvng CaCCaC phuang phuang phap phap nghien nghien ClruClru phlJphlJ bi@n bi@n cuacua khoa khoa hQchQc LHP LHP nhunhu gi6igi6i thi~u thi~u trentren day. day. Song, Song, mon mon hQchQc LHP LHP chuchu y@uy@u truy~n truy~n df,l.tdf,l.t chocho ngum ngum hQchQc nhfrng nhfrng n9in9i dung dung ki@n ki@n thuc thuc n~nn~n tang, tang, nhfrng nhfrng tri tri thuc thuc da da dugc dugc kh~ng kh~ng dinh dinh va va chinh chinh th6ng th6ng cuacua khoa khoa hQChQC LHP. LHP. BenBen Cf,l.nh Cf,l.nh d6,d6, mon mon hQChQC LHP LHP cling cling ddnddn d~td~t ngucri ngucri hQchQc t6i t6i nhfrng nhfrng n9in9i dung dung ki@n ki@n thuc thuc m6i, m6i, n~m n~m a ranh a ranh gi6igi6i dang dang phat phat tri~n tri~n cuacua khoa khoa hQchQc LHP, LHP, th~m th~m chichi nhfrng nhfrng n9in9i dung dung ki€n ki€n thuc thuc dang dang chua chua dvng dvng caccac quan quan di~m di~m khac khac nhau. nhau. Tuy Tuy nhien, nhien, vi~c vi~c d~ d~ c~pc~p caccac n9in9i dung dung ki@n ki@n thuc thuc naynay khong khong phai phai la trQng la trQng tamtam cuacua mon mon h9ch9c va va chichi mang mang tinhtinh chAt chAt gi6igi6i thi~u, thi~u, ggiggi baibai chung chung se la se la df>idf>i tugng tugng ki@n ki@n thuc thuc tf\l'Ctf\l'C ti@pti@p cuacua chuang chuang trinh trinh daodao tf,l.Otf,l.O thf,l.C thf,l.C si va si va ti@nti@n si lu~t si lu~t chuyen chuyen nganh nganh LHP LHP va va lu~tlu~t hanh hanh chinh. chinh. Chuang trinh cua mon hQc LHP, nhu dugc pharr anh qua cAu true cua Giao trinh nay, bao g6m cac n()i dung ki€n thuc ca ban cua khoa h9c LHP v~ cac nh6m vAn d~ sau: Chuang Chuang trinh trinh cuacua mon mon hQchQc LHP, LHP, nhunhu dugc dugc pharr pharr anhanh quaqua cAucAu truetrue cuacua Giao Giao trinh trinh nay, nay, baobao g6m g6m caccac n()in()i dung dung ki€n ki€n thuc thuc ca ca banban cuacua khoa khoa h9ch9c LHP LHP v~ v~ caccac nh6m nh6m vAnvAn d~ d~ sau:sau: - Li lu~n va lich su cua nganh LHP va Hi€n phap Vi~t Nam; - Li- Li lu~n lu~n va va lichlich su su cuacua nganh nganh LHP LHP va va Hi€n Hi€n phap phap Vi~t Vi~t Nam; Nam; - Ch€ d9 chinh tri cua nu6c C()ng hoa XHCN Vi~t Nam; - Ch€ - Ch€ d9 d9 chinh chinh tri cua tri cua nu6c nu6c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam; Nam; - Quy~n COn ngucri, quy~n va nghia V\1 ca ban CUa cong dan COnCOn ngucri, ngucri, quy~n quy~n va va nghia nghia V\1 V\1 ca ca banban CUaCUa cong cong dandan - Quy~n - Quy~n ma mama Vi~tNam; Vi~tNam; Vi~tNam; - Cac chinh sach ca ban dinh huang trong cac linh V\fC kinh t€, Xa h(}i, van hoa, giao d1,1c, khoa hQC, cong ngh~, an ninh, quf>c phong, chinh sach d6i ngof,l.i; - Cac - Cac chinh chinh sach sach ca ca banban dinh dinh huang huang trong trong caccac linhlinh V\fCV\fC kinh kinh t€, t€, Xa h(}i, Xa h(}i, vanvan hoa, hoa, giao giao d1,1c,d1,1c, khoa khoa hQC,hQC, cong cong ngh~, ngh~, an ninh, an ninh, quf>c quf>c phong, phong, chinh chinh sach sach d6id6i ngof,l.i; ngof,l.i; - B~u Clr va t6 chuc, hof,l.t d()ng cua b9 may nha nu6c va cac ca quan trong b9 may nha nu6c C()ng hoa XHCN Vi~t Nam. - B~u - B~u Clr Clr va va t6 chuc, t6 chuc, hof,l.t hof,l.t d()ng d()ng cuacua b9 b9 may may nhanha nu6c nu6c va va caccac ca ca quan quan trong trong b9 b9 may may nhanha nu6c nu6c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam. Nam. PGS.TS. To Van Hoa PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa 41 41 41 GIAO TRINH LUk..T HIEN PHAP VIJ;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUk..T LUk..T HIEN HIEN PHAP PHAP VIJ;:T VIJ;:T NAM NAM cAu HOI HVONG DAN ON T!J>, cAu cAu HOI HOI HVONG HVONG DAN DAN ONON T!J>, T!J>, DlNH HU"ONG THAO LU~ DlNH DlNH HU"ONG HU"ONG THAO THAO LU~ LU~ 1. Neu khai hi~m va phan tfch d~c di~m d6i tuQ'llg di8u chinh cua nganhLHP? 1. Neu 1. Neu khaikhai hi~m hi~m va va phan phan tfchtfch d~cd~c di~m di~m d6i d6i tuQ'llg tuQ'llg di8udi8u chinh chinh cuacua nganhLHP? nganhLHP? 2. Hay Iuan v8 d~c di~m cua QPPL LHP? 2. Hay 2. Hay IuanIuan v8 d~c v8 d~c di~m di~m cuacua QPPL QPPL LHP? LHP? 3. Hay H gilri t~ sao nganb LHP la nganb lu~t chu d~o trong h~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam? Minh hQa trong m6i quan h~ v&i cac nganb lu~t khac cua h~ th6ng phap lu~t Vi~t Nam? 3. Hay 3. Hay H gilri H gilri t~ t~ sao sao nganb nganb LHP LHP la nganb la nganb lu~tlu~t chuchu d~od~o trong trong h~ th6ng h~ th6ng lu~tlu~t Vi~tVi~t Nam? Nam? Minh Minh hQahQa trong trong m6im6i quan quan h~ v&i h~ v&i caccac nganb nganb lu~tlu~t khac khac phap phap h~ th6ng h~ th6ng phap phap lu~tlu~t Vi~tVi~t Nam? Nam? cuacua 4. Mon hQc LHP gdm nhfing n9i dung gl? Hay luan v8 m6i lien h~ 4. Mon 4. Mon hQchQc LHP LHP gdmgdm nhfing nhfing n9i n9i dung dung gl? gl? HayHay luanluan v8 v8 m6im6i lienlien h~ h~ ~$-~~~~~~~$-~~~~ ~$-~~~~~~~$-~~~~ ~$-~~~~~~~$-~~~~ hQcLHP? hQcLHP? hQcLHP? 5. Hay Iuan v8 vai tro cua nganh LHP trong xa hQi? Lien h~ v&i xa h9i Nam hi~n nay? Vi~t 6. Hay lu~n v8 m6i quan M gifra nganb LHP va chinh tri? IuanIuan v8 vai v8 vai tro tro cuacua nganh nganh LHP LHP trong trong xa hQi? xa hQi? Lien Lien h~ v&i h~ v&i xa h9i xa h9i 5. Hay 5. Hay Vi~t Vi~t Nam Nam hi~n hi~n nay? nay? 6. Hay 6. Hay lu~nlu~n v8 m6i v8 m6i quan quan M gifra M gifra nganb nganb LHP LHP va chinh va chinh tri?tri? T AI L$U THAM KHAo T AITL$U AI L$U THAM THAM KHAo KHAo 1. Karl Marx tolm tgp, t~p 3, Nxb. Chinh tri qu6c gia- S\f th~t, 1995. 2. Tru<mg D~i hQc Lu~t Ha N<)i, Giao trinh L{ lugn chung vJ nha nuac va phtip lugt, Nxb. Tu phap, Ha N<)i, 2016. 3. Oleg Nikolaevich Sadikov, Soviet Civil Law (Phap lugt dans~ Xo- 1. Karl 1. Karl Marx Marx tolmtolm tgp,tgp, t~p t~p 3, Nxb. 3, Nxb. Chinh Chinh tri qu6c tri qu6c gia-giaS\f S\f th~t,th~t, 1995. 1995. 2. Tru<mg 2. Tru<mg D~iD~i hQchQc Lu~t Lu~t Ha Ha N<)i,N<)i, Giao Giao trinh trinh L{ lugn L{ lugn chung chung vJ nha vJ nha nuac nuac Nxb. Nxb. Tu Tu phap, phap, Ha Ha N<)i,N<)i, 2016. 2016. va phtip va phtip lugt,lugt, 3. Oleg 3. Oleg Nikolaevich Nikolaevich Sadikov, Sadikov, Soviet Soviet Civil Civil LawLaw (Phap (Phap lugtlugt dans~ dans~ Xo-Xo- viit), M. E. Sharpe, 1988. viit), viit), M. M. E. Sharpe, E. Sharpe, 1988. 1988. 4. V. Chirkin, Y. Yudin, 0. Zhidkov, Fundamentals of the Socialist Theory of the State and Law (Nhimg win aJ CCI bim cua L{ lugn xii Mi chu nghia vJ NhO. nuac va Phtip lugt), Nxb. Ti~n b9, 1979, djch sang ti~ng Anh b6i Jane Sayer, Nxb. Ti~n b9, 1987. 4. V. 4. V. Chirkin, Chirkin, Y. Y. Yudin, Yudin, 0. 0. Zhidkov, Zhidkov, Fundamentals Fundamentals of the of the Socialist Socialist of the of the State State andand LawLaw (Nhimg (Nhimg winwin aJ CCI aJ bim CCI bim cuacua L{ lugn L{ lugn xii Mi xii Mi chuchu Theory Theory nghia nghia vJ NhO. vJ NhO. nuac nuac va Phtip va Phtip lugt), lugt), Nxb. Nxb. Ti~n Ti~n b9, b9, 1979, 1979, djchdjch sangsang ti~ng ti~ng AnhAnh b6i b6i JaneJane Sayer, Sayer, Nxb. Nxb. Ti~n Ti~n b9, b9, 1987. 1987. 42 42 42 PGS.TS. To Van Hoa PGS.TS. PGS.TS. To Van To Van HoaHoa CHUONG II- NHC!NG VAN DE CO BAN VE HIEN PHAP CHUONG CHUONG II- IINHC!NG NHC!NG VANVAN DE DE COCO BAN BAN VE HIEN VE HIEN PHAP PHAP CHUONGII NHUNG vAN DE 1. CHUONGII CHUONGII co BAN VE HIEN PHAP NHUNG NHUNG vAN vAN DEDE coco BAN BAN VEVE HIEN HIEN PHAP PHAP 44 44 44 47 1. 1.KHAI KHAI NI.i;.M NI.i;.M VAVA cAc cAc DAC DAC TRUNG TRUNG COCO BAN BAN CUA CUA ·HIENPHAP ·HIENPHAP 1.1.1.1. Khai Khai ni~m ni~m 1.2.1.2. C!icC!ic d~cd~c tnmg tnmg ccr him ccr him cuacua Hi~n Hi~n phap phap cAc GIAI DO~N PHAT TRIEN CUA HIEN PHAP 47 2. 2.cAc cAc GIAI GIAI DO~N DO~N PHAT PHAT TRIEN TRIEN CUA CUA HIEN HIEN PHAP PHAP 47 47 3. cACCHUCNANGCUAHlliNPHAP 50 3. 3.cACCHUCNANGCUAHlliNPHAP cACCHUCNANGCUAHlliNPHAP 50 50 4. cAu TRUC CUA HlliN PHAP 52 4. 4.cAu cAu TRUC TRUC CUA CUA HlliN HlliN PHAP PHAP 52 52 5. PHAN LO~I HlliN PHAP 52 5. 5.PHAN PHAN LO~I LO~I HlliN HlliN PHAP PHAP 52 52 6. QUY TRiNH LAM HlliN PHAP, SUA 001 HlliN PHAP 54 6. 6.QUY QUY TRiNH TRiNH LAM LAM HlliN HlliN PHAP, PHAP, SUA SUA 001001 HlliN HlliN PHAP PHAP 54 54 7. cAc MO HINH CO QUAN BAO HlliN 7.1. Mo hinh toa an hi~n phap (Constitutional Court) 7 .2. Mo hinh hQi dAng hi~n phap (Constitutional Council) 7.3. Mo hinh toa an tu phap c6 chuc nang bao hi~n 7 .4. Mo hinh ca quan l~p hi~n, cac ccr quan nha nu&c khac va toan th~ nhan dan c6 tnich nhi~m baa v~ hi~n phap 57 57 58 60 61 7. 7.cAc cAc MOMO HINH HINH COCO QUAN QUAN BAO BAO HlliN HlliN 7.1.7.1. MoMo hinhhinh toa toa an hi~n an hi~n phap phap (Constitutional (Constitutional Court) Court) 7 .2.7Mo .2. Mo hinhhinh hQi hQi dAng dAng hi~nhi~n phap phap (Constitutional (Constitutional Council) Council) 7.3.7.3. MoMo hinhhinh toa toa an tu anphap tu phap c6 chuc c6 chuc nang nang baobao hi~nhi~n 7 .4.7Mo .4. Mo hinhhinh ca quan ca quan l~p l~p hi~n, hi~n, caccac ccr quan ccr quan nhanha nu&c nu&c khackhac va va toantoan th~ th~ nhan nhan dandan c6 tnich c6 tnich nhi~m nhi~m baabaa v~ hi~n v~ hi~n phap phap 57 57 58 60 61 43 GS.GS. TS. TS. ThaiThai VinhVinh Tluing Tluing 43 43 KHAI NI.i;.M VA cAc DAC TRUNG CO BAN CUA ·HIENPHAP 1.1. Khai ni~m 1.2. C!ic d~c tnmg ccr him cua Hi~n phap 44 2. GS. TS. Thai Vinh Tluing 44 44 47 47 57 57 58 60 61 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP vn;:T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP vn;:T vn;:T NAM NAM 1. KHAI NmM VA cAc D~C TRUNG Cd BAN CUA HIENPHAP 1. 1. KHAI KHAI NmM NmM VAVA cAc cAc D~C D~C TRUNG TRUNG CdCd BAN BAN CUA CUA HIENPHAP HIENPHAP 1.1. Khai ni~m 1.1.1.1. Khai Khai ni~m ni~m Thu~t ngfr "hi8n phap" (Constitution) c6 ngu6n g6c tir ti8ng Latinh Ht "Constitutio", trong nha nu6c La Ma cA d~i c6 nghia la nhfrng lu~t quan trQng do Hoang d8 ban hanh. Ngay nay, thu~t Thu~t Thu~t ngfrngfr "hi8n "hi8n phap" phap" (Constitution) (Constitution) c6 c6 ngu6n ngu6n g6cg6c tir tir ti8ng ti8ng Latinh Latinh Ht "Constitutio", Ht "Constitutio", trong trong nhanha nu6c nu6c La La MaMa cA cA d~id~i c6 c6 nghia nghia la la lu~tlu~t quan quan trQng trQng do do Hoang Hoang d8 d8 banban hanh. hanh. Ngay Ngay nay,nay, thu~t thu~t nhfrng nhfrng 1 Philippe Ardant - Manuel Institutions Politiques & Droit Constitutionnel, Librairie General de Droit et de Juriprudence, Paris, 1994, p. 55. 2 Philippe Ardant - Manuel Institutions Politiques & Droit Constitutionnel, sdd. 1 Philippe 1 Philippe Ardant Ardant - Manuel - Manuel Institutions Institutions Politiques Politiques & Droit & Droit Constitutionnel, Constitutionnel, Librairie Librairie General General de Droit de Droit et deetJuriprudence, de Juriprudence, Paris, Paris, 1994, 1994, p. 55. p. 55. 2 Philippe 2 Philippe Ardant Ardant - Manuel - Manuel Institutions Institutions Politiques Politiques & Droit & Droit Constitutionnel, Constitutionnel, sdd.sdd. 44 44 44 ngfr "hi8n phap" dugc dung phA bi8n a cac nu6c tren th8 gi6i v6i nghia la d~o lu~t ca ban (basic law) cua nha nu6c, c6 hi~u lgc phap If cao nhclt, dugc xay dgng, ban hanh, bA sung, sua dAi v6i m()t thu t\}c d?c bi~t. V~y hi€n phap ddu tien xucit hi~n vao thm gian nao? Theo giao su nguai Phap Philippe Ardant, d€ tra lm cau hoi nay cAn phai chia hi€n phap lam hai lo¢ la hi€n phap thanh van va hi€n phap belt thanh van. N€u coi hi€n phap la nhfrng quy dinh mang tinh nguyen t&c v€ tA chuc quy€n lgc nha nu6c thl ro rang hi€n phap da c6 tir thm xa xua va c6 th€ coi d6 la hi€n phap t~p quan (Constitution coutumiere). 1 Cac nguyen t&c truy€n ngoi vua nhu "tr9ng nam, tr9ng tnr&ng, liinh th6 bdt kha phan" la cac nguyen t&c quan trQng trong thi€t l~p ngai vang da c6 tir thm xa xua khi ch€ d9 quan chu chuyen ch€ dugc hlnh thanh. Hi€n phap thanh van xucit hi~n sam nhclt Ia a Hy L~p cA d~i khoang tir th€ ki thu VII- VI tru6c Cong nguyen va sau d6 la a nha nu6c LaMa cA d¢. 2 d Anh, tir th€ ki thu XI da xucit hi~n cac hi€n chuang (Charte)- cling la nhfrng van ban c6 tinh chclt cua Hi€n phap, m?c du cac hi€n chuang nay khong quy dinh dAy du cac vein ct€ v€ tA chuc quy€n lgc nha nu6c nhung da phan dinh ro thfun quy€n va m6i quan h~ gifra quy€n lgc cua Vua (Pouvoir royal), tdng 16p quy t()c (Barons) va ton giao (Eglise). Sau thai kl nay, nhan lo~i trai qua thai kl "nhfrng dem dai trung cA" v6i nhfrng bu6c th1,1t lui cho GS.TS. Thai Vi'nh Thdng ngfrngfr "hi8n "hi8n phap" phap" dugc dugc dung dung phAphA bi8n bi8n a cac a cac nu6c nu6c trentren th8th8 gi6igi6i v6iv6i nghia nghia la d~o la d~o lu~tlu~t ca ca banban (basic (basic law) law) cuacua nhanha nu6c, nu6c, c6 c6 hi~u hi~u lgclgc If cao If cao nhclt, nhclt, dugc dugc xayxay dgng, dgng, banban hanh, hanh, bA bA sung, sung, suasua dAidAi v6iv6i phap phap m()tm()t thuthu t\}ct\}c d?cd?c bi~t. bi~t. V~y V~y hi€n hi€n phap phap dduddu tientien xucit xucit hi~n hi~n vaovao thmthm gian gian nao? nao? Theo Theo giao giao su su nguai nguai Phap Phap Philippe Philippe Ardant, Ardant, d€ d€ tra tra lm lm caucau hoihoi naynay cAncAn phai phai chia chia hi€n hi€n phap phap lamlam haihai lo¢lo¢ la hi€n la hi€n phap phap thanh thanh beltbelt thanh thanh van.van. N€u N€u coicoi hi€n hi€n phap phap la nhfrng la nhfrng quyquy vanvan va va hi€n hi€n phap phap dinh dinh mang mang tinhtinh nguyen nguyen t&c t&c v€ v€ tA chuc tA chuc quy€n quy€n lgclgc nhanha nu6c nu6c thl thl ro ro rang rang hi€n hi€n phap phap da da c6 c6 tir thm tir thm xa xa xuaxua va va c6 c6 th€th€ coicoi d6 d6 la hi€n la hi€n phap phap 1 Cac 1 Cac t~pt~p quan quan (Constitution (Constitution coutumiere). coutumiere). nguyen nguyen t&c t&c truy€n truy€n ngoi ngoi vuavua nhunhu "tr9ng "tr9ng nam, nam, tr9ng tr9ng tnr&ng, tnr&ng, liinh liinh th6th6 bdtbdt khakha phan" phan" la cac la cac nguyen nguyen t&c t&c quan quan trQng trQng trong trong thi€t thi€t l~pl~p ngai ngai vang vang da da c6 c6 tir tir thmthm xa xa xuaxua khikhi ch€ch€ d9 d9 quan quan chuchu chuyen chuyen ch€ch€ dugc dugc hlnh hlnh thanh. thanh. Hi€n Hi€n phap phap xucit xucit hi~n hi~n sam sam nhclt nhclt Ia a IaHy a Hy L~pL~p cA cA d~id~i khoang khoang tir th€ tir th€ ki ki thanh thanh vanvan thuthu VIIVIIVI VI tru6c tru6c Cong Cong nguyen nguyen va va sausau d6 d6 la a lanha a nha nu6c nu6c LaMa LaMa 2 d2 Anh, cA cA d¢.d¢. d Anh, tir tir th€th€ ki thu ki thu XI XI da da xucit xucit hi~n hi~n caccac hi€n hi€n chuang chuang cling cling la nhfrng la nhfrng vanvan banban c6 c6 tinhtinh chclt chclt cuacua Hi€n Hi€n phap, phap, m?cm?c (Charte)(Charte)chuang chuang naynay khong khong quyquy dinh dinh dAydAy du du caccac veinvein ct€ ct€ v€ v€ tA tA du du caccac hi€n hi€n chuc chuc quy€n quy€n lgclgc nhanha nu6c nu6c nhung nhung da da phan phan dinh dinh ro ro thfun thfun quy€n quy€n va va quan quan h~ h~ gifra gifra quy€n quy€n lgclgc cuacua VuaVua (Pouvoir (Pouvoir royal), royal), tdng tdng 16p16p quyquy m6im6i t()ct()c (Barons) (Barons) va va tonton giao giao (Eglise). (Eglise). SauSau thaithai kl nay, kl nay, nhan nhan lo~ilo~i traitrai quaqua thaithai kl "nhfrng kl "nhfrng dem dem daidai trung trung cA"cA" v6iv6i nhfrng nhfrng bu6c bu6c th1,1tth1,1t lui lui chocho GS.TS. GS.TS. ThaiThai Vi'nhVi'nh Thdng Thdng CHUONG II- NHUNG VAN DE CO BAN VE HIEN PHAP CHUONG CHUONG II- IINHUNG NHUNG VANVAN DE DE COCO BANBAN VE HIEN VE HIEN PHAP PHAP d@n cu6i th@ ki XVIII. Cu6i th@ ki XVIII, cac bfm hi@n phap theo dung nghia hi~n d<;ti (la d<;to lu?t ca bfm cua nha nu6c, c6 hi~u h.rc phap If cao nh~t) ddu tien da ra dcri. Tru6c h@t phai k~ d@n Hi@n phap nu6c My nam 1787 ra dcri sau khi nu6c My gianh d9c l?p, ti@p d6 la Hi@n phap cua Ba Lan nam 1791, Hi@n phap cua Phap nam 1791, Hi@n phap cua Th\lY Di~n nam 1809, Hi@n phap cua Venezuela nam 1811, Hi8n phap cua Tay Ban Nha nam 1812. Sau do ft lau, CaC CUQC each ffi<;tng dan chu tU san tU nam 1830 d@n 1848 cua th@ ki XIX, hai CUQC Chi@n tranh th@ gi6i thu nh~t va thu hai nua d~u th8 ki XX va S\f tan ra cua ch8 d9 thu9c dja tu sau nam 1958 da t<;to ra nhung ti~n d~ thuc dfty vi~c hinh thanh ca sa phap li bao v~ quy~n con ngucri va cong dan, bao dam chu quy~n nha nu6c thu9c v~ nhan dan, h<;tn ch@ va ki~m soat quy~n Ivc nha nu6c. Trong nhung nhu c~u d6 cua nha nu6c va xa h9i, chu nghia l?p hi8n da phat tri~n va tuy~t d<;ti da s6 cac nu6c tren th€ gi6i d~u l~n lugt xay d\mg va hoan thi~n hi8n phap cho qu6c gia minh. d@nd@n cu6i cu6i th@th@ ki XVIII. ki XVIII. Cu6i Cu6i th@th@ ki XVIII, ki XVIII, caccac bfmbfm hi@n hi@n phap phap theo theo dung dung nghia nghia hi~n hi~n d<;tid<;ti (la (la d<;tod<;to lu?tlu?t ca ca bfmbfm cuacua nhanha nu6c, nu6c, c6 c6 hi~u hi~u h.rch.rc phap phap If cao If cao nh~t) nh~t) dduddu tientien da da ra dcri. ra dcri. Tru6c Tru6c h@th@t phai phai k~ k~ d@nd@n Hi@n Hi@n phap phap nu6c nu6c MyMy nam nam 1787 1787 ra dcri ra dcri sausau khikhi nu6c nu6c MyMy gianh gianh d9cd9c l?p,l?p, ti@pti@p d6 d6 la Hi@n la Hi@n phap phap cuacua Ba Ba LanLan nam nam 1791, 1791, Hi@n Hi@n phap phap cuacua Phap Phap nam nam 1791, 1791, Hi@n Hi@n phap phap cuacua Th\lY Th\lY Di~n Di~n nam nam 1809, 1809, Hi@n Hi@n phap phap cuacua Venezuela Venezuela nam nam 1811, 1811, Hi8n Hi8n phap phap cuacua TayTay BanBan Nha Nha nam nam 1812. 1812. SauSau do do ft lau, ft lau, CaCCaC CUQC CUQC each each ffi<;tng ffi<;tng dandan chuchu tU tU sansan tU tU nam nam 1830 1830 d@nd@n 1848 1848 cuacua th@th@ ki XIX, ki XIX, haihai CUQC CUQC Chi@n Chi@n tranh tranh th@th@ gi6igi6i thuthu nh~t nh~t va va thuthu haihai nuanua d~ud~u th8th8 ki XX ki XX va va S\f S\f tantan ra cua ra cua ch8ch8 d9 d9 thu9c thu9c djadja tu tu sausau nam nam 1958 1958 da da t<;tot<;to ra nhung ra nhung ti~nti~n d~ d~ thuc thuc dftydfty vi~cvi~c hinh hinh thanh thanh ca ca sa sa phap phap li bao li bao v~ v~ quy~n quy~n concon ngucri ngucri va va cong cong dan, dan, baobao dam dam chuchu quy~n quy~n nhanha nu6c nu6c thu9c thu9c v~ v~ nhan nhan dan, dan, h<;tnh<;tn ch@ch@ va va ki~m ki~m soatsoat quy~n quy~n IvcIvc nhanha nu6c. nu6c. Trong Trong nhung nhung nhunhu c~uc~u d6 d6 cuacua nhanha nu6c nu6c va va xa xa h9i,h9i, chuchu nghia nghia tri~n tri~n va va tuy~t tuy~t d<;tid<;ti da da s6 cac s6 cac nu6c nu6c trentren th€th€ gi6igi6i d~ud~u l?pl?p hi8n hi8n da da phat phat l~nl~n lugtlugt xayxay d\mg d\mg va hoan va hoan thi~n thi~n hi8n hi8n phap phap chocho qu6c qu6c giagia minh. minh. Hi8n phap la d<;to lu?t g6c cua nha nu6c nen hi8n phap khong nhung c6 y nghia phap lf rna con c6 y nghia chinh tri, van h6a, xa h9i. Do hi@n phap c6 y nghia tren nhi~u binh di~n khac nhau nen t6n t<;ti nhi~u d!nh nghia khac nhau v~ hiSn phap. Hai nha nghien CUu ngucri Anh la B. Jones va D. Kavanagh da dinh nghia: "Hiin phap fa mf}t Van bim thi hi~n tinh thdn VG throng !6i chfnh trf". I Dinh nghia nay nh~n m<;tnh d@n y nghia chfnh tri cua hi8n phap vi hi@n phap luon luon la cong C\1 th~ ch8 h6a ducrng I6i chfnh tri ci'1a cac nha l?p hi8n, d~c bi~t la cua dang dm quy~n. Cac hQc gia ngucri Anh khac la M. Bel off va G. Peele l<;ti nh~n m<;tnh d@n tfnh ch~t t6 chuc quy~n lvc nha nu6c cua hi@n phap khi dinh nghia: "Hiin phap la t6ng thi cac quy afnh aiiu chinh va phan afnh Slf phan clzia quyin [lfC nlza ntfUC trong lz¢ th6ng chfnh trf. 2 lu?tlu?t g6cg6c cuacua nhanha nu6c nu6c nennen hi8n hi8n phap phap khong khong Hi8n Hi8n phap phap la d<;to la d<;to nhung nhung c6 c6 y nghia y nghia phap phap lf rna lf rna concon c6 c6 y nghia y nghia chinh chinh tri, tri, vanvan h6a, h6a, xa xa h9i.h9i. DoDo hi@n hi@n phap phap c6 c6 y nghia y nghia trentren nhi~u nhi~u binh binh di~n di~n khac khac nhau nhau nennen t6nt6n t<;ti t<;ti nhi~u nhi~u d!nh d!nh nghia nghia khac khac nhau nhau v~ v~ hiSn hiSn phap. phap. HaiHai nhanha nghien nghien CUuCUu ngucri ngucri Anh Anh la B. la B. Jones Jones va va D. D. Kavanagh Kavanagh da da dinh dinh nghia: nghia: "Hiin "Hiin phap phap fa mf}t fa mf}t VanVan bimbim thithi hi~n hi~n tinhtinh thdn thdn VG VG throng throng !6i !6i chfnh chfnh trf".trf". I I Dinh Dinh nghia nghia naynay nh~n nh~n m<;tnh m<;tnh d@nd@n y nghia y nghia chfnh chfnh tri tri cuacua hi8n hi8n phap phap vi hi@n vi hi@n phap phap luon luon luon luon la cong la cong C\1 C\1 th~th~ ch8ch8 h6ah6a ducrng ducrng I6i I6i chfnh chfnh tri tri ci'1aci'1a caccac nhanha l?pl?p hi8n, hi8n, d~cd~c bi~tbi~t la cua la cua dang dang dm dm quy~n. quy~n. CacCac hQchQc giagia ngucri ngucri Anh Anh khac khac la M. la M. BelBel offoff va va G. G. Peele Peele l<;ti l<;ti nh~n nh~n m<;tnh m<;tnh d@nd@n tfnhtfnh ch~t ch~t t6 t6 chuc chuc quy~n quy~n lvclvc nhanha nu6c nu6c cuacua hi@n hi@n phap phap khikhi dinh dinh "Hiin "Hiin phap phap la t6ng la t6ng thithi caccac quyquy afnh afnh aiiu aiiu chinh chinh va va phan phan nghia: nghia: 2 2 afnh afnh Slf Slf phan phan clzia clzia quyin quyin [lfC[lfC nlzanlza ntfUC ntfUC trong trong lz¢ lz¢ th6ng th6ng chfnh chfnh trf. trf. ~ B. Jones, D. Kavanagh, British Politics Today, Manchester University Press, 2003, p. 8. • M. Bel off, G. Peele, The Government of the United Kingdom: Political Authority in a changing societv, London, 1980, p. 10. ~ B. ~Jones, B. Jones, D. Kavanagh, D. Kavanagh, British British Politics Politics Today, Today, Manchester Manchester University University Press, Press, 2003, 2003, p. 8.p. 8. • M.• Bel M. off, Bel off, G. Peele, G. Peele, The The Government Government of the of the United United Kingdom: Kingdom: Political Political Authority Authority in ainchanging a changing societv, societv, London, London, 1980, 1980, p. 10. p. 10. n (' T'\ ell·lal " !Ju .• ~ . . v~11111 1 ' ~~ ; 1 zang 45 n T'\(' T'\ ell· "ell· 1v~ " (' n ~~ v~~~ zang zang 1' ' ; !Ju .• !Ju ~. .•. ~ . lal . lal 11111 11111 1 1 ; 45 45 GIAO TRINH LUAT . HIEN PHAP VIETNAM . '-- GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT PHAP PHAP VIETNAM . HIEN . HIEN .VIETNAM . '-- '-- Con M. Hauriou, nha nghien c(ru lu~t h9c ngum Phap thi nhin nh~n hi~n phap m('>t each toan di~n va dfty du han ca v@ hinh thuc va n('>i dung khi ong quan ni~m: "VJ hinh thuc ben ngoai Hiin phdp la viin him quy phqm phdp luqt cao nhdt, vi?c thay tt6i Hiin phdp phai aoi hoi thu tl}C aijc bi¢t; vJ nt)i dung Hiin phdp la t6ng thi nhiing quy tftnh vJ quy chi xii ht)i, chlnh trt cua nha nu&c, khong phl} thut)c vao hinh thuc van ban thJ hi¢n va thu tl}C sua aJi van ban tf6". 1 Nha chfnh tri hQC va hi~n phap hQC nguai Phap k:hac la Georges Burdeau da xem xet hi~n phap tren binh di~n la van bfm h1;1n ch~ quy@n lgc va SlJ tuy ti~n cua nha nu6c trong vi~c lga ch9n nguai cftm quy@n va t6 chuc thgc hi~n cac th~ ch~ nha nu6c. Ong da dua ra dinh nghia: "Hiin phdp Ia van ban long tr9ng bdt but)c quyJn hrc nha nu&c tw1n thu cdc quy phqm hqn chi quyJn ll! do CUQ no trong vi¢c il!a ch9n nhfing ngui'Ji cdm quyJn, t6 chuc va thl!c hi?n cdc thi chi ciing nhu cdc m6i quan h? cua n6 v&i cong dan" va ong con dinh nghia hi~n phap m('>t each ng~n gQn la: "Hi in phdp a6ng nghia v&i t6 chuc quyJn ll!C ". 2 Con Con M. M. Hauriou, Hauriou, nhanha nghien nghien c(ruc(ru lu~tlu~t h9ch9c ngum ngum Phap Phap thi thi nhin nhin nh~n nh~n hi~n hi~n phap phap m('>tm('>t each each toan toan di~n di~n va va dftydfty du du hanhan ca v@ ca v@ hinh hinh thuc thuc n('>in('>i dung dung khikhi ongong quan quan ni~m: ni~m: "VJ"VJ hinh hinh thuc thuc benben ngoai ngoai Hiin Hiin va va phdp phdp la viin la viin himhim quyquy phqm phqm phdp phdp luqtluqt caocao nhdt, nhdt, vi?cvi?c thay thay tt6itt6i Hiin Hiin phdp phdp phai phai aoiaoi hoihoi thuthu tl}Ctl}C aijcaijc bi¢t; bi¢t; vJ nt)i vJ nt)i dung dung Hiin Hiin phdp phdp la t6ng la t6ng thithi nhiing nhiing quyquy tftnh tftnh vJ vJ quyquy chichi xii xii ht)i,ht)i, chlnh chlnh trt trt cuacua nhanha nu&c, nu&c, khong khong phl}phl} thut)c thut)c vaovao hinh hinh thuc thuc vanvan banban thJthJ hi¢n hi¢n va va thuthu tl}Ctl}C suasua 1 Nha 1 Nha chfnh chfnh tri hQC tri hQC va va hi~n hi~n phap phap hQChQC nguai nguai Phap Phap aJiaJi vanvan banban tf6". tf6". k:hac k:hac la Georges la Georges Burdeau Burdeau da da xem xem xetxet hi~n hi~n phap phap trentren binh binh di~n di~n la la vanvan bfmbfm h1;1nh1;1n ch~ch~ quy@n quy@n lgclgc va va SlJ SlJ tuytuy ti~nti~n cuacua nhanha nu6c nu6c trong trong vi~cvi~c lgalga ch9n ch9n nguai nguai cftm cftm quy@n quy@n va va t6 chuc t6 chuc thgc thgc hi~n hi~n caccac th~th~ ch~ch~ nhanha nu6c. nu6c. Ong Ong da da duadua ra ra dinh dinh nghia: nghia: "Hiin "Hiin phdp phdp Ia Ia vanvan banban long long tr9ng tr9ng bdtbdt but)c but)c quyJn quyJn hrchrc nhanha nu&c nu&c tw1n tw1n thuthu cdccdc quyquy phqm phqm hqnhqn chichi quyJn quyJn ll! ll! do do CUQCUQ no no trong trong vi¢cvi¢c il!ail!a ch9n ch9n nhfing nhfing ngui'Ji ngui'Ji cdmcdm quyJn, quyJn, t6 chuc t6 chuc va va thl!c thl!c hi?n hi?n cdccdc thithi chichi ciing ciing nhunhu cdccdc m6im6i quan quan h? h? cuacua n6 n6 v&iv&i cong cong dan" dan" va va ongong concon dinh dinh nghia nghia hi~n hi~n phap phap m('>tm('>t each each 2 2 ng~n ng~n gQngQn la: la: "Hi"Hi in phdp in phdp a6ng a6ng nghia nghia v&iv&i t6 chuc t6 chuc quyJn quyJn ll!Cll!C ". ". Vi~t Nam, tru6c khi c6 hi~n phap, nu6c ta la nu6c thu('>c dia nua phong ki~n vi v~y, tu tucmg, quan di~m v@ hi~n phap g~n li@n v6i d('>c l~p, tg do cua dan t('>c va quy@n lam chu d.it nu6c cua nhan dan. Chu tich H6 Chf Minh da tung vi~t: "Tru&c chung d Vi~t d Vi~t Nam, Nam, tru6c tru6c khikhi c6 c6 hi~n hi~n phap, phap, nu6c nu6c ta la ta nu6c la nu6c thu('>c thu('>c d ta tfii bf chi tft) chuyen chi cai trf, r6i ain chi at) thl!C dan khong kern phdn chuyen chi nen nu&c ta khong c6 Hiin phdp, nhan dan ta khong aU(}'C huang cdc quyJn tl! do dan chu. Chung ta phai c6 m(Jt ban Hiin phdp dan chu". 3 Nhu v~y, c6 th~ th.iy quan di~m v~ hi~n phap cua Chu tich H6 Chf Minh la van bfm rna a d6 ghi nh~n n@n d('>c l~p, w do cua dan t('>c va cac quy@n w do dan chu cua nhan dan. 1 M. Hauriou, Precis elementaire de Droit Constitutionnel, Paris, 1938, p. 73. "Constitution est alors synonyme d' organization des pouvoirs" - Philippe Ardant Manuel Institutions politiques & Droit Constitutionnel, L.G.D.J, Paris, 1994, p. 53. 3 H6 Chi Minh toan t(ip, t~p 4, Nxb. Sv th~t, Ha N()i, 1984, tr. 6. 2 46 GS. TS. Thai Vinh Thiing diadia nuanua phong phong ki~n ki~n vi v~y, vi v~y, tu tucmg, tu tucmg, quan quan di~m di~m v@ v@ hi~n hi~n phap phap g~ng~n li@nli@n v6iv6i d('>cd('>c l~p,l~p, tg tg do do cuacua dandan t('>ct('>c va va quy@n quy@n lamlam chuchu d.itd.it nu6c nu6c ChfChf Minh Minh da da tung tung vi~t: vi~t: "Tru&c "Tru&c chung chung cuacua nhan nhan dan. dan. Chu Chu tichtich H6H6 ta tfii ta tfii bf chi bf chi tft) tft) chuyen chuyen chichi caicai trf, trf, r6i r6i ainain chichi at) at) thl!C thl!C dandan khong khong kernkern phdn phdn chuyen chuyen chichi nennen nu&c nu&c ta khong ta khong c6 c6 Hiin Hiin phdp, phdp, nhan nhan dandan ta khong ta khong aU(}'C aU(}'C huang huang cdccdc quyJn quyJn tl! do tl! do dandan chu.chu. Chung Chung ta phai ta phai c6 c6 3 3 m(Jtm(Jt banban Hiin Hiin phdp phdp dandan chu". chu".Nhu Nhu v~y, v~y, c6 c6 th~th~ th.iy th.iy quan quan di~m di~m v~ v~ hi~n hi~n phap phap cuacua Chu Chu tichtich H6H6 ChfChf Minh Minh la van la van bfmbfm rnarna a d6a d6 ghighi nh~n nh~n n@nn@n d('>cd('>c l~p,l~p, w do w do cuacua dandan t('>ct('>c va va caccac quy@n quy@n w do w do dandan chuchu cuacua nhan nhan dan. dan. 1 M.1Hauriou, M. Hauriou, Precis Precis elementaire elementaire de Droit de Droit Constitutionnel, Constitutionnel, Paris, Paris, 1938, 1938, p. 73. p. 73. 2 "Constitution "Constitution est alors est alors synonyme synonyme d' organization d' organization des des pouvoirs" pouvoirs" - Philippe - Philippe Ardant Ardant - & Droit & Droit Constitutionnel, Constitutionnel, L.G.D.J, L.G.D.J, Paris, Paris, 1994, 1994, p. 53. p. 53. Manuel Manuel Institutions Institutions politiques politiques 3 H63 H6 ChiChi Minh Minh toantoan t(ip, t(ip, t~p 4, t~pNxb. 4, Nxb. Sv th~t, Sv th~t, Ha N()i, Ha N()i, 1984, 1984, tr. 6.tr. 6. 2 46 46 GS. GS. TS. TS. ThaiThai VinhVinh Thiing Thiing CHUONG II- NHUNG VAN DE CO BAN VE HIEN PHAP CHUONG CHUONG II- IINHUNG NHUNG VANVAN DE DE COCO BAN BAN VE HIEN VE HIEN PHAP PHAP T6ng hgp cac dinh nghia, quan di~m tren day v~ hi~n phap chung ta c6 th~ dua ra dinh nghia: Hdn phap la h? th6ng cdc quy phc;zm phap luqt c6 hi?u Zz;tc phap [{ cao nhdt quy tltnh nhimg vdn aJ ca him nhdt vJ chit quyJn qu6c gia, chi tl(J chfnh trj, chfnh sach kinh d, van h6a, xii h(Ji, t6 chuc quyJn fz;rc nha nubc, tlta vt · phap [{ cua con nguai va cong dfin. T6ng T6ng hgphgp caccac dinh dinh nghia, nghia, quan quan di~m di~m trentren dayday v~ v~ hi~n hi~n phap phap ta c6 ta c6 th~th~ duadua ra dinh ra dinh nghia: nghia: Hdn Hdn phap phap la h? la h? th6ng th6ng cdccdc quyquy chung chung phc;zm phc;zm phap phap luqtluqt c6 c6 hi?u hi?u Zz;tcZz;tc phap phap [{ cao [{ cao nhdt nhdt quyquy tltnh tltnh nhimg nhimg vdnvdn aJ aJ ca ca himhim nhdt nhdt vJ vJ chitchit quyJn quyJn qu6c qu6c gia,gia, chichi tl(J tl(J chfnh chfnh trj, trj, chfnh chfnh sach sach kinh kinh d, d, vanvan h6a, h6a, xii xii h(Ji,h(Ji, t6 chuc t6 chuc quyJn quyJn fz;rcfz;rc nhanha nubc, nubc, tltatlta vt ·vt · phap phap [{ cua [{ cua concon nguai nguai va va cong cong dfin.dfin. 1.2. Cac d~c trung cO' ban cua Hi~n phap 1.2.1.2. CacCac d~cd~c trung trung cO' cO' banban cuacua Hi~n Hi~n phap phap Hi~n phap c6 b6n d~c trung co bim sau: Hi~n Hi~n phap phap c6 c6 b6nb6n d~cd~c trung trung co co bimbim sau:sau: Thit nhdt, hi~n phap la lu~t co bim (basic law), Ia "lu~t my", lu~t g6c. N6 la n~n tang, Ut CO' sa d~ xay d\ffig va phat tri~n toan b<) h~ th6ng phap lu~t qu6c gia. MQi d~o lu~t va van ban QPPL khac du tf\Ic ti~p hay gian ti~p d~u phru can cu vao hi~n phap d~ ban hanh. ThitThit nhdt, nhdt, hi~n hi~n phap phap la lu~t la lu~t co bim co bim (basic (basic law), law), Ia "lu~t Ia "lu~t my", my", lu~tlu~t g6c.g6c. N6N6 la n~n la n~n tang, tang, Ut CO' Ut CO' sa sa d~ d~ xayxay d\ffig d\ffig va va phat phat tri~n tri~n toan toan b<) b<) h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t qu6c qu6c gia.gia. MQiMQi d~od~o lu~tlu~t va va vanvan banban QPPL QPPL khac khac du du tf\Ictf\Ic ti~pti~p hayhay gian gian ti~pti~p d~ud~u phru phru cancan cu cu vaovao hi~n hi~n phap phap d~ ban d~ ban hanh. hanh. Thit hai, hi~n phap la lu~t t6 chuc (organic law), la lu~t quy dinh cac nguyen t~c t6 chuc b<) may nha nuac, la lu~t xac dinh each thuc tf> chtrc va xac l~p cac m6i quan h~ gifra CaC CO' quan l~p phap, hanh phap va tu phap; quy dinh d.u true cac don vi hanh chfnh Hinh th6 va each thuc t6 chuc chfnh quy~n dia phuong. ThitThit hai,hai, hi~n hi~n phap phap la lu~t la lu~t t6 chuc t6 chuc (organic (organic law), law), la lu~t la lu~t quyquy dinh dinh caccac nguyen nguyen t~c t~c t6 chuc t6 chuc b<) b<) may may nhanha nuac, nuac, la lu~t la lu~t xacxac dinh dinh tf> chtrc tf> chtrc va va xacxac l~pl~p caccac m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra CaCCaC CO' CO' quan quan l~pl~p each each thuc thuc phap, phap, hanh hanh phap phap va va tu tu phap; phap; quyquy dinh dinh d.ud.u truetrue caccac dondon vi hanh vi hanh chfnh chfnh Hinh Hinh th6th6 va va each each thuc thuc t6 chuc t6 chuc chfnh chfnh quy~n quy~n diadia phuong. phuong. Thit ba, hi~n phap la lu~t bao v~ (protective law). Cac quy~n con nguai va cong dan bao gia cling la m<)t phfm quan trQng cua hiSn phap. Do hi~n phap la lu~t CO' ban cua nha nu6c nen cac quy dinh vS quySn con ngum va cong dan trong hi~n phap la CO' sa phap lf chu y~u d~ nha nu6c va xa h<)i ton trQng va bao dam thvc hi~n cac quy~n con nguai va cong dan. ThitThit ba,ba, hi~n hi~n phap phap la lu~t la lu~t baobao v~ v~ (protective (protective law). law). CacCac quy~n quy~n concon nguai nguai va va cong cong dandan baobao giagia cling cling la m<)t la m<)t phfm phfm quan quan trQng trQng cuacua hiSn hiSn phap. phap. DoDo hi~n hi~n phap phap la lu~t la lu~t CO' CO' banban cuacua nhanha nu6c nu6c nennen caccac quyquy dinh dinh vS vS quySn quySn concon ngum ngum va va cong cong dandan trong trong hi~n hi~n phap phap la CO' la CO' sa sa phap phap lf chu lf chu y~uy~u d~ d~ nhanha nu6c nu6c va va xa xa h<)ih<)i tonton trQng trQng va va baobao dam dam thvc thvc hi~n hi~n caccac quy~n quy~n concon nguai nguai va va cong cong dan.dan. Thit tu, hi~n phap la lu~t c6 hi~u lvc phap lf t6i cao (highest law), tcit ca cac van ban phap lu~t khac khong duqc trill vm hi~n phap. Bclt ki van ban phap lu~t nao trill vm hi~n phap d~u phru bi huy b6. ThitThit tu, tu, hi~n hi~n phap phap la lu~t la lu~t c6 hi~u c6 hi~u lvclvc phap phap lf t6i lf t6i caocao (highest (highest law), law), tcit tcit ca cac ca cac vanvan banban phap phap lu~tlu~t khac khac khong khong duqc duqc trilltrill vmvm hi~n hi~n phap. phap. BcltBclt ki van ki van banban phap phap lu~tlu~t naonao trilltrill vmvm hi~n hi~n phap phap d~ud~u phruphru bi huy bi huy b6.b6. 2. cAc GIAI DO~N PHAT TRIEN CUA HIEN PHAP 2. cAc 2. cAc GIAI GIAI DO~N DO~N PHAT PHAT TRIEN TRIEN CUA CUA HIEN HIEN PHAP PHAP Theo giao su Jon Elster, 1 nha nghien ctru chfnh tri hQc, xa 1 - 1nha - nha Theo Theo giao giao su su JonJon Elster, Elster, nghien nghien ctructru chfnh chfnh tri tri hQc,hQc, xa xa 1 Jon Elster - Forces and Mecanisms in the Constitution - Making Process, Duke law Journal, 1995, p. 368- 369. 1 Jon 1 Jon Elster Elster - Forces - Forces and and Mecanisms Mecanisms in the in the Constitution Constitution - Making - Making Process, Process, Duke Duke law law Journal, Journal, 1995, 1995, p. 368p. 368369.369. l;' TC ~~ /' l ~ . ~h ~ Gu., ,) 1 wz V1nh 1 ang l;' G TC l;' TC ~~ /' ~~ l ~ /' l. ~~h ~~h ~ Gu., ,)u., 1 ,) wz1 wz V1nh V1nh 1 . ang 1 ang - 47 47 47 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP VIJ?;T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VIJ?;T VIJ?;T NAM NAM h(>i hQc, hi~n phap h9c n6i ti~ng nguai Na Uy, nguai da c6 nhi~u cong tdnh nghien CUu duqc cong b6 6 My va Phap, qua tdnh phat tri~n cua hi~n phap c6 th~ phan chia thanh 7 giai do~n: h(>ih(>i hQc,hQc, hi~n hi~n phap phap h9ch9c n6in6i ti~ng ti~ng nguai nguai NaNa Uy,Uy, nguai nguai da da c6 c6 nhi~u nhi~u cong cong tdnh tdnh nghien nghien CUuCUu duqc duqc cong cong b6 b6 6 My 6 My va va Phap, Phap, quaqua tdnh tdnh phat phat tri~n tri~n cuacua hi~n hi~n phap phap c6 c6 th~th~ phan phan chia chia thanh thanh 7 giai 7 giai do~n: do~n: Giai aoqn thu nhdt b~t dAu tu cu6i th~ ki XVIII v6'i cac ban hi~n phap: Hi en phap Hoa Ky nam 1787, Hi~n phap Ba Lan nam 1791, Hi~n phap Phap nam 1791, Hi~n phap Th1,1y Di~n nam 1809 (g6m 4lu~t chu y~u la Lu~t t6 chuc Chfnh phil, Lu~t t6 chuc Nghi Giai Giai aoqn aoqn thuthu nhdt nhdt b~tb~t dAudAu tu cu6i tu cu6i th~th~ ki XVIII ki XVIII v6'iv6'i caccac banban hi~n hi~n phap: phap: Hi en Hi en phap phap Hoa Hoa KyKy nam nam 1787, 1787, Hi~n Hi~n phap phap Ba Ba LanLan nam nam 1791, 1791, Hi~n Hi~n phap phap Phap Phap nam nam 1791, 1791, Hi~n Hi~n phap phap Th1,1y Th1,1y Di~n Di~n nam nam 1809 1809 (g6m (g6m 4lu~t 4lu~t chuchu y~uy~u la Lu~t la Lu~t t6 chuc t6 chuc Chfnh Chfnh phil, phil, Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc Nghi Nghi vi~n, Lu~t k~ vi ngoi Vua va Lu~t v~ tlJ do bao chi). Hi~n phap Venezuela nam 1811, Hi~n phap Tay Ban Nha nam 1812, Hi~n phap Na Uy nam 1814, Hi~n phap Ha Lan nam 1815, Hi~n phap Colombia nam 1821 ... vi~n, vi~n, Lu~t Lu~t k~ k~ vi ngoi vi ngoi Vua Vua va va Lu~t Lu~t v~ v~ tlJ tlJ do do baobao chi). chi). Hi~n Hi~n phap phap Venezuela Venezuela nam nam 1811, 1811, Hi~n Hi~n phap phap TayTay BanBan Nha Nha nam nam 1812, 1812, Hi~n Hi~n phap phap NaNa UyUy nam nam 1814, 1814, Hi~n Hi~n phap phap Ha Ha LanLan nam nam 1815, 1815, Hi~n Hi~n phap phap Colombia Colombia nam nam 1821 1821 ... ... Giai aoqn thu hai di@n ra sau cac CUQC each m~ng dan chu tu san tu nam 1830 d~n 1848, bao g6m cac ban hi~n phap: Hi~n phap Bi nam 1831, Hi~n phap Thai Lan nam 1832, Hi~n phap Tay Ban Nha nam 1833, Hi~n phap Hy L~p cac nam 1844 va 1864, Hi~n phap Due nam 1848, Hi~n phap Th1,1y SI nam 1848, Hi~n phap Luxembourg nam 1848, HiSn phap Ph6 nam 1850, Hi~n phap Argentina nam 1853, Hi~n phap Bulgaria nam 1864, Hi~n phap Nh~t Ban nam 1889, Hi~n phap Nga nam 1906, Hi~n phap Trung Qu6c nam 1912. Giai Giai aoqn aoqn thuthu haihai di@n di@n ra sau ra sau caccac CUQC CUQC each each m~ng m~ng dandan chuchu tu tu sansan tu nam tu nam 1830 1830 d~nd~n 1848, 1848, baobao g6m g6m caccac banban hi~n hi~n phap: phap: Hi~n Hi~n phap phap Bi Bi nam nam 1831, 1831, Hi~n Hi~n phap phap Thai Thai LanLan nam nam 1832, 1832, Hi~n Hi~n phap phap TayTay BanBan nam nam 1833, 1833, Hi~n Hi~n phap phap HyHy L~pL~p caccac nam nam 1844 1844 va va 1864, 1864, Hi~n Hi~n Nha Nha phap phap Due Due nam nam 1848, 1848, Hi~n Hi~n phap phap Th1,1y Th1,1y SI SI nam nam 1848, 1848, Hi~n Hi~n phap phap Luxembourg Luxembourg nam nam 1848, 1848, HiSn HiSn phap phap Ph6Ph6 nam nam 1850, 1850, Hi~n Hi~n phap phap Argentina Argentina nam nam 1853, 1853, Hi~n Hi~n phap phap Bulgaria Bulgaria nam nam 1864, 1864, Hi~n Hi~n phap phap Nh~t Nh~t BanBan nam nam 1889, 1889, Hi~n Hi~n phap phap NgaNga nam nam 1906, 1906, Hi~n Hi~n phap phap Trung Trung Qu6c Qu6c nam nam 1912. 1912. Giai aoqn thir ba di~n ra sau ChiSn tranh thS gi6i IAn thu nhfit (1914 - 1918) g6m cac ban hi€n phap: HiSn phap Mexico nam 1917, HiSn phap Nga nam 1918, Hi~n phap Due nam 1919 (HiSn phap Weimar), Hi~n phap PhAn Lan nam 1919, HiSn phap Extonia nam 1920 ... Giai Giai aoqn aoqn thirthir ba ba di~n di~n ra sau ra sau ChiSn ChiSn tranh tranh thSthS gi6igi6i IAnIAn thuthu nhfit nhfit (1914 (1914 - 1918) - 1918) g6m g6m caccac banban hi€n hi€n phap: phap: HiSn HiSn phap phap Mexico Mexico nam nam 1917, 1917, HiSn HiSn phap phap Nga Nga nam nam 1918, 1918, Hi~n Hi~n phap phap Due Due nam nam 1919 1919 (HiSn (HiSn phap phap Weimar), Weimar), Hi~n Hi~n phap phap PhAn PhAn LanLan nam nam 1919, 1919, HiSn HiSn phap phap Extonia Extonia nam nam 1920 1920 ... ... Giai aoqn thu tu di~n ra sau ChiSn tranh thS gi6i IAn thu hai (1941 - 1945) g6m cac ban hiSn phap: HiSn phap Indonesia nam 1945, Hi~n phap Nh~t Ban nam 1946, HiSn phap Vi~t Nam nam 1946, Hi~n phap Italia nam 1947, Hi~n phap Bulgaria nam 1947, HiSn phap C(>ng hoa Lien bang Due nam 1949, Hi~n phap An D9 nam 1949 ... Giai Giai aoqn aoqn thuthu tu di~n tu di~n ra sau ra sau ChiSn ChiSn tranh tranh thSthS gi6igi6i IAnIAn thuthu haihai (1941 (1941 - 1945) - 1945) g6m g6m caccac banban hiSn hiSn phap: phap: HiSn HiSn phap phap Indonesia Indonesia nam nam 1945, 1945, Hi~n Hi~n phap phap Nh~t Nh~t BanBan nam nam 1946, 1946, HiSn HiSn phap phap Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1946, 1946, Hi~n Hi~n phap phap Italia Italia nam nam 1947, 1947, Hi~n Hi~n phap phap Bulgaria Bulgaria nam nam 1947, 1947, HiSn HiSn phap phap C(>ng C(>ng hoahoa Lien Lien bang bang DueDue nam nam 1949, 1949, Hi~n Hi~n phap phap AnAn D9D9 nam nam 1949 1949 ... ... 48 GS. TS. Thai Vznh Thiing 48 48 GS. GS. TS. TS. ThaiThai VznhVznh Thiing Thiing CHUONG II- NHUNG VAN fXE CO BAN VE HIEN PHAP CHUONG CHUONG II- IINHUNG NHUNG VANVAN fXE fXE COCO BAN BAN VE HIEN VE HIEN PHAP PHAP Giai doqn thu nam di€n ra sau S\1' tan ra cua ch~ d9 thu(>c dia cua Anh va Phap tu nam 1958 d~n nhfrng nam 60 cua th~ ki XX, v6i cac bfm hi~n phap: Hi~n phap Singapore nam 1959 (sua d6i cac nam 1963, 1965, 1979, 1984, 1990, 1991, 1996), Hi~n phap Ba Bi~n Nga nam 1960, Hi~n phap Algerie nam 1963, Hi~n phap Nigeria nam 1963 (sua d6i cac nam 1979, 1984, 1987, 1996), Hi~n phap C(>ng hoa Chad nam 1962 ... Giai Giai doqn doqn thuthu nam nam di€n di€n ra sau ra sau S\1' S\1' tantan ra cua ra cua ch~ch~ d9 d9 thu(>c thu(>c diadia cuacua Anh Anh va va Phap Phap tu nam tu nam 1958 1958 d~nd~n nhfrng nhfrng nam nam 60 60 cuacua th~th~ ki XX, ki XX, v6iv6i caccac bfmbfm hi~n hi~n phap: phap: Hi~n Hi~n phap phap Singapore Singapore nam nam 1959 1959 (sua (sua d6id6i caccac nam nam 1963, 1963, 1965, 1965, 1979, 1979, 1984, 1984, 1990, 1990, 1991, 1991, 1996), 1996), Hi~n Hi~n phap phap BaBa Bi~n Bi~n Nga Nga nam nam 1960, 1960, Hi~n Hi~n phap phap Algerie Algerie nam nam 1963, 1963, Hi~n Hi~n phap phap Nigeria Nigeria nam nam 1963 1963 (sua (sua d6id6i caccac nam nam 1979, 1979, 1984, 1984, 1987, 1987, 1996), 1996), Hi~n Hi~n phap phap C(>ng C(>ng hoahoa Chad Chad nam nam 1962 1962 ... ... Giai doqn thu sau di€n ra sau sv S\lP d6 cua ch~ d9 d(>c tai 6 Nam Au vao gifra th~p nien 70 cua th~ ki XX. Tu nam 1974 d~n 1978, B6 Dao Nha, Hy L?p, Tay Ban Nha ban hanh hi~n phap m6i. Hi~n phap B6 Dao Nha duqc ban hanh ngay 02/4/1976, c6 hi~u h,rc tu ngay 25/4/1976 va duqc sua d6i vao cac nam 1982, 1989, 1992, 1997. Hi~n phap Hy L?P duqc ban hanh va c6 hi~u ll,l'c tu ngay 11/6/1975, duqc sua d6i thang 3/1986. Hi~n phap Tay Ban Nha hi~n hanh duqc thong qua bm trung cftu dan y ngay 06/12/1978 va duqc cong b6 ngay 29112/1978. Giai Giai doqn doqn thuthu sausau di€n di€n ra sau ra sau sv sv S\lPS\lP d6 d6 cuacua ch~ch~ d9 d9 d(>cd(>c tai tai 6 6 Nam Nam AuAu vaovao gifra gifra th~p th~p nien nien 70 70 cuacua th~th~ ki XX. ki XX. TuTu nam nam 1974 1974 d~nd~n 1978, 1978, B6 B6 Dao Dao Nha, Nha, HyHy L?p, L?p, TayTay BanBan Nha Nha banban hanh hanh hi~n hi~n phap phap m6i. m6i. Hi~n Hi~n phap phap B6B6 Dao Dao Nha Nha duqc duqc banban hanh hanh ngay ngay 02/4/1976, 02/4/1976, c6 c6 hi~u hi~u h,rch,rc tu ngay tu ngay 25/4/1976 25/4/1976 va va duqc duqc suasua d6id6i vaovao caccac nam nam 1982, 1982, 1989, 1989, 1992, 1992, 1997. 1997. Hi~n Hi~n phap phap HyHy L?PL?P duqc duqc banban hanh hanh va va c6 c6 hi~u hi~u ll,l'cll,l'c tu ngay tu ngay 11/6/1975, 11/6/1975, duqc duqc suasua d6id6i thang thang 3/1986. 3/1986. Hi~n Hi~n phap phap TayTay BanBan NhaNha hi~n hi~n hanh hanh duqc duqc thong thong quaqua bmbm trung trung cftucftu dandan y ngay y ngay 06/12/1978 06/12/1978 va va duqc duqc cong cong b6 b6 ngay ngay 29112/1978. 29112/1978. Giai doqn thu bay, cac nu6c Trung va Dong Au ban hanh hi~n phap m6i sau khi ch~ d9 XHCN bi S\lP d6 6 nhfrng nu6c nay k~ tu nam 1989- 1991. Cac nu6c XHCN con l?i cling ban hanh cac bfm hi~n phap m6i d~ cai each cac ch~ d9 kinh t~- xa h(>i va b9 may nha nu6c. D6 la Hi~n phap BaLan nam 1989 (sua d6i cac nam 1990, 1992), Hi~n phap Bulgaria nam 1991, Hi~n phap Rumania nam 1991, Hi~n phap Vi~t Nam nam 1992, Hi~n phap Uzbekistan nam 1992, Hi~n phap Lien bang Nga nam 1993, Hi~n phap Kazakhstan nam 1993 (sua d6i nam 1998), Hi~n phap Belarus nam 1994, Hi~n phap Azerbaijan nam 1995, Hi~n phap Georgia nam 1995 (sua d6i nam 2004), Hi~n phap Ukraine nam 1996 ... Giai Giai doqn doqn thuthu bay,bay, caccac nu6c nu6c Trung Trung va Dong va Dong AuAu banban hanh hanh hi~n hi~n phap phap m6im6i sausau khikhi ch~ch~ d9 d9 XHCN XHCN bi S\lP bi S\lP d6 d6 6 nhfrng 6 nhfrng nu6c nu6c naynay k~ k~ tu tu nam nam 198919891991. 1991. CacCac nu6c nu6c XHCN XHCN concon l?i l?i cling cling banban hanh hanh caccac bfmbfm hi~n hi~n phap phap m6im6i d~ d~ cai cai each each caccac ch~ch~ d9 d9 kinh kinh t~-t~xa xa h(>ih(>i va va b9 b9 may may D6D6 la Hi~n la Hi~n phap phap BaLan BaLan nam nam 1989 1989 (sua (sua d6id6i caccac nam nam nhanha nu6c. nu6c. 1990, 1990, 1992), 1992), Hi~n Hi~n phap phap Bulgaria Bulgaria nam nam 1991, 1991, Hi~n Hi~n phap phap Rumania Rumania nam nam 1991, 1991, Hi~n Hi~n phap phap Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1992, 1992, Hi~n Hi~n phap phap Uzbekistan Uzbekistan nam nam 1992, 1992, Hi~n Hi~n phap phap Lien Lien bang bang Nga Nga nam nam 1993, 1993, Hi~n Hi~n phap phap Kazakhstan Kazakhstan nam nam 1993 1993 (sua (sua d6id6i nam nam 1998), 1998), Hi~n Hi~n phap phap Belarus Belarus nam nam 1994, 1994, Hi~n Hi~n phap phap Azerbaijan Azerbaijan nam nam 1995, 1995, Hi~n Hi~n phap phap Georgia Georgia nam nam 1995 1995 (sua (sua d6id6i nam nam 2004), 2004), Hi~n Hi~n phap phap Ukraine Ukraine nam nam 1996 1996 ... ... So sanh bay giai do?n phat tri~n tren day cua hi~n phap, chung ta thAy giai do?n thu nhAt, thu hai va thu ba Ia cac giai do?n rna d6i tuqng diSu chinh cua hi~n phap con h?n ch~. chu y~u t~p trung diSu chinh b9 may nha nu6c va de quySn dan SlJ, chinh tri cua So So sanh sanh baybay giaigiai do?n do?n phat phat tri~n tri~n trentren dayday cuacua hi~n hi~n phap, phap, chung chung ta thAy ta thAy giaigiai do?n do?n thuthu nhAt, nhAt, thuthu haihai va va thuthu ba ba Ia cac Ia cac giaigiai do?n do?n rnarna d6id6i tuqng tuqng diSu diSu chinh chinh cuacua hi~n hi~n phap phap concon h?nh?n ch~.ch~. chuchu y~uy~u t~pt~p trung trung diSu diSu chinh chinh b9 b9 may may nhanha nu6c nu6c va va dede quySn quySn dandan SlJ, SlJ, chinh chinh tri tri cuacua GS. TS. Thai Vlnh Thting GS.GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh Thting Thting 49 49 49 GIAO TRiNH LUAT HIEN PHAP VI~T NAM GIAO GIAO TRiNH TRiNH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VI~T VI~T NAM NAM cong dan. Clic giai do~n thu tu, thu nam va thu sau la cac giai do~n rna r9ng ph~m vi di~u chinh cua hi~n phap khong chi v~ b9 may nha nu6c rna con v~ cac ch~ d9 kinh t~. van h6a, xa h9i; khong nhfrng V~ cac quy~n dan S\J, chfnh tri CUa cong dan rna COn ma r<)ng sang cac quy~n kinh t~. van h6a, xa h9i cua con ngum va cong dan; rna r<)ng va hoan thi~n cac thi~t ch~ dan chu, d~c bi~t la tang cuang cac y~u t6 bao v~ cac quy~n con ngum va cong dan trong hi~n phap; tang cuang cac thi~t ch~ bao hi~n va xay d\Ifig nha nu6c phap quy~n. Giai do~n thu bay va ciing la giai do~n hi~n nay la giai do~n chu nghia hi~n phap phat tri~n hoan thi~n nhfit vl trong giai do~n nay, chu nghia hi~n phap va bao v~ hi~n phap mang tinh toan d.u h6a, d6ng nghia v6i vi~c hoan thi~n cac thi~t ch~ cua nha nu6c phap quy~n (Rule of law), nang cao han nua cac bi~n phap thvc hi~n. bao v~ ch~ d9 dan chu va ki~m soat quy~n lvc nha nu6c, bao v~ cac quy~n con nguOi va quy~n cong dan. Day la giai do~n rna hi~n phap tra thanh m<)t trong nhiing cong C\1 c6 hi~u qua nhfit cua tfit ca cac qu6c gia tren th~ gi6i trong vi~c dfiu tranh vl sv tv do, dan chu, blnh d~ng, h~nh phuc, vl hoa blnh va ti~n b<) XR h<)i, Vt S\1 nghi~p bao V~ cac quy~n con nguai va cong dan trong ph~m vi toan th~ gi6i. cong cong dan.dan. ClicClic giaigiai do~n do~n thuthu tu, tu, thuthu nam nam va va thuthu sausau la cac la cac giaigiai do~n do~n rnarna r9ng r9ng ph~m ph~m vi di~u vi di~u chinh chinh cuacua hi~n hi~n phap phap khong khong chichi v~ v~ b9 b9 may may nhanha nu6c nu6c rnarna concon v~ v~ caccac ch~ch~ d9 d9 kinh kinh t~. t~. vanvan h6a, h6a, xa xa h9i;h9i; khong khong nhfrng nhfrng V~ V~ caccac quy~n quy~n dandan S\J, S\J, chfnh chfnh tri tri CUaCUa cong cong dandan rnarna COnCOn mama r<)ng r<)ng sang sang caccac quy~n quy~n kinh kinh t~. t~. vanvan h6a,h6a, xa xa h9ih9i cuacua concon ngum ngum va va cong cong dan; dan; rnarna r<)ng r<)ng va va hoan hoan thi~n thi~n caccac thi~t thi~t ch~ch~ dandan chu, chu, d~cd~c bi~tbi~t la la tang tang cuang cuang caccac y~uy~u t6 bao t6 bao v~ v~ caccac quy~n quy~n concon ngum ngum va va cong cong dandan trong trong hi~n hi~n phap; phap; tang tang cuang cuang caccac thi~t thi~t ch~ch~ baobao hi~n hi~n va va xayxay d\Ifig d\Ifig nhanha nu6c nu6c phap phap quy~n. quy~n. Giai Giai do~n do~n thuthu baybay va va ciing ciing la giai la giai do~n do~n hi~n hi~n naynay la giai la giai do~n do~n chuchu nghia nghia hi~n hi~n phap phap phat phat tri~n tri~n hoan hoan thi~n thi~n nhfit nhfit vl vl trong trong giaigiai do~n do~n nay,nay, chuchu nghia nghia hi~n hi~n phap phap va va baobao v~ v~ hi~n hi~n phap phap mang mang tinhtinh toan toan d.ud.u h6a, h6a, d6ng d6ng nghia nghia v6iv6i vi~cvi~c hoan hoan thi~n thi~n caccac thi~t thi~t ch~ch~ cuacua nhanha nu6c nu6c phap phap quy~n quy~n (Rule (Rule of law), of law), nang nang caocao hanhan nuanua caccac bi~n bi~n phap phap thvc thvc hi~n. hi~n. baobao v~ v~ ch~ch~ d9 d9 dandan chuchu va va ki~m ki~m soatsoat quy~n quy~n lvclvc nhanha nu6c, nu6c, baobao v~ v~ caccac quy~n quy~n concon nguOi nguOi va va quy~n quy~n cong cong dan.dan. DayDay la giai la giai do~n do~n rnarna hi~n hi~n phap phap tra tra thanh thanh m<)tm<)t trong trong nhiing nhiing cong cong C\1 C\1 c6 c6 hi~u hi~u quaqua nhfit nhfit cuacua tfit tfit ca ca caccac qu6c qu6c giagia trentren th~th~ gi6igi6i trong trong vi~cvi~c dfiudfiu tranh tranh vl sv vl sv tv do, tv do, dandan chu, chu, blnh blnh d~ng, d~ng, h~nh h~nh phuc, phuc, vl hoa vl hoa blnh blnh va va ti~nti~n b<) b<) XR XR h<)i,h<)i, Vt Vt S\1 S\1 nghi~p nghi~p baobao V~ V~ caccac quy~n quy~n concon nguai nguai va va cong cong dandan trong trong ph~m ph~m vi toan vi toan th~th~ gi6i. gi6i. 3. cAc CHUC NANG CUA HIEN PHAP 3. cAc 3. cAc CHUC CHUC NANG NANG CUA CUA HIEN HIEN PHAP PHAP Hi~n phap c6 cac chuc nang sau day: Hi~n Hi~n phap phap c6 c6 caccac chuc chuc nang nang sausau day:day: Thu nhdt, hi~n phap xac l~p cac nguyen t~c CO' ban cua ch~ d<) chfnh tri, chinh sach kinh t~. van h6a, xa h<)i, khoa hQc, ki thu~t. cong ngh~. qu6c phong, an ninh qu6c gia, duang 16i d6i n<)i, d6i ngo~i. Cac nguyen t~c CO' ban cua ch~ d9 chfnh tri thuang dugc thi~t l~p trong cac ban hi~n phap la chu quy~n t6i cao cua nha nu6c thu<)c v~ nhan dan; tfit ca quy~n lvc nha nu6c xufit phat tir nhan dan; mQi cong dan blnh d~ng tru6c phap lu~t. nha nu6c ton trQng va bao v~ cac quy~n con nguai, quy~n cong dan, nguyen t~c xay dvng nha nu6c phap quy~n ... 50 GS. TS. Thai Vi'nh Th&ng ThuThu nhdt, nhdt, hi~n hi~n phap phap xacxac l~pl~p caccac nguyen nguyen t~c t~c CO' CO' banban cuacua ch~ch~ d<) d<) chfnh chfnh tri, tri, chinh chinh sach sach kinh kinh t~. t~. vanvan h6a, h6a, xa xa h<)i,h<)i, khoa khoa hQc,hQc, ki thu~t. ki thu~t. cong cong ngh~. ngh~. qu6c qu6c phong, phong, an an ninh ninh qu6c qu6c gia,gia, duang duang 16i 16i d6id6i n<)i,n<)i, d6id6i ngo~i. ngo~i. CacCac nguyen nguyen t~c t~c CO' CO' banban cuacua ch~ch~ d9 d9 chfnh chfnh tri tri thuang thuang dugc dugc thi~t thi~t l~pl~p trong trong caccac banban hi~n hi~n phap phap la chu la chu quy~n quy~n t6i t6i caocao cuacua nhanha nu6c nu6c thu<)c thu<)c v~ v~ nhan nhan dan; dan; tfit tfit ca ca quy~n quy~n lvclvc nhanha nu6c nu6c xufit xufit phat phat tir tir nhan nhan dan; dan; mQimQi cong cong dandan blnh blnh d~ng d~ng tru6c tru6c phap phap lu~t. lu~t. nhanha nu6c nu6c tonton trQng trQng va va baobao v~ v~ caccac quy~n quy~n concon nguai, nguai, quy~n quy~n cong cong dan,dan, nguyen nguyen t~c t~c xayxay dvng dvng nhanha nu6c nu6c phap phap quy~n quy~n ... ... 50 50 GS.GS. TS. TS. ThaiThai Vi'nhVi'nh Th&ng Th&ng CHUONG II- NHUNG VAN DE CO BAN VE HIEN PHAP CHUONG CHUONG II- IINHUNG NHUNG VANVAN DE DE COCO BAN BAN VE HIEN VE HIEN PHAP PHAP Thit hai, hi~n phap xac dinh each thuc t6 chuc quy€n Ivc nha nuoc. Cac hi~n phap quy dinh each thuc thanh l~p va each thuc xac l~p m6i quan h~ gifra cac ca quan nha nu6c l~p phap, hanh phap va tu phap. Qua quy dinh cua hi~n phap, chung ta c6 th~ xac dinh hlnh thuc chinh th~ la c<)ng hoa t6ng th6ng, c<)ng hoa nghi vi~n, c<)ng hoa luang tinh hay quan chu l~p hi~n. Qua quy dinh cua hi~n phap, chung ta cling c6 th~ xac dinh nguyen t~c t6 chuc quy€n Ivc nha nuoc Ia phan chia quy€n Ivc va ki€m ch~ d6i trQng gifra ba nhanh quy€n Ivc l~p phap, hanh phap vatu phap hay la , ' nguyen Hie t~p quyen. ThitThit hai,hai, hi~n hi~n phap phap xacxac dinh dinh each each thuc thuc t6 chuc t6 chuc quy€n quy€n IvcIvc nhanha nuoc. nuoc. CacCac hi~n hi~n phap phap quyquy dinh dinh each each thuc thuc thanh thanh l~pl~p va va each each thuc thuc xacxac l~pl~p m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra caccac ca ca quan quan nhanha nu6c nu6c l~pl~p phap, phap, hanh hanh phap phap va va tu phap. tu phap. QuaQua quyquy dinh dinh cuacua hi~n hi~n phap, phap, chung chung ta c6 ta c6 th~th~ xacxac dinh dinh hlnh hlnh thuc thuc chinh chinh th~th~ la c<)ng la c<)ng hoahoa t6ng t6ng th6ng, th6ng, c<)ng c<)ng hoahoa nghi nghi vi~n, vi~n, c<)ng c<)ng hoahoa luang luang tinhtinh hayhay quan quan chuchu l~pl~p hi~n. hi~n. Qua Qua quyquy dinh dinh cuacua hi~n hi~n phap, phap, chung chung ta cling ta cling c6 c6 th~th~ xacxac dinh dinh nguyen nguyen t~c t~c t6 chuc t6 chuc quy€n quy€n IvcIvc nhanha nuoc nuoc Ia phan Ia phan chia chia quy€n quy€n IvcIvc va va ki€m ki€m ch~ch~ d6id6i trQng trQng gifra gifra ba ba nhanh nhanh quy€n quy€n IvcIvc l~pl~p phap, phap, hanh hanh phap phap vatu vatu phap phap hayhay la la , , ' ' nguyen nguyen HieHie t~pt~p quyen. quyen. Thit ba, hi~n phap Ia van ban xac l~p va bao v~ cac quy€n con nguai va quy€n cong dan. Do hi~n phap Ia lu~t ca ban cua nha nuoc, c6 hi~u Ivc phap li cao nhfrt nen cac quy dinh cua hi~n phap v€ vi~c thira nh~n va bao dam thvc hi~n cac quy€n con nguai va cong dan dong vai tro quan trQng trong vi~c bao v~ cac quy€n con nguai va cong dan. ThitThit ba,ba, hi~n hi~n phap phap Ia van Ia van banban xacxac l~pl~p va va baobao v~ v~ caccac quy€n quy€n concon nguai nguai va va quy€n quy€n cong cong dan. dan. DoDo hi~n hi~n phap phap Ia lu~t Ia lu~t ca ca banban cuacua nhanha nuoc, nuoc, c6 c6 hi~u hi~u IvcIvc phap phap li cao li cao nhfrt nhfrt nennen caccac quyquy dinh dinh cuacua hi~n hi~n phap phap v€ v€ vi~cvi~c thira thira nh~n nh~n va va baobao dam dam thvc thvc hi~n hi~n caccac quy€n quy€n concon nguai nguai va va cong cong dandan dong dong vaivai tro tro quan quan trQng trQng trong trong vi~cvi~c baobao v~ v~ caccac quy€n quy€n concon nguai nguai va va cong cong dan.dan. Thit tu, hi~n phap la "ban kh~ uoc xa h9i", theo d6 nhan dan chinh thuc trao quy€n cho cac ca quan nha nu6c: Trao quy€n l~p phap cho nghi vi~n (ho~c qu6c h<)i), trao quy€n hanh phap cho chinh phu (ho~c t6ng thf>ng), trao quy€n tu phap cho toa an. Hi~n phap la ngu6n hinh thanh nen cac ca quan quy€n Ivc nha nu6c, la di~m tva cua quy€n Ivc hgp phap. ThitThit tu, tu, hi~n hi~n phap phap la "ban la "ban kh~kh~ uocuoc xa xa h9i", h9i", theo theo d6 d6 nhan nhan dandan chinh chinh thuc thuc traotrao quy€n quy€n chocho caccac ca ca quan quan nhanha nu6c: nu6c: Trao Trao quy€n quy€n l~pl~p phap phap chocho nghi nghi vi~n vi~n (ho~c (ho~c qu6c qu6c h<)i), h<)i), traotrao quy€n quy€n hanh hanh phap phap chocho chinh chinh phuphu (ho~c (ho~c t6ng t6ng thf>ng), thf>ng), traotrao quy€n quy€n tu phap tu phap chocho toatoa an. an. Hi~n Hi~n phap phap la ngu6n la ngu6n hinh hinh thanh thanh nennen caccac ca ca quan quan quy€n quy€n IvcIvc nhanha nu6c, nu6c, la la di~m di~m tvatva cuacua quy€n quy€n IvcIvc hgphgp phap. phap. Thit nam, hi~n phap Ia d~ito lu~t g6c, la lu~t ca sa vi v~y n6 la my", tir cac quy dinh cua n6 hang lo~itt cac lu~t va cac van ban phap lu~t khac ra dai, vi v~y c6 th~ coi hi~n phap la tinh tuy cua phap lu~t, la "tinh thfin phap lu~t" cua m<)t qu6c gia. ThitThit nam, nam, hi~n hi~n phap phap Ia d~ito Ia d~ito lu~tlu~t g6c,g6c, la lu~t la lu~t ca ca sa sa vi v~y vi v~y n6 n6 la la cac tir cac quyquy dinh dinh cuacua n6 n6 hang hang lo~ittlo~itt caccac lu~tlu~t va va caccac vanvan banban phap phap lu~tlu~t khac khac ra dai, ra dai, vi v~y vi v~y c6 c6 th~th~ coicoi hi~n hi~n phap phap la tinh la tinh tuytuy cuacua phap phap lu~t, lu~t, la "tinh la "tinh thfin thfin phap phap lu~t" lu~t" cuacua m<)tm<)t qu6c qu6c gia.gia. Thit sau, hi~n phap la van ban gi6i hlitn quy€n Ivc cua cac ca quan nha nuoc, vi v~y hi~n phap la cong C\1 chu y~u d~ nhan dan ki~m soat quy~n lvc nha nuoc, la cong C\1 chu y~u d~ thi~t l~p tr~t tv phap lu~t, tr~t tv xa h<)i. ThitThit sau,sau, hi~n hi~n phap phap la van la van banban gi6igi6i hlitnhlitn quy€n quy€n IvcIvc cuacua caccac ca ca quan quan nhanha nuoc, nuoc, vi v~y vi v~y hi~n hi~n phap phap la cong la cong C\1 C\1 chuchu y~uy~u d~ d~ nhan nhan dandan ki~m ki~m soatsoat quy~n quy~n lvclvc nhanha nuoc, nuoc, la cong la cong C\1 C\1 chuchu y~uy~u d~ d~ thi~t thi~t l~pl~p tr~ttr~t tv phap tv phap lu~t, lu~t, tr~ttr~t tv xa tv xa h<)i.h<)i. GS. TS. Thai Vinh Thimg GS.GS. TS. TS. ThaiThai VinhVinh Thimg Thimg "lu~t 51 "lu~t "lu~t my", my", tir 51 51 GIAO TRINH LU)..T Hll~N PHAP VI:BT NAM 4. cAu TRUC CUA HIEN PHAP GIAO GIAO TRINH TRINH LU)..T LU)..T Hll~N Hll~N PHAP PHAP VI:BT VI:BT NAM NAM 4. cAu 4. cAu TRUC TRUC CUA CUA HIEN HIEN PHAP PHAP M9t ban hiSn phap thong thuang c6 c~u true g6m 3 phfin: Lai n6i dfiu, n9i dung ca ban va di~u khoan chuyen tiSp. M9t M9t banban hiSn hiSn phap phap thong thong thuang thuang c6 c6 c~uc~u truetrue g6m g6m 3 phfin: 3 phfin: LaiLai n6in6i dfiu,dfiu, n9in9i dung dung ca ca banban va va di~u di~u khoan khoan chuyen chuyen tiSp. tiSp. Lai n6i dfiu cua hiSn phap thuang neu m1,1c dfch ban hanh hiSn phap, hoan canh, lich su ra dm cua hiSn phap ho{lc tom t~t qua trlnh phat trien cua d~t nucrc. Cling c6 nhihlg ban hiSn phap neu len cac nguyen t~c ca ban cua hiSn phap nhu HiSn phap nam 1946 cua Vi~t Nam. Lm n6i dfiu cua hiSn phap thuang dugc v~n d1,1ng de giai thfch, de hieu va ap dl,lng cac quy dinh cua hiSn phap. Tuy nhien, cling c6 nhihlg truang hgp d{lc bi~t nhu HiSn phap nam 1958 cua Cl)ng hoa Phap tuyen b6 Ban tuyen ngon nhan quy~n va dan quy~n nam 1789 cua Phap la m9t phfin cua HiSn phap (va trong lfin sua d6i nam 2005 b6 sung HiSn chuang moi truang nam 2004 cling lam9t phfin cua HiSn phap). LaiLai n6in6i dfiudfiu cuacua hiSn hiSn phap phap thuang thuang neuneu m1,1c m1,1c dfch dfch banban hanh hanh hiSn hiSn phap, phap, hoan hoan canh, canh, lichlich su su ra dm ra dm cuacua hiSn hiSn phap phap ho{lc ho{lc tomtom t~t t~t quaqua trlnh trlnh phat phat trien trien cuacua d~td~t nucrc. nucrc. Cling Cling c6 c6 nhihlg nhihlg banban hiSn hiSn phap phap neuneu nguyen nguyen t~c t~c ca ca banban cuacua hiSn hiSn phap phap nhunhu HiSn HiSn phap phap nam nam 1946 1946 lenlen caccac cuacua Vi~t Vi~t Nam. Nam. LmLm n6in6i dfiudfiu cuacua hiSn hiSn phap phap thuang thuang dugc dugc v~nv~n d1,1ng d1,1ng de de giaigiai thfch, thfch, de de hieu hieu va va ap ap dl,lng dl,lng caccac quyquy dinh dinh cuacua hiSn hiSn phap. phap. TuyTuy nhien, nhien, cling cling c6 c6 nhihlg nhihlg truang truang hgphgp d{lcd{lc bi~tbi~t nhunhu HiSn HiSn phap phap nam nam 1958 1958 cuacua Cl)ng Cl)ng hoahoa Phap Phap tuyen tuyen b6 b6 BanBan tuyen tuyen ngon ngon nhan nhan quy~n quy~n va va dandan quy~n quy~n nam nam 1789 1789 cuacua Phap Phap la m9t la m9t phfin phfin cuacua HiSn HiSn phap phap (va(va trong trong lfinlfin suasua d6id6i nam nam 2005 2005 b6 b6 sung sung HiSn HiSn chuang chuang moimoi truang truang nam nam 2004 2004 cling cling lam9t lam9t phfin phfin cuacua HiSn HiSn phap). phap). Phfin n9i dung ca ban cua hiSn phap bao g6m cac quy dinh v~ chS d9 chfnh tri, chS d9 nha nucrc va xa hl)i, cac quy dinh v~ cac nguyen t~c t6 chuc b9 may nha nucrc, t6 chuc thvc hi~n cac quy~n l?p phap, hanh phap, tu phap, chfnh quy~n dia phuang, quy~n va nghia V\1 ca ban cua con nguai va cong dan, v~ hi~u lvc cua hiSn phap va thu t1,1c sua d6i hiSn phap. Phfin Phfin n9in9i dung dung ca ca banban cuacua hiSn hiSn phap phap baobao g6m g6m caccac quyquy dinh dinh v~ v~ chSchS d9 d9 chfnh chfnh tri, tri, chSchS d9 d9 nhanha nucrc nucrc va va xa xa hl)i,hl)i, caccac quyquy dinh dinh v~ v~ caccac nguyen nguyen t~c t~c t6 chuc t6 chuc b9 b9 may may nhanha nucrc, nucrc, t6 chuc t6 chuc thvc thvc hi~n hi~n caccac quy~n quy~n l?pl?p phap, phap, hanh hanh phap, phap, tu phap, tu phap, chfnh chfnh quy~n quy~n diadia phuang, phuang, quy~n quy~n va va nghia nghia V\1 V\1 ca ca banban cuacua concon nguai nguai va va cong cong dan,dan, v~ v~ hi~u hi~u lvclvc cuacua hiSn hiSn phap phap va thu va thu t1,1ct1,1c suasua d6id6i hiSn hiSn phap. phap. Phfin di~u khoan chuyen tiSp va di~u khoan cu6i cung quy dinh trlnh tv hiSn phap c6 hi~u lvc, xac dinh thai h~n c6 hi~u lvc cua m9t s6 di~u khoan cua hi€n phap, xac dinh thm h~n va trlnh tv thay d6i nhihlg thiSt ch€ hiSn phap eli bfutg thiSt chS hiSn phap mm. Phfin Phfin di~u di~u khoan khoan chuyen chuyen tiSptiSp va va di~u di~u khoan khoan cu6i cu6i cung cung quyquy dinh dinh trlnh trlnh tv hiSn tv hiSn phap phap c6 c6 hi~u hi~u lvc,lvc, xacxac dinh dinh thaithai h~nh~n c6 c6 hi~u hi~u lvclvc cuacua m9tm9t s6 di~u s6 di~u khoan khoan cuacua hi€n hi€n phap, phap, xacxac dinh dinh thmthm h~nh~n va trlnh va trlnh tv tv thay thay d6id6i nhihlg nhihlg thiSt thiSt ch€ch€ hiSn hiSn phap phap eli bfutg eli bfutg thiSt thiSt chSchS hiSn hiSn phap phap mm. mm. Ngohl ba phfin ca ban tren, m9t s6 hiSn phap con c6 them m9t s6 di~u khoan b6 sung nhu HiSn phap Indonesia nam 1945, HiSn phap An D9 nam 1950 ... Ngohl Ngohl ba ba phfin phfin ca ca banban tren, tren, m9tm9t s6 hiSn s6 hiSn phap phap concon c6 c6 them them m9tm9t s6 s6 di~u di~u khoan khoan b6 b6 sung sung nhunhu HiSn HiSn phap phap Indonesia Indonesia nam nam 1945, 1945, HiSn HiSn ... ... phap phap AnAn D9D9 nam nam 1950 1950 52 5. PHAN LO~I HIEN PHAP 5. PHAN 5. PHAN LO~I LO~I HIEN HIEN PHAP PHAP Vi~c pharr lo~ hiSn phap c6 the dva tren cac tieu chf khac nhau. Vi~c Vi~c pharr pharr lo~lo~ hiSnhiSn phap phap c6 the c6 the dvadva trentren caccac tieutieu chfchf khac khac nhau. nhau. - Theo thai gian ban hanh c6 the phan lo~ thanh hiSn phap c6 - Theo - Theo thaithai gian gian banban hanh hanh c6 c6 thethe phan phan lo~lo~ thanh thanh hiSn hiSn phap phap c6 c6 GS. TS. Thdi Vinh Thiing 52 52 GS.GS. TS. TS. ThdiThdi VinhVinh Thiing Thiing CHUONG II- NHUNG VAN DE CO BAN VE HIEN PHAP CHUONG CHUONG II- IINHUNG NHUNG VANVAN DE DE CO CO BANBAN VE HIEN VE HIEN PHAP PHAP di~n va hi~n phap hi~n d~i: Hi~n phap c6 di~n la cac bfm hi~n phap ban hanh vao th~ ki XVIII va XIX, hi~n phap hi~n d~i la cac ban hi~n phap ban hanh sau thai ld nay. Hi~n phap c6 di~n thuang c6 d6i tuc;mg di~u chinh h((p han hi~n phap hi~n d~. Thong thuang, hi~n phap c6 di~n chi quy dinh·v~ t6 chuc b() may nha nu6c va cac quy~n dan S\1', chinh tri cua con ngum va cong dan. Hi~n phap hi~n d~ mo r()ng hon ph~m vi di~u chinh, khong nhiing v~ b() may nha nuac rna con v~ ca chinh sach kinh t~. van h6a, xa h()i va cac quy~n kinh t~. van h6a, xa h()i cua con ngum va cong dan. di~n di~n va va hi~n hi~n phap phap hi~n hi~n d~i:d~i: Hi~n Hi~n phap phap c6 c6 di~n di~n la cac la cac bfmbfm hi~n hi~n phap phap banban hanh hanh vaovao th~th~ ki XVIII ki XVIII va va XIX, XIX, hi~n hi~n phap phap hi~n hi~n d~id~i la cac la cac banban hi~n hi~n phap phap banban hanh hanh sausau thaithai ld nay. ld nay. Hi~n Hi~n phap phap c6 c6 di~n di~n thuang thuang c6 d6i c6 d6i tuc;mg tuc;mg di~u di~u chinh chinh h((ph((p hanhan hi~n hi~n phap phap hi~n hi~n d~.d~. Thong Thong thuang, thuang, hi~n hi~n phap phap c6 c6 di~n di~n chichi quyquy dinh·v~ dinh·v~ t6 chuc t6 chuc b() b() may may nhanha nu6c nu6c va va caccac quy~n quy~n dandan S\1', S\1', chinh chinh tri cua tri cua concon ngum ngum va va cong cong dan.dan. Hi~n Hi~n phap phap hi~n hi~n d~ d~ momo r()ng r()ng honhon ph~m ph~m vi di~u vi di~u chinh, chinh, khong khong nhiing nhiing v~ v~ b() b() may may nhanha nuac nuac rnarna concon v~ v~ ca ca chinh chinh sach sach kinh kinh t~. t~. vanvan h6a, h6a, xa xa h()ih()i va va caccac quy~n quy~n kinh kinh t~. t~. vanvan h6a,h6a, xa h()i xa h()i cuacua concon ngum ngum va va cong cong dan.dan. - Theo hlnh thuc th€ hi~n hi~n phap c6 th€ chia thanh hi~n phap thanh van va hi~n phap bAt thanh van: - Theo - Theo hlnh hlnh thuc thuc th€th€ hi~n hi~n hi~n hi~n phap phap c6 c6 th€th€ chia chia thanh thanh hi~n hi~n phap phap thanh thanh vanvan va va hi~n hi~n phap phap bAtbAt thanh thanh van:van: + Hi~n phap thanh van Ia m()t van ban nhAt dinh quy dinh v~ t6 chuc quy~n 1\l'c nha nu6c, quy~n con ngucri, quy~n cong dan, dugc quy dinh la lu~t ca ban cua nha nu6c, c6 hi~u 1\l'c phap li cao nhAt. Hfiu h~t cac nu6c tren th~ gi6i d~u c6 hi~n phap thanh van nhu Hi~n phap Hoa Ky nam 1787, Hi~n phap Phap nam 1958, Hi~n phap Nga nam 1993, Hi~n phap Vi~t Nam nam 2013 ... + Hi~n + Hi~n phap phap thanh thanh vanvan Ia m()t Ia m()t vanvan banban nhAt nhAt dinh dinh quyquy dinh dinh v~ v~ t6 chuc t6 chuc quy~n quy~n 1\l'c1\l'c nhanha nu6c, nu6c, quy~n quy~n concon ngucri, ngucri, quy~n quy~n cong cong dan,dan, quyquy dinh dinh la lu~t la lu~t ca ca banban cuacua nhanha nu6c, nu6c, c6 c6 hi~u hi~u 1\l'c1\l'c phap phap li cao li cao dugc dugc nhAt. nhAt. Hfiu Hfiu h~th~t caccac nu6c nu6c trentren th~th~ gi6igi6i d~ud~u c6 c6 hi~n hi~n phap phap thanh thanh vanvan nhunhu Hi~n Hi~n phap phap Hoa Hoa KyKy nam nam 1787, 1787, Hi~n Hi~n phap phap Phap Phap nam nam 1958, 1958, Hi~n Hi~n phap phap Nga Nga nam nam 1993, 1993, Hi~n Hi~n phap phap Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2013 2013 ... ... + Hi~n phap bAt thanh van la t~p hgp m()t s6 lu~t, t~p quan quan tn;mg dugc coi la lu~t ca bfm cua nha nu6c. Vf d'IJ,, Hi~n phap cua Anh bao g6m Lu~t t6 chuc Nghi vi~n, Lu~t t6 chuc Chinh phu, Lu~t thua k6 ngai vang va m()t s6 t~p quan quan tn;mg trong t6 chuc va ho~t d()ng cua b() may nha nu6c. Chi c6 it nuac khong c6 hi~n phap thanh van nhu: Anh, New Zealand, Israel, Tht;ty Di~n. + Hi~n + Hi~n phap phap bAtbAt thanh thanh vanvan la t~p la t~p hgphgp m()tm()t s6 s6 lu~t, lu~t, t~pt~p quan quan quan quan tn;mg tn;mg dugc dugc coicoi la lu~t la lu~t ca ca bfmbfm cuacua nhanha nu6c. nu6c. Vf d'IJ,, Vf d'IJ,, Hi~n Hi~n phap phap Anh Anh baobao g6m g6m Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc Nghi Nghi vi~n, vi~n, Lu~t Lu~t t6 t6 chuc chuc Chinh Chinh cuacua phu, phu, Lu~t Lu~t thua thua k6 k6 ngai ngai vang vang va va m()tm()t s6 s6 t~pt~p quan quan quan quan tn;mg tn;mg trong trong t6 chuc t6 chuc va va ho~t ho~t d()ng d()ng cuacua b() b() may may nhanha nu6c. nu6c. ChiChi c6 c6 it nuac it nuac khong khong c6 hi~n c6 hi~n phap phap thanh thanh vanvan nhu: nhu: Anh, Anh, New New Zealand, Zealand, Israel, Israel, Tht;ty Tht;ty Di~n. Di~n. - Theo thu tt;tc sua d6i hi~n phap c6 th~ pharr thanh hi~n phap CUng va hi~n phap m~m: - Theo - Theo thuthu tt;tctt;tc suasua d6id6i hi~n hi~n phap phap c6 c6 th~th~ pharr pharr thanh thanh hi~n hi~n phap phap CUng CUng va va hi~n hi~n phap phap m~m: m~m: Can cu vao muc d() kh6 hay d~ trong vi~c sua d6i hi~n phap, nha lu~t h9c ngum Anh Viscount James Bryce (1838 - 1922) chia hi~n phap thanh hai lo~i la hi~n phap cung (rigid Constitution) va hi~n phap m~m (flexible Constitution). 1 Hi~n phap cung la hi~n CanCan cu cu vaovao muc muc d() d() kh6kh6 hayhay d~ d~ trong trong vi~c vi~c suasua d6id6i hi~n hi~n phap, phap, nhanha lu~tlu~t h9ch9c ngum ngum Anh Anh Viscount Viscount James James Bryce Bryce (1838 (1838 - 1922) - 1922) chia chia hi~n hi~n phap phap thanh thanh haihai lo~ilo~i la hi~n la hi~n phap phap cung cung (rigid (rigid Constitution) Constitution) va va 1 Hi~n 1 Hi~n hi~n hi~n phap phap m~m m~m (flexible (flexible Constitution). Constitution). phap phap cung cung la hi~n la hi~n 1 Viscount James Bryce: Flexible and Rigid Constitution, Studies in History and Juriprudence, New York: Oxford University Press, 1901, p. 124-231. 1 Viscount 1 Viscount James James Bryce: Bryce: Flexible Flexible and and Rigid Rigid Constitution, Constitution, Studies Studies in History in History andand NewNew York: York: Oxford Oxford University University Press, Press, 1901, 1901, p. 124-231. p. 124-231. Juriprudence, Juriprudence, GS.TS. Tlu.ii 17nh Tlulng GS.TS. GS.TS. Tlu.iiTlu.ii 17nh 17nh Tlulng Tlulng 53 53 53 mAo TRINH LU~T HIEN PHAP viST NAM mAo mAo TRINH TRINH LU~T LU~T HIEN HIEN PHAP PHAP viST viST NAM NAM phap rna vi~c sua d6i phai tuan theo m()t quy trinh d~c bi~t. N~u thong qua lu~t thong thucmg chi cAn da s6 (tren 50%) s6 nghi si nhllt trf tan thanb thi sua d6i hi~n phap it nhllt phai dugc 2/3 s6 nghi si tan thanh. 0 ffiQt sf> nUOC COn phru thong qua thu tl,lC trung cfiu dan y ho~c phai dugc 3/4 ca quan l~p phap cua cac bang phe chu&n nhu a Hoa Ky. Hi~n phap m~m la hi~n phap c6 thu tl,lc sua d6i dan gian nhu m()t d;;to lu~t thong thuemg. Vi dl;l, a Anh, Nghi vi~n c6 th~ sua d6i hi~n phap nhu m()t lu~t thong thucrng. phap phap rnarna vi~cvi~c suasua d6id6i phai phai tuan tuan theo theo m()tm()t quyquy trinh trinh d~cd~c bi~t. bi~t. N~u N~u thong thong quaqua lu~tlu~t thong thong thucmg thucmg chichi cAncAn da da s6 s6 (tren (tren 50%) 50%) s6 s6 nghi nghi si si nhllt nhllt trf trf tantan thanb thanb thi thi suasua d6id6i hi~n hi~n phap phap it nhllt it nhllt phai phai dugc dugc 2/32/3 s6 s6 thanh. thanh. 0 ffiQt 0 ffiQt sf> nUOC sf> nUOC COnCOn phru phru thong thong quaqua thuthu tl,lCtl,lC trung trung nghi nghi si tan si tan cfiucfiu dandan y ho~c y ho~c phai phai dugc dugc 3/43/4 ca ca quan quan l~pl~p phap phap cuacua caccac bang bang phephe chu&n chu&n nhunhu a Hoa a Hoa Ky.Ky. Hi~n Hi~n phap phap m~m m~m la hi~n la hi~n phap phap c6 c6 thuthu tl,lctl,lc suasua d6id6i dandan gian gian nhunhu m()tm()t d;;tod;;to lu~tlu~t thong thong thuemg. thuemg. Vi dl;l, Vi dl;l, a Anh, a Anh, Nghi Nghi vi~n vi~n c6 c6 th~th~ suasua d6id6i hi~n hi~n phap phap nhunhu m()tm()t lu~tlu~t thong thong thucrng. thucrng. Ngoai ba each phan lo;;ti ca ban tren day, theo thai gian t6n t;;ti CUa hi~n phap CO th~ chia hi~n phap thanh hi~n phap t;;tm thai Va hi~n phap lau dai; theo ch~ d() chfnh tri co th~ phan chia thanh hi~n phap tu san, hi~n phap XHCN; theo hinh thuc cAu true nha nu6c c6 th~ phan chia thanh hi~n phap nha nu6c lien bang, hi~n phap nha nu6c dan nhllt ... ba ba each each phan phan lo;;tilo;;ti ca ca banban trentren day,day, theo theo thaithai gian gian t6nt6n t;;ti t;;ti Ngoai Ngoai CUaCUa hi~n hi~n phap phap CO CO th~th~ chia chia hi~n hi~n phap phap thanh thanh hi~n hi~n phap phap t;;tmt;;tm thaithai Va Va hi~n hi~n phap phap laulau dai;dai; theo theo ch~ch~ d() d() chfnh chfnh tri tri co co th~th~ phan phan chia chia thanh thanh hi~n hi~n phap phap tu tu san,san, hi~n hi~n phap phap XHCN; XHCN; theo theo hinh hinh thuc thuc cAucAu truetrue nhanha nu6c nu6c c6 c6 th~th~ phan phan chia chia thanh thanh hi~n hi~n phap phap nhanha nu6c nu6c lienlien bang, bang, hi~n hi~n phap phap nhanha nu6c nu6c dandan nhllt nhllt ... ... 6. QUY TRINH LAM HIEN PHAP, SVA DOl HIEN PHAP 6. QUY 6. QUY TRINH TRINH LAM LAM HIEN HIEN PHAP, PHAP, SVA SVA DOl DOl HIEN HIEN PHAP PHAP Theo quy dinh t;;ti Di~u 120 Hi~n phap Vi~t Nam nam 2013, quy trinh lam Hi~n phap, sua d6i Hi~n phap Vi~t Naii1 nhu sau: Theo Theo quyquy dinh dinh t;;ti t;;ti Di~u Di~u 120120 Hi~n Hi~n phap phap Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2013, 2013, trinh trinh lamlam Hi~n Hi~n phap, phap, suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap Vi~t Vi~t Naii1 Naii1 nhunhu sau:sau: quyquy "1. Chu tich nuac, Uy ban thu&ng Vl;l Qu6c ht)i, Chfnh phu ho(lc (t nhdt mt)t phdn ba t6ng s6 aqi biiu Qu6c ht)i c6 quytn at nghj lam Hiin phap, sira a6i Hiin phap. Qu6c ht)i quyh atnh vi~c lam Hidn phap, sira a6i Hidn phap khi c6 it nhdt hai phdn ba t6ng s6 aqi biiu Qu6c ht)i biiu quyh tan thanh. . "1. "1. ChuChu tichtich nuac, nuac, Uy Uy banban thu&ng thu&ng Vl;l Vl;l Qu6c Qu6c ht)i,ht)i, Chfnh Chfnh phuphu (t nhdt (t nhdt mt)tmt)t phdn phdn ba ba t6ng t6ng s6 aqi s6 aqi biiu biiu Qu6c Qu6c ht)iht)i c6 c6 quytn quytn at at ho(lc ho(lc nghj nghj lamlam Hiin Hiin phap, phap, sirasira a6ia6i Hiin Hiin phap. phap. Qu6c Qu6c ht)iht)i quyh quyh atnh atnh vi~cvi~c lamlam Hidn Hidn phap, phap, sirasira a6ia6i Hidn Hidn phap phap khikhi c6 c6 it nhdt it nhdt haihai phdn phdn ba ba t6ng t6ng s6 aqi s6 aqi biiu biiu Qu6c Qu6c ht)iht)i biiu biiu quyh quyh tantan thanh. thanh. . . 2. Qu6c ht)i thanh ifjp Uy ban d71 thao Hidn phap. Thanh phdn, s6 lu(J'ng thanh vien, nhi~m Vl;l va quytn hqn cua Uy ban d7! thao Hidn phap do Qu6c ht)i quyh atnh thea at nghi cua Uy ban thu&ng Vl;l Qu6c ht)i. 2. 2. Qu6c Qu6c ht)iht)i thanh thanh ifjpifjp Uy Uy banban d71 d71 thao thao Hidn Hidn phap. phap. Thanh Thanh thanh thanh vien, vien, nhi~m nhi~m Vl;l Vl;l va va quytn quytn hqnhqn cuacua Uy Uy banban d7! d7! phdn, phdn, s6 lu(J'ng s6 lu(J'ng thao thao Hidn Hidn phap phap do do Qu6c Qu6c ht)iht)i quyh quyh atnh atnh thea thea at at nghi nghi cuacua Uy Uy banban thu&ng thu&ng Vl;l Vl;l Qu6c Qu6c ht)i.ht)i. 3. Uy ban d71 thao Hiin phap soqn thao, t6 chirc ldy y kidn nhan dan va trinh Qu6c ht)i d7! thao Hiin phap. 3. 3. Uy Uy banban d71 d71 thao thao Hiin Hiin phap phap soqn soqn thao, thao, t6 chirc t6 chirc ldyldy y kidn y kidn va trinh va trinh Qu6c Qu6c ht)iht)i d7! d7! thao thao Hiin Hiin phap. phap. nhan nhan dandan 4. Hiin phap aUfJC thong qua khi c6 (t nhdt hai phdn ba t6ng s6 aqi biJu Qu6c ht)i biiu quydt tan thanh. Vi~c trnng cdu y dan vt Hidn phap do Qu6c ht)i quyit atnh. 4. Hiin 4. Hiin phap phap aUfJC aUfJC thong thong quaqua khikhi c6 c6 (t nhdt (t nhdt haihai phdn phdn ba ba t6ng t6ng s6 s6 aqiaqi biJu biJu Qu6c Qu6c ht)iht)i biiu biiu quydt quydt tantan thanh. thanh. Vi~c Vi~c trnng trnng cducdu y dan y dan vt Hidn vt Hidn phap phap do do Qu6c Qu6c ht)iht)i quyit quyit atnh. atnh. 54 GS.. TS. Thai Vlnh Truing 54 54 GS..GS.. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh Truing Truing CHUONG II- NHUNG VAN DE COiJAN VE HIEN PHAP CHUONG CHUONG II- IINHUNG NHUNG VANVAN DE DE COiJAN COiJAN VE HIEN VE HIEN PHAP PHAP 5. Thai hqn ding b6, thai ttiim c6 hi¢u hrc cua Hiin phap do Qu6c h(ji quyh tljnh". 5. Thai 5. Thai hqnhqn ding ding b6,b6, thaithai ttiim ttiim c6 c6 hi¢u hi¢u hrchrc cuacua Hiin Hiin phap phap do do Qu6c Qu6c h(jih(ji quyh quyh tljnh". tljnh". d m<)t s6 nu6c, quy trlnh lam hi~n phap, sua d6i hi~n phap dugc k~t thuc b~ng trung cftu dan y. Theo quy dinh t?i Di~u 89 Hi~n phap nam 1958 cua C<)ng hoa Phap, TAng thflng theo d~ nghi cua Thu tu6ng va cac thanh vien cua Nghi vi~n c6 quy~n dua ra sang ki~n sua d6i Hi~n phap. Dl! thao sua d6i Hi~n phap phai dugc ca hai vi~n thflng nhfrt thong qua. N<)i dung sua d6i Hi~n phap chi chfnh thuc c6 hi~u llJc sau khi dugc nhan dan thong qua trong m<)t cu<)c trung cftu dan y. Tuy nhien, n~u trong cu<)c bo phi~u chung cua hai vi~n do T6ng thflng d~ nghi, n~u s6 phi~u d?t dugc tir 3/5 tra len thi khong cAn phai t6 chuc trung du dan y. d m<)t d m<)t s6 s6 nu6c, nu6c, quyquy trlnh trlnh lamlam hi~n hi~n phap, phap, suasua d6id6i hi~n hi~n phap phap dugc dugc k~tk~t thuc thuc b~ng b~ng trung trung cftucftu dandan y. Theo y. Theo quyquy dinh dinh t?i t?i Di~u Di~u 89 89 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1958 1958 cuacua C<)ng C<)ng hoahoa Phap, Phap, TAng TAng thflng thflng theo theo d~ d~ nghi nghi cuacua ThuThu tu6ng tu6ng va va caccac thanh thanh vien vien cuacua Nghi Nghi vi~n vi~n c6 c6 quy~n quy~n duadua ra sang ra sang ki~n ki~n suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap. phap. Dl!Dl! thao thao suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap phai phai ca ca haihai vi~n vi~n thflng thflng nhfrt nhfrt thong thong qua.qua. N<)iN<)i dung dung suasua d6id6i Hi~n Hi~n dugc dugc phap phap chichi chfnh chfnh thuc thuc c6 c6 hi~u hi~u llJcllJc sausau khikhi dugc dugc nhan nhan dandan thong thong quaqua m<)tm<)t cu<)c cu<)c trung trung cftucftu dandan y. Tuy y. Tuy nhien, nhien, n~un~u trong trong cu<)c cu<)c bo bo trong trong phi~u phi~u chung chung cuacua haihai vi~n vi~n do do T6ng T6ng thflng thflng d~ d~ nghi, nghi, n~un~u s6 phi~u s6 phi~u d?td?t tra tra lenlen thi thi khong khong cAncAn phai phai t6 chuc t6 chuc trung trung dudu dandan y. y. dugc dugc tir 3/5 tir 3/5 d Hoa Ky, theo quy dinh cua Hi~n phap nam 1787, vi~c sua d Hoa d Hoa Ky,Ky, theo theo quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1787, 1787, vi~c vi~c suasua d6i Hi~n phap chi c6 hi~u llJc khi dugc ft nhfrt 2/3 s6 nghi si cua hai vi~n thong qua va dugc 3/4 cac co quan l~p phap cua cac bang phe chuAn. d Due, theo quy dinh cua Hi~n phap nam 1949, vi~c sua d6i Hi~n phap phai dugc ft nhfrt 2/3 nghi si cua hai vi~n thong qua, d6ng thai phai dugc ft nhfrt 2/3 ca quan l~p phap cua cac bang phe chuAn (Di~u 144). Theo quy dinh cua Hi~n phap Italia nam 1947, cac lu~t sua d6i Hi~n phap va cac lu~t mang tfnh Hi~n phap khac dugc thong qua bm m6i vi~n sau hai lftn thao lu~n lien ti~p. each nhau t6i thi€u la 3 thang va cftn dugc chfrp thu~n cua da s6 thanh vien cua m6i vi~n trong lftn bo phi~u thu hai (Di~u 138). Cac 1u~t nay se dugc dua ra trung cftu dan y n~u trong vong 3 thang sau khi Nghi vi~n cong b6, c6 y ki~n ti~n hanh trung cftu dan y tir it nhfrt 115 s6 thanh vien Nghi vi~n ho?c 500.000 cu tri ho?c 5 H<)i d6ng khu VlJC. Lu~t dugc trung du dan y se khong dugc ban hanh n~u khong dugc da s6 phi~u hgp 1~ tan thanh. Se khong c6 CUQC trung du dan y n~u a ca Thugng vi~n va H? vi~n vi~c bi€u quy~t thong qua v6i ti 1~ phi~u thu~n a lftn b6 phi~u thu hai d?t tir 2/3 tra len s6 phi~u thu~n. d6id6i Hi~n Hi~n phap phap chichi c6 c6 hi~u hi~u llJcllJc khikhi dugc dugc ft nhfrt ft nhfrt 2/32/3 s6 s6 nghi nghi si cua si cua haihai vi~n vi~n thong thong quaqua va va dugc dugc 3/43/4 caccac co co quan quan l~pl~p phap phap cuacua caccac bang bang phephe chuAn. chuAn. d Due, d Due, theo theo quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1949, 1949, vi~c vi~c suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap phai phai dugc dugc ft nhfrt ft nhfrt 2/32/3 nghi nghi si cua si cua haihai vi~n vi~n thong thong qua,qua, d6ng d6ng thaithai phai phai dugc dugc ft nhfrt ft nhfrt 2/32/3 ca ca quan quan l~pl~p phap phap cuacua caccac bang bang phephe chuAn chuAn (Di~u (Di~u 144). 144). Theo Theo quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap Italia Italia nam nam 1947, 1947, caccac lu~tlu~t suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap va va caccac lu~tlu~t mang mang tfnhtfnh Hi~n Hi~n phap phap khac khac dugc dugc thong thong quaqua bmbm m6im6i vi~n vi~n sausau haihai lftnlftn thao thao lu~n lu~n lienlien ti~p. ti~p. each each nhau nhau t6i t6i thi€u thi€u la 3lathang 3 thang va va cftncftn dugc dugc chfrp chfrp thu~n thu~n cuacua da da s6 s6 thanh thanh vien vien cuacua m6im6i vi~n vi~n trong trong lftnlftn bo bo phi~u phi~u thuthu haihai (Di~u (Di~u 138). 138). CacCac 1u~t1u~t naynay se se dugc dugc duadua ra ra trung trung cftucftu dandan y n~u y n~u trong trong vong vong 3 3 thang thang sausau khikhi Nghi Nghi vi~n vi~n cong cong b6,b6, c6 c6 y ki~n y ki~n ti~nti~n hanh hanh trung trung cftucftu dandan y tiry ittir nhfrt it nhfrt 115115 s6 s6 thanh thanh vien vien Nghi Nghi vi~n vi~n ho?c ho?c 500.000 500.000 cu cu tri tri ho?c ho?c 5 H<)i 5 H<)i d6ng d6ng khukhu VlJC. VlJC. Lu~t Lu~t dugc dugc trung trung dudu dandan y sey se khong khong dugc dugc banban hanh hanh n~un~u khong khong dugc dugc da da s6 s6 phi~u phi~u hgphgp 1~ tan 1~ tan thanh. thanh. Se Se c6 c6 CUQC CUQC trung trung dudu dandan y n~u y n~u a caa Thugng ca Thugng vi~n vi~n va va H?H? vi~n vi~n khong khong vi~c vi~c bi€u bi€u quy~t quy~t thong thong quaqua v6iv6i ti 1~ti phi~u 1~ phi~u thu~n thu~n a lftn a lftn b6 b6 phi~u phi~u thuthu haihai d?td?t tir 2/3 tir 2/3 tra tra lenlen s6 phi~u s6 phi~u thu~n. thu~n. GS. TS. Thai \ilnh Tlu1ng 55 GS.GS. TS. TS. ThaiThai \ilnh\ilnh Tlu1ng Tlu1ng 55 55 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VI~T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VI~T VI~T NAM NAM Hi~n phap Lien bang Nga nam 1993 quy dinh quy~n ki~n ngh!, sua d6i, b6 sung Hi~n phap Lien bang Nga thu<)c v~ T6ng th6ng Lien bang, H<)i d6ng Lien bang Nga (Thugng nghi vi~n), Duma Qu6c gia (H~ nghi vi~n), Chfnh phu Lien bang Nga, cac ca quan l~p phap cua cac chu th~ Lien bang Nga, cling nhu ft nhdt 115 t6ng s6 thanh vien H<)i d6ng Lien bang ho~c 115 t6ng s6 d~i bi~u Duma qu6c gia (Di~u 134). Theo quy dinh t~ Di~u 135 Hi~n phap Lien bang Nga, cac quy dinh t~i Chuang 1 (N~n tang cua ch~ d<) Hi~n phap - cac nguyen t~c chung), Chuang 2 (Cac quy~n Hi~n Hi~n phap phap Lien Lien bang bang Nga Nga nam nam 1993 1993 quyquy dinh dinh quy~n quy~n ki~n ki~n ngh!, ngh!, suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung Hi~n Hi~n phap phap Lien Lien bang bang Nga Nga thu<)c thu<)c v~ v~ T6ng T6ng bang, bang, H<)iH<)i d6ng d6ng Lien Lien bang bang Nga Nga (Thugng (Thugng nghi nghi vi~n), vi~n), th6ng th6ng Lien Lien Duma Duma Qu6c Qu6c giagia (H~(H~ nghi nghi vi~n), vi~n), Chfnh Chfnh phuphu Lien Lien bang bang Nga, Nga, caccac ca ca quan quan l~pl~p phap phap cuacua caccac chuchu th~th~ Lien Lien bang bang Nga, Nga, cling cling nhunhu ft nhdt ft nhdt 115 115 t6ng t6ng s6 s6 thanh thanh vien vien H<)iH<)i d6ng d6ng Lien Lien bang bang ho~c ho~c 115115 t6ng t6ng s6 s6 d~id~i bi~u bi~u Duma Duma qu6c qu6c giagia (Di~u (Di~u 134). 134). Theo Theo quyquy dinh dinh t~ t~ Di~u Di~u 135135 Hi~n Hi~n phap phap Lien Lien bang bang Nga, Nga, caccac quyquy dinh dinh t~i t~i Chuang Chuang 1 (N~n 1 (N~n tang tang cuacua ch~ch~ d<) d<) Hi~n Hi~n phap phap - cac - cac nguyen nguyen t~c t~c chung), chung), Chuang Chuang 2 (Cac 2 (Cac quy~n quy~n va tv do cua con ngum va cong dan), Chuang 9 (Cac tu chfnh an va vi~c sua d6i Hi~n phap) khong th~ sua d6i bcri Nghi vi~n Lien bang. N~u ki~n nghi v~ vi~c sua dfli cac quy dinh t~i cac chuang 1, 2, 9 cua Hi~n phap Lien bang Nga dugc 3/5 t6ng s6 thanh vien cua Thugng vi~n va H~ vi~n ung h<), H<)i nghi l~p hi~n duqc tri~u t~p theo quy dinh cua Hi~n phap Lien bang. H<)i nghi l~p hi~n ho~c quy~t dinh khong sua d6i Hi~n phap ho~c so~n thao Hi~n phap mcri cua Lien bang Nga. H<)i nghi l~p hi~n thong qua dv thao bm ft nhdt 2/3 t6ng s6 phi~u cua d~i bi~u ho~c quy~t dinh trung diu phuc quy~t toan dan. Hi~n phap Lien bang Nga duqc thong qua khi c6 han m<)t nua t6ng s6 cu tri tham gia bo phi~u tan thanh, v6i di~u ki~n phai c6 han m<)t nua t6ng s6 cu tri tham gia phuc quy~t. Theo quy dinh t~i Di~u 136 Hi~n phap Lien bang Nga nam 1993, cac tu chfnh an d6i v6i Chuang 3 (Ch~ d<) Lien bangphan dinh thAm quy~n cua lien bang va cac bang), Chuang 4 (T6ng th6ng Lien bang Nga), Chuang 5 (Nghi vi~n Lien bang Nga), Chuang 6 (Chfnh phu Lien bang Nga), Chuang 7 (Quy~n h.rc tu phap ), Chuang 8 (Tv quan dia phuang) Hi~n phap duqc thong qua theo trlnh tv phai duqc ft nhdt 2/3 t6ng s6 d~i bi~u cua Thuqng vi~n va H~ vi~n tan thanh va c6 hi~u lvc sau khi nh~n duqc Sl)' tan thanh CUa cac ca quan l~p phap CUa ft nhdt 2/3 tflng s6 cac chu th~ Lien bang. va va tv do tv do cuacua concon ngum ngum va va cong cong dan), dan), Chuang Chuang 9 (Cac 9 (Cac tu chfnh tu chfnh an an va va vi~cvi~c suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap) phap) khong khong th~th~ suasua d6id6i bcribcri Nghi Nghi vi~n vi~n Lien Lien bang. bang. N~uN~u ki~n ki~n nghi nghi v~ v~ vi~cvi~c suasua dflidfli caccac quyquy dinh dinh t~i t~i caccac chuang chuang 1, 2,1, 92,cua 9 cua Hi~n Hi~n phap phap Lien Lien bang bang Nga Nga dugc dugc 3/53/5 t6ng t6ng s6 thanh s6 thanh vien vien cuacua Thugng Thugng vi~n vi~n va va H~H~ vi~n vi~n ungung h<),h<), H<)iH<)i nghi nghi l~pl~p hi~n hi~n duqc duqc tri~u tri~u t~pt~p theo theo quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap Lien Lien bang. bang. H<)iH<)i nghi nghi l~pl~p hi~n hi~n ho~c ho~c quy~t quy~t dinh dinh khong khong suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap ho~c ho~c so~n so~n thao thao Hi~n Hi~n phap phap mcrimcri cuacua Lien Lien bang bang Nga. Nga. H<)iH<)i nghi nghi l~pl~p hi~n hi~n thong thong quaqua dv dv thao thao bmbm ft nhdt ft nhdt 2/32/3 t6ng t6ng s6 s6 phi~u phi~u cuacua d~id~i bi~u bi~u ho~c ho~c quy~t quy~t dinh dinh trung trung diudiu phuc phuc quy~t quy~t toan toan dan.dan. Hi~n Hi~n phap phap Lien Lien bang bang Nga Nga duqc duqc thong thong quaqua khikhi c6 c6 hanhan m<)tm<)t nuanua t6ng t6ng s6 s6 cu cu tri tri tham tham giagia bo bo phi~u phi~u tantan thanh, thanh, v6iv6i di~u di~u ki~n ki~n phai phai c6 c6 hanhan m<)tm<)t nuanua t6ng t6ng s6 s6 cu cu tri tri tham tham giagia phuc phuc quy~t. quy~t. Theo Theo quyquy dinh dinh t~i t~i Di~u Di~u 136136 Hi~n Hi~n phap phap Lien Lien bang bang Nga Nga nam nam 1993, 1993, caccac tu chfnh tu chfnh an an d6id6i v6iv6i Chuang Chuang 3 (Ch~ 3 (Ch~ d<) d<) Lien Lien bangbangphan phan dinh dinh thAm thAm quy~n quy~n cuacua lienlien bang bang va va caccac bang), bang), Chuang Chuang 4 4 (T6ng (T6ng th6ng th6ng Lien Lien bang bang Nga), Nga), Chuang Chuang 5 (Nghi 5 (Nghi vi~n vi~n Lien Lien bang bang Nga), Nga), Chuang Chuang 6 (Chfnh 6 (Chfnh phuphu Lien Lien bang bang Nga), Nga), Chuang Chuang 7 (Quy~n 7 (Quy~n h.rch.rc tu tu phap phap ), Chuang ), Chuang 8 (Tv 8 (Tv quan quan diadia phuang) phuang) Hi~n Hi~n phap phap duqc duqc thong thong quaqua theo theo trlnh trlnh tv phai tv phai duqc duqc ft nhdt ft nhdt 2/32/3 t6ng t6ng s6 s6 d~id~i bi~u bi~u cuacua Thuqng Thuqng vi~n vi~n va va H~H~ vi~n vi~n tantan thanh thanh va va c6 c6 hi~u hi~u lvclvc sausau khikhi nh~n nh~n duqc duqc Sl)' tan Sl)' tan thanh thanh CUaCUa caccac ca ca quan quan l~pl~p phap phap CUaCUa ft nhdt ft nhdt 2/32/3 tflng tflng s6 s6 caccac chuchu th~th~ Lien Lien bang. bang. 56 GS.TS. Thdi Vinh Th&ng 56 56 GS.TS. GS.TS. ThdiThdi VinhVinh Th&ng Th&ng CHUONG ll- NHO'NG VAN DE CO BAN VE HIEN PHAP CHUONG CHUONG ll- NHO'NG ll- NHO'NG VANVAN DE DE COCO BAN BAN VE HIEN VE HIEN PHAP PHAP 7. cAc M6 HINH co QUAN BAo HIEN 7. cAc 7. cAc M6M6 HINH HINH coco QUAN QUAN BAo BAo HIEN HIEN Do hi~n phap c6 vai tro quan trQng trong dcri s6ng cua nha nu6c va xa h9i nen cac nha nu6c hi~n d~i ngay nay deu coi vi~c bao v~ hi~n phap nhu m9t nhi~m V\1 thi~t y~u trong vi~c xay d\ffig nha nu6c phap quyen. Cac nha nu6c khac nhau tren th~ gi6i xay d\ffig thi~t ch~ bao hi~n theo cac mo hlnh khac nhau. Tren th~ gi6i hi~n nay c6 4 mo hlnh bao hi~n: 7.1. Mo hlnh toa an hi~n phap (Constitutional Court) DoDo hi~n hi~n phap phap c6 c6 vaivai tro tro quan quan trQng trQng trong trong dcridcri s6ng s6ng cuacua nhanha hi~n hi~n d~i d~i ngay ngay naynay deudeu coicoi vi~c vi~c nu6c nu6c va va xa xa h9ih9i nennen caccac nhanha nu6c nu6c baobao v~ v~ hi~n hi~n phap phap nhunhu m9tm9t nhi~m nhi~m V\1 V\1 thi~t thi~t y~uy~u trong trong vi~cvi~c xayxay d\ffig d\ffig nhau nhau trentren th~th~ gi6igi6i xayxay nhanha nu6c nu6c phap phap quyen. quyen. CacCac nhanha nu6c nu6c khac khac d\ffig d\ffig thi~t thi~t ch~ch~ baobao hi~n hi~n theo theo caccac momo hlnh hlnh khac khac nhau. nhau. Tren Tren th~th~ gi6igi6i hi~n hi~n naynay c6 c6 4 mo 4 mo hlnh hlnh baobao hi~n: hi~n: 7.1.7.1. MoMo hlnh hlnh toatoa an an hi~n hi~n phap phap (Constitutional (Constitutional Court) Court) Mo hinh toa an hi~n phap la mo hinh bao hi~n ph6 bi~n cua cac nu6c chau Au, xuAt hi~n dftu tien a Ao vao nam 1920. Sau Ao, cac nu6c chau Au da thanh l~p toa an hi~n phap la Italia nam 1947, Due nam 1949, Nam Tu nam 1963, B6 Dao Nha nam 1976, Tay Ban Nha nam 1978, Hy L~p nam 1979, BaLan nam 1982, Hungary nam 1983, Nga nam 1993, Belarus nam 1994, Ukraine nam 1996; Czech nam 1997. Mo hlnh nay ciing da dugc ap d1,1ng a cac nu6c chau A, trong d6 c6 ca cac nu6c Dong Nam A nhu Th6 Nhi Kl nam 1961, Co-oet nam 1962, Han Qu6c nam 1988, Mong c6 (Mongolia) nam 1992, Uzbekistan nam 1992, Grudia nam 1995, Ac-me-nia nam 1995, Azerbaijan nam 1995, Thai Lan nam 1997, Indonesia nam 2002 ... ''A A ' , h• h, hA h ' , f-' 0 dAen 15 thAam v e ca cau, toa an ulen puap t ong t uang co .u _, MoMo hinh hinh toatoa an an hi~n hi~n phap phap la mo la mo hinh hinh baobao hi~n hi~n ph6ph6 bi~n bi~n cuacua caccac nu6c nu6c chau chau Au,Au, xuAt xuAt hi~n hi~n dftudftu tientien a Ao a Ao vaovao nam nam 1920. 1920. SauSau Ao,Ao, caccac nu6c nu6c chau chau AuAu da da thanh thanh l~pl~p toatoa an an hi~n hi~n phap phap la Italia la Italia nam nam 1947, 1947, Due Due nam nam 1949, 1949, Nam Nam TuTu nam nam 1963, 1963, B6 B6 Dao Dao Nha Nha nam nam 1976, 1976, TayTay BanBan Nha Nha nam nam 1978, 1978, HyHy L~p L~p nam nam 1979, 1979, BaLan BaLan nam nam 1982, 1982, Hungary Hungary nam nam 1983, 1983, Nga Nga nam nam 1993, 1993, Belarus Belarus nam nam 1994, 1994, Ukraine Ukraine nam nam 1996; 1996; Czech Czech nam nam 1997. 1997. MoMo hlnh hlnh naynay ciing ciing da da dugc dugc ap ap d1,1ng d1,1ng a cac a cac nu6c nu6c chau chau A, A, trong trong d6 d6 c6 c6 ca ca caccac nu6c nu6c Dong Dong N am N am A nhu A nhu Th6Th6 NhiNhi Kl Kl nam nam 1961, 1961, Co-oet Co-oet nam nam 1962, 1962, Han Han Qu6c Qu6c nam nam 1988, 1988, Mong Mong c6 c6 (Mongolia) (Mongolia) nam nam 1992, 1992, Uzbekistan Uzbekistan nam nam 1992, 1992, Grudia Grudia nam nam 1995, 1995, Ac-me-nia Ac-me-nia nam nam 1995, 1995, Azerbaijan Azerbaijan nam nam 1995, 1995, Thai Thai LanLan nam nam 1997, 1997, Indonesia Indonesia nam nam 2002 2002 ... ... ''A ''A A A ' ' , h, • h • h, h,hA hA h 'h ' f-' , 0 15 15 v e vca e ca cau,cau, toatoa an an ulen ulen puap puap t ong t ong t uang t uang co, co .u _,f-' .udA0_,endAen thAam thAam phan, trong d6 113 do t6ng th6ng b6 nhi~m, 113 do h~ vi~n bftu (ho(lc do chu t!ch h~ vi~n b6 nhi~m), 1/3 do thugng vi~n bftu (ho(lc do chu t!ch thugng vi~n b6 nhi~m). phan, phan, trong trong d6 d6 113 113 do do t6ng t6ng th6ng th6ng b6 b6 nhi~m, nhi~m, 113113 do do h~ h~ vi~n vi~n bftubftu (ho(lc (ho(lc do do chuchu t!cht!ch h~ h~ vi~n vi~n b6 b6 nhi~m), nhi~m), 1/3 1/3 do do thugng thugng vi~n vi~n bftubftu (ho(lc (ho(lc do do chuchu t!cht!ch thugng thugng vi~n vi~n b6 b6 nhi~m). nhi~m). ve thdm quyen, toa an hi~n phap c6 thdm quyen xem xet va phan quy~t v~ cac vAn d~ sau: ve ve thdm thdm quyen, quyen, toatoa an an hi~n hi~n phap phap c6 c6 thdm thdm quyen quyen xem xem xetxet va va phan phan quy~t quy~t v~ v~ caccac vAnvAn d~ d~ sau:sau: - Cac tranh chAp lien quan d~n tfnh hgp hi~n cua lu~t va cac phap l~nh da c6 hi~u h,rc phap lf; tranh tranh chAp chAp lienlien quan quan d~nd~n tfnhtfnh hgphgp hi~n hi~n cuacua lu~tlu~t va va caccac - Cac - Cac phap phap l~nh l~nh da da c6 c6 hi~u hi~u h,rch,rc phap phap lf; lf; - Cac mau thufrn phat sinh tir vi~c phan b6 quy~n h~n gifra cac nhanh quy~n h,rc l~p phap, hanh phap va tu phap; - Cac - Cac mau mau thufrn thufrn phat phat sinh sinh tir vi~c tir vi~c phan phan b6 b6 quy~n quy~n h~nh~n gifra gifra caccac nhanh nhanh quy~n quy~n h,rch,rc l~pl~p phap, phap, hanh hanh phap phap va tu va phap; tu phap; "' , , , ? A T''"· T' .. ·· . tr l T'/ ~ , lun . m.1 .. wng t~ ~.. ,_~.'\ 57 "' T' T' "' , , tr tr , , A A t~ ~.. t~ ~..T' .. ··T' . l. m.1 T'/ ~T'/ ~ ,_~.'\ ,_~.'\ '"· ,'"· lun ,.lun ... ··m.1 .. l wng .. wng , , ? ? 57 57 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VIeTNAM - Xem xet tfnh hgp hi~n cua cac cit nghi vi~n va trung cdu y dan; CUQC bdu cit t6ng th6ng, bdu - Giam sat hi~n phap v~ quy~n con nguai va quy~n cong dan. GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VIeTNAM VIeTNAM - Xem - Xem xetxet tfnhtfnh hgphgp hi~n hi~n cuacua caccac CUQC CUQC bdubdu cit cit t6ng t6ng th6ng, th6ng, bdubdu vi~n vi~n va va trung trung cducdu y dan; y dan; cit cit nghi nghi - Giam - Giam sat sat hi~n hi~n phap phap v~ v~ quy~n quy~n concon nguai nguai va va quy~n quy~n cong cong dan.dan. Ngoai cac thdm quy~n tren, m(>t sf> toa an hi~n phap nhu a Italia con xem xet va phan quy~t v~ nhtmg cao bu(>c nh~m vao T6ng th6ng va cac be) truang theo cac quy dinh cua Hi~n phap. quy~n quy~n tren, tren, m(>tm(>t sf> sf> toatoa an an hi~n hi~n phap phap nhunhu aa Ngoai Ngoai caccac thdm thdm Italia Italia concon xem xem xetxet va va phan phan quy~t quy~t v~ v~ nhtmg nhtmg caocao bu(>c bu(>c nh~m nh~m vaovao T6ng T6ng th6ng th6ng va va caccac be) be) truang truang theo theo caccac quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap. phap. 7.2. Mo hinh h\)i dflng hi~n phap (Constitutional Council) 7.2.7.2. MoMo hinh hinh h\)ih\)i dflng dflng hi~n hi~n phap phap (Constitutional (Constitutional Council) Council) Day Ia mo hlnh co quan bao hi~n cua Phap va han mum nu6c chau Phi, chau A chiu anh huang bm van h6a phap H cua Phap. Theo quy djnh tl;li Di€u 56 Hi~n phap C(>ng hoa Phap nam 1958, H9i d6ng hi~n phap bao g6m 9 thanh vien, c6 nhi~m ld 9 nam va khong dugc tai nhi~m. Trong 9 thanh vien cua H(>i d6ng hi~n phap, 3 thanh vien do T6ng th6ng b6 nhi~m. 3 thanh vien do Chu tich Thugng vi~n b6 nhi~m. 3 thanh vien do Chu tich H~ vi~n b6 nhi~m. Cu 3 nam m(>t 1dn, H(>i d6ng hi~n phap thay th~ 113 thanh vien. Ben c~nh 9 thanh vien neu tren, cac C1,111 T6ng th6ng n~u khong vl H do sue khoe ho~c tu chf>i tham gia d€u 1a thanh vien duang nhien va su6t dm cua H9i d6ng hi~n phap. Chu tich H9i d6ng hi~n phap do T6ng th6ng b6 nhi~m. Trong truang hgp s6 phi~u cua cac thanh vien ngang nhau, phi~u cua Chu tich se c6 gia tri quy~t dinh. Theo quy dinh tl;li Di€u 57 Hi~n phap, ngum da Ia thanh vien cua H(>i d6ng hi~n phap thl khong dugc d6ng thm kiem nhi~m be) truang ho~c cac thanh vien cua Nghi vi~n. Cac truang hgp b~t kha kiem nhi~m khac dugc quy dinh trong d~o lu~t v€ t6 chuc H(>i d6ng hi~n phap. Day Day Ia mo Ia mo hlnh hlnh co co quan quan baobao hi~n hi~n cuacua Phap Phap va va hanhan mum mum nu6c nu6c chau chau Phi,Phi, chau chau A chiu A chiu anhanh huang huang bmbm vanvan h6ah6a phap phap H cua H cua Phap. Phap. Theo Theo quyquy djnh djnh tl;li tl;li Di€u Di€u 56 56 Hi~n Hi~n phap phap C(>ng C(>ng hoahoa Phap Phap nam nam 1958, 1958, H9iH9i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap baobao g6m g6m 9 thanh 9 thanh vien, vien, c6 c6 nhi~m nhi~m ld 9ldnam 9 nam va va khong khong dugc dugc tai tai nhi~m. nhi~m. Trong Trong 9 thanh 9 thanh vien vien cuacua H(>iH(>i d6ng d6ng hi~n hi~n phap, phap, 3 thanh 3 thanh vien vien do do T6ng T6ng th6ng th6ng b6 b6 nhi~m. nhi~m. 3 thanh 3 thanh vien vien do do Chu Chu tichtich Thugng Thugng vi~n vi~n b6 b6 nhi~m. nhi~m. 3 thanh 3 thanh vien vien do do Chu Chu tichtich H~H~ vi~n vi~n b6 b6 nhi~m. nhi~m. CuCu 3 nam 3 nam m(>tm(>t 1dn,1dn, H(>iH(>i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap thay thay th~th~ 113 113 thanh thanh c~nh c~nh 9 thanh 9 thanh vien vien neuneu tren, tren, caccac C1,111C1,111 T6ng T6ng th6ng th6ng n~un~u vien. vien. BenBen khong khong vl H vl do H do suesue khoe khoe ho~c ho~c tu chf>i tu chf>i tham tham giagia d€ud€u 1a thanh 1a thanh vien vien duang duang nhien nhien va va su6tsu6t dmdm cuacua H9iH9i d6ng d6ng hi~n hi~n phap. phap. ChuChu tichtich H9iH9i hi~n hi~n phap phap do do T6ng T6ng th6ng th6ng b6 b6 nhi~m. nhi~m. Trong Trong truang truang hgphgp s6 s6 d6ng d6ng phi~u phi~u cuacua caccac thanh thanh vien vien ngang ngang nhau, nhau, phi~u phi~u cuacua ChuChu tichtich se c6 se c6 giagia quy~t quy~t dinh. dinh. Theo Theo quyquy dinh dinh tl;li tl;li Di€u Di€u 57 57 Hi~n Hi~n phap, phap, ngum ngum da da Ia Ia tri tri thanh thanh vien vien cuacua H(>iH(>i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap thl thl khong khong dugc dugc d6ng d6ng thmthm kiem kiem nhi~m nhi~m be) be) truang truang ho~c ho~c caccac thanh thanh vien vien cuacua Nghi Nghi vi~n. vi~n. CacCac b~tb~t khakha kiem kiem nhi~m nhi~m khac khac dugc dugc quyquy dinh dinh trong trong d~od~o lu~tlu~t truang truang hgphgp v€ v€ t6 chuc t6 chuc H(>iH(>i d6ng d6ng hi~n hi~n phap. phap. Theo quy dinh t~i cac di€u 58, 59, 60, 61, 61-1, 62 Hi~n phap nam 1958, H9i d6ng hi~n phap cua Phap c6 cac thdm quy€n sau: Theo Theo quyquy dinh dinh t~i t~i caccac di€u di€u 58,58, 59,59, 60,60, 61,61, 61-1, 61-1, 62 62 Hi~n Hi~n phap phap 1958, 1958, H9iH9i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap cuacua Phap Phap c6 cac c6 cac thdm thdm quy€n quy€n sau:sau: nam nam - Dam bao cho cac cu(>c bdu cit T6ng th6ng Phap dugc ti~n hanh m9t each hgp 1~; H9i d6ng hi~n phap xem xet, giai quy~t cac khi~u n~i va cong b6 k~t qua bdu cit; baobao chocho caccac cu(>c cu(>c bdubdu cit cit T6ng T6ng th6ng th6ng Phap Phap dugc dugc ti~nti~n - Dam - Dam hanh hanh m9tm9t each each hgphgp 1~; 1~; H9iH9i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap xem xem xet,xet, giaigiai quy~t quy~t caccac khi~u khi~u n~in~i va va cong cong b6 b6 k~tk~t quaqua bdubdu cit;cit; 58 GS. TS. Thai Vinh Thdng 58 58 GS.GS. TS. TS. ThaiThai VinhVinh Thdng Thdng CHUONG II- NHUNG VAN DE CO BAN VE HIEN PHAP CHUONG CHUONG II- IINHUNG NHUNG VANVAN DE DE COCO BAN BAN VE HIEN VE HIEN PHAP PHAP - Trong truang hqp c6 khi~u n~i, H9i d6ng hi~n phap c6 quy€n xem xet v€ tfnh hqp 1~ cua cac CUQC bdu cu Thugng vi~n va - Trong - Trong truang truang hqphqp c6 c6 khi~u khi~u n~i,n~i, H9iH9i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap c6 c6 quy€n quy€n xem xem xetxet v€ v€ tfnhtfnh hqphqp 1~ cua 1~ cua caccac CUQC CUQC bdubdu cu cu Thugng Thugng vi~n vi~n va va H~ vi~n; H~H~ vi~n; vi~n; - H9i d6ng hi~n phap dam bao cho cac ho~t d9ng trung du y ki~n nhan dan dugc ti~n hanh hqp 1~ va tuyen b6 k~t qua trung cdu y ki~n nhan dan; - H9i - H9i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap dam dam baobao chocho caccac ho~t ho~t d9ng d9ng trung trung dudu y y ki~n ki~n nhan nhan dandan dugc dugc ti~nti~n hanh hanh hqphqp 1~ va 1~ va tuyen tuyen b6 b6 k~tk~t quaqua trung trung cducdu y ki~n y ki~n nhan nhan dan;dan; - Cac d~o 1u~t v€ t6 chuc (nhu Lu~t t6 chuc Nghi vi~n, Lu~t t6 chuc Chfnh phu, Lu~t t6 chuc toa an ... ) tru6'c khi dugc ban hanh va cac quy ch~ cua Thugng vi~n, H~ vi~n tru6'c khi dugc ap d1,mg phai trinh len H9i d6ng hi~n phap d~ xem xet tfnh hqp hi~n cua cac van ban d6. D6i v6'i cac lu~t khac, tru6'c khi dugc ban h~mh cling c6 th~ dugc trinh len H9i d6ng hi~n phap d~ xem xet tfnh hqp hi~n khi c6 yeu cdu cua T6ng th6ng, Thu tu6'ng, Chu t!ch H~ vi~n, Chu t!ch Thugng vi~n ho~c 60 h~ ngh! si ho~c 60 thugng nghi si. Trong cac truang hqp giam sat tru6'c nhu da neu tren, H9i d6ng hi~n phap phai xem xet va cho y ki~n trong thai h~n m9t thang. Tuy nhien, trong truang hqp khfin cAp, theo yeu cdu cua Chfnh phu, thai h~n nay c6 th~ rut ng~n l~i con 8 ngay. Cling trong nhfrng truang hqp n6i tren, vi~c chuy~n van ban sang cho H9i d6ng hi~n phap xem xet tfnh hqp hi~n se t~m dinh chi thai h<;tn ban hanh van ban; - Trong qua trinh t6 ti,ing, n€u c6 cac lu1i€u n~i cho r~ng cac d~o lu~t (da c6 hi~u h,rc phap lu~t) da vi ph~m cac quy€n va tlJ do cua con nguai va cong dan dugc Hi~n phap dam bao thi Vl,l vi~c c6 th~ dugc Toa an hanh chfnh t6i cao ho~c Toa pha an (Cour de Cassation - Toa an tu phap t6i cao) d~ trinh len H9i d6ng hi~n phap va H9i d6ng hi~n phap phai ra phan quy~t trong thai h~n lu~t dinh. Cac di€u ki~n ap d1,1ng khoan nay se dugc d~o lu~t v€ t6 chuc H9i d6ng hi~n phap quy dinh; - Cac quy dinh phap lu~t bi H9i d6ng hi~n phap tuyen b6 la vi hi~n thi khong dugc ban hanh (d6i v6i cac dl,l' lu~t) va khong dugc ap d1,1ng (d6i vm cac van ban da ban hanh va CO hi~U ll,l'C phap lu~t); - Cac - Cac d~od~o 1u~t1u~t v€ t6 v€ chuc t6 chuc (nhu (nhu Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc Nghi Nghi vi~n, vi~n, Lu~t Lu~t t6 t6 chuc chuc Chfnh Chfnh phu, phu, Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc toatoa an ... an)...tru6'c ) tru6'c khikhi dugc dugc banban hanh hanh quyquy ch~ch~ cuacua Thugng Thugng vi~n, vi~n, H~H~ vi~n vi~n tru6'c tru6'c khikhi dugc dugc ap ap d1,mg d1,mg va va caccac phai phai trinh trinh lenlen H9iH9i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap d~ d~ xem xem xetxet tfnhtfnh hqphqp hi~n hi~n cuacua d6.d6. D6iD6i v6'iv6'i caccac lu~tlu~t khac, khac, tru6'c tru6'c khikhi dugc dugc banban h~mh h~mh caccac vanvan banban cling cling c6 c6 th~th~ dugc dugc trinh trinh lenlen H9iH9i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap d~ d~ xem xem xetxet tfnhtfnh hqphqp hi~n hi~n khikhi c6 c6 yeuyeu cducdu cuacua T6ng T6ng th6ng, th6ng, ThuThu tu6'ng, tu6'ng, ChuChu t!cht!ch H~H~ vi~n, vi~n, Chu Chu t!cht!ch Thugng Thugng vi~n vi~n ho~c ho~c 60 60 h~ h~ ngh! ngh! si ho~c si ho~c 60 60 thugng thugng caccac truang truang hqphqp giam giam sat sat tru6'c tru6'c nhunhu da da neuneu tren, tren, H9iH9i nghi nghi si. Trong si. Trong hi~n hi~n phap phap phai phai xem xem xetxet va va chocho y ki~n y ki~n trong trong thaithai h~nh~n m9tm9t d6ng d6ng thang. thang. TuyTuy nhien, nhien, trong trong truang truang hqphqp khfin khfin cAp,cAp, theo theo yeuyeu cducdu cuacua Chfnh Chfnh phu, phu, thaithai h~nh~n naynay c6 c6 th~th~ rut rut ng~n ng~n l~i l~i concon 8 ngay. 8 ngay. Cling Cling trong trong nhfrng nhfrng truang truang hqphqp n6in6i tren, tren, vi~cvi~c chuy~n chuy~n vanvan banban sang sang chocho H9iH9i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap xem xem xetxet tfnhtfnh hqphqp hi~n hi~n se se t~mt~m dinh dinh chichi thaithai h<;tnh<;tn banban hanh hanh vanvan ban; ban; - Trong - Trong quaqua trinh trinh t6 ti,ing, t6 ti,ing, n€un€u c6 c6 caccac lu1i€u lu1i€u n~in~i chocho r~ng r~ng caccac d~od~o lu~tlu~t (da(da c6 c6 hi~u hi~u h,rch,rc phap phap lu~t) lu~t) da da vi ph~m vi ph~m caccac quy€n quy€n va va tlJ do tlJ do cuacua concon nguai nguai va va cong cong dandan dugc dugc Hi~n Hi~n phap phap dam dam baobao thi thi Vl,l Vl,l vi~cvi~c c6 c6 th~th~ dugc dugc ToaToa an an hanh hanh chfnh chfnh t6i t6i caocao ho~c ho~c ToaToa phapha an an (Cour (Cour de de Cassation Cassation - Toa - Toa an an tu tu phap phap t6i t6i cao) cao) d~ d~ trinh trinh lenlen H9iH9i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap va va H9iH9i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap phai phai ra phan ra phan quy~t quy~t trong trong thaithai h~nh~n lu~tlu~t dinh. dinh. CacCac di€udi€u ki~n ki~n ap ap d1,1ng d1,1ng khoan khoan naynay se se dugc dugc d~od~o lu~tlu~t v€ v€ t6 t6 chuc chuc H9iH9i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap quyquy dinh; dinh; - Cac - Cac quyquy dinh dinh phap phap lu~tlu~t bi H9i bi H9i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap tuyen tuyen b6 b6 la vi la vi hi~n hi~n thi thi khong khong dugc dugc banban hanh hanh (d6i(d6i v6iv6i caccac dl,l' dl,l' lu~t) lu~t) va va khong khong dugc dugc ap d1,1ng ap d1,1ng (d6i(d6i vmvm caccac vanvan banban da ban da ban hanh hanh va CO va hi~U CO hi~U ll,l'Cll,l'C phap phap lu~t); lu~t); r;s. r;s. r;s. 59 59 59 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VI:ST NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VI:ST VI:ST NAM NAM - Cac quy~t dinh cua H(>i d6ng hi~n phap khong bi khi~u n~i, khang cao, khang nghi. Cac quy~t dinh nay c6 hi~u h,rc bAt bu(>c d6i v&i tAt ca cac co quan quy~n h,rc nha nu&c va tAt ca cac co quan hanh chinh, tu phap. - Cac - Cac quy~t quy~t dinh dinh cuacua H(>iH(>i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap khong khong bi khi~u bi khi~u n~i,n~i, khang khang cao,cao, khang khang nghi. nghi. CacCac quy~t quy~t dinh dinh naynay c6 c6 hi~u hi~u h,rch,rc bAtbAt bu(>c bu(>c d6id6i v&iv&i tAt tAt ca ca caccac co co quan quan quy~n quy~n h,rch,rc nhanha nu&c nu&c va va tAt tAt ca ca caccac co co quan quan hanh hanh chinh, chinh, tu phap. tu phap. Theo quy dinh t~i Di~u 63 Hi~n phap C(>ng hoa Phap nam 1958, m(>t d~o lu~t v~ t6 chuc se quy dinh v~ t6 chuc va ho~t d(>ng cua H(>i d6ng hi~n phap, thu tl,lc va thai h~n giai quy~t cua H(>i d6ng hi~n phap. Theo Theo quyquy dinh dinh t~i t~i Di~u Di~u 63 63 Hi~n Hi~n phap phap C(>ng C(>ng hoahoa Phap Phap nam nam 1958, 1958, m(>tm(>t d~od~o lu~tlu~t v~ v~ t6 chuc t6 chuc se quy se quy dinh dinh v~ t6 v~ chuc t6 chuc va va ho~t ho~t d(>ng d(>ng cuacua H(>iH(>i d6ng d6ng hi~n hi~n phap, phap, thuthu tl,lctl,lc va va thaithai h~nh~n giaigiai quy~t quy~t cuacua H(>iH(>i d6ng d6ng hi~n hi~n phap. phap. Theo cac quy dinh tren day c6 th~ thAy r~ng khac vm Toa an hi~n phap la m(>t thi~t ch~ tu phap, H(>i d6ng hi~n phap vira mang tinh chAt tu phap, vira mang tinh chAt chinh tri. Khac v&i Toa an hi~n phap chi xem xet tinh hqp hi~n cua cac van ban phap lu~t da c6 hi~u h,rc phap lu~t thi H(>i d6ng hi~n phap xem xet tinh hqp hi~n cua cac van ban phap lu~t tru&c va sau khi c6 hi~u h,rc phap lu~t. Theo Theo caccac quyquy dinh dinh trentren dayday c6 c6 th~th~ thAy thAy r~ng r~ng khac khac vmvm ToaToa an an hi~n hi~n phap phap la m(>t la m(>t thi~t thi~t ch~ch~ tu phap, tu phap, H(>iH(>i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap viravira mang mang tinhtinh chAtchAt tu phap, tu phap, viravira mang mang tinhtinh chAt chAt chinh chinh tri. tri. Khac Khac v&iv&i ToaToa an an hi~n hi~n phap phap chichi xem xem xetxet tinhtinh hqphqp hi~n hi~n cuacua caccac vanvan banban phap phap lu~tlu~t da da c6 c6 hi~u hi~u h,rch,rc phap phap lu~tlu~t thi thi H(>iH(>i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap xem xem xetxet tinhtinh hqphqp hi~n hi~n cuacua caccac vanvan banban phap phap lu~tlu~t tru&c tru&c va va sausau khikhi c6 hi~u c6 hi~u h,rch,rc phap phap lu~t. lu~t. 7.3. Mo hinh toa an tu phap co chrrc nang bao hi~n N~u mo hinh Toa an hi~n phap va H(>i d6ng hi~n phap la mo hinh bao hi~n t~p trung thi mo hlnh toa an tu phap la mo hinh bao hi~n phi t~p trung. Day la mo hinh cua Hoa Ky. Mo hlnh nay duqc hinh thanh tir nam 1803 trong Vl,l an n6i ti~ng Marbury ki~n Madison. 1 Mo hlnh nay duqc nhi~u nu6'c theo h~ th6ng Common law ap dvng. Mo hinh nay c6 cac d~c trung co ban sau day: 7.3.7.3. MoMo hinh hinh toatoa an an tu tu phap phap co co chrrc chrrc nang nang baobao hi~n hi~n N~uN~u momo hinh hinh ToaToa an an hi~n hi~n phap phap va va H(>iH(>i d6ng d6ng hi~n hi~n phap phap la mo la mo hinh hinh baobao hi~n hi~n t~pt~p trung trung thi thi momo hlnh hlnh toatoa an an tu phap tu phap la mo la mo hinh hinh baobao hi~n hi~n phiphi t~pt~p trung. trung. Day Day la mo la mo hinh hinh cuacua Hoa Hoa Ky.Ky. MoMo hlnh hlnh naynay hinh hinh thanh thanh tir tir nam nam 1803 1803 trong trong Vl,l Vl,l an an n6in6i ti~ng ti~ng Marbury Marbury duqc duqc 1 Mo 1 Mo ki~n ki~n Madison. Madison. hlnh hlnh naynay duqc duqc nhi~u nhi~u nu6'c nu6'c theo theo h~ h~ th6ng th6ng Common Common lawlaw ap ap dvng. dvng. hinh hinh naynay c6 c6 caccac d~cd~c trung trung co co banban sausau day:day: MoMo - TAt ca cac toa an d~u c6 quy~n xem xet tinh hqp hi~n cua cac d~o lu~t. Toa an vm tu each Ia co quan bao v~ hi~n phap c6 thfim quy~n khong ap dvng m(>t d~o lu~t khi c6 co sa phap lf chAc chAn dng lu~t d6 vi hi~n; - TAt - TAt ca cac ca cac toatoa an an d~ud~u c6 c6 quy~n quy~n xem xem xetxet tinhtinh hqphqp hi~n hi~n cuacua caccac d~od~o lu~t. lu~t. ToaToa an an vmvm tu each tu each Ia co Ia co quan quan baobao v~ v~ hi~n hi~n phap phap c6 c6 thfim thfim quy~n quy~n khong khong ap ap dvng dvng m(>tm(>t d~od~o lu~tlu~t khikhi c6 c6 co co sa phap sa phap lf chAc lf chAc chAn chAn dng dng lu~tlu~t d6 d6 vi hi~n; vi hi~n; - Quy~n bao hi~n gAn li~n v&i vi~c giai quy~t cac vv vi~c cv thS (Concrete judicial review); - Quy~n - Quy~n baobao hi~n hi~n gAngAn li~nli~n v&iv&i vi~c vi~c giaigiai quy~t quy~t caccac vv vv vi~cvi~c cv cv thSthS (Concrete (Concrete judicial judicial review); review); 1 Xem them: Trubng D~i hQc Lu~t Ha Nl]i, Gido trinh Lu(it hdn phdp nuac ngoai, Nxb. C6ng an nhan dan, Ha Nl]i, 2012, tr. 192- 193. 1 Xem 1 Xem them: them: Trubng Trubng D~i D~i hQc hQc Lu~tLu~t Ha Nl]i, Ha Nl]i, Gido Gido trinhtrinh Lu(itLu(it hdnhdn phdp phdp nuac nuac ngoai, ngoai, Nxb.Nxb. C6ng C6ng an nhan an nhan dan,dan, Ha Nl]i, Ha Nl]i, 2012, 2012, tr. 192tr. 192193.193. 60 GS. TS. Thdi Vinh Thiing 60 60 GS.GS. TS. TS. ThdiThdi VinhVinh Thiing Thiing CHUONG II- NHUNG VAN fJE CO BAN VE HIEN PHAP CHUONG CHUONG II- IINHUNG NHUNG VANVAN fJE fJE COCO BAN BAN VE HIEN VE HIEN PHAP PHAP - Quy€n bao hi~n chi duqc xem xet khi c6 S\1' lien quan tl'\IC ti~p d~n quy€n va lgi ich cua duong S\1' d€ nghj xem xet tinh hqp hi~n cua d~o lu~t d6; - Quy€n - Quy€n baobao hi~n hi~n chichi duqc duqc xem xem xetxet khikhi c6 c6 S\1' S\1' lienlien quan quan tl'\ICtl'\IC ti~pti~p d~nd~n quy€n quy€n va va lgi lgi ichich cuacua duong duong S\1' S\1' d€ d€ nghj nghj xem xem xetxet tinhtinh hqphqp hi~n hi~n cuacua d~od~o lu~tlu~t d6;d6; - Toa an chi tuyen b6 m9t d~o lu~t la vi hi~n khi S\1' bAt hqp hi~n cua d~o lu~t do duqc chtmg minh ro rang va khong th€ phu nh~ duqc; - Toa - Toa an an chichi tuyen tuyen b6 b6 m9tm9t d~od~o lu~tlu~t la vi la hi~n vi hi~n khikhi S\1' S\1' bAtbAt hqphqp hi~n hi~n cuacua d~od~o lu~tlu~t do do duqc duqc chtmg chtmg minh minh ro rang ro rang va va khong khong th€th€ phuphu nh~ nh~ duqc; duqc; - Toa an se khong xem xet tinh hqp hi~n cua m9t d~o lu~t khi d~o lu~t d6 lien quan d~n m9t s6 vAn d€ chinh tri nhu tA chuc cong quy€n va vAn d€ ngo~ giao; - Toa - Toa an an se khong se khong xem xem xetxet tinhtinh hqphqp hi~n hi~n cuacua m9tm9t d~od~o lu~tlu~t khikhi d~od~o lu~tlu~t d6 d6 lienlien quan quan d~nd~n m9tm9t s6 s6 vAnvAn d€ d€ chinh chinh tri tri nhunhu tA tA chuc chuc cong cong quy€n quy€n va va vAnvAn d€ d€ ngo~ ngo~ giao; giao; - Khi m9t d~o lu~t bi tuyen b6 la vi hi~n thl d~o lu~t d6 khong con gia tri ap dl)ng. - Khi - Khi m9tm9t d~od~o lu~tlu~t bi tuyen bi tuyen b6 b6 la vi la hi~n vi hi~n thl thl d~od~o lu~tlu~t d6 d6 khong khong concon giagia tri ap tri dl)ng. ap dl)ng. Theo nguyen t~c an 1~, khi Toa an tf>i cao tuyen b6 m9t d~o lu~t la vi hi~n thl phan quy~t nay cua Toa an t6i cao se c6 gia tri ap dvng d6i vm cac toa an cAp dum khi g~p truemg hqp tuong t\1' v€ sau. Do d6 tren thl)'C t~. c6 thS coi ~ lu~ d6 khong con gia tri ap dl)Og. Theo Theo nguyen nguyen t~c t~c an an 1~, khi 1~, khi ToaToa an tf>i an tf>i caocao tuyen tuyen b6 b6 m9tm9t d~od~o lu~tlu~t la vi la hi~n vi hi~n thl thl phan phan quy~t quy~t naynay cuacua ToaToa an an t6i t6i caocao se c6 se c6 giagia tri tri ap ap vmvm caccac toatoa an an cApcAp dum dum khikhi g~pg~p truemg truemg hqphqp tuong tuong t\1' v€ t\1' v€ dvng dvng d6id6i sau.sau. DoDo d6 tren d6 tren thl)'C thl)'C t~. c6 t~. thS c6 thS coi coi ~~ lu~lu~ d6 khong d6 khong concon giagia tri ap tri dl)Og. ap dl)Og. 7.4. Mo hinh CO' quan lip hi~n, cac CO' quan nha DU'6"C khac va toan th@ nhan dan c6 trach nhi~m bao v~ hi~n phap 7.4.7.4. MoMo hinh hinh CO' CO' quan quan liplip hi~n, hi~n, caccac CO' CO' quan quan nhanha DU'6"C DU'6"C khac khac va va toan toan th@th@ nhan nhan dandan c6 c6 trach trach nhi~m nhi~m baobao v~ v~ hi~n hi~n phap phap Theo quy dinh t~ Di€u 119 Hi~n phap nucrc C()ng hoa XHCN Vi~t Nam nam 2013, mo hlnh bao hi~n a nuac tala mo hlnh bao hi~n phi t~p trung nhung khong h€ gi6ng mo hlnh bao hi~n phi t~p trung cua Hoa Ky hay cua hAt ld qu6c gia nao tren th~ gicri. Theo quy djnh cua Hi~n phap nam 2013, Hi~n phap la lu~t co ban cua nuac C()ng hoa XHCN Vi~t Nam, c6 hi~u 1\l'c phap 1i cao nhAt. MQi van ban phap lu~t khac phiii phu hqp v6i Hi~n phap. MQi hanh vi vi ph~ Hi~n phap d€u hi xu li. Qu6c h()i, cac co quan cua Qu6c h()i, Chu tich nucrc, Chinh phu, toa an nhan dan, vi~n kiSm sat nhan dan, cac co quan khac cua nha nucrc va toan th€ nhan dan c6 trach nhi~m bao v~ Hi~n phap. Co ch~ bao v~ Hi~n phap do lu~t dinh. C6 thS khfutg dinh r~ng mo hlnh bao hi~n a nuac ta theo Hi~n phap nam 2013 la mo hlnh bao hi~n kha d()c Theo Theo quyquy dinh dinh t~ t~ Di€u Di€u 119119 Hi~n Hi~n phap phap nucrc nucrc C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2013, 2013, momo hlnh hlnh baobao hi~n hi~n a nuac a nuac tala tala momo hlnh hlnh baobao hi~n hi~n phiphi t~pt~p trung trung nhung nhung khong khong h€ h€ gi6ng gi6ng momo hlnh hlnh baobao hi~n hi~n phiphi t~pt~p trung trung cuacua Hoa Hoa KyKy hayhay cuacua hAthAt ld qu6c ld qu6c giagia naonao trentren th~th~ gicri. gicri. Theo Theo djnh djnh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013, 2013, Hi~n Hi~n phap phap la lu~t la lu~t co co banban cuacua quyquy nuac nuac C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam, Nam, c6 c6 hi~u hi~u 1\l'c1\l'c phap phap 1i cao 1i cao nhAt. nhAt. MQi MQi vanvan banban phap phap lu~tlu~t khac khac phiii phiii phuphu hqphqp v6iv6i Hi~n Hi~n phap. phap. MQiMQi hanh hanh vi vi ph~ vi ph~ Hi~n Hi~n phap phap d€ud€u hi xu hi xu li. li. Qu6c Qu6c h()i,h()i, caccac co co quan quan cuacua Qu6c Qu6c h()i,h()i, Chu Chu tichtich nucrc, nucrc, Chinh Chinh phu, phu, toatoa an an nhan nhan dan, dan, vi~n vi~n kiSm kiSm sat sat nhan nhan dan, dan, caccac co co quan quan khac khac cuacua nhanha nucrc nucrc va va toan toan th€th€ nhan nhan dandan c6 c6 trach trach nhi~m nhi~m baobao v~ v~ Hi~n Hi~n phap. phap. CoCo ch~ch~ baobao v~ v~ Hi~n Hi~n phap phap do do lu~tlu~t dinh. dinh. C6 C6 thSthS khfutg khfutg dinh dinh r~ng r~ng momo hlnh hlnh baobao hi~n hi~n aa nuac nuac ta theo ta theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 la mo la mo hlnh hlnh baobao hi~n hi~n khakha d()cd()c GS. TS. Thtii Vinh Thiing GS.GS. TS. TS. ThtiiThtii VinhVinh Thiing Thiing 61 61 61 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP VI$T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VI$T VI$T NAM NAM dao, day la mo hlnh tclt ca cac CO' quan nha nu6c va toan th~ nhan dan co trach nhi~m bao v~ Hi8n phap. Tu duy v~ bao hi8n a nu6c ta tuy gian di nhung ciing th~t sau s~c vl Hi8n phap cua nha nu6c ciing la cua nhan dan, do nhan dan, vl nhan dan nen trach nhi~m bao v~ Hi8n phap la trach nhi~m cua tcit ca cac CO' quan nha nu6c va cua tcit ca nhan dan. dao,dao, dayday la mo la mo hlnh hlnh tclt tclt ca cac ca cac CO' CO' quan quan nhanha nu6c nu6c va va toan toan th~th~ nhan nhan dandan co co trach trach nhi~m nhi~m baobao v~ v~ Hi8n Hi8n phap. phap. TuTu duyduy v~ v~ baobao hi8n hi8n a nu6c a nu6c ta tuy ta tuy gian gian di nhung di nhung ciing ciing th~tth~t sausau s~cs~c vl Hi8n vl Hi8n phap phap cuacua nhanha nu6c nu6c ciing ciing la cua la cua nhan nhan dan,dan, do do nhan nhan dan,dan, vl nhan vl nhan dandan nennen trach trach nhi~m nhi~m baobao v~ v~ Hi8n Hi8n phap phap la trach la trach nhi~m nhi~m cuacua tcit tcit ca cac ca cac CO' CO' quan quan nhanha nu6c nu6c va cua va cua tcit tcit ca nhan ca nhan dan.dan. CAU HOI HU'ONG DAN ON T ~P •. DlNH HU'ONG THAO LU~ CAU CAU HOIHOI HU'ONG HU'ONG DAN DAN ONON T ~P T •. ~P •. DlNH DlNH HU'ONG HU'ONG THAO THAO LU~ LU~ 1. Hi~n phap la gl? Hi~n phap c6 d{lc trung ca ban gl? 1. Hi~n 1. Hi~n phap phap la gl? la gl? Hi~n Hi~n phap phap c6 d{lc c6 d{lc trung trung ca ban ca ban gl? gl? 2. Quy trlnh lam hi~n phap hi~n nay duqc quy djnh nhu th~ nao? lamlam hi~nhi~n phap phap hi~nhi~n naynay duqc duqc quyquy djnhdjnh nhunhu th~ th~ nao? nao? 2. Quy 2. Quy trlnh trlnh 3. T~ sao quy trlnh lam hi~n phap duqc thi~t k~ v&i S\f tham gia r(lng rai cua ngum dan? 4. T;;ti sao n6i hi~n phap la lu~t biio v~? 3. T~ 3. T~ sao sao quyquy trlnh trlnh lamlam hi~nhi~n phap phap duqc duqc thi~tthi~t k~ v&i k~ v&i S\f tham S\f tham gia gia r(lng r(lng ngum ngum dan? dan? rai cua rai cua 4. T;;ti 4. T;;ti saosao n6i n6i hi~nhi~n phap phap la lu~t la lu~t biiobiio v~?v~? TAl L$U THAM KHAO TAlTAl L$U L$U THAM THAM KHAO KHAO 1. Philippe Ardant - Manuel Institutions Politiques & Droit Constitutionnel, Librairie General de Droit et de Juriprudence, Paris, 1994. 2. B. Jones, D. Kavanagh, British Politics Today, Manchester University Press, 2003. 3. M. Beloff, G. Peele, The Government of the United Kingdom: Political Authority in a changing society, London, 1980. 1. 1.Philippe PhilippeArdant Ardant- Manuel - ManuelInstitutions InstitutionsPolitiques Politiques& &Droit Droit Librairie Librairie General General de Droit de Droit et de et Juriprudence, de Juriprudence, Paris, Paris, 1994. 1994. Constitutionnel, Constitutionnel, 2. 2. B. B. Jones, Jones, D. D. Kavanagh, Kavanagh, British British Politics Politics Today, Today, Manchester Manchester University University Press, Press, 2003. 2003. 3. M. 3. M. Beloff, Beloff, G. Peele, G. Peele, TheThe Government Government of the of the United United Kingdom: Kingdom: Political Political Authority Authority in ainchanging a changing society, society, London, London, 1980. 1980. 4. M. Hauriou, Precis e/ementaire de Droit Constitutionnel, Paris, 1938. 4. M. 4. Hauriou, M. Hauriou, Precis Precis e/ementaire e/ementaire de Droit de Droit Constitutionnel, Constitutionnel, Paris, Paris, 1938. 1938. 5. "Constitution est alors synonyme d' organization des pouvoirs" Philippe Ardant - Manuel Institutions politiques & Droit Constitutionnel, L.G.D.J, Paris, 1994. est est alors alors synonyme synonyme d' organization d' organization des des pouvoirs" pouvoirs" - 5. "Constitution 5. "Constitution Philippe Philippe Ardant Ardant - Manuel - Manuel Institutions Institutions politiques politiques & Droit & Droit Constitutionnel, Constitutionnel, Paris, Paris, 1994. 1994. L.G.D.J, L.G.D.J, 6. HJ Chi Minh toim ttjp, t~p 4, Nxb. Sg tMt, Ha N(li, 1984. ChiChi Minh Minh toimtoim ttjp,ttjp, t~p t~p 4, Nxb. 4, Nxb. Sg tMt, Sg tMt, Ha Ha N(li,N(li, 1984. 1984. 6. HJ 6. HJ 7. Jon Elster - Forces and Mecanisms in the Constitution - Making Process, Duke law Journal, 1995. 7. Jon 7. Jon Elster Elster - Forces - Forces andand Mecanisms Mecanisms in the in the Constitution Constitution - Making - Making Process, Process, Duke Duke lawlaw Journal, Journal, 1995. 1995. 8. Viscount James Bryce: Flexible and Rigid Constitution, Studies in History and Juriprudence, New York: Oxford University Press, 1901. 8. Viscount 8. Viscount James James Bryce: Bryce: Flexible Flexible andand Rigid Rigid Constitution, Constitution, Studies Studies in in andand Juriprudence, Juriprudence, New New York: York: Oxford Oxford University University Press, Press, 1901. 1901. History History 62 62 62 GS. TS. Thai Vi'nh Thdng GS. GS. TS. TS. ThaiThai Vi'nhVi'nh Thdng Thdng CHUONG III- Sl/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN L:[P HIEN VI!T NAM 1. CHUONG CHUONG III-IIISl/ Sl/ RA DOl RA DOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN L:[PL:[P HIEN HIEN VI!T VI!T NAM NAM CHVONGIII CHVONGIII CHVONGIII SV RA D(11 VA PHAT TRIEN SVSV RARA D(11 D(11 VAVA PHA PHA T TRIEN T TRIEN CUA NEN L~P HrEN V~T NAM CUA CUA NEN NEN L~P L~P HrEN HrEN V~T V~T NAM NAM Tif WONG L!P HIEN TRUde eAcH ~G TRANG 64 1. 1.TifTif WONG WONG L!P L!P HIEN HIEN TRUde TRUde eAcH eAcH ~G ~G TRANG TRANG TAMNAM TAMNAM 1945 1945 64 64 65 65 HrEN PHAP PHAP NAM NAM 1946 1946 2. 2.HrEN 2.1.2.1. Hoan Hoan canh canh ra dcri ra dcri cuacua Hi~n Hi~n phap phap namnam 1946 1946 2.2.2.2. N<)iN<)i dung dung ca ban ca ban cuacua Hi~n Hi~n phap phap namnam 1946 1946 65 65 65 65 TAMNAM 1945 2. HrEN PHAP NAM 1946 2.1. Hoan canh ra dcri cua Hi~n phap nam 1946 2.2. N<)i dung ca ban cua Hi~n phap nam 1946 3. HrEN PHAP NAM 1959 3.1. Hoan canh ra dcri cua Hi~n phap nam 1959 3.2. N<)i dung ca ban cua Hi~n phap nam 1959 HrEN PHAP NAM 1980 4.1. Hoan canh ra dm cua Hi~n phap nam 1980 4.2. N<)i dung ca ban cua Hi~n phap nam 1980 4. 5. 6. 66 68 68 70 78 78 79 mEN PHAP NAM 1992 '\ . 1 ' cap ' __ h ra d'm. cua ' H" ~ ph' ~ 1092 _. Hoan __!en ap nam _/ _ 90 5.2. N<)i dung ca ban cua Hi~n phap nam 1992 5.3. HiSn phap nam 1992, sira d6i, b6 sung nam 2001 91 104 HrEN PHAP NAM 2013 117 6.1. Hoan canh ra dcri cua Hi~n phap nam 2013 6.2. Nhfrng di~m m6i cua Hi~n phap nam 2013 so v6i Hi~n phap nam 1992 117 122 GS. TS. Tluii V!nh Thiing 90 63 3. 3.HrEN HrEN PHAP PHAP NAM NAM 1959 1959 3.1.3.1. Hoan Hoan canh canh ra dcri ra dcri cuacua Hi~n Hi~n phap phap namnam 1959 1959 N<)iN<)i dung dung ca ban ca ban cuacua Hi~n Hi~n phap phap namnam 1959 1959 3.2.3.2. 4. 4.HrEN HrEN PHAP PHAP NAM NAM 1980 1980 Hoan Hoan canh canh ra dm ra dm cuacua Hi~n Hi~n phap phap namnam 1980 1980 4.1.4.1. N<)iN<)i dung dung ca ban ca ban cuacua Hi~n Hi~n phap phap namnam 1980 1980 4.2.4.2. 66 68 68 70 78 78 79 66 68 68 70 78 78 79 5. 5.mEN mEN PHAP PHAP NAM NAM 1992 1992 '\ 1 '\ H 1 ' H ' ' h ' h d' . d' H" ~H" ~ nam ~1092 cap__ cap ra__ ra m cua m' . cua __' !en __!en p~h'ap ph' nam ap _/ 1092 _/ _ . _._ . _.oanoan 90 90 5.2.5.2. N<)iN<)i dung dung ca ban ca ban cuacua Hi~n Hi~n phap phap namnam 1992 1992 91 91 104104 5.3.5.3. HiSn HiSn phap phap namnam 1992, 1992, sirasira d6i,d6i, b6 sung b6 sung namnam 2001 2001 6. 6.HrEN HrEN PHAP PHAP NAM NAM 2013 2013 Hoan Hoan canh canh ra dcri ra dcri cuacua Hi~n Hi~n phap phap namnam 2013 2013 6.1.6.1. 6.2.6.2. Nhfrng Nhfrng di~m di~m m6im6i cuacua Hi~n Hi~n phap phap namnam 2013 2013 so v6i so v6i Hi~n Hi~n phap phap namnam 1992 1992 GS.GS. TS. TS. TluiiTluii V!nhV!nh Thiing Thiing 90 90 117117 117117 122122 63 63 GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP vieTNAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP vieTNAM vieTNAM 1. TV TVONG LAP HIEN TRVdc eAcH MANG THANG 1. TV 1. TV TVONG TVONG LAP LAP HIEN HIEN TRVdc TRVdc eAcH eAcH MANG MANG THANG THANG TAMNAM 1945 TAMNAM TAMNAM 1945 1945 Tru6c Cach m~g thang Tam nam 1945, nu6c taUt m9t nu6c thu9c dia nua phong ki~n v6i chfnh th€ quan chll chuyen ch~ nen khong c6 hi~n phap. Vao nhfrng nam dfiu th~ ki XX, do anh huang ella tu tucrng each m~ng dan chll tu san Phap nam 1789, anh huang cua each m~g Trung Hoa nam 1911 va chfnh sach duy tan rna Minh Tri thien hoang da ap d\mg t~i Nh~t Ban, trong gi6i tri thuc Vi~t Nam da xuat hi~n tu tuang l~p hi~n. C6 hai khuynh hu6ng chfnh tri chll y~u trong thai gian nay. Khuynh hu6ng th(r nhat, xay dvng nha nu6c quan chll l~p hi~n trong sg thua nh~n quy~n bao h9 ella chfnh phll Phap. Khuynh huang thu hai, chll truang gianh d9c l~p, tg do cho dan t9c, sau d6 xay dgng hi~n phap ella nha nu6c d9c l~p vl khong c6 d9c l~p, tg do thl khong th€ c6 hi~n phap thgc sg. Tru6c Tru6c Cach Cach m~g m~g thang thang Tam Tam nam nam 1945, 1945, nu6c nu6c taUt taUt m9tm9t nu6c nu6c thu9c thu9c diadia nuanua phong phong ki~n ki~n v6iv6i chfnh chfnh th€th€ quan quan chllchll chuyen chuyen ch~ch~ nennen khong khong c6 c6 hi~n hi~n phap. phap. VaoVao nhfrng nhfrng nam nam dfiudfiu th~th~ ki XX, ki XX, do do anhanh huang huang ellaella tu tu tucrng tucrng each each m~ng m~ng dandan chllchll tu tu sansan Phap Phap nam nam 1789, 1789, anhanh huang huang cuacua each each m~g m~g Trung Trung Hoa Hoa nam nam 1911 1911 va va chfnh chfnh sach sach duyduy tantan Minh Minh TriTri thien thien hoang hoang da da ap ap d\mg d\mg t~i t~i Nh~t Nh~t Ban, Ban, trong trong gi6igi6i tri tri rnarna thuc thuc Vi~t Vi~t Nam Nam da da xuat xuat hi~n hi~n tu tu tuang tuang l~pl~p hi~n. hi~n. C6 C6 haihai khuynh khuynh hu6ng hu6ng chfnh chfnh tri tri chllchll y~uy~u trong trong thaithai gian gian nay.nay. Khuynh Khuynh hu6ng hu6ng th(rth(r nhat, nhat, xayxay dvng dvng nhanha nu6c nu6c quan quan chllchll l~pl~p hi~n hi~n trong trong sg sg thua thua nh~n nh~n quy~n quy~n baobao h9 h9 ellaella chfnh chfnh phllphll Phap. Phap. Khuynh Khuynh huang huang thuthu hai,hai, chllchll truang truang gianh gianh d9cd9c l~p,l~p, tg tg do do chocho dandan t9c,t9c, sausau d6 d6 xayxay dgng dgng hi~n hi~n phap phap ellaella nhanha nu6c nu6c d9cd9c l~pl~p vl khong vl khong c6 c6 d9cd9c l~p,l~p, tg do tg do thl thl khong khong c6 c6 hi~n hi~n phap phap thgc thgc sg. sg. th€th€ Dfiu nam 1919, nha each m~ng Nguy~n Ai Qu6c da gui tam di€m yeu sach ella nhan dan An Nam cho H9i nghi Versailles ella cac nu6c d6ng minh, trong d6 da th€ hi~n ro tu tuang l~p hi~n ella Ngum. Nam 1922, Nguy~n Ai Qu6c da dich va di~n thanh lm ca ban "Yeu sach ella nhan dan An Nam" d€ tuyen truy~n trong d6ng bao Vi~t ki~u s6ng tren dat Phap. Trong tam di~u yeu sach, dang luu y Ia dieu thu 7 - d6 Ia yeu cfiu l~p hi~n. l~p phap cho nhan dan DfiuDfiu nam nam 1919, 1919, nhanha each each m~ng m~ng Nguy~n Nguy~n Ai Ai Qu6c Qu6c da da guigui tamtam di€m di€m yeuyeu sach sach ellaella nhan nhan dandan AnAn Nam Nam chocho H9iH9i nghi nghi Versailles Versailles ellaella caccac nu6c nu6c d6ng d6ng minh, minh, trong trong d6 d6 da da th€th€ hi~n hi~n ro tu ro tuang tu tuang l~pl~p hi~n hi~n ellaella Ngum. Ngum. Nam Nam 1922, 1922, Nguy~n Nguy~n Ai Ai Qu6c Qu6c da da dich dich va va di~n di~n thanh thanh lm lm ca ca banban "Yeu "Yeu sach sach ellaella nhan nhan dandan AnAn Nam" Nam" d€ d€ tuyen tuyen truy~n truy~n trong trong d6ng d6ng Vi~t Vi~t ki~u ki~u s6ng s6ng trentren datdat Phap. Phap. Trong Trong tamtam di~u di~u yeuyeu sach, sach, dang dang baobao luuluu y Iaydieu Ia dieu thuthu 7 - 7d6- d6 Ia yeu Ia yeu cfiucfiu l~pl~p hi~n. hi~n. l~pl~p phap phap chocho nhan nhan dandan Vi~tNam: Vi~tNam: Vi~tNam: "Bay xin Hiin phap ban himh "Bay "Bay xinxin Hiin Hiin phap phap banban himh himh Tram diJu phai c6 thdn linh phap quyJn" 1 1 1 Tram Tram diJu diJu phai phai c6 thdn c6 thdn linhlinh phap phap quyJn" quyJn" Nam 1926, Nguy~n Ai Qu6c l~i cho cong b6 m9t ban yeu sach nua mang dfiu de: "Lm ho hoan cung V~n qu6c h9i". Ban yeu sach doi tra quy~n tg quy~t cho nhan dan Vi~t Nam va doi quyen d9c l~p hoan toan va tuc kh~c ngay cho dan t9c Vi~t Nam. Ban yeu sach Nam Nam 1926, 1926, Nguy~n Nguy~n Ai Ai Qu6c Qu6c l~i l~i chocho cong cong b6 b6 m9tm9t banban yeuyeu sach sach mang mang dfiudfiu de: de: "Lm "Lm ho ho hoan hoan cung cung V~nV~n qu6c qu6c h9i". h9i". BanBan yeuyeu sach sach nuanua doidoi tra tra quy~n quy~n tg quy~t tg quy~t chocho nhan nhan dandan Vi~t Vi~t Nam Nam va doi va doi quyen quyen d9cd9c l~pl~p hoan hoan toan toan va va tuctuc kh~c kh~c ngay ngay chocho dandan t9ct9c Vi~t Vi~t Nam. Nam. BanBan yeuyeu sach sach 1 Bao Nhan dan s6 ra ngay 30/0111977. 64 1 GS. TS. Thtii V'inh Thdng 1 Bao Bao Nhan Nhan dan dan s6 ras6ngay ra ngay 30/0111977. 30/0111977. 64 64 GS. GS. TS. TS. ThtiiThtii V'inhV'inh Thdng Thdng CHUONG III- S(j RA DOl vA PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN VIST NAM CHUONG CHUONG III-IIIS(j S(j RA RA DOlDOl vA PHAT vA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VIST VIST NAM NAM tuyen bfJ: "Niu du{Yc d9c lqp ngay thi Vi~t Nam se tinh nguy~n tra (ddn timg nam) m9t phdn n9' ma nu&c Phap dii vay My va Anh trong h6i Au chiin, Vi~t Nam se ki Hoa u&c lien minh v&i nu&c Phap va se xip d(it m9t n~n hiin phap theo U tu6ng dan quy~n ". 1 tuyen tuyen bfJ:bfJ: "Niu "Niu du{Yc du{Yc d9cd9c lqplqp ngay ngay thi thi Vi~tVi~t Nam Nam se tinh se tinh nguy~n nguy~n tra tra (ddn (ddn timg timg nam) nam) m9tm9t phdn phdn n9' n9' mama nu&c nu&c Phap Phap dii dii vayvay MyMy va va AnhAnh trong trong h6ih6i AuAu chiin, chiin, Vi~tVi~t Nam Nam se ki se Hoa ki Hoa u&cu&c lienlien minh minh v&iv&i nu&c nu&c Phap Phap va va se xip se xip d(itd(it m9tm9t n~nn~n hiin hiin phap phap theo theo U tu6ng U tu6ng dandan quy~n quy~n ". 1 ". 1 2. HIEN PHAP NAM 1946 2. HIEN 2. HIEN PHAP PHAP NAM NAM 1946 1946 2.1. Hoan canh ra dOi ctia Hi~n phap nam 1946 2.1.2.1. Hoan Hoan canh canh ra ra dOidOi ctiactia Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 Sau khi d9c bfm "Tuyen ngon d()c l~p" lich sir ngay 02/911945 khai sinh nu6c Vi~t Nam dan chu c()ng hoa, trong phien h9p d~u tien cua Chfnh phu ngay 03/9/1945, H6 Chu tich da de ra sau nhi~m V\l cAp bach cua Chfnh phu; m()t trong nhiing nhi~m V\l cAp bach do la xay dvng hi~n phap. ve vAn de hi~n phap, Nguoi vi~t: "Tru&c chung ta dii bj chi d9 qulin chu chuyen chi cai trj, r6i din chi d9 thlfc dan khong kern phdn chuyen chi nen nu&c ta khong c6 hiin phap. Nhan dan ta khong du{Yc huang quy~n tlf do dan chu. Chung ta phai c6 m9t hiin phap dan chu". 2 SauSau khikhi d9cd9c bfmbfm "Tuyen "Tuyen ngon ngon d()cd()c l~p" l~p" lichlich sir ngay sir ngay 02/911945 02/911945 khai khai sinh sinh nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c()ng c()ng hoa, hoa, trong trong phien phien h9ph9p d~ud~u tientien cuacua Chfnh Chfnh phuphu ngay ngay 03/9/1945, 03/9/1945, H6H6 Chu Chu tichtich da da de de ra ra sausau nhi~m nhi~m V\l V\l cApcAp bach bach cuacua Chfnh Chfnh phu; phu; m()tm()t trong trong nhiing nhiing nhi~m nhi~m V\l V\l cApcAp bach bach do do la xay la xay dvng dvng hi~n hi~n phap. phap. ve ve vAnvAn de de hi~n hi~n phap, phap, Nguoi Nguoi vi~t: vi~t: "Tru&c "Tru&c chung chung ta dii ta dii bj chi bj chi d9 d9 qulin qulin chuchu chuyen chuyen chichi caicai trj, trj, r6i r6i dindin chichi d9 d9 thlfc thlfc dandan khong khong kernkern phdn phdn chuyen chuyen chichi nennen nu&c nu&c ta khong ta khong c6 c6 hiin hiin phap. phap. Nhan Nhan dandan ta khong ta khong du{Yc du{Yc huang huang quy~n quy~n tlf tlf do do dandan 2 2 ta phai ta phai c6 c6 m9tm9t hiin hiin phap phap dandan chu". chu". chu.chu. Chung Chung Ngay 20/9/1945, Chfnh phu lam thm ban hanh s~c l~nh thanh l~p Ban dv thao Hi~n phap g6m 7 ngum, do Chu tich H6 Chi Minh d(mg d~u. Thang 1111945, Ban dv thao da hoan thanh cong vi~c va Ban dv thao duqc cong b6 cho toan dan thao lu~. Hang tri~u ngum Vi~t Nam hang hai tham gia dong gop y ki~n cho Ban dv thao Hi~n phap chua dvng mo uoc bao dm cua hQ ve d()c l~p va tv do. Ngay Ngay 20/9/1945, 20/9/1945, Chfnh Chfnh phuphu lamlam thmthm banban hanh hanh s~cs~c l~nh l~nh thanh thanh l~pl~p BanBan dv dv thao thao Hi~n Hi~n phap phap g6m g6m 7 ngum, 7 ngum, do do Chu Chu tichtich H6H6 ChiChi Minh Minh d(mg d(mg d~u.d~u. Thang Thang 1111945, 1111945, BanBan dv dv thao thao da da hoan hoan thanh thanh cong cong vi~cvi~c va va BanBan dv dv thao thao duqc duqc cong cong b6 b6 chocho toan toan dandan thao thao lu~. lu~. Hang Hang tri~u tri~u ngum ngum Vi~t Vi~t Nam Nam hang hang haihai tham tham giagia dong dong gopgop y ki~n y ki~n chocho BanBan dv dv thao thao Hi~n Hi~n phap phap chua chua dvng dvng momo uocuoc baobao dmdm cuacua hQ hQ ve ve d()cd()c l~pl~p va tv va do. tv do. Ngay 02/3/1946, tren ca so Ban dv thao Hi~n phap cua Chfnh phu, Qu6c h9i (khoa I, ld h9p thu nhAt) da thanh l~p Ban dv thao Hi~n phap g6m 11 nguai d?i bi~u cua nhieu t6 chuc, dang phai khac nhau do Chu tich H6 Chi Minh dung d~u. Ban dv thao co nhi~m V\l t6ng k~t cac y ki~n dong gop CUa nhan dan Va xay d\fllg Ban dg thao cu6i cling d~ dua ra Qu6c h()i xem xet va thong qua. Ngay Ngay 02/3/1946, 02/3/1946, trentren ca ca so Ban so Ban dv dv thao thao Hi~n Hi~n phap phap cuacua Chfnh Chfnh phu, phu, Qu6c Qu6c h9ih9i (khoa (khoa I, ldI, h9p ld h9p thuthu nhAt) nhAt) da da thanh thanh l~pl~p BanBan dv dv thao thao Hi~n Hi~n phap phap g6m g6m 11 11 nguai nguai d?i d?i bi~u bi~u cuacua nhieu nhieu t6 chuc, t6 chuc, dang dang phai phai khac khac nhau nhau do do Chu Chu tichtich H6H6 ChiChi Minh Minh dung dung d~u. d~u. BanBan dv dv thao thao co co nhi~m nhi~m V\l V\l t6ng t6ng k~tk~t caccac y ki~n y ki~n dong dong gopgop CUaCUa nhan nhan dandan Va Va xayxay d\fllg d\fllg dg dg thao thao cu6i cu6i cling cling d~ d~ duadua ra Qu6c ra Qu6c h()ih()i xem xem xetxet va va thong thong qua.qua. BanBan 1 Vi~n nghien cl!u khoa hQc phap If, Nghien crm tu tuimg H6 Chf Minh nu&c va pluip lw,lt, 1993, tr. 182. 2 H6 Chf Minh roan t(ip, t~p 4, Nxb. Sv th~t, Ha. N()i, 1980, tr. 8. 1 Vi~n 1 Vi~n nghien nghien cl!ucl!u khoa khoa hQc hQc phapphap If, Nghien If, Nghien crmcrm tu tuimg tu tuimg H6 H6 ChfChf Minh Minh vJ nha vJ nha nu&c nu&c va pluip va pluip lw,lt,lw,lt, 1993, 1993, tr. 182. tr. 182. 2 H62 H6 ChfChf Minh Minh roanroan t(ip, t(ip, t~p 4, t~pNxb. 4, Nxb. Sv th~t, Sv th~t, Ha. N()i, Ha. N()i, 1980, 1980, tr. 8.tr. 8. GS. TS. Thai Vlnh TJu5ng vJ nha 65 GS. GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh TJu5ng TJu5ng 65 65 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP vn;.T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP vn;.T vn;.T NAM NAM Ngay 28/10/1946, t~i Nha hat Ian Ha N('>i, ld hQp thu hai cua Qu6c h9i k:hoa Ida k:hai m~c. Ngay 09/11/1946, sau han 10 ngay lam vi~c khfin truang, Qu6c h('>i da thong qua bc!m Hi~n phap dfiu tien cua nuac ta vai 240 phi~u thu~n, 2 phi~u ch6ng. Ngay Ngay 28/10/1946, 28/10/1946, t~i t~i Nha Nha hathat IanIan HaHa N('>i, N('>i, ld hQp ld hQp thuthu haihai cuacua Qu6c Qu6c k:hoa k:hoa Ida Ida k:hai k:hai m~c. m~c. Ngay Ngay 09/11/1946, 09/11/1946, sausau hanhan 10 10 ngay ngay lamlam h9ih9i vi~c vi~c khfin khfin truang, truang, Qu6c Qu6c h('>ih('>i da da thong thong quaqua bc!mbc!m Hi~n Hi~n phap phap dfiudfiu tientien cuacua nuac nuac ta vai ta vai 240240 phi~u phi~u thu~n, thu~n, 2 phi~u 2 phi~u ch6ng. ch6ng. Ngay 19/1211946, cu('>c k:hang chi~n toan qu6c bung n6. Do hoan ca.nh chi~n tranh rna Hi~n phap nam 1946 khong duqc chinh thuc cong b6, vi~c t6 chuc t6ng tuy~n cu bfiu Nghi vi~n nhan dan khong c6 di@u ki~n th1,rc hi~n. Tuy nhien, Chinh phu dum sv lanh d~o cua Chu tjch H6 Chi Minh cling vm Ban thuang V\1 Qu6c h('>i luon luon dva vao tinh thfin va n('>i dung cua Hi~n phap nam 1946 d~ di@u hanh mQi ho~t d('>ng cua Nha nuac. 19/1211946, 19/1211946, cu('>c cu('>c k:hang k:hang chi~n chi~n toan toan qu6c qu6c bung bung n6.n6. DoDo Ngay Ngay hoan hoan ca.nh ca.nh chi~n chi~n tranh tranh rnarna Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 khong khong duqc duqc chinh chinh thuc thuc cong cong b6,b6, vi~cvi~c t6 chuc t6 chuc t6ng t6ng tuy~n tuy~n cu cu bfiubfiu Nghi Nghi vi~n vi~n nhan nhan dandan khong khong c6 c6 di@u di@u ki~n ki~n th1,rc th1,rc hi~n. hi~n. TuyTuy nhien, nhien, Chinh Chinh phuphu dum dum sv sv lanh lanh d~od~o cuacua Chu Chu tjchtjch H6H6 ChiChi Minh Minh cling cling vmvm BanBan thuang thuang V\1 V\1 Qu6c Qu6c h('>ih('>i luon luon luon luon dvadva vaovao tinhtinh thfin thfin va va n('>in('>i dung dung cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 d~ d~ di@u di@u hanh hanh mQimQi ho~t ho~t d('>ng d('>ng cuacua Nha Nha nuac. nuac. 2.2. Nqi dung cO' ban cita Hi~n phap nam 1946 2.2.2.2. NqiNqi dung dung cO' cO' banban citacita Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 Hi~n phap nam 1946 bao g6m 101 n6i dfiu, 7 chuang va 70 di@u. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 baobao g6m g6m 101 101 n6in6i dfiu,dfiu, 7 chuang 7 chuang va 70 va 70 di@u. di@u. LCri n6i dfiu xac dinh nhi~m V\1 cua dan tQC ta trong giai do~n nay la bao toan Ianh th6, gianh d('>c l~p hoan toan va ki~n thi~t qu6c gia tren n@n tang dan chu. Lb'i n6i dfiu con xac dinh ba nguyen t~c ca ban cua hi~n phap. D6 1a nhfrng nguyen t~c sau day: LCriLCri n6in6i dfiudfiu xacxac dinh dinh nhi~m nhi~m V\1 V\1 cuacua dandan tQCtQC ta trong ta trong giaigiai do~n do~n naynay la bao la bao toan toan Ianh Ianh th6,th6, gianh gianh d('>cd('>c l~pl~p hoan hoan toan toan va va ki~n ki~n thi~t thi~t qu6c qu6c giagia trentren n@nn@n tang tang dandan chu.chu. Lb'iLb'i n6in6i dfiudfiu concon xacxac dinh dinh ba ba t~c t~c ca ca banban cuacua hi~n hi~n phap. phap. D6D6 1a nhfrng 1a nhfrng nguyen nguyen t~c t~c sausau day:day: nguyen nguyen - Doan k~t toan dan khong phan bi~t gi6ng noi, gai trai, giai cfip, ton giao; - Doan - Doan k~tk~t toan toan dandan khong khong phan phan bi~tbi~t gi6ng gi6ng noi,noi, gaigai trai,trai, giaigiai cfip,cfip, tonton giao; giao; - Dam bao cac quy@n tv do dan chu; - Dam - Dam baobao caccac quy@n quy@n tv do tv do dandan chu; chu; - Thgc hi~n chfnh quy@n m~nh me va sang su6t cua nhan dan. - Thgc - Thgc hi~n hi~n chfnh chfnh quy@n quy@n m~nh m~nh me me va va sang sang su6t su6t cuacua nhan nhan dan.dan. Toan b('> 7 chuang cua Hi~n phap d@u duqc xay dvng dva tren ba nguyen t~c ca ban tren. Chinh ba nguyen t~c nay da th~ hi~n ba d~c di~m ca ban cua Hi~n phap nam 1946. b('> b('> 7 chuang 7 chuang cuacua Hi~n Hi~n phap phap d@ud@u duqc duqc xayxay dvng dvng dvadva trentren Toan Toan ba ba nguyen nguyen t~c t~c ca ca banban tren. tren. Chinh Chinh ba ba nguyen nguyen t~c t~c naynay da th~ da th~ hi~n hi~n ba ba d~cd~c di~m di~m ca ca banban cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946. 1946. Xay dvng tren nguyen t~c doan k~t toan dan, Di@u 1 Hi~n phap nam 1946 quy djnh: "Nu&c Vi~t Nam la m9t nu&c dan chu c9ng hoa. Tdt ca quyJn binh trong nu&c la cua toan th~ nhan dan Vi~t Nam, khong phan bi~t noi gi6ng, gai trai, giau ngheo, giai cdp, ton giao ". Day la m('>t buac ti~n Ian trong ljch su phat tri~n cua Nha nuac Vi~t Nam. Lfin dfiu tien 6 nuac ta cling nhu 6 Dong Xay Xay dvng dvng trentren nguyen nguyen t~c t~c doan doan k~tk~t toan toan dan,dan, Di@u Di@u 1 Hi~n 1 Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 quyquy djnh: djnh: "Nu&c "Nu&c Vi~t Vi~t Nam Nam la m9t la m9t nu&c nu&c dandan chuchu ca quyJn ca quyJn binh binh trong trong nu&c nu&c la cua la cua toan toan th~th~ nhan nhan dandan c9ng c9ng hoa. hoa. TdtTdt Vi~tVi~t Nam, Nam, khong khong phan phan bi~tbi~t noinoi gi6ng, gi6ng, gaigai trai,trai, giau giau ngheo, ngheo, giaigiai cdp,cdp, tonton giao giao ". Day ". Day la m('>t la m('>t buac buac ti~nti~n IanIan trong trong ljchljch su su phat phat tri~n tri~n cuacua Nha Nha nuac nuac Vi~t Vi~t Nam. Nam. LfinLfin dfiudfiu tientien 6 nuac 6 nuac ta cling ta cling nhunhu 6 Dong 6 Dong 66 GS. TS. Thai Vlnh Thiing 66 66 GS.GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh Thiing Thiing CHUONG Ill- Sl/ RA DOl vA PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN VIETNAM CHUONG CHUONG Ill-IllSl/ Sl/ RA RA DOlDOl vA PHAT vA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VIETNAM VIETNAM NamA, m9t Nha nu6c dan chu nhan dan dugc thanh l~p. LAndAu tien trong l!ch sir Vi~t Nam, hlnh thuc chfnh th~ la hlnh thuc c(>ng hoa. D6 la bu6c ngo~t 16n trong sv phat tri~n cua tu tucrng dan chu. Quy djnh tren day cfing dS cao tfnh dan t9c cua Nha nu6c. NamA, NamA, m9tm9t Nha Nha nu6c nu6c dandan chuchu nhan nhan dandan dugc dugc thanh thanh l~p.l~p. LAndAu LAndAu tientien trong trong l!chl!ch sir sir Vi~t Vi~t Nam, Nam, hlnh hlnh thuc thuc chfnh chfnh th~th~ la hlnh la hlnh thuc thuc c(>ng c(>ng hoa. hoa. D6D6 la bu6c la bu6c ngo~t ngo~t 16n16n trong trong sv sv phat phat tri~n tri~n cuacua tu tucrng tu tucrng dandan chu. chu. Quy Quy djnh djnh trentren dayday cfing cfing dS cao dS cao tfnhtfnh dandan t9ct9c cuacua NhaNha nu6c. nu6c. Tuan thu nguyen tile "dam bao cac quySn tv do dan chu", Hien phap 1946 nit chu trQng den che djnh cong dan. DiSu d6 th~ hi~n a ch6 Hien phap c6 7 chuang thl Chuang II danh cho che djnh cong dan. LAn dAu tien trong ljch sir Vi~t Nam, nhan dan Vi~t Nam dugc dam bao cac quySn tv do, dan chu. DiSu 10 Hien phap quy djnh: "Cong dan Vi¢t Nam co quyJn tl,f do ngon lu(in, ll:f do xudt him, fl,l do t6 chuc va ht)i h9p, fl,l do t{n nguang, tl,f do cu tru, di lqi trong nu&c va ra nu&c ngoai ". Phai n6i r~ng Hi en phap nam 1946 la m9t ban hien phap dan chu r9ng dii. LAn dAu tien trong ljch sir Vi~t Nam quySn blnh d~ng tru6c phap lu~t cua mQi cong dan dugc phap lu~t ghi nh~n (DiSu 6 va DiSu 7 Hien phap nam 1946). Va cfing IAn dAu tien trong ljch sir dan t(>c, phv nfr dugc ngang quySn v6i nam gi6i trong mQi phuang di~n. V6i ban hien phap dAu tien cua nu6c ta, cong dan Vi~t Nam dugc huang quysn bAu cir, nhan dan co quysn bai mi~n cac d;.ti bi~u minh bAu ra khi h9 khong to ra xln1g dang v6i danh hi~u d6. Tuan Tuan thuthu nguyen nguyen tile tile "dam "dam baobao caccac quySn quySn tv tv do do dandan chu", chu", Hien Hien phap phap 1946 1946 nit nit chuchu trQng trQng denden cheche djnh djnh cong cong dan.dan. DiSu DiSu d6 d6 th~th~ hi~n hi~n a ch6 a ch6 Hien Hien phap phap c6 c6 7 chuang 7 chuang thl thl Chuang Chuang II danh II danh chocho cheche djnh djnh cong cong dan.dan. LAnLAn dAudAu tientien trong trong ljchljch sir sir Vi~t Vi~t Nam, Nam, nhan nhan dandan Vi~t Vi~t Nam Nam dugc dugc dam dam baobao caccac quySn quySn tv do, tv do, dandan chu.chu. DiSu DiSu 10 10 Hien Hien phap phap quyquy djnh: djnh: "Cong "Cong dandan Vi¢tVi¢t Nam Nam co co quyJn quyJn tl,f do tl,f do ngon ngon lu(in, lu(in, ll:f ll:f do do xudt xudt him, him, fl,l do fl,l do t6 chuc t6 chuc va va ht)iht)i h9p, h9p, fl,l do fl,l do t{n t{n nguang, nguang, tl,f do tl,f do cu cu tru,tru, di lqi di lqi trong trong nu&c nu&c va va ra nu&c ra nu&c ngoai ngoai ". Phai ". Phai n6in6i r~ng r~ng Hi en Hi en phap phap nam nam 1946 1946 la m9t la m9t banban hien hien phap phap dandan chuchu r9ng r9ng dii.dii. LAnLAn dAudAu tientien trong trong ljchljch sir sir Vi~t Vi~t Nam Nam quySn quySn blnh blnh d~ng d~ng tru6c tru6c phap phap lu~tlu~t cuacua mQimQi cong cong dandan dugc dugc phap phap lu~tlu~t ghighi nh~n nh~n (DiSu (DiSu 6 va 6 va DiSu DiSu 7 Hien 7 Hien phap phap nam nam 1946). 1946). Va Va cfing cfing IAnIAn dAudAu tientien trong trong ljchljch sir sir dandan t(>c,t(>c, phvphv nfr nfr dugc dugc ngang ngang quySn quySn v6iv6i nam nam gi6igi6i trong trong mQimQi phuang phuang di~n. di~n. V6iVban 6i ban hien hien phap phap dAudAu tientien cuacua nu6c nu6c ta, ta, cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam dugc dugc huang huang quysn quysn bAubAu cir,cir, nhan nhan dandan co co quysn quysn baibai mi~n mi~n caccac d;.tid;.ti bi~u bi~u minh minh bAubAu ra khi ra khi h9 h9 khong khong to rato xln1g ra xln1g dang dang v6iv6i danh danh hi~u hi~u d6.d6. Dga tren nguyen t~c thgc hi~n chfnh quySn m;,tnh me va sang su6t cua nhan dan, hlnh thuc nha nu6c theo Hien phap nam 1946 c6 nhi~u net d9c dao dang chu y. Theo quy djnh cua Hien phap, Chu tich nu6c vua la nguoi dirng dAu Nha nu6c, vua la nguoi dll'ng dAu Chfnh phu. M~t khac, Chu tich nu6c c6 quySn phu quyet QuySn d6 th~ hi~n a Di€u 31 va Di€u 54 Hien phap nam 1946. DiSu 31 Hien phap nam 1946 quy djnh: "Nhimg lu(it dii au(lc Nghi vi~n bdu quyh, Chu tich nu&c Vi~t Nam phai ban b6 ch(im nhdt !a 10 hom sau khi nh(in du(lc thong tri. Nhung trong hqn dy, Chz'i tjch c6 quy€n yeu cdu Nghi vi~n thao lu(in lqi. Nhtmg lu(it dem ra thao lu(in lqi, niu vdn au(lc Nghi vi~n tmg chudn Dga Dga trentren nguyen nguyen t~c t~c thgc thgc hi~n hi~n chfnh chfnh quySn quySn m;,tnh m;,tnh me me va va sang sang su6t su6t cuacua nhan nhan dan,dan, hlnh hlnh thuc thuc nhanha nu6c nu6c theo theo Hien Hien phap phap nam nam 1946 1946 c6 c6 nhi~u nhi~u netnet d9cd9c daodao dang dang chuchu y. Theo y. Theo quyquy djnh djnh cuacua Hien Hien phap, phap, Chu Chu tichtich nu6c nu6c vuavua la la nguoi nguoi dirng dirng dAudAu Nha Nha nu6c, nu6c, vuavua la nguoi la nguoi dll'ng dll'ng dAudAu Chfnh Chfnh phu. phu. M~tM~t khac, khac, Chu Chu tichtich nu6c nu6c c6 c6 quySn quySn phuphu quyet quyet QuySn QuySn d6 d6 th~th~ hi~n hi~n a Di€u a Di€u 31 31 va va Di€u Di€u 54 54 Hien Hien phap phap nam nam 1946. 1946. DiSu DiSu 31 31 Hien Hien phap phap nam nam 1946 1946 quyquy djnh: djnh: "Nhimg "Nhimg lu(itlu(it dii dii Nghi Nghi vi~nvi~n bdu bdu quyh, quyh, ChuChu tichtich nu&c nu&c Vi~tVi~t Nam Nam phai phai banban b6 b6 au(lc au(lc ch(im ch(im nhdt nhdt !a 10 !a 10 hom hom sausau khikhi nh(in nh(in du(lc du(lc thong thong tri. tri. Nhung Nhung trong trong hqnhqn dy, dy, Chz'iChz'i tjchtjch c6 c6 quy€n quy€n yeuyeu cducdu Nghi Nghi vi~nvi~n thao thao lu(in lu(in lqi. lqi. Nhtmg Nhtmg lu(itlu(it demdem ra ra thao thao lu(in lu(in lqi,lqi, niuniu vdnvdn au(lc au(lc Nghi Nghi vi~nvi~n tmgtmg chudn chudn GS. TS. Tfuii Vinlz T!u5ng GS.GS. TS. TS. Tfuii Tfuii VinlzVinlz T!u5ng T!u5ng 67 67 67 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VI.e,T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VI.e,T VI.e,T NAM NAM thi biit bu9c Chu tjch phcii ban b6". Con a Di~u 54 Hi~n phap nam 1946 quy dinh: "Trang hc;n 24 gia sau khi Nghi vi¢n bidu quyit khong t(n nhi¢m N9i cac thz Chu tjch nuac Vi¢t Nam c6 quyJn aua vein aJ t(n nhi¢m ra Nghi vi¢n thcio lugn lc;i". Nhu v~y, hinh thuc chfnh th~ cua Nha nuoc ta theo Hi~n phap nam 1946 phfin nao gi6ng hinh thuc c()ng hoa t6ng th6ng. Nhung Chu tich cua nuoc ta theo Hi~n phap nam 1946 khong phai do cu tri trvc ti~p bfiu ra rna do Nghi vi~n nhan dan bfiu ra. M~t khac, Chu tich nuoc chQn Thu tuong trong Nghi vi~n va dua ra Nghi vi~n bi~u quy~t. Thu tuong chQn B9 truang trong Nghi vi~n va dua ra Nghi vi~n bi~u quy~t. Chfnh phu chiu S\1" ki~m soat cua Nghi vi~n. B9 truang nao khong dugc Nghi vi~n tfn nhi~m thi phai tu chuc. Nhung quy dinh tren cho thfry hinh thuc chfnh th~ cua Nha nuoc ta theo Hi~n phap nam 1946 la hlnh thuc k~t hgp giua c()ng hoa t6ng th6ng va c()ng hoa nghi vi~n. Nhung net d()c dao cua n6 con th~ hi~n a ch6 n6 khong h~ gi6ng hoan toan hinh thuc chfnh th~ cua nhii'ng nuoc ci:mg c6 hinh thuc pha tr()n nhu Phap, Phfin Lan, B6 Dao Nha... thi thi biitbiit bu9c bu9c ChuChu tjchtjch phcii phcii banban b6". b6". Con Con a Di~u a Di~u 54 54 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 quyquy dinh: dinh: "Trang "Trang hc;nhc;n 24 24 giagia sausau khikhi Nghi Nghi vi¢nvi¢n bidu bidu quyit quyit khong khong t(n t(n nhi¢m nhi¢m N9iN9i caccac thz thz ChuChu tjchtjch nuac nuac Vi¢tVi¢t Nam Nam c6 c6 quyJn quyJn auaaua veinvein aJ aJ t(n t(n nhi¢m nhi¢m ra ra Nghi Nghi vi¢nvi¢n thcio thcio lugn lugn lc;i". lc;i". Nhu Nhu v~y, v~y, hinh hinh thuc thuc chfnh chfnh th~th~ cuacua Nha Nha nuoc nuoc ta theo ta theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 phfin phfin naonao gi6ng gi6ng hinh hinh thuc thuc c()ng c()ng hoahoa t6ng t6ng th6ng. th6ng. Nhung Nhung Chu Chu ta theo ta theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 khong khong phai phai do do cu cu tri tri tichtich cuacua nuoc nuoc trvctrvc ti~pti~p bfiubfiu ra rna ra rna do do Nghi Nghi vi~n vi~n nhan nhan dandan bfiubfiu ra. ra. M~tM~t khac, khac, Chu Chu chQn chQn Thu Thu tuong tuong trong trong Nghi Nghi vi~n vi~n va va duadua ra Nghi ra Nghi vi~n vi~n tichtich nuoc nuoc bi~u bi~u quy~t. quy~t. ThuThu tuong tuong chQn chQn B9B9 truang truang trong trong Nghi Nghi vi~n vi~n va va duadua ra ra Nghi Nghi vi~n vi~n bi~u bi~u quy~t. quy~t. Chfnh Chfnh phuphu chiu chiu S\1" S\1" ki~m ki~m soatsoat cuacua Nghi Nghi vi~n. vi~n. B9B9 truang truang naonao khong khong dugc dugc Nghi Nghi vi~n vi~n tfn tfn nhi~m nhi~m thi thi phai phai tu tu chuc. chuc. Nhung Nhung quyquy dinh dinh trentren chocho thfry thfry hinh hinh thuc thuc chfnh chfnh th~th~ cuacua ta theo ta theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 la hlnh la hlnh thuc thuc k~tk~t hgphgp giua giua NhaNha nuoc nuoc c()ng c()ng hoahoa t6ng t6ng th6ng th6ng va va c()ng c()ng hoahoa nghi nghi vi~n. vi~n. Nhung Nhung netnet d()cd()c daodao n6 n6 concon th~th~ hi~n hi~n a ch6 a ch6 n6 n6 khong khong h~ h~ gi6ng gi6ng hoan hoan toan toan hinh hinh cuacua thuc thuc chfnh chfnh th~th~ cuacua nhii'ng nhii'ng nuoc nuoc ci:mg ci:mg c6 c6 hinh hinh thuc thuc phapha tr()ntr()n nhunhu Phap, Phap, Phfin Phfin Lan, Lan, B6B6 Dao Dao Nha Nha ... ... Qua nhii'ng net phan tfch tren chung ta thfry r~ng Hi~n phap dfiu tien ctia nuac ta - Hi~n phap nam 1946 Ia m()t ban Hi~n phap dan chu, ti~n b() khong kern bfrt ki m()t ban hi~n phap nao tren th~ gioi. Qua Qua nhii'ng nhii'ng netnet phan phan tfchtfch trentren chung chung ta thfry ta thfry r~ng r~ng Hi~n Hi~n phap phap dfiudfiu tientien ctiactia nuac nuac ta -taHi~n - Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 Ia m()t Ia m()t banban Hi~n Hi~n phap phap dandan ti~nti~n b() b() khong khong kern kern bfrtbfrt ki m()t ki m()t banban hi~n hi~n phap phap naonao trentren th~th~ gioi. gioi. chu,chu, v~ ki thu~t l~p phap, Hi~n phap nam 1946 Ia m()t ban Hi~n phap CO dQng, khuc chi~t, m~ch l~c Va d~ hi~U Vffi tfrt ca IDQi nguai. Nola m()t ban Hi~n phap m~u mgc tren nhi~u phuang di~n. phap phap CO CO dQng, dQng, khuc khuc chi~t, chi~t, m~ch m~ch l~c l~c Va Va d~ d~ hi~U hi~U VffiVffi tfrt tfrt ca ca IDQiIDQi nguai. nguai. Nola Nola m()tm()t banban Hi~n Hi~n phap phap m~u m~u mgc mgc trentren nhi~u nhi~u phuang phuang di~n. di~n. 3. HIENPHAPNAM 1959 3. HIENPHAPNAM 3. HIENPHAPNAM 1959 1959 3.1. Hoim canh ra dirl ciia Hi~n phap nam 1959 3.1.3.1. Hoim Hoim canh canh ra dirl ra dirl ciiaciia Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 Tfnh d~n thai di~m nam 1959, Nha nuac Vi~t Nam dan chu c()ng hoa da ra dai va phat tri~n dugc 14 nam. D6 la m9t khoang thai gian c6 nhi~u sg ki~n chfnh tri quan trQng, lam thay d6i tinh hlnh chfnh tri, xa h()i va kinh t~ cua dfrt nu6c. 68 v ~ vki~ thu~t ki thu~t l~pl~p phap, phap, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 Ia m()t Ia m()t banban Hi~n Hi~n GS.TS. Thai V'inh Thdng Tfnh Tfnh d~nd~n thaithai di~m di~m nam nam 1959, 1959, NhaNha nuac nuac Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c()ng c()ng hoahoa da da ra dai ra dai va va phat phat tri~n tri~n dugc dugc 14 14 nam. nam. D6D6 la m9t la m9t khoang khoang thaithai gian gian c6 c6 nhi~u nhi~u sg sg ki~n ki~n chfnh chfnh tri tri quan quan trQng, trQng, lamlam thay thay d6id6i tinhtinh tri, tri, xa h()i xa h()i va kinh va kinh t~ cua t~ cua dfrtdfrt nu6c. nu6c. hlnh hlnh chfnh chfnh 68 68 GS.TS. GS.TS. ThaiThai V'inhV'inh Thdng Thdng CHUONG lli- Sl/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN VI$.T NAM CHUONG CHUONG lli-lliSl/ Sl/ RA DOl RA DOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VI$.T VI$.T NAM NAM Ngay sau khi Qu6c h(>i thong qua Hien phap nam 1946, th~rc dan Phap I~ gay ra chien tranh de xam luge nu6c ta m(>t IAn nita. Nhan dan ta ~~ bucrc VaO CUQC khang chien trubng ld va gian khfi. V6i chien thfulg Di~n Bien Phu va H(>i nghi Gionevo thfulg lgi, mi~n B~c nu6c ta dugc hoan toan giai ph6ng nhung dAt nu6c COn t~ thai chia lam hai mi~n. Nhi~m V\1 each m~g trong giai do~ mm nay Ia xay d\l'llg chu nghia xa h(>i 6 mi~n Bile va dAu tranh th6ng nhAt nu6c nha. Trong 3 nam (1955- 1957), 6 mi~n B~c chung ta da han g~n vet thuong chien tranh, khoi phl,lC kinh t€. Nam 1958, chung ta b~t dftu thvc hi~n k€ ho~ch kinh t€ 3 nam nhfun phat trien va cai t~o n~n kinh te qu6c dan theo chu nghia xa h(>i. v~ kinh t€ va van hoa, chung ta da c6 nhfrng ti€n b(> 16n. Di doi v6i nhfrng th~ng lgi d6, quan h~ giai cAp trong xa h(>i mi~n B~c da thay d6i. Giai cAp dia chu phong kien da bi danh d6. Lien minh giai cAp cong nhan va nong dan ngay cang dugc cling c6 va vfrng m~nh. Ngay Ngay sausau khikhi Qu6c Qu6c h(>ih(>i thong thong quaqua Hien Hien phap phap nam nam 1946, 1946, th~rc th~rc dandan Phap Phap I~ I~ gaygay ra chien ra chien tranh tranh de de xam xam luge luge nu6c nu6c ta m(>t ta m(>t IAnIAn nita. nita. Nhan Nhan dandan ta ~~ ta ~~ bucrc bucrc VaOVaO CUQC CUQC khang khang chien chien trubng trubng ld va ld va gian gian khfi. khfi. 6i chien thfulg thfulg Di~n Di~n Bien Bien PhuPhu va va H(>iH(>i nghi nghi Gionevo Gionevo thfulg thfulg lgi,lgi, V6iVchien mi~n mi~n B~cB~c nu6c nu6c ta dugc ta dugc hoan hoan toan toan giaigiai ph6ng ph6ng nhung nhung dAtdAt nu6c nu6c COnCOn t~t~ thaithai chia chia lamlam haihai mi~n. mi~n. Nhi~m Nhi~m V\1 V\1 each each m~g m~g trong trong giaigiai do~ do~ mmmm naynay Ia xay Ia xay d\l'llg d\l'llg chuchu nghia nghia xa xa h(>ih(>i 6 mi~n 6 mi~n BileBile va va dAudAu tranh tranh th6ng th6ng nhAt nhAt nu6c nu6c nha. nha. Trong Trong 3 nam 3 nam (1955(19551957), 1957), 6 mi~n 6 mi~n B~cB~c chung chung ta da ta da hanhan g~ng~n vetvet thuong thuong chien chien tranh, tranh, khoi khoi phl,lC phl,lC kinh kinh t€. t€. Nam Nam 1958, 1958, chung chung ta b~t ta b~t dftudftu thvc thvc hi~n hi~n k€ k€ ho~ch ho~ch kinh kinh t€ 3t€nam 3 nam nhfun nhfun phat phat trien trien va va caicai t~ot~o n~nn~n kinh kinh te qu6c te qu6c dandan theo theo chuchu nghia nghia xa xa h(>i.h(>i. v~ v~ kinh kinh t€ va t€ va vanvan hoa, hoa, chung chung ta da ta da c6 c6 nhfrng nhfrng ti€nti€n b(> b(> 16n.16n. Di Di doidoi v6iv6i nhfrng nhfrng th~ng th~ng lgi lgi d6,d6, quan quan h~ h~ giaigiai cApcAp trong trong xa xa h(>ih(>i mi~n mi~n B~cB~c da da thay thay d6i.d6i. Giai Giai cApcAp diadia chuchu phong phong kien kien da da bi bi danh danh d6.d6. Lien Lien minh minh giaigiai cApcAp cong cong nhan nhan va va nong nong dandan ngay ngay cang cang dugc dugc cling cling c6 c6 va va vfrng vfrng m~nh. m~nh. Hi€n phap nam 1946 da hoan thanh su m~nh cua n6 nhung so v6i tinh hinh va nhi~m V\1 each m~g m6i n6 cAn dugc b6 sung va thay dfii. Vi v~y, trong ld hQp IAn thu 6, Qu6c h(>i nu6c Vi~t Nam dan chu c(>ng hoa khoa I da quyet dinh sua dfii Hien phap nam 1946 va thanh l~p Ban dl,l thao Hi€n phap sua dfii. Sau khi lam xong Ban dv thao dftu tien, thang 7 nam 1958, Ban dv thao dugc dua ra thao Iu~ trong cac can b9 trung cAp va cao cAp thu(>c cac co quan Quan, Dan, Chfnh, Dang. Sau dgt thao lu~ nay, Ban dl,l thao da dugc chinh If 1~ va ngay 0114/1959, Dl,l thao dugc cong b6 de toan dan thao lu~ va dong g6p y kien xay d\l'llg. Cu(>c thao lu~ nay keo dai trong 4 thang vffi Sl,l tham gia soi nfii, tfch Cl,lC cua cac tAng 16p nhan dan lao d(>ng. Ngay 31112/1959, Qu6c h(>i da nhAt trf thong qua Hi€n phap sua dfii va ngay 0110111960, Chu tich H6 Chf Minh ki S~c l~nh cong b6 Hien phap. Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1946 1946 da da hoan hoan thanh thanh su m~nh su m~nh cuacua n6 n6 nhung nhung so so v6iv6i tinhtinh hinh hinh va va nhi~m nhi~m V\1 V\1 each each m~g m~g m6im6i n6 n6 cAncAn dugc dugc b6 b6 sung sung va va thay thay dfii.dfii. Vi Vi v~y,v~y, trong trong ld hQp ld hQp IAnIAn thuthu 6, Qu6c 6, Qu6c h(>ih(>i nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c(>ng c(>ng hoahoa khoa khoa I da I da quyet quyet dinh dinh suasua dfiidfii Hien Hien phap phap nam nam 1946 1946 va va thanh thanh l~pl~p Ban Ban dl,l dl,l thao thao Hi€n Hi€n phap phap suasua dfii.dfii. SauSau khikhi lamlam xong xong BanBan dv dv thao thao dftudftu tien, tien, thang thang 7 nam 7 nam 1958, 1958, BanBan dv dv thao thao dugc dugc duadua ra thao ra thao Iu~ Iu~ trong trong caccac cancan b9 b9 trung trung cApcAp va va caocao cApcAp thu(>c thu(>c caccac co co quan quan Quan, Quan, Dan, Dan, Chfnh, Chfnh, Dang. Dang. SauSau dgtdgt thao thao lu~ lu~ nay, nay, Ban Ban dl,l dl,l thao thao da da dugc dugc chinh chinh If 1~ If 1~ va va ngay ngay 0114/1959, 0114/1959, Dl,lDl,l thao thao dugc dugc cong cong b6 b6 de de toan toan dandan thao thao lu~ lu~ va va dong dong g6pg6p y kien y kien xayxay d\l'llg. d\l'llg. Cu(>c Cu(>c thao thao lu~ lu~ naynay keokeo daidai trong trong 4 thang 4 thang vffivffi Sl,l Sl,l tham tham giagia soi soi nfii,nfii, tfchtfch Cl,lCCl,lC cuacua caccac tAng tAng 16p16p nhan nhan dandan laolao d(>ng. d(>ng. Ngay Ngay 31112/1959, 31112/1959, Qu6c Qu6c h(>ih(>i da da nhAt nhAt trf trf thong thong quaqua Hi€n Hi€n phap phap suasua dfiidfii va va ngay ngay 0110111960, 0110111960, Chu Chu tichtich H6H6 ChfChf Minh Minh ki S~c ki S~c l~nh l~nh cong cong b6 b6 Hien Hien phap. phap. GS. TS. Thai Vinh TluJng GS.GS. TS. TS. ThaiThai VinhVinh TluJng TluJng 69 69 69 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VI.J;:T NAM 3.2. NQi dung cO' ban cua Hi~n phap nam 1959 GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VI.J;:T VI.J;:T NAM NAM 3.2.3.2. NQiNQi dung dung cO' cO' banban cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 Hi~n phap nam 1959 g6m c6l<'Yi n6i ddu va 112 diSu, chia Htm 10 chuang. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 g6m g6m c6l<'Yi c6l<'Yi n6in6i dduddu va va 112112 diSu, diSu, chia chia HtmHtm 10 chuang. 10 chuang. L<'Yi n6i ddu kh~ng djnh nucrc Vi~t Nam Ut m<)t nucrc th6ng nhdt tu L~ng San d~n Ca Mau, kh~ng djnh nhfrng truySn th6ng quy bau cua dan t9c Vi~t Nam. L<'Yi n6i ddu ghi nh~n vai tro Uinh d~o cua fiimg Lao d<)ng Vi~t Nam (nay Ia Dang C<)ng san Vi~t Nam), d6ng thai xac dinh ban chdt cua Nha nucrc tala Nha nucrc dan chu nhan dan, dva tren nsn tang lien minh cong nong, do giai cdp cong nhan Hinh d~o. L<'YL<' i n6i Yi n6i dduddu kh~ng kh~ng djnh djnh nucrc nucrc Vi~t Vi~t Nam Nam Ut m<)t Ut m<)t nucrc nucrc th6ng th6ng nhdt nhdt tu tu L~ng L~ng SanSan d~nd~n Ca Ca Mau, Mau, kh~ng kh~ng djnh djnh nhfrng nhfrng truySn truySn th6ng th6ng Vi~t Vi~t Nam. Nam. L<'YL<' i n6i Yi n6i dduddu ghighi nh~n nh~n vaivai tro tro Uinh Uinh quyquy baubau cuacua dandan t9ct9c d~od~o cuacua fiimg fiimg Lao Lao d<)ng d<)ng Vi~t Vi~t Nam Nam (nay (nay Ia Dang Ia Dang C<)ng C<)ng sansan Vi~t Vi~t Nam), Nam), d6ng d6ng thaithai xacxac dinh dinh banban chdt chdt cuacua Nha Nha nucrc nucrc tala tala Nha Nha nucrc nucrc dandan chuchu nhan nhan dan, dan, dvadva trentren nsnnsn tang tang lienlien minh minh cong cong nong, nong, do do giaigiai cdpcdp cong cong nhan nhan Hinh Hinh d~o.d~o. Chuang I - Nu&c Vi~t Nam dan chu c<)ng hoa, gdm 8 ai~u, quy atnh cdc win a~ ca hem sau day: Chuang Chuang I - INu&c - Nu&c Vi~tVi~t Nam Nam dandan chuchu c<)ng c<)ng hoa,hoa, gdm gdm 8 ai~u, 8 ai~u, quyquy atnh atnh cdccdc winwin a~ a~ ca ca hemhem sausau day: day: - Hlnh thuc chfnh th~ cua Nha nucrc la CQng hoa dan chu (DiSu 2). Hi~n phap xac dinh tdt ca quySn lvc trong nucrc Vi~t Nam dan chu c<)ng hoa dSu thu9c vS nhan dan. Nhan dan su d1,mg quySn lvc cua mlnh thong qua Qu6c h9i va HDND cac cdp do nhan dan bdu ra va chiu trach nhi~m trucrc nhan dan (DiSu 4). - Hlnh - Hlnh thuc thuc chfnh chfnh th~th~ cuacua Nha Nha nucrc nucrc la CQng la CQng hoahoa dandan chuchu 2). 2). Hi~n Hi~n phap phap xacxac dinh dinh tdt tdt ca quySn ca quySn lvclvc trong trong nucrc nucrc Vi~t Vi~t Nam Nam (DiSu (DiSu dandan chuchu c<)ng c<)ng hoahoa dSudSu thu9c thu9c vS vS nhan nhan dan.dan. Nhan Nhan dandan su su d1,mg d1,mg quySn quySn lvclvc cuacua mlnh mlnh thong thong quaqua Qu6c Qu6c h9ih9i va va HDND HDND caccac cdpcdp do do nhan nhan dandan ra va ra va chiu chiu trach trach nhi~m nhi~m trucrc trucrc nhan nhan dandan (DiSu (DiSu 4). 4). bdubdu - Quy dinh Qu6c h<)i, HDND cac cdp va cac ca quan nha nucrc khac dSu thvc hanh nguyen titc t~p trung dan chu (DiSu 4). - Quy - Quy dinh dinh Qu6c Qu6c h<)i,h<)i, HDND HDND caccac cdpcdp va va caccac ca ca quan quan nhanha nucrc nucrc khac khac dSudSu thvc thvc hanh hanh nguyen nguyen titc titc t~p t~p trung trung dandan chuchu (DiSu (DiSu 4). 4). - Cling nhu Hi~n phap nam 1946, Hi~n phap nam 1959 kh~ng dinh ddt nucrc Vi~t Nam la m9t kh6i th6ng nhdt khong th~ chia c~t (DiSu 1). nhunhu Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946, 1946, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 kh~ng kh~ng - Cling - Cling dinh dinh ddtddt nucrc nucrc Vi~t Vi~t Nam Nam la m9t la m9t kh6i kh6i th6ng th6ng nhdt nhdt khong khong th~th~ chia chia c~tc~t (DiSu (DiSu 1). 1). - Quy djnh nguyen t~c binh d~ng Va doan k~t gifra cac dan tQC tren ddt nucrc Vi~t Nam. Nghiem cAm mQi hanh vi khinh mi~t, ap hue, chia re cac dan t9c (DiSu 3). djnh djnh nguyen nguyen t~c t~c binh binh d~ng d~ng Va Va doan doan k~tk~t gifra gifra caccac dandan tQCtQC - Quy - Quy trentren ddtddt nucrc nucrc Vi~t Vi~t Nam. Nam. Nghiem Nghiem cAmcAm mQimQi hanh hanh vi khinh vi khinh mi~t, mi~t, ap ap hue, hue, chia chia re cac re cac dandan t9ct9c (DiSu (DiSu 3). 3). - Quy dinh cac nguyen t~c bdu cu d~i bi~u Qu6c h9i va HDND cac cdp la: Ph6 thong, binh d~ng, tf\IC ti~p va bo phi~u kfn (DiSu 5). dinh dinh caccac nguyen nguyen t~ct~c bdubdu cu cu d~id~i bi~u bi~u Qu6c Qu6c h9ih9i va va - Quy - Quy HDND HDND caccac cdpcdp la: la: Ph6Ph6 thong, thong, binh binh d~ng, d~ng, tf\ICtf\IC ti~pti~p va va bo bo phi~u phi~u kfnkfn (DiSu (DiSu 5). 5). - Xac djnh nguyen t~c tdt ca cac ca quan nha mrcrc d~u phai - Xac - Xac djnh djnh nguyen nguyen t~c t~c tdt tdt ca ca caccac ca ca quan quan nhanha mrcrc mrcrc d~ud~u phai phai 70 GS. TS. Thai Vlnh Tluing 70 70 GS.GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh Tluing Tluing CHUONG /li- Sf/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN L;[P HIEN Vli;T NAM CHUONG CHUONG /li-/liSf/ Sf/ RA DOl RA DOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN L;[PL;[P HIEN HIEN Vli;T Vli;T NAM NAM y ki~n dgadga vitovito nhan nhan dan,dan, lienlien h~ h~ chi[tt chi[tt cheche v6iv6i nhan nhan dan,dan, limg limg nghe nghe y ki~n y ki~n va va chiu chiu SlJ ki~m SlJ ki~m smitsmit cuacua nhan nhan dandan (Di~u (Di~u 6). 6). Chuang II - Chi d(J kinh ti va xii h(Ji, g6m 13 diJu quy djnh nhifng vein aJ lien quan din nJn timg kinh tixii h(Ji cua Nha nu&c: Chuang Chuang II -IIChi - Chi d(J d(J kinh kinh ti va ti va xii xii h(Ji,h(Ji, g6m g6m 13 13 diJu diJu quyquy djnh djnh nhifng nhifng veinvein aJ aJ lienlien quan quan dindin nJnnJn timg timg kinh kinh ti-tixii xii h(Jih(Ji cuacua NhaNha nu&c: nu&c: - Xac dinh dubng h~i kinh t~ cua Nha nu6c ta trong giai do~n nay la bi~n n~n kinh t~ l~c h~u thanh m()t n~n kinh t~ XHCN v6i cong nghi~p va nong nghi~p hi~n d~i, khoa hQC va ki thu~t tien ti~n. Quy d!nh ml)c dfch ca bim cua chinh sach kinh t~ cua Nha nuac la khong ngung phat trien sue san xuAt nh&m nang cao dm s6ng v~t chAt va van hoa cua nhan dan (Di~u 9). - Xac - Xac dinh dinh dubng dubng h~i h~i kinh kinh t~ cua t~ cua Nha Nha nu6c nu6c ta trong ta trong giaigiai do~n do~n naynay la bi~n la bi~n n~nn~n kinh kinh t~ l~c t~ l~c h~uh~u thanh thanh m()tm()t n~nn~n kinh kinh t~ XHCN t~ XHCN v6iv6i nghi~p nghi~p va va nong nong nghi~p nghi~p hi~n hi~n d~i,d~i, khoa khoa hQChQC va va ki thu~t ki thu~t tientien cong cong ti~n. ti~n. Quy Quy d!nh d!nh ml)c ml)c dfch dfch ca ca bimbim cuacua chinh chinh sach sach kinh kinh t~ cua t~ cua Nha Nha nuac nuac la khong la khong ngung ngung phat phat trien trien suesue sansan xuAt xuAt nh&m nh&m nang nang caocao dmdm v~tv~t chAt chAt va va vanvan hoahoa cuacua nhan nhan dandan (Di~u (Di~u 9). 9). s6ng s6ng - Quy d!nh cac hlnh thuc sa hfru chu y~u v~ tu li~u san xuAt trong thai kl qua d9 ti~n len chu nghia xa h9i la: Sa hfru nha nu6c (ttrc la cua toan dan); sa hfru CUa hqp tac xa (ttrC la hlnh thtrc sa hfru t~p th~ cua nhan dan lao d(}ng); sa hfru CUa nguai lao d(}ng rieng leva sa hfru cua nha tu san dan t()c (Di~u 11). - Quy - Quy d!nh d!nh caccac hlnh hlnh thuc thuc sa sa hfruhfru chuchu y~uy~u v~ v~ tu li~u tu li~u sansan xuAt xuAt trong trong thaithai kl qua kl qua d9 d9 ti~nti~n lenlen chuchu nghia nghia xa xa h9ih9i la: la: Sa Sa hfruhfru nhanha nu6c nu6c (ttrc(ttrc la cua la cua toan toan dan); dan); sa sa hfruhfru CUaCUa hqphqp tac tac xa xa (ttrC(ttrC la hlnh la hlnh thtrc thtrc sa sa hfruhfru t~pt~p th~th~ cuacua nhan nhan dandan laolao d(}ng); d(}ng); sa sa hfruhfru CUaCUa nguai nguai laolao d(}ng d(}ng rieng rieng leva leva sa hfru sa hfru cuacua nhanha tu san tu san dandan t()ct()c (Di~u (Di~u 11).11). - Xac dinh kinh t~ qu6c doanh thu()c hlnh thuc sa hfru cua toan dan, gifr vai tro lanh d~o trong n~n kinh t~ qu6c dan va duqc Nha nu6c dam bao phat tri~n uu tien. Cac h~m mo, song ngoi, nhfrng rung cay, dAt hoang, tai nguyen khac rna phap lu~t quy dinh la cua Nha nu6c d~u thu()c sa hfru cua toan dan (Di~u 12). - Xac - Xac dinh dinh kinh kinh t~ qu6c t~ qu6c doanh doanh thu()c thu()c hlnh hlnh thuc thuc sa sa hfruhfru cuacua toan toan dan,dan, gifrgifr vaivai tro tro lanh lanh d~od~o trong trong n~nn~n kinh kinh t~ qu6c t~ qu6c dandan va va duqc duqc tri~n tri~n uu uu tien. tien. CacCac h~m h~m mo,mo, song song ngoi, ngoi, Nha Nha nu6c nu6c dam dam baobao phat phat dAtdAt hoang, hoang, tai tai nguyen nguyen khac khac rnarna phap phap lu~tlu~t quyquy dinh dinh nhfrng nhfrng rung rung cay,cay, d~ud~u thu()c thu()c sa hfru sa hfru cuacua toan toan dandan (Di~u (Di~u 12).12). la cua la cua Nha Nha nu6c nu6c - Quy dinh vi~c Nha nu6c bao h9 quy~n sa hfru v~ ru()ng dAt va cac tu li~u san xuAt khac cua nong dan (Di~u 14); bao h9 quy~n sa hfru v~ tu li~u san xuAt cua nhung nguai lam ngh~ thu cong va nhfrng nguai lao d()ng rieng le khac (Di~u 15); bao h9 quy~n sa hfru v~ tu li~u san xuAt va cua cai khac cua nha tu san dan t9c (Di~u 16); bao h() quy~n sa hfru cua cong dan v~ cua cai thu nh~p hqp phap, cua cai d~ danh, nha a va cac thu v~t dl)ng rieng khac (Di~u 18); bao h() quy~n thua k~ tai san tu hfru CLia cong dan (Di~u 19). So v6i Hi~n phap nam 1946 thl Chuang II la m()t chuang hoan toan m6i. Chuang nay duqc xay dvng theo mo hlnh dinh dinh vi~cvi~c Nha Nha nu6c nu6c baobao h9 h9 quy~n quy~n sa hfru sa hfru v~ v~ ru()ng ru()ng dAtdAt - Quy - Quy va va caccac tu li~u tu li~u sansan xuAt xuAt khac khac cuacua nong nong dandan (Di~u (Di~u 14);14); baobao h9 h9 quy~n quy~n sa sa hfruhfru v~ v~ tu li~u tu li~u sansan xuAt xuAt cuacua nhung nhung nguai nguai lamlam ngh~ ngh~ thuthu cong cong va va nguai nguai laolao d()ng d()ng rieng rieng le khac le khac (Di~u (Di~u 15);15); baobao h9 h9 quy~n quy~n sa sa nhfrng nhfrng hfruhfru v~ v~ tu tu li~uli~u sansan xuAt xuAt va va cuacua cai cai khac khac cuacua nhanha tu tu sansan dandan t9ct9c (Di~u (Di~u 16);16); baobao h() h() quy~n quy~n sa sa hfruhfru cuacua cong cong dandan v~ v~ cuacua cai cai thuthu nh~p nh~p hqphqp phap, phap, cuacua cai cai d~ d~ danh, danh, nhanha a vaa va caccac thuthu v~tv~t dl)ng dl)ng rieng rieng khac khac (Di~u (Di~u 18);18); baobao h() h() quy~n quy~n thua thua k~ k~ tai tai sansan tu tu hfruhfru CLiaCLia cong cong dandan (Di~u (Di~u 19).19). So So v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 thl thl Chuang Chuang II la II la m()tm()t chuang chuang hoan hoan toan toan m6i. m6i. Chuang Chuang naynay duqc duqc xayxay dvng dvng theo theo momo hlnh hlnh dga vito nhan dan, lien h~ chi[tt che v6i nhan dan, limg nghe va chiu SlJ ki~m smit cua nhan dan (Di~u 6). G-·s· T(' • .i T" /' J. 1 tun v-In 1-l T' : 1 flung 71 -l In -l :T' T(' -·s·J. T(' T" /' T" v/' 1 T'1 : G-·s· G 1 J. tun 1 tun In v1 flung 1 flung • .i • .i 71 71 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VI~T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VI~T VI~T NAM NAM cua hien phap cac nucrc XHCN. Vl v~y. ngoai vi~c quy dinh kinh te quAe doanh gift vai tro Hinh d~o trong n~n kinh te qu6c dan, Hien phap con quy djnh Nha nucrc lanh d~o ho~t d()ng kinh te theo m()t k€ ho~ch thAng nhdt cuacua hien hien phap phap caccac nucrc nucrc XHCN. XHCN. Vl Vl v~y.v~y. ngoai ngoai vi~c vi~c quyquy dinh dinh kinh kinh te quAe te quAe doanh doanh giftgift vaivai tro tro Hinh Hinh d~od~o trong trong n~nn~n kinh kinh te qu6c te qu6c dan,dan, quyquy djnh djnh Nha Nha nucrc nucrc lanh lanh d~od~o ho~t ho~t d()ng d()ng kinh kinh te theo te theo Hien Hien phap phap concon m()tm()t k€ k€ ho~ch ho~ch thAng thAng nhdt nhdt Chuang III - QuyJn l(Ji va nghia Vt~ ca bim cua cong dan, bao gJm 21 diJu (tir DiJu 22 din DiJu 42). Theo Hiin phap, cong dan Vi¢t Nam c6 cac quyJn va nghia Vt~ ca bim sau day: Chuang Chuang III III - QuyJn - QuyJn l(Ji l(Ji va nghia va nghia Vt~ Vt~ ca ca bimbim cuacua cong cong dan,dan, baobao gJm gJm 21 21 diJu diJu (tir(tir DiJu DiJu 22 22 dindin DiJu DiJu 42).42). Theo Theo Hiin Hiin phap, phap, cong cong dandan Vi¢tVi¢t Nam Nam c6 cac c6 cac quyJn quyJn va nghia va nghia Vt~ Vt~ ca ca bimbim sausau day: day: - Cac quy~n v~ chinh tri va t\f do dan chu nhu: Quy~n bdu cir va tmg cir (Di~u 23); quy~n binh dfutg trucrc phap lu~t (Di~u 22); quy~n t\f do ngon lu~. bao chi, h()i hQp, l~p h()i, bi€u tinh (Di~u 25); quy~n khieu n¢, tA cao v~ nhfrng han)l-vi_ yi p~~ phap lu~t cua f.,_ •.. nhan vH~n ccr quan nha nucrc (Di~u 29). · - Cac - Cac quy~n quy~n v~ v~ chinh chinh tri va tri va t\f do t\f do dandan chuchu nhu: nhu: Quy~n Quy~n bdubdu cir cir (Di~u (Di~u 23);23); quy~n quy~n binh binh dfutg dfutg trucrc trucrc phap phap lu~tlu~t (Di~u (Di~u 22);22); va va tmgtmg cir cir quy~n quy~n t\f do t\f do ngon ngon lu~. lu~. baobao chi,chi, h()ih()i hQp, hQp, l~pl~p h()i,h()i, bi€u bi€u tinhtinh (Di~u (Di~u 25);25); quy~n quy~n khieu khieu n¢,n¢, tA cao tA cao v~ v~ nhfrng nhfrng han)l-vi_ han)l-vi_ yi p~~ yi p~~ phap phap lu~tlu~t cuacua f.,_ •.. f.,_ •.. nhan nhan vH~n vH~n ccr ccr quan quan nhanha nucrc nucrc (Di~u (Di~u 29).29). · · - Cac quy~n v~ dan sg, kinh te, van hoa.• xa h()i nhu: Quy~n lam vi~c (Di~u 30); quy~n nghi ngai (Di~u 31); quy~n dugc giup dcr v~ v~t chdt khi gia yeu, b~nh t~t ho~c mdt sue lao d()ng (Di~u 32); quy~n hQC t~p (Di~u 33); quy~n tl,f do nghien CUu khoa hQC, sang tac van hQC, ngh~ thu~t va tien hanh cac ho~t d(}ng van hoa khac (Di~u 34); quy~n t\f do tin nguang (Di~u 26). - Cac - Cac quy~n quy~n v~ v~ dandan sg, sg, kinh kinh te, te, vanvan hoahoa .• xa.• xa h()ih()i nhu: nhu: Quy~n Quy~n lamlam vi~cvi~c (Di~u (Di~u 30);30); quy~n quy~n nghi nghi ngai ngai (Di~u (Di~u 31);31); quy~n quy~n dugc dugc giup giup dcr dcr v~ v~ v~tv~t chdt chdt khikhi giagia yeu,yeu, b~nh b~nh t~t t~t ho~c ho~c mdtmdt suesue laolao d()ng d()ng (Di~u (Di~u 32);32); quy~n quy~n hQChQC t~pt~p (Di~u (Di~u 33);33); quy~n quy~n tl,f do tl,f do nghien nghien CUuCUu khoa khoa hQC,hQC, sang sang tac tac vanvan hQC, hQC, ngh~ ngh~ thu~t thu~t va va tientien hanh hanh caccac ho~t ho~t d(}ng d(}ng vanvan hoahoa khac khac (Di~u (Di~u 34);34); quy~n quy~n t\f do t\f do tin tin nguang nguang (Di~u (Di~u 26).26). - Cac quy~n v~ tg do ca nhan nhu: Quy~n bdt kha xfun ph~ v~ than th€ (Di~u 27); khong ai c6 th€ bj b~t neu khong c6 SlJ quyet djnh cua T AND ho~c SlJ phe chuful cua VKSND; quy~n bdt kha xam ph~ v~ nha 6; quy~n bi m~t thu tin; quy~n tg do cu tru va tg do di 1¢. - Cac - Cac quy~n quy~n v~ v~ tg do tg do ca ca nhan nhan nhu: nhu: Quy~n Quy~n bdtbdt khakha xfun xfun ph~ ph~ v~ v~ than than th€th€ (Di~u (Di~u 27);27); khong khong ai c6 ai c6 th€th€ bj b~t bj b~t neuneu khong khong c6 c6 SlJ SlJ quyet quyet djnh djnh cuacua T AND T AND ho~c ho~c SlJ SlJ phephe chuful chuful cuacua VKSND; VKSND; quy~n quy~n bdtbdt ph~ ph~ v~ v~ nhanha 6; quy~n 6; quy~n bi m~t bi m~t thuthu tin;tin; quy~n quy~n tg do tg do cu cu tru tru khakha xam xam va tg va do tg do di 1¢. di 1¢. - Cac nghia V\1 ccr ban clia cong dan theo quy dinh cua Hien phap bao g6m: Nghia V\1 tuan theo Hien phap, phap lu~t. ki lu~t lao d()ng, tr~t tv cong c()ng va nhfrng quy t~ sinh ho~t xa h()i (Di~u 39); nghia vv ton trQng va bao v~ tai san cong c()ng (Di~u 40); nghia vv dong thu€ theo quy dinh cua phap lu~t (Di~u 41); nghia vv bao v~ TA quAe (Di~u 42). So vm Hien phap nam 1946, che dinh quy~n va nghia V\1 ccr ban cua cong dan trong Hien phap nam 1959 Ia m()t bucrc phat tri€n mcri. - Cac - Cac nghia nghia V\1 V\1 ccr ccr banban cliaclia cong cong dandan theo theo quyquy dinh dinh cuacua Hien Hien phap phap baobao g6m: g6m: Nghia Nghia V\1 V\1 tuan tuan theo theo Hien Hien phap, phap, phap phap lu~t. lu~t. ki lu~t ki lu~t laolao d()ng, d()ng, tr~ttr~t tv cong tv cong c()ng c()ng va nhfrng va nhfrng quyquy t~ t~ sinhsinh ho~t ho~t xa h()i xa h()i (Di~u (Di~u 39);39); vv vv tonton trQng trQng va va baobao v~ v~ tai tai sansan cong cong c()ng c()ng (Di~u (Di~u 40);40); nghia nghia nghia nghia vv vv dong dong thu€ thu€ theo theo quyquy dinh dinh cuacua phap phap lu~tlu~t (Di~u (Di~u 41);41); nghia nghia vv vv baobao v~ v~ TA TA quAe quAe (Di~u (Di~u 42).42). So So vmvm Hien Hien phap phap nam nam 1946, 1946, cheche dinh dinh quy~n quy~n va va nghia nghia V\1 V\1 ccr ccr banban cuacua cong cong dandan trong trong Hien Hien phap phap nam nam 1959 1959 Ia m()t Ia m()t bucrc bucrc phat phat tri€n tri€n mcri. mcri. 72 GS.TS. Thdi Vinh Thein$? '·' 72 72 GS.TS. GS.TS. ThdiThdi VinhVinh Thein$? Thein$? '·' '·' CHUONG lll- Sf/ RA fJOI VA PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN VI£T NAM CHUONG CHUONG lll-lllSf/ Sf/ RA RA fJOIfJOI VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VI£T VI£T NAM NAM Ben qmh vi~c quy djnh cac quy€n cila cong dan, Hi~n phap con xac djnh nghia V\1 cila Nha nu6c trong vi~c dam bao cho cac quy€n d6 dugc thgc hi~n. Ngoai nhung quy€n va nghia V\1 rna Hi~n phap nam 1946 da ghi nh~, Hi~n phap nam 1959 con quy djnh them nhfrng quyen va nghia V\1 m6i rna trong Hi~n phap nam 1946 chua dugc th€ hi~n. V£ dtt: Quy€n cila ngu<ri lao d()ng dugc giup do v€ v~t chAt khi gia y~u, b~nh t~t ho~c mAt sue lao d()ng; quy€n tg do nghien CUu khoa hQC, sang tac van hQC, ngh~ thu~t va ti~n hanh cac ho~t d()ng van hoa khac; quy€n khi~u n~, t6 cao cac hanh vi vi ph~ phap lu~t cila nhan vien ccr quan nha nu6c; nghia V\1 ton trQng va bao V~ tai San cong CQng. BenBen qmh qmh vi~c vi~c quyquy djnh djnh caccac quy€n quy€n cilacila cong cong dan, dan, Hi~n Hi~n phap phap nghia nghia V\1 V\1 cilacila Nha Nha nu6c nu6c trong trong vi~c vi~c dam dam baobao chocho caccac concon xacxac djnh djnh d6 d6 dugc dugc thgc thgc hi~n. hi~n. Ngoai Ngoai nhung nhung quy€n quy€n va va nghia nghia V\1 V\1 rnarna quy€n quy€n Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 da da ghighi nh~, nh~, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 concon quyquy djnh djnh them them nhfrng nhfrng quyen quyen va va nghia nghia V\1 V\1 m6im6i rnarna trong trong Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 chua chua dugc dugc th€th€ hi~n. hi~n. V£ dtt: V£ dtt: Quy€n Quy€n cilacila ngu<ri ngu<ri laolao d()ng d()ng dugc dugc giup giup do do v€ v€ v~tv~t chAt chAt khikhi giagia y~u,y~u, b~nh b~nh t~t t~t ho~c ho~c mAtmAt suesue laolao d()ng; d()ng; quy€n quy€n tg do tg do nghien nghien CUuCUu khoa khoa hQC, hQC, sang sang tac tac vanvan hQC, hQC, ngh~ ngh~ thu~t thu~t va va ti~nti~n hanh hanh caccac ho~t ho~t d()ng d()ng vanvan hoahoa khac; khac; quy€n quy€n khi~u khi~u n~,n~, t6 cao t6 cao caccac hanh hanh vi vi vi ph~ vi ph~ phap phap lu~tlu~t cilacila nhan nhan vien vien ccr ccr quan quan nhanha nu6c; nu6c; nghia nghia V\1 V\1 tonton trQng trQng va va baobao V~ V~ tai tai SanSan cong cong CQng. CQng. Chuang IV - Qu&c h(Ji, bao gJm 18 di~u, quy dtnh cac vdn a~ lien quan aln chuc nang, nhi~m Vtt, quy~n h{ln, ca cdu tJ chuc cua Qu&c h()i - ca quan quy~n hrc nha nzr&c cao nhdt. Chuang Chuang IV IV - Qu&c - Qu&c h(Ji,h(Ji, baobao gJm gJm 18 18 di~u, di~u, quyquy dtnh dtnh caccac vdnvdn a~ a~ lienlien quan quan alnaln chuc chuc nang, nang, nhi~m nhi~m Vtt, Vtt, quy~n quy~n h{ln,h{ln, ca ca cducdu tJ chuc tJ chuc cuacua Qu&c Qu&c h()ih()i - caca quan quan quy~n quy~n hrchrc nhanha nzr&c nzr&c caocao nhdt. nhdt. So v6i nhi~m ld cila Nghj vi~n theo Hi~n phap nam 1946 thi nhi~m ld cila Qu6c h9i dai han (nhi~m ld cila Nghj vi~n la 3 nam, con nhi~m ld cila Qu6c h9i la 4 nam). Hi~n phap nam 1959 quy djnh quyen h~ cila Qufic h()i m()t each C\1 th€ han. Theo Di€u 50 Hi~n phap nam 1959 thi Qu6c h9i c6 nhfrng quyen h~ sau day: Lam Hi~n phap va sua d6i Hi~n phap; lam phap lu~t; giam sat vi~c thi hanh Hi~n phap; b~u Chil tjch va Ph6 Chil tjch nu6c; theo d€ nghj cila Chil tjch nu6c Vi~t Nam quy~t djnh cir Thil tu6ng Chinh phil; theo d€ nghj cila Thil tu6ng Chinh phil quy~t djnh cir Ph6 Thil tu6ng va cac thanh vien khac cila H9i d6ng Chinh phil; theo de nghj cila Chil tjch nu6c quy~t djnh cu Ph6 Chil tjch nu6c va cac thanh vien khac cua H9i d6ng qu6c phong; b~u Chanh an T ANDTC; b~u Vi~n trucrng VKSNDTC; bai mi~n Chu tjch nu6c, Ph6 Chu tjch nu6c, Thil tu6ng, Ph6 Thil tu6ng va nhfrng thanh vien khac cila H()i d6ng Chlnh phu, Ph6 Chil tjch va nhiing thanh vien khac cua H9i d6ng qu6c phong, Chanh an T ANDTC, Vi~n trucrng So So v6iv6i nhi~m nhi~m ld cila ld cila Nghj Nghj vi~n vi~n theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 thi thi nhi~m nhi~m ld cila ld cila Qu6c Qu6c h9ih9i daidai hanhan (nhi~m (nhi~m ld cila ld cila Nghj Nghj vi~n vi~n la 3lanam, 3 nam, concon nhi~m nhi~m ld cila ld cila Qu6c Qu6c h9ih9i la 4lanam). 4 nam). Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 quyquy djnh djnh quyen quyen h~h~ cilacila Qufic Qufic h()ih()i m()tm()t each each C\1 C\1 th€th€ han. han. Theo Theo Di€u Di€u 50 50 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 thi thi Qu6c Qu6c h9ih9i c6 c6 nhfrng nhfrng quyen quyen h~h~ sausau day:day: Lam Lam Hi~n Hi~n phap phap va va suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap; phap; lamlam phap phap lu~t; lu~t; giam giam sat sat vi~cvi~c thi thi hanh hanh Hi~n Hi~n phap; phap; b~ub~u Chil Chil tjchtjch va va Ph6Ph6 Chil Chil tjchtjch nu6c; nu6c; theo theo d€ d€ nghj nghj cilacila Chil Chil tjchtjch nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam quy~t quy~t djnh djnh cir cir ThilThil tu6ng tu6ng Chinh Chinh phil; phil; theo theo d€ d€ nghj nghj cilacila ThilThil tu6ng tu6ng Chinh Chinh philphil quy~t quy~t djnh djnh cir cir Ph6Ph6 Chinh Chinh phil; phil; theo theo ThilThil tu6ng tu6ng va va caccac thanh thanh vien vien khac khac cilacila H9iH9i d6ng d6ng de de nghj nghj cilacila Chil Chil tjchtjch nu6c nu6c quy~t quy~t djnh djnh cu cu Ph6Ph6 Chil Chil tjchtjch nu6c nu6c va va caccac thanh thanh vien vien khac khac cuacua H9iH9i d6ng d6ng qu6c qu6c phong; phong; b~ub~u Chanh Chanh an an T ANDTC; T ANDTC; b~ub~u Vi~n Vi~n trucrng trucrng VKSNDTC; VKSNDTC; baibai mi~n mi~n Chu Chu tjchtjch nu6c, nu6c, Ph6Ph6 ChuChu tjchtjch nu6c, nu6c, ThilThil tu6ng, tu6ng, Ph6Ph6 ThilThil tu6ng tu6ng va nhfrng va nhfrng thanh thanh vien vien khac khac cilacila H()iH()i d6ng d6ng Chlnh Chlnh phu, phu, Ph6Ph6 Chil Chil tjchtjch va va nhiing nhiing thanh thanh vien vien khac khac cuacua H9iH9i d6ng d6ng qu6c qu6c phong, phong, Chanh Chanh an an T ANDTC, T ANDTC, Vi~n Vi~n trucrng trucrng 73 73 73 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP VIBT NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VIBT VIBT NAM NAM VKSNDTC; quy~t dinh k~ ho~ch kinh t~ nha nuoc; xet duy~t va phe chufin d\l' tmin va quy~t toan ngan sach cua nha nuoc; fin dinh cac thu thu~. Ngoai ra, Qu6c h()i con c6 nhiing quy~n h~n quan trQng khac nhu: Phe chufin vi~c thanh l~p va bai bo cac b() va cac ca quan ngang b(); phe chudn vi~c pharr v~ch dia gioi cac tinh, khu t\l' tri va thanh ph6 trvc thu()c trung uang; quy~t dinh d~i xa; quy~t dinh vfin d~ chi~n tranh va hoa blnh; nhfrng quy~n h~n d.n thi~t khac do Qu6c h()i dinh. VKSNDTC; VKSNDTC; quy~t quy~t dinh dinh k~ k~ ho~ch ho~ch kinh kinh t~ nha t~ nha nuoc; nuoc; xetxet duy~t duy~t va va d\l' d\l' tmin tmin va va quy~t quy~t toan toan ngan ngan sach sach cuacua nhanha nuoc; nuoc; fin fin dinh dinh phephe chufin chufin caccac thuthu thu~. thu~. Ngoai Ngoai ra, ra, Qu6c Qu6c h()ih()i concon c6 c6 nhiing nhiing quy~n quy~n h~nh~n quan quan trQng trQng khac khac nhu: nhu: PhePhe chufin chufin vi~cvi~c thanh thanh l~pl~p va va baibai bo bo caccac b() b() va va caccac ca ca quan quan ngang ngang b();b(); phephe chudn chudn vi~c vi~c pharr pharr v~ch v~ch diadia gioigioi caccac tinh, tinh, khukhu t\l' tri t\l' va tri va thanh thanh ph6ph6 trvctrvc thu()c thu()c trung trung uang; uang; quy~t quy~t dinh dinh d~id~i xa; xa; quy~t quy~t dinh dinh vfinvfin d~ d~ chi~n chi~n tranh tranh va va hoahoa blnh; blnh; nhfrng nhfrng quy~n quy~n h~nh~n d.nd.n thi~t thi~t khac khac do do Qu6c Qu6c h()ih()i dinh. dinh. Qu6c h()i c6 ca quan thuang trvc cua mlnh la UBTVQH do Qu6c h()i bfiu ra. UBTVQH g6m c6 Chu tich, cac Ph6 Chu tich, T6ng thu ki, cac uy vien. Quy~n h~n cua UBTVQH cling dugc quy dinh r6 rang t~i Di~u 53 Hi~n phap nam 1959. Ngoai nhfrng quy~n h~n dugc quy dinh trong Hi~n phap, Qu6c h()i c6 th~ trao cho UBTVQH nhung quy~n h~n khac khi xet thfiy cfin thi~t. Theo quy dinh cua Hi~n phap, UBTVQH c6 cac quy~n h~n sau day: Tuyen b6 va chu trl vi~c tuy~n cu d~i bi~u Qu6c h()i; tri~u t~p Qu6c h()i; giai thich phap lu~t; ra phap l~nh; quy~t dinh vi~c trung cfiu y ki~n nhan dan; giam sat cong tac cua H()i d6ng Chinh phu, cua T ANDTC va cua VKSNDTC; sua d6i ho(tc bai bo nhiing nghi dinh, .· nghi quy~t, chi thi cua H()i d6ng Chinh phu trai voi Hi~n phap, phap lu~t, phap l~nh; sua d6i ho(tc bai bo nhiing nghi quy~t khong thich dang cua HDND trong trubng hgp cac HDND d6lam thi~t h~i d~n quy~n 'lgi cua nhan dan m()t each nghiem trQng. UBTVQH c6 thdm quy~n b6 nhi~m ho(tc bai mi~n Ph6 Chanh an, thk pharr T ANDTC; b6 nhi~m ho(tc bai mi~n Ph6 Vi~n tru6ng va ki~m sat vien VKSNDTC; b6 nhi~m ho(tc bai mi~n cac d~i di~n toan quy~n ngo~i giao cua nuoc ta a nuoc ngoai; quy~t dinh vi~c phe chufin ho(tc bai bo nhiing hi~p uoc ki voi nuoc ngoai (trir trubng hgp rna UBTVQH xet cfin phai trlnh Qu6c h()i quy~t dinh). Ngoai ra, UBTVQH con c6 thdm quy~n quy dinh ham va cfip quan Qu6c Qu6c h()ih()i c6 c6 ca ca quan quan thuang thuang trvctrvc cuacua mlnh mlnh la UBTVQH la UBTVQH do do Qu6c Qu6c h()ih()i bfiubfiu ra. ra. UBTVQH UBTVQH g6m g6m c6 c6 Chu Chu tich, tich, caccac Ph6Ph6 Chu Chu tich, tich, T6ng T6ng thuthu ki, ki, caccac uy uy vien. vien. Quy~n Quy~n h~nh~n cuacua UBTVQH UBTVQH cling cling dugc dugc quyquy dinh dinh r6 rang r6 rang t~i t~i Di~u Di~u 53 53 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959. 1959. Ngoai Ngoai nhfrng nhfrng quy~n quy~n h~nh~n dugc dugc quyquy dinh dinh trong trong Hi~n Hi~n phap, phap, Qu6c Qu6c h()ih()i c6 c6 th~th~ traotrao chocho UBTVQH UBTVQH nhung nhung quy~n quy~n h~nh~n khac khac khikhi xetxet thfiy thfiy cfincfin thi~t. thi~t. Theo Theo dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap, phap, UBTVQH UBTVQH c6 c6 caccac quy~n quy~n h~nh~n sausau day:day: quyquy b6 b6 va va chuchu trl trl vi~cvi~c tuy~n tuy~n cu cu d~id~i bi~u bi~u Qu6c Qu6c h()i;h()i; tri~u tri~u t~pt~p Tuyen Tuyen Qu6c Qu6c h()i;h()i; giaigiai thich thich phap phap lu~t; lu~t; ra phap ra phap l~nh; l~nh; quy~t quy~t dinh dinh vi~cvi~c trung trung cfiucfiu y ki~n y ki~n nhan nhan dan; dan; giam giam sat sat cong cong tac tac cuacua H()iH()i d6ng d6ng Chinh Chinh phu, phu, T ANDTC T ANDTC va va cuacua VKSNDTC; VKSNDTC; suasua d6id6i ho(tc ho(tc baibai bo bo nhiing nhiing nghi nghi cuacua .· nghi .· nghi quy~t, quy~t, chichi thi thi cuacua H()iH()i d6ng d6ng Chinh Chinh phuphu traitrai voivoi Hi~n Hi~n dinh, dinh, phap, phap, phap phap lu~t, lu~t, phap phap l~nh; l~nh; suasua d6id6i ho(tc ho(tc baibai bo bo nhiing nhiing nghi nghi quy~t quy~t khong khong thich thich dang dang cuacua HDND HDND trong trong trubng trubng hgphgp caccac HDND HDND d6lam d6lam thi~t thi~t h~ih~i d~nd~n quy~n quy~n 'lgi'lgi cuacua nhan nhan dandan m()tm()t each each nghiem nghiem trQng. trQng. UBTVQH UBTVQH c6 c6 thdm thdm quy~n quy~n b6 b6 nhi~m nhi~m ho(tc ho(tc baibai mi~n mi~n Ph6Ph6 Chanh Chanh an, an, thk thk pharr pharr T ANDTC; T ANDTC; b6 b6 nhi~m nhi~m ho(tc ho(tc baibai mi~n mi~n Ph6Ph6 Vi~n Vi~n tru6ng tru6ng va va ki~m ki~m sat sat vienvien VKSNDTC; VKSNDTC; b6 b6 nhi~m nhi~m ho(tc ho(tc bai bai mi~n mi~n caccac d~i d~i di~n di~n toan toan quy~n quy~n ngo~i ngo~i giao giao cuacua nuoc nuoc ta a ta nuoc a nuoc ngoai; ngoai; quy~t quy~t dinh dinh vi~cvi~c phephe chufin chufin ho(tc ho(tc baibai bo bo nhiing nhiing hi~p hi~p uocuoc ki ki voivoi nuoc nuoc ngoai ngoai (trir(trir cfincfin phai phai trlnh trlnh Qu6c Qu6c h()ih()i quy~t quy~t dinh). dinh). trubng trubng hgphgp rnarna UBTVQH UBTVQH xetxet Ngoai Ngoai ra, ra, UBTVQH UBTVQH concon c6 c6 thdm thdm quy~n quy~n quyquy dinh dinh ham ham va va cfipcfip quan quan 74 74 74 GS. TS. Thdi Vlnh ThJng GS. GS. TS. TS. ThdiThdi VlnhVlnh ThJng ThJng CHUONG 1/l- Sl/RA DOl VA PHATTRIEN CUA NEN L([P HIEN VI£T NAM CHUONG CHUONG 1/l-1/lSl/RA Sl/RA DOlDOl VA PHATTRIEN VA PHATTRIEN CUACUA NEN NEN L([PL([P HIEN HIEN VI£T VI£T NAM NAM S\f, ngo1;1i giao, nhfrng ham va cfip khac; quy~t dinh d~c xa; quy dinh va quy~t dinh vi~c t~ng thuang huan chuang va danh hi~u vinh dv cua Nha nu6c; quy~t dinh vi~c t6ng d(>ng vien ho?c d(>ng vien Cl)C b(>; quy~t dinh vi~c gi6i nghiem trong toan qu6c ho?c tting dia phuang. Trong thai gian Qu6c h(>i khong hQp, UBTVQH c6 quy~n quy~t dinh vi~c b6 nhi~m ho~c bai mi~n Ph6 Thu tu6ng va nhfrng thanh vien khac cua H(>i d6ng Chfnh phu; c6 quy~n quy~t dinh vi~c tuyen b6 tinh tr1;1ng chi~n tranh trong trubng hgp nu6c nha bi xam luge. S\f, S\f, ngo1;1i ngo1;1i giao, giao, nhfrng nhfrng ham ham va va cfipcfip khac; khac; quy~t quy~t dinh dinh d~cd~c xa;xa; quyquy dinh dinh va va quy~t quy~t dinh dinh vi~c vi~c t~ng t~ng thuang thuang huan huan chuang chuang va va danh danh hi~u hi~u vinh vinh dv dv cuacua Nha Nha nu6c; nu6c; quy~t quy~t dinh dinh vi~cvi~c t6ng t6ng d(>ng d(>ng vien vien ho?c ho?c d(>ng d(>ng vien vien Cl)CCl)C b(>;b(>; quy~t quy~t dinh dinh vi~c vi~c gi6igi6i nghiem nghiem trong trong toan toan qu6c qu6c ho?c ho?c diadia phuang. phuang. Trong Trong thaithai gian gian Qu6c Qu6c h(>ih(>i khong khong hQp, hQp, UBTVQH UBTVQH tting tting c6 c6 quy~n quy~n quy~t quy~t dinh dinh vi~c vi~c b6 b6 nhi~m nhi~m ho~c ho~c baibai mi~n mi~n Ph6Ph6 Thu Thu tu6ng tu6ng va va nhfrng nhfrng thanh thanh vien vien khac khac cuacua H(>iH(>i d6ng d6ng Chfnh Chfnh phu; phu; c6 c6 quy~n quy~n quy~t quy~t dinh dinh vi~cvi~c tuyen tuyen b6 b6 tinhtinh tr1;1ng tr1;1ng chi~n chi~n tranh tranh trong trong trubng trubng hgphgp nu6c nu6c nhanha bi xam bi xam luge. luge. Theo quy dinh cua Hi~n phap nam 1959, ngoai UBTVQH, Qu6c h(>i con thanh l~p cac uy ban chuyen trach nhu Uy ban dv an phap lu~t, Uy ban k~ hOI;lCh va ngan sach, Uy ban thftm tra tu each dl;li bi~u va cac uy ban khac rna Qu6c h(>i thcly d.n thi~t d~ giup Qu6c hQi va UBTVQH (Di~u 56 va 57). Theo Theo quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, ngoai ngoai UBTVQH, UBTVQH, Qu6c Qu6c h(>ih(>i concon thanh thanh l~pl~p caccac uy uy banban chuyen chuyen trach trach nhunhu UyUy banban dv dv an an phap phap lu~t, lu~t, UyUy banban k~ k~ hOI;lCh hOI;lCh va va ngan ngan sach, sach, UyUy banban thftm thftm tra tra tu each tu each dl;lidl;li bi~u bi~u va va caccac uy uy banban khac khac rnarna Qu6c Qu6c h(>ih(>i thcly thcly d.nd.n thi~t thi~t d~ d~ giup giup Qu6c Qu6c hQihQi va UBTVQH va UBTVQH (Di~u (Di~u 56 56 va 57). va 57). Chuong V - Chu tjch nubc Vi~t Nam dan chu cl)ng hoa, bao g6m 10 aiJu (tir DiJu 61 din DiJu 70). Chuong Chuong V -VChu - Chu tjchtjch nubc nubc Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu cl)ng cl)ng hoa, hoa, baobao g6m g6m 10 10 aiJu aiJu (tir (tir DiJu DiJu 61 61 dindin DiJu DiJu 70).70). So v6i Hi~n phap nam 1946 thi day la m(>t chuang m6i. Theo Hi~n phap nam 1959, Chu tich nu6c, Ph6 Chu tich nu6c khong n~m trong thanh phfin cua Chfnh phu. Dtmg dfiu Chfnh phu luc nay la Thu tu6ng Chfnh phu, con Chu tich nu6c chi la ngum dtmg dfiu nha nu6c v~ m~t d6i n(>i cling nhu d6i ngo1;1i. Vi v~y, ch~ dinh Chu tich nu6c dugc quy d!nh thanh m(>t chuang rieng. Theo Hi~n phap nam 1959, Chu tich nu6c do Qu6c h(>i bfiu ra. Cong dan nu6c Vi~t Nam dan chu c(>ng hoa tu 35 tu6i tra len c6 quy~n tmg cu chuc V\1 Chu tich nu6c. Nhu v~y, khac v6i Hi~n phap nam 1946, Hi~n phap nam 1959 quy dinh tu6i t6i thi~u d~ c6 th@ ll'ng cu chuc V\1 Chu t!ch nu6c la 35, con Hi~n phap nam 1946 khong quy d!nh C\1 th~, m~t khac, theo Hi~n phap nam 1946, Chu t!ch nu6c phai dugc ch9n trong Nghi vi~n nhan dan, tuc la trong s6 cac nghi si, con Hi~n phap nam 1959 khong doi hoi ung cu vien phai Ia d1;1i bi@u Qu6c h(>i. So So v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 thi thi dayday la m(>t la m(>t chuang chuang m6i. m6i. Theo Theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, Chu Chu tichtich nu6c, nu6c, Ph6Ph6 ChuChu tichtich nu6c nu6c khong khong n~m n~m trong trong thanh thanh phfin phfin cuacua Chfnh Chfnh phu. phu. Dtmg Dtmg dfiudfiu Chfnh Chfnh phuphu lucluc naynay la la ThuThu tu6ng tu6ng Chfnh Chfnh phu, phu, concon Chu Chu tichtich nu6c nu6c chichi la ngum la ngum dtmg dtmg dfiudfiu nhanha nu6c nu6c v~ v~ m~tm~t d6id6i n(>in(>i cling cling nhunhu d6id6i ngo1;1i. ngo1;1i. Vi Vi v~y,v~y, ch~ch~ dinh dinh Chu Chu tichtich nu6c nu6c dugc dugc quyquy d!nh d!nh thanh thanh m(>tm(>t chuang chuang rieng. rieng. Theo Theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, Chu Chu tichtich nu6c nu6c do do Qu6c Qu6c h(>ih(>i bfiubfiu ra. ra. Cong Cong dandan nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c(>ng c(>ng hoahoa tu 35 tu 35 tu6itu6i tra tra lenlen c6 c6 quy~n quy~n tmgtmg cu cu chuc chuc V\1 V\1 Chu Chu tichtich nu6c. nu6c. Nhu Nhu v~y,v~y, khac khac v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946, 1946, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 quyquy dinh dinh tu6itu6i t6i t6i thi~u thi~u d~ d~ c6 c6 th@th@ ll'ngll'ng cu cu chuc chuc V\1 V\1 Chu Chu t!cht!ch nu6c nu6c la 35, la 35, concon Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 khong khong quyquy d!nh d!nh C\1 C\1 th~,th~, m~tm~t khac, khac, theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946, 1946, Chu Chu t!cht!ch nu6c nu6c phai phai dugc dugc ch9n ch9n Nghi Nghi vi~n vi~n nhan nhan dan,dan, tuctuc la trong la trong s6 cac s6 cac nghi nghi si, con si, con Hi~n Hi~n phap phap trong trong nam nam 1959 1959 khong khong doidoi hoihoi ungung cu cu vien vien phaiphai Ia d1;1i Ia d1;1i bi@u bi@u Qu6c Qu6c h(>i.h(>i. !;·-.:~-' \ ___.,._), !;·-.:~-' !;·-.:~-' '!';(' '!';(' ~·_r J:;~·_r ~/>--1. J:; ~/>--1. '['I ~'['I .J ~- .J \ ___.,._), \ -~___.,._), ,_J, -~ ;.· ,_J, ttr;..t;. ;.· ttr;..t;. \, lft!l \, lft!l _ !1Urlt; _ !1Urlt; '!';(' -~ ,_J, ~·_r J:; ~/>--1. '['I ~- .J ;.· ttr;..t;. \, lft!l _ !1Urlt; 75 75 75 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VI.I:;T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VI.I:;T VI.I:;T NAM NAM So vcri Hi€n phap nam 1946, quy8n h~ cua Chu tjch nucrc trong Hi€n phap nam 1959 h~p han, vi theo Hi€n phap nam 1946 Chu tjch nucrc vira la ngum dung ddu nha nucrc, vira la ngum dll'ng ddu Chinh phu. Con theo Hi€n phap nam 1959, chuc nang cua ngum dll'ng ddu Chinh phu da chuy~n sang cho Thu tucrng Chinh phu. Tuy nhien, theo Hi€n phap nam 1959 quy8n h~ cua Chu tjch nucrc vdn rAt 16n. Vi dt:t: Chu tjch nucrc thAng linh cac h,rc lugng vii trang toan quAe, gift chuc vv Chu tjch H(>i d6ng quAe phong (Di8u 65). Chu tjch nucrc, khi xet thdy cAn thi€t thl tri~u t~p va chu tQa H(>i nghj chinh trj d~c bi~t (Di8u 67). Chu tjch nucrc, khi xet thAy cAn thi€t, co quy8n tham dv va chu tQa cac phien hQp cua H(>i d6ng Chinh phu (Di8u 66). So So vcrivcri Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1946, 1946, quy8n quy8n h~h~ cuacua Chu Chu tjchtjch nucrc nucrc trong trong Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1959 1959 h~ph~p han, han, vi theo vi theo Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1946 1946 Chu Chu tjchtjch nucrc nucrc viravira la la ngum ngum dung dung dduddu nhanha nucrc, nucrc, viravira la ngum la ngum dll'ng dll'ng dduddu Chinh Chinh phu. phu. Con Con theo theo Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1959, 1959, chuc chuc nang nang cuacua ngum ngum dll'ng dll'ng dduddu Chinh Chinh phuphu da da chuy~n chuy~n sang sang chocho ThuThu tucrng tucrng Chinh Chinh phu. phu. TuyTuy nhien, nhien, theo theo Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1959 1959 quy8n quy8n h~h~ cuacua Chu Chu tjchtjch nucrc nucrc vdnvdn rAt rAt 16n.16n. Vi dt:t: Vi dt:t: Chu Chu tjchtjch nucrc nucrc thAng thAng linhlinh caccac h,rch,rc lugng lugng vii vii trang trang toan toan quAe, quAe, giftgift chuc chuc vv vv Chu Chu tjchtjch H(>iH(>i d6ng d6ng quAe quAe phong phong (Di8u (Di8u 65).65). Chu Chu tjchtjch nucrc, nucrc, khikhi xetxet thdy thdy cAncAn thi€t thi€t thl thl tri~u tri~u t~pt~p va va chuchu tQatQa H(>iH(>i nghj nghj chinh chinh trj trj d~cd~c bi~tbi~t (Di8u (Di8u 67).67). Chu Chu tjchtjch nucrc, nucrc, khikhi xetxet thAy thAy cAncAn thi€t, thi€t, co co quy8n quy8n tham tham dv dv va va chuchu tQatQa caccac phien phien hQphQp cuacua H(>iH(>i d6ng d6ng Chinh Chinh phuphu (Di8u (Di8u 66).66). Chuang VI- Ht)i d6ng Chinh phu, bao g6m 7 di~u (tir Di~u 71 din Di~u 77). Chuang Chuang VI-VIHt)iHt)i d6ng d6ng Chinh Chinh phu, phu, baobao g6m g6m 7 di~u 7 di~u (tir (tir Di~u Di~u 71 71 dindin Di~u Di~u 77).77). Theo quy djnh t(li Di8u 71, H(>i d6ng Chinh phu la co quan chdp hanh cua CO" quan quy8n lgc nha nUOC cao nhdt va la CO" quan hanh chinh nha nucrc cao nhdt. Quy djnh nay th~ hi~n ro nguyen tAc quy8n lvc nha nucrc t~p trung thAng nhdt vao QuAe h(>i - CO" quan d(li di~n cao nhdt cua nhan dan. Quy djnh nay ciing cho thdy H(>i d6ng Chinh phu theo Hi€n phap nam 1959 dugc t6 chuc hoan toan theo mo hlnh chinh phu cua cac nucrc XHCN. V8 thanh phdn cua H(>i dAng Chinh phu theo quy djnh t(li Di8u 72 khac ccr ban so vm truoc day la khong c6 Chu tjch, Ph6 Chu tjch nucrc va khong c6 cac Thu tru6ng. Theo Theo quyquy djnh djnh t(li t(li Di8u Di8u 71,71, H(>iH(>i d6ng d6ng Chinh Chinh phuphu la co la co quan quan chdp chdp hanh hanh cuacua CO" CO" quan quan quy8n quy8n lgclgc nhanha nUOC nUOC caocao nhdt nhdt va la va CO" la CO" quan quan hanh hanh chinh chinh nhanha nucrc nucrc caocao nhdt. nhdt. Quy Quy djnh djnh naynay th~th~ hi~n hi~n ro nguyen ro nguyen tAc tAc quy8n quy8n lvclvc nhanha nucrc nucrc t~pt~p trung trung thAng thAng nhdt nhdt vaovao QuAe QuAe h(>ih(>i - CO" - CO" quan quan d(lid(li di~n di~n caocao nhdt nhdt cuacua nhan nhan dan.dan. Quy Quy djnh djnh naynay ciing ciing chocho thdy thdy H(>iH(>i d6ng d6ng Chinh Chinh phuphu theo theo Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1959 1959 dugc dugc t6 chuc t6 chuc hoan hoan toan toan theo theo momo hlnh hlnh chinh chinh phuphu cuacua caccac nucrc nucrc XHCN. XHCN. V8 V8 thanh thanh phdn phdn cuacua H(>iH(>i dAng dAng Chinh Chinh phuphu theo theo quyquy djnh djnh t(li t(li Di8u Di8u 72 72 khac khac ccr ccr banban so so vmvm truoc truoc dayday la khong la khong c6 c6 Chu Chu tjch, tjch, Ph6Ph6 Chu Chu tjchtjch nucrc nucrc va va khong khong c6 cac c6 cac Thu Thu tru6ng. tru6ng. Chuang VII- Ht)i d6ng nhan dan va uy ban hanh chinh dja phuang cdc cdp, bao g6m 14 di~u (tir Di~u 78 din Di~u 91 ). Chuang Chuang VIIVIIHt)iHt)i d6ng d6ng nhan nhan dandan va va uy uy banban hanh hanh chinh chinh djadja phuang phuang cdccdc cdp,cdp, baobao g6m g6m 14 14 di~u di~u (tir(Di~u tir Di~u 78 78 dindin Di~u Di~u 91 ).91 ). Trong chuang nay, Hi€n phap xac djnh cac dan vj hanh chinh 6 nucrc ta la: Tinh, thanh phA tf\l'c thu(>c trung uang; huy~n, thanh phA thu(>c tinh, thi xa; xa, thj trdn. Ngoai ra con c6 khu t\1" tri (Tay BAc va Vi~t BAc). Cac khu t\1" tri nay t6n t(li d€n thang 1211975. Trong Trong chuang chuang nay,nay, Hi€n Hi€n phap phap xacxac djnh djnh caccac dandan vj hanh vj hanh chinh chinh 6 nucrc 6 nucrc ta la: ta la: Tinh, Tinh, thanh thanh phAphA tf\l'ctf\l'c thu(>c thu(>c trung trung uang; uang; huy~n, huy~n, thanh thanh phAphA thu(>c thu(>c tinh, tinh, thi thi xa;xa; xa, xa, thj thj trdn. trdn. Ngoai Ngoai ra con ra con c6 c6 khukhu t\1" tri t\1" tri (Tay (Tay BAcBAc va Vi~t va Vi~t BAc). BAc). CacCac khukhu t\1" tri t\1" nay tri nay t6nt6n t(li t(li d€nd€n thang thang 1211975. 1211975. 76 GS. TS. Thdi Vlnh Thdng 76 76 GS.GS. TS. TS. ThdiThdi VlnhVlnh Thdng Thdng j j CHUONG III- Sf/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN Vlf,T NAM CHUONG CHUONG III-IIISf/ Sf/ RA RA DOlDOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN Vlf,T Vlf,T NAM NAM Nhu v~y. theo Hi~n phap nam 1959, cdp b9 (B~c b('>, Trung b('>, Nam b9) duqc bill b6. Khac v6i Hi~n phap nam 1946 chi c6 dp tinh va cdp xa m6i c6 HDND, Hi~n phap nam 1959 quy dinh tdt ca cac cdp tinh, huy~n, xa d~u c6 HDND. Ngohl ra, Hi~n phap con ghi ro HDND la co quan quy~n lgc nha nu6c 6 dia phuang. Theo quy dinh cua Hi~n phap, uy ban hanh chfnh duqc thanh l~p 6 tdt ca cac cdp tinh, huy~n, xa. Uy ban hanh chfnh cac cdp la ca quan chdp hanh cua HDND dja phuang, la co quan hanh chfnh cua Nha nu6c 6 dia phuang. Nhu Nhu v~y.v~y. theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, cdpcdp b9 b9 (B~c (B~c b('>,b('>, Trung Trung b('>,b('>, Nam Nam b9)b9) duqc duqc billbill b6.b6. Khac Khac v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 chichi c6 c6 dpdp tinhtinh va va cdpcdp xa xa m6im6i c6 c6 HDND, HDND, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 quyquy dinh dinh tdt tdt ca ca caccac cdpcdp tinh, tinh, huy~n, huy~n, xa xa d~ud~u c6 c6 HDND. HDND. Ngohl Ngohl ra, ra, Hi~n Hi~n phap phap concon ghighi ro HDND ro HDND la co la co quan quan quy~n quy~n lgclgc nhanha nu6c nu6c 6 dia 6 dia phuang. phuang. Theo Theo quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap, phap, uy uy banban hanh hanh chfnh chfnh duqc duqc thanh thanh l~pl~p 6 tdt 6 tdt ca cac ca cac cdpcdp tinh, tinh, huy~n, huy~n, xa. xa. UyUy banban hanh hanh chfnh chfnh caccac cdpcdp la ca la ca quan quan chdp chdp hanh hanh cuacua HDND HDND djadja phuang, phuang, la co la co quan quan hanh hanh chfnh chfnh cuacua Nha Nha nu6c nu6c phuang. phuang. 6 dia 6 dia Chtrcmg VIII- Toa an nhan dan va vi~n kiJm sat nhan dan, gdm 15 aiJu (tit DiJu 97 din DiJu Ill). Chtrcmg Chtrcmg VIIIVIIIToaToa an an nhan nhan dandan va va vi~nvi~n kiJm kiJm satsat nhan nhan dan,dan, gdmgdm 15 15 aiJu aiJu (tit(tit DiJu DiJu 97 97 dindin DiJu DiJu Ill). Ill). So v6i Hi~n phap nam 1946, Chuang nay cling c6 nhieu thay d6i. Theo Hi~n phap nam 1959, h~ th6ng toa an 6 nu6c ta bao g6m: T ANDTC, T AND dia phuang va toa an quan sg. Ngoai ra, trong truong hqp xet XU nhfmg Vl,l an d~C bi~t, Quf>c h(}i CO th~ quy€t dinh thanh l~p toa an d~c bi~t. Ch~ d9 b6 nhi~m thdm phan bi bai b6 va thvc hi~n ch~ d9 thdm phan bfru. Vi~c xet xu 6 cac T AND c6 h9i thdm nhan dan tham gia theo quy dinh cua phap lu~t. Khi xet XU, h9i thdm nhan dan ngang quy~n v6i thdm phan. So So v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946, 1946, Chuang Chuang naynay cling cling c6 c6 nhieu nhieu thay thay d6i.d6i. Theo Theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, h~ h~ th6ng th6ng toatoa an an 6 nu6c 6 nu6c ta bao ta bao g6m: g6m: T ANDTC, T ANDTC, T AND T AND diadia phuang phuang va va toatoa an an quan quan sg. sg. Ngoai Ngoai ra, ra, trong trong truong truong hqphqp xetxet XU XU nhfmg nhfmg Vl,l Vl,l an an d~Cd~C bi~t, bi~t, Quf>c Quf>c h(}ih(}i CO CO th~th~ quy€t quy€t dinh dinh thanh thanh l~pl~p toatoa an an d~cd~c bi~t. bi~t. Ch~Ch~ d9 d9 b6 b6 nhi~m nhi~m thdm thdm phan phan bi bai bi bai b6 b6 va va thvc thvc hi~n hi~n ch~ch~ d9 d9 thdm thdm phan phan bfru. bfru. Vi~c Vi~c xetxet xu xu 6 cac 6 cac T AND T AND c6 c6 h9ih9i thdm thdm nhan nhan dandan tham tham giagia theo theo quyquy dinh dinh cuacua phap phap lu~t. lu~t. KhiKhi xetxet XU,XU, h9ih9i thdm thdm nhan nhan dandan ngang ngang quy~n quy~n v6iv6i thdm thdm phan. phan. Theo mo hlnh t6 chuc b9 may nha nu&c cua cac nu&c XHCN, H1~n nha~p nam~ 1 o~o ttay .A..&..&-.11.4 .II. ... ..~~..,_., - rnnr - .......... ";e~r "l"""J -...... ilt'ruh tharu'h... li:ln .a.~y hPy thAng VKSl\TD ...... .. .... .. .~............ ..~.. Theo Theo momo hlnh hlnh t6 chuc t6 chuc b9 b9 may may nhanha nu&c nu&c cuacua caccac nu&c nu&c XHCN, XHCN, hP thAng thAng VKSl\TD VKSl\TD ...... .. y .. .... .... .. .. H1~n H1~n nha~p nha~p nam~ nam~ 1 o~o 1 o~o tta- "l"""J ttarnnr rnnr ilt'ruh ilt'ruh ";e~r ";e~r tharu' tharu' h... li:ln h... li:ln hPy y y "l"""J - .......... - .......... -...... -...... ...... .A..&..&-.11.4 .A..&..&-.11.4 .II. .II. ... ..~~..,_., ... ..~~..,_., - - .a.~y .a.~y .~............ .~............ ..~.. ..~.. d~ thgc hi~n chuc nang ki~m sat vi~c tuan theo phap lu~t. H~ th6ng vi~n ki~m sat bao g6m VKSNDTC, VKSND dia phuang va vi~n ki~m sat quan sg. d~ thgc d~ thgc hi~n hi~n chuc chuc nang nang ki~m ki~m sat sat vi~cvi~c tuan tuan theo theo phap phap lu~t. lu~t. H~ H~ th6ng th6ng vi~n vi~n ki~m ki~m sat sat baobao g6m g6m VKSNDTC, VKSNDTC, VKSND VKSND diadia phuang phuang va va vi~n vi~n ki~m ki~m sat sat quan quan sg. sg. VKSND t6 chuc theo ch~ d<) thu truang trgc thu<)c m<)t chi~u. Vi~n ki~m sat cdp du6i chiu sg lanh d1;1o cua vi~n ki~m sat cdp tren va tdt ca d~u d~t du6i sg lanh d1;1o th6ng nhdt cua VKSNDTC. VKSNDTC chiu trach nhi~m va bao cao cong tac tru6c Qu6c h<)i, trong thai gian Qu6c h<)i khong hQp thl chiu trach nhi~m va bao cao cong t<k tru6c UBTVQH. VKSND VKSND t6 chuc t6 chuc theo theo ch~ch~ d<) d<) thuthu truang truang trgctrgc thu<)c thu<)c m<)tm<)t chi~u. chi~u. Vi~n Vi~n ki~m ki~m sat sat cdpcdp du6i du6i chiu chiu sg sg lanh lanh d1;1od1;1o cuacua vi~n vi~n ki~m ki~m sat sat cdpcdp trentren va va tdt tdt ca d~u ca d~u d~td~t du6i du6i sg lanh sg lanh d1;1od1;1o th6ng th6ng nhdt nhdt cuacua VKSNDTC. VKSNDTC. VKSNDTC VKSNDTC chiu chiu trach trach nhi~m nhi~m va va baobao caocao cong cong tac tac tru6c tru6c Qu6c Qu6c h<)i,h<)i, trong trong thaithai gian gian Qu6c Qu6c h<)ih<)i khong khong hQphQp thl thl chiu chiu trach trach nhi~m nhi~m va va baobao caocao cong cong t<k t<k tru6c tru6c UBTVQH. UBTVQH. GS. TS. Thai V/nh Thang 77 GS. GS. TS. TS. ThaiThai V/nhV/nh Thang Thang 77 77 j GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP VII;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VII;:T VII;:T NAM NAM Chuang IX quy tljnh v~ Qu6c ki, Qu6c huy va Thu tlo. Chuang Chuang IX IX quyquy tljnh tljnh v~ Qu6c v~ Qu6c ki, ki, Qu6c Qu6c huyhuy va va ThuThu tlo. tlo. Chuang X quy tltnh v~ sua a6i Hiin ph6p. Chuang Chuang X quy X quy tltnh tltnh v~ sua v~ sua a6ia6i Hiin Hiin ph6p. ph6p. Theo quy dinh cua Hi~n phap, chi c6 Qu6c h9i m6i c6 quy€n sua d6i Hi~n phap vm di€u ki~n phai dugc it nhfit la hai phcln ba t6ng s6 d~i bi~u Qu6c h9i bi~u quy~t tan thanh. Theo Theo quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap, phap, chichi c6 c6 Qu6c Qu6c h9ih9i m6im6i c6 c6 quy€n quy€n suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap vmvm di€u di€u ki~n ki~n phai phai dugc dugc it nhfit it nhfit la hai la hai phcln phcln ba ba t6ng t6ng s6 d~i s6 d~i bi~u bi~u Qu6c Qu6c h9ih9i bi~u bi~u quy~t quy~t tantan thanh. thanh. Tom l~i, Hi~n phap nam 1959 la ban Hi~n phap dugc xay d1J11g theo mo hinh hi~n phap XHCN. N6 laban Hi~n phap XHCN dclu tien cua nu6c ta. Tom Tom l~i,l~i, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 la ban la ban Hi~n Hi~n phap phap dugc dugc xayxay d1J11g d1J11g theo theo momo hinh hinh hi~n hi~n phap phap XHCN. XHCN. N6N6 laban laban Hi~n Hi~n phap phap XHCN XHCN dcludclu tientien cuacua nu6c nu6c ta. ta. 4. HIEN PHAP NAM 1980 4. HIEN 4. HIEN PHAP PHAP NAM NAM 1980 1980 4.1. Hoan canh ra diri cua Hi~n phap nam 1980 4.1.4.1. Hoan Hoan canh canh ra diri ra diri cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 Th~ng lgi vi d~i cua chi~n dich H6 Chf Minh mua xuan nam 1975 da rna ra m(>t giai do~n m6i trong lich su dan t(>c ta. Mi€n Nam dugc hoan toan giai ph6ng, each m~ng dan t(>c dan chu nhan dan da hoan thanh trong ph~m vi ca nu6c. Nu6c ta da hoan toan d(>c l~p, tv do Ia di€u ki~n thu~n lgi d~ th6ng nhfit hai mi€n NamB~c, dua ca nu6c qua d(> di len chu nghia xa h(>i. Th~ng Th~ng lgi lgi vi d~i vi d~i cuacua chi~n chi~n dich dich H6H6 ChfChf Minh Minh mua mua xuan xuan nam nam 1975 1975 da da rnarna ra m(>t ra m(>t giaigiai do~n do~n m6im6i trong trong lichlich su su dandan t(>ct(>c ta. ta. Mi€n Mi€n Nam Nam dugc dugc hoan hoan toan toan giaigiai ph6ng, ph6ng, each each m~ng m~ng dandan t(>ct(>c dandan chuchu nhan nhan trong trong ph~m ph~m vi ca vi ca nu6c. nu6c. Nu6c Nu6c ta da ta da hoan hoan toan toan dandan da da hoan hoan thanh thanh d(>cd(>c l~p,l~p, tv do tv do Ia di€u Ia di€u ki~n ki~n thu~n thu~n lgi lgi d~ th6ng d~ th6ng nhfit nhfit haihai mi€n mi€n NamNamB~c, B~c, duadua ca nu6c ca nu6c quaqua d(> d(> di len di len chuchu nghia nghia xa xa h(>i.h(>i. Tru6c tinh hinh d6, thang 9/1975, H(>i nghi lcln thu 24 cua Ban chfip hanh trung uong Dang Lao d(>ng Vi~t Nam da xac dinh nhi~m V\l quan trQng hang dclu h1c nay la phai hoan thanh vi~c th6ng nhfit nu6c nha. Nghi quy~t cua H9i nghi da nhfin m~nh: "Th6ng nhdt adt nuac vira la nguy¢n VQng tha thitt bgc nhdt cua tJ6ng bao ca nuac, VUQ fa quy [ugt khach quan CUa Slf phat tritn each mc;mg Vi¢t Nam, cua lich sudan t9c Vi¢t Nam ...". H(>i nghi lcln thu 24 cua Ban chfip hanh trung uong Dang Lao d(>ng Vi~t Nam da quy~t dinh tri~u t~p H(>i nghi hi~p thuong chfnh tri th6ng nhfit T6 qu6c. H(>i nghi da nhfit trf quy~t dinh t6 chuc t6ng tuy~n cu bclu ra Qu6c h(>i chung cho ca nu6c. Cu(>c t6ng tuy~n cu theo nguyen t~c ph6 thong dclu phi~u, trvc ti~p va b6 phi~u kfn da di€n ra ngay 25/4/1976 v6i SlJ tham gia cua hem 23 tri~U CU tri, chi~m gcln 99% Tru6c Tru6c tinhtinh hinh hinh d6,d6, thang thang 9/1975, 9/1975, H(>iH(>i nghi nghi lclnlcln thuthu 24 24 cuacua BanBan chfip chfip hanh hanh trung trung uong uong Dang Dang LaoLao d(>ng d(>ng Vi~t Vi~t Nam Nam da da xacxac dinh dinh nhi~m nhi~m V\l V\l quan quan trQng trQng hang hang dcludclu h1c h1c naynay la phai la phai hoan hoan thanh thanh vi~cvi~c th6ng th6ng nhfit nhfit nu6c nu6c nha.nha. Nghi Nghi quy~t quy~t cuacua H9iH9i nghi nghi da da nhfin nhfin m~nh: m~nh: "Th6ng "Th6ng nhdt nhdt adtadt nuac nuac viravira la nguy¢n la nguy¢n VQng VQng thatha thitt thitt bgcbgc nhdt nhdt cuacua tJ6ng tJ6ng baobao ca ca nuac, nuac, VUQVUQ fa quy fa quy [ugt[ugt khach khach quan quan CUaCUa Slf Slf phat phat tritn tritn each each mc;mg mc;mg Vi¢tVi¢t Nam, Nam, cuacua lichlich sudan sudan t9c t9c Vi¢tVi¢t Nam Nam ..."....H(>i ". H(>i nghi nghi lclnlcln thuthu 24 24 cuacua BanBan chfip chfip hanh hanh trung trung uong uong Dang Dang LaoLao d(>ng d(>ng Vi~t Vi~t Nam Nam da da quy~t quy~t dinh dinh tri~u tri~u t~pt~p H(>iH(>i nghi nghi hi~p hi~p thuong thuong chfnh chfnh tri th6ng tri th6ng nhfit nhfit T6 T6 qu6c. qu6c. H(>iH(>i nghi nghi da da nhfit nhfit trf quy~t trf quy~t dinh dinh t6 chuc t6 chuc t6ng t6ng tuy~n tuy~n cu cu bclubclu ra ra Qu6c Qu6c h(>ih(>i chung chung chocho ca nu6c. ca nu6c. Cu(>c Cu(>c t6ng t6ng tuy~n tuy~n cu cu theo theo nguyen nguyen t~c t~c ph6ph6 thong thong dcludclu phi~u, phi~u, trvctrvc ti~pti~p va va b6 b6 phi~u phi~u kfnkfn da da di€n di€n ra ngay ra ngay 25/4/1976 25/4/1976 v6iv6i SlJ SlJ tham tham giagia cuacua hemhem 23 23 tri~U tri~U CU CU tri, tri, chi~m chi~m gclngcln 99% 99% 78 GS. TS. Thai V'inh Th!ing 78 78 GS.GS. TS. TS. ThaiThai V'inhV'inh Th!ing Th!ing CHUONG lli- Sf/RA DOl VA PHATTRIENCUA NEN LJP HIEN VIJ!;T NAM CHUONG CHUONG lli-lliSf/RA Sf/RA DOlDOl VA PHATTRIENCUA VA PHATTRIENCUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VIJ!;T VIJ!;T NAM NAM t6ng s6 cu tri. T6ng s6 d;;ti biSu Qu6c h9i da bfru Ht 492, trong d6 249 d;;ti biSu mi~n B~c va 243 d;;ti biSu mi~n Nam. 1 T6ng s6 d;;ti bieu Qu6c h9i duqc tfnh theo t)r 1~: 1 d;;ti bieu/1.000 cu tri.Z t6ng t6ng s6 s6 cu cu tri. tri. T6ng T6ng s6 s6 d;;ti d;;ti biSu biSu Qu6c Qu6c h9ih9i da da bfrubfru Ht 492, Ht 492, trong trong d6 d6 1 T6ng 1 T6ng d;;tid;;ti biSu biSu mi~n mi~n B~cB~c va va 243243 d;;tid;;ti biSu biSu mi~n mi~n Nam. Nam. s6 s6 d;;tid;;ti 249249 bieu bieu Qu6c Qu6c h9ih9i duqc duqc tfnhtfnh theo theo t)r 1~: t)r 1~: 1 d;;ti 1 d;;ti bieu/1.000 bieu/1.000 cu cu tri.Ztri.Z Qu6c h9i chung cua ca nu6c da b~t dfru ld hQp dfru tien vao ngay 25/6/1976 va keo dai dSn ngay 0317/1976. Ngay 0217/1976, Qu6c h9i da thong qua cac nghi quySt quan trQng. Qu6c h9i da quySt dinh trong khi chua c6 HiSn phap m6i, t6 chuc va ho;;tt d()ng cua Nha nu6c ta dva tren CO' sa HiSn phap nam 1959 cua nu6c Vi~t Nam dan chu c()ng hoa, d6ng thai Qu6c h9i khoa VIda ban hanh Nghi quySt v~ vi~c sua d6i HiSn phap nam 1959 va thanh l~p Uy ban dv thao HiSn phap g6m 36 ngum do d6ng chi Truong Chinh - Chu tich UBTVQH lam Chu tich. Sau m9t nam ruai lam vi~c khdn truang, Uy ban da hoan thanh Dv thao. Ban Dv thao duqc dua ra cho toan dan thao lu~. Thang 9/1980, Ban chfrp hanh trung uang Dang C()ng san Vi~t Nam da hQp ld d~c bi~t dS xem xet va cho y ki~n b6 sung, sua chua Dv thao tru6c khi trlnh Qu6c h9i thao lu~n, thong qua. Sau m9t thai gian thao lu~n, t;;ti kl h9p thu 7, Qu6c h9i khoa VI da nhfrt trf thong qua Hi~n phap. Qu6c Qu6c h9ih9i chung chung cuacua ca ca nu6c nu6c da da b~tb~t dfrudfru ld hQp ld hQp dfrudfru tientien vaovao 25/6/1976 25/6/1976 va va keokeo daidai dSndSn ngay ngay 0317/1976. 0317/1976. Ngay Ngay 0217/1976, 0217/1976, ngay ngay Qu6c Qu6c h9ih9i da da thong thong quaqua caccac nghi nghi quySt quySt quan quan trQng. trQng. Qu6c Qu6c h9ih9i da da trong trong khikhi chua chua c6 c6 HiSn HiSn phap phap m6i, m6i, t6 chuc t6 chuc va va ho;;tt ho;;tt d()ng d()ng quySt quySt dinh dinh cuacua Nha Nha nu6c nu6c ta dva ta dva trentren CO' CO' sa sa HiSn HiSn phap phap nam nam 1959 1959 cuacua nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c()ng c()ng hoa, hoa, d6ng d6ng thaithai Qu6c Qu6c h9ih9i khoa khoa VIda VIda banban hanh hanh Nghi Nghi quySt quySt v~ v~ vi~cvi~c suasua d6id6i HiSn HiSn phap phap nam nam 1959 1959 va thanh va thanh l~pl~p UyUy banban dv dv thao thao HiSn HiSn phap phap g6m g6m 36 36 ngum ngum do do d6ng d6ng chichi Truong Truong Chinh Chinh - Chu - Chu tichtich UBTVQH UBTVQH lamlam Chu Chu tich. tich. SauSau m9tm9t nam nam ruai ruai lamlam vi~c vi~c khdn khdn truang, truang, UyUy banban da da hoan hoan thanh thanh DvDv thao. thao. BanBan DvDv thao thao duqc duqc duadua ra cho ra cho toan toan dandan thao thao lu~. lu~. Thang Thang 9/1980, 9/1980, BanBan chfrp chfrp hanh hanh trung trung uang uang Dang Dang C()ng C()ng sansan Vi~t Vi~t Nam Nam da da hQphQp ld d~c ld d~c bi~tbi~t dS dS xem xem xetxet va va chocho y ki~n y ki~n b6 b6 sung, sung, suasua chua chua DvDv thao thao tru6c tru6c khikhi trlnh trlnh Qu6c Qu6c h9ih9i thao thao lu~n, lu~n, thong thong qua.qua. SauSau m9tm9t thaithai gian gian thao thao lu~n, lu~n, t;;ti t;;ti kl h9p kl h9p thuthu 7, Qu6c 7, Qu6c h9ih9i khoa khoa VI VI da da nhfrt nhfrt trf thong trf thong quaqua Hi~n Hi~n phap. phap. 4.2. N9i dung cO' ban cua Hi~n phap nam 1980 4.2.4.2. N9iN9i dung dung cO' cO' banban cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 147 di~u chia lam HiSn HiSn phap phap nam nam 1980 1980 baobao g6m g6m lai lai n6in6i a:lu,a:lu, 147147 di~u di~u chia chia lamlam 12 12 chuang. chuang. Lcri n6i dfru cua HiSn phap khing dinh truy~n th6ng t6t d~p cua dan t9c ta, ghi nh~n nhung th~ng lqi vi d;;ti rna nhan dan Vi~t Nam da gianh duqc trong Cach m;;tng thang Tam, trong khang chiSn ch6ng thvc dan Phap va cu()c khang chi~n ch6ng dS qu6c MI xam luge va be lu tay sai. Lcri n6i dfru con xac dinh nhfrng nhi~m Vl) cua each m;;tng Vi~t Nam trong di~u ki~n m6i rna D;;ti LcriLcri n6in6i dfrudfru cuacua HiSn HiSn phap phap khing khing dinh dinh truy~n truy~n th6ng th6ng t6t t6t d~pd~p cuacua dandan t9ct9c ta, ta, ghighi nh~n nh~n nhung nhung th~ng th~ng lqi lqi vi d;;ti vi d;;ti rnarna nhan nhan dandan Vi~t Vi~t Nam Nam da da gianh gianh duqc duqc trong trong Cach Cach m;;tng m;;tng thang thang Tam, Tam, trong trong khang khang chiSn chiSn ch6ng ch6ng thvc thvc dandan Phap Phap va va cu()c cu()c khang khang chi~n chi~n ch6ng ch6ng dS dS qu6c qu6c MIMI xam xam luge luge va va be be lu tay lu tay sai.sai. LcriLcri n6in6i dfrudfru concon xacxac dinh dinh nhfrng nhfrng nhi~m nhi~m Vl) Vl) cuacua each each m;;tng m;;tng Vi~t Vi~t Nam Nam trong trong di~u di~u ki~n ki~n m6im6i rnarna D;;tiD;;ti 1 Tru<mg Chinh, "Uri kiwi mqc H(Ji nghi toan thfi tdn thu 2 czia H(Ji adng bdu cu roan qu6c" ngay 07/511976. 2 Tqp chf h9c tc;ip. s6 711976, tr. 20. 1 Tru<mg 1 Tru<mg Chinh, Chinh, "Uri"Uri kiwikiwi mqcmqc H(JiH(Ji nghinghi toantoan thfi thfi tdn tdn thu thu 2 czia 2 czia H(JiH(Ji adng adng bdu bdu cu cu roanroan qu6c" qu6c" ngayngay 07/511976. 07/511976. 2 Tqp 2 Tqp chf chf h9c h9c tc;ip. tc;ip. s6 711976, s6 711976, tr. 20. tr. 20. GS. TS. Thai Vlnh lhO.nf? GS.GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh lhO.nf? lhO.nf? HiSn phap nam 1980 bao g6m lai n6i 12 chuang. a:lu, 79 79 79 GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP VIJ?;T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VIJ?;T VIJ?;T NAM NAM h9i d~ bi€u toan qu6c ldn thu IV cua Dang de ra va neu len nhiing vfut de CO' ban rna Hi~n phap nam 1980 de c~p. h9ih9i d~d~ bi€u bi€u toan toan qu6c qu6c ldnldn thuthu IV IV cuacua Dang Dang de ra de va ra neu va neu lenlen nhiing nhiing vfutvfut de CO' de CO' banban rnarna Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 de de c~p.c~p. Chuang I cua Hiin phap nam 1980 quy dinh chi d(j chinh tri cua Nha nuac ta. Chuang Chuang I cua I cua Hiin Hiin phap phap nam nam 1980 1980 quyquy dinh dinh chichi d(j d(j chinh chinh tri tri cuacua NhaNha nuac nuac ta. ta. Chuang nay co 14 dieu (tir Dieu 1 d~n Dieu 14) bao g6m cac vAn de CO' ban sau day: Chuang Chuang naynay co co 14 14 dieu dieu (tir (tir Dieu Dieu 1 d~n 1 d~n Dieu Dieu 14)14) baobao g6m g6m caccac vAnvAn de CO' de CO' banban sausau day:day: - Xac dinh ban chAt giai cAp cua Nha nucrc ta la Nha nucrc chuyen chinh vo san. Sir m~nh ljch su cua Nha nucrc la thvc hi~n quyen lam chu t~p th€ cua nhan dan lao d9ng ... xay dvng thfutg lgi chu nghia xa h9i, ti~n tcri chu nghia c9ng san (Di€u 2). - Xac - Xac dinh dinh banban chAt chAt giaigiai cApcAp cuacua Nha Nha nucrc nucrc ta la ta Nha la Nha nucrc nucrc chuyen chuyen chinh chinh vo vo san.san. Sir Sir m~nh m~nh ljchljch su su cuacua Nha Nha nucrc nucrc la thvc la thvc hi~n hi~n quyen quyen lamlam chuchu t~pt~p th€th€ cuacua nhan nhan dandan laolao d9ng d9ng ... xay ... xay dvng dvng thfutg thfutg lgi lgi chuchu nghia nghia xa xa h9i,h9i, ti~nti~n tcri tcri chuchu nghia nghia c9ng c9ng sansan (Di€u (Di€u 2). 2). - Khac vm Hi~n phap nam 1946 va Hi~n phap nam 1959, Hi~n phap nam 1980 quy dinh cac quyen dan t9c ca ban bao g6m 4 y~u t6: D9c l~p. chu quy€n, th6ng nhAt va toan v~n lanh th6. Day la m9t phfiUil tru phap lu~t qu6c t~ do Chu tich H6 Chi Minh de xuang dga tren nhiing khru ni~m chung v€ quyen tg nhien cua con ngum. 1 PhfiUil tril quy€n dan t9c ca ban dugc th~ gim thi.ra nh~ m9t each r9ng rai va trcr thanh m9t trong nhiing phfiUil trU quan trQng cua lu~t qu6c t~ hi~n d~, m9t dong gop 16-n cua Vi~t Nam vao S\f nghi~p bao v~ cac quy€n CO' ban cua cac dan tQC. vmvm Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 va va Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, - Khac - Khac Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 quyquy dinh dinh caccac quyen quyen dandan t9ct9c ca ca banban baobao g6m g6m 4 y~u 4 y~u t6: t6: D9c D9c l~p.l~p. chuchu quy€n, quy€n, th6ng th6ng nhAt nhAt va va toan toan v~nv~n lanh lanh th6.th6. DayDay la m9t la m9t phfiUil phfiUil tru tru phap phap lu~tlu~t qu6c qu6c t~ do t~ do Chu Chu tichtich H6H6 ChiChi Minh Minh de de xuang xuang dgadga trentren nhiing nhiing khru khru ni~m ni~m chung chung v€ v€ quyen quyen tg nhien tg nhien cuacua 1 PhfiUil 1 PhfiUil concon ngum. ngum. tril tril quy€n quy€n dandan t9ct9c ca ca banban dugc dugc th~th~ gimgim thi.ra thi.ra nh~ nh~ m9tm9t each each r9ng r9ng rai rai va va trcr trcr thanh thanh m9tm9t trong trong nhiing nhiing phfiUil phfiUil trU trU quan quan trQng trQng cuacua lu~tlu~t qu6c qu6c t~ hi~n t~ hi~n d~,d~, m9tm9t dong dong gopgop 16-n16-n cuacua Vi~t Vi~t Nam Nam vaovao S\f nghi~p S\f nghi~p baobao v~ cac v~ cac quy€n quy€n CO' CO' banban cuacua caccac dandan tQC.tQC. - Ldn dAu tien trong ljch su l~p hi~n Vi~t Nam, Hi~n phap nam 1980 th€ ch~ hoa vai tro lanh d;;to cua Dang C9ng san d6i vm Nha nucrc va xa h9i vao m9t di€u cua Hi~n phap (Dieu 4). - Ldn - Ldn dAudAu tientien trong trong ljchljch su su l~pl~p hi~n hi~n Vi~t Vi~t Nam, Nam, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 th€th€ ch~ch~ hoahoa vaivai tro tro lanh lanh d;;tod;;to cuacua Dang Dang C9ng C9ng sansan d6id6i vmvm nucrc nucrc va xa va xa h9ih9i vaovao m9tm9t di€u di€u cuacua Hi~n Hi~n phap phap (Dieu (Dieu 4). 4). Nha Nha sv th€ ch~ hoa nay th€ hi~n sg thi.ra nh~ chinh thuc cua Nha nucrc ve vai tro lanh d;;to cua Dang C9ng san Vi~t Nam. Hi~n phap cilng quy djnh: Cac t6 chuc cua Dang ho;;tt d9ng trong khuon khfi cua Hi~n phap. sv sv th€th€ ch~ch~ hoahoa naynay th€th€ hi~n hi~n sg sg thi.ra thi.ra nh~ nh~ chinh chinh thuc thuc cuacua Nha Nha nucrc nucrc ve ve vaivai tro tro lanh lanh d;;tod;;to cuacua Dang Dang C9ng C9ng sansan Vi~t Vi~t Nam. Nam. Hi~n Hi~n phap phap cilng cilng quyquy djnh: djnh: CacCac t6 chuc t6 chuc cuacua Dang Dang ho;;tt ho;;tt d9ng d9ng trong trong khuon khuon khfikhfi cuacua Hi~n Hi~n phap. phap. - Ngoai vi~c th€ ch~ hoa vai tro lanh d;;to cua Dang, Hi~n phap nam 1980 con xac djnh vi tri, vai tro cua cac t6 chuc chinh tri - xa - Ngoai - Ngoai vi~c vi~c th€th€ ch~ch~ hoahoa vaivai tro tro lanh lanh d;;tod;;to cuacua Dang, Dang, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 concon xacxac djnh djnh vi tri, vi tri, vai vai tro tro cuacua caccac t6 chuc t6 chuc chinh chinh tri -trixa- xa 1 H6 Chi Minh, Les droits des nations- 80 "L'humanite" 1919, 18 Juillet. GS. TS. Thai Vlnh Thiing 1 H61 Chi H6 Chi Minh, Minh, Les Les droits droits des des nationsnations"L'humanite" "L'humanite" 1919, 1919, 18 Juillet. 18 Juillet. 80 80 GS.GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh Thiing Thiing CHUONG III- Sf/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN VIST NAM CHUONG CHUONG III-IIISf/ Sf/ RA RA DOlDOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VIST VIST NAM NAM h9i quan tn;mg khac nhu M~t tr~n T6 qu6c Vi~t Nam (Di~u 9), T6ng cong do~m Vi~t Nam (Di~u 10). Day cling Utl&n d&u tien vi tri, vai tro cua cac t6 chuc chinh tri - xa h9i nay dugc quy dinh trong Hi~n phap. h9ih9i quan quan tn;mg tn;mg khac khac nhunhu M~tM~t tr~ntr~n T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam Nam (Di~u (Di~u 9), 9), T6ng T6ng cong cong do~m do~m Vi~t Vi~t Nam Nam (Di~u (Di~u 10).10). DayDay cling cling Utl&n Utl&n d&ud&u tientien vi vi tri, tri, vaivai tro tro cuacua caccac t6 chuc t6 chuc chinh chinh tri tri - xaxa h9ih9i naynay dugc dugc quyquy dinh dinh trong trong Hi~n Hi~n phap. phap. - V 6i Hi~n phap nam 1980, quan di~m v~ quy~n lam chu t~p th~ cua Dang ta da dugc th~ ch~ hoa (Di~u 3). - V-6iVHi~n 6i Hi~n phap phap nam nam 1980, 1980, quan quan di~m di~m v~ v~ quy~n quy~n lamlam chuchu t~pt~p th~th~ cuacua Dang Dang ta da ta da dugc dugc th~th~ ch~ch~ hoahoa (Di~u (Di~u 3). 3). -Cling nhu Hi~n phap nam 1959, Hi~n phap nam 1980 ti~p t\lc kh~ng djnh chinh sach doan k~t dan t9c cua Nha nu6c ta. Di~u 5 Hi~n phap nam 1980 quy djnh: "Nha nubc C<)ng hoa xii h<)i chit ngh'i'a Vi¢t Nam Ia Nha nubc th6ng nhtit cita ctic dan t<)c cung sinh s6ng tren ddt nubc Vi¢t Nam, binh dtmg vJ quyJn va ngh'i'a v~. Nha nubc bao v¢, tang cu&ng va citng c6 kh6i dqi doan kh dan t<)c, nghiem cdm m9i hanh vi mi¢t tht, chia redan t<)c". -Cling -Cling nhunhu Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 ti~pti~p t\lct\lc kh~ng kh~ng djnh djnh chinh chinh sach sach doan doan k~tk~t dandan t9ct9c cuacua NhaNha nu6c nu6c ta. ta. Di~u Di~u 5 5 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 quyquy djnh: djnh: "Nha "Nha nubc nubc C<)ng C<)ng hoahoa xii xii h<)ih<)i chitchit ngh'i'a ngh'i'a Vi¢tVi¢t Nam Nam Ia Nha Ia Nha nubc nubc th6ng th6ng nhtit nhtit citacita cticctic dandan t<)ct<)c cung cung sinhsinh s6ng s6ng trentren ddtddt nubc nubc Vi¢tVi¢t Nam, Nam, binh binh dtmg dtmg vJ vJ quyJn quyJn va va ngh'i'a ngh'i'a v~. v~. Nha Nha nubc nubc baobao v¢, v¢, tang tang cu&ng cu&ng va va citng citng c6 c6 kh6i kh6i dqidqi doan doan khkh dandan t<)c,t<)c, nghiem nghiem cdmcdm m9im9i hanh hanh vi mi¢t vi mi¢t tht,tht, chia chia redan redan t<)c". t<)c". - Hi~n phap nam 1980 k~ t1,1c tu tu6ng cua Hi~n phap nam 1959 nhfrn m~ quy~n h,rc nha nu6c thu9c v~ nhan dan. Nhan dan su d1,1ng quy~n lgc nha nu6c thong qua Qu6c h9i va HDND cac cAp do nhan dan b&u ra va chju trach nhi~m tru6c nhan dan. Cling nhu Hi~n phap nam 1959, Hi~n phap nam 1980 quy djnh Qu6c h()i, HDND cac cfrp cling nhu cac ca quan khac cua nha nu6c d~u t6 chuc va ho~t d()ng theo nguyen t~c t~p trung dan chu. - Hi~n - Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 k~ t1,1c k~ t1,1c tu tu6ng tu tu6ng cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 nhfrn nhfrn m~ m~ quy~n quy~n h,rch,rc nhanha nu6c nu6c thu9c thu9c v~ v~ nhan nhan dan.dan. Nhan Nhan dandan su su d1,1ng d1,1ng quy~n quy~n lgclgc nhanha nu6c nu6c thong thong quaqua Qu6c Qu6c h9ih9i va HDND va HDND caccac cApcAp do do nhan nhan dandan b&ub&u ra va ra va chju chju trach trach nhi~m nhi~m tru6c tru6c nhan nhan dan.dan. Cling Cling nhunhu Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 quyquy djnh djnh Qu6c Qu6c h()i,h()i, HDND HDND caccac cfrpcfrp cling cling nhunhu caccac ca ca quan quan khac khac cuacua nhanha nu6c nu6c d~ud~u t6 t6 chuc chuc va va ho~t ho~t d()ng d()ng theo theo nguyen nguyen t~c t~c t~pt~p trung trung dandan chu.chu. - Ngoai nguyen t~c t~p trung dan chu, Hi~n phap con quy djnh nguyen t~c phap ch~ XHCN. Day la m9t quy djnh hoan toan m6i so v6i Hi~n phap nam 1959. T~i Di~u 12 Hi~n phap nam 1980 quy djnh: "Nha nubc quan If xii h<)i theo phtip lucjt va khong ngimg tang cu&ng phtip chi xii h<)i chit ngh'i'a". - Ngoai - Ngoai nguyen nguyen t~c t~c t~pt~p trung trung dandan chu,chu, Hi~n Hi~n phap phap concon quyquy djnh djnh nguyen nguyen t~c t~c phap phap ch~ch~ XHCN. XHCN. Day Day la m9t la m9t quyquy djnh djnh hoan hoan toan toan m6im6i so v6i so v6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959. 1959. T~iT~i Di~u Di~u 12 12 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 quyquy djnh: djnh: "Nha "Nha nubc nubc quan quan If xii If xii h<)ih<)i theo theo phtip phtip lucjtlucjt va va khong khong ngimg ngimg tang tang cu&ng cu&ng phtip phtip chichi xii xii h<)ih<)i chitchit ngh'i'a". ngh'i'a". Chuang II- Chi at) kinh ti, g6m 22 aiJu (tirDiJu 15 din DiJu 36). Chuang Chuang II- IIChiChi at) kinh at) kinh ti, g6m ti, g6m 22 22 aiJuaiJu (tirDiJu (tirDiJu 15 din 15 din DiJu DiJu 36).36). Gi6ng nhu Hi~n phap nam 1959, Chuang nay quy djnh nhiing vAn d~ ca ban trong llnh VlJC kinh t~ nhu illl,lC dfch cua chfnh sach kinh t~. cac hlnh thuc sa hfru, cac thanh ph&n kinh t~. cac nguyen t~c Hinh d?o n€n kinh t~ qu6c dan. Tuy nhien, Hi~n phap nam 1980 Gi6ng Gi6ng nhunhu Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, Chuang Chuang naynay quyquy djnh djnh nhiing nhiing vAnvAn d~ d~ ca ca banban trong trong llnhllnh VlJCVlJC kinh kinh t~ nhu t~ nhu illl,lC illl,lC dfch dfch cuacua chfnh chfnh sach sach kinh kinh t~. t~. caccac hlnh hlnh thuc thuc sa sa hfru, hfru, caccac thanh thanh ph&n ph&n kinh kinh t~. t~. caccac nguyen nguyen t~c t~c Hinh Hinh d?od?o n€nn€n kinh kinh t~ qu6c t~ qu6c dan.dan. TuyTuy nhien, nhien, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 GS. TS. Thai V!nh Thdng GS. GS. TS. TS. ThaiThai V!nhV!nh Thdng Thdng 81 81 81 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP viJ?;T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP viJ?;T viJ?;T NAM NAM c6 nhieu diem khac v6i Hi~n phap nam 1959. Theo Hi~n phap nam 1959, dfit dai CO the thUQC sa hilu nha nu6c, sa hfru t~p the, Sa hfru tu nhan, con Hi~n phap nam 1980 qu6c hfru hoa toan b9 dfit dai (Dieu 19). Theo Hi~n phap nam 1959, cac hlnh thuc sa hilu ve tu li~u sim xufit la: Sa hfru nha nu6c (sa hilu toan dan), sa hilu cua hgp tac xa (sa hfru t~p the cua nhan dan lao d<)ng), sa hilu cua nguai lao dQng rieng le va hlnh thuc ScJ hilu cua nha tU san dan tQC (Dieu 11). Con theo Dieu 18 Hi~n phap nam 1980 thl Nha nu6c ti~n hanh each mf;lng ve quan h~ san xufit, hu6ng dftn, su dt,mg va cai t1;1o cac thanh phdn kinh t~ phi XHCN, thi~t l~p va cung c6 ch~ dQ sa hfru XHCN ve tu li~u san xufit nh&m thlJc hi~n m(>t nen kinh t~ qu6c dan chu y~u c6 hai thanh phdn: Thanh phdn kinh t~ qu6c doanh thUQC sa hfru toan dan va thanh phdn kinh t~ hgp tac Xa thUQC sa hfru t~p the cua nhan dan lao d<)ng. c6 c6 nhieu nhieu diem diem khac khac v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959. 1959. Theo Theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, dfitdfit dai dai CO CO thethe thUQC thUQC sa hilu sa hilu nhanha nu6c, nu6c, sa hfru sa hfru t~pt~p the,the, Sa hfru Sa hfru tu tu nhan, nhan, concon Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 qu6c qu6c hfruhfru hoahoa toan toan b9 b9 dfitdfit daidai (Dieu (Dieu 19).19). Theo Theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, caccac hlnh hlnh thuc thuc sa hilu sa hilu ve ve tu tu li~uli~u simsim xufit xufit la: la: Sa Sa hfruhfru nhanha nu6c nu6c (sa(sa hiluhilu toan toan dan), dan), sa sa hiluhilu cuacua hgphgp tac tac xa xa (sa(sa hfruhfru t~pt~p thethe cuacua nhan nhan dandan laolao d<)ng), d<)ng), sa sa hiluhilu cuacua nguai nguai laolao dQng dQng rieng rieng le va le va hlnh hlnh thuc thuc ScJ hilu ScJ hilu cuacua nhanha tU san tU san dandan tQCtQC (Dieu (Dieu 11).11). Con Con theo theo Dieu Dieu 18 18 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 thl thl Nha Nha nu6c nu6c ti~nti~n hanh hanh each each mf;lng mf;lng ve ve quan quan h~ h~ sansan xufit, xufit, hu6ng hu6ng dftn,dftn, su su dt,mg dt,mg va va caicai t1;1ot1;1o caccac thanh thanh phdn phdn kinh kinh t~ phi t~ phi XHCN, XHCN, thi~t thi~t l~pl~p va va cung cung c6 c6 ch~ch~ dQ dQ sa hfru sa hfru XHCN XHCN ve ve tu li~u tu li~u sansan xufit xufit nh&m nh&m thlJc thlJc hi~n hi~n m(>tm(>t nennen kinh kinh t~ qu6c t~ qu6c dandan chuchu y~uy~u c6 c6 haihai thanh thanh phdn: phdn: Thanh Thanh phdn phdn kinh kinh t~ qu6c t~ qu6c doanh doanh thUQC thUQC sa sa hfruhfru toan toan dandan va va thanh thanh phdn phdn kinh kinh t~ hgp t~ hgp tac tac Xa Xa thUQC thUQC sa hfru sa hfru t~pt~p thethe cuacua nhan nhan dandan laolao d<)ng. d<)ng. Chuong Ill- Van hoa, giao d1,1c, khoa h9c, ki' thu(lt, bao g6m 13 tliJu (tit DiJu 37 ain DiJu 49). Chuong Chuong Ill-IllVanVan hoa,hoa, giao giao d1,1c,d1,1c, khoa khoa h9c,h9c, ki' thu(lt, ki' thu(lt, baobao g6m g6m 13 13 tliJu tliJu (tit(tit DiJu DiJu 37 37 ainain DiJu DiJu 49).49). Day Ia m9t chuong hoan toan m6i so v6i Hi~n phap nam 1946 va Hi~n phap nam 1959. Chuang nay quy dinh ml,lC tieu cua each mf;lng tu tuang va van hoa la xay dlJng nen van hoa m6i c6 n9i dung XHCN va tinh chfit dan t<)c, c6 tfnh dang va tinh nhan dan; xay dl,l11g con ngum m6i c6 y thuc lam chu t~p the, yeu lao d<)ng, quy trQng cua cong, CO van hoa, CO ki~n thuc khoa hQC, ki thu~t, c6 sue khoe, yeu nu6c XHCN va c6 tinh thdn qu6c t~ vo san (Dieu 37). Theo quy dinh cua Hi~n phap, chu nghia Mac- Lenin la h~ tu tuang chi dl;lO SlJ phat trien cua xa h9i Vi~t Nam (Dieu 38). Nha nu6c ta chu truong bao v~ va phat trien nhung gia tri van hoa va tinh thdn cua dan tQC, ti~p thu tinh hoa van hoa th~ gi6i; ch6ng cac tu tuang phong ki~n, tu san... va bai trir me tin, di doan. Ngoai nhfrng quy djnh tren, Chuong III con xac djnh chinh sach ve khoa hQC, kl thu~t, van hQC, ngh~ thu~t va cac cong tac thong tin, bao chi, xu~t ban, thu vi~n, phat thanh, truyen hlnh ... Day Day Ia m9t Ia m9t chuong chuong hoan hoan toan toan m6im6i so v6i so v6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 va va Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959. 1959. Chuang Chuang naynay quyquy dinh dinh ml,lC ml,lC tieutieu cuacua each each mf;lng mf;lng tu tu tuang tuang va va vanvan hoahoa la xay la xay dlJng dlJng nennen vanvan hoahoa m6im6i c6 c6 n9in9i dung dung XHCN XHCN va va tinhtinh chfit chfit dandan t<)c,t<)c, c6 c6 tfnhtfnh dang dang va va tinhtinh nhan nhan dan; dan; xayxay dl,l11g dl,l11g concon ngum ngum m6im6i c6 c6 y thuc y thuc lamlam chuchu t~pt~p the,the, yeuyeu laolao d<)ng, d<)ng, quyquy trQng trQng cuacua cong, cong, CO CO vanvan hoa, hoa, CO CO ki~n ki~n thuc thuc khoa khoa hQC, hQC, ki thu~t, ki thu~t, c6 c6 suesue khoe, khoe, yeuyeu nu6c nu6c XHCN XHCN va va c6 c6 tinhtinh thdn thdn qu6c qu6c t~ vo t~ vo sansan (Dieu (Dieu 37).37). Theo Theo quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap, phap, chuchu nghia nghia MacMacLenin Lenin la h~ la h~ tu tuang tu tuang chichi dl;lOdl;lO SlJ phat SlJ phat trien trien cuacua xa xa h9ih9i Vi~t Vi~t Nam Nam (Dieu (Dieu 38).38). Nha Nha nu6c nu6c ta chu ta chu truong truong baobao v~ v~ va va phat phat trien trien nhung nhung giagia tri van tri van hoahoa va va tinhtinh thdn thdn cuacua dandan tQC,tQC, ti~pti~p thuthu tinhtinh hoahoa vanvan hoahoa th~th~ gi6i; gi6i; ch6ng ch6ng caccac tu tuang tu tuang phong phong ki~n, ki~n, tu san tu san ... va ... va baibai trirtrir meme tin,tin, di doan. di doan. Ngoai Ngoai nhfrng nhfrng quyquy djnh djnh tren, tren, Chuong Chuong III III concon xacxac djnh djnh chinh chinh sach sach ve ve khoa khoa hQC, hQC, kl thu~t, kl thu~t, vanvan hQC,hQC, ngh~ ngh~ thu~t thu~t va va caccac cong cong tac tac thong thong tin,tin, baobao chi,chi, xu~t xu~t ban,ban, thuthu vi~n, vi~n, phat phat thanh, thanh, truyen truyen hlnh hlnh ... ... 82 GS. TS. Thai Vlnh ThJng 82 82 GS. GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh ThJng ThJng CHUONG III- Sl/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN UP HIEN VJI;,T NAM CHUONG CHUONG III-IIISl/ Sl/ RA RA DOlDOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN UPUP HIEN HIEN VJI;,T VJI;,T NAM NAM Chuang IV - Bao v? T6 qu6c xa ht}i chit nghia, bao g6m 3 t!i€u (tir Di€u 50 t!dn Di€u 52). Chuang Chuang IV IV - Bao - Bao v? v? T6 T6 qu6c qu6c xa xa ht}iht}i chitchit nghia, nghia, baobao g6m g6m 3 3 t!i€u t!i€u (tir(tir Di€u Di€u 50 50 t!dnt!dn Di€u Di€u 52).52). Ldn ddu tien trong lich su l~p hi~n Vi~t Nam, vfut d8 bao v~ T6 qu6c XHCN dugc xay dvng th~mh m()t chuang rieng trong hi~n phap. Di8u nay xufit phat tu tdm quan trc.mg d~c bi~t cua vfin d8 phong thu dfit nu6c. Bao v~ T6 qu6c XHCN dugc Dang ta xac dinh Ht m()t trong hai nhi~m V\1 chi~n luge cua Dang va Nha nu6c. Bao v~ va xay d\l'fig T6 qu6c XHCN la hai nhi~m V\1 t6n t~i song song trong qua trlnh xay d\l'fig chu nghia xa h()i, CO S\1' g~n b6 va tuang h6 Ifin nhau. T~i Di8u 50 Hi~n phap nam 1980 xac dinh dubng I6i qu6c phong cua Nha nu6c Ia xay d\l'fig m()t n8n qu6c phong toan dan, toan di~n va hi~n d~i tren co sa k~t hgp xay dvng T6 qu6c v6i bao v~ T6 qu6c, kSt hgp sue m~nh cua Ivc lugng vfi trang nhan dan v6i sue m~nh toan dan, k~t hgp sue m~nh truy8n th6ng doan k~t dan t9c ch6ng ngo~i xam v6i sue m~nh cua chs d9 XHCN. T~i Di8u 51 Hi~n phap xac djnh nhi~m V\1 cua cac Ivc lugng vfi trang nhan dan. Di8u cu6i cling trong Chuang nay la thvc hi~n ch~ d9 nghia V\1 quan sv, cham lo cong nghi~p qu6c phong, huy d()ng nhan Ivc, v~t Ivc nhfun xay d\l'fig Ivc lugng vfi trang nhan dan hung m~, khong ngirng tang cubng kha nang bao v~ dfit nu6c. Nha nu6c ta xay d\l'fig n8n qu6c phong toan dan, vi v?y Hi~n phap da quy djnh: "Tdt ca cac CO" quan nha nu&c, t6 chirc xa ht}i va cong dan phai lam tidy tlu nhi?m v~ qu6c phong va an ninh do phap lw;it quy t!tnh" (Di8u 52). LdnLdn dduddu tientien trong trong lichlich su su l~pl~p hi~n hi~n Vi~t Vi~t Nam, Nam, vfutvfut d8 d8 baobao v~ v~ T6 T6 qu6c qu6c XHCN XHCN dugc dugc xayxay dvng dvng th~mh th~mh m()tm()t chuang chuang rieng rieng trong trong hi~n hi~n phap. phap. Di8u Di8u naynay xufit xufit phat phat tu tdm tu tdm quan quan trc.mg trc.mg d~cd~c bi~tbi~t cuacua vfinvfin d8 d8 phong phong thuthu dfitdfit nu6c. nu6c. BaoBao v~ v~ T6 T6 qu6c qu6c XHCN XHCN dugc dugc Dang Dang ta xac ta xac Ht m()t Ht m()t trong trong haihai nhi~m nhi~m V\1 V\1 chi~n chi~n luge luge cuacua Dang Dang va va Nha Nha nu6c. nu6c. dinh dinh BaoBao v~ v~ va va xayxay d\l'fig d\l'fig T6 T6 qu6c qu6c XHCN XHCN la hai la hai nhi~m nhi~m V\1 V\1 t6nt6n t~i t~i song song song song trong trong quaqua trlnh trlnh xayxay d\l'fig d\l'fig chuchu nghia nghia xa xa h()i,h()i, CO CO S\1' S\1' g~ng~n b6 b6 va va tuang tuang h6 h6 IfinIfin nhau. nhau. T~iT~i Di8u Di8u 50 50 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 xacxac dinh dinh nu6c nu6c Ia xay Ia xay d\l'fig d\l'fig m()tm()t n8nn8n qu6c qu6c dubng dubng I6i I6i qu6c qu6c phong phong cuacua Nha Nha phong phong toan toan dan, dan, toan toan di~n di~n va va hi~n hi~n d~i d~i trentren co co sa k~t sa k~t hgphgp xayxay dvng dvng v~ v~ T6 T6 qu6c, qu6c, kStkSt hgphgp suesue m~nh m~nh cuacua IvcIvc lugng lugng vfi vfi T6 T6 qu6c qu6c v6iv6i baobao trang trang nhan nhan dandan v6iv6i suesue m~nh m~nh toan toan dan,dan, k~tk~t hgphgp suesue m~nh m~nh truy8n truy8n th6ng th6ng doan doan k~tk~t dandan t9ct9c ch6ng ch6ng ngo~i ngo~i xam xam v6iv6i suesue m~nh m~nh cuacua chschs d9 d9 XHCN. XHCN. T~iT~i Di8u Di8u 51 51 Hi~n Hi~n phap phap xacxac djnh djnh nhi~m nhi~m V\1 V\1 cuacua caccac IvcIvc vfi vfi trang trang nhan nhan dan.dan. Di8u Di8u cu6i cu6i cling cling trong trong Chuang Chuang naynay la thvc la thvc lugng lugng hi~n hi~n ch~ch~ d9 d9 nghia nghia V\1 V\1 quan quan sv, sv, cham cham lo cong lo cong nghi~p nghi~p qu6c qu6c phong, phong, d()ng d()ng nhan nhan Ivc,Ivc, v~tv~t IvcIvc nhfun nhfun xayxay d\l'fig d\l'fig IvcIvc lugng lugng vfi vfi trang trang nhan nhan huyhuy dandan hung hung m~, m~, khong khong ngirng ngirng tang tang cubng cubng khakha nang nang baobao v~ v~ dfitdfit nu6c. nu6c. Nha Nha nu6c nu6c ta xay ta xay d\l'fig d\l'fig n8nn8n qu6c qu6c phong phong toan toan dan,dan, vi v?y vi v?y Hi~n Hi~n phap phap da da quyquy djnh: djnh: "Tdt "Tdt ca ca caccac CO" CO" quan quan nhanha nu&c, nu&c, t6 chirc t6 chirc xa xa ht}iht}i va va cong cong dandan phai phai lamlam tidytidy tlu tlu nhi?m nhi?m v~ v~ qu6c qu6c phong phong va va an an ninh ninh do do phap phap lw;itlw;it quyquy t!tnh" t!tnh" (Di8u (Di8u 52).52). Chuang v - QuyJn va nghia v~ CO" hem cita cong dan, bao g6m 29 t!i€u (tir Di€u 53 t!dn DiJu 81 ). Chuang Chuang v -vQuyJn - QuyJn va va nghia nghia v~ v~ CO" CO" hemhem citacita cong cong dan,dan, baobao g6m g6m 29 29 t!i€u t!i€u (tir(tir Di€u Di€u 53 53 t!dnt!dn DiJu DiJu 81 ).81 ). K~ t\}C va phat tri~n Hi~n phap nam 1946 va Hi~n phap nam 1959, HiSn phap nam 1980 m9t m~t ghi nh~n quy8n va nghia V\1 cua cong dan da quy djnh trong hai ban Hi~n phap tru6c, m~t khac xac djnh them ffiQt s6 quy~n va nghia V\1 moi phu hgp v6i giai K~ K~ t\}Ct\}C va va phat phat tri~n tri~n Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 va va Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, HiSn HiSn phap phap nam nam 1980 1980 m9tm9t m~tm~t ghighi nh~n nh~n quy8n quy8n va va nghia nghia V\1 V\1 cuacua cong cong dandan da da quyquy djnh djnh trong trong haihai banban Hi~n Hi~n phap phap tru6c, tru6c, m~tm~t khac khac ffiQtffiQt s6 s6 quy~n quy~n va va nghia nghia V\1 V\1 moimoi phuphu hgphgp v6iv6i giaigiai xacxac djnh djnh them them GS. TS. Thai Vlnh Thcmg GS.GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh Thcmg Thcmg 83 83 83 mAo TRiNH LUAT HIEN PHAP VI'ST NAM mAo mAo TRiNH TRiNH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VI'ST VI'ST NAM NAM do~n m6i cua n~n dan chu XHCN. So v6i Hi~n phap nam 1959, Hi~n phap nam 1980 da xac dinh them m()t s6 quy~n m6i cua cong dan nhu quy~n tham gia quan 1i cong vi~c cua Nha nu6c va cua xa h()i (Di~u 56); quy~n duqc kham va chua b~nh khong phai tra ti~n (Di~u 61), quy~n c6 nha 6 (Di~u 62), quy~n duqc hQc t~p khong phai tra ti~n (Di~u 60), quy~n cua cac xa vien hqp tac xa duqc ph1,1 cAp sinh de (Di~u 63). Hi~n phap cling xac dinh them do~n do~n m6im6i cuacua n~nn~n dandan chuchu XHCN. XHCN. So So v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 da da xacxac dinh dinh them them m()tm()t s6 s6 quy~n quy~n m6im6i cuacua nhunhu quy~n quy~n tham tham giagia quan quan 1i cong 1i cong vi~cvi~c cuacua Nha Nha nu6c nu6c va va cong cong dandan h()ih()i (Di~u (Di~u 56);56); quy~n quy~n duqc duqc kham kham va va chua chua b~nh b~nh khong khong phai phai cuacua xa xa tra tra ti~nti~n (Di~u (Di~u 61),61), quy~n quy~n c6 c6 nhanha 6 (Di~u 6 (Di~u 62),62), quy~n quy~n duqc duqc hQchQc t~pt~p khong khong phai phai tra tra ti~nti~n (Di~u (Di~u 60),60), quy~n quy~n cuacua caccac xa xa vien vien hqphqp tac tac xa xa duqc duqc ph1,1ph1,1 cApcAp sinhsinh de de (Di~u (Di~u 63).63). Hi~n Hi~n phap phap cling cling xacxac dinh dinh them them m()t s6 nghia Vl,l m6i cua cong dan: Cong dan phai trung thanh v6i Tb qu6c (Di~u 76); ngoai bbn ph~n lam nghia v1,1 quan S\f, cong dan con phai tham gia xay dgng qu6c phong toan dan; ngoai nghia v1,1 tuan theo Hi~n phap, phap lu~t, ki lu~t lao d()ng, ton trQng nhung quy t~c cua CUQC s6ng XHCN, cong dan con phai bao v~ an ninh chinh tri va tr~t tg, an toan xa h()i, giu gin bi m~t nha nu6c; ngoai nghia Vl,l dong thu~, cong dan COn phai tham gia lao d()ng cong ich. Tuy nhien, m()t s6 quy~n m6i quy dinh trong Hi~n phap nam 1980 khong phu hqp v6i di~u ki~n thgc t~ cua dAt nu6c nen khong c6 di~u ki~n v~t chAt dam bao thgc hi~n. m()tm()t s6 nghia s6 nghia Vl,l Vl,l m6im6i cuacua cong cong dan:dan: Cong Cong dandan phai phai trung trung thanh thanh v6iv6i Tb Tb qu6c qu6c (Di~u (Di~u 76);76); ngoai ngoai bbnbbn ph~n ph~n lamlam nghia nghia v1,1 v1,1 quan quan S\f, S\f, cong cong dandan concon phai phai tham tham giagia xayxay dgng dgng qu6c qu6c phong phong toan toan dan;dan; ngoai ngoai nghia nghia v1,1 v1,1 tuan tuan theo theo Hi~n Hi~n phap, phap, phap phap lu~t, lu~t, ki ki lu~tlu~t laolao d()ng, d()ng, tonton trQng trQng nhung nhung quyquy t~c t~c cuacua CUQC CUQC s6ng s6ng XHCN, XHCN, cong cong dandan concon phai phai baobao v~ v~ an an ninh ninh chinh chinh tri tri va va tr~ttr~t tg, tg, an an toan toan xa xa h()i,h()i, giugiu gingin bi m~t bi m~t nhanha nu6c; nu6c; ngoai ngoai nghia nghia Vl,l Vl,l dong dong thu~, thu~, cong cong dandan COnCOn phai phai tham tham giagia laolao d()ng d()ng cong cong ich.ich. TuyTuy nhien, nhien, m()tm()t s6 quy~n s6 quy~n m6im6i quyquy dinh dinh trong trong Hi~n Hi~n phap phap di~u di~u ki~n ki~n thgc thgc t~ cua t~ cua dAtdAt nu6c nu6c nennen nam nam 1980 1980 khong khong phuphu hqphqp v6iv6i khong khong c6 c6 di~u di~u ki~n ki~n v~tv~t chAt chAt dam dam baobao thgc thgc hi~n. hi~n. M(tc du c6 nhfrng h~n ch~ n6i tren song ch~ djnh quy~n va nghia Vl,l ca ban cua cong dan trong Hi~n phap nam 1980 vfulla m()t bu6c phat triSn m6i, phong phu han, Cl,l thS han, ro net han. M(tc M(tc du du c6 c6 nhfrng nhfrng h~nh~n ch~ch~ n6in6i trentren song song ch~ch~ djnh djnh quy~n quy~n va va Vl,l Vl,l ca ca banban cuacua cong cong dandan trong trong Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 vfulla vfulla nghia nghia m()tm()t bu6c bu6c phat phat triSn triSn m6i, m6i, phong phong phuphu han, han, Cl,l Cl,l thSthS han, han, ro net ro net han. han. Chuong VI- Qu6c ht)i, bao g6m 16 aiJu (tirDiJu 82 ain DiJu 97). Chuong Chuong VI-VIQu6c Qu6c ht)i,ht)i, baobao g6mg6m 16 aiJu 16 aiJu (tirDiJu (tirDiJu 82 ain 82 ain DiJu DiJu 97).97). Cling nhu quy dinh cua Hi~n phap nam 1959, Hi~n phap nam 1980 xac djnh Qu6c h()i la ca quan d~i biSu cao nhAt cua nhan dan, ca quan quy~n lgc nha nu6c cao nhAt, ca quan duy nhAt c6 quy~n l~p hi~n va l~p phap. Qu6c h()i quy~t djnh nhfrng chinh sach CO ban V~ d6i n()i va d6i ngo~i, nhfrng ml,lC tieu phat trien kinh t~ va van hoa, nhung quy t~c chu y~u v~ tb chuc va ho~t d()ng cua b() may nha nu6c. Qu6c h()i thanh l~p cac ca quan nha nu6c t6i cao nhu b~u ra Chu tich, cac Ph6 Chu tjch va cac thanh vien khac cua H()i d6ng Nha nu6c; Chu tich, cac Ph6 Chu Cling Cling nhunhu quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 xacxac djnh djnh Qu6c Qu6c h()ih()i la ca la ca quan quan d~id~i biSu biSu caocao nhAt nhAt cuacua nhan nhan dan, dan, ca ca quan quan quy~n quy~n lgclgc nhanha nu6c nu6c caocao nhAt, nhAt, ca ca quan quan duyduy nhAt nhAt c6 c6 quy~n quy~n l~pl~p hi~n hi~n va va l~pl~p phap. phap. Qu6c Qu6c h()ih()i quy~t quy~t djnh djnh nhfrng nhfrng chinh chinh sach sach CO CO banban V~ V~ d6id6i n()in()i va va d6id6i ngo~i, ngo~i, nhfrng nhfrng ml,lC ml,lC tieutieu phat phat kinh kinh t~ va t~ va vanvan hoa, hoa, nhung nhung quyquy t~c t~c chuchu y~uy~u v~ v~ tb tb chuc chuc va va trien trien ho~t ho~t d()ng d()ng cuacua b() b() may may nhanha nu6c. nu6c. Qu6c Qu6c h()ih()i thanh thanh l~pl~p caccac ca ca quan quan nhanha nu6c nu6c t6i t6i caocao nhunhu b~ub~u ra Chu ra Chu tich, tich, caccac Ph6Ph6 Chu Chu tjchtjch va va caccac H()iH()i d6ng d6ng Nha Nha nu6c; nu6c; ChuChu tich, tich, caccac Ph6Ph6 Chu Chu thanh thanh vien vien khac khac cuacua 84 GS.TS. Thai V'lnh ThJng 84 84 GS.TS. GS.TS. ThaiThai V'lnh V'lnh ThJng ThJng CHUONG III- Sl/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN L:[P HIEN VI$T NAM CHUONG CHUONG III-IIISl/ Sl/ RA RA DOlDOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN L:[PL:[P HIEN HIEN VI$T VI$T NAM NAM tich va cac thanh vien khac cua H{>i d6ng B9 truang; Chanh an T ANDTC; Vi~n truang VKSNDTC. Qu6c h9i th\l'c hi~n quy~n giam sat t6i cao d6i v6i toan b9 ho~t d{>ng cua Nha nu6c ... (DiSu 82 va 83). Nhu v~y vS CO' ban, chuc nang, nhi~m V\}, quySn h~n cua Qu6c h9i khong thay d6i nhung ca cfiu t6 chuc cua Qu6c h9i c6 S\l' thay d6i 16n. N~u theo Hi~n phap nam 1959 CO' quan thuong tr\l'c cua Qu6c h9i la UBTVQH thi theo Hi~n phap nam 1980 ca quan thuong tr\l'c cua Qu6c h9i la H9i d6ng Nha nu6c. Nhung H9i d6ng Nha nu6c theo Hi~n phap nam 1980 con Ut Chu tich t~p th~ cua nu6c C{>ng hoa XHCN Vi~t Nam. Theo Hi~n phap nam 1959, khi Qu6c h9i h9p thi bftu Chu tich doan d~ diSu khi~n CUQC hQp (DiSu 4 7), con theo Hi~n phap nam 1980 thi Qu6c h9i bftu ra Chu tich va cac Ph6 Chu tich Qu6c h{>i. Chu tich Qu6c h9i chu t9a cac phien h9p cua Qu6c h{>i, bao dam vi~c thi hanh n{>i quy cua Qu6c h{>i; gifr quan h~ v6i cac d~i bi~u Qu6c h9i; disu hoa va ph6i hgp ho~t d9ng cua cac uy ban cua Qu6c h{>i; chung th\l'c nhung lu~t va nhfrng nghi quy~t da duqc Qu6c h9i thong qua; thgc hi~n quan h~ d6i ngo~i cua Qu6c h{>i. tichtich va va caccac thanh thanh vien vien khac khac cuacua H{>iH{>i d6ng d6ng B9 B9 truang; truang; Chanh Chanh an an T ANDTC; T ANDTC; Vi~n Vi~n truang truang VKSNDTC. VKSNDTC. Qu6c Qu6c h9ih9i th\l'c th\l'c hi~n hi~n quy~n quy~n giam giam sat sat t6i t6i caocao d6id6i v6iv6i toan toan b9 b9 ho~t ho~t d{>ng d{>ng cuacua Nha Nha nu6c nu6c ... (DiSu ... (DiSu 82 82 va va 83).83). Nhu Nhu v~yv~y vS vS CO' CO' ban, ban, chuc chuc nang, nang, nhi~m nhi~m V\},V\}, quySn quySn h~nh~n cuacua Qu6c Qu6c h9ih9i khong khong thay thay d6id6i nhung nhung ca ca cfiucfiu t6 chuc t6 chuc cuacua Qu6c Qu6c h9ih9i c6 c6 S\l' S\l' thay thay d6id6i 16n.16n. N~u N~u theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 CO' CO' quan quan thuong thuong tr\l'ctr\l'c cuacua Qu6c Qu6c h9ih9i la UBTVQH la UBTVQH thi thi theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 ca ca quan quan thuong thuong tr\l'ctr\l'c cuacua Qu6c Qu6c h9ih9i la H9i la H9i d6ng d6ng Nha Nha nu6c. nu6c. Nhung Nhung H9iH9i d6ng d6ng Nha Nha nu6c nu6c theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 concon Ut Chu Ut Chu t~pt~p th~th~ cuacua nu6c nu6c C{>ng C{>ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam. Nam. Theo Theo Hi~n Hi~n tichtich phap phap nam nam 1959, 1959, khikhi Qu6c Qu6c h9ih9i h9ph9p thi thi bftubftu Chu Chu tichtich doan doan d~ d~ diSu diSu khi~n khi~n CUQC CUQC hQphQp (DiSu (DiSu 4 7),4 7), concon theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 thi thi bftubftu ra ra Chu Chu tichtich va va caccac Ph6Ph6 Chu Chu tichtich Qu6c Qu6c h{>i.h{>i. Chu Chu Qu6c Qu6c h9ih9i t9at9a caccac phien phien h9ph9p cuacua Qu6c Qu6c h{>i,h{>i, baobao dam dam vi~c vi~c tichtich Qu6c Qu6c h9ih9i chuchu thi thi hanh hanh n{>in{>i quyquy cuacua Qu6c Qu6c h{>i;h{>i; gifrgifr quan quan h~ h~ v6iv6i caccac d~id~i bi~u bi~u Qu6c Qu6c h9i;h9i; disu disu hoahoa va va ph6i ph6i hgphgp ho~t ho~t d9ng d9ng cuacua caccac uy uy banban cuacua Qu6c Qu6c h{>i;h{>i; chung chung th\l'c th\l'c nhung nhung lu~tlu~t va va nhfrng nhfrng nghi nghi quy~t quy~t da da duqc duqc qua; qua; thgc thgc hi~n hi~n quan quan h~ h~ d6id6i ngo~i ngo~i cuacua Qu6c Qu6c h{>i.h{>i. Qu6c Qu6c h9ih9i thong thong Nhu v~y, Chti tich Qu6c h{>i, Ph6 Chti tich Qu6c h9i Ia m9t thi~t ch~ m6i, m9t each t6 chuc m6i ctia Qu6c h9i rna tru6c d6 lich su l~p hi~n nu6c ta chua bi~t d~n. Nhu Nhu v~y, v~y, Chti Chti tichtich Qu6c Qu6c h{>i,h{>i, Ph6Ph6 Chti Chti tichtich Qu6c Qu6c h9ih9i Ia m9t Ia m9t thi~t thi~t ch~ch~ m6i, m6i, m9tm9t each each t6 chuc t6 chuc m6im6i ctiactia Qu6c Qu6c h9ih9i rnarna tru6c tru6c d6 d6 lichlich su l~p su l~p hi~n hi~n nu6c nu6c ta chua ta chua bi~tbi~t d~n.d~n. Chuang VII- H(Ji d6ng Nha nuac, bao g6m 6 diJu (tir DiJu 98 din DiJu 103). - Chuang Chuang VIIVIIH(JiH(Ji d6ng d6ng NhaNha nuac, nuac, baobao g6m g6m 6 diJu 6 diJu (tir(tir DiJu DiJu 98 98 dindin DiJu DiJu 103103 ). ). - - Day la m{>t chuang m6i so v6i Hi~n phap nam 1959. Theo quy dinh t~i DiSu 98 Hi~n phap nam 1980, H9i d6ng Nha nu6c la ca quan cao nhfit ho~t d<)ng thuong xuyen ctia Qu6c h{>i, la Chti tich t~p th~ cua nu6c C<)ng hoa XHCN Vi~t Nam. Nhu v~y, H9i d6ng Nha nu6c vua thgc hi~n chuc nang ctia UBTVQH, vua th\l'c hi~n chuc nang ctia Chu tjch nu6c. Vi v~y, thAm quySn ctia H9i d6ng Nha nu6c tuang dwmg v&i thAm quySn ctia UBTVQH va Day Day la m{>t la m{>t chuang chuang m6im6i so so v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959. 1959. Theo Theo dinh dinh t~i t~i DiSu DiSu 98 98 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980, 1980, H9iH9i d6ng d6ng Nha Nha nu6c nu6c la la quyquy ca ca quan quan caocao nhfit nhfit ho~t ho~t d<)ng d<)ng thuong thuong xuyen xuyen ctiactia Qu6c Qu6c h{>i,h{>i, la Chti la Chti t~pt~p th~th~ cuacua nu6c nu6c C<)ng C<)ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam. Nam. Nhu Nhu v~y,v~y, H9iH9i tichtich d6ng d6ng Nha Nha nu6c nu6c vuavua thgc thgc hi~n hi~n chuc chuc nang nang ctiactia UBTVQH, UBTVQH, vuavua th\l'c th\l'c hi~n hi~n chuc chuc nang nang ctiactia ChuChu tjchtjch nu6c. nu6c. Vi Vi v~y,v~y, thAm thAm quySn quySn ctiactia H9iH9i d6ng d6ng Nha Nha nu6c nu6c tuang tuang dwmg dwmg v&iv&i thAm thAm quySn quySn ctiactia UBTVQH UBTVQH va va GS.1~'5- GS.1~'5GS.1~'5ThaiThai V/nhV/nh Thong Thong Thai V/nh Thong 85 85 85 mAo TRiNH LUAT HIEN PHAP vn;,T NAM mAo mAo TRiNH TRiNH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP vn;,T vn;,T NAM NAM thfun quySn cita Chit tich nucrc trong Hi~n phap niim 1959. H9i d6ng Nha nucrc c6 nhfrng nhi~m Vl) va quySn h~n d.t lcrn, dugc quy dinh t~i DiSu 100 Hi~n phap niim 1980. thfun thfun quySn quySn citacita Chit Chit tichtich nucrc nucrc trong trong Hi~n Hi~n phap phap niim niim 1959. 1959. H9iH9i d6ng d6ng Nha Nha nucrc nucrc c6 c6 nhfrng nhfrng nhi~m nhi~m Vl) Vl) va va quySn quySn h~nh~n d.t d.t lcrn,lcrn, dugc dugc quyquy dinh dinh t~i t~i DiSu DiSu 100100 Hi~n Hi~n phap phap niim niim 1980. 1980. Trong s6 cac quySn cita H9i d6ng Nha nucrc thl vi~c quy~t dinh thanh l?p ho~c bai b6 cac b(), cac uy ban nha nucrc; cu va bai mi~n cac Ph6 Chit tich H()i d6ng B9 tru6ng, cac b9 trucrng, cac chit nhi~m uy ban nha nucrc; vi~c tuyen b6 tlnh tr~ng chi~n tranh khi nucrc nha bi xam luge, H9i d6ng Nha nucrc phai trlnh Qu6c h9i phe chuAn trong ld h<;>p gfin nhAt cita Qu6c h()i. Ngoai nhfrng nhi~m Vl), quySn h~n da dugc xac dinh, t~i khoan 21 DiSu 100 Hi~n phap niim 1980 con ghi nh~n: " ... Qu6c h9i c6 th€ giao cho H9i a6ng Nha nu&c nhifng nhi¢m v~ va quyJn hqn khdc, khi xet thdy cdn thih". Th~ ch~ Chit tich nucrc t~p th~ trong thgc ti~n da th~ hi~n nhfrng uu di~m va nhugc di~m cita n6. v u di~m cita th~ ch~ nay la cac vAn ds quan tr<;>ng cua dAt nucrc dsu dugc thao lu~n t~p th~ va quy~t dinh theo da s6, nhu v~y thuong vfrng vang hem so vcri m()t ngum quy~t dinh. Nhugc di~m cua n6 la do m<;>i vAn dS phai ban b~c t~p th~ nen cong vi~c doi khi ch~m ch~p, trach nhi~m cua Chu tich H9i d6ng Nha nucrc chua th~t ro rang. Giua hai ld h<;>p cua Qu6c h9i thl quySn h~n cua H()i d6ng Nha nucrc rAt lcrn nhung trong ld h<;>p Qu6c h()i thl thAm quySn cita H9i d6ng Nha nucrc l~i hfiu nhu khong dugc th~ hi~n. M~t khac, vi~c H9i d6ng Nha nucrc dugc quySn quy~t dinh m()t s6 quySn h~n thu()c thAm quySn Qu6c h9i da lam nay sinh vAn dS lien quan d~n yeu cfiu t~p trung quySn lgc, nhAt la quySn l~p phap vao Qu6c h()i. Theo quy dinh cita Hi~n phap thl chuc nang, nhi~m vv giao cho H9i d6ng Nha nucrc rAt lcrn nhung CO' cAu cua thanh vien H9i d6ng Nha nucrc hfiu h~t g6m nhfrng nguoi kiem nhi~m. 1 Trong Trong s6 s6 caccac quySn quySn citacita H9iH9i d6ng d6ng Nha Nha nucrc nucrc thl thl vi~c vi~c quy~t quy~t dinh dinh thanh thanh l?pl?p ho~c ho~c baibai b6 b6 caccac b(),b(), caccac uy uy banban nhanha nucrc; nucrc; cu cu va va baibai mi~n mi~n caccac Ph6Ph6 Chit Chit tichtich H()iH()i d6ng d6ng B9 B9 tru6ng, tru6ng, caccac b9 b9 trucrng, trucrng, caccac chitchit nhi~m nhi~m uy uy banban nhanha nucrc; nucrc; vi~cvi~c tuyen tuyen b6 b6 tlnhtlnh tr~ng tr~ng chi~n chi~n tranh tranh nucrc nucrc nhanha bi xam bi xam luge, luge, H9iH9i d6ng d6ng Nha Nha nucrc nucrc phai phai trlnh trlnh Qu6c Qu6c khikhi chuAn chuAn trong trong ld h<;>p ld h<;>p gfingfin nhAt nhAt citacita Qu6c Qu6c h()i.h()i. Ngoai Ngoai nhfrng nhfrng h9ih9i phephe nhi~m nhi~m Vl),Vl), quySn quySn h~nh~n da da dugc dugc xacxac dinh, dinh, t~i t~i khoan khoan 21 21 DiSu DiSu 100100 Hi~n Hi~n phap phap niim niim 1980 1980 concon ghighi nh~n: nh~n: " ... "Qu6c ... Qu6c h9ih9i c6 c6 th€th€ giao giao chocho H9iH9i a6ng a6ng NhaNha nu&c nu&c nhifng nhifng nhi¢m nhi¢m v~ v~ va va quyJn quyJn hqnhqn khdc, khdc, khikhi xetxet Th~Th~ ch~ch~ Chit Chit tichtich nucrc nucrc t~pt~p th~th~ trong trong thgc thgc ti~nti~n da da thdythdy cdncdn thih". thih". th~th~ hi~n hi~n nhfrng nhfrng uu uu di~m di~m va va nhugc nhugc di~m di~m citacita n6.n6. vuvdi~m u di~m citacita th~th~ ch~ch~ naynay la cac la cac vAnvAn ds ds quan quan tr<;>ng tr<;>ng cuacua dAtdAt nucrc nucrc dsudsu dugc dugc thao thao lu~n lu~n t~pt~p th~th~ va va quy~t quy~t dinh dinh theo theo da da s6, s6, nhunhu v~yv~y thuong thuong vfrng vfrng vang vang hemhem so vcri so vcri m()tm()t ngum ngum quy~t quy~t dinh. dinh. Nhugc Nhugc di~m di~m cuacua n6 n6 la do la do m<;>im<;>i vAnvAn dS dS phai phai banban b~cb~c t~pt~p th~th~ nennen cong cong vi~cvi~c doidoi khikhi ch~m ch~m ch~p, ch~p, trach trach nhi~m nhi~m cuacua Chu Chu tichtich H9iH9i d6ng d6ng Nha Nha nucrc nucrc chua chua th~tth~t ro rang. ro rang. Giua Giua haihai ld ld h<;>ph<;>p cuacua Qu6c Qu6c h9ih9i thl thl quySn quySn h~nh~n cuacua H()iH()i d6ng d6ng Nha Nha nucrc nucrc rAt rAt lcrnlcrn nhung nhung trong trong ld h<;>p ld h<;>p Qu6c Qu6c h()ih()i thl thl thAm thAm quySn quySn citacita H9iH9i d6ng d6ng Nha Nha nucrc nucrc l~i l~i hfiuhfiu nhunhu khong khong dugc dugc th~ th~ hi~n. hi~n. M~tM~t khac, khac, vi~cvi~c H9iH9i d6ng d6ng nucrc nucrc dugc dugc quySn quySn quy~t quy~t dinh dinh m()tm()t s6 s6 quySn quySn h~nh~n thu()c thu()c thAm thAm NhaNha quySn quySn Qu6c Qu6c h9ih9i da da lamlam naynay sinhsinh vAnvAn dS dS lienlien quan quan d~nd~n yeuyeu cfiucfiu t~pt~p trung trung quySn quySn lgc,lgc, nhAt nhAt la quySn la quySn l~pl~p phap phap vaovao Qu6c Qu6c h()i.h()i. Theo Theo quyquy dinh dinh citacita Hi~n Hi~n phap phap thl thl chuc chuc nang, nang, nhi~m nhi~m vv vv giao giao chocho H9iH9i d6ng d6ng NhaNha nucrc nucrc rAt rAt lcrnlcrn nhung nhung CO' CO' cAucAu cuacua thanh thanh vien vien H9iH9i d6ng d6ng Nha Nha nucrc nucrc 1 1 hfiuhfiu h~th~t g6m g6m nhfrng nhfrng nguoi nguoi kiem kiem nhi~m. nhi~m. 1 :Dao Trf Uc, Binh lu(in khoa hr;x Hiin phcip nuac C(jng hoa xa h(ji chu nghia Vi¢t Nam niim 1992, Nxb. Khoa h<;>c xa h<)i, Ha N<)i, 1995, tr. 312. 1 :Dao 1 :Dao Trf Trf Uc, Uc, BinhBinh lu(inlu(in khoa khoa hr;x hr;x HiinHiin phcip phcip nuac nuac C(jng C(jng hoahoa xa h(ji xa h(ji chu chu nghia nghia Vi¢tVi¢t NamNam niimniim 1992, 1992, Nxb.Nxb. Khoa Khoa h<;>c h<;>c xa h<)i, xa h<)i, Ha N<)i, Ha N<)i, 1995, 1995, tr. 312. tr. 312. 86 86 86 GS. TS. Thdi Vlnh Thbng GS. GS. TS. TS. ThdiThdi VlnhVlnh Thbng Thbng CHUONG III- Sf/ RA tJ(JJ VA PHAT TRIEN CUA NEN L:[P HIEN VI.f!,T NAM CHUONG CHUONG III-IIISf/ Sf/ RA tJ(JJ RA tJ(JJ VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN L:[PL:[P HIEN HIEN VI.f!,T VI.f!,T NAM NAM Chuang VIII- H9i a6ng B9 trnimg, bao g6m 9 di~u (tir Di~u 104 din £)i~u 112 ). Chuang Chuang VIIIVIIIH9iH9i a6ng a6ng B9 B9 trnimg, trnimg, baobao g6mg6m 9 di~u 9 di~u (tir (tir Di~u Di~u 104104 dindin £)i~u £)i~u 112112 ). ). Theo quy dinh t~i Dieu 104 Hi8n phap nam 1980, H9i d6ng B9 tru6ng Ia Chfnh phu cua nucrc C()ng hoa XHCN Vi~t Nam c6 vi trf nhu H9i d6ng Chfnh phu trong Hi8n phap nam 1959. Tuy nhien, H()i d6ng B9 trucmg ve tfnh chftt khong hoan toan gi6ng nhu H()i d6ng Chfnh phu. H()i d6ng Chfnh phu theo quy dinh cua Hi8n phap nam 1959 la "ca quan chdp himh cua C(J quan quy~n fl!C nha nuac CQO nhdt, Va fa CCJ quan hanh chfnh nha nuac CQO nhdt cua nuac Vi¢t Nam dan chu c9ng hoa". Theo Theo quyquy dinh dinh t~i t~i Dieu Dieu 104104 Hi8n Hi8n phap phap nam nam 1980, 1980, H9iH9i d6ng d6ng B9B9 tru6ng tru6ng Ia Chfnh Ia Chfnh phuphu cuacua nucrc nucrc C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam c6 c6 vi trf vi trf nhunhu H9iH9i d6ng d6ng Chfnh Chfnh phuphu trong trong Hi8n Hi8n phap phap nam nam 1959. 1959. TuyTuy nhien, nhien, H()iH()i d6ng d6ng B9 B9 trucmg trucmg ve ve tfnhtfnh chftt chftt khong khong hoan hoan toan toan gi6ng gi6ng nhunhu H()iH()i d6ng d6ng Chfnh Chfnh phu. phu. H()iH()i d6ng d6ng Chfnh Chfnh phuphu theo theo quyquy dinh dinh cuacua Hi8n Hi8n phap phap nam nam 1959 1959 la "ca la "ca quan quan chdp chdp himh himh cuacua C(J C(J quan quan quy~n quy~n fl!C fl!C nhanha nuac nuac CQOCQO nhdt, nhdt, Va Va fa CCJ fa CCJ quan quan hanh hanh chfnh chfnh nhanha nuac nuac CQOCQO nhdt nhdt cuacua nuac nuac Vi¢tVi¢t Nam Nam dandan chuchu c9ng c9ng hoa". hoa". Khac v6'i Hi8n phap nam 1959, Hi8n phap nam 1980 quy d!nh H9i d6ng B9 tru6ng "la ca quan chdp hanh va hanh chfnh nha nuac cao nhdt, cua C(J quan quy~n il!C nha nuac cao nhdt". Vcri quy dinh nay, c6 th~ thfty tfnh d()c l~p cua Chfnh phu trong quan h~ vcri Qu6c h9i hi h~n che. Khac Khac v6'iv6'i Hi8n Hi8n phap phap nam nam 1959, 1959, Hi8n Hi8n phap phap nam nam 1980 1980 quyquy d!nh d!nh H9iH9i d6ng d6ng B9B9 tru6ng tru6ng "la"la ca ca quan quan chdp chdp hanh hanh va va hanh hanh chfnh chfnh nhanha nuac nuac caocao nhdt, nhdt, cuacua C(J C(J quan quan quy~n quy~n il!Cil!C nhanha nuac nuac caocao nhdt". nhdt". VcriVcri quyquy dinh dinh nay, nay, c6 c6 th~th~ thfty thfty tfnhtfnh d()cd()c l~pl~p cuacua Chfnh Chfnh phuphu trong trong quan quan h~ h~ vcrivcri Qu6c Qu6c h9ih9i hi h~n hi h~n che.che. Ve nhi~m V\1 va quyen h~ cua H()i d6ng B() trucmg, Dieu 107 Hi en phap nam 1980 quy d!nh cac vftn de ca him sau day: Ve Ve nhi~m nhi~m V\1 V\1 va va quyen quyen h~h~ cuacua H()iH()i d6ng d6ng B() B() trucmg, trucmg, Dieu Dieu 107107 Hi en Hi en phap phap nam nam 1980 1980 quyquy d!nh d!nh caccac vftnvftn de ca de ca himhim sausau day:day: Bao dam vi~c thi hanh Hi8n phap va phap lu~t; trlnh dl,l' an ' lu~t, d\f an phap l~nh va cac d\1 an khac tnrcrc Quoc h()i va H()i dfJng :t'.fua nuac; l~p diJ an k~ hO?Ch nha llUOC va d\f an ngful sach nha nucrc trlnh Qu6c h()i; t6 chuc thvc hi~n ke ho~ch nha nucrc va ngan sach nha nucrc; th6ng nhftt quan If vi~c cai t~o, xay dl,l'ng va phat tri~n nen kinh te qu6c dan, vi~c xay dl,l'ng va phat tri~n van hoa, giao dl,lC, khoa hQC, ld thu~t; xay dl,l'ng va ki~n toan hQ may quan If nha nucrc tu trung uang den ca sa; dao t~o, h6i du5ng, s~p x8p va su dvng d()i ngfi can h9 nha nucrc; Hinh d~o cong tac cua cac h9 va cac ca quan khac thu()c H9i d6ng B9 tru6ng; hao dam cho HDND cac dp thl,l'C hi~n nhi~m Vl,l va quyen h~n cua ca quan quy€n h,rc nha nucrc a dia phuang; Hinh d~o UBND cac dp; dlnh BaoBao dam dam vi~c vi~c thi thi hanh hanh Hi8n Hi8n phap phap va va phap phap lu~t; lu~t; trlnh trlnh dl,l' dl,l' an an ' ' lu~t, lu~t, d\f d\f an an phap phap l~nh l~nh va va caccac d\1 d\1 an an khac khac tnrcrc tnrcrc Quoc Quoc h()ih()i va va H()iH()i dfJng dfJng :t'.fua:t'.fua nuac; nuac; l~pl~p diJ diJ an an k~ k~ hO?Ch hO?Ch nhanha llUOC llUOC va va d\f d\f an an ngful ngful sach sach nhanha nucrc nucrc trlnh trlnh Qu6c Qu6c h()i;h()i; t6 chuc t6 chuc thvc thvc hi~n hi~n ke ke ho~ch ho~ch nhanha nucrc nucrc va va ngan ngan sach sach nhanha nucrc; nucrc; th6ng th6ng nhftt nhftt quan quan If vi~c If vi~c cai cai t~o,t~o, xayxay dl,l'ng dl,l'ng va va tri~n tri~n nennen kinh kinh te qu6c te qu6c dan,dan, vi~cvi~c xayxay dl,l'ng dl,l'ng va va phat phat tri~n tri~n vanvan phat phat hoa, hoa, giao giao dl,lC,dl,lC, khoa khoa hQC, hQC, ld thu~t; ld thu~t; xayxay dl,l'ng dl,l'ng va va ki~n ki~n toan toan hQ hQ may may quan quan If nha If nha nucrc nucrc tu trung tu trung uang uang denden ca ca sa; sa; daodao t~o,t~o, h6ih6i du5ng, du5ng, s~ps~p x8px8p va su va dvng su dvng d()id()i ngfingfi cancan h9 h9 nhanha nucrc; nucrc; Hinh Hinh d~od~o cong cong tac tac cuacua caccac h9 h9 va va caccac ca ca quan quan khac khac thu()c thu()c H9iH9i d6ng d6ng B9 B9 tru6ng; tru6ng; haohao dam dam chocho HDND HDND caccac dpdp thl,l'C thl,l'C hi~n hi~n nhi~m nhi~m Vl,l Vl,l va va quyen quyen h~nh~n cuacua ca ca quan quan quy€n quy€n h,rch,rc nhanha nucrc nucrc a dia a dia phuang; phuang; Hinh Hinh d~od~o UBND UBND caccac dp;dp; dlnh dlnh GS. TS. 71uii Vinh Thong GS. GS. TS. TS. 71uii71uii VinhVinh Thong Thong 87 87 87 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP vreT NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP vreT vreT NAM NAM chi vi~c thi hanh va sua d6i ho~c bai bo nhfing quy~t djnh, chi thi, thong tu khong thich dang cua cac b(} va cac CO' quan khac thUQC H()i d6ng B() truemg; dlnh chi vi~c thi hanh nhfing nghi quy~t khong thfch dang cua HDND tinh, thanh ph6 trvc thu()c trung uang va dp tuang duang, d6ng thm d~ nghi H()i d6ng Nha nu6c sua d6i ho~c bai bo nhfing nghi quy~t d6; dlnh chi vi~c thi hanh va sua d6i ho~c bai bo nhung quy~t dinh, chi thi khong thich dang cua UBND cac cftp; quy~t dinh vi~c phan v~ch dia gi6i cua cac dan vi hanh chfnh du6i cftp tinh... v~ CO' ban, nhi~m V\1, quy~n h~n cua H()i d6ng B() tru6ng theo Hi~n phap nam 1980 gi6ng v6i nhi~m V\1, quy~n h~n cua H()i d6ng Chfnh phu theo Hi~n phap nam 1959. Tuy nhien, Hi~n phap nam 1980 b6 sung m()t s6 nhi~m V\1, quy~n h~n m6i phil hqp v6i nhu du cua xa h()i nhu t6 chuc va lanh d~o cong tac trQng tai nha nu6c v~ kinh t~; t6 chuc va lanh d~o cong tac bao hi~m nha nu6c v.v .. So v6i cac hi~n phap tru6c thl ch~ dinh v~ H9i d6ng B() truemg con c6 m()t di~m m6i nua la quy dinh v~ trach nhi~m t~p thS cua cac thanh vien H()i d6ng B() tru6ng tru6c Qu6c h()i va H()i d6ng Nha nu6c. chichi vi~cvi~c thi thi hanh hanh va va suasua d6id6i ho~c ho~c baibai bo bo nhfing nhfing quy~t quy~t djnh, djnh, chichi thi,thi, tu khong tu khong thich thich dang dang cuacua caccac b(} b(} va va caccac CO' CO' quan quan khac khac thUQC thUQC thong thong H()iH()i d6ng d6ng B()B() truemg; truemg; dlnh dlnh chichi vi~cvi~c thi thi hanh hanh nhfing nhfing nghi nghi quy~t quy~t khong khong thfch thfch dang dang cuacua HDND HDND tinh, tinh, thanh thanh ph6ph6 trvctrvc thu()c thu()c trung trung uang uang va va dpdp tuang tuang duang, duang, d6ng d6ng thmthm d~ d~ nghi nghi H()iH()i d6ng d6ng Nha Nha nu6c nu6c suasua d6id6i ho~c ho~c baibai bo bo nhfing nhfing nghi nghi quy~t quy~t d6;d6; dlnh dlnh chichi vi~c vi~c thi thi hanh hanh va va suasua d6id6i ho~c ho~c baibai bo bo nhung nhung quy~t quy~t dinh, dinh, chichi thi thi khong khong thich thich dang dang cuacua UBND UBND caccac quy~t quy~t dinh dinh vi~cvi~c phan phan v~ch v~ch diadia gi6igi6i cuacua caccac dandan vi hanh vi hanh chfnh chfnh cftp; cftp; du6i du6i cftpcftp tinhtinh ... v~ ... v~ CO' CO' ban, ban, nhi~m nhi~m V\1,V\1, quy~n quy~n h~nh~n cuacua H()iH()i d6ng d6ng B() B() tru6ng tru6ng theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 gi6ng gi6ng v6iv6i nhi~m nhi~m V\1,V\1, quy~n quy~n h~nh~n cuacua H()iH()i d6ng d6ng Chfnh Chfnh phuphu theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959. 1959. TuyTuy nhien, nhien, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 b6 b6 sung sung m()tm()t s6 s6 nhi~m nhi~m V\1,V\1, quy~n quy~n h~nh~n m6im6i philphil hqphqp v6iv6i nhunhu dudu cuacua xa xa h()ih()i nhunhu t6 chuc t6 chuc va va lanh lanh d~od~o cong cong tac tac trQng trQng tai tai nhanha nu6c nu6c v~ v~ kinh kinh t~; t~; t6 chuc t6 chuc va va lanh lanh d~od~o cong cong tac tac baobao hi~m hi~m nhanha nu6c nu6c v.vv.v .. So .. So v6iv6i caccac hi~n hi~n phap phap tru6c tru6c thl thl ch~ch~ dinh dinh v~ v~ H9iH9i d6ng d6ng B()B() truemg truemg concon c6 c6 m()tm()t di~m di~m m6im6i nuanua la quy la quy dinh dinh v~ v~ trach trach nhi~m nhi~m t~pt~p thSthS cuacua caccac thanh thanh vien vien H()iH()i d6ng d6ng B() B() tru6ng tru6ng tru6c tru6c h()ih()i va va H()iH()i d6ng d6ng Nha Nha nu6c. nu6c. Qu6c Qu6c Chuang IX- H(ji dtJng nhan dan va uy ban nhan dan, bao gtJm 14 didu (tu Didu 113 din Didu 126). Chuang Chuang IX-IXH(jiH(ji dtJng dtJng nhan nhan dandan va va uy uy banban nhan nhan dan,dan, baobao gtJm gtJm 14 14 didu didu (tu(tu Didu Didu 113113 dindin Didu Didu 126). 126). T~i Chuang nay, Hi~n phap quy dinh v~ phan cftp hanh chfnh 6 nUOC ta, XaC djnh vi trf, tfnh chftt, nhi~m V\1, quy~n h~n CUa HDND va UBND. T~iT~i Chuang Chuang nay,nay, Hi~n Hi~n phap phap quyquy dinh dinh v~ v~ phan phan cftpcftp hanh hanh chfnh chfnh 6 nUOC 6 nUOC ta, ta, XaCXaC djnh djnh vi vi trf, trf, tfnhtfnh chftt, chftt, nhi~m nhi~m V\1,V\1, quy~n quy~n h~nh~n CUaCUa HDND HDND va va UBND. UBND. V~ phan cftp dan vi hanh chfnh, Hi~n phap nam 1980 quy V~ V~ phan phan cftpcftp dandan vi vi hanh hanh chfnh, chfnh, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 quyquy dinh nu6c ta c6 ba dp hanh chfnh. D6 la tinh, thanh ph6 tf\l'c thu()c trung uang va cftp tuang duang; huy~n, qu~n, thanh ph6 tf\l'C thu()c tinh va thi xa; xa, phubng, thi trftn. Khac v6i Hi~n phap nam 1959 khu tv tri bi bai bo (theo Nghi quy~t kl h9p Qu6c h9i khoa V ngay 27/12/1975) nhung l~p them dan vi hanh chfnh d~c khu (tuang duang v6i tinh), dan vi phucmg 6 nhfrng thanh ph6, thi dinh dinh nu6c nu6c ta c6 ta c6 ba ba dpdp hanh hanh chfnh. chfnh. D6D6 la tinh, la tinh, thanh thanh ph6ph6 tf\l'ctf\l'c thu()c thu()c trung trung uang uang va va cftpcftp tuang tuang duang; duang; huy~n, huy~n, qu~n, qu~n, thanh thanh ph6ph6 tf\l'Ctf\l'C thu()c thu()c tinhtinh va va thi thi xa; xa; xa, xa, phubng, phubng, thi thi trftn. trftn. Khac Khac v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 khukhu tv tri tv tri bi bai bi bai bo bo (theo (theo Nghi Nghi quy~t quy~t kl h9p kl h9p Qu6c Qu6c h9ih9i 27/12/1975) 27/12/1975) nhung nhung l~pl~p them them dandan vi hanh vi hanh chfnh chfnh d~cd~c khoa khoa V ngay V ngay khukhu (tuang (tuang duang duang v6iv6i tinh), tinh), dandan vi phucmg vi phucmg 6 nhfrng 6 nhfrng thanh thanh ph6, ph6, thi thi 88 TS. Thai V'inh 1htJng 88 88 TS. TS. ThaiThai V'inhV'inh 1htJng 1htJng CHUONG Ill- Sl/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN L;[P HI£N VI$T NAM CHUONG CHUONG Ill-IllSl/ Sl/ RA RA DOlDOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN L;[PL;[P HI£N HI£N VI$T VI$T NAM NAM xa (tuang duang v6i xa). (j t~t ca cac dah vi h~mh chfnh n6i tren d~u thanh l~p HDND va UBND. xa xa (tuang (tuang duang duang v6iv6i xa).xa). (j t~t (j t~t ca ca caccac dahdah vi h~mh vi h~mh chfnh chfnh n6in6i trentren d~ud~u thanh thanh l~pl~p HDND HDND va va UBND. UBND. Nhfrng quy dinh cua Hi~n phap nam 1980 v~ HDND va UBND duqc C\l th~ hoa bcri Lu~t t6 chuc HDND va UBND nam 1983. Lu~t t6 chuc HDND va UBND nam 1989 dua them vao ca c~u HDND c~p tinh, thanh ph6 t11Jc thu(>c trung uang, huy~n, qu~n, thi xa m(>t ca quan m6i la thubng t11Jc HDND. Nhi~m ki HDND va UBND cac c~p cfing duqc nang len tir 3 nam len 5 nam. Nhfrng Nhfrng quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 v~ v~ HDND HDND va va C\l C\l th~th~ hoahoa bcribcri Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc HDND HDND va va UBND UBND nam nam UBND UBND duqc duqc 1983. 1983. Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc HDND HDND va va UBND UBND nam nam 1989 1989 duadua them them vaovao ca ca c~uc~u HDND HDND c~pc~p tinh, tinh, thanh thanh ph6ph6 t11Jct11Jc thu(>c thu(>c trung trung uang, uang, huy~n, huy~n, qu~n, qu~n, thi thi xa xa m(>tm(>t ca ca quan quan m6im6i la thubng la thubng t11Jct11Jc HDND. HDND. Nhi~m Nhi~m ki ki HDND HDND va va UBND UBND caccac c~pc~p cfing cfing duqc duqc nang nang lenlen tir 3tirnam 3 nam lenlen 5 nam. 5 nam. V~ tfnh ch~t, nhi~m V\J, quy~n h~n cua HDND va UBND ca ban gi6ng Hi~n phap nam 1959. V~ V~ tfnhtfnh ch~t, ch~t, nhi~m nhi~m V\J,V\J, quy~n quy~n h~nh~n cuacua HDND HDND va va UBND UBND ca ca banban gi6ng gi6ng Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959. 1959. Chuang X- Toa an nhan dan va vi¢n kiim sat nhan dan, baa gbm 15 diJu (tir DiJu 127 din DiJu 141). Chuang Chuang X-XToaToa an an nhan nhan dandan va va vi¢nvi¢n kiim kiim satsat nhan nhan dan,dan, baabaa gbm gbm 15 15 diJu diJu (tir (tir DiJu DiJu 127127 dindin DiJu DiJu 141). 141). Cfing gi6ng nhu Hi~n phap nam 1959, Chuang nay quy djnh v~ nhi~m V\l chung cua T AND va VKSND, v~ h~ thf>ng cac ca quan toa an, chuc nang cua cac ca quan toa an, cac nguyen t~c t6 chuc va ho~t d(>ng cua toa an. C6 th~ kh~ng dinh r~ng cac quy dinh cua Hi~n phap nam 1980 trong Chuang nay hoan toan gi6ng v6i Hi~n phap nam 1959. Cfing Cfing gi6ng gi6ng nhunhu Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, Chuang Chuang naynay quyquy djnh djnh v~ v~ nhi~m nhi~m V\l V\l chung chung cuacua T AND T AND va va VKSND, VKSND, v~ v~ h~ h~ thf>ng thf>ng caccac ca ca quan quan toatoa an, an, chuc chuc nang nang cuacua caccac ca ca quan quan toatoa an, an, caccac nguyen nguyen t~c t~c t6 t6 ho~t ho~t d(>ng d(>ng cuacua toatoa an. an. C6 C6 th~th~ kh~ng kh~ng dinh dinh r~ng r~ng caccac quyquy chuc chuc va va dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 trong trong Chuang Chuang naynay hoan hoan toan toan gi6ng gi6ng Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959. 1959. v6iv6i Chuang XI cua Hiin phap quy djnh vJ Qu6c ki, Qu6c huy, 'T'h ' uo. ;1" 1 , u n " ca, ,..._uoc rt. .. rvM '-'"Uv,.g X'' ...... '1''')' /l]'r\l ' , /1;"1/'tz, ,,;; [,;"".., J,,.,ro .,......,' rr u;;;V1 Wf'<H Vto tH?u <t;<<.- <.-Uw .L.HtoH ....,l,~..,, jJHUj/ va' ,·"" n ?D Vl?C ~ua Chuang Chuang XI XI cuacua Hiin Hiin phap phap quyquy djnh djnh vJ vJ Qu6c Qu6c ki, ki, Qu6c Qu6c huy,huy, n n " ca, " ca, 'T'h 'T'h ,..._uoc ,..._uoc 1 , u 1' ,uo. u' uo. ;1" ;1" X''X'' ' [,;"".., ' [,;"".., , ....,l,~..,, , ....,l,~..,, rt. ..rt. rvM .. rvM / l ] ' r \/ l l ] /1;"1/'tz, 'r\l /1;"1/'tz, ,,;; ,,;; J,,.,ro J,,.,ro .,......,' rr.,......,'u;;;V1 rr u;;;V1 ,·"" ' ,·"" n ?D n ?D '-'"Uv,.g '-'"Uv,.g ...... ...... '1''')''1''')' Wf'<H Wf'<H Vto tH?u Vto tH?u <t;<<.- <t;<<.<.-Uw<.-Uw .L.HtoH .L.HtoH jJHUj/ jJHUj/ va' Vl?C va Vl?C ~ua~ua a6i Hiin phap. a6ia6i Hiin Hiin phap. phap. Di~u 146 Hi~n phap quy dinh: Hi~n phap la lu~t ca ban cua Nha nu6c, c6 hi~u lvc phap If cao nhk M9i van ban phap lu~t khac phai phu hqp v6i Hi~n phap. V~ thu tl,lc sua d6i Hi~n phap hoan to an gi6ng Hi~n phap nam 1959. Di~u Di~u 146146 Hi~n Hi~n phap phap quyquy dinh: dinh: Hi~n Hi~n phap phap la lu~t la lu~t ca ca banban cuacua Nha Nha nu6c, nu6c, c6 c6 hi~u hi~u lvclvc phap phap If cao If cao nhk nhk M9i M9i vanvan banban phap phap lu~tlu~t khac khac phai phai phuphu hqphqp v6iv6i Hi~n Hi~n phap. phap. V~ Vthu ~ thu tl,lctl,lc suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap to an to an gi6ng gi6ng Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959. 1959. hoan hoan T6m l~i, Hi~n phap nam 1980 la Hi~n phap cua thai ki qua d9 len chu nghTa xa hQi trong ph~m vi ca nu6c. Tuy c6 nhuqc di~m nhung Hi~n phap nam 1980 la m(>t m6c quan trQng trong lich su l~p hi~n cua nu6c ta. l~i,l~i, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 la Hi~n la Hi~n phap phap cuacua thaithai ki qua ki qua d9 d9 T6m T6m lenlen chuchu nghTa nghTa xa xa hQihQi trong trong ph~m ph~m vi ca vi ca nu6c. nu6c. TuyTuy c6 c6 nhuqc nhuqc di~m di~m nhung nhung Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 la m(>t la m(>t m6cm6c quan quan trQng trQng trong trong lichlich su su l~pl~p hi~n hi~n cuacua nu6c nu6c ta. ta. US. IS. Thd: \linh 89 US.US. IS. IS. Thd:Thd: \linh\linh 89 89 mAo TRiNH LUAT HIEN PHAP VI.BT NAM mAo mAo TRiNH TRiNH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VI.BT VI.BT NAM NAM 5. HIEN PHAP NAM 1992 5. HIEN 5. HIEN PHAP PHAP NAM NAM 1992 1992 5.1. Hoan canh ra dOi cua Hi~n phap nam 1992 5.1.5.1. Hoan Hoan canh canh ra ra dOidOi cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 Sau m(>t thai gian phat huy hi~u h.rc, nhi~u quy dinh cua Hi~n phap nam 1980 to ra khong phil hgp v6i di~u ki~n kinh t~, xa h(>i cua dfit nu6c. Tinh hlnh th\fc ti@n cua dfit nu6c doi hoi phai c6 m(>t ban hi~n phap m6i, phil hgp hon d~ thuc dfry s\f ti~n b(> cua xa h(>i, xay d\fng CUQC sf>ng fim no, h(;Ulh phuc cho nhan dan. SauSau m(>tm(>t thaithai gian gian phat phat huyhuy hi~u hi~u h.rc,h.rc, nhi~u nhi~u quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 to ra to khong ra khong philphil hgphgp v6iv6i di~u di~u ki~n ki~n kinh kinh t~, t~, xa xa h(>ih(>i cuacua dfitdfit nu6c. nu6c. Tinh Tinh hlnh hlnh th\fc th\fc ti@nti@n cuacua dfitdfit nu6c nu6c doidoi hoihoi phai phai c6 c6 m(>tm(>t banban hi~n hi~n phap phap m6i, m6i, philphil hgphgp honhon d~ thuc d~ thuc dfrydfry s\f ti~n s\f ti~n b(> b(> cuacua xa xa h(>i,h(>i, xayxay d\fng d\fng CUQC CUQC sf>ng sf>ng fim fim no,no, h(;Ulh h(;Ulh phuc phuc chocho nhan nhan dan.dan. Dl;li h(>i Dang to~m qu6c l~n thu VI nam 1986 da rna ra thai kl d6i m6i a nu6c ta. Dang da chu truong nhln th~ng vao S\f th~t, phat hi~n nhfrng sai l~m cua Dang, cua Nha nu6c, rna r(>ng dan chu XHCN, phat huy tu duy d(>c l~p, sang tl;lo cua cac t~ng 16p nhan dan lao d(>ng, tren ca sa d6 d~ c6 nhfrng nh~n thuc m6i, dung dim v~ chu nghia Xa h(>i Va Vl;lCh ra nhfrng chu truong, chfnh sach mffi nh&m xay d\fllg m(>t xa h(>i dan giau, nu6c m~, cong b&ng va van rninh. V6i tinh th~n cua Nghi quy~t Dl;li h(>i Dang l~n thu VI, Qu6c h(>i khoa 8, t~ kl h9p thu 3 ngay 22/12/1988 da ban hanh Nghi quy~t sua d6i lm n6i d~u cua Hi~n phap nam 1980. Ngay 30/6/1989, kl h9p thu V Qu6c h(>i khoa 8 ti~p tvc ban hanh Nghi quy~t sua d6i 7 di~u: 57, 115, 116, 118, 122, 123, 125 d~ xac dinh them quy~n ung cu vao Qu6c h(>i, HDND cua cong dan va thanh l~p them thuang tr\fc HDND trong ca du HDND cfip tinh, thanh phf> tf\fC thUQC trung uang va cfip huy~n, qu~n, thanh phf> thu(>c tinh, thi xa, d6ng thai cling c6 them cac m~t hol;lt d(>ng cua HDND va UBND. Trong kl h9p nay Qu6c h(>i da ban hanh Nghi quy~t thanh l~p Uy ban sua d6i Hi~n phap d~ sua d6i Hi~n phap m(>t each ca ban, toan di~n dap ung yeu c~u cua tlnh hlnh kinh t~, xa h(>i m6i, d~c bi~t la trong linh V\fC kinh t~. Uy ban sua d6i Hi~n phap dugc thanh l~p bao g6m 28 nguai, do Chu tich H(>i d6ng Nha nu6c Vo Chf Cong lam Chu tich. Uy ban sua d6i Hi~n Dl;liDl;li h(>ih(>i Dang Dang to~m to~m qu6c qu6c l~nl~n thuthu VI VI nam nam 1986 1986 da da rnarna ra thai ra thai kl kl a nu6c a nu6c ta. ta. Dang Dang da da chuchu truong truong nhln nhln th~ng th~ng vaovao S\f S\f th~t, th~t, d6id6i m6im6i phat phat hi~n hi~n nhfrng nhfrng sai sai l~ml~m cuacua Dang, Dang, cuacua Nha Nha nu6c, nu6c, rnarna r(>ng r(>ng dandan chuchu huyhuy tu duy tu duy d(>cd(>c l~p,l~p, sang sang tl;lotl;lo cuacua caccac t~ng t~ng 16p16p nhan nhan dandan XHCN, XHCN, phat phat laolao d(>ng, d(>ng, trentren ca ca sa sa d6 d6 d~ d~ c6 c6 nhfrng nhfrng nh~n nh~n thuc thuc m6i, m6i, dung dung dimdim v~ v~ chuchu nghia nghia Xa Xa h(>ih(>i Va Va Vl;lCh Vl;lCh ra nhfrng ra nhfrng chuchu truong, truong, chfnh chfnh sach sach mffimffi nh&m nh&m xayxay d\fllg d\fllg m(>tm(>t xa xa h(>ih(>i dandan giau, giau, nu6c nu6c m~, m~, cong cong b&ng b&ng va va vanvan rninh. rninh. V6iV6i tinhtinh th~n th~n cuacua Nghi Nghi quy~t quy~t Dl;liDl;li h(>ih(>i Dang Dang l~nl~n thuthu VI,VI, Qu6c Qu6c h(>ih(>i khoa khoa 8, t~ 8, t~ kl h9p kl h9p thuthu 3 ngay 3 ngay 22/12/1988 22/12/1988 da da banban hanh hanh Nghi Nghi quy~t quy~t suasua d6id6i lm lm n6in6i d~ud~u cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980. 1980. Ngay Ngay 30/6/1989, 30/6/1989, kl h9p kl h9p thuthu V Qu6c V Qu6c h(>ih(>i khoa khoa 8 ti~p 8 ti~p tvctvc banban hanh hanh Nghi Nghi quy~t quy~t suasua d6id6i 7 di~u: 7 di~u: 57,57, 115, 115, 116, 116, 118, 118, 122, 122, 123, 123, 125125 d~ d~ xacxac dinh dinh them them quy~n quy~n ungung cu cu vaovao Qu6c Qu6c h(>i,h(>i, HDND HDND cuacua cong cong dandan va va thanh thanh l~pl~p them them thuang thuang tr\fctr\fc HDND HDND trong trong ca ca dudu HDND HDND cfipcfip tinh, tinh, thanh thanh phf>phf> tf\fCtf\fC thUQC thUQC trung trung uang uang va va cfipcfip huy~n, huy~n, qu~n, qu~n, thanh thanh phf>phf> thu(>c thu(>c tinh, tinh, thi thi xa, xa, d6ng d6ng thaithai cling cling c6 c6 them them caccac m~tm~t hol;lt hol;lt d(>ng d(>ng cuacua HDND HDND va va UBND. UBND. Trong Trong kl h9p kl h9p naynay Qu6c Qu6c h(>ih(>i da da banban hanh hanh Nghi Nghi quy~t quy~t thanh thanh l~pl~p UyUy banban suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap d~ d~ suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap m(>tm(>t each each ca ca ban, ban, toan toan di~n di~n dapdap ungung yeuyeu c~uc~u cuacua tlnhtlnh hlnh hlnh kinh kinh t~, t~, xa xa h(>ih(>i m6i, m6i, d~cd~c bi~tbi~t la trong la trong linhlinh V\fCV\fC kinh kinh t~. t~. UyUy banban suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap dugc dugc thanh thanh l~pl~p baobao g6m g6m 28 28 nguai, nguai, do do Chu Chu tichtich H(>iH(>i d6ng d6ng Nha Nha nu6c nu6c VoVo ChfChf Cong Cong lamlam Chu Chu tich. tich. UyUy banban suasua d6id6i Hi~n Hi~n 90 GS. TS. Thdi Vlnh ThiJng 90 90 GS. GS. TS. TS. ThdiThdi VlnhVlnh ThiJng ThiJng CHUONG lii- Sf/ RA DOl vA PHAT TRIEN CUA NEN L]P HIEN VI$T NAM CHUONG CHUONG lii-liiSf/ Sf/ RA RA DOlDOl vA PHAT vA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN L]PL]P HIEN HIEN VI$T VI$T NAM NAM phap da hQp nhiSu phien d~ chinh li, b6 sung va thong qua toan van dg thao Hi~n phap sira d6i. phap phap da da hQphQp nhiSu nhiSu phien phien d~ d~ chinh chinh li, li, b6 b6 sung sung va va thong thong quaqua toan toan vanvan dg dg thao thao Hi~n Hi~n phap phap sirasira d6i.d6i. Cu6i nam 1991 dAu nam 1992, Ban dg thao Hi~n phap IAn ba da dugc dua ra trung cAu y ki~n nhan dan. Tren ca sa t6ng hgp y ki~n dong gop cua nhan dan va y ki~n cua B(> Chinh tri, Ban chdp hanh trung ucrng Dang, Dg thao Hi~n phap IAn 4 da hoan thanh va dugc trlnh len Qu6c h(>i khoa VIII, t~i kl hQp thu XI xem xet. Sau nhiSu ngay thao lu~ soi n6i v6i nhfrng chinh li va b6 sung nhdt djnh, ngay 15/4/1992, Qu6c h(>i da nhdt tri thong qua Hi~n phap. Vi~c so~ thao va ban hanh Hi~n phap nam 1992 Ia m(>t qua trlnh thao lu~n dan chu va ch~t lQc m(>t each nghiem tuc nhfrng y ki~n dong gop cua mQi tAng lap nhan dan vs tAt ca cac vAn de tu quan di~m chung d~n cac vdn de Cl,l th~. Ban Hi~n phap nay la ban Hi~n phap cua Vi~t Nam trong ti~n trlnh d6i m6i. Dung nhu nh~ xet cua d6ng chi T6ng bi thu Ban chdp hanh trung ucrng Dang C(>ng san Vi~t Nam D6 Mucri, no la "scm phdm trf tu~ cita tolm dan, th~ Cu6i Cu6i nam nam 1991 1991 dAudAu nam nam 1992, 1992, Ban Ban dg dg thao thao Hi~n Hi~n phap phap IAnIAn ba ba da da dugc dugc duadua ra trung ra trung cAucAu y ki~n y ki~n nhan nhan dan. dan. Tren Tren ca ca sa t6ng sa t6ng hgphgp y y ki~n ki~n dong dong gopgop cuacua nhan nhan dandan va va y ki~n y ki~n cuacua B(>B(> Chinh Chinh tri, tri, BanBan chdp chdp trung trung ucrng ucrng Dang, Dang, DgDg thao thao Hi~n Hi~n phap phap IAnIAn 4 da 4 da hoan hoan thanh thanh va va hanh hanh dugc dugc trlnh trlnh lenlen Qu6c Qu6c h(>ih(>i khoa khoa VIII, VIII, t~i t~i kl hQp kl hQp thuthu XI XI xem xem xet.xet. SauSau nhiSu nhiSu ngay ngay thao thao lu~ lu~ soi soi n6in6i v6iv6i nhfrng nhfrng chinh chinh li va li va b6 b6 sung sung nhdt nhdt djnh, djnh, ngay ngay 15/4/1992, 15/4/1992, Qu6c Qu6c h(>ih(>i da da nhdt nhdt tri tri thong thong quaqua Hi~n Hi~n phap. phap. Vi~c Vi~c so~ so~ thao thao va va banban hanh hanh Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 Ia m(>t Ia m(>t quaqua trlnh trlnh thao thao lu~n lu~n dandan chuchu va va ch~t ch~t lQclQc m(>tm(>t each each nghiem nghiem tuctuc nhfrng nhfrng y ki~n y ki~n dong dong gopgop cuacua mQimQi tAng tAng laplap nhan nhan dandan vs vs tAt tAt ca cac ca cac vAnvAn de de tu quan tu quan di~m di~m chung chung d~nd~n caccac vdnvdn de de Cl,l Cl,l th~.th~. Ban Ban Hi~n Hi~n phap phap naynay la ban la ban Hi~n Hi~n phap phap cuacua Vi~t Vi~t Nam Nam trong trong ti~nti~n trlnh trlnh d6id6i m6i. m6i. Dung Dung nhunhu nh~ nh~ xetxet chichi T6ng T6ng bi thu bi thu BanBan chdp chdp hanh hanh trung trung ucrng ucrng Dang Dang C(>ng C(>ng cuacua d6ng d6ng sansan Vi~t Vi~t Nam Nam D6D6 Mucri, Mucri, no no la "scm la "scm phdm phdm trf trf tu~tu~ citacita tolm tolm dan, dan, th~th~ hi~n y chf Vel nguy~n V9ng CUQ a6ng bao CQ nUOC ".I hi~n hi~n y chf y chf Vel Vel nguy~n nguy~n V9ng V9ng CUQCUQ a6ng a6ng baobao CQ CQ nUOC nUOC ".I ".I 5.2. N(}i dung err ban cua Hi~n phap nam 1992 5.2.5.2. N(}iN(}i dung dung err err banban cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 Hi~n phap nam 1992 g6m lcri noi dAu va 147 diSu chia lam Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 g6m g6m lcri lcri noinoi dAudAu va va 147147 diSu diSu chia chia lamlam 12 chuang. 12 12 chuang. chuang. Lb'i noi dAu cua Hi~n phap nam 1992 vS ccr ban cling gi6ng nhu I<ri. noi dAu cua cac Hi~n phap tru6c, ghi nh~ nhfrng thanh qua cua each m~ng Vi~t N am va xac djnh nhfrng nhi~m Vl,l trong giai do~n each m~g m6i. Trong lcri noi dAu cling xac djnh nhfrng vdn dS CO' ban rna Hi~n phap se quy djnh. Lb'iLb'i noinoi dAudAu cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 vS vS ccr ccr banban cling cling gi6ng gi6ng nhunhu I<ri. I<ri. noinoi dAudAu cuacua caccac Hi~n Hi~n phap phap tru6c, tru6c, ghighi nh~ nh~ nhfrng nhfrng thanh thanh quaqua cuacua each each m~ng m~ng Vi~t Vi~t N am N am va va xacxac djnh djnh nhfrng nhfrng nhi~m nhi~m Vl,l Vl,l trong trong giaigiai do~n do~n each each m~g m~g m6i. m6i. Trong Trong lcri lcri noinoi dAudAu cling cling xacxac djnh djnh nhfrng nhfrng vdnvdn dS dS CO' CO' banban rnarna Hi~n Hi~n phap phap se quy se quy djnh. djnh. Chuang I- Chi tli) chfnh trt, cfing bao g6m 14 aiJu (tu DiJu 1 din DiJu 14) nhu Hiin phap nam 1980. Chuang Chuang I- IChiChi tli) tli) chfnh chfnh trt, trt, cfing cfing baobao g6m g6m 14 14 aiJu aiJu (tu(tu DiJu DiJu 1 1 dindin DiJu DiJu 14)14) nhunhu Hiin Hiin phap phap nam nam 1980. 1980. T~i Chuang nay, Hi~n phap cling xac dinh nhfrng nguyen t~c T~iT~i Chuang Chuang nay,nay, Hi~n Hi~n phap phap cling cling xacxac dinh dinh nhfrng nhfrng nguyen nguyen t~c t~c 1 1 Bao Nhan dan s6 ra ngay 16/411992. GS. TS. Thdi VTnlz Tluing 91 1 Bao Bao Nhan Nhan dan dan s6 ras6ngay ra ngay 16/411992. 16/411992. GS. GS. TS. TS. ThdiThdi VTnlzVTnlz Tluing Tluing 91 91 GIAO TRINH LUA.T HIEN PHAP VI.i';:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUA. LUA. T HIEN T HIEN PHAP PHAP VI.i';:T VI.i';:T NAM NAM CO' bim cua t6 chuc quy€n h;rc chfnh tri cua nha nucrc XHCN. D61a quy€n lvc nha nucrc thu9c v€ nhan dan rna n€n timg a lien minh giai dp cong nhan vcri giai cAp nong dan va tAng l&p tri thuc (DiSu 2). Vai tro Hinh d:;to cua Dimg C()ng san Vi~t Nam d6i vcri Nha nucrc va xa h9i Vi~t Nam (DiSu 4); nguyen t~c blnh d~ng va doan k~t gifra cac dan t()c (DiSu 5); nguyen t~c t~p trung dan chu (DiSu 6); nguyen t~c bfru cu d:;ti bi@u Qu6c h9i va d:;ti bi@u HDND Cllc d.p la ph6 thong, blnh d~ng, trvc ti~p va bo phi~u kin (DiSu 7). Khac vm Hi~n phap nam 1980, Hi~n phap nam 1992 khong dung thu~t ngfr "Nha nucrc chuyen chfnh vo san" rna dung thu~t ngfr "Nha nucrc cua nhan dan, do nhan dan,vl nhan dan". Vi~c thay d6i thu~t ngu nay khong lam thay d6i ban chAt cua Nha nucrc rna chi d@ lam ro ban chAt "cua dan, do dan, vl dan" cua Nha nucrc ta, phil hgp VcJi chfnh sach doan k~t cac dan tQC, cac tfrng lap trong xa hQi va phil hgp vcri xu th~ cua qu6c t~ va thai d:;ti. DS cao vai tro cua M~t tr~n T6 qu6c Vi~t Nam va cac thanh vien la CO' sa chfnh tri cua chfnh quySn nhan dan. Theo quy dinh cua Hi~n phap nam 1992, M~t tr~n c6 nhi~m V\1 phat huy truySn th6ng doan k~t toan dan, tang cuang S\f nhAt tri vS chfnh tri va tinh thfrn trong nhan dan, tham gia xay dvng va cung c6 chinh quysn nhan dan, cung Nha nucrc cham lo va bao v~ lgi fch chfnh dang cua nhan dan, d()ng vien nhan dan thvc hi~n quySn lam chu, nghiem chinh thi hanh Hi~n phap va phap lu~t. giam sat ho:;tt d()ng cua cac CO' quan nha nu&c, d:;ti bi@u dan cu va can b(), vien chuc nha nu&c (DiSu 9). CO' CO' bimbim cuacua t6 chuc t6 chuc quy€n quy€n h;rch;rc chfnh chfnh tri cua tri cua nhanha nucrc nucrc XHCN. XHCN. D61a D61a quy€n quy€n lvclvc nhanha nucrc nucrc thu9c thu9c v€ v€ nhan nhan dandan rnarna n€nn€n timg timg a lien a lien minh minh giaigiai dpdp cong cong nhan nhan vcrivcri giaigiai cApcAp nong nong dandan va va tAng tAng l&pl&p tri tri thuc thuc (DiSu (DiSu 2). 2). VaiVai tro tro Hinh Hinh d:;tod:;to cuacua Dimg Dimg C()ng C()ng sansan Vi~t Vi~t Nam Nam d6id6i vcrivcri Nha Nha nucrc nucrc va va xa xa h9ih9i Vi~t Vi~t Nam Nam (DiSu (DiSu 4); 4); nguyen nguyen t~c t~c blnh blnh d~ng d~ng va va doan doan k~tk~t gifra gifra caccac dandan t()ct()c (DiSu (DiSu 5); 5); nguyen nguyen t~c t~c t~pt~p trung trung dandan chuchu 6); 6); nguyen nguyen t~c t~c bfrubfru cu cu d:;tid:;ti bi@u bi@u Qu6c Qu6c h9ih9i va va d:;tid:;ti bi@u bi@u HDND HDND (DiSu (DiSu CllcCllc d.pd.p la ph6 la ph6 thong, thong, blnh blnh d~ng, d~ng, trvctrvc ti~pti~p va va bo bo phi~u phi~u kinkin (DiSu (DiSu 7). 7). Khac Khac vmvm Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980, 1980, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 khong khong dung dung thu~t thu~t ngfrngfr "Nha "Nha nucrc nucrc chuyen chuyen chfnh chfnh vo vo san" san" rnarna dung dung thu~t thu~t ngfrngfr nucrc nucrc cuacua nhan nhan dan, dan, do do nhan nhan dan,vl dan,vl nhan nhan dan". dan". Vi~c Vi~c thay thay d6id6i "Nha "Nha thu~t thu~t ngungu naynay khong khong lamlam thay thay d6id6i banban chAt chAt cuacua Nha Nha nucrc nucrc rnarna chichi d@ d@ lamlam ro ban ro ban chAt chAt "cua "cua dan, dan, do do dan,dan, vl dan" vl dan" cuacua Nha Nha nucrc nucrc ta, ta, philphil hgphgp VcJiVcJi chfnh chfnh sach sach doan doan k~tk~t caccac dandan tQC,tQC, caccac tfrng tfrng laplap trong trong xa xa hQihQi va va philphil hgphgp vcrivcri xu xu th~th~ cuacua qu6c qu6c t~ va t~ va thaithai d:;ti.d:;ti. DSDS caocao vaivai tro tro cuacua M~tM~t tr~ntr~n T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam Nam va va caccac thanh thanh vien vien la CO' la CO' sa sa chfnh chfnh tri tri cuacua chfnh chfnh quySn quySn nhan nhan dan. dan. Theo Theo quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, M~tM~t tr~ntr~n c6 c6 nhi~m nhi~m V\1 V\1 phat phat huyhuy truySn truySn th6ng th6ng doan doan k~tk~t toan toan S\f S\f nhAt nhAt tri tri vS vS chfnh chfnh tri tri va va tinhtinh thfrn thfrn trong trong nhan nhan dan,dan, tang tang cuang cuang dan,dan, tham tham giagia xayxay dvng dvng va va cung cung c6 c6 chinh chinh quysn quysn nhan nhan dan,dan, cung cung Nha Nha nucrc nucrc cham cham lo lo va va baobao v~ v~ lgi lgi fchfch chfnh chfnh dang dang cuacua nhan nhan dan, dan, d()ng d()ng vien vien nhan nhan dandan thvc thvc hi~n hi~n quySn quySn lamlam chu,chu, nghiem nghiem chinh chinh thi thi hanh hanh Hi~n Hi~n phap phap va va phap phap lu~t. lu~t. giam giam sat sat ho:;tt ho:;tt d()ng d()ng cuacua caccac CO' CO' quan quan nhanha nu&c, nu&c, d:;tid:;ti bi@u bi@u dandan cu cu va va cancan b(),b(), vien vien chuc chuc nhanha nu&c nu&c (DiSu (DiSu 9). 9). Khac v&i Hi~n phap nam 1980, Hi~n phap nam 1992 quy dinh m()t duang 16i d6i ngo:;ti r()ng rna. Theo quy dinh cua Hi~n phap mcri, nucrc ta thvc hi~n chfnh sach hoa blnh, hfru nghi, rna r()ng giao Iuu va hgp tac vcri tAt ca cac nucrc tren th~ gicri, khong phan bi~t ch~ d() chfnh tri va xa h()i khac nhau, tren CO' sa ton trQng dQC l~p, chu quySn va toan Vyn lanh th6 cua nhau, khong can thi~p vao Khac Khac v&iv&i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980, 1980, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 quyquy dinh dinh m()tm()t duang duang 16i 16i d6id6i ngo:;ti ngo:;ti r()ng r()ng rna.rna. Theo Theo quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap mcri, mcri, nucrc nucrc ta thvc ta thvc hi~n hi~n chfnh chfnh sach sach hoahoa blnh, blnh, hfruhfru nghi, nghi, rnarna r()ng r()ng giao giao IuuIuu va va hgphgp tac tac vcrivcri tAt tAt ca ca caccac nucrc nucrc trentren th~th~ gicri, gicri, khong khong phan phan bi~tbi~t ch~ch~ d() d() chfnh chfnh tri tri va va xa xa h()ih()i khac khac nhau, nhau, trentren CO' CO' sa ton sa ton trQng trQng dQCdQC l~p,l~p, chuchu quySn quySn va va toan toan VynVyn lanh lanh th6th6 cuacua nhau, nhau, khong khong cancan thi~p thi~p vaovao 92 GS. TS. Thdi Vlnh Thdng 92 92 GS. GS. TS. TS. ThdiThdi VlnhVlnh Thdng Thdng CHUONG III- Sl/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN VIETNAM CHUONG CHUONG III-IIISl/ Sl/ RA RA DOlDOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VIETNAM VIETNAM cong vi~c n<)i b9 cua nhau, blnh d~ng va cac ben cling c6 lgi; tang cu(mg tlnh doan k~t hfru nghi va quan h~ hgp tac v6i cac nu6c XHCN va cac nu6c lang giSng; tfch qrc ling h9 va g6p phfin vao cu<)c d~u tranh chung cua nhan dan th~ gi6i vi hoa blnh, d<)c l~p dan t<)c, dan chu va ti~n b<) xa h<)i. Chinh sach d6i ngo~i r<)ng rna da t~o mQi diSu ki~n thu~ lgi d~ nu6c ta c6 th~ hoa nh~p vao trao luu chung cua van minh th~ gi&i va phu hgp v&i xu huang qu6c t~ hoa r~t cao cua Ivc lugng san xu~t th~ gi&i. Chinh sach d6i ngo~i dung d~n va phu hgp v6i thbi d~i cua Hi~n phap nam 1992 da lam tiSn dS cho nhfrng th~g lgi to 16n cua nu6c ta trong linh VlJC hgp tac kinh t~ v&i nu&c ngoai. cong cong vi~cvi~c n<)in<)i b9 b9 cuacua nhau, nhau, blnh blnh d~ng d~ng va va caccac benben cling cling c6 c6 lgi;lgi; tang tang cu(mg cu(mg tlnhtlnh doan doan k~tk~t hfruhfru nghi nghi va va quan quan h~ h~ hgphgp tac tac v6iv6i caccac nu6c nu6c XHCN XHCN va va caccac nu6c nu6c lang lang giSng; giSng; tfchtfch qrcqrc lingling h9 h9 va va g6pg6p phfin phfin vaovao cu<)c cu<)c d~ud~u tranh tranh chung chung cuacua nhan nhan dandan th~th~ gi6igi6i vi hoa vi hoa blnh, blnh, d<)cd<)c l~pl~p dandan t<)c,t<)c, dandan chuchu va va ti~nti~n b<) b<) xa xa h<)i.h<)i. Chinh Chinh sach sach d6id6i ngo~i ngo~i r<)ng r<)ng rnarna da da t~ot~o mQimQi diSu diSu ki~n ki~n thu~ thu~ lgi lgi d~ d~ nu6c nu6c ta c6 ta c6 th~th~ hoahoa nh~p nh~p vaovao traotrao luuluu chung chung cuacua vanvan minh minh th~th~ gi&igi&i va va phuphu hgphgp v&iv&i xu xu huang huang qu6c qu6c t~ t~ hoahoa r~t r~t caocao cuacua IvcIvc lugng lugng sansan xu~t xu~t th~th~ gi&i. gi&i. Chinh Chinh sach sach d6id6i ngo~i ngo~i dung dung d~nd~n va va phuphu hgphgp v6iv6i thbithbi d~i d~i cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 da da lamlam tiSntiSn dS dS chocho nhfrng nhfrng th~g th~g lgi lgi to 16n to 16n cuacua nu6c nu6c ta trong ta trong linhlinh VlJCVlJC hgphgp tac tac kinh kinh t~ v&i t~ v&i nu&c nu&c ngoai. ngoai. baa g6m 15 aiJu (tir DiJu 15 din Chucmg Chucmg II-IIChiChi a(> a(> kinh kinh ti, ti, baabaa g6m g6m 15 15 aiJu aiJu (tir(tir DiJu DiJu 15 15 dindin DiJu DiJu 29).29). C6 th~ n6i r~ng day Ia chuang dugc thay d6i m<)t each ca ban nh~t, th~ hi~n ro nh~t quan di~m d6i m6i cua Dang va Nha nu6c ta. C6 C6 th~th~ n6in6i r~ng r~ng dayday Ia chuang Ia chuang dugc dugc thay thay d6id6i m<)tm<)t each each ca ca banban nh~t, nh~t, th~ th~ hi~n hi~n ro nh~t ro nh~t quan quan di~m di~m d6id6i m6im6i cuacua Dang Dang va Nha va Nha nu6c nu6c ta. ta. Theo quy dinh t~i DiSu 15 Hi~n phap nam 1992, dubng I6i phat tri~n kinh t~ cua Nha nu6c ta la phat tri~n nSn kinh t~ hang hoa nhiSu thanh phfin theo CO' ch~ thi truang, c6 S\f quan li cua Nha nu&c, theo dinh huang XHCN. M\lc dfch chinh sach kinh t~ cua Nha nu6c la lam cho dan giau, nu6c m~nh, dap ung ngay cang t6t han nhu du v~t ch~t va tinh thAn cua nhan dan tren CO' sa giai ph6ng mQi nang Ivc san xu~t, phat huy mQi ti~m nang cua cac thanh phfin kinh t~: Kinh t~ qu6c doanh, kinh t~ t~p th~, kinh t~ ca th~, kinh t~ tu ban tu nhan va kinh t~ tu ban nha nu6c du6i nhi~u hlnh thuc, thuc dfty xay d\fllg ca sa v~t ch~t - kT thu~t, rna r<)ng hgp tac kinh t~, khoa hQc, kT thu~t va giao luu v6i thi truang th~ gi6i (Di~u 16). Theo Theo quyquy dinh dinh t~i t~i DiSu DiSu 15 15 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, dubng dubng I6i I6i phat phat tri~n tri~n kinh kinh t~ cua t~ cua Nha Nha nu6c nu6c ta la ta phat la phat tri~n tri~n nSnnSn kinh kinh t~ hang t~ hang theo theo CO' CO' ch~ch~ thi thi truang, truang, c6 c6 S\f S\f quan quan li cua li cua hoahoa nhiSu nhiSu thanh thanh phfin phfin Nha Nha nu&c, nu&c, theo theo dinh dinh huang huang XHCN. XHCN. M\lc M\lc dfch dfch chinh chinh sach sach kinh kinh t~ t~ cuacua Nha Nha nu6c nu6c la lam la lam chocho dandan giau, giau, nu6c nu6c m~nh, m~nh, dapdap ungung ngay ngay cang cang t6t t6t hanhan nhunhu dudu v~tv~t ch~t ch~t va va tinhtinh thAn thAn cuacua nhan nhan dandan trentren CO' CO' sa sa giaigiai ph6ng ph6ng mQimQi nang nang IvcIvc sansan xu~t, xu~t, phat phat huyhuy mQimQi ti~m ti~m nang nang cuacua caccac thanh thanh phfin phfin kinh kinh t~: t~: Kinh Kinh t~ qu6c t~ qu6c doanh, doanh, kinh kinh t~ t~p t~ t~p th~,th~, kinh kinh t~ ca t~ ca th~,th~, kinh kinh t~ tu t~ ban tu ban tu nhan tu nhan va va kinh kinh t~ tu t~ ban tu ban nhanha nu6c nu6c du6i du6i nhi~u nhi~u hlnh hlnh thuc, thuc, thuc thuc dftydfty xayxay d\fllg d\fllg ca ca sa sa v~tv~t ch~t ch~t - kT- thu~t, kT thu~t, rnarna r<)ng r<)ng hgphgp tac tac kinh kinh t~, t~, khoa khoa hQc, hQc, kT thu~t kT thu~t va va giao giao luuluu v6iv6i thi thi truang truang th~th~ gi6igi6i (Di~u (Di~u 16).16). Nhu v~y, v6i Hi~n phap nam 1992, chung ta da chuySn d6i tu nSn kinh t~ k~ ho~ch hoa t~p trung v6i hai th~mh phfin kinh t~ chu y@u la kinh t@ nha nu6c va kinh t@ t~p th~ sang nSn kinh t~ hang Nhu Nhu v~y, v~y, v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, chung chung ta da ta da chuySn chuySn d6id6i tu tu nSnnSn kinh kinh t~ k~ t~ k~ ho~ch ho~ch hoahoa t~pt~p trung trung v6iv6i haihai th~mh th~mh phfin phfin kinh kinh t~ chu t~ chu y@uy@u la kinh la kinh t@ nha t@ nha nu6c nu6c va va kinh kinh t@ t~p t@ t~p th~ th~ sang sang nSnnSn kinh kinh t~ hang t~ hang Chucmg II- Chi a(> kinh DiJu 29). rs ,. 1, G 0. T'nw ,. . , v~ . m h. Th, .ang ti, 93 rs rs ,. G ,. T' ,. T' vh.. m Th,h..ang ~Th ~ G 0. 1,0.. 1, , nw . , nw . ,.m v, .ang 93 93 GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP VIBT NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VIBT VIBT NAM NAM hmi thi truang v6i nhi~u th~mh ph~n kinh t~: Nha nu6c, t~p thS, ca thS, tu bfm tu nhan, tu bfm nha nu6c. hmihmi thi thi truang truang v6iv6i nhi~u nhi~u th~mh th~mh ph~n ph~n kinh kinh t~: t~: Nha Nha nu6c, nu6c, t~pt~p thS,thS, ca ca thS,thS, tu bfm tu bfm tu nhan, tu nhan, tu bfm tu bfm nhanha nu6c. nu6c. L~n d~u tien trong lich su l~p hi~n Vi~t Nam, Hi~n phap quy dinh: Kinh t~ ca thS, kinh t~ tu bfm tu nhan dugc ch(;m hlnh thuc t6 chuc san xuclt, kinh doanh, dugc thanh l~p doanh nghi~p kh6ng bi h~n ch~ v~ quy m6 ho~t d()ng trong nhfrng nganh, ngh~ co lgi cho qu6c k~ dan sinh (Di~u 21). Doanh nghi~p thu()c m9i th~mh ph~n kinh t~ dugc lien doanh, lien k~t v6i ca nhan, t6 chuc kinh t~ trong va ngoai nu6c theo quy dinh cua phap lu~t (Di~u 22). Nhu v~y, Hi~n phap da xac dinh S\1' blnh d~ng cua cac thanh ph~n kinh t~ tru6c phap lu~t. Hon nfra, Nha nu6c con khuy~n khfch cac t6 chuc, ca nhan nu6c ngoai d~u tu v6n, c6ng ngh~ vao Vi~t Nam. Nha nu6c bao dam quy~n sa hfru hgp phap d6i v6i v6n, tai san va cac quy~n lgi khac cua cac t6 chuc, ca nhan nu6c ngoai. Doanh nghi~p co v6n d~u tu nu6c ngoai cling nhu tai san hgp phap cua cac ca nhan, t6 chuc khac kh6ng bi qu6c hfru hoa (Di~u 23 va 25). V~ vein d~ dclt dai, cling nhu tru6c day, Hi~n phap nam 1992 quy dinh dclt dai thu()c quy~n sa hfru nha nu6c. Tuy nhien, Hi~n phap quy dinh them v~ quy~n dugc su dvng dclt lau dai d6i v6i ngum dugc giao va dugc chuysn quy~n su dvng do theo quy dinh cua phap lu~t (Di~u 18). L~nL~n d~ud~u tientien trong trong lichlich su su l~pl~p hi~n hi~n Vi~t Vi~t Nam, Nam, Hi~n Hi~n phap phap quyquy dinh: dinh: Kinh Kinh t~ ca t~ thS, ca thS, kinh kinh t~ tu t~ bfm tu bfm tu nhan tu nhan dugc dugc ch(;m ch(;m hlnh hlnh thuc thuc t6 t6 chuc chuc sansan xuclt, xuclt, kinh kinh doanh, doanh, dugc dugc thanh thanh l~pl~p doanh doanh nghi~p nghi~p kh6ng kh6ng bi bi h~nh~n ch~ch~ v~ v~ quyquy m6m6 ho~t ho~t d()ng d()ng trong trong nhfrng nhfrng nganh, nganh, ngh~ ngh~ co co lgi lgi chocho qu6c qu6c k~ k~ dandan sinh sinh (Di~u (Di~u 21).21). Doanh Doanh nghi~p nghi~p thu()c thu()c m9im9i th~mh th~mh ph~n ph~n kinh kinh t~ dugc t~ dugc lienlien doanh, doanh, lienlien k~tk~t v6iv6i ca nhan, ca nhan, t6 chuc t6 chuc kinh kinh t~ trong t~ trong va va ngoai ngoai nu6c nu6c theo theo quyquy dinh dinh cuacua phap phap lu~tlu~t (Di~u (Di~u 22).22). Nhu Nhu v~y,v~y, Hi~n Hi~n phap phap da da xacxac dinh dinh S\1' S\1' blnh blnh d~ng d~ng cuacua caccac thanh thanh ph~n ph~n kinh kinh t~ t~ tru6c tru6c phap phap lu~t. lu~t. Hon Hon nfra,nfra, Nha Nha nu6c nu6c concon khuy~n khuy~n khfch khfch caccac t6 t6 d~ud~u tu v6n, tu v6n, c6ng c6ng ngh~ ngh~ vaovao Vi~t Vi~t Nam. Nam. chuc, chuc, ca ca nhan nhan nu6c nu6c ngoai ngoai NhaNha nu6c nu6c baobao dam dam quy~n quy~n sa hfru sa hfru hgphgp phap phap d6id6i v6iv6i v6n, v6n, tai tai sansan va va caccac quy~n quy~n lgi lgi khac khac cuacua caccac t6 chuc, t6 chuc, ca ca nhan nhan nu6c nu6c ngoai. ngoai. Doanh Doanh nghi~p nghi~p co co v6nv6n d~ud~u tu nu6c tu nu6c ngoai ngoai cling cling nhunhu tai tai sansan hgphgp phap phap cuacua kh6ng kh6ng bi qu6c bi qu6c hfruhfru hoahoa (Di~u (Di~u 23 23 va va 25).25). caccac ca nhan, ca nhan, t6 chuc t6 chuc khac khac V~ V~ veinvein d~ d~ dcltdclt dai,dai, cling cling nhunhu tru6c tru6c day,day, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 quyquy dinh dinh dcltdclt daidai thu()c thu()c quy~n quy~n sa sa hfruhfru nhanha nu6c. nu6c. TuyTuy nhien, nhien, Hi~n Hi~n phap phap quyquy dinh dinh them them v~ v~ quy~n quy~n dugc dugc su su dvng dvng dcltdclt laulau daidai d6id6i v6iv6i ngum ngum dugc dugc giao giao va va dugc dugc chuysn chuysn quy~n quy~n su su dvng dvng do do theo theo quyquy dinh dinh cuacua phap phap lu~tlu~t (Di~u (Di~u 18).18). Chuang III - Van hod, giao dl;lc, khoa h9c, c8ng ngh¢, bao g6m 14 ctiJu (tir DiJu 30 ctin DiJu 43 ). Chuang Chuang III III - Van - Van hod, hod, giao giao dl;lc,dl;lc, khoa khoa h9c,h9c, c8ng c8ng ngh¢, ngh¢, baobao g6m g6m 14 14 ctiJu ctiJu (tir(tir DiJu DiJu 30 30 ctinctin DiJu DiJu 43 ).43 ). Ben c~nh vi~c xac dinh duang 16i bao t6n va phat triSn n~n van hoa Vi~t Nam: Dan t()c, hi~n d~i, nhan van; k~ thua va phat huy nhfrng gia tri cua n~n van hi~n cac dan t()c Vi~t Nam, tu tuang, d~o due, phong each H6 Chf Minh; ti~p thu tinh hoa van hoa nhan lo~i; phat huy mQi tai nang sang t~o trong nhan dan, Hi~n phap con xac dinh "giao dl;iC va diw tc;w [a qu6c sach hang ctdu" (Di~u 35). Co th~ noi r~ng, Hi~n phap nam 1992 danh dclu BenBen c~nh c~nh vi~cvi~c xacxac dinh dinh duang duang 16i 16i baobao t6nt6n va va phat phat triSn triSn n~nn~n vanvan hoahoa Vi~t Vi~t Nam: Nam: Dan Dan t()c,t()c, hi~n hi~n d~i,d~i, nhan nhan van;van; k~ k~ thua thua va va phat phat huyhuy nhfrng nhfrng giagia tri tri cuacua n~nn~n vanvan hi~n hi~n caccac dandan t()ct()c Vi~t Vi~t Nam, Nam, tu tu tuang, tuang, d~od~o due, due, phong phong each each H6H6 ChfChf Minh; Minh; ti~pti~p thuthu tinhtinh hoahoa vanvan lo~i; lo~i; phat phat huyhuy mQimQi tai tai nang nang sang sang t~ot~o trong trong nhan nhan dan,dan, hoahoa nhan nhan Hi~n Hi~n phap phap concon xacxac dinh dinh "giao "giao dl;iCdl;iC va va diwdiw tc;wtc;w [a qu6c [a qu6c sach sach hang hang ctdu" ctdu" (Di~u (Di~u 35).35). Co Co th~th~ noinoi r~ng, r~ng, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 danh danh dcludclu 94 GS. TS. Thai Vmh Thdng 94 94 GS.GS. TS. TS. ThaiThai VmhVmh Thdng Thdng CHUONG Ill- Sl/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN VI$T NAM CHUONG CHUONG Ill-IllSl/ Sl/ RA DOl RA DOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VI$T VI$T NAM NAM m()t m6c quan trQng trong chfnh sach giao dl)C va dao tc;to cua Nha nu6c ta, th~ hi~n dung tu tucmg cua Chu tich H6 Chf Minh: "Vil(li {ch muai na.m trbng cay, Vlf(li {ch tram nom trbng nguai". I m()tm()t m6c m6c quan quan trQng trQng trong trong chfnh chfnh sach sach giao giao dl)Cdl)C va va daodao tc;totc;to cuacua Nha Nha nu6c nu6c ta, ta, th~th~ hi~n hi~n dung dung tu tucmg tu tucmg cuacua Chu Chu tichtich H6H6 ChfChf Minh: Minh: "Vil(li "Vil(li {ch{ch muai muai na.m na.m trbng trbng cay,cay, Vlf(li Vlf(li {ch{ch tram tram nom nom trbng trbng nguai". nguai". I I Chuang IV- Bao v~ T6 qu6c Vi~t Nam xa ht)i chit nghia, bao gbm 5 tliJu (tir DiJu 44 ttin DiJu 48). Chuang Chuang IV-IVBaoBao v~ v~ T6 T6 qu6c qu6c Vi~tVi~t Nam Nam xa xa ht)iht)i chitchit nghia, nghia, baobao gbm gbm 5 tliJu 5 tliJu (tir(tir DiJu DiJu 44 44 ttinttin DiJu DiJu 48).48). v~ CCY bfm, Chuang nay gi6ng nhu Hi~n phap nam 1980 la xac dinh duang 16i qu6c phong toan dan. Tuy nhien, Hi~n phap nam 1992 con quy dinh b6 sung V~ nhi~m Vl) xay d1,mg cong an nhan dan each mc;tng, chinh quy, tinh nhu~, tlrr1g bu6c hi~n dc;ti, dva vao nhan dan va lam nong c6t cho phong trao nhan dan d~ bao v~ an ninh qu6c gia, tr~t tlJ, an toan xa h9i (Di~u 47). v~ v~ CCY CCY bfm, bfm, Chuang Chuang naynay gi6ng gi6ng nhunhu Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 la la duang duang 16i 16i qu6c qu6c phong phong toan toan dan.dan. Tuy Tuy nhien, nhien, Hi~n Hi~n phap phap xacxac dinh dinh nam nam 1992 1992 concon quyquy dinh dinh b6 b6 sung sung V~ V~ nhi~m nhi~m Vl) Vl) xayxay d1,mg d1,mg cong cong an an nhan nhan dandan each each mc;tng, mc;tng, chinh chinh quy, quy, tinhtinh nhu~, nhu~, tlrr1g tlrr1g bu6c bu6c hi~n hi~n dc;ti,dc;ti, dvadva vaovao nhan nhan dandan va va lamlam nong nong c6tc6t chocho phong phong traotrao nhan nhan dandan d~ d~ baobao v~ v~ an an ninh ninh qu6c qu6c gia,gia, tr~ttr~t tlJ, tlJ, an an toan toan xa h9i xa h9i (Di~u (Di~u 47).47). Chuang v - QuyJn va nghia v~ C(J ban cua cong dan, bao gbm 34 ttiJu (tir DiJu 49 ttin DiJu 82). Chuang Chuang v -vQuyJn - QuyJn va va nghia nghia v~ v~ C(J C(J banban cuacua cong cong dan,dan, baobao gbm gbm 34 34 ttiJu ttiJu (tir(tir DiJu DiJu 49 49 ttinttin DiJu DiJu 82).82). So v6i Hi~n phap nam 1980 thl Chuang nay trong Hi~n phap nam 1992 CO nhi~U di~U han, nhi~U quy~n Va nghia Vl) dUQ'C b6 sung va sua d6i. Kh~c phl)C thi~u sot cua cac Hi~n phap tru6c day, Hi~n phap nam 1992 l&n d&u tien quy dinh "ctic quyJn con nguai vJ chfnh trj, dan Slf, kinh fi, van hoa VQ XQ ht)i tfU(JC ton tr()ng" (Di~u 50). 0 nu6c ta, ngoai cong dan Vi~t Nam va cong dan nu6c ngoai den lam vi~c va sinh s6ng Vi~t Nam con c6 nguai khong c6 qu6c tich. V 6i quy dinh tren day nguai khong c6 qu6c tich cling duqc Nha nu6c ta ton trQng va bao v~ cac quy~n va lqi ich hqp phap. v 6i Hi en phap nam 1992 IAn dAu tien quy~n tv do kinh doanh cua cong dan duqc xac l~p (Di~u 57). Day la mQt trong nhfrng chla khoa quan trQng d~ rna canh cua tv do trong linh vgc hoc;tt dt)ng kinh t~ cua cong dan, xay dgng m()t xa h9i dan giau, nu6c mc;tnh. Cung v6i quy~n tg do kinh doanh, cong dan con c6 quy~n sa hfru "vJ tu li~u san xudt, v6n va tai san khac trong doanh nghi~p ho(lc trong cac t6 chirc kinh fi khtic" (Di~u 58). So So v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 thl thl Chuang Chuang naynay trong trong Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 CO CO nhi~U nhi~U di~U di~U han, han, nhi~U nhi~U quy~n quy~n Va Va nghia nghia Vl) Vl) dUQ'C dUQ'C b6 b6 sung sung va va suasua d6i.d6i. Kh~c Kh~c phl)C phl)C thi~u thi~u sot sot cuacua caccac Hi~n Hi~n phap phap tru6c tru6c day,day, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 l&nl&n d&ud&u tientien quyquy dinh dinh "ctic "ctic quyJn quyJn concon nguai nguai vJ vJ chfnh chfnh trj, trj, dandan Slf, Slf, kinh kinh fi, fi, vanvan hoahoa VQ VQ XQ XQ ht)iht)i tfU(JC tfU(JC tonton tr()ng" tr()ng" (Di~u (Di~u 50).50). 0 nu6c 0 nu6c ta, ta, ngoai ngoai cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam va va cong cong dandan nu6c nu6c ngoai ngoai denden lamlam vi~cvi~c va va sinh sinh s6ng s6ngVi~t Vi~t Nam Nam concon c6 c6 nguai nguai khong khong c6 c6 qu6c qu6c tich. tich. V 6iV 6i quyquy dinh dinh trentren dayday nguai nguai khong khong c6 c6 qu6c qu6c tichtich Nha Nha nu6c nu6c ta ton ta ton trQng trQng va va baobao v~ v~ caccac quy~n quy~n va va lqi lqi ichich cling cling duqc duqc hqphqp phap. phap. v 6ivHi 6i en Hi en phap phap nam nam 1992 1992 IAnIAn dAudAu tientien quy~n quy~n tv do tv do kinh kinh cuacua cong cong dandan duqc duqc xacxac l~pl~p (Di~u (Di~u 57).57). Day Day la la mQtmQt trong trong doanh doanh nhfrng nhfrng chla chla khoa khoa quan quan trQng trQng d~ d~ rnarna canh canh cuacua tv do tv do trong trong linhlinh vgcvgc hoc;tt hoc;tt dt)ng dt)ng kinh kinh t~ cua t~ cua cong cong dan,dan, xayxay dgng dgng m()tm()t xa xa h9ih9i dandan giau, giau, nu6c nu6c mc;tnh. mc;tnh. Cung Cung v6iv6i quy~n quy~n tg tg do do kinh kinh doanh, doanh, cong cong dandan concon c6 c6 quy~n quy~n sa sa hfruhfru "vJ"vJ tu tu li~uli~u sansan xudt, xudt, v6nv6n va va tai tai sansan khac khac trong trong doanh doanh nghi~p nghi~p ho(lc ho(lc trong trong caccac t6 t6 chirc chirc kinh kinh fi khtic" fi khtic" (Di~u (Di~u 58).58). a 1 Bao Nhan dan s6 ra ngay 14/911958. GS. TS. Thai Vlnh Tluing aa 1 95 1 Bao Bao Nhan Nhan dan dan s6 ras6ngay ra ngay 14/911958. 14/911958. GS.GS. TS. TS. ThaiThai Vlnh Vlnh Tluing Tluing 95 95 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP viST NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP viST viST NAM NAM Nhfrng quy dinh nay hem bao gicr h~t tC;lO di~u ki~n thu~n lqi cho cong dan Vi~t Nam xay dvng m()t CUQC s6ng cho ban than mlnh giau c6, thinh vuqng. Tren ca sa d6 rna d6ng thai lam giau cho gia dlnh va xa h()i. Ngoai cac quy dinh n6i tren con c6 quy dinh v~ "quy~n duqc thong tin" la m()t quy~n m6i duqc xac 1~p trong Hi~n phap nam 1992. Quy~n nay duqc hi~u la quy~n duqc nh~n tin va truy~n tin theo quy dinh cua phap lu~t. Nhfrng Nhfrng quyquy dinh dinh naynay hemhem baobao gicrgicr h~th~t tC;lOtC;lO di~u di~u ki~n ki~n thu~n thu~n lqi lqi chocho cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam xayxay dvng dvng m()tm()t CUQC CUQC s6ng s6ng chocho banban than than mlnh mlnh giau giau c6,c6, thinh thinh vuqng. vuqng. Tren Tren ca ca sa sa d6 d6 rnarna d6ng d6ng thaithai lamlam giau giau chocho giagia dlnh dlnh va va xa xa h()i.h()i. Ngoai Ngoai caccac quyquy dinh dinh n6in6i trentren concon c6 c6 quyquy dinh dinh v~ v~ "quy~n "quy~n duqc duqc thong thong tin"tin" la m()t la m()t quy~n quy~n m6im6i duqc duqc xacxac 1~p1~p trong trong Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992. 1992. Quy~n Quy~n naynay duqc duqc hi~u hi~u la quy~n la quy~n duqc duqc nh~n nh~n tin tin va va truy~n truy~n tin tin theo theo quyquy dinh dinh cuacua phap phap lu~t. lu~t. Ngoai vi~c thi~t 1~p cac quy~n m6i, Hi~n phap con sua d6i m()t s6 quy dinh v~ quy~n cua cong dan khong phil hqp v6i di~u ki~n kinh t~, xa h()i cua d.it nu6c va khong th~ thvc hi~n duqc trong thvc ti~n. Ngoai Ngoai vi~cvi~c thi~t thi~t 1~p1~p caccac quy~n quy~n m6i, m6i, Hi~n Hi~n phap phap concon suasua d6id6i m()tm()t s6 s6 quyquy dinh dinh v~ v~ quy~n quy~n cuacua cong cong dandan khong khong philphil hqphqp v6iv6i di~u di~u ki~n ki~n kinh kinh t~, t~, xa xa h()ih()i cuacua d.itd.it nu6c nu6c va va khong khong th~th~ thvc thvc hi~n hi~n duqc duqc trong trong thvc thvc ti~n. ti~n. Chuang VI- Qubc hQi, bao g6m 18 aitu (tit Ditu 83 ain Ditu 100). Chuang nay xac dinh vi trf, chuc nang, nhi~m Vl), quy~n h(;ln va ca c.iu t6 chuc cua Qu6c h()i. v~ ca ban n()i dung quy~n hC;ln gi6ng Hi~n phap nam 1980, tuy nhien c6 m()t s6 b6 sung v~ quy~n h(;ln cua Qu6c h()i nhu quy~t dinh chuang trlnh xay dvng lu~t, phap 1~nh, quy~t dinh chinh sach dan t9c cua Nha nu6c, quy~t dinh trung cfiu y dan (Di~u 84 Hi~n phap nam 1992). Nhln chung nhi~m Vl,l va quy~n hC;lll cua Qu6c h()i th~ hi~n tren b6n ITnh vvc: Chuang Chuang VI-VIQubc Qubc hQi,hQi, baobao g6mg6m 18 aitu 18 aitu (tit (tit Ditu Ditu 83 ain 83 ain Ditu Ditu 100100 ). ). Chuang Chuang naynay xacxac dinh dinh vi trf, vi trf, chuc chuc nang, nang, nhi~m nhi~m Vl),Vl), quy~n quy~n h(;lnh(;ln va va ca ca c.iuc.iu t6 chuc t6 chuc cuacua Qu6c Qu6c h()i.h()i. v~ v~ ca ca banban n()in()i dung dung quy~n quy~n hC;lnhC;ln gi6ng gi6ng Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980, 1980, tuytuy nhien nhien c6 c6 m()tm()t s6 b6 s6 b6 sung sung v~ v~ quy~n quy~n h(;lnh(;ln cuacua Qu6c Qu6c h()ih()i nhunhu quy~t quy~t dinh dinh chuang chuang trlnh trlnh xayxay dvng dvng lu~t, lu~t, phap phap 1~nh, 1~nh, quy~t quy~t dinh dinh chinh chinh sach sach dandan t9ct9c cuacua Nha Nha nu6c, nu6c, quy~t quy~t dinh dinh trung trung cfiucfiu y dan y dan (Di~u (Di~u 84 84 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992). 1992). Nhln Nhln chung chung nhi~m nhi~m Vl,l Vl,l va va quy~n quy~n hC;lllhC;lll cuacua Qu6c Qu6c h()ih()i th~th~ hi~n hi~n trentren b6nb6n ITnhITnh vvc: vvc: - L~p hi~n va 1~p phap; - L~p - L~p hi~n hi~n va va 1~p1~p phap; phap; - Quy~t dinh cac v.in d~ quan tn;mg cua d.it nu6c; - Quy~t - Quy~t dinh dinh caccac v.inv.in d~ quan d~ quan tn;mg tn;mg cuacua d.itd.it nu6c; nu6c; - Xay dvng, cung c6 va hoan thi~n b() may nha nu6c XHCN; - Xay - Xay dvng, dvng, cung cung c6 c6 va hoan va hoan thi~n thi~n b() b() may may nhanha nu6c nu6c XHCN; XHCN; - Tht,rc hi~n quy6n giam sat t6i cao d6i v6i toan b9 ho(;lt d()ng cua b9 may nha nucrc. - Tht,rc - Tht,rc hi~n hi~n quy6n quy6n giam giam sat sat t6i t6i caocao d6id6i v6iv6i toan toan b9 b9 ho(;lt ho(;lt d()ng d()ng cuacua b9 b9 may may nhanha nucrc. nucrc. V ~ ca c.iu t6 chuc cua Qu6c h9i theo Hi~n phap ·mcri c6 m()t s6 thay d6i nh.it dinh: B6 th~ ch~ H9i d6ng Nha nucrc vua la ca quan cao nh.it ho(;lt d()ng thucrng xuyen cua Qu6c h()i, vua Ia Chu tich t~p th~ cua nucrc C()ng hoa XHCN Vi~t Nam, khoi ph1,1c lC;li ch~ dinh UBTVQH va ch~ dinh Chu tich nucrc nhu Hi~n phap V ~ Vca ~ ca c.iuc.iu t6 chuc t6 chuc cuacua Qu6c Qu6c h9ih9i theo theo Hi~n Hi~n phap phap ·mcri ·mcri c6 c6 m()tm()t s6 s6 thay thay d6id6i nh.it nh.it dinh: dinh: B6 B6 th~th~ ch~ch~ H9iH9i d6ng d6ng Nha Nha nucrc nucrc vuavua la ca la ca quan quan caocao nh.it nh.it ho(;lt ho(;lt d()ng d()ng thucrng thucrng xuyen xuyen cuacua Qu6c Qu6c h()i,h()i, vuavua Ia Chu Ia Chu tichtich t~pt~p th~th~ cuacua nucrc nucrc C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam, Nam, khoi khoi ph1,1c ph1,1c lC;li lC;li ch~ch~ dinh dinh UBTVQH UBTVQH va va ch~ch~ dinh dinh ChuChu tichtich nucrc nucrc nhunhu Hi~n Hi~n phap phap 96 GS. TS. Thai Vlnh ThJng 96 96 GS.GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh ThJng ThJng CHUONG lli- S[/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN VIiJ,T NAM CHUONG CHUONG lli-lliS[/ S[/ RA DOl RA DOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VIiJ,T VIiJ,T NAM NAM nam 1959. Theo Hi~n phap nam 1992, Chu tich va cac Ph6 Chu tich Qubc h()i d6ng th<ri la Chu tjch, cac Ph6 Chu tjch UBTVQH. M()t sb thanh vien cua H()i d6ng dan t()c, Uy ban cua Qubc h()i lam vi~c theo ch~ d() chuyen trach (Di~u 94 va 95). nam nam 1959. 1959. Theo Theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, Chu Chu tichtich va va caccac Ph6Ph6 Chu Chu tichtich Qubc Qubc h()ih()i d6ng d6ng th<rith<ri la Chu la Chu tjch, tjch, caccac Ph6Ph6 Chu Chu tjchtjch UBTVQH. UBTVQH. M()t M()t sb sb thanh thanh vien vien cuacua H()iH()i d6ng d6ng dandan t()c,t()c, UyUy banban cuacua Qubc Qubc h()ih()i lamlam vi~c vi~c theo theo ch~ch~ d() d() chuyen chuyen trach trach (Di~u (Di~u 94 94 va va 95).95). D~ cao hon nfra vai tro cua d~i bieu Qubc h()i, Hi~n phap nam D~ D~ caocao honhon nfranfra vaivai tro tro cuacua d~id~i bieu bieu Qubc Qubc h()i,h()i, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 quy djnh ro: "Dqi bi€u Qu6c h9i la ngu&i dqi di¢n cho y chf, nguy¢n V(mg CUG nhan dan, khong chi aqi di¢n cho nhan dan a dcm vt bdu cir ra minh ma con dqi di?n cho nhan dan ca nu&c, (Di~u 97). So v6i Hi~n phap nam 1980 nhi~m vv cua d~i bieu Qubc h()i ding nhu trach nhi~m CUa cac CO' quan nha nu6c trong vi~c t~o di~u ki~n thu~n lgi cho d~i bieu Qubc h()i thvc hi~n nhi~m Vl,l cua minh dugc quy djnh C\;t the hon (xem Di~u 97 va Di~u 100 Hi~n phap nam 1992). 1992 1992 quyquy djnh djnh ro: ro: "Dqi "Dqi bi€u bi€u Qu6c Qu6c h9ih9i la ngu&i la ngu&i dqidqi di¢ndi¢n chocho y chf, y chf, nguy¢n nguy¢n V(mg V(mg CUGCUG nhan nhan dan,dan, khong khong chichi aqiaqi di¢n di¢n chocho nhan nhan dandan aa dcmdcm vt bdu vt bdu cir cir ra ra minh minh mama concon dqidqi di?n di?n chocho nhan nhan dandan ca ca nu&c, nu&c, (Di~u (Di~u 97).97). So So v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 nhi~m nhi~m vv vv cuacua d~id~i bieu bieu h()ih()i ding ding nhunhu trach trach nhi~m nhi~m CUaCUa caccac CO' CO' quan quan nhanha nu6c nu6c trong trong Qubc Qubc vi~c vi~c t~ot~o di~u di~u ki~n ki~n thu~n thu~n lgi lgi chocho d~id~i bieu bieu Qubc Qubc h()ih()i thvc thvc hi~n hi~n nhi~m nhi~m Vl,l Vl,l cuacua minh minh dugc dugc quyquy djnh djnh C\;t C\;t thethe honhon (xem (xem Di~u Di~u 97 97 va va Di~u Di~u 100100 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992). 1992). Chucmg VII- Chu tfch nu&c, bao g6m 8 diJu (tir DiJu 101 din DiJu 108). Chucmg Chucmg VIIVIIChuChu tfchtfch nu&c, nu&c, baobao g6m g6m 8 diJu 8 diJu (tir (tir DiJu DiJu 101101 dindin DiJu DiJu 108108 ). ). V 6i Hi~n phap nam 1992 ch~ dinh Chu tich nu6c ca nhan dugc quy djnh l~i thanh m()t ch~ dinh rieng bi~t nhu Hi~n phap nam 1959. V 6iV 6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 ch~ch~ dinh dinh Chu Chu tichtich nu6c nu6c ca ca nhan nhan quyquy djnh djnh l~i l~i thanh thanh m()tm()t ch~ch~ dinh dinh rieng rieng bi~tbi~t nhunhu Hi~n Hi~n phap phap dugc dugc nam nam 1959. 1959. So v6i chS dinh Chu tjch nucrc trong Hi€n phap nam 1946, ' ' lPn nh~n na~m 1 0'\0 H;~n nha'..,. "am~ 1 OQf\ ~h~' ..t:nh f""'h.'. . . :~h H..,_.._.._ y.1. "t' ptl p .l.l \.,..lJC U!i 1 \,.,....llU l!..._:;ll So So v6iv6i chSchS dinh dinh Chu Chu tjchtjch nucrc nucrc trong trong Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1946, 1946, ' lPn 'nh~n 'H;~n 'nha'..,. '~h~ ' ..t:nh lPn nh~n na~m na~m 1 0'\0 1 0'\0 H;~n nha'..,. "am~ "am~ 1 OQf\ 1 OQf\ ~h~ ..t:nh f""'h.' f""'h.' . . . :~h . . . :~h H..,_.._.._ H ..,_.._.._ y.1. "t' y.1. "t' ptl ptl p p .l.l .l.l \.,..lJC\.,..lJC U!i U!i 1 \,.,....llU 1 \,.,....llU l!..._:;ll l!..._:;ll nu6c trong HiSn phap nam 1992 c6 nhi~u diem khac bi~t. Tru6c h~t, Chu tich nu6c trong Hi~n phap nam 1946 vira la nguai dung dfru Nha nu6c, vira la nguai dtrng dfru Chfnh phu nen quy~n h~n d.t 16n. HiSn phap nam 1959 quy djnh Chu tich nu6c chi dung dfru Nha nu6c chu khong dung dfru Chinh phu nhung quy~n h~n cua Chu tich nu6c v~n r~t 16n vl Chu tich nu6c "khi xet thdy cdn thiit, c6 quyJn tham d7! va chu l9G cac phien h9p cua H9i a6ng Chlnh phu" (Di~u 66) va Chu tich nu6c "khi xet thdy cdn thidt thi tri¢u tgp va chu t9a H(Ji nghi chlnh trt d(lc bi¢t .. d~ xem xet nhfrng v~n nu6c nu6c trong trong HiSn HiSn phap phap nam nam 1992 1992 c6 c6 nhi~u nhi~u diem diem khac khac bi~t. bi~t. Tru6c Tru6c h~t,h~t, Chu Chu tichtich nu6c nu6c trong trong Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 viravira la nguai la nguai dung dung dfrudfru Nha Nha nu6c, nu6c, viravira la nguai la nguai dtrng dtrng dfrudfru Chfnh Chfnh phuphu nennen quy~n quy~n h~nh~n d.t d.t 16n.16n. HiSn HiSn phap phap nam nam 1959 1959 quyquy djnh djnh Chu Chu tichtich nu6c nu6c chichi dung dung dfrudfru Nha Nha nu6c nu6c chuchu khong khong dung dung dfrudfru Chinh Chinh phuphu nhung nhung quy~n quy~n h~nh~n cuacua v~nv~n r~t r~t 16n16n vl Chu vl Chu tichtich nu6c nu6c "khi"khi xetxet thdy thdy cdncdn thiit, thiit, Chu Chu tichtich nu6c nu6c c6 c6 quyJn quyJn tham tham d7! d7! va va chuchu l9Gl9G caccac phien phien h9ph9p cuacua H9iH9i a6ng a6ng Chlnh Chlnh (Di~u (Di~u 66)66) va va Chu Chu tichtich nu6c nu6c "khi "khi xetxet thdy thdy cdncdn thidt thidt thi thi tri¢u tri¢u phu" phu" va va chuchu t9at9a H(JiH(Ji nghi nghi chlnh chlnh trt trt d(lcd(lc bi¢tbi¢t .. d~.. d~ xemxem xetxet nhfrng nhfrng v~nv~n tgptgp "S ~ v . T<' 1 .~. 7'' rzai, · v-m 11 Th ang "S v-,m· 1vTh11ang ~Th ang ~ v ."S vT<' 1 .~.. T<' 17'' .~. rzai,7''·rzai 1m .1..1. .1..1. ..a..J..J./' .1..1.\.IJ.J. J.J ~7uv, 97 .1..1. .1..1. .1..1. ..a..J..J./' .1..1. ..a..J..J./' .1..1.\.IJ.J. .1..1.\.IJ.J. J.J J.J ~7uv, ~7uv, 97 97 mAo TRINH LU~T HIEN PHAP VIBT NAM mAo mAo TRINH TRINH LU~T LU~T HIEN HIEN PHAP PHAP VIBT VIBT NAM NAM dS 16'n cua nu6'c nha (DiSu 67). Chu tich theo Hi~n phap nam 1980 khong phai Ia ca nhan rna Ia Chu tich t~p thS. ThS ch~ Chu tich t~p thS nhu da n6i a ph~n tru6'c c6 m()t s6 nhugc diSm nhu khong nhanh nh!;ly, khong linh ho!;lt va kh6 khan trong vi~c d6i ngo!;li. Chu tich nu6'c theo Hi~n phap nam 1992 quySn h1;1n khong r()ng nhu Hi~n phap nam 1946 va Hi~n phap nam 1959. Theo quy dinh cua Hi~n phap nam 1992, Chu tich nucrc Ia nguai dl:mg d~u Nha nu6'c, thay m~t nu6'c C(>ng hoa XHCN Vi~t Nam v€ d6i n(>i va d6i ngo!;li. Chu tich nu6'c do Qu6c h()i b~u ra trong s6 cac d!;li biSu Qu6c h()i. Chu tich nu6'c chiu trach nhi~m va bao cao cong tac tru6'c Qu6c h(>i. Nhi~m V\1 va quySn h!;ln cua Chu tich nu6'c dugc quy dinh t!;li DiSu 103 Hi~n phap nam 1992. dS 16'n dS 16'n cuacua nu6'c nu6'c nhanha (DiSu (DiSu 67).67). Chu Chu tichtich theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 khong khong phai phai Ia ca Ia nhan ca nhan rnarna Ia Chu Ia Chu tichtich t~pt~p thS.thS. ThSThS ch~ch~ Chu Chu tichtich t~pt~p thSthS nhunhu da da n6in6i a ph~n a ph~n tru6'c tru6'c c6 c6 m()tm()t s6 s6 nhugc nhugc diSm diSm nhunhu khong khong nhanh nhanh nh!;ly, nh!;ly, khong khong linhlinh ho!;lt ho!;lt va va kh6kh6 khan khan trong trong vi~cvi~c d6id6i ngo!;li. ngo!;li. Chu Chu tichtich nu6'c nu6'c theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 quySn quySn h1;1nh1;1n khong khong r()ng r()ng nhunhu Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 va va Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959. 1959. Theo Theo quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, Chu Chu tichtich nucrc nucrc Ia nguai Ia nguai dl:mg dl:mg d~ud~u Nha Nha thay thay m~tm~t nu6'c nu6'c C(>ng C(>ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam v€ v€ d6id6i n(>in(>i va va d6id6i nu6'c, nu6'c, ngo!;li. ngo!;li. Chu Chu tichtich nu6'c nu6'c do do Qu6c Qu6c h()ih()i b~ub~u ra trong ra trong s6 s6 caccac d!;li d!;li biSu biSu h()i.h()i. Chu Chu tichtich nu6'c nu6'c chiu chiu trach trach nhi~m nhi~m va va baobao caocao cong cong tac tac Qu6c Qu6c h(>i.h(>i. Nhi~m Nhi~m V\1 V\1 va va quySn quySn h!;lnh!;ln cuacua Chu Chu tichtich nu6'c nu6'c dugc dugc tru6'c tru6'c Qu6c Qu6c quyquy dinh dinh t!;li t!;li DiSu DiSu 103103 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992. 1992. Chuang VIII- Chfnh phu, bao g6m 9 aiJu (tir DiJu 109 din DiJu 117). Chuang Chuang VIIIVIIIChfnh Chfnh phu, phu, baobao g6m g6m 9 aiJu 9 aiJu (tir (tir DiJu DiJu 109109 dindin DiJu DiJu 117). 117). Ciing nhu H9i d6ng Chfnh phu theo Hi~n phap nam 1959, Chfnh phu theo Hi~n phap nam 1992 dugc quy dinh Ia ca quan chdp hanh cua Qu6c h()i, ca quan hanh chfnh nha nu6'c cao nhdt cua nu6'c C()ng hoa XHCN Vi~t Nam. N~u so sanh ca b6n ban Hi~n phap cua nucrc ta c6 thS thdy quan ni~m v€ tfnh chdt cua Chfnh phu c6 nhiing thay d6i nhdt dinh. Hi~n phap nam 1946 quy dinh Chfnh phu Ia ca quan chdp hanh cua Nghi vi~n. Hi~n phap nam 1980 xay d\l"llg Chfnh phu (H(>i d6ng B(> truang) theo mo hlnh cua hi~n phap XHCN nhung vm quan diSm t~p quySn "r~n", nghia Ia quySn h,rc nha nu6'c th6ng nhdt t~p trung vao Qu6c h()i. Qu6c h()i - ca quan quySn h,rc nha nucrc cao nhdt, th6ng nhdt cac quySn l~p phap, hanh phap, tu phap va giam sat. Cac CO' quan nha nu6'c khac do Qu6c h()i l~p ra Ia dS thvc hi~n chuc nang, nhi~m V\1 cua Qu6c h()i. Hi~n phap nam 1992 k~ thua Hi~n phap nam 1959 xay d\l"llg theo quan diSm t~p quySn "mSm", nghia Ia quySn lvc nha nu6'c v~n t~p trung th6ng nhdt nhung dn phai CO S\1" phan chia ch(rc nang gifra CaC CO' quan Ciing Ciing nhunhu H9iH9i d6ng d6ng Chfnh Chfnh phuphu theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, Chfnh Chfnh phuphu theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 dugc dugc quyquy dinh dinh Ia ca Ia ca quan quan chdp chdp hanh hanh cuacua Qu6c Qu6c h()i,h()i, ca ca quan quan hanh hanh chfnh chfnh nhanha nu6'c nu6'c caocao nhdt nhdt cuacua Vi~t Vi~t Nam. Nam. N~uN~u so so sanh sanh ca ca b6nb6n banban Hi~n Hi~n nu6'c nu6'c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN phap phap cuacua nucrc nucrc ta c6 ta c6 thSthS thdy thdy quan quan ni~m ni~m v€ tfnh v€ tfnh chdtchdt cuacua Chfnh Chfnh phuphu c6 c6 nhiing nhiing thay thay d6id6i nhdt nhdt dinh. dinh. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 quyquy dinh dinh Chfnh Chfnh phuphu Ia ca Ia ca quan quan chdp chdp hanh hanh cuacua Nghi Nghi vi~n. vi~n. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 xayxay d\l"llg d\l"llg Chfnh Chfnh phuphu (H(>i (H(>i d6ng d6ng B(> B(> truang) truang) theo theo momo hlnh hlnh cuacua hi~n hi~n phap phap nhung nhung vmvm quan quan diSm diSm t~pt~p quySn quySn "r~n", "r~n", nghia nghia Ia quySn Ia quySn h,rch,rc XHCN XHCN nhanha nu6'c nu6'c th6ng th6ng nhdt nhdt t~pt~p trung trung vaovao Qu6c Qu6c h()i.h()i. Qu6c Qu6c h()ih()i - caca quan quan quySn quySn h,rch,rc nhanha nucrc nucrc caocao nhdt, nhdt, th6ng th6ng nhdt nhdt caccac quySn quySn l~p l~p phap, phap, hanh hanh phap, phap, tu phap tu phap va va giam giam sat.sat. CacCac CO' CO' quan quan nhanha nu6'c nu6'c khac khac do do Qu6c Qu6c h()ih()i l~pl~p ra Ia ra dS Ia thvc dS thvc hi~n hi~n chuc chuc nang, nang, nhi~m nhi~m V\1 V\1 cuacua Qu6c Qu6c h()i.h()i. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 k~ k~ thua thua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 xayxay d\l"llg d\l"llg theotheo quan quan diSm diSm t~pt~p quySn quySn "mSm", "mSm", nghia nghia Ia quySn Ia quySn lvclvc nhanha nu6'c nu6'c v~nv~n t~p t~p trung trung th6ng th6ng nhdt nhdt nhung nhung dndn phai phai CO CO S\1" S\1" phan phan chiachia ch(rc ch(rc nang nang gifra gifra CaCCaC CO' CO' quan quan 98 GS. TS. Thdi Vlnh Thling 98 98 GS. GS. TS. TS. ThdiThdi VlnhVlnh Thling Thling CHUONGIII- S[/RA DOl VA PHATTRIENCUA NEN LJP HIEN VI$T NAM CHUONGIIICHUONGIIIS[/RA S[/RA DOlDOl VA PHATTRIENCUA VA PHATTRIENCUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VI$T VI$T NAM NAM nha nu&c trong vi~c thgc hi~n ba quy~n l~p phap, hanh phap va tu phap. Vi v~y. Hi~n phap nam I 992 quy djnh: "Chfnh phu Ia ca quan chdp hanh CUa Qubc h(Ji Va fa C(J quan hanh chfnh nha nuac cao nhdt cua nubc Cl)ng hoa xii hl)i chu nghia Vi~t Nam ". V 6'i quy djnh nay, Chfnh phu la ca quan hanh chfnh nha nu&c cao nhAt cua Nha nu&c chu khong phai cua Qu6c h<)i, c6 th~ ho~t d<)ng m9t each d<)c l~p tuang d6i trong Hnh vvc hanh chfnh nha nu&c. nhanha nu&c nu&c trong trong vi~cvi~c thgc thgc hi~n hi~n ba ba quy~n quy~n l~p l~p phap, phap, hanh hanh phap phap va va tu tu phap. phap. Vi Vi v~y.v~y. Hi~n Hi~n phap phap nam nam I 992 I 992 quyquy djnh: djnh: "Chfnh "Chfnh phuphu Ia ca Ia ca quan quan chdp chdp hanh hanh CUaCUa Qubc Qubc h(Jih(Ji Va Va fa C(J fa C(J quan quan hanh hanh chfnh chfnh nhanha nuac nuac caocao nhdt nhdt cuacua nubc nubc Cl)ng Cl)ng hoahoa xii xii hl)ihl)i chuchu nghia nghia Vi~tVi~t Nam Nam ". V ".6'iV 6'i quyquy djnh djnh nay,nay, Chfnh Chfnh phuphu la ca la ca quan quan hanh hanh chfnh chfnh nhanha nu&c nu&c caocao nhAt nhAt cuacua Nha Nha nu&c nu&c chuchu khong khong phai phai cuacua Qu6c Qu6c h<)i,h<)i, c6 c6 th~th~ ho~t ho~t d<)ng d<)ng m9tm9t d<)cd<)c l~pl~p tuang tuang d6id6i trong trong HnhHnh vvcvvc hanh hanh chfnh chfnh nhanha nu&c. nu&c. each each each thuc thanh l~p Chfnh phu theo Hi~n phap nam 1992 hoan toan khac vm Hi~n phap nam 1980. Hi~n phap nam 1992 chi c6 Thu tu&ng Chfnh phu la do Qu6c h9i bdu, mi~n nhi~m va bai nhi~m theo d~ nghj cua Chu tjch nu&c, con cac Ph6 Thu tu&ng, cac b9 truang va cac thanh vien khac cua Chfnh phu, Qu6c h9i chi phe chudn theo d~ nghj cua Thu tu6'ng Chfnh phu. 1 Nhu v~y, Hi~n phap nam 1992 d~ cao vai tro cua Thu tu&ng Chfnh phu trong vi~c thanh l~p Chfnh phu, lam n6i tr9i vai tro cua Thu tu&ng Chfnh phu. C6 th~ n6i r~ng day la phuang phap hiiu hi~u d~ xay dvng m<)t chfnh quy~n hanh phap m~nh me. each each thuc thuc thanh thanh l~pl~p Chfnh Chfnh phuphu theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 hoan hoan toan toan khac khac vmvm Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980. 1980. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 chichi ThuThu tu&ng tu&ng Chfnh Chfnh phuphu la do la do Qu6c Qu6c h9ih9i bdu, bdu, mi~n mi~n nhi~m nhi~m va va baibai c6 c6 nhi~m nhi~m theo theo d~ d~ nghj nghj cuacua ChuChu tjchtjch nu&c, nu&c, concon caccac Ph6Ph6 ThuThu tu&ng, tu&ng, caccac b9 b9 truang truang va va caccac thanh thanh vien vien khac khac cuacua Chfnh Chfnh phu, phu, Qu6c Qu6c h9ih9i chichi 1 Nhu 1 Nhu phephe chudn chudn theo theo d~ nghj d~ nghj cuacua ThuThu tu6'ng tu6'ng Chfnh Chfnh phu. phu. v~y, v~y, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 d~ cao d~ cao vaivai tro tro cuacua ThuThu tu&ng tu&ng Chfnh Chfnh phuphu trong trong vi~cvi~c thanh thanh l~pl~p Chfnh Chfnh phu, phu, lamlam n6in6i tr9itr9i vai vai tro tro cuacua ThuThu tu&ng tu&ng Chfnh Chfnh phu. phu. C6 C6 th~th~ n6in6i r~ng r~ng dayday la phuang la phuang phap phap hiiuhiiu hi~u hi~u d~ d~ xayxay dvng dvng m<)tm<)t chfnh chfnh quy~n quy~n hanh hanh phap phap m~nh m~nh me.me. Vi~c tang cucmg vai tro cua nguai dfulg ddu Chfnh phu con th~ hi~n 6 vi~c tang them nhi~u quy~n h~ cho Thu tu&ng Chfnh phu rna tru&c day Hi~n phap nam 1959, Hi~n phap nam 1980 khong quy dinh. Do la cac thAm quy~n dugc quy dinh t~i cac khofm 2, 4 va 5 cua Di~u 114 Hi~n phap nam 1992. Vi~c Vi~c tang tang cucmg cucmg vaivai tro tro cuacua nguai nguai dfulg dfulg dduddu Chfnh Chfnh phuphu concon th~th~ hi~n hi~n 6 vi~c 6 vi~c tang tang them them nhi~u nhi~u quy~n quy~n h~h~ chocho ThuThu tu&ng tu&ng Chfnh Chfnh phuphu rnarna tru&c tru&c dayday Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959, 1959, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 khong khong quyquy dinh. dinh. DoDo la la caccac thAm thAm quy~n quy~n dugc dugc quyquy dinh dinh t~i t~i caccac 2, 42,va 4 va 5 cua 5 cua Di~u Di~u 114114 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992. 1992. khofm khofm Chucmg IX - Hl)i a6ng nhan dan va uy ban nhan dan, bao g6m 8 di~u (tit Di~u 118 din Di~u 125). Chucmg Chucmg IX IX - Hl)i - Hl)i a6ng a6ng nhan nhan dandan va va uy uy banban nhan nhan dan,dan, baobao g6m g6m 8 di~u 8 di~u (tit (tit Di~u Di~u 118118 dindin Di~u Di~u 125). 125). Theo quy djnh cua Hi~n phap nam I 992, nu&c ta vdn chia lam 3 cAp hanh chfnh: Tinh, thanh ph6 trvc thu<)c trung uang; huy~n, qu~n. thanh ph6 thu9c tinh va thi xa; xa, phuang va thi trAn Theo Theo quyquy djnh djnh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam I 992, I 992, nu&c nu&c ta vdn ta vdn chia chia lamlam 3 cAp 3 cAp hanh hanh chfnh: chfnh: Tinh, Tinh, thanh thanh ph6ph6 trvctrvc thu<)c thu<)c trung trung uang; uang; huy~n, huy~n, qu~n. qu~n. thanh thanh ph6ph6 thu9c thu9c tinhtinh va va thi thi xa; xa; xa, xa, phuang phuang va va thi thi trAntrAn 1 Trong thai gian Qu6c h9i kh6ng hQp thl UBTVQH phe chu~n vi~c b6 nhi~m, mi~n nhi~m, each chuc Ph6 Thu tucmg, b(l trucmg va cac thanh vien khac cua Chfnh phu theo d~ nghi cua Thu tucmg Chfnh phu (Di~u 91 ). 1 Trong 1 Trong thaithai giangian Qu6c Qu6c h9i h9i kh6ng kh6ng hQp hQp thl UBTVQH thl UBTVQH phe phe chu~n chu~n vi~cvi~c b6 nhi~m, b6 nhi~m, mi~n mi~n nhi~m, nhi~m, eacheach chucchuc Ph6Ph6 ThuThu tucmg, tucmg, b(l trucmg b(l trucmg va cac va cac thanh thanh vienvien khackhac cua cua theotheo d~ nghi d~ nghi cua cua ThuThu tucmg tucmg Chfnh Chfnh phu phu (Di~u (Di~u 91 ).91 ). Chfnh Chfnh phu phu GS. TS. Thdi Vinh llulng GS. GS. TS. TS. ThdiThdi VinhVinh llulng llulng 99 99 99 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP VIBT NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VIBT VIBT NAM NAM (Di~u 118). I d tAt ca cac dan vj harm chfnh n6i tren d~u thrum l~p HDND va UBND. Tfnh chAt cua HDND vful nhu cii la co quan quy~n h,rc nha nu6c o dja phuang, do nhan dan dja phuang bfiu ra nhung Hi~n phap mm nhk m~ tinh d~ di~n cua HDND ro han: "H9i et6ng nhan dan la ca quan quyJn htc nha nu&c. & etta phuong, dc;zi di?n cho y ch(, nguy?n V9ng va quyJn lam chit CUa nhan dan, do nhan dan etta phuong bdu ra, chtu tnich nhi?m tm&c nhan dan etta phuong va ca quan nha nu&c cdp tren" (Di~u 119). Nhu v~y, c6 th6 thAy r~ng hai d{lc tfnh cua HDND k~t hqp nhuftn nhuy6n v6i nhau lam cho HDND thvc sg tro thanh m9t ca quan nha nu6c quan trQng dam bao quy~n lam chu cua nhan dan lao d9ng. (Di~u (Di~u 118). 118). I dI tAt d tAt ca ca caccac dandan vj harm vj harm chfnh chfnh n6in6i trentren d~ud~u thrum thrum l~pl~p HDND HDND va va UBND. UBND. Tfnh Tfnh chAtchAt cuacua HDND HDND vfulvful nhunhu cii cii la co la co quan quan quy~n quy~n h,rch,rc nhanha nu6c nu6c o dja o dja phuang, phuang, do do nhan nhan dandan dja dja phuang phuang bfiubfiu ra ra nhung nhung Hi~n Hi~n phap phap mmmm nhk nhk m~ m~ tinhtinh d~ d~ di~ndi~n cuacua HDND HDND ro han: ro han: "H9i "H9i et6ng et6ng nhan nhan dandan la ca la ca quan quan quyJn quyJn htchtc nhanha nu&c. nu&c. & etta & etta phuong, phuong, dc;zidc;zi di?ndi?n chocho y ch(, y ch(, nguy?n nguy?n V9ng V9ng va quyJn va quyJn lamlam chitchit CUaCUa nhan nhan dan,dan, do do nhan nhan dandan ettaetta phuong phuong bdubdu ra, ra, chtuchtu tnich tnich nhi?m nhi?m tm&c tm&c nhan nhan dandan ettaetta phuong phuong va va ca ca quan quan nhanha nu&c nu&c cdpcdp tren" tren" (Di~u (Di~u 119). 119). Nhu Nhu v~y,v~y, c6 c6 th6th6 thAy thAy r~ng r~ng haihai d{lcd{lc tfnhtfnh cuacua HDND HDND k~tk~t hqphqp nhuftn nhuftn nhuy6n nhuy6n v6iv6i nhau nhau lamlam chocho HDND HDND thvc thvc sg sg tro tro thanh thanh m9tm9t ca ca quan quan nhanha nu6c nu6c quan quan trQng trQng dam dam baobao quy~n quy~n lamlam chuchu cuacua nhan nhan dandan laolao d9ng. d9ng. V~ ca cAu t6 chuc, Hi~n phap nam 1992 duy trl cac quy djnh cua Lu~t t6 chuc HDND va UBND nam 1989 v~ thanh l~p thucmg trl)'c HDND o cac HDND dp tinh, thanh ph6 trl)'c thu9c trung uang va cAp, huy~n, qu~n, thrum ph6 thu9c tinh. Trong t6 chuc HDND con thanh l~p cac ban. Theo quy djnh cua Hi~n phap nam 1992, quy~n h1;1n cua chu tjch UBND dugc tang cuemg. M9t s6 quy~n h1;1n tru6c day thu9c t~p th6 UBND, nay chuy6n cho chu tjch UBND (xem Di~u 124). Lu~t t6 chuc HDND va UBND do Qu6c h9i khoa IX (ki hQp thu 5) thong qua ngay 2116/1994 tren tinh thftn Hi~n phap nam 1992 da tang thftm quy~n cho chu tjch UBND (xem Di~u 52). V~ V~ ca ca cAucAu t6 chuc, t6 chuc, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 duyduy trl trl caccac quyquy djnh djnh Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc HDND HDND va va UBND UBND nam nam 1989 1989 v~ thanh v~ thanh l~pl~p thucmg thucmg cuacua trl)'ctrl)'c HDND HDND o cac o cac HDND HDND dpdp tinh, tinh, thanh thanh ph6ph6 trl)'ctrl)'c thu9c thu9c trung trung uang uang va va cAp,cAp, huy~n, huy~n, qu~n, qu~n, thrum thrum ph6ph6 thu9c thu9c tinh. tinh. Trong Trong t6 t6 chuc chuc HDND HDND concon thanh thanh l~pl~p caccac ban.ban. Theo Theo quyquy djnh djnh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, quy~n quy~n h1;1nh1;1n cuacua chuchu tjchtjch UBND UBND dugc dugc tang tang cuemg. cuemg. M9t M9t s6 s6 quy~n quy~n h1;1nh1;1n tru6c tru6c dayday thu9c thu9c t~pt~p th6th6 UBND, UBND, naynay chuy6n chuy6n chocho chuchu UBND UBND (xem (xem Di~u Di~u 124). 124). Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc HDND HDND va va UBND UBND do do tjchtjch Qu6c Qu6c h9ih9i khoa khoa IX IX (ki (ki hQphQp thuthu 5) thong 5) thong quaqua ngay ngay 2116/1994 2116/1994 trentren tinhtinh thftn thftn Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 da da tang tang thftm thftm quy~n quy~n chocho chuchu tjchtjch UBND UBND (xem (xem Di~u Di~u 52).52). D~ cao han mia vai tro cua cac t6 chuc xa h9i va doan th6 quftn chung trong quan If nha nu6c va xa h9i, Hi~n phap nam 1992 quy djnh Chu tjch M{lt tr~n T6 qu6c Vi~t Nam va ngucri d(rng dftu cac doan th6 nhan dan dja phuang dugc mcri tham dv h9i nghj UBND cung cAp khi ban cac vAn d~ c6 lien quan. HDND, UBND thvc hi~n ch~ d9 thong bao tlnh hlnh mQi m{lt cua dja phuang cho M{lt tr~n T6 qu6c va cac doan th6 nhan dan, l&ng D~ D~ caocao hanhan miamia vai vai tro tro cuacua caccac t6 chuc t6 chuc xa xa h9ih9i va va doan doan th6th6 trong trong quan quan If nha If nha nu6c nu6c va va xa xa h9i,h9i, Hi~n Hi~n phap phap nam nam quftn quftn chung chung 1992 1992 quyquy djnh djnh Chu Chu tjchtjch M{ltM{lt tr~ntr~n T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam Nam va va ngucri ngucri d(rng d(rng dftudftu caccac doan doan th6th6 nhan nhan dandan djadja phuang phuang dugc dugc mcrimcri tham tham dv dv h9ih9i nghj nghj UBND UBND cung cung cApcAp khikhi banban caccac vAnvAn d~ c6 d~ lien c6 lien quan. quan. HDND, HDND, thvc thvc hi~n hi~n ch~ch~ d9 d9 thong thong baobao tlnhtlnh hlnh hlnh mQimQi m{ltm{lt cuacua djadja UBND UBND phuang phuang chocho M{ltM{lt tr~ntr~n T6 T6 qu6c qu6c va va caccac doan doan th6th6 nhan nhan dan,dan, l&ng l&ng 1 Hi8n phll.p nam 1992 b6 cac don vi harm chinh tuong duong dp tinh nhu d~c khu. 100 GS. TS. Thai Vi'nh Thdng 1 1 Hi8n Hi8n phll.pphll.p namnam 19921992 b6 cac b6 cac don don vi harm vi harm chinh chinh tuong tuong duong duong dp dp tinh tinh nhunhu d~c d~c khu.khu. 100100 GS.GS. TS. TS. ThaiThai Vi'nh Vi'nh Thdng Thdng CHUONG Ill- SC/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN f4.P HIEN VIETNAM CHUONG CHUONG Ill-IllSC/ SC/ RA DOl RA DOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN f4.Pf4.P HIEN HIEN VIETNAM VIETNAM nghe y ki~n, ki~n nghi cua cac t6 ch(rc nay v€ xay d\lllg chfnh quy€n va phat tri~n kinh t~ - xa h()i a dia phuong; ph6i hgp v6i M~t tr~n T6 qu6c va cac doan th~ nhan dan d()ng vien nhan dan cling Nha nu6c thvc hi~n cac nhi~m V\1 kinh t~ - xa h()i, qu6c phong, an ninh a dia phuang (Di€u 125). nghe nghe y ki~n, y ki~n, ki~n ki~n nghi nghi cuacua caccac t6 t6 ch(rc ch(rc naynay v€ v€ xayxay d\lllg d\lllg chfnh chfnh quy€n quy€n va va phat phat tri~n tri~n kinh kinh t~ -t~xa - xa h()ih()i a dia a dia phuong; phuong; ph6i ph6i hgphgp v6iv6i M~tM~t tr~ntr~n T6 T6 qu6c qu6c va va caccac doan doan th~th~ nhan nhan dandan d()ng d()ng vien vien nhan nhan dandan cling cling Nha Nha nu6c nu6c thvc thvc hi~n hi~n caccac nhi~m nhi~m V\1 V\1 kinh kinh t~ -t~ xa - xa h()i,h()i, qu6c qu6c phong, phong, an an ninh ninh adia adia phuang phuang (Di€u (Di€u 125). 125). Chuang X- Toa tin nhan dan va vi~n kiim sat nhan dan, bao g6m 15 ai€u (tit Di€u 126 din Di€u 140). Chuang Chuang X- XToaToa tin tin nhan nhan dandan va va vi~nvi~n kiim kiim satsat nhan nhan dan,dan, baobao g6m g6m 15 15 ai€u ai€u (tit (tit Di€u Di€u 126126 dindin Di€u Di€u 140). 140). Theo quy dinh t?i Di€u 126 c6 th~ n6i v€ nhi~m V\1 cua T AND va VKSND khong c6 gi thay d6i so v6i quy dinh cua Hi~n phap nam 1980. Theo Theo quyquy dinh dinh t?i t?i Di€u Di€u 126126 c6 c6 th~th~ n6in6i v€ v€ nhi~m nhi~m V\1 V\1 cuacua T AND T AND va va VKSND VKSND khong khong c6 c6 gi thay gi thay d6id6i so v6i so v6i quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980. 1980. V€ t6 chuc h~ th6ng ca quan toa an dugc quy dinh t?i Di€u 127 Hi~n phap nam 1992 va dugc C\1 th~ hoa b~ng Lu~t t6 chuc T AND nam 1992, Lu~t sua d6i, b6 sung m()t s6 di€u cua Lu~t t6 chuc TAND nam 1993, Phap l~nh t6 chuc Toa an quan sv nam 1993, Lu~t sua d6i, b6 sung m()t s6 di€u cua Lu~t t6 chuc T AND nam 1995. Theo quy dinh cua cac van ban phap lu~t tren day, a nu6c ta c6 cac toa an sau day: T ANDTC; TAND tinh, thanh ph6 trvc thu()c trung uong; cac T AND qu~n, huy~n, thi xa, thanh ph6 thu()c tinh; cac toa an quan sv; cac toa an khac do lu~t djnh. V€ V€ t6 chuc t6 chuc h~ th6ng h~ th6ng ca ca quan quan toatoa an dugc an dugc quyquy dinh dinh t?i t?i Di€u Di€u 127127 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 va va dugc dugc C\1 th~ C\1 th~ hoahoa b~ng b~ng Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc T AND T AND nam nam 1992, 1992, Lu~t Lu~t suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung m()tm()t s6 s6 di€u di€u cuacua Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc TAND TAND nam nam 1993, 1993, Phap Phap l~nh l~nh t6 chuc t6 chuc ToaToa an an quan quan sv sv nam nam 1993, 1993, Lu~t Lu~t suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung m()tm()t s6 s6 di€u di€u cuacua Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc T AND T AND nam nam 1995. 1995. Theo Theo quyquy dinh dinh cuacua caccac vanvan banban phap phap lu~tlu~t trentren day,day, anu6c anu6c ta ta c6 c6 caccac toatoa an an sausau day: day: T ANDTC; T ANDTC; TAND TAND tinh, tinh, thanh thanh ph6ph6 trvctrvc trung trung uong; uong; caccac T AND T AND qu~n, qu~n, huy~n, huy~n, thi thi xa, xa, thanh thanh ph6ph6 thu()c thu()c thu()c thu()c tinh; tinh; caccac toatoa an an quan quan sv;sv; caccac toatoa an khac an khac do do lu~tlu~t djnh. djnh. Tru6c nam 1992, trong h~ th6ng T A.~D a nuac ta chi co toa , , , h' • tr A t.ren, A •hA~ th A tA , sv va' toa' ciA _an Sl,!'......s: au Lm _!em ...eng .o ch' .uc toa' an cclp trung uong va cclp tinh con c6 them toa kinh t~, toa lao d()ng va toa hanh chfnh d~ chuyen xet xu cac tranh chclp kinh t~, lao d()ng va hanh chfnh. d cclp huy~n c6 th~m phan chuyen trach xet xu tranh chclp lao d()ng va khi~u ki~n hanh chfnh. Tru6c Tru6c nam nam 1992, 1992, trong trong h~ h~ th6ng th6ng T A.~D T A.~D nuac nuac ta chi ta chi co co toatoa , , , , , , h ' ' toa ciA ' ciA s: au s: au h' Lm •h' tr •A tr A t.ren, At.ren, A•hA~ •hA th Ath AtA , ' an , h'mhh __'msv __ sv va' va toa _an _an Sl,!'...... Sl,!' ...... Lm _!em _!em ...~eng ...eng .o ctA .oh' .uc ch' .uc toa' toa an cclpcclp trung trung uong uong va va cclpcclp tinhtinh concon c6 c6 them them toatoa kinh kinh t~, t~, toatoa laolao d()ng d()ng va va toatoa hanh hanh chfnh chfnh d~ d~ chuyen chuyen xetxet xu xu caccac tranh tranh chclp chclp kinh kinh t~, t~, laolao d()ng d()ng va va hanh hanh chfnh. chfnh. d cclp d cclp huy~n huy~n c6 c6 th~m th~m phan phan chuyen chuyen trach trach xetxet xu xu tranh tranh chclp chclp laolao d()ng d()ng va va khi~u khi~u ki~n ki~n hanh hanh chfnh. chfnh. Sv khac nhau ca bim gifra t6 chuc T AND theo Hi~n phap nam 1992 va Hi~n phap nam 1980 la Hi~n phap nam 1992 quy djnh ch~ d9 th~m phan b6 nhi~m. D\fa tren tinh thfin cua Hi~n phap, Lu~t t6 chuc TAND nam 1992 da quy dinh chi c6 Chanh an T ANDTC la do Qu6c h()i bfiu, mi~n nhi~m va bai nhi~m theo d~ ngh! cua Chu tich nu6c con tftt ca cac th~m phan cua T AND cac Sv Sv khac khac nhau nhau ca ca bimbim gifra gifra t6 chuc t6 chuc T AND T AND theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 va va Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980 1980 la Hi~n la Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 quyquy djnh djnh ch~ch~ d9 d9 th~m th~m phan phan b6 b6 nhi~m. nhi~m. D\fa D\fa trentren tinhtinh thfin thfin cuacua Hi~n Hi~n phap, phap, Lu~t Lu~t t6 t6 chuc chuc TAND TAND nam nam 1992 1992 da da quyquy dinh dinh chichi c6 c6 Chanh Chanh an an T ANDTC T ANDTC la do la do Qu6c Qu6c h()ih()i bfiu,bfiu, mi~n mi~n nhi~m nhi~m va va baibai nhi~m nhi~m theo theo d~ d~ ngh! ngh! cuacua Chu Chu tichtich nu6c nu6c concon tftt tftt ca ca caccac th~m th~m phan phan cuacua T AND T AND caccac h'mh __ G J._1"'<' J, C' 'T'I ,, I fl(l/ v' . ln/1 ~• : lllOI?g 101 aa 1"'<' 1"'<'fl(l/I fl(l/ vv'. ln/1 ~•' :~• : G J._G J, J._ I J, . ln/1 lllOI?g lllOI?g C' C' 'T'I , 'T'I , ,, 101101 mAo TRiNH LUAT HIEN PHAP VIBT NAM mAo mAo TRiNH TRiNH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VIBT VIBT NAM NAM c~p k~ ca pho chanh an T AND tinh, thanh ph6 tn;rc thu()c trung uang va huy~n, qu~n, thi xa, thanh ph6 thu()c tinh d~u do Chu tich nu6c b6 nhi~m, mi~n nhi~m, each chile (Di~u 38). Nhi~m ld b6 nhi~m cua cac th&m phan la 5 nam. Con d6i v6i cac h()i th&m nhan dan thl k~t hqp gifra ch~ d() Clr va ch~ d() bfiu. c~pc~p k~ k~ ca ca phopho chanh chanh an an T AND T AND tinh, tinh, thanh thanh ph6ph6 tn;rctn;rc thu()c thu()c trung trung uang uang va va huy~n, huy~n, qu~n, qu~n, thi thi xa, xa, thanh thanh ph6ph6 thu()c thu()c tinhtinh d~ud~u do do Chu Chu tichtich nhi~m, nhi~m, mi~n mi~n nhi~m, nhi~m, each each chile chile (Di~u (Di~u 38).38). Nhi~m Nhi~m ld b6 ld b6 nu6c nu6c b6 b6 nhi~m nhi~m cuacua caccac th&m th&m phan phan la 5lanam. 5 nam. Con Con d6id6i v6iv6i caccac h()ih()i th&m th&m nhan nhan dandan thl thl k~tk~t hqphqp gifra gifra ch~ch~ d() d() Clr Clr va va ch~ch~ d() d() bfiu. bfiu. v~ cac nguyen t~c xet XU, Hi~n phap nam 1992 ghi nh~n l~i nhung nguyen t~c da quy dinh trong Hi~n phap nam 1980. v~ v~ caccac nguyen nguyen t~c t~c xetxet XU,XU, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 ghighi nh~n nh~n l~i l~i nhung nhung nguyen nguyen t~c t~c da quy da quy dinh dinh trong trong Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980. 1980. V€ VKSND, Hi~n phap nam 1992 cling xac dinh tinh ch~t, chuc nang, nhi~m vv, quy€n h~ nhu tru6c day nhung v€ t6 chuc va trach nhi~m cling co nhfrng thay d6i va b6 sung nh~t dinh. Theo quy dinh cua Hi~n phap va Lu~t t6 chuc VKSND nam 1992 thl VKSNDTC va VKSND tinh, thanh ph6 tn;rc thu()c trung uang thanh l~p uy ban ki~m sat. Uy ban ki~m sat VKSNDTC do vi~n truang cu va trlnh UBTVQH phe chu&n. Uy ban ki~m sat VKSND tinh, thanh ph6 tn;rc thu()c trung uang g6m co: Vi~n tru6ng, cac Pho Vi~n tru6ng, m()t s6 ki~m sat vien VKSND tinh, thanh ph6 tn;rc thu()c trung uang do vi~n tru6ng cu va trlnh Vi~n tru6ng VKSNDTC phe chuk. M()t v~n d~ quan tn;mg tru6c day do Vi~n tru6ng VKSNDTC ho(lc vi~n tru6ng VKSND tinh, thanh ph6 tn;rc thu()c trung uang quy~t dinh nay chuy~n cho Uy ban ki~m sat VKSNDTC va Uy ban ki~m sat VKSND tinh, thanh ph6 tn;rc thu()c trung uang. 1 V€ V€ VKSND, VKSND, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 cling cling xacxac dinh dinh tinhtinh ch~t, ch~t, chuc chuc nang, nang, nhi~m nhi~m vv,vv, quy€n quy€n h~h~ nhunhu tru6c tru6c dayday nhung nhung v€ t6 v€ chuc t6 chuc va trach va trach nhi~m nhi~m cling cling co co nhfrng nhfrng thay thay d6id6i va b6 va b6 sung sung nh~t nh~t dinh. dinh. Theo Theo quyquy dinh dinh Hi~n Hi~n phap phap va va Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc VKSND VKSND nam nam 1992 1992 thl thl VKSNDTC VKSNDTC cuacua va va VKSND VKSND tinh, tinh, thanh thanh ph6ph6 tn;rctn;rc thu()c thu()c trung trung uang uang thanh thanh l~pl~p uy uy banban ki~m ki~m sat.sat. UyUy banban ki~m ki~m sat sat VKSNDTC VKSNDTC do do vi~n vi~n truang truang cu cu va va trlnh trlnh UBTVQH UBTVQH phephe chu&n. chu&n. UyUy banban ki~m ki~m sat sat VKSND VKSND tinh, tinh, thanh thanh ph6ph6 tn;rctn;rc thu()c thu()c trung trung uang uang g6m g6m co: co: Vi~n Vi~n tru6ng, tru6ng, caccac PhoPho Vi~n Vi~n tru6ng, tru6ng, m()tm()t s6 ki~m s6 ki~m sat sat vien vien VKSND VKSND tinh, tinh, thanh thanh ph6ph6 tn;rctn;rc thu()c thu()c trung trung uang uang do do vi~n vi~n tru6ng tru6ng cu cu va trlnh va trlnh Vi~n Vi~n tru6ng tru6ng VKSNDTC VKSNDTC phephe chuk. chuk. M()tM()t v~nv~n d~ d~ quan quan tn;mg tn;mg tru6c tru6c dayday do do Vi~n Vi~n tru6ng tru6ng VKSNDTC VKSNDTC ho(lc ho(lc vi~n vi~n tru6ng tru6ng VKSND VKSND tinh, tinh, thanh thanh ph6ph6 tn;rctn;rc thu()c thu()c trung trung uang uang quy~t quy~t dinh dinh naynay chuy~n chuy~n chocho UyUy banban ki~m ki~m sat sat VKSNDTC VKSNDTC va va UyUy banban ki~m ki~m sat sat 1 1 VKSND VKSND tinh, tinh, thanh thanh ph6ph6 tn;rctn;rc thu()c thu()c trung trung uang. uang. Ngoai quy dinh noi tren, Hi~n phap nam 1992 cling nhu Lu~t t6 chuc VKSND nam 1992 co quy dinh m6i v€ vi~c vi~n trucrng VKSND dia phuang chiu trach nhi~m bao cao tru6c HDND ve tinh hlnh thi hanh phap lu~t a dia phuang va tra lai ch~t v~n cua d~i bi~u HDND (Di€u 140 Hi~n phap nam 1992). Ngoai Ngoai quyquy dinh dinh noinoi tren, tren, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 cling cling nhunhu Lu~t Lu~t t6 chuc t6 chuc VKSND VKSND nam nam 1992 1992 co co quyquy dinh dinh m6im6i v€ v€ vi~cvi~c vi~n vi~n trucrng trucrng VKSND VKSND diadia phuang phuang chiu chiu trach trach nhi~m nhi~m baobao caocao tru6c tru6c HDND HDND ve ve tinhtinh hlnh hlnh thi thi hanh hanh phap phap lu~tlu~t a dia a dia phuang phuang va va tra tra lai lai ch~tch~t v~nv~n cuacua d~id~i bi~u bi~u HDND HDND (Di€u (Di€u 140140 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992). 1992). Cac quy dinh tren day v€ VKSND cho th~y Hi~n phap nam 1992 m()t m(lt vfin d€ cao ch~ d() lam vi~c theo nguyen t~c thu truemg va tn;rc thu9c m9t chiSu d~ de cao tinh d9c l~p cua vi~n CacCac quyquy dinh dinh trentren dayday v€ v€ VKSND VKSND chocho th~y th~y Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 m()tm()t m(ltm(lt vfinvfin d€ d€ caocao ch~ch~ d() d() lamlam vi~cvi~c theo theo nguyen nguyen t~c t~c thuthu truemg truemg va va tn;rctn;rc thu9c thu9c m9tm9t chiSu chiSu d~ d~ de de caocao tinhtinh d9cd9c l~pl~p cuacua vi~n vi~n 1 Di~u 28 va 30 Lu~t 102 t6 chuc YKSND nam 1992. 1 GSTS. 11uii \7nh Thring 1 Di~u Di~u 28 va 28 30 va Lu~t 30 Lu~t t6 chuc t6 chuc YKSND YKSND namnam 1992. 1992. 102102 GSTS. GSTS. 11uii 11uii \7nh\7nh Thring Thring CHUONG lll- Sl/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN VI£,T NAM CHUONG CHUONG lll-lllSl/ Sl/ RA DOl RA DOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VI£,T VI£,T NAM NAM ki~m sat, m~t khac phai k~t hgp nguyen t~c nay v6i ch~ d9 ban b?c t~p th~ khi vi~n ki~m sat quy~t djnh nhiing vAn dS quan tr9ng. D6ng thoi, Hi~n phap m6i ciing xac djnh tinh chAt giam sat cua Qu6c h9i ciing nhu HDND cac cAp v6i ho?t d()ng cua VKSND. ki~m ki~m sat,sat, m~tm~t khac khac phai phai k~tk~t hgphgp nguyen nguyen t~c t~c naynay v6iv6i ch~ch~ d9 d9 banban b?cb?c t~pt~p th~th~ khikhi vi~n vi~n ki~m ki~m sat sat quy~t quy~t djnh djnh nhiing nhiing vAnvAn dS dS quan quan tr9ng. tr9ng. D6ng D6ng thoi, thoi, Hi~n Hi~n phap phap m6im6i ciing ciing xacxac djnh djnh tinhtinh chAt chAt giam giam sat sat cuacua Qu6c Qu6c h9ih9i ciing ciing nhunhu HDND HDND caccac cApcAp v6iv6i ho?t ho?t d()ng d()ng cuacua VKSND. VKSND. Chuang XI - Qu6c ki, Qu6c huy, Qu6c ca, Thu t/8, ngay Qu6c khanh, bao g6m 5 tliJu (tir DiJu 141 t!Jn DiJu 145). Chuang Chuang XI XI - Qu6c - Qu6c ki, ki, Qu6c Qu6c huy,huy, Qu6c Qu6c ca, ca, ThuThu t/8, t/8, ngay ngay Qu6c Qu6c g6m g6m 5 tliJu 5 tliJu (tir (tir DiJu DiJu 141141 t!Jnt!Jn DiJu DiJu 145). 145). khanh, khanh, baobao Chuong nay vS co ban giu nguyen cac quy djnh cua Hi~n phap nam 1980, chi b6 sung vao Hi~n phap vi~c quy djnh ngay Qu6c khanh cua nu6c ta la 2/9 - ngay Chu tjch H6 Chi Minh d9c ban Tuyen ngon d9c l~p khai sinh nu6c Vi~t Nam dan chu c9ng hoa. Chuong Chuong naynay vS vS co co banban giugiu nguyen nguyen caccac quyquy djnh djnh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980, 1980, chichi b6 b6 sung sung vaovao Hi~n Hi~n phap phap vi~cvi~c quyquy djnh djnh ngay ngay Qu6c Qu6c ta la ta 2/9 la 2/9 - ngay - ngay Chu Chu tjchtjch H6H6 ChiChi Minh Minh d9cd9c banban khanh khanh cuacua nu6c nu6c Tuyen Tuyen ngon ngon d9cd9c l~pl~p khai khai sinhsinh nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c9ng c9ng hoa.hoa. Chuang XII - Hi¢u htc cua HiJn phap va vi¢c sua a6i HiJn phap la Chuang cu6i cung cua Hi~n phap bao g6m DiSu 146 va DiSu 147. N9i dung cua Chuang nay hoan toan gi6ng quy djnh cua Hi~n phap nam 1980. Chuang Chuang XIIXII - Hi¢u - Hi¢u htchtc cuacua HiJn HiJn phap phap va va vi¢cvi¢c suasua a6ia6i HiJn HiJn phap phap la Chuang la Chuang cu6i cu6i cung cung cuacua Hi~n Hi~n phap phap baobao g6m g6m DiSu DiSu 146146 va va DiSu DiSu 147. 147. N9iN9i dung dung cuacua Chuang Chuang naynay hoan hoan toan toan gi6ng gi6ng quyquy djnh djnh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980. 1980. Tom l?i, Hi~n phap nam 1992 danh dAu m9t giai do?n phat tri~n m6i cua 1jch su l~p hi~n Vi~t Nam. Day la ban Hi~n phap xay d\fllg chu nghia xa h9i trong thoi kl d6i m6i toan di~n va sau s~c vS kinh t~. tirng bu6c va vfrng ch~c vS chinh trj. Day la ban Hi~n phap k~ thira c6 ch~t l9c nhii'ng tinh hoa cua cac Hi~n phap nam 1946, 1959, 1980, d6ng thoi laban Hi~n phap v~n dl,lng sang t?O nhii'ng quan di~m co ban cua chu nghia Mac - Lenin va tu tuang H6 Chi Minh vS xay dl,l'ng chu nghia xa h9i vao hoan canh Cl,l th~ cua nu6c ta. Hi~n phap nam 1992 danh ctAu S\l' phl,lC hung va phat tri~n cua nSn tang kinh t~ cua xa h9i Vi~t Nam vao nhfrng nam cu6i cua th~ ki. N6 la tAm guong phan chi~u nhfrng d6i m6i trong tu tuang l~p hi~n va l~p phap ~ua con nguoi Vi~t Nam. D6 la ban Hi~n phap th~ hi~n S\l' d()c l~p va tl,l' chu tren ti~n trlnh phat tri~n cua nSn tri~t h9c phap quySn Vi~t Nam, m9t nSn tri~t h9c phap quySn th~ hi~n ban s~c dan t()c, d6ng thoi th~ hi~n S\l' k~t hqp nhu~n nhuy€n v6i tfnh qu6c t~ va hi~n d<;=ti tren co phat tri~n Tom Tom l?i,l?i, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 danh danh dAudAu m9tm9t giaigiai do?n do?n phat phat tri~n tri~n m6im6i cuacua 1jch1jch su su l~pl~p hi~n hi~n Vi~t Vi~t Nam. Nam. Day Day la ban la ban Hi~n Hi~n phap phap xayxay d\fllg d\fllg chuchu nghia nghia xa xa h9ih9i trong trong thoithoi kl d6i kl d6i m6im6i toan toan di~n di~n va va sausau s~cs~c vS vS kinh kinh t~. t~. tirng tirng bu6c bu6c va va vfrng vfrng ch~c ch~c vS vS chinh chinh trj. trj. Day Day la ban la ban Hi~n Hi~n phap phap k~ k~ thira thira c6 c6 ch~tch~t l9cl9c nhii'ng nhii'ng tinhtinh hoahoa cuacua caccac Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946, 1946, 1959, 1959, 1980, 1980, d6ng d6ng thoithoi laban laban Hi~n Hi~n phap phap v~nv~n dl,lng dl,lng sang sang t?Ot?O nhii'ng nhii'ng quan quan di~m di~m co co banban cuacua chuchu nghia nghia Mac Mac - Lenin - Lenin va va tu tu tuang tuang H6H6 ChiChi Minh Minh vS vS xayxay dl,l'ng dl,l'ng chuchu nghia nghia xa xa h9ih9i vaovao hoan hoan canh canh Cl,l Cl,l th~th~ cuacua nu6c nu6c ta. ta. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 danh danh ctAuctAu S\l' S\l' phl,lC phl,lC hung hung va va phat phat tri~n tri~n cuacua nSnnSn tang tang kinh kinh t~ cua t~ cua xa xa h9ih9i Vi~t Vi~t Nam Nam vaovao nhfrng nhfrng nam nam cu6i cu6i cuacua th~th~ ki. ki. N6N6 la tAm la tAm guong guong phan phan chi~u chi~u nhfrng nhfrng d6id6i m6im6i trong trong tu tuang tu tuang l~pl~p hi~n hi~n va va l~pl~p phap phap ~ua~ua concon nguoi nguoi Vi~t Vi~t Nam. Nam. D6D6 Hi~n Hi~n phap phap th~th~ hi~n hi~n S\l' S\l' d()cd()c l~pl~p va va tl,l' chu tl,l' chu trentren ti~nti~n trlnh trlnh phat phat la ban la ban tri~n tri~n cuacua nSnnSn tri~ttri~t h9ch9c phap phap quySn quySn Vi~t Vi~t Nam, Nam, m9tm9t nSnnSn tri~ttri~t h9ch9c phap phap quySn quySn th~th~ hi~n hi~n banban s~cs~c dandan t()c,t()c, d6ng d6ng thoithoi th~th~ hi~n hi~n S\l' k~t S\l' k~t hqphqp nhu~n nhu~n nhuy€n nhuy€n v6iv6i tfnhtfnh qu6c qu6c t~ va t~ va hi~n hi~n d<;=ti d<;=ti trentren co co phat phat tri~n tri~n r' (' T'C' T'h '· 1 1-:- I "T'nang : uu., J. 1. m v if1;1 r' (' uu., r' T'C' (' T'C' T'h '· T'h 1 1-:'·if1;1 1I 1-:-"T'I :"T' : uu., J. 1. J. m 1. vm v if1;1 nang nang sa 103 sa sa 103103 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VltT NAM nhfrng tinh hoa cua nSn van hoa phap li Vi~t Nam va nhfrng tinh hoa van hoa phap li th~ gi&i. SlJ ti~p thu 5.3. Hi~n phap nam 1992, sira d6i, b6 sung nam 2001 GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VltT VltT NAM NAM nhfrng nhfrng tinhtinh hoahoa cuacua nSnnSn vanvan hoahoa phap phap li Vi~t li Vi~t Nam Nam va va SlJ SlJ ti~pti~p thuthu nhfrng nhfrng tinhtinh hoahoa vanvan hoahoa phap phap li th~ li th~ gi&i. gi&i. 5.3.5.3. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, sirasira d6i,d6i, b6 b6 sung sung nam nam 2001 2001 5.3.1. S7! cdn thiit sira a6i, b6 sung m9t s6 aiJu cita Hiin phap nam 1992 5.3.1. 5.3.1. S7! S7! cdncdn thiit thiit sirasira a6i,a6i, b6 b6 sung sung m9tm9t s6 s6 aiJuaiJu citacita Hiin Hiin phap phap nam nam 1992 1992 Sau khoimg 10 nam co hi~u lvc, Hi~n phap nam 1992 da phat huy dugc hi~u qua cua m()t d~o lu~t CO' ban cua nha nucrc. Hi~n phap nam 1992 da thvc SlJ t~o ra m()t CO' sa phap li vfrng ch~c d~ xay dt;rng nSn kinh t~ thi trucmg, d!nh huang XHCN, bao v~ cac quysn va lgi ich hgp phap cua cong dan, xay dt;rng b9 may nha nu&c cua nhan dan, do nhan dan, vi nhan dan, thvc hi~n chfnh sach hoa blnh, hfru nghi, rna r()ng giao luu va hgp tac v&i tftt ca cac nu&c tren th~ gi&i phil hgp v&i xu th~ h()i nh~p va toan cAu hoa cua th~ gi&i hi~n d~i. Tuy nhien, sau m()t th~p ki, tlnh hlnh kinh t~, chfnh tri, xa h()i co nhfrng thay d6i nhftt dinh doi hoi Hi~n phap phai dugc b6 sung, sua d6i nh~m phat huy han nua hi~u lt;rc va hi~u qua cua no trong vi~c diSu chinh cac QHXH. Du&i st;rlanh d~o cua B() Chfnh tri Ban chftp hanh trung uang Dang C()ng san Vi~t Nam, Qu6c h()i khoa X, kl h9p thu IX da ban hanh Nghi quy~t s6 43/2001/QH10 ngay 29/6/2001 v~ vi~c thanh l~p Uy ban dv thao sua d6i, b6 sung m()t s6 di~u cua Hi~n phap nam 1992. Ban dt;r thao sua d6i, b6 sung m()t s6 di~u cua Hi~n phap nam 1992 da dugc dua ra thao lu~n r()ng rai trong cac tAng l&p nhan dan. Sau khi t6ng hgp cac y ki~n dong gop cua nhan dan, ban dt;r thao da dugc chinh li, b6 sung nhi~u IAn. Sau m()t thai gian lam vi~c khAn truang v&i sv ban b~c, thao lu~n dan chu, cong khai, ngay 25/12/2001, Qu6c h()i khoa X, kl h9p thu X v&i da s6 tuy~t d6i da nhftt trf thong qua Nghi quy~t s6 5112001/QH10 vS vi~c sua d6i, b6 sung m()t s6 di~u cua Hi~n phap nu&c C()ng hoa XHCN Vi~t Nam nam 1992. SauSau khoimg khoimg 10 10 nam nam co co hi~u hi~u lvc,lvc, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 da da huyhuy dugc dugc hi~u hi~u quaqua cuacua m()tm()t d~od~o lu~tlu~t CO' CO' banban cuacua nhanha nucrc. nucrc. phat phat Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 da da thvc thvc SlJ SlJ t~ot~o ra m()t ra m()t CO' CO' sa sa phap phap li vfrng li vfrng ch~c ch~c d~ d~ xayxay dt;rng dt;rng nSnnSn kinh kinh t~ thi t~ thi trucmg, trucmg, d!nh d!nh huang huang XHCN, XHCN, baobao v~ v~ caccac quysn quysn va va lgi lgi ichich hgphgp phap phap cuacua cong cong dan, dan, xayxay dt;rng dt;rng b9 b9 nu&c nu&c cuacua nhan nhan dan,dan, do do nhan nhan dan, dan, vi nhan vi nhan dan,dan, thvc thvc hi~n hi~n may may nhanha chfnh chfnh sach sach hoahoa blnh, blnh, hfruhfru nghi, nghi, rnarna r()ng r()ng giao giao luuluu va va hgphgp tac tac v&iv&i tftt tftt ca cac ca cac nu&c nu&c trentren th~th~ gi&igi&i philphil hgphgp v&iv&i xu xu th~th~ h()ih()i nh~p nh~p va va toan toan cAucAu hoahoa cuacua th~th~ gi&igi&i hi~n hi~n d~i.d~i. TuyTuy nhien, nhien, sausau m()tm()t th~p th~p ki, ki, tlnhtlnh hlnh hlnh kinh kinh t~, t~, chfnh chfnh tri, tri, xa xa h()ih()i co co nhfrng nhfrng thay thay d6id6i nhftt nhftt dinh dinh doidoi Hi~n Hi~n phap phap phai phai dugc dugc b6 b6 sung, sung, suasua d6id6i nh~m nh~m phat phat huyhuy hanhan hoihoi nuanua hi~u hi~u lt;rclt;rc va va hi~u hi~u quaqua cuacua no no trong trong vi~cvi~c diSu diSu chinh chinh caccac QHXH. QHXH. Du&i Du&i st;rlanh st;rlanh d~od~o cuacua B() B() Chfnh Chfnh tri tri BanBan chftp chftp hanh hanh trung trung uang uang Dang Dang C()ng C()ng sansan Vi~t Vi~t Nam, Nam, Qu6c Qu6c h()ih()i khoa khoa X, X, kl h9p kl h9p thuthu IX IX da da banban hanh hanh Nghi Nghi quy~t quy~t s6 s6 43/2001/QH10 43/2001/QH10 ngay ngay 29/6/2001 29/6/2001 v~ v~ vi~cvi~c thanh thanh l~pl~p UyUy banban dv dv thao thao suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung m()tm()t s6 s6 di~u di~u cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992. 1992. BanBan dt;r dt;r thao thao suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung m()tm()t s6 s6 di~u di~u cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 da da dugc dugc duadua ra thao ra thao lu~n lu~n r()ng r()ng rai rai trong trong caccac tAng tAng l&pl&p nhan nhan dan. dan. SauSau khikhi t6ng t6ng hgphgp caccac y ki~n y ki~n dong dong gopgop cuacua dt;r dt;r thao thao da da dugc dugc chinh chinh li, b6 li, b6 sung sung nhi~u nhi~u IAn.IAn. SauSau nhan nhan dan, dan, banban m()tm()t thaithai gian gian lamlam vi~c vi~c khAn khAn truang truang v&iv&i sv ban sv ban b~c,b~c, thao thao lu~n lu~n dandan khai, khai, ngay ngay 25/12/2001, 25/12/2001, Qu6c Qu6c h()ih()i khoa khoa X, X, kl h9p kl h9p thuthu X X chu, chu, cong cong v&iv&i da da s6 s6 tuy~t tuy~t d6id6i da da nhftt nhftt trf trf thong thong quaqua Nghi Nghi quy~t quy~t s6 s6 5112001/QH10 5112001/QH10 vS vS vi~c vi~c suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung m()tm()t s6 s6 di~u di~u cuacua Hi~n Hi~n phap phap nu&c nu&c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1992. 1992. 104 GS. TS. Thdi Vinh 11!dng 104104 GS.GS. TS. TS. ThdiThdi VinhVinh 11!dng 11!dng CHUONG lll- S[/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN VI$-T NAM CHUONG CHUONG lll-lllS[/ S[/ RA RA DOlDOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VI$-T VI$-T NAM NAM 5.3.2. N(Ji dung CO' bim cita nhiing win aJ QU(lC sira a&i, b6 sung trong Hiin phap nam 1992 5.3.2. 5.3.2. N(JiN(Ji dung dung CO' CO' bimbim citacita nhiing nhiing winwin aJ aJ QU(lC QU(lC sirasira a&i,a&i, b6 b6 sung sung trong trong Hiin Hiin phap phap nam nam 1992 1992 Theo Nghi quyth s6 51/2001/QH10 ngay 25/12/2001, c6 24 vAn d~ dugc sua d6i, b6 sung trong Hi~n phap nam 1992. Cv th€: Theo Theo Nghi Nghi quyth quyth s6 s6 51/2001/QH10 51/2001/QH10 ngay ngay 25/12/2001, 25/12/2001, c6 c6 24 24 vAnvAn d~ d~ dugc dugc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung trong trong Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992. 1992. CvCv th€:th€: - Nhiing sira a&i, b& sung trong Lai n6i adu: - Nhiing - Nhiing sirasira a&i,a&i, b& b& sung sung trong trong LaiLai n6in6i adu: adu: Dan t()c Vi~t Nam v6n c6 truy~n th6ng n6ng nan yeu nu6'c, nhcr truy~n th6ng yeu nu6'c nay rna chung ta da lam nen nhiing trang su ve vang cho nu6'c nha nhu da nhi~u lfut danh thfutg cac ke thu xam luge m~ han ta nhi~u ldn, d6 la gi~c T6ng, Nguyen, Minh, Thanh va hai thvc dan, d~ qu6c 16'n thai hi~n d~ Ut Phap va My. Vl v~y. phat huy truy~n th6ng yeu nu6'c cua dan t()c la m()t nhi~m vv quan trQng va c6 y nghia 16'n trong thai d~i ngay nay. Nh~ thuc sau s~c v~ vAn d~ nay, Qu6c h()i da nhAt tri b6 sung C\lffi tir "phat huy truyJn th6ng yeu nu&c" vao do~ cu6i cua Lcri n6i ddu. Do~ cu6i cua Lcri n6i ddu dugc vi~t nhu sau: "Du&i anh sang cita chit nghia Mac - Lenin va tu tu&ng HJ Chi Minh, th71c hi¢n Cuong linh xay drpzg adt nu&c trong thai ki qua d(J Len chit nghia xii h(Ji, nhan dan Vi¢t Nam nguy¢n phat huy truyJn th6ng yeu nu&c, doan kit m(Jt long, neu cao tinh thdn t71 hrc, t71 cudng xay drpzg adt nUUC, thl!C hi¢n audng 16i a6i ngoqi a{Jc lqp, (lf chit, hoa binh, huu nghj, h(lp tac v&i tdt ca cac nu&c, nghiem chinh thi hanh Hiin phap, gianh nhiing th&ng l(li to lim hon nua trong S1! nghi¢p a&i m&i, xay drpzg va bao v¢ T6 qu6c." - Nhiing sira a&i, b& sung trong Chuong I - Chi d(J chfnh trt. Dan Dan t()ct()c Vi~t Vi~t Nam Nam v6nv6n c6 c6 truy~n truy~n th6ng th6ng n6ng n6ng nannan yeuyeu nu6'c, nu6'c, nhcrnhcr truy~n truy~n th6ng th6ng yeuyeu nu6'c nu6'c naynay rnarna chung chung ta da ta da lamlam nennen nhiing nhiing trang trang su ve su ve vang vang chocho nu6'c nu6'c nhanha nhunhu da da nhi~u nhi~u lfutlfut danh danh thfutg thfutg caccac ke ke thuthu xam xam luge luge m~ m~ hanhan ta nhi~u ta nhi~u ldn,ldn, d6 d6 la gi~c la gi~c T6ng, T6ng, Nguyen, Nguyen, Minh, Minh, Thanh Thanh va va haihai thvc thvc dan,dan, d~ d~ qu6c qu6c 16'n16'n thaithai hi~n hi~n d~d~ Ut Phap Ut Phap va va My.My. Vl Vl v~y.v~y. phat phat huyhuy truy~n truy~n th6ng th6ng yeuyeu nu6'c nu6'c cuacua dandan t()ct()c la m()t la m()t nhi~m nhi~m vv vv quan quan trQng trQng va va c6 c6 y nghia y nghia 16'n16'n trong trong thaithai d~id~i ngay ngay nay.nay. Nh~ Nh~ thuc thuc sausau s~cs~c v~ v~ vAnvAn d~ d~ nay,nay, Qu6c Qu6c h()ih()i da da nhAt nhAt tri tri b6 b6 sung sung C\lffi C\lffi tir "phat tir "phat huyhuy truyJn truyJn th6ng th6ng yeuyeu nu&c" nu&c" vaovao do~ do~ cu6i cu6i cuacua LcriLcri n6in6i ddu.ddu. Do~ Do~ cu6i cu6i cuacua LcriLcri n6in6i dduddu dugc dugc vi~tvi~t nhunhu sau:sau: "Du&i "Du&i anhanh sang sang citacita chitchit nghia nghia Mac Mac - Lenin - Lenin va va tu tu&ng tu tu&ng HJHJ ChiChi Minh, Minh, th71c th71c hi¢n hi¢n Cuong Cuong linhlinh xayxay drpzg drpzg adtadt nu&c nu&c trong trong thaithai ki qua ki qua d(J d(J LenLen chitchit nghia nghia xii xii h(Ji,h(Ji, nhan nhan dandan Vi¢tVi¢t Nam Nam nguy¢n nguy¢n phat phat huyhuy truyJn truyJn th6ng th6ng yeuyeu nu&c, nu&c, doan doan kitkit m(Jtm(Jt long, long, neuneu caocao tinhtinh thdn thdn t71 hrc, t71 hrc, t71 cudng t71 cudng drpzg drpzg adtadt nUUC, nUUC, thl!C thl!C hi¢n hi¢n audng audng 16i 16i a6ia6i ngoqi ngoqi a{Jca{Jc lqp,lqp, (lf chit, (lf chit, xayxay hoahoa binh, binh, huuhuu nghj, nghj, h(lph(lp tactac v&iv&i tdt tdt ca ca caccac nu&c, nu&c, nghiem nghiem chinh chinh thi thi hanh hanh Hiin Hiin phap, phap, gianh gianh nhiing nhiing th&ng th&ng l(li l(li to lim to lim honhon nuanua trong trong S1! S1! nghi¢p nghi¢p a&ia&i m&i, m&i, xayxay drpzg drpzg va va baobao v¢ T6 v¢ T6 qu6c." qu6c." - Nhiing - Nhiing sirasira a&i,a&i, b& b& sung sung trong trong Chuong Chuong I - IChi - Chi d(J d(J chfnh chfnh trt. trt. Chuang Ch~ d9 chinh tri dugc sua d6i, b6 sung 4 di~u. D6 la cac di~u 2, 3, 8, 9: Chuang Chuang Ch~Ch~ d9 d9 chinh chinh tri tri dugc dugc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung 4 di~u. 4 di~u. D6D6 la la di~u di~u 2, 3, 2, 8, 3, 9: 8, 9: caccac + Ngay nay, cac nu6'c ti~n b9 tren th~ gi6'i d~u xay d1,l'llg nha + Ngay + Ngay nay,nay, caccac nu6'c nu6'c ti~nti~n b9 b9 trentren th~th~ gi6'igi6'i d~ud~u xayxay d1,l'llg d1,l'llg nhanha mr6c phap quy~n. Khai ni~m nha nu6'c phap quy~n (Rule of law, L'Etat de droit) da tra thanh m()t khai ni~m ph6 bi~n trong dcri s6ng chfnh .tri - xa h()i cua nhieu qu6c gia tren th€ gi6'i. Xay dvng mr6c mr6c phap phap quy~n. quy~n. Khai Khai ni~m ni~m nhanha nu6'c nu6'c phap phap quy~n quy~n (Rule (Rule of law, of law, de de droit) droit) da da tratra thanh thanh m()tm()t khai khai ni~m ni~m ph6ph6 bi~n bi~n trong trong dcridcri L'Etat L'Etat s6ng s6ng chfnh chfnh .tri .tri - xaxa h()ih()i cuacua nhieu nhieu qu6c qu6c giagia trentren th€th€ gi6'i. gi6'i. XayXay dvng dvng LS. T). Tluli Vii1h Tluing LS. LS. T). T). TluliTluli Vii1hVii1h Tluing Tluing 105 105105 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP VI:J?;T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VI:J?;T VI:J?;T NAM NAM nha nu6c phap quy~n la xay dvng m9t nha nu6c rna 0 d6 tfrt ca cac CO' quan nha nuac, cac can bQ, cong chuc nha nuac k~ ca cac quan chuc cfrp cao trong b9 may nha nu6c d~u ho~t d()ng theo dung cac quy djnh cua hiSn phap va phap lu~t. Trong nha nu6c phap quy~n, phap lu~t khong nhfrng la cong Cl) d~ nha nuac quan li ffiQi m~t d(Ji sf>ng xa hQi rna con la cong Cl) d~ nhan dan thlJC hi~n quy~n lam chu cua mlnh va d@ giam sat ho~t d()ng cua b9 may nha nu6c. Kh~ng djnh tu tuang xay dvng nha nu6c phap quy~n XHCN o nu6c ta, Di~u 2 HiSn phap nam 1992 dugc sua d6i, b6 sung nhu sau: "Nha nuac Ct)ng hoa xii h9i chu nghi'a Vi¢t Nam la Nha nuac phap quyJn xii ht)i chu nghi'a cua nhan dan, do nhan dan, vi nhan dan. Tdt ca quyJn ll!C nha nuac thut)c vJ nhan dan ma nJn tang la lien minh giiia giai cdp cong nhan vai giai cdp nang dan va dt)i ngi1 tr{ thirc. nhanha nu6c nu6c phap phap quy~n quy~n la xay la xay dvng dvng m9tm9t nhanha nu6c nu6c rnarna 0 d6 0 d6 tfrt tfrt ca ca caccac CO' CO' quan quan nhanha nuac, nuac, caccac cancan bQ,bQ, cong cong chuc chuc nhanha nuac nuac k~ k~ ca ca caccac quan quan chuc chuc cfrpcfrp caocao trong trong b9 b9 may may nhanha nu6c nu6c d~ud~u ho~t ho~t d()ng d()ng theo theo dung dung caccac quyquy djnh djnh cuacua hiSn hiSn phap phap va va phap phap lu~t. lu~t. Trong Trong nhanha nu6c nu6c quy~n, quy~n, phap phap lu~tlu~t khong khong nhfrng nhfrng la cong la cong Cl) Cl) d~ d~ nhanha nuac nuac quan quan phap phap li ffiQi li ffiQi m~tm~t d(Jid(Ji sf>ng sf>ng xa xa hQihQi rnarna concon la cong la cong Cl) Cl) d~ d~ nhan nhan dandan thlJC thlJC hi~n hi~n quy~n quy~n lamlam chuchu cuacua mlnh mlnh va va d@ d@ giam giam sat sat ho~t ho~t d()ng d()ng cuacua b9 b9 may may nhanha nu6c. nu6c. Kh~ng Kh~ng djnh djnh tu tu tuang tuang xayxay dvng dvng nhanha nu6c nu6c phap phap quy~n quy~n XHCN XHCN o nu6c o nu6c ta, ta, Di~u Di~u 2 HiSn 2 HiSn phap phap nam nam 1992 1992 dugc dugc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung nhunhu sau:sau: "Nha "Nha nuac nuac Ct)ng Ct)ng hoahoa xii xii h9ih9i chuchu nghi'a nghi'a Vi¢tVi¢t Nam Nam la Nha la Nha nuac nuac phap phap quyJn quyJn xii xii ht)iht)i chuchu nghi'a nghi'a cuacua nhan nhan dan,dan, do do nhan nhan dan,dan, vi nhan vi nhan dan.dan. TdtTdt ca ca quyJn quyJn ll!Cll!C nhanha nuac nuac thut)c thut)c vJ vJ nhan nhan dandan mama nJnnJn tang tang la lien la lien minh minh giiia giiia giaigiai cdpcdp cong cong nhan nhan vaivai giaigiai cdpcdp nang nang dandan va dt)i va dt)i ngi1ngi1 tr{ tr{ thirc. thirc. QuyJn [1fC nha nuac fa th6ng nhdt, CO Slf phan cong Va ph6i h(Jp giifa CaC CO' quan nha nuac trong vi¢c thl!C hi¢n cac quyJn lqp phap, hanh phap va tu phap". QuyJn QuyJn [1fC[1fC nhanha nuac nuac fa th6ng fa th6ng nhdt, nhdt, CO CO Slf Slf phan phan cong cong Va Va ph6i ph6i h(Jph(Jp giifa giifa CaCCaC CO' CO' quan quan nhanha nuac nuac trong trong vi¢cvi¢c thl!C thl!C hi¢n hi¢n caccac quyJn quyJn lqplqp phap, phap, hanh hanh phap phap va tu va phap". tu phap". + Mvc tieu xay dvng chu nghia xa h9i o nu6c ta la dan giau, nu6c m~nh, xa h9i cong b~ng, dan chu, van minh. Mvc tieu nay dn phai dugc th@ hi~n trong HiSn phap. Vi v~y. Di~u 3 HiSn phap nam 1992 sua d6i da ghi nh~n: "Nha nuac bao dam va khong ngimg phat huy quyJn [am chu vJ m9i mqt CUa nhan dan, thl!C hi¢n ml;LC lieu dan giau, nuac mqnh, Xii ht)i cong btzng, dan chu, van minh, m9i nguai c6 cut)c s6ng dm no, 11! do, hqnh phuc, c6 diJu ki¢n phat tridn toan di¢n; nghiem trt m9i hanh dt)ng xam phqm l(li fch cua T6 qu6c vacua nhan dan". + Mvc + Mvc tieutieu xayxay dvng dvng chuchu nghia nghia xa xa h9ih9i o nu6c o nu6c ta la ta dan la dan giau, giau, nu6c nu6c m~nh, m~nh, xa xa h9ih9i cong cong b~ng, b~ng, dandan chu,chu, vanvan minh. minh. Mvc Mvc tieutieu naynay dndn phai phai dugc dugc th@th@ hi~n hi~n trong trong HiSn HiSn phap. phap. Vi Vi v~y.v~y. Di~u Di~u 3 HiSn 3 HiSn phap phap nam nam 1992 1992 suasua d6id6i da da ghighi nh~n: nh~n: "Nha "Nha nuac nuac baobao dam dam va va khong khong ngimg ngimg phat phat huyhuy quyJn quyJn [am[am chuchu vJ vJ m9im9i mqtmqt CUaCUa nhan nhan dan,dan, thl!C thl!C hi¢n hi¢n ml;LC ml;LC lieulieu dandan giau, giau, nuac nuac mqnh, mqnh, Xii Xii ht)iht)i cong cong btzng, btzng, dandan chu,chu, vanvan minh, minh, m9im9i nguai nguai c6 c6 cut)c cut)c s6ng s6ng dmdm no, no, 11! do, 11! do, hqnh hqnh phuc, phuc, c6 c6 diJu diJu ki¢nki¢n phat phat tridn tridn toan toan di¢n; di¢n; nghiem nghiem trt trt m9im9i hanh hanh dt)ng dt)ng xam xam phqm phqm l(li l(li fch fch cuacua T6 T6 qu6c qu6c vacua vacua nhan nhan dan". dan". + Sau han 15 nam (k@ tu nam 1986) thvc hi~n duang 16i d6i m6i, xay dvng n~n kinh tS thj truang, Vi~t Nam da d~t dugc nhfrng thanh tvu dang k@ trong cac linh VlJC kinh tS, chfnh trj, van hoa - xa h()i. Tuy nhien, ben c~nh nhfrng thanh tvu d~t dugc, chung ta ciing + Sau + Sau hanhan 15 15 nam nam (k@(k@ tu nam tu nam 1986) 1986) thvc thvc hi~n hi~n duang duang 16i 16i d6id6i m6i, m6i, xayxay dvng dvng n~nn~n kinh kinh tS thj tS thj truang, truang, Vi~t Vi~t Nam Nam da da d~t d~t dugc dugc nhfrng nhfrng thanh thanh tvutvu dang dang k@ trong k@ trong caccac linhlinh VlJCVlJC kinh kinh tS, tS, chfnh chfnh trj, trj, vanvan hoahoa - xaxa h()i.h()i. TuyTuy nhien, nhien, benben c~nh c~nh nhfrng nhfrng thanh thanh tvutvu d~t d~t dugc, dugc, chung chung ta ciing ta ciing 106 106106 GS. TS. Thai Vinh Thang GS. GS. TS. TS. ThaiThai VinhVinh Thang Thang CHUONG lli- Sl/ RA DOl VA PHATTRIEN CUA NEN LJP HIEN VI£T NAM CHUONG CHUONG lli-lliSl/ Sl/ RA RA DOlDOl VA PHATTRIEN VA PHATTRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VI£T VI£T NAM NAM phru d6i m(lt vcri khong it nhfing kh6 khan, thach thuc cua nhfing m(lt trai cua n~n kinh t~ thi trubng, trong d6 c6 n~n tham nhiing trong b(> may nha nu6'c. Ddu tranh chfing tham nhiing trong b(> may nha nu6'c tr6 thanh m(>t trong nhfing vdn d~ dugc Nha nucrc va xa h(>i quan tam sau s~c, vl v~y Hi~n phap sua d6i da dua vdn d~ ddu.tranh ch6ng tham nhiing len nhi~m V\1 hang ddu. phru phru d6id6i m(ltm(lt vcrivcri khong khong it nhfing it nhfing kh6kh6 khan, khan, thach thach thuc thuc cuacua nhfing nhfing m(ltm(lt traitrai cuacua n~nn~n kinh kinh t~ thi t~ thi trubng, trubng, trong trong d6 d6 c6 c6 n~nn~n tham tham nhiing nhiing b(> b(> may may nhanha nu6'c. nu6'c. Ddu Ddu tranh tranh chfing chfing tham tham nhiing nhiing trong trong b(> b(> trong trong may may nhanha nu6'c nu6'c tr6tr6 thanh thanh m(>tm(>t trong trong nhfing nhfing vdnvdn d~ d~ dugc dugc Nha Nha nucrc nucrc va va xa xa h(>ih(>i quan quan tamtam sausau s~c,s~c, vl v~y vl v~y Hi~n Hi~n phap phap suasua d6id6i da da duadua vdnvdn d~ d~ ddu.tranh ddu.tranh ch6ng ch6ng tham tham nhiing nhiing lenlen nhi~m nhi~m V\1 V\1 hang hang ddu.ddu. Di~u 8 Hi~n phap sua d6i da quy dinh: "Cac ca quan nha nu&c, can b(J, vien chirc nha nu&c phiii ton trr;mg nhan dan, tqn t~y ph~c v~ nhan dan, lien h¢ chi{lt che v&i nhan dan, liing nghe y kiJn va chju Sf! giam sat CUa nhan dan; kien quyit cfdu tranh ch6ng tham nhung, lang phi va m(Ji biJu hi?n quan lieu, hach djch, cua quydn". Di~u Di~u 8 Hi~n 8 Hi~n phap phap suasua d6id6i da da quyquy dinh: dinh: "Cac "Cac ca ca quan quan nhanha nu&c, nu&c, cancan b(J,b(J, vien vien chirc chirc nhanha nu&c nu&c phiii phiii tonton trr;mg trr;mg nhan nhan dan,dan, tqntqn t~yt~y ph~c ph~c v~ v~ nhan nhan dan, dan, lienlien h¢ h¢ chi{lt chi{lt cheche v&iv&i nhan nhan dan, dan, liing liing nghe nghe y y kiJnkiJn va va chju chju Sf! Sf! giam giam satsat CUaCUa nhan nhan dan; dan; kienkien quyit quyit cfducfdu tranh tranh ch6ng ch6ng tham tham nhung, nhung, lang lang phiphi va va m(Jim(Ji biJu biJu hi?n hi?n quan quan lieu,lieu, hach hach djch, djch, cuacua quydn". quydn". + D~ doan k~t toan dan Ia m(>t trong nhfing truy~n th6ng quy bau nhdt cua dan t(>c Vi~t N am. Nhcr tinh thAn d~ doan k~t toan dan rna dan t(>c ta tuy nh6 y~u da danh th~g thgc dan, d~ qu6c hung m~. M(lt tr~n T6 qu6c Vi~t Nam tir khi thanh l~p cho d~n nay luon luon Ia m(>t t6 chuc t~p hgp va doan k~t cac giai cdp, cac tAng lap nhan dan, cac dan t(>c, cac ton giao, cac lgc lugng xa h(>i trong va ngoai nu6'c. M(lt tr~n T6 qufic Vi~t Nam cang ngay cang to ra Ia m(>t t6 chuc quan trQng trong h~ th6ng chinh tri 6 nu6'c ta, Ia co so chinh tri cua chinh quy~n nhan dan. D~ kh~ng dinh va nang cao han nfra vai tro cua M(lt tr~ T6 qu6c Vi~t Nam, Di~u 9 Hi~n phap nam 1992 dugc sua d6i, b6 sung nhu sau: "M(lt trqn T6 qu6c Vi¢t Nam lil t6 chirc lien minh chinh trj, lien hi¢p tl! nguy¢n cua t6 chirc chinh trj, cac t6 chirc chinh tri - xii h(Ji, t6 chirc xii h(Ji va cdc ca nhan tieu biJu trong cdc giai cdp, cdc tdng l6p xii h(Ji, cdc dan t(Jc, cdc ton giao va ngu&i Vi¢t Nam ajnh cu a nu&c ngoai. + D~ + D~ doan doan k~tk~t toan toan dandan Ia m(>t Ia m(>t trong trong nhfing nhfing truy~n truy~n th6ng th6ng quyquy baubau nhdt nhdt cuacua dandan t(>ct(>c Vi~t Vi~t N am. N am. Nhcr Nhcr tinhtinh thAn thAn d~d~ doan doan k~tk~t toan toan t(>ct(>c ta tuy ta tuy nh6nh6 y~uy~u da da danh danh th~g th~g thgc thgc dan, dan, d~ d~ qu6c qu6c dandan rnarna dandan m~. m~. M(ltM(lt tr~ntr~n T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam Nam tir khi tir khi thanh thanh l~pl~p chocho d~nd~n hung hung naynay luon luon luon luon Ia m(>t Ia m(>t t6 chuc t6 chuc t~pt~p hgphgp va va doan doan k~tk~t caccac giaigiai cdp,cdp, caccac tAng tAng laplap nhan nhan dan, dan, caccac dandan t(>c,t(>c, caccac tonton giao, giao, caccac lgclgc lugng lugng xa xa h(>ih(>i trong trong va va ngoai ngoai nu6'c. nu6'c. M(ltM(lt tr~ntr~n T6 T6 qufic qufic Vi~t Vi~t Nam Nam cang cang ngay ngay cang cang to ra to Ia ra m(>t Ia m(>t t6 chuc t6 chuc quan quan trQng trQng trong trong h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri tri 6 nu6'c 6 nu6'c ta, ta, Ia co Ia co so so chinh chinh tri tri cuacua chinh chinh quy~n quy~n nhan nhan dan.dan. D~ D~ kh~ng kh~ng dinh dinh va va nang nang caocao hanhan nfranfra vaivai tro tro cuacua M(ltM(lt tr~tr~ T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam, Nam, Di~u Di~u 9 9 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 dugc dugc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung nhunhu sau:sau: "M(lt "M(lt trqntrqn T6 T6 qu6c qu6c Vi¢tVi¢t Nam Nam lil t6 lil chirc t6 chirc lienlien minh minh chinh chinh trj, trj, lienlien hi¢p hi¢p tl! nguy¢n tl! nguy¢n cuacua t6 chirc t6 chirc chinh chinh trj, trj, caccac t6 chirc t6 chirc chinh chinh tri tri - xiixii h(Ji,h(Ji, t6 chirc t6 chirc xii xii h(Jih(Ji va va cdccdc ca ca nhan nhan tieutieu biJu biJu trong trong cdccdc giaigiai cdp,cdp, cdccdc tdng tdng l6pl6p xii xii h(Ji,h(Ji, cdccdc dandan t(Jc,t(Jc, cdccdc tonton giao giao va ngu&i va ngu&i Vi¢tVi¢t Nam Nam ajnh ajnh cu cu a nu&c a nu&c ngoai. ngoai. M(lt trqn T6 qu6c Vi?t Nam va cdc t6 chirc thanh vien la C(J sa chinh tri cua chinh quyJn nhan dan. M(lt trqn phat huy truyJn th6ng aoan kit toan dan, tang cuang s~r nhdt tr( vd chinh trj va tinh thdn M(ltM(lt trqntrqn T6 T6 qu6c qu6c Vi?tVi?t Nam Nam va va cdccdc t6 chirc t6 chirc thanh thanh vienvien la C(J la C(J sa sa chinh chinh tri tri cuacua chinh chinh quyJn quyJn nhan nhan dan.dan. M(ltM(lt trqntrqn phat phat huyhuy truyJn truyJn th6ng th6ng kit kit toan toan dan,dan, tang tang cuang cuang s~r s~r nhdt nhdt tr( tr( vd chinh vd chinh trj trj va va tinhtinh thdn thdn aoan aoan GS. TS Thdi 'v'"tnh ThJng GS.GS. TS TS ThdiThdi 'v'"tnh'v'"tnh ThJng ThJng 107 107107 GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP VII?;T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VII?;T VII?;T NAM NAM trong nhan dan, tham gia xay dvng va cung c6 chfnh quyJn nhan dan, cung Nha nu&c cham lo va baa v¢ l9'i fch chfnh dang cua nhan dan, a(mg vien nhan dan thlfC hi¢n quyJn lam chu, nghiem chinh thi hanh Hiin phap va phap luqt, giam sat hogt a9ng cua ca quan nha nu&c, agi bidu dan cit va can b9, vien chuc nha nu&c. trong trong nhan nhan dan,dan, tham tham giagia xayxay dvng dvng va va cung cung c6 c6 chfnh chfnh quyJn quyJn nhan nhan lo va lo va baabaa v¢ v¢ l9'i l9'i fch fch chfnh chfnh dang dang cuacua dan,dan, cung cung NhaNha nu&c nu&c cham cham nhan nhan dan,dan, a(mg a(mg vienvien nhan nhan dandan thlfC thlfC hi¢n hi¢n quyJn quyJn lamlam chu,chu, nghiem nghiem chinh chinh thi thi hanh hanh Hiin Hiin phap phap va phap va phap luqt, luqt, giam giam satsat hogt hogt a9ng a9ng cuacua ca ca quan quan nhanha nu&c, nu&c, agiagi bidu bidu dandan cit cit va can va can b9, b9, vienvien chuc chuc nhanha nu&c. nu&c. Nha nu&c tgo aiJu ki¢n ad M(lt tnjn thanh vien hogt a9ng c6 hi¢u qua". Tb qu6c va cac t6 chuc NhaNha nu&c nu&c tgotgo aiJu aiJu ki¢nki¢n ad ad M(ltM(lt tnjntnjn Tb Tb qu6c qu6c va va caccac t6 chuc t6 chuc c6 hi¢u c6 hi¢u qua". qua". thanh thanh vienvien hogt hogt a9ng a9ng - Nhiing sua a6i, b6 sung trong Chuang II - Chi a9 kinh ti. - Nhiing - Nhiing suasua a6i,a6i, b6 b6 sung sung trong trong Chuang Chuang II -IIChi - Chi a9 a9 kinh kinh ti. ti. Chuang ChS d(> kinh tS dugc sua d6i, b6 sung 5 di~u: Di~u 15, Di~u 16, Di~u 19, Di~u 21, Di~u 25. Chuang Chuang ChSChS d(> d(> kinh kinh tS dugc tS dugc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung 5 di~u: 5 di~u: Di~u Di~u 15, 15, Di~u Di~u 16, 16, Di~u Di~u 19,19, Di~u Di~u 21,21, Di~u Di~u 25.25. + Cu6i thS ki XX, dfiu thS ki XXI v6i nhfmg thanh tlJU khoa h9c, ki thu~t va cong ngh~ rna loai nguCri da d:;tt dugc, xu thS toan cfiu hoa va h(>i nh~p kinh tS qu6c tS ngay cang gia tang. Ngay nay, nSn kinh tS thi trubng da rnang tfnh chAt qu6c tS hoa, bAt cu hang hoa gi nguCri ta cling c6 th~ rnua, cling c6 th~ ban bAt cu a dau trong ph:;trn vi toan du. Nhu v~y, thi truemg sfm xuAt va tieu th1,1 hang hoa gicr day khong b6 hyp trong rn(>t qu6c gia rna da aph:;trn vi toan cfiu. Trong di~u ki~n d6, bAt ld rn(>t qu6c gia nao rnu6n phat tri~n kinh tS d~u bu(>c phai h(>i nh~p qu6c tS, chAp nh~n lu~t 1~ chung tren ca sa thoa thu~n giua cac qu6c gia va t6 chuc qu6c ts, d6ng thai phai bao v~ d(>c l~p. chu quy~n va toan Vyn lanh th6 cua qu6c gia minh. Xac dinh ro cac nguyen t~c va dinh hu6ng tren day, Di~u 15 HiSn phap narn 1992 sua d6i da quy dinh: "Nha nu&c xay dvng nJn kinh d a9c lqp, tl! chu tren ca so phat huy n9i llfc, chu a9ng h9i nhqp kinh d qu6c d; thl!C hi¢n c{Jng nghi¢p hoa, hi¢n agi hoa adt nuac. + Cu6i + Cu6i thS thS ki XX, ki XX, dfiudfiu thS thS ki XXI ki XXI v6iv6i nhfmg nhfmg thanh thanh tlJUtlJU khoa khoa h9c,h9c, ki thu~t ki thu~t va va cong cong ngh~ ngh~ rnarna loailoai nguCri nguCri da da d:;ttd:;tt dugc, dugc, xu xu thS thS toan toan cfiucfiu hoahoa va va h(>ih(>i nh~p nh~p kinh kinh tS qu6c tS qu6c tS ngay tS ngay cang cang giagia tang. tang. Ngay Ngay nay,nay, nSnnSn kinh kinh tS thi tS thi trubng trubng da da rnang rnang tfnhtfnh chAtchAt qu6c qu6c tS hoa, tS hoa, bAtbAt cu cu hang hang hoahoa gi nguCri gi nguCri ta cling ta cling c6 c6 th~th~ rnua, rnua, cling cling c6 th~ c6 th~ banban bAtbAt cu cu adau adau trong trong ph:;trn ph:;trn vi toan vi toan du.du. Nhu Nhu v~y,v~y, thi thi truemg truemg sfmsfm xuAt xuAt va tieu va tieu th1,1th1,1 hang hang hoahoa gicrgicr dayday khong khong b6 b6 hyphyp trong trong rn(>trn(>t qu6c qu6c giagia rnarna da a daph:;trn aph:;trn vi toan vi toan cfiu.cfiu. Trong Trong di~u di~u ki~n ki~n d6, d6, bAtbAt ld rn(>t ld rn(>t qu6c qu6c giagia naonao rnu6n rnu6n phat phat tri~n tri~n kinh kinh tS tS d~ud~u bu(>c bu(>c phai phai h(>ih(>i nh~p nh~p qu6c qu6c tS, tS, chAp chAp nh~n nh~n lu~tlu~t 1~ chung 1~ chung trentren ca ca sa sa thoa thoa thu~n thu~n giua giua caccac qu6c qu6c giagia va t6 va chuc t6 chuc qu6c qu6c ts, ts, d6ng d6ng thaithai phai phai baobao v~ v~ d(>cd(>c l~p.l~p. chuchu quy~n quy~n va va toan toan VynVyn lanh lanh th6th6 cuacua qu6c qu6c giagia minh. minh. XacXac dinh dinh ro cac ro cac nguyen nguyen t~c t~c va va dinh dinh hu6ng hu6ng trentren day,day, Di~u Di~u 15 15 HiSn HiSn phap phap narn narn 1992 1992 suasua d6id6i da quy da quy dinh: dinh: "Nha "Nha nu&c nu&c xayxay dvng dvng nJnnJn kinhkinh d a9c d a9c lqp,lqp, tl! chu tl! chu trentren ca ca so phat so phat huyhuy n9in9i llfc,llfc, chuchu a9ng a9ng h9ih9i nhqp nhqp kinhkinh d d qu6c qu6c d; d; thl!C thl!C hi¢n hi¢n c{Jng c{Jng nghi¢p nghi¢p hoa,hoa, hi¢nhi¢n agiagi hoahoa adtadt nuac. nuac. Nha nu&c thlfc hi¢n nhdt quan chfnh sach phat tridn nJn kinh d thj trn&ng ajnh hu6ng xii h9i chu nghfa. Ca cdu kinh d nhiJu thanh phdn v&i cac hinh thuc t6 chuc san xudt, kinh doanh aa dgng dl!a tren chi a9 so hifu toan dan, so htru tqp thd, so hilu tu nhan, trong a6 so hilu toan dan va so hifu tqp thd la nJn tang". NhaNha nu&c nu&c thlfc thlfc hi¢n hi¢n nhdt nhdt quan quan chfnh chfnh sach sach phat phat tridn tridn nJnnJn kinhkinh d d thj thj trn&ng trn&ng ajnh ajnh hu6ng hu6ng xii xii h9ih9i chuchu nghfa. nghfa. CaCa cducdu kinhkinh d nhiJu d nhiJu thanh thanh phdn phdn v&iv&i caccac hinh hinh thuc thuc t6 chuc t6 chuc sansan xudt, xudt, kinhkinh doanh doanh aa aa dgng dgng dl!adl!a chichi a9 a9 so so hifuhifu toan toan dan,dan, so htru so htru tqptqp thd,thd, so hilu so hilu tu nhan, tu nhan, trong trong trentren a6 a6 so hilu so hilu toan toan dandan va so va hifu so hifu tqptqp thdthd la nJn la nJn tang". tang". 108 GS.TS. Thai Vi'nh Thling 108108 GS.TS. GS.TS. ThaiThai Vi'nhVi'nh Thling Thling CHU'ONG III- Sf/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN L:[P HIEN VIETNAM CHU'ONG CHU'ONG III-IIISf/ Sf/ RA RA DOlDOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN L:[PL:[P HIEN HIEN VIETNAM VIETNAM + Trong n~n kinh t~ thi trucmg dinh huang XHCN, sa hfru toan ctan va sa hfru t~p thS 1a n~n tang, tuy nhien mu6n phat huy mQi ti~m nang kinh t~ cua dfit nu6c, cac doanh nghi~p thu()c mQi thanh phdn kinh t~ trong san xufit, kinh doanh d~u phai duqc phat triSn 1au dai va blnh d~ng tru6c phap 1u~t. ThS hi~n tu tuang nay, Di~u 16 Hi~n phap nam 1992 sua d6i da quy dinh: "MI;Jc dfch chfnh st:ich kinh ti cita Nha nu&c la lam cho dan giau nu&c mc;znh, dt:ip img ngay cang t6t han nhu cdu vqt chdt va tinh thdn cita nhan dan tren CO' sa phat huy m(Ji nang hrc scm xudt, m(Ji tiJm nang cita cdc thanh phdn kinh ti gbm kinh ti nha nu&c, kinh ti tqp thi, kinh ti cd thi, tiiu chu, kinh ti tu him tu nhan, kinh ti tu him nha nu&c va kinh ti co v6n ddu tu nu&c ngoai du&i nhiJu hinh thuc, thuc ady xay d7plg CO' sa VQ( chdt - ki thuqt, ma n)ng h(J'p tdc kinh fi, khoa h(JC, ki thuqt VQ giao luu vai thj truimg thi giai. + Trong + Trong n~nn~n kinh kinh t~ thi t~ thi trucmg trucmg dinh dinh huang huang XHCN, XHCN, sa sa hfruhfru toan toan ctanctan va va sa sa hfruhfru t~pt~p thSthS 1a n~n 1a n~n tang, tang, tuytuy nhien nhien mu6n mu6n phat phat huyhuy mQimQi ti~m ti~m nang nang kinh kinh t~ cua t~ cua dfitdfit nu6c, nu6c, caccac doanh doanh nghi~p nghi~p thu()c thu()c mQimQi thanh thanh phdn phdn kinh kinh t~ trong t~ trong sansan xufit, xufit, kinh kinh doanh doanh d~ud~u phai phai duqc duqc phat phat triSn triSn 1au1au daidai va va blnh blnh d~ng d~ng tru6c tru6c phap phap 1u~t. 1u~t. ThSThS hi~n hi~n tu tuang tu tuang nay,nay, Di~u Di~u 16 16 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 suasua d6id6i da da quyquy dinh: dinh: "MI;Jc "MI;Jc dfch dfch chfnh chfnh st:ich st:ich kinh kinh ti cita ti cita NhaNha nu&c nu&c la lam la lam chocho dandan giau giau nu&c nu&c mc;znh, mc;znh, dt:ipdt:ip imgimg ngay ngay cang cang t6t t6t hanhan nhunhu cducdu vqtvqt chdt chdt va va tinhtinh thdn thdn citacita nhan nhan dandan trentren CO' CO' sa phat sa phat huyhuy m(Jim(Ji nang nang hrchrc scmscm xudt, xudt, m(Jim(Ji tiJm tiJm nang nang citacita cdccdc thanh thanh phdn phdn kinh kinh ti gbm ti gbm kinh kinh ti nha ti nha nu&c, nu&c, kinh kinh ti tqp ti tqp thi,thi, kinh kinh ti cd ti cd thi,thi, tiiutiiu chu,chu, kinh kinh ti tu ti him tu him tu nhan, tu nhan, kinh kinh ti tuti him tu him nhanha nu&c nu&c va va kinh kinh ti co ti co v6nv6n dduddu tu nu&c tu nu&c ngoai ngoai du&i du&i nhiJu nhiJu hinh hinh thuc, thuc, thuc thuc xayxay d7plg d7plg CO' CO' sa sa VQ(VQ( chdt chdt - ki- thuqt, ki thuqt, mama n)ng n)ng h(J'ph(J'p tdctdc kinh kinh fi, fi, adyady khoa khoa h(JC,h(JC, ki thuqt ki thuqt VQ VQ giao giao luuluu vaivai thj thj truimg truimg thithi giai. giai. Cdc thanh phdn kinh ti aJu la ht) phqn cdu thanh quan tr9ng cita nJn kinh ti thi truimg dtnh huang xii ht)i chit nghia. T6 chuc, cd nhan thut)c cdc thanh phdn kinh ti au(Yc scm xudt, kinh doanh trong nhimg nganh, nghJ ma phdp luqt khong cdm; cung phdt triJn lau dai, h(J'p tdc, hinh ddng va cc;znh tranh theo phdp luqt. CdcCdc thanh thanh phdn phdn kinh kinh ti aJu ti aJu la ht) la ht) phqn phqn cducdu thanh thanh quan quan tr9ng tr9ng citacita nJnnJn kinh kinh ti thi ti thi truimg truimg dtnh dtnh huang huang xii xii ht)iht)i chitchit nghia. nghia. T6 T6 chuc, chuc, kinh kinh ti au(Yc ti au(Yc scmscm xudt, xudt, kinh kinh doanh doanh cd cd nhan nhan thut)c thut)c cdccdc thanh thanh phdn phdn nhimg nhimg nganh, nganh, nghJ nghJ mama phdp phdp luqtluqt khong khong cdm; cdm; cung cung phdt phdt trong trong triJn triJn laulau dai,dai, h(J'ph(J'p tdc,tdc, hinh hinh ddng ddng va va cc;znh cc;znh tranh tranh theo theo phdp phdp luqt. luqt. ' ..th'uc .Nh' . a nuac , ;t.~ ~ay s~r , h'm h. th' ·~ ' .. .an.h, p h'tt .a. .nen va't' .trng buoc , , , , ' ..th' ' uc ;t.~ ~ay ;t.~ h'm.. h' h.mth' h..an. th' h, ph,h'tt ·~.nen ·~va 't' 't' b 'b ' .Nh' . .aNh' . nuac a nuac ..th'uc ~ay s~r s~r .. .an. .a. p h'tt .a. .nen va .trng .trng uoc uoc hoan thi¢n cac loqi tht tn.timg theo tltnh huang xii h(Ji chit ngh'ia". hoan hoan thi¢n thi¢n caccac loqiloqi tht tht tn.timg tn.timg theo theo tltnh tltnh huang huang xii xii h(Jih(Ji chitchit ngh'ia". ngh'ia". y1a trong Di~u 16 Hi~n phap nam 1992 sua d6i da b6 sung hai thanh phdn kinh t~ 1a kinh t~ ti~u chu va kinh t~ c6 v6n ddu tu nu6c ngoai. Nhu v~y, theo quy dinh tc;ti Di~u 16 Hi~n phap nam 1992 sua d6i nu6c ta c6 7 thanh phdn kinh t~. Di~u Di~u dang dang 1uu1uu y1aytrong 1a trong Di~u Di~u 16 16 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 suasua d6id6i sung sung haihai thanh thanh phdn phdn kinh kinh t~ 1a t~ kinh 1a kinh t~ ti~u t~ ti~u chuchu va va kinh kinh t~ c6 t~ c6 da da b6 b6 v6nv6n dduddu tu nu6c tu nu6c ngoai. ngoai. Nhu Nhu v~y,v~y, theo theo quyquy dinh dinh tc;ti tc;ti Di~u Di~u 16 16 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 suasua d6id6i nu6c nu6c ta c6 ta 7 c6thanh 7 thanh phdn phdn kinh kinh t~. t~. + Nh~m xac dinh ro dinh huang XHCN trong linh vvc kinh t~, + Nh~m + Nh~m xacxac dinh dinh ro dinh ro dinh huang huang XHCN XHCN trong trong linhlinh vvcvvc kinh kinh t~, t~, Di~u 19 Hi~n phap nam 1992 duqc sua d6i, b6 sung nhu sau: "Kinh fi nha nuac aU(J'C citng c6 VG phdt triJn, nhdt la trong cdc nganh VQ linh v~rc then ch6t, giu vai tro chit ago, cung v&i kinh ti tqp thi ngay cimg mJ- thanh n~n timg vfmg ch&c cua n~n kinh d qu6c dan". Di~u Di~u 19 19 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 duqc duqc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung nhunhu sau:sau: "Kinh "Kinh fi nha fi nha nuac nuac aU(J'C aU(J'C citng citng c6 VG c6 phdt VG phdt triJn, triJn, nhdt nhdt la trong la trong cdccdc nganh nganh VQ VQ linhlinh v~rcv~rc then then ch6t, ch6t, giugiu vai vai tro tro chitchit ago,ago, cung cung v&iv&i kinhkinh ti tqp ti tqp thithi ngay ngay cimg cimg mJ-mJthanh thanh n~nn~n timg timg vfmg vfmg ch&c ch&c cuacua n~nn~n kinhkinh d qu6c d qu6c dan". dan". GS. TS. Thai Vlnh Tlu!ing GS. GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh Tlu!ing Tlu!ing Di~u dang 1uu 109 109109 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP vn;:T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP vn;:T vn;:T NAM NAM + Di~u 21 Hi~n phap nam 1992 sua d6i duqc b6 sung thimh phdn kinh t~ ti@u chu cho phu hqp v6i Di~u 16, theo d6 Di~u 21 duqc sua d6i, b6 sung nhu sau: "Kinh ti cd thi, tiiu chu, kinh ti tu him tu nhan duf)'c ch9n-hinh thirc t6 chirc sim xudt, kinh doanh, GUfJC thimh l~p doanh nghi?p, khong hi hqn chi vJ quy mo hoqt df)ng trong nhimg ngimh, nghJ c6 lf)'i cho qu6c ki dan sinh. + Di~u + Di~u 21 21 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 suasua d6id6i duqc duqc b6 b6 sung sung thimh thimh phdn phdn kinh kinh t~ ti@u t~ ti@u chuchu chocho phuphu hqphqp v6iv6i Di~u Di~u 16, 16, theo theo d6 d6 Di~u Di~u 21 21 duqc duqc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung nhunhu sau:sau: "Kinh "Kinh ti cd ti thi, cd thi, tiiutiiu chu,chu, kinh kinh ti tu ti tu himhim tu tu nhan nhan duf)'c duf)'c ch9n-hinh ch9n-hinh thirc thirc t6 chirc t6 chirc simsim xudt, xudt, kinh kinh doanh, doanh, GUfJC GUfJC thimh thimh l~pl~p doanh doanh nghi?p, nghi?p, khong khong hi hqn hi hqn chichi vJ vJ quyquy momo hoqt hoqt trong trong nhimg nhimg ngimh, ngimh, nghJ nghJ c6 c6 lf)'i lf)'i chocho qu6c qu6c ki dan ki dan sinh. sinh. df)ng df)ng Kinh ti gia dinh duf)'c khuydn khich phdt tridn". Kinh Kinh ti gia ti gia dinh dinh duf)'c duf)'c khuydn khuydn khich khich phdt phdt tridn". tridn". + V~ ho~t d9ng ddu tu v~ Vi~t Nam cua nguai Vi~t Nam dinh + V~ + V~ ho~t ho~t d9ng d9ng dduddu tu v~ tu v~ Vi~t Vi~t Nam Nam cuacua nguai nguai Vi~t Vi~t Nam Nam dinh dinh cu a nuac ngoai, Hi~n phap nam 1992 sua d6i guy dinh: "Nha nu&c khuyin khich va tqo diJu ki?n thu~n lf)'i ad nguai Vi?t Nam dtnh cu a nu&c ngoai ddu tu vJ nu&c". cu cu a nuac a nuac ngoai, ngoai, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 suasua d6id6i guyguy dinh: dinh: "Nha "Nha nu&c nu&c khuyin khuyin khich khich va va tqotqo diJu diJu ki?nki?n thu~n thu~n lf)'i lf)'i ad ad nguai nguai Vi?tVi?t Nam Nam dtnh dtnh cu cu a nu&c a nu&c ngoai ngoai dduddu tu vJ tu nu&c". vJ nu&c". - Nhimg sira a6i, b6 sung trong Chu011g III - Van hod, gido dt,JC, khoa h9c, cong ngh?. - Nhimg - Nhimg sirasira a6i,a6i, b6 b6 sung sung trong trong Chu011g Chu011g III III - Van - Van hod,hod, gido gido dt,JC, dt,JC, khoa khoa h9c,h9c, cong cong ngh?. ngh?. Chuang nay duqc sua d6i, b6 sung trong 4 di~u: Di~u 30, Di~u 35, Di~u 36, Di~u 37. Chuang Chuang naynay duqc duqc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung trong trong 4 di~u: 4 di~u: Di~u Di~u 30,30, Di~u Di~u 35,35, Di~u Di~u 36,36, Di~u Di~u 37.37. + Trong thai d~i h9i nh?p va toim cdu hoa, vi~c xay dgng m9t + Trong + Trong thaithai d~id~i h9ih9i nh?p nh?p va va toim toim cducdu hoa, hoa, vi~c vi~c xayxay dgng dgng m9tm9t n~n van hoa Vi~t Nam hi~n d~i, vua ti~p thu duqc nhung tinh hoa van hoa nhan lo~i, vua giu duqc bim s~c cua van hoa dan t9c la m9t nhi~m Vl,l h~t sue quan trQng c6 y nghia chi~n luge. Hiin phdp la lu?t ca bim ctia Nha nu6c, vi v?y phai th@ hi~n r6 tu tuang chu d~o tren day. Vi v?y, Di~u 30 duqc sua d6i, b6 sung nhu sau: "Nha nu&c va xii hf)i baa tim, phdt tridn nJn van hod Vi?t Nam tien tidn, d~m da ban s&c dan tf)c; ki thita va phdt huy nhimg gid tri cua nJn van hdn cdc dan tf)c Vi?t Nam, tu tuang, dqo dire, phong each H6 Chi Minh; tidp thu tinh hoa van hod nhan loqi; phdt huy ffl9i tai nang sang tqo trong nhan dan. n~nn~n vanvan hoahoa Vi~t Vi~t Nam Nam hi~n hi~n d~i,d~i, vuavua ti~pti~p thuthu duqc duqc nhung nhung tinhtinh hoahoa vanvan hoahoa nhan nhan lo~i, lo~i, vuavua giugiu duqc duqc bimbim s~cs~c cuacua vanvan hoahoa dandan t9ct9c la la m9tm9t nhi~m nhi~m Vl,l Vl,l h~th~t suesue quan quan trQng trQng c6 c6 y nghia y nghia chi~n chi~n luge. luge. Hiin Hiin la lu?t la lu?t ca ca bimbim ctiactia Nha Nha nu6c, nu6c, vi v?y vi v?y phai phai th@th@ hi~n hi~n r6 tu r6 tuang tu tuang phdp phdp chuchu d~od~o trentren day.day. Vi Vi v?y,v?y, Di~u Di~u 30 30 duqc duqc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung nhunhu sau:sau: "Nha "Nha nu&c nu&c va va xii xii hf)ihf)i baabaa tim,tim, phdt phdt tridn tridn nJnnJn vanvan hodhod Vi?tVi?t Nam Nam tientien tidn,tidn, d~m d~m da da banban s&cs&c dandan tf)c;tf)c; ki thita ki thita va phdt va phdt huyhuy nhimg nhimg gidgid tri tri cuacua nJnnJn vanvan hdn hdn cdccdc dandan tf)ctf)c Vi?tVi?t Nam, Nam, tu tu tuang, tuang, dqodqo dire,dire, phong phong each each H6H6 ChiChi Minh; Minh; tidptidp thuthu tinhtinh hoahoa vanvan hodhod nhan nhan loqi; loqi; huyhuy ffl9iffl9i tai tai nang nang sang sang tqotqo trong trong nhan nhan dan.dan. phdt phdt Nha nu&c th6ng nhdt quan If Slf nghi?p van hod. Nghiem cdm truyJn bd tu tuang va van hod phan df)ng, a6i lf1ty; bai trit me tin, hu t1;tc". NhaNha nu&c nu&c th6ng th6ng nhdt nhdt quan quan If Slf If Slf nghi?p nghi?p vanvan hod. hod. Nghiem Nghiem cdmcdm truyJn truyJn bd bd tu tuang tu tuang va va vanvan hodhod phan phan df)ng, df)ng, a6ia6i lf1ty; lf1ty; baibai trittrit me me tin,tin, hu hu t1;tc". t1;tc". 110 GS. TS. Tluii VTnh Thiing 110110 GS.GS. TS. TS. TluiiTluii VTnhVTnh Thiing Thiing CHUONG III- S[/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN Vlf;T NAM CHUONG CHUONG III-IIIS[/ S[/ RA DOl RA DOl VA VA PHAT PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN Vlf;T Vlf;T NAM NAM + Giao dl,lc va dao t~o thucrng g~n liSn v&i nhau. Phat tri~n giao dl,lc la nhftm nang cao dan trf, dao t~o nhan lgc, b6i ducrng nhan tai, nhu v~y theo nghia r(>ng giao dl,lc bao g6m ca dao t~o, con dao t~o c6 nghia h~p han giao dl,lC. Dao t~o c6 nghia la giao dl,lc nghS nghi~p. N~u nang cao dan trf la nhu c~u khong c6 gi&i h~n, thl dao t~o nghS nghi~p l~i theo nhfrng nhu c~u nhftt dinh, theo S\1' cfin thi~t cua pharr cong lao d(>ng xa h(>i. Vl v~y, Quf>c h(>i da nhftt trf sua df>i quy dinh: "Gido dl,lC va aao t(lO la qubc sach hang adu" thanh "phat tri~n giao dl,lC fa qubc Stich hang adu." (DiSu 35 Hi~n phap nam 1992 sua d6i). + Giao + Giao dl,lcdl,lc va va daodao t~ot~o thucrng thucrng g~ng~n liSnliSn v&iv&i nhau. nhau. Phat Phat tri~n tri~n giao giao dl,lcdl,lc la nhftm la nhftm nang nang caocao dandan trf, trf, daodao t~ot~o nhan nhan lgc,lgc, b6ib6i ducrng ducrng nhunhu v~yv~y theo theo nghia nghia r(>ng r(>ng giao giao dl,lcdl,lc baobao g6m g6m ca ca daodao t~o,t~o, nhan nhan tai,tai, concon daodao t~ot~o c6 c6 nghia nghia h~ph~p hanhan giao giao dl,lC.dl,lC. Dao Dao t~ot~o c6 c6 nghia nghia la giao la giao dl,lcdl,lc nghS nghS nghi~p. nghi~p. N~u N~u nang nang caocao dandan trf trf la nhu la nhu c~uc~u khong khong c6 c6 gi&igi&i h~n,h~n, thl thl daodao t~ot~o nghS nghS nghi~p nghi~p l~i l~i theo theo nhfrng nhfrng nhunhu c~uc~u nhftt nhftt dinh, dinh, theo theo S\1' S\1' cfincfin thi~t thi~t cuacua pharr pharr cong cong laolao d(>ng d(>ng xa xa h(>i.h(>i. Vl Vl v~y, v~y, Quf>c Quf>c h(>ih(>i da da nhftt nhftt trf trf suasua df>idf>i quyquy dinh: dinh: "Gido "Gido dl,lCdl,lC va va aaoaao t(lOt(lO la qubc la qubc sach sach adu" adu" thanh thanh "phat "phat tri~n tri~n giao giao dl,lCdl,lC fa qubc fa qubc Stich Stich hang hang adu." adu." hang hang (DiSu (DiSu 35 35 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 suasua d6i). d6i). + Sau han 15 niim d6i m&i, Vi~t Nam khong nhfrng d~t dugc nhung thanh tgu n6i b~t trong Hnh V\fC kinh t~, rna trong Hnh V\fC giao dl,lC va dao t~o cfing da d~t dugc nhfrng ti~n b9 16n. Chung ta vS ca ban da ph6 c~p giao dl,lc ti~u hQc va xoa n~n mu chu nhu quy dinh cua Hi~n phap nam 1992. Vl v~y, nhi~m V\1 ti~p tl,lc cua chung ta la phai thgc hi~n ph6 c~p giao dl,lc trung hQc ca Va diSu nay da dugc th~ hi~n trong DiSu 36 Hi~n phap nam 1992 sua d6i. + Sau + Sau hanhan 15 15 niim niim d6id6i m&i, m&i, Vi~t Vi~t Nam Nam khong khong nhfrng nhfrng d~td~t dugc dugc b~tb~t trong trong HnhHnh V\fCV\fC kinh kinh t~, t~, rnarna trong trong HnhHnh V\fCV\fC nhung nhung thanh thanh tgutgu n6in6i giao giao dl,lCdl,lC va va daodao t~ot~o cfing cfing da da d~td~t dugc dugc nhfrng nhfrng ti~nti~n b9 b9 16n.16n. Chung Chung ta ta vS ca vS ca banban da da ph6ph6 c~pc~p giao giao dl,lcdl,lc ti~uti~u hQchQc va xoa va xoa n~nn~n mumu chuchu nhunhu quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992. 1992. Vl Vl v~y,v~y, nhi~m nhi~m V\1 V\1 ti~pti~p tl,lctl,lc cuacua chung chung ta la ta phai la phai thgc thgc hi~n hi~n ph6ph6 c~pc~p giao giao dl,lcdl,lc trung trung hQchQc ca ca Va Va diSu diSu naynay da dugc da dugc th~ th~ hi~n hi~n trong trong DiSu DiSu 36 36 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 suasua d6i.d6i. + Th~ ki XXI la th~ ki cua nSn kinh t~ tri thuc. Khoa hQc va + Th~ + Th~ ki XXI ki XXI la th~ la th~ ki cua ki cua nSnnSn kinh kinh t~ tri t~ tri thuc. thuc. Khoa Khoa hQchQc va va cong ngh~ vf>n da gifr vai tro then chf>t trong S\f phat tri~n kinh t~ xa h9i cua dftt nuac, gicr day cang trcr nen quan trQng han. Phat tri~n khoa hQC va cong ngh~ cfing nhu phat tri~n giao dl,lC trcr thanh quf>c sach hang d~u. Qu6c h9i v&i da s6 tuy~t d6i da nhftt trf b6 sung diSu nay vao ph~n d~u cua DiSu 37 Hi~n phap niim 1992 sua d6i. ngh~ ngh~ vf>nvf>n da da gifrgifr vaivai tro tro then then chf>t chf>t trong trong S\f S\f phat phat tri~n tri~n kinh kinh t~ -t~ cong cong xa h9i xa h9i cuacua dftt dftt nuac, nuac, gicrgicr dayday cang cang trcr trcr nennen quan quan trQng trQng han. han. Phat Phat tri~n tri~n khoa khoa hQChQC va cong va cong ngh~ ngh~ cfing cfing nhunhu phat phat tri~n tri~n giao giao dl,lCdl,lC trcr trcr thanh thanh quf>c quf>c sach sach hang hang d~u.d~u. Qu6c Qu6c h9ih9i v&iv&i da s6 da tuy~t s6 tuy~t d6id6i da da nhftt nhftt trf b6 trf b6 sung sung diSudiSu naynay vaovao ph~n ph~n d~ud~u cuacua DiSu DiSu 37 37 Hi~n Hi~n phap phap niim niim 1992 1992 suasua d6i.d6i. - Nh£rng sua a6i, b6 sung trong Chuong V - QuyJn va nghza V'f:l CO' bcm cua cong dan. - Nh£rng - Nh£rng suasua a6i,a6i, b6 b6 sung sung trong trong Chuong Chuong V -VQuyJn - QuyJn va va nghza nghza V'f:l V'f:l CO' CO' bcmbcm cuacua cong cong dan. dan. sa. Chuang v dugc sua d6i, b6 sung t~i 2 diSu: DiSu 59 va DiSu 75. sa. sa. Chuang Chuang v dugc v dugc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung t~i 2 t~idiSu: 2 diSu: DiSu DiSu 59 59 va DiSu va DiSu 75. 75. + Do<;m cu6i cua DiSu 59 tru&c day quy dinh: "Nha nuac va xii h(}i (CJO ai~u ki?n cho tre em t(m tgt aU9'C h9c Van hoa va h9c nghJ phil h91J". Do~n nay dugc sua d6i va b6 sung l~i nhu sau: "Nha nuac Va xa h(}i lQO tJiJu ki?n cho tre em khuyif tgt, tre em CO hoan + Do<;m + Do<;m cu6i cu6i cuacua DiSu DiSu 59 59 tru&c tru&c dayday quyquy dinh: dinh: "Nha "Nha nuac nuac va xii va xii h(}ih(}i (CJO(CJO ai~u ai~u ki?nki?n chocho tre tre em em t(mt(m tgt tgt aU9'C aU9'C h9ch9c VanVan hoahoa va va h9ch9c nghJ nghJ philphil h91J". h91J". Do~n Do~n naynay dugc dugc suasua d6id6i va va b6 b6 sung sung l~i l~i nhunhu sau:sau: "Nha "Nha nuac nuac Va Va xa xa h(}ih(}i lQOlQO tJiJu tJiJu ki?nki?n chocho tre tre em em khuyif khuyif tgt, tgt, tre tre em em CO CO hoan hoan "S' TC' '" Vc .1 J. Tl WI "S' "S' TC' TC' TlJ.WITl '" WI Iv/117 '"- 1 Iv1 /117 -"! : Vc .1 Vc J..1 1 1 1011g 1 :"! 1 1011g Iv/117 - 11 "! : 1 1011g lll llllll GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP V!BT NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP V!BT V!BT NAM NAM canh d(lc bi~t kh6 khan khdc dU(YC h9c van hod VG h9C nghJ phu hr;p". Vi~c sua d6i, b6 sung nhu v~y Ut dn thi~t vl thu~t ngfr "khuy~t t~t" chfnh xac han thu~t ngfr "tan t~t" va ngoai tre em khuy~t t~t con c6 nhfrng tre em d~c bi~t kh6 khan khac ciing dn phai dugc SlJ giup d5' cua nha nu6c va xa h9i dS dugc hQC van hoa va hQC ngh~ nhu tre em rna b6 ffi(( va ngubi. than d~U m~t trong tai bi~n thien nhien, tai n~ giao thong ho~c b~nh t~t, tre em vl nhi~u li do khac nhau hi bo rai rna khong thS tlm 1~ b6 m((, ngubi. than ... canh canh d(lcd(lc bi~tbi~t kh6kh6 khan khan khdc khdc dU(YC dU(YC h9ch9c vanvan hodhod VG VG h9Ch9C nghJ nghJ phuphu hr;p". hr;p". Vi~c Vi~c suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung nhunhu v~yv~y Ut dn Ut dn thi~t thi~t vl vl thu~t thu~t ngfrngfr "khuy~t "khuy~t t~t"t~t" chfnh chfnh xacxac hanhan thu~t thu~t ngfrngfr "tan"tan t~t"t~t" va va ngoai ngoai tre tre emem khuy~t khuy~t t~t t~t concon c6 c6 nhfrng nhfrng tre tre emem d~cd~c bi~tbi~t kh6kh6 khan khan khac khac ciing ciing dndn phaiphai dugc dugc SlJ SlJ giup giup d5' d5' cuacua nhanha nu6c nu6c va va xa xa h9ih9i dS dS dugc dugc hQChQC vanvan hoahoa va va hQChQC ngh~ ngh~ nhunhu tre tre emem rnarna b6 b6 ffi(( ffi(( va va ngubi. ngubi. than than d~Ud~U m~tm~t trong trong tai tai bi~n bi~n thien thien nhien, nhien, tai tai n~n~ giao giao thong thong ho~c ho~c b~nh b~nh t~t,t~t, tre tre emem vl nhi~u vl nhi~u li li do do khac khac nhau nhau hi bo hi bo rai rai rnarna khong khong thSthS tlmtlm 1~ 1~ b6 b6 m((,m((, ngubi. ngubi. than than ... ... + Nh~m thvc hi~n chinh sach dl;li doan k~t dan t(>c, trong d6 c6 ngubi Vi~t Nam dinh cu a nuac ngoai, bao h9 quy~n lgi chinh dang cua hQ, giup hQ luon huang d~n que huang, d~t nu6c, nh6 v~ c(>i ngu6n cua mlnh, Di~u 75 Hi~n phap nam 1992 da dugc sua d6i, b6 sung nhu sau: "Nguai Vi~t Nam dtnh cu a nuac ngoai la b(J phqn cua c9ng d6ng dan t(Jc Vi~t Nam. Nha nuac bao h(J quyJn lr;i chfnh dang cua nguai Vi~t Nam dtnh cu anuac ngoai. + Nh~m + Nh~m thvc thvc hi~n hi~n chinh chinh sach sach dl;lidl;li doan doan k~tk~t dandan t(>c,t(>c, trong trong d6 d6 ngubi ngubi Vi~t Vi~t Nam Nam dinh dinh cu cu anuac anuac ngoai, ngoai, baobao h9 h9 quy~n quy~n lgi lgi chinh chinh c6 c6 dang dang cuacua hQ,hQ, giup giup hQ hQ luon luon huang huang d~nd~n queque huang, huang, d~td~t nu6c, nu6c, nh6nh6 v~ v~ c(>ic(>i ngu6n ngu6n cuacua mlnh, mlnh, Di~u Di~u 75 75 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 da da dugc dugc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung nhunhu sau:sau: "Nguai "Nguai Vi~tVi~t Nam Nam dtnh dtnh cu cu a nuac a nuac ngoai ngoai la la b(J b(J phqn phqn cuacua c9ng c9ng d6ng d6ng dandan t(Jct(Jc Vi~tVi~t Nam. Nam. NhaNha nuac nuac baobao h(J h(J quyJn quyJn lr;i lr;i chfnh chfnh dang dang cuacua nguai nguai Vi~t Vi~t Nam Nam dtnh dtnh cu cu anuac anuac ngoai. ngoai. Nha nuac khuyin khfch va tqo diJu ki~n dd nguai Vi~t Nam dtnh cu a nuac ngoai gift gin ban sdc van hod dan t(Jc Vi~t Nam, gift quan h~ gdn b6 vai gia dinh va que huang, g6p phdn xay d1}7lg que huang, ddt nuac". Nha Nha nuac nuac khuyin khuyin khfch khfch va va tqotqo diJu diJu ki~nki~n dd dd nguai nguai Vi~tVi~t Nam Nam dtnh dtnh cu cu a nuac a nuac ngoai ngoai giftgift gingin banban sdcsdc vanvan hodhod dandan t(Jct(Jc Vi~tVi~t Nam, Nam, giftgift quan quan h~ h~ gdngdn b6 b6 vaivai giagia dinh dinh va va queque huang, huang, g6pg6p phdn phdn xayxay d1}7lg d1}7lg queque huang, huang, ddtddt nuac". nuac". - Nhifng sua d6i, b6 sung trong Chuang VI - Qu6c h(Ji. - Nhifng - Nhifng suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung trong trong Chuang Chuang VI VI - Qu6c - Qu6c h(Ji.h(Ji. Trong Chuang VI c6 SlJ sua d6i, b6 sung tl;li Di~u 84 (cac diSm 4, 5, 7, 13) va Di~u 91 (bai b6 diSm 8, sua d6i diSm 9 va dao ll;li tr~t tg n9i dung tl;li cac diSm 10, 11, 12). Trong Trong Chuang Chuang VI VI c6 c6 SlJ SlJ suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung tl;li tl;li Di~u Di~u 84 84 (cac(cac diSm diSm 4, 5, 4, 7, 5, 13) 7, 13) va va Di~u Di~u 91 91 (bai(bai b6 b6 diSm diSm 8, sua 8, sua d6id6i diSm diSm 9 va 9 va daodao ll;li ll;li tr~ttr~t tg n9i tg n9i dung dung tl;li tl;li caccac diSm diSm 10,10, 11, 11, 12).12). + Thvc hi~n vi~c phan cfrp, phan quy~n gifra trung uang va dia phuong theo huang tang thftm quy~n cho chfnh quy~n dia phuang, diSm 4 Di~u 84 tru6c day quy dinh Qu6c h9i quy~t dinh chfnh sach tai chfnh, ti~n t~ qu6c gia; quy~t dinh d\f toan ngan sach nha nu6c va phan b6 ngan sach trung uang, phe chuftn quy~t tmin ngan sach nha nu6c; quy dinh, sua d6i ho~c bai b6 cac th(r thu~. Nay theo quy dinh m6i, Qu6c h(>i chi phan b6 ngan sach + Thvc + Thvc hi~n hi~n vi~cvi~c phan phan cfrp,cfrp, phan phan quy~n quy~n gifra gifra trung trung uang uang va va phuong phuong theo theo huang huang tang tang thftm thftm quy~n quy~n chocho chfnh chfnh quy~n quy~n diadia diadia phuang, phuang, diSm diSm 4 Di~u 4 Di~u 84 84 tru6c tru6c dayday quyquy dinh dinh Qu6c Qu6c h9ih9i quy~t quy~t dinh dinh chfnh chfnh sach sach tai tai chfnh, chfnh, ti~nti~n t~ qu6c t~ qu6c gia;gia; quy~t quy~t dinh dinh d\f d\f toan toan ngan ngan sach sach nhanha nu6c nu6c va va phan phan b6 b6 ngan ngan sach sach trung trung uang, uang, phephe chuftn chuftn quy~t quy~t tmin tmin ngan ngan sach sach nhanha nu6c; nu6c; quyquy dinh, dinh, suasua d6id6i ho~c ho~c bai bai b6 b6 caccac th(rth(r thu~. thu~. Nay Nay theo theo quyquy dinh dinh m6i, m6i, Qu6c Qu6c h(>ih(>i chichi phan phan b6 b6 ngan ngan sach sach 112 GS.TS. Thdi Vinh ThJng 112112 GS.TS. GS.TS. ThdiThdi VinhVinh ThJng ThJng CHUONG 1/l- Sl/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN L{P HIEN VIjJ,T NAM CHUONG CHUONG 1/l-1/lSl/ Sl/ RA RA DOlDOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN L{PL{P HIEN HIEN VIjJ,T VIjJ,T NAM NAM trung uang con phan b6 ngan sach dia phuang thu9c thchn quy€n cua HDND dia phuang. Cac thAm quySn khac quy dinh trong di~m 4 DiSu 84 vfin giu nguyen nhu cfi. trung trung uang uang concon phan phan b6 b6 ngan ngan sach sach diadia phuang phuang thu9c thu9c thchn thchn quy€n quy€n cuacua HDND HDND diadia phuang. phuang. CacCac thAm thAm quySn quySn khac khac quyquy dinh dinh trong trong di~m di~m 4 DiSu 4 DiSu 84 84 vfinvfin giugiu nguyen nguyen nhunhu cfi. cfi. + VAn d~ ton giao 6 nu6c ta cling nhu 6 cac nu6c tren th~ gi6i Ht vAn dS phuc t?p va nh?Y cam, vi v?y chinh sach ton giao phai do Qu6c h()i, ca quan quy~n 1\l'c nha nu6c cao nhAt quy~t dinh. + VAn + VAn d~ d~ tonton giao giao 6 nu6c 6 nu6c ta cling ta cling nhunhu 6 cac 6 cac nu6c nu6c trentren th~th~ gi6igi6i Ht vAn Ht vAn dS dS phuc phuc t?pt?p va va nh?Y nh?Y cam, cam, vi v?y vi v?y chinh chinh sach sach tonton giao giao phai phai do do Qu6c Qu6c h()i,h()i, ca ca quan quan quy~n quy~n 1\l'c1\l'c nhanha nu6c nu6c caocao nhAt nhAt quy~t quy~t dinh. dinh. Nh?n thuc sau s~c vAn d~ tren, cac nha 1?p phap Vi~t Nam da b6 sung vao di~m 5 Di~u 84, theo d6 Qu6c h9i khong nhfrng c6 nhi~m Vl,l va quy~n h?n quy~t dinh chinh sach dan tQC nhu quy dinh tru6c day rna con quy~t dinh chinh sach ton giao cua Nha nu6c. Nh?n Nh?n thuc thuc sausau s~cs~c vAnvAn d~ d~ tren, tren, caccac nhanha 1?p1?p phap phap Vi~t Vi~t Nam Nam da da b6 b6 sung sung vaovao di~m di~m 5 Di~u 5 Di~u 84,84, theo theo d6 d6 Qu6c Qu6c h9ih9i khong khong nhfrng nhfrng c6 c6 nhi~m nhi~m Vl,l Vl,l va va quy~n quy~n h?nh?n quy~t quy~t dinh dinh chinh chinh sach sach dandan tQCtQC nhunhu quyquy dinh dinh tru6c tru6c dayday rnarna concon quy~t quy~t dinh dinh chinh chinh sach sach tonton giao giao cuacua Nha Nha nu6c. nu6c. + Nh~m tang cucmg chuc nang giam sat cua Qu6c h()i d6i + Nh~m + Nh~m tang tang cucmg cucmg chuc chuc nang nang giam giam sat sat cuacua Qu6c Qu6c h()ih()i d6id6i v6i nhung ngucri giu cac chuc Vl,l do Qu6c h9i bftu va phe chuAn, diSm 7 Di~u 84 Hi~n phap nam 1992 sua d6i quy dinh Qu6c h9i c6 quy~n b6 phi~u tin nhi~m d6i v6i nhung ngum giu cac chuc vv do Qu6c h9i bftu ho~c phe chuAn. v6iv6i nhung nhung ngucri ngucri giugiu caccac chuc chuc Vl,l Vl,l do do Qu6c Qu6c h9ih9i bftubftu va va phephe chuAn, chuAn, diSm diSm 7 Di~u 7 Di~u 84 84 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 suasua d6id6i quyquy dinh dinh Qu6c Qu6c h9ih9i c6 c6 quy~n quy~n b6 b6 phi~u phi~u tin tin nhi~m nhi~m d6id6i v6iv6i nhung nhung ngum ngum giugiu caccac chuc chuc vv vv do do Qu6c Qu6c h9ih9i bftubftu ho~c ho~c phephe chuAn. chuAn. + Nhk phan bi~t vi~c phe chuAn cac 1o?i di~u u6c qu6c t~ do + Nhk + Nhk phan phan bi~tbi~t vi~cvi~c phephe chuAn chuAn caccac 1o?i1o?i di~u di~u u6cu6c qu6c qu6c t~ do t~ do Chu tich nu6c tf\l'c ti~p ki k~t va dS nghi Qu6c h9i phe chuk v6i vi~c phe chuk di~u u6c qu6c t~ do Chinh phu ki k~t va Chu tich nu6c dS nghi Qu6c h9i phe chuAn, diSm 13 DiSu 84 Hi~n phap nam 1992 SUa d6i quy dinh: Quf>c h(}i "quyif ajnh chfnh sach CCJ hem vJ a6i ngoqi; phe chudn hoijc biii bo aiJu uac qu6c d do Chu tjch nuac tn:rc tdp kf; phe chudn hoijc biii bo cac aiJu uac qu6c d khac dii GU'(YC kf kit hoijc gia nhcjp theo aJ nghi cua Chu tjch nuac". Chu Chu tichtich nu6c nu6c tf\l'ctf\l'c ti~pti~p ki k~t ki k~t va va dS dS nghi nghi Qu6c Qu6c h9ih9i phephe chuk chuk v6iv6i vi~cvi~c phephe chuk chuk di~u di~u u6cu6c qu6c qu6c t~ do t~ do Chinh Chinh phuphu ki k~t ki k~t va va ChuChu tichtich nu6c nu6c dS dS nghi nghi Qu6c Qu6c h9ih9i phephe chuAn, chuAn, diSm diSm 13 13 DiSu DiSu 84 84 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 SUaSUa d6id6i quyquy dinh: dinh: Quf>c Quf>c h(}ih(}i "quyif "quyif ajnh ajnh chfnh chfnh sach sach CCJ CCJ hemhem vJ vJ a6ia6i ngoqi; ngoqi; phephe chudn chudn hoijc hoijc biiibiii bo bo aiJu aiJu uacuac qu6c qu6c d do d do ChuChu tjchtjch tn:rc tn:rc tdptdp kf; kf; phephe chudn chudn hoijc hoijc biiibiii bo bo caccac aiJu aiJu uacuac qu6c qu6c d d nuac nuac khac khac dii dii GU'(YC GU'(YC kf kit kf kit hoijc hoijc giagia nhcjp nhcjp theotheo aJ nghi aJ nghi cuacua ChuChu tjchtjch nuac". nuac". + DiSm 8 DiSu 91 hi bai b6. Day 1a diSm quy dinh v€ thAm + DiSm + DiSm 8 DiSu 8 DiSu 91 91 hi bai hi bai b6.b6. Day Day 1a diSm 1a diSm quyquy dinh dinh v€ v€ thAm thAm quySn cua UBTVQH, trong thai gian Qu6c h9i khong hQp, phe chuAn de nghi cua Thu tu6ng Chinh phu v€ vi~c b6 nhi~m, mien nhi~m, each chuc Ph6 Thu tu6ng, B9 tru6ng, cac thanh vien khac cua Chinh phu va bao cao v6i Qu6c h9i trong ki hQp gftn nhAt cua Qu6c h()i. Vi~c bai b6 quy dinh tren day la hoan toan hgp If, b6'i 1e Chfnh phu la C(J quan ch~p hanh cua Qu6c h()i va la CO' quan h~mh quySn quySn cuacua UBTVQH, UBTVQH, trong trong thaithai gian gian Qu6c Qu6c h9ih9i khong khong hQp, hQp, phephe chuAn chuAn de de nghi nghi cuacua ThuThu tu6ng tu6ng Chinh Chinh phuphu v€ v€ vi~c vi~c b6 b6 nhi~m, nhi~m, mien mien nhi~m, nhi~m, each each chuc chuc Ph6Ph6 ThuThu tu6ng, tu6ng, B9B9 tru6ng, tru6ng, caccac thanh thanh vien vien khac khac cuacua Chinh Chinh phuphu va va baobao caocao v6iv6i Qu6c Qu6c h9ih9i trong trong ki hQp ki hQp gftngftn nhAt nhAt cuacua Qu6c Qu6c h()i.h()i. Vi~c Vi~c baibai b6 b6 quyquy dinh dinh trentren dayday la hoan la hoan toan toan hgphgp If, b6'i If, b6'i 1e 1e Chfnh Chfnh phuphu la C(J la C(J quan quan ch~p ch~p hanh hanh cuacua Qu6c Qu6c h()ih()i va va la CO' la CO' quan quan h~mh h~mh 113 113113 GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP VI$T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VI$T VI$T NAM NAM chfnh nha nu6c cao nhdt, vi~c phe chu~n b6 nhi~m, mi~n nhi~m, each chuc cac thanh vien cua Chfnh phu 1a cong vi~c d~c bi~t quan trQng phai thu()c th~m quy~n cua Qu6c h()i - ca quan quy~n h.rc nha nu6c cao nhdt. Kinh nghi~m nu6c ngoai cling cho thdy r~ng, vi~c phe chu~n b6 nhi~m cac thanh vien Chfnh phu va cac nhan SlJ cdp cao trong bQ may nha nUOC thUQC th~m quy~n cua Nghi vi~n (ho~c thuQTig nghi vi~n). chfnh chfnh nhanha nu6c nu6c caocao nhdt, nhdt, vi~c vi~c phephe chu~n chu~n b6 b6 nhi~m, nhi~m, mi~n mi~n nhi~m, nhi~m, each each chuc chuc caccac thanh thanh vien vien cuacua Chfnh Chfnh phuphu 1a cong 1a cong vi~c vi~c d~cd~c bi~tbi~t quan quan trQng trQng phai phai thu()c thu()c th~m th~m quy~n quy~n cuacua Qu6c Qu6c h()ih()i - caca quan quan quy~n quy~n h.rch.rc nhanha nu6c nu6c caocao nhdt. nhdt. Kinh Kinh nghi~m nghi~m nu6c nu6c ngoai ngoai cling cling chocho thdy thdy r~ng, r~ng, vi~c vi~c phephe chu~n chu~n b6 b6 nhi~m nhi~m caccac thanh thanh vien vien Chfnh Chfnh phuphu va va caccac SlJ SlJ cdpcdp caocao trong trong bQ bQ may may nhanha nUOC nUOC thUQC thUQC th~m th~m quy~n quy~n cuacua nhan nhan Nghi Nghi vi~n vi~n (ho~c (ho~c thuQTig thuQTig nghi nghi vi~n). vi~n). + Vi~c tuyen b6 tlnh tqmg chi€n tranh khi nu6c nha bi xam 1uqc cling 1a cong Vi~c d~c bi~t quan trQng, doi hoi SlJ sang suf>t, th~n trQng va d.n thi&t SlJ suy xet, ban dinh cua Quf>c h(}i, CO quan d~i di~n cao nhfit cua nhan dan, vi v~y chi trong tru(mg hgp Qu6c h()i khong th~ hQp duqc thl UBTVQH m6i c6 quy~n quy&t dinh tuyen b6 tlnh tr~ng chi€n tranh va bao cao Qu6c h()i xem xet, quy€t dinh t~i ld h9p g~n nhdt cua Qu6c h()i. Th~ hi~n tu tu6ng tren day cvm ti:r "trong thai gian Qu6c h9i khong h9p" (di~m 8 Di~u 91 Hi&n phap nam 1992) da duqc thay th€ b~ng cvm ti:r "trong truimg h(YJJ Qu6c ht)i khong thJ h9p tlu(lc" (di~m 9 Di~u 91 Hi€n phap nam 1992 sua d6i). Di~u d6 c6 nghia 13. n€u trong di~u ki~n Qu6c h()i c6 th~ hQp duqc thl UBTVQH phai tri~u t~p phien hQp bdt thubng cua Qu6c h()i d~ quy€t dinh vdn d~ tuyen b6 tlnh tr~ng chi€n tranh. + Vi~c + Vi~c tuyen tuyen b6 b6 tlnhtlnh tqmg tqmg chi€n chi€n tranh tranh khikhi nu6c nu6c nhanha bi xam bi xam 1uqc 1uqc cling cling 1a cong 1a cong Vi~c Vi~c d~cd~c bi~tbi~t quan quan trQng, trQng, doidoi hoihoi SlJ SlJ sang sang suf>t, suf>t, th~n th~n trQng trQng va va d.nd.n thi&t thi&t SlJ SlJ suysuy xet,xet, banban dinh dinh cuacua Quf>c Quf>c h(}i,h(}i, CO CO quan quan d~id~i di~n di~n caocao nhfit nhfit cuacua nhan nhan dan, dan, vi v~y vi v~y chichi trong trong tru(mg tru(mg hgphgp Qu6c Qu6c h()ih()i khong khong th~th~ hQphQp duqc duqc thl thl UBTVQH UBTVQH m6im6i c6 c6 quy~n quy~n quy&t quy&t dinh dinh tuyen tuyen b6 b6 tlnhtlnh tr~ng tr~ng chi€n chi€n tranh tranh va va baobao caocao Qu6c Qu6c h()ih()i xem xem xet,xet, quy€t quy€t dinh dinh t~i t~i ld h9p ld h9p g~ng~n nhdt nhdt cuacua Qu6c Qu6c h()i.h()i. Th~Th~ hi~n hi~n tu tu6ng tu tu6ng ti:r ti:r "trong "trong thaithai gian gian Qu6c Qu6c h9ih9i khong khong h9p" h9p" (di~m (di~m 8 8 trentren dayday cvm cvm Di~u Di~u 91 91 Hi&n Hi&n phap phap nam nam 1992) 1992) da da duqc duqc thay thay th€th€ b~ng b~ng cvm cvm ti:r ti:r "trong "trong truimg truimg h(YJJh(YJJ Qu6c Qu6c ht)iht)i khong khong thJthJ h9ph9p tlu(lc" tlu(lc" (di~m (di~m 9 Di~u 9 Di~u 91 91 Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1992 1992 suasua d6i). d6i). Di~u Di~u d6 d6 c6 c6 nghia nghia 13. n€u 13. n€u trong trong di~u di~u ki~n ki~n Qu6c Qu6c h()ih()i c6 c6 th~th~ hQphQp duqc duqc thl thl UBTVQH UBTVQH phai phai tri~u tri~u t~pt~p phien phien hQphQp bdtbdt thubng thubng cuacua Qu6c Qu6c h()ih()i d~ d~ quy€t quy€t dinh dinh vdnvdn d~ d~ tuyen tuyen b6 b6 tlnhtlnh tr~ng tr~ng chi€n chi€n tranh. tranh. - Nhiing sira a6i, b6 sung trong Chuong VII - Chu ttch nubc. - Nhiing - Nhiing sirasira a6i,a6i, b6 b6 sung sung trong trong Chuong Chuong VIIVII - Chu - Chu ttchttch nubc. nubc. Chuang VII duqc sua d6i, b6 sung t~ cac di~m 4, 6, 7, 9 va 10 Di~u 103. Chuang Chuang VIIVII duqc duqc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung t~ t~ caccac di~m di~m 4, 6, 4, 7, 6, 97,va 9 va 10 10 Di~u Di~u 103.103. +Phil hgp v6i vi~c bai bo di~m 8 Di~u 91, di~m 4 Di~u 103 duqc sua d6i, b6 sung, theo d6 Chu tich nu6c can cu vao nghi quy&t cua Qu6c h()i b6 nhi~m, mi~n nhi~m, each chuc Ph6 Thu tu6ng, b() truang va cac thanh vien khac cua Chfnh phu. +Phil +Phil hgphgp v6iv6i vi~cvi~c baibai bo bo di~m di~m 8 Di~u 8 Di~u 91,91, di~m di~m 4 Di~u 4 Di~u 103103 duqc duqc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung, sung, theo theo d6 d6 Chu Chu tichtich nu6c nu6c cancan cu cu vaovao nghi nghi quy&t quy&t cuacua Qu6c Qu6c h()ih()i b6 b6 nhi~m, nhi~m, mi~n mi~n nhi~m, nhi~m, each each chuc chuc Ph6Ph6 ThuThu tu6ng, tu6ng, b() b() truang truang va va caccac thanh thanh vien vien khac khac cuacua Chfnh Chfnh phu. phu. + Di~m 6 Di~u 103 tru6c day quy dinh Chu tich nu6c din cu vao Nghi quy&t cua UBTVQH, ra l~nh t6ng d()ng vien ho~c d()ng + Di~m + Di~m 6 Di~u 6 Di~u 103103 tru6c tru6c dayday quyquy dinh dinh ChuChu tichtich nu6c nu6c dindin cu cu vaovao Nghi Nghi quy&t quy&t cuacua UBTVQH, UBTVQH, ra l~nh ra l~nh t6ng t6ng d()ng d()ng vien vien ho~c ho~c d()ng d()ng 114 GS. TS. Thai Vi'nh Thiing 114114 GS.GS. TS. TS. ThaiThai Vi'nhVi'nh Thiing Thiing CHUONG lli- S[/ RA DO! VA PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN Vlf;T NAM CHUONG CHUONG lli-lliS[/ S[/ RA RA DO!DO! VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN Vlf;T Vlf;T NAM NAM vien Cl,lC b(); ban b6 tlnh tqmg khfin C~p trong di nUcYC ho(lc a tung dia phuang, nay b6 sung: Trong trucmg hqp UBTVQH khong th~ h<;>p duqc, ban b6 tlnh tqmg khfin c~p trong ca nu6'c ho(lc a tung djaphuang. vien vien Cl,lCCl,lC b();b(); banban b6 b6 tlnhtlnh tqmg tqmg khfin khfin C~pC~p trong trong di nUcYC di nUcYC ho(lc ho(lc atung atung phuang, phuang, naynay b6 b6 sung: sung: Trong Trong trucmg trucmg hqphqp UBTVQH UBTVQH khong khong th~th~ diadia h<;>ph<;>p duqc, duqc, banban b6 b6 tlnhtlnh tqmg tqmg khfin khfin c~pc~p trong trong ca ca nu6'c nu6'c ho(lc ho(lc a tung a tung djaphuang. djaphuang. + Di~m 7 Di~u 103 tru6'c day quy dinh Chu tich nu6'c c6 quy~n + Di~m + Di~m 7 Di~u 7 Di~u 103103 tru6'c tru6'c dayday quyquy dinh dinh ChuChu tichtich nu6'c nu6'c c6 c6 quy~n quy~n d~ nghi UBTVQH xem xet 1~ phap 1~nh, nghi quy~tcua UBTVQH v~ cac v~n d~ quy dinh t;;ti di~m 8, 9 Di~u 91 trong thai h;;tn 10 ngay k~ tir ngay phap 1~nh ho(lc nghi quy~t duqc thong qua; n~u phap 1~nh, nghi quy~t d6 vfut duqc UBTVQH bi~u quy~t tan thanh rna Chu tich nu6'c vfut khong nh~t trf, thl Chu tich nu6'c trlnh Qu6c h()i quy~t djnh t;;ti kl h<;>p g§n nh~t. Di~m nay duqc sua d6i 1;;ti, theo d6 Chu tich nu6'c chi c6 quy~n d~ nghi UBTVQH xem xet 1;;ti phap 1~nh vl thfim quy~n cua UBTVQH v~ cac v~n d~ quy djnh t;;ti di~m 8 va 9 Di~u 91 da bj bai b6. d~ nghi d~ nghi UBTVQH UBTVQH xem xem xetxet 1~ 1~ phap phap 1~nh, 1~nh, nghi nghi quy~tcua quy~tcua UBTVQH UBTVQH v~ cac v~ cac v~nv~n d~ quy d~ quy dinh dinh t;;ti t;;ti di~m di~m 8, 98,Di~u 9 Di~u 91 91 trong trong thaithai h;;tnh;;tn 10 ngay 10 ngay k~ k~ tir tir ngay ngay phap phap 1~nh 1~nh ho(lc ho(lc nghi nghi quy~t quy~t duqc duqc thong thong qua;qua; n~un~u phap phap 1~nh, 1~nh, nghi nghi quy~t quy~t d6 d6 vfutvfut duqc duqc UBTVQH UBTVQH bi~u bi~u quy~t quy~t tantan thanh thanh rnarna vfutvfut khong khong nh~t nh~t trf, trf, thl thl Chu Chu tichtich nu6'c nu6'c trlnh trlnh Qu6c Qu6c h()ih()i Chu Chu tichtich nu6'c nu6'c quy~t quy~t djnh djnh t;;ti t;;ti kl h<;>p kl h<;>p g§ng§n nh~t. nh~t. Di~m Di~m naynay duqc duqc suasua d6id6i 1;;ti,1;;ti, theo theo d6 d6 Chu Chu tichtich nu6'c nu6'c chichi c6 c6 quy~n quy~n d~ d~ nghi nghi UBTVQH UBTVQH xem xem xetxet 1;;ti 1;;ti phap phap 1~nh 1~nh vl vl thfim thfim quy~n quy~n cuacua UBTVQH UBTVQH v~ v~ caccac v~nv~n d~ d~ quyquy djnh djnh t;;ti t;;ti di~m di~m 8 va 8 va 9 Di~u 9 Di~u 91 91 da da bj bai bj bai b6.b6. + Di~m 9 Di~u 103 v~ nQi dung khong c6 gl khac tru6'c, tuy nhien duqc quy dinh cv th~ han. + Di~m + Di~m 9 Di~u 9 Di~u 103103 v~ v~ nQinQi dung dung khong khong c6 c6 gl khac gl khac tru6'c, tru6'c, tuytuy nhien nhien duqc duqc quyquy dinh dinh cv cv th~th~ han. han. + Di~m 10 Di~u 103 duqc b6 sung quy djnh Chu tich nu6'c trlnh + Di~m + Di~m 10 Di~u 10 Di~u 103103 duqc duqc b6 b6 sung sung quyquy djnh djnh ChuChu tichtich nu6'c nu6'c trlnh trlnh Qu6c h()i phe chufin cac di~u u6'c qu6c t~ da trvc ti~p ki. - Nhiing sua a6i, Qu6c Qu6c h()ih()i phephe chufin chufin caccac di~u di~u u6'cu6'c qu6c qu6c t~ da t~ da trvctrvc ti~pti~p ki. ki. b6 sung trong Chuang VIII - Chinh phu. suasua a6i,a6i, b6 b6 sung sung trong trong Chuang Chuang VIIIVIII - Chinh - Chinh phu. phu. - Nhiing - Nhiing a di~m 8 Di~u 112, Trong Trong Chuang Chuang VIIIVIII c6 c6 S\J S\J suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung a di~m a di~m 8 Di~u 8 Di~u 112,112, di~m di~m 2 Di~u 2 Di~u 114, 114, Di~u Di~u 116. 116. + Di~m 8 Di~u 112 tru6'c day chi quy djnh Chfnh phu th6ng + Di~m + Di~m 8 Di~u 8 Di~u 112112 tru6'c tru6'c dayday chichi quyquy djnh djnh Chfnh Chfnh phuphu th6ng th6ng nh~t quan If cong tac d6i ngo;;ti cua Nha nu6'c; ki k~t, tham gia, phe duy~t di~u u6'c qu6c t~ nhan danh Chfnh phu nay ngoai thfim quy~n tren Chfnh phu con c6 thfim quy~n dam phan, ki k~t di~u u6'c qu6c t~ nhan danh nha nu6'c C()ng hoa XHCN Vi~t Nam, trir trucmg hqp quy djnh t;;ti di~m 10 Di~u 103 (thu()c thfim quy~n cua Chu tich nu6'c ). nh~t nh~t quan quan If cong If cong tac tac d6id6i ngo;;ti ngo;;ti cuacua Nha Nha nu6'c; nu6'c; ki k~t, ki k~t, tham tham gia,gia, phephe duy~t duy~t di~u di~u u6'cu6'c qu6c qu6c t~ nhan t~ nhan danh danh Chfnh Chfnh phuphu naynay ngoai ngoai thfim thfim quy~n quy~n trentren Chfnh Chfnh phuphu concon c6 c6 thfim thfim quy~n quy~n dam dam phan, phan, ki k~t ki k~t di~u di~u u6'cu6'c qu6c qu6c t~ nhan t~ nhan danh danh nhanha nu6'c nu6'c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam, Nam, trirtrir quyquy djnh djnh t;;ti t;;ti di~m di~m 10 10 Di~u Di~u 103103 (thu()c (thu()c thfim thfim quy~n quy~n cuacua trucmg trucmg hqphqp ChuChu tichtich nu6'c nu6'c ). ). + Phu hqp v6'i vi~c bai b6 thfim quy~n cua UBTVQH phe chu~n d~ ngh! cua Thu tu6'ng Chfnh phu v~ vi~c b6 nhi~m. mi~n + Phu + Phu hqphqp v6'iv6'i vi~cvi~c baibai b6 b6 thfim thfim quy~n quy~n cuacua UBTVQH UBTVQH phephe chu~n chu~n d~ d~ ngh! ngh! cuacua ThuThu tu6'ng tu6'ng Chfnh Chfnh phuphu v~ v~ vi~cvi~c b6 b6 nhi~m. nhi~m. mi~n mi~n GS. TS. Thai Vfnh Thtmg GS.GS. TS. TS. ThaiThai VfnhVfnh Thtmg Thtmg Trong Chuang VIII c6 S\J sua d6i, b6 sung di~m 2 Di~u 114, Di~u 116. 115 115115 GIAOTRINH LUAT HIEN PHAP VIETNAM GIAOTRINH GIAOTRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VIETNAM VIETNAM nhi~m, each chuc Ph6 Thu tu6ng, b9 tru6ng, cac thanh vien khac cua Chinh phu, diem 2 Di~u 114 dugc sua d6i, theo d6 Thu tu6ng Chinh phu c6 thAm quy~n d~ nghi Qu6c h9i thanh l~p, bai b6 cac b9 va cac co quan ngang b9; trlnh Qu6c h9i phe chu&n d~ nghi v~ vi~c b6 nhi~m, mi~n nhi~m, each chuc Ph6 Thu tu6ng, b9 tru6ng va cac thanh vien khac cua Chinh phu. nhi~m, nhi~m, each each chuc chuc Ph6Ph6 Thu Thu tu6ng, tu6ng, b9 b9 tru6ng, tru6ng, caccac thanh thanh vien vien khac khac cuacua Chinh Chinh phu, phu, diem diem 2 Di~u 2 Di~u 114114 dugc dugc suasua d6i,d6i, theo theo d6 d6 ThuThu tu6ng tu6ng Chinh Chinh phuphu c6 c6 thAm thAm quy~n quy~n d~ d~ nghi nghi Qu6c Qu6c h9ih9i thanh thanh l~p,l~p, baibai b6 b6 caccac b9 b9 va va caccac co co quan quan ngang ngang b9;b9; trlnh trlnh Qu6c Qu6c h9ih9i phephe chu&n chu&n d~ d~ nghi nghi v~ v~ vi~c vi~c b6 b6 nhi~m, nhi~m, mi~n mi~n nhi~m, nhi~m, each each chuc chuc Ph6Ph6 ThuThu tu6ng, tu6ng, b9 b9 tru6ng tru6ng va va caccac thanh thanh vien vien khac khac cuacua Chinh Chinh phu. phu. + Di~u 116 Hi€n phap nam 1992 sua d6i da bai b6 thAm quy~n ban hanh van him QPPL cua thu tru6ng cac co quan trvc + Di~u + Di~u 116116 Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1992 1992 suasua d6id6i da da baibai b6 b6 thAm thAm quy~n quy~n banban hanh hanh vanvan himhim QPPL QPPL cuacua thuthu tru6ng tru6ng caccac co co quan quan trvctrvc thul)c Chinh phu. thul)c thul)c Chinh Chinh phu. phu. - Nhiing sira tlbi, bb sung trong Chuong X- Toa an nhan dan va vi?n kiim sat nhan dan. - Nhiing - Nhiing sirasira tlbi,tlbi, bb bb sung sung trong trong Chuong Chuong X- XToaToa an an nhan nhan dandan va va vi?nvi?n kiim kiim satsat nhan nhan dan.dan. Chuang X dugc sua d6i, b6 sung t(:li Di~u 137 va Di~u 140. Chuang Chuang X dugc X dugc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung t(:li t(:li Di~u Di~u 137137 va va Di~u Di~u 140.140. + Tru6c day, theo quy dinh t(:li Di~u 137, VKSNDTC kiem sat vi~c + Tru6c + Tru6c day,day, theo theo quyquy dinh dinh t(:li t(:li Di~u Di~u 137,137, VKSNDTC VKSNDTC kiem kiem sat sat tuan theo phap lu~t cua cac bl), cac co quan ngang bl), cac co quan kJ:lac thul)c Chinh phu, cac co quan chinh quy~n dia phuong, t6 chuc kinh t€, t6 chuc xa hl)i, don vi vfi trang nhan dan va cong dan, thvc hanh quy~n cong t6, bao dam cho phap lu~t dugc chfip hanh nghiem chinh va th6ng nhfit. Cac VKSND dia phuong, cac vi~n kiem sat quan sv kiem sat vi~c tuan theo phap lu~t, thvc hanh quy~n cong t6 trong ph(:lm vi trach nhi~m do lu~t djnh. Tuy nhien, trong qua trlnh ho(:lt dl)ng, do ph(:lm vi kiem sat rfit rl)ng nen hi~u qua cua cong tac kiem sat thfip, han m1a gifra co quan kiem sat va thanh tra nhi~u khi trlmg l~p cong vi~c cua nhau. Vl v~y, Hi€n phap nam 1992 sua d6i da thu h~p thAm quy~n cua co quan kiem sat, theo d6 cac co quan nay chi thvc hi~n quy~n cong t6 va kiem sat cac ho(:lt dl)ng tu phap, gop phfut bao dam cho phap lu~t dugc chfip hanh nghiem chinh va th6ng nhfit. co quan quan ngang ngang bl),bl), caccac co co kJ:lac kJ:lac thul)c thul)c Chinh Chinh phu, phu, caccac co co quan quan chinh chinh quy~n quy~n diadia phuong, phuong, quan quan t6 chuc t6 chuc kinh kinh t€, t€, t6 chuc t6 chuc xa xa hl)i,hl)i, dondon vi vfi vi vfi trang trang nhan nhan dandan va va cong cong dan,dan, thvc thvc hanh hanh quy~n quy~n cong cong t6, t6, baobao dam dam chocho phap phap lu~tlu~t dugc dugc chfip chfip hanh hanh nghiem nghiem chinh chinh va va th6ng th6ng nhfit. nhfit. CacCac VKSND VKSND diadia phuong, phuong, caccac vi~n vi~n kiem kiem sat sat quan quan sv sv kiem kiem sat sat vi~cvi~c tuan tuan theo theo phap phap lu~t, lu~t, thvc thvc hanh hanh quy~n quy~n cong cong t6 trong t6 trong ph(:lm ph(:lm vi trach vi trach nhi~m nhi~m do do lu~tlu~t djnh. djnh. TuyTuy nhien, nhien, quaqua trlnh trlnh ho(:lt ho(:lt dl)ng, dl)ng, do do ph(:lm ph(:lm vi kiem vi kiem sat sat rfit rfit rl)ng rl)ng nennen hi~u hi~u trong trong quaqua cuacua cong cong tac tac kiem kiem sat sat thfip, thfip, hanhan m1am1a gifra gifra co co quan quan kiem kiem sat sat va va thanh thanh tra tra nhi~u nhi~u khikhi trlmg trlmg l~pl~p cong cong vi~cvi~c cuacua nhau. nhau. Vl Vl v~y,v~y, Hi€n Hi€n phap phap 1992 1992 suasua d6id6i da thu da thu h~ph~p thAm thAm quy~n quy~n cuacua co co quan quan kiem kiem sat,sat, theo theo nam nam d6 d6 caccac co co quan quan naynay chichi thvc thvc hi~n hi~n quy~n quy~n cong cong t6 va t6 va kiem kiem sat sat caccac ho(:lt ho(:lt dl)ng dl)ng tu phap, tu phap, gopgop phfut phfut baobao dam dam chocho phap phap lu~tlu~t dugc dugc chfip chfip hanh hanh nghiem nghiem chinh chinh va th6ng va th6ng nhfit. nhfit. + Di~u 140 Hi€n phap nam 1992 quy dinh, vi~n tru6ng cac + Di~u + Di~u 140140 Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1992 1992 quyquy dinh, dinh, vi~n vi~n tru6ng tru6ng caccac VKSND dia phuong chiu trach nhi~m bao cao tru6c HDND v~ tlnh hlnh thi hanh phap lu~t (y dia phuong va tra lcri chfit vfin cua VKSND VKSND diadia phuong phuong chiu chiu trach trach nhi~m nhi~m baobao caocao tru6c tru6c HDND HDND v~ v~ tlnhtlnh hlnh hlnh thi thi hanh hanh phap phap lu~tlu~t (y dia (y dia phuong phuong va va tra tra lcri lcri chfit chfit vfinvfin cuacua 116 GS. TS. Thai Vlnh Thdng vi~c vi~c tuan tuan theo theo phap phap lu~tlu~t cuacua caccac bl),bl), caccac co 116116 GS. GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh Thdng Thdng CHU'ONG III- S[/RA DOl VA PHATTRIENCUA NEN LJ_p HIEN VI$T NAM CHU'ONG CHU'ONG III-IIIS[/RA S[/RA DOlDOl VA PHATTRIENCUA VA PHATTRIENCUA NEN NEN LJ_pLJ_p HIEN HIEN VI$T VI$T NAM NAM d~i bi~u HDND. Tuy nhien, do ph~m vi thftm quy~n cua VKSND hi thu hyp nen Di~u 140 dugc sua d6i, theo d6 vi~n tru<'mg cac VKSND dia phuang chiu trach nhi~m bao cao cong tac tru6c HDND va tra lCYi ch~t v~n cua d~i bi~u HDND nhung khong phai v~ "tlnh hlnh thi hanh phap lu~t 6 dia phuang" nhu tru6c day rna v~ vi~c thvc hanh quy~n cong t6 va ki~m sat cac ho~t d()ng tu phap 6 dia phuang. d~id~i bi~u bi~u HDND. HDND. TuyTuy nhien, nhien, do do ph~m ph~m vi thftm vi thftm quy~n quy~n cuacua VKSND VKSND hi hi thuthu hyphyp nennen Di~u Di~u 140140 dugc dugc suasua d6i,d6i, theo theo d6 d6 vi~n vi~n tru<'mg tru<'mg caccac VKSND VKSND diadia phuang phuang chiu chiu trach trach nhi~m nhi~m baobao caocao cong cong tac tac tru6c tru6c HDND HDND va va tra tra lCYi lCYi ch~t ch~t v~nv~n cuacua d~id~i bi~u bi~u HDND HDND nhung nhung khong khong phai phai v~ v~ "tlnh "tlnh hlnh hlnh thi thi hanh hanh phap phap lu~tlu~t 6 dia 6 dia phuang" phuang" nhunhu tru6c tru6c dayday rnarna v~ v~ vi~cvi~c thvc thvc hanh hanh quy~n quy~n cong cong t6 t6 va va ki~m ki~m sat sat caccac ho~t ho~t d()ng d()ng tu tu phap phap 6 dia 6 dia phuang. phuang. T6m 1~, trong 12 chuang Hien phap nam 1992 chi c6 4 chuang la: Bao v~ T6 qu6c Vi~t Nam XHCN (Chuang IV); HDND va UBND (Chuang IX); Qu6c kl, Qu6c huy, Qu6c ca, Thu do, ngay Qu6c khanh (Chuang XI); hi~u lvc cua Hien phap va vi~c sua d6i Hien phap (Chuang XII) la hoan toan gifr nguyen, con l~i tir ICri n6i d~u cho den cac chuang khac d~u c6 sua d6i, b6 sung. Vi~c sua d6i, b6 sung m()t s6 di~u cua Hien phap nam 1992 theo Nghi quyet s6 5112001/QHIO ngay 25/12/2001 danh d~u m()t giai do~ m6i trong lich su l~p bien Vi~t Nam, danh d~u m()t bu6c hoan thi~n che d() chfnh tri, che d(} kinh te, chfnh sach van hoa, giao dl,lC, khoa hQC, cong ngh~, che dinh quy~n va ngh!a Vl,l Caban cua cong dan, cung c6 vi~c t6 chuc, phan cong va ph6i hgp cac nhanh quy~n lvc trong t6 chuc b() may nha nu6c theo huang xay dvng Nha nuac phap quy~n XHCN cua nhan dan, do nhan dan, vi nhan dan, vi mvc tieu xay dvng m()t xa h()i dan gifm, nu6c m~, xa h()i cong b~ng, dan chu, van minh, phu hgp v6i xu the h9i nh~p qu6c te va toan c~u hoa cua the ki XXI. 1~,1~, trong trong 12 chuang 12 chuang Hien Hien phap phap nam nam 1992 1992 chichi c6 4 c6chuang 4 chuang T6m T6m v~ v~ T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam Nam XHCN XHCN (Chuang (Chuang IV);IV); HDND HDND va va la: la: BaoBao (Chuang (Chuang IX);IX); Qu6c Qu6c kl, kl, Qu6c Qu6c huy,huy, Qu6c Qu6c ca, ca, ThuThu do,do, ngay ngay UBND UBND Qu6c Qu6c khanh khanh (Chuang (Chuang XI);XI); hi~u hi~u lvclvc cuacua Hien Hien phap phap va va vi~cvi~c suasua d6id6i Hien Hien phap phap (Chuang (Chuang XII) XII) la hoan la hoan toan toan gifrgifr nguyen, nguyen, concon l~i l~i tir ICri tir ICri n6in6i d~ud~u chocho denden caccac chuang chuang khac khac d~ud~u c6 sua c6 sua d6i,d6i, b6 b6 sung. sung. Vi~c Vi~c suasua d6i,d6i, sung sung m()tm()t s6 s6 di~u di~u cuacua Hien Hien phap phap nam nam 1992 1992 theo theo Nghi Nghi quyet quyet s6 s6 b6 b6 5112001/QHIO 5112001/QHIO ngay ngay 25/12/2001 25/12/2001 danh danh d~ud~u m()tm()t giaigiai do~ do~ m6im6i trong trong lichlich su su l~pl~p bien bien Vi~t Vi~t Nam, Nam, danh danh d~ud~u m()tm()t bu6c bu6c hoan hoan thi~n thi~n cheche d() d() chfnh chfnh tri, tri, cheche d(} d(} kinh kinh te, te, chfnh chfnh sach sach vanvan hoa,hoa, giao giao dl,lC,dl,lC, khoa khoa hQC, hQC, cong cong ngh~, ngh~, cheche dinh dinh quy~n quy~n va va ngh!a ngh!a Vl,l Vl,l Caban Caban cuacua cong cong dan, dan, cung cung c6 c6 vi~cvi~c t6 chuc, t6 chuc, phan phan cong cong va va ph6i ph6i hgphgp caccac nhanh nhanh quy~n quy~n lvclvc trong trong t6 chuc t6 chuc b() b() may may nhanha nu6c nu6c theo theo huang huang xayxay dvng dvng Nha Nha nuac nuac phap phap quy~n quy~n XHCN XHCN cuacua nhan nhan dan, dan, do do nhan nhan dan,dan, vi nhan vi nhan dan,dan, vi mvc vi mvc tieutieu m()tm()t xa xa h()ih()i dandan gifm, gifm, nu6c nu6c m~, m~, xa h()i xa h()i cong cong b~ng, b~ng, dandan xayxay dvng dvng minh, minh, phuphu hgphgp v6iv6i xu xu thethe h9ih9i nh~p nh~p qu6c qu6c te va te va toan toan c~uc~u chu, chu, vanvan hoahoa cuacua thethe ki XXI. ki XXI. 6. HIEN PHAP NAM 2013 6. HIEN 6. HIEN PHAP PHAP NAM NAM 2013 2013 6.1. Hoan canh ra diri cua Hi~n phap nam 2013 6.1.6.1. Hoan Hoan canh canh ra ra diridiri cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 Hi~n phap nam 1992 dugc ban hanh trong b6i canh nhung nam d~u thvc hi~n cong cu()c d6i m6i d~t nu6c do D~i h()i D~i bi~u to~m qu6c l~n thu VI cua Dang (nam 1986) d~ ra va d~ th~ ch~ hoa Cuang linh xay dvng d~t nu6c trong thai ki qua d9 len Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 dugc dugc banban hanh hanh trong trong b6ib6i canh canh nhung nhung nam nam d~ud~u thvc thvc hi~n hi~n cong cong cu()c cu()c d6id6i m6im6i d~t d~t nu6c nu6c do do D~iD~i h()ih()i D~iD~i bi~u bi~u to~m to~m qu6c qu6c l~nl~n thuthu VI VI cuacua Dang Dang (nam (nam 1986) 1986) d~ d~ ra va ra va d~ d~ th~th~ ch~ch~ hoahoa Cuang Cuang linhlinh xayxay dvng dvng d~td~t nu6c nu6c trong trong thaithai ki qua ki qua d9 d9 lenlen GS.TS Tluii Vr'1h Thein.; GS.TS GS.TS TluiiTluii Vr'1hVr'1h Thein.; Thein.; 117 117117 mAo TRiNH LUAT HIEN PHAP vn;T NAM mAo mAo TRiNH TRiNH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP vn;T vn;T NAM NAM chu nghia xa h()i nam 1991. Hi~n phap nam 1992 da t~o ca sa chfnh tri - phap lf quan trQng trong Vi~C th\TC hi~n cong CUQC d6i mm. Qua 20 nam thvc hi~n Hi~n phap nam 1992, dfit nu6c ta da d~t dugc nhfmg th~mh tvu to 16n, c6 y nghia lich su. 1 Dfit nu6c ta da thoat kh6i ph~m vi nhfrng nu6c ngheo va bu6c vao ngu5'ng cua cua nhfrng nu6c c6 thu nh~p trung blnh. Tu m()t nu6c thi~u luang thvc tru6c thai kl d6i m6i, d~n nay nu6c ta da vuan len dung trong nh6m cac nu6c hang dAu tren th~ gi6i v~ xufit khclu g~o, xufit khclu ca phe, h~t tieu. Quy mo t6ng sfm phclm trong nu6c (GDP) tfnh theo gia thvc t~ d~t 101,6 ti USD, so v6i nhi~u nu6c tren th~ gi6i con kha thfip, tuy nhien da tang gfip 3,26 IAn so v6i nam 2000. GDP blnh quan dAu nguoi nam 2010 d~t 1.168 USD; 2 nam 2015 dv ki~n d~t 2.000 USD, phfin dfiu d~n nam 2020 blnh quan thu nh~p dAu nguoi d~t 3.000 USD; 3 Chi~n luge phat triSn kinh t~ - xa h()i 2011 - 2020 dugc D~i h()i Dang toan qu6c IAn thu XI (nam 2011) xac dinh la chi~n luge ti~p t\lc dcly m~nh cong nghi~p hoa, hi~n d~i hoa va phat triSn nhanh, b~n vung; phat huy sue m~nh toan dan t(}c, xay d\fllg nu6c ta C<J bfm tra thanh nu6c cong nghi~p theo dinh huang XHCN. 4 ·Ds thvc hi~n tu tuang chi d~o d6, Chi~n luge phat triSn kinh t~ - xa h()i 2011 - 2020 cua Dang da d~ ra,5 quan diSm phat triSn Ia: 1) Phat triSn nhanh g~n li~n v6i phat ttiSn b~n vfmg, phat tri6n b~n vfrng la yeu cftu xuyen su6t trong Chi~n luge. 2) D6i m6i d6ng b(), phil hgp v~ kinh t~ va chfnh tri vl ffi\lC tieu xay dvng nu6c Vi~t Nam XHCN dan giau, nu6c m~mh, dan chu, cong b~ng, van minh. 3) Ma r()ng dan chu, chuchu nghia nghia xa xa h()ih()i nam nam 1991. 1991. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 da da t~ot~o ca ca sa sa chfnh chfnh tri tri - phap - phap lf quan lf quan trQng trQng trong trong Vi~CVi~C th\TC th\TC hi~n hi~n cong cong CUQC CUQC d6id6i Qua Qua 20 20 nam nam thvc thvc hi~n hi~n Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, dfitdfit nu6c nu6c ta da ta da mm. mm. 1 Dfit 1 Dfit d~td~t dugc dugc nhfmg nhfmg th~mh th~mh tvutvu to 16n, to 16n, c6 c6 y nghia y nghia lichlich su. su. nu6c nu6c ta ta da da thoat thoat kh6i kh6i ph~m ph~m vi nhfrng vi nhfrng nu6c nu6c ngheo ngheo va va bu6c bu6c vaovao ngu5'ng ngu5'ng cuacua cuacua nhfrng nhfrng nu6c nu6c c6 c6 thuthu nh~p nh~p trung trung blnh. blnh. TuTu m()tm()t nu6c nu6c thi~u thi~u luang luang thvc thvc tru6c tru6c thaithai kl kl d6id6i m6i, m6i, d~nd~n naynay nu6c nu6c ta da ta da vuan vuan lenlen dung dung trong trong nh6m nh6m caccac nu6c nu6c hang hang dAudAu trentren th~th~ gi6igi6i v~ v~ xufit xufit khclu khclu g~o,g~o, xufit xufit khclu khclu ca ca phe, phe, h~th~t tieu. tieu. Quy Quy momo t6ng t6ng sfmsfm phclm phclm trong trong nu6c nu6c (GDP) (GDP) tfnhtfnh theo theo giagia thvc thvc t~ d~t t~ d~t 101,6 101,6 ti USD, ti USD, so so v6iv6i nhi~u nhi~u nu6c nu6c trentren th~th~ gi6igi6i concon khakha thfip, thfip, tuytuy nhien nhien da da tang tang gfipgfip 3,26 3,26 IAnIAn so so v6iv6i 2 2 nam nam 2000. 2000. GDP GDP blnh blnh quan quan dAudAu nguoi nguoi nam nam 2010 2010 d~td~t 1.168 1.168 USD; USD; nam nam 2015 2015 dv dv ki~n ki~n d~td~t 2.000 2.000 USD, USD, phfin phfin dfiudfiu d~nd~n nam nam 2020 2020 blnh blnh 3 Chi~n 3 Chi~n quan quan thuthu nh~p nh~p dAudAu nguoi nguoi d~td~t 3.000 3.000 USD; USD; luge luge phat phat triSn triSn kinh kinh t~ -t~xa- h()i xa h()i 2011 2011 - 2020 - 2020 dugc dugc D~iD~i h()ih()i Dang Dang toan toan qu6c qu6c IAnIAn thuthu XI XI (nam (nam 2011) 2011) xacxac dinh dinh la chi~n la chi~n luge luge ti~pti~p t\lct\lc dclydcly m~nh m~nh cong cong nghi~p nghi~p hoa,hoa, hi~n hi~n d~id~i hoahoa va va phat phat triSn triSn nhanh, nhanh, b~nb~n vung; vung; phat phat huyhuy suesue m~nh m~nh toan toan dandan t(}c,t(}c, xayxay d\fllg d\fllg nu6c nu6c ta C<J ta C<J bfmbfm tra tra thanh thanh nu6c nu6c cong cong 4 ·Ds 4 ·Ds nghi~p nghi~p theo theo dinh dinh huang huang XHCN. XHCN. thvc thvc hi~n hi~n tu tuang tu tuang chichi d~od~o d6,d6, Chi~n Chi~n luge luge phat phat triSn triSn kinh kinh t~ -t~xa- h()i xa h()i 2011 2011 - 2020 - 2020 cuacua Dang Dang da da d~ d~ ra,5ra,5 quan quan diSm diSm phat phat triSn triSn Ia: Ia: 1) Phat 1) Phat triSn triSn nhanh nhanh g~ng~n li~nli~n v6iv6i phat phat ttiSn ttiSn b~nb~n vfmg, vfmg, phat phat tri6n tri6n b~nb~n vfrng vfrng la yeu la yeu cftucftu xuyen xuyen su6tsu6t trong trong Chi~n Chi~n luge. luge. 2) 2) D6iD6i m6im6i d6ng d6ng b(),b(), philphil hgphgp v~ v~ kinh kinh t~ va t~ va chfnh chfnh tri tri vl ffi\lC vl ffi\lC tieutieu xayxay dvng dvng nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam XHCN XHCN dandan giau, giau, nu6c nu6c m~mh, m~mh, dandan chu,chu, cong cong b~ng, b~ng, vanvan minh. minh. 3) Ma 3) Ma r()ng r()ng dandan chu,chu, 1 Hiin phtip mrac Due, 2014, tr. 6. 2 Van ki¢n D(,li h9i 2011, tr. 151. 3 Van ki¢n D(,li h9i 2011, tr. 31. 4 Van ki¢n D(,li h9i 2011, tr. 30. 1 Hiin 1 Hiin phtip phtip mrac mrac Cr)ng Cr)ng hoahoa xa h9i xa h9i chu chu nghTa nghTa Vi¢tVi¢t NamNam namnam 2013, 2013, Nxb.Nxb. H6ng H6ng Due,Due, 2014, 2014, tr. 6.tr. 6. 2 Van 2 Van ki¢nki¢n D(,liD(,li h9i h9i a(,li a(,li biiubiiu toantoan qu6cqu6c idn idn thU- thUXI, XI, Nxb.Nxb. Chinh Chinh tri qu6c tri qu6c gia, gia, Ha N()i, Ha N()i, 2011, 2011, tr. 151. tr. 151. 3 Van 3 Van ki¢nki¢n D(,liD(,li h9i h9i a(,li a(,li biiubiiu toantoan qu6cqu6c ldn ldn thU- thUXI, XI, Nxb.Nxb. Chfnh Chfnh tri qu6c tri qu6c gia, gia, Ha N()i, Ha N()i, 2011, 2011, tr. 31. tr. 31. 4 Van 4 Van ki¢nki¢n D(,liD(,li h9i h9i a(,li a(,li biiubiiu toantoan qu6cqu6c idn idn thu thu XI, Nxb. XI, Nxb. Chfnh Chfnh tri qu6c tri qu6c gia, gia, Ha N()i, Ha N()i, 2011, 2011, tr. 30. tr. 30. 118 Cr)ng hoa xa h9i chu nghTa Vi¢t Nam nam 2013, Nxb. H6ng a(,li biiu toan qu6c idn thU- XI, Nxb. Chinh tri qu6c gia, Ha N()i, a(,li biiu toan qu6c ldn thU- XI, Nxb. Chfnh tri qu6c gia, Ha N()i, a(,li biiu toan qu6c idn thu XI, Nxb. Chfnh tri qu6c gia, Ha N()i, GS. TS. Thdi Vlnh Thbng 118118 GS.GS. TS. TS. ThdiThdi VlnhVlnh Thbng Thbng CHUONG Ill- Sl/ RA DOl VA PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN VI.t,T NAM CHUONG CHUONG Ill-IllSl/ Sl/ RA DOl RA DOl VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VI.t,T VI.t,T NAM NAM phat huy t6i da nhan t6 con ngucri; coi con ngucri Ia chu thS, ngu6n h,rc chu y~u va la ffil,lC tieu cua SlJ phat triSn. 4) Phat triSn m~nh me Ivc lugng sim xufrt vai trlnh d9 k:hoa hQc, cong ngh~ ngay cang cao; d6ng thai hoan thi~n quan h~ san xufrt trong nSn kinh t~ thi trucrng dinh huang XHCN. 5) Xay dvng nSn kinh t~ d9c l~p, tv chu ngay cang cao trong diSu ki~n h9i nh~p qu6c t~ ngay Cang SaU fQng. I phat phat huyhuy t6i t6i da da nhan nhan t6 t6 concon ngucri; ngucri; coicoi concon ngucri ngucri Ia chu Ia chu thS,thS, ngu6n ngu6n h,rch,rc chuchu y~uy~u va va la ffil,lC la ffil,lC tieutieu cuacua SlJ SlJ phat phat triSn. triSn. 4) Phat 4) Phat triSn triSn m~nh m~nh meme IvcIvc lugng lugng simsim xufrt xufrt vaivai trlnh trlnh d9 d9 k:hoa k:hoa hQc, hQc, cong cong ngh~ ngh~ ngay ngay cang cang cao; cao; d6ng d6ng thaithai hoan hoan thi~n thi~n quan quan h~ h~ sansan xufrt xufrt trong trong nSnnSn kinh kinh t~ thi t~ thi trucrng trucrng dinh dinh huang huang XHCN. XHCN. 5) 5) Xay Xay dvng dvng nSnnSn kinh kinh t~ t~ d9cd9c l~p,l~p, tv tv chuchu ngay ngay cang cang caocao trong trong diSu diSu ki~n ki~n h9ih9i nh~p nh~p qu6c qu6c t~ t~ ngay ngay Cang Cang SaUSaU fQng. fQng. I I VS h~ th6ng chfnh tri va vai tro Hinh d~o cua Dang, D~i h9i Dang toan qu6c IAn thu XI da ti~p tvc kh~ng dinh cac vfrn dS quan trQng cAn phai nghien ciru, hoan thi~n sau day: VS VS h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri tri va va vaivai tro tro Hinh Hinh d~od~o cuacua Dang, Dang, D~iD~i h9ih9i Dang Dang toan toan qu6c qu6c IAnIAn thuthu XI XI da da ti~pti~p tvctvc kh~ng kh~ng dinh dinh caccac vfrnvfrn dS quan dS quan trQng trQng cAncAn phai phai nghien nghien ciru, ciru, hoan hoan thi~n thi~n sausau day:day: - Dan chu XHCN Ia ban chfrt cua ch~ d9 ta, vira Ia mvc tieu, vira la d(>ng Ivc cua sv phat triSn dfrt nuac. Xay dvng va tirng buac hoan thi~n nSn dan chu XHCN, bao dam dan chu dugc thvc hi~n trong thVC t~ CUQC sf>ng am6i cfrp, tren tfrt ca CaC linh V\(C. - Dan - Dan chuchu XHCN XHCN Ia ban Ia ban chfrt chfrt cuacua ch~ch~ d9 d9 ta, ta, viravira Ia mvc Ia mvc tieu, tieu, IvcIvc cuacua sv sv phat phat triSn triSn dfrtdfrt nuac. nuac. Xay Xay dvng dvng va va tirng tirng viravira la d(>ng la d(>ng buac buac hoan hoan thi~n thi~n nSnnSn dandan chuchu XHCN, XHCN, baobao dam dam dandan chuchu dugc dugc thvc thvc hi~n hi~n trong trong thVC thVC t~ CUQC t~ CUQC sf>ng sf>ng am6i am6i cfrp,cfrp, trentren tfrt tfrt ca CaC ca CaC linhlinh V\(C. V\(C. - Nha nuac ton trQng va bao dam cac quySn con ngucri, quySn cong dan; cham lo h~nh phuc, sv phat triSn tv do cua m6i ngum. - Nha - Nha nuac nuac tonton trQng trQng va va baobao dam dam caccac quySn quySn concon ngucri, ngucri, quySn quySn lo h~nh lo h~nh phuc, phuc, sv phat sv phat triSn triSn tv do tv do cuacua m6im6i ngum. ngum. cong cong dan; dan; cham cham - Nha nuac ta la nha nuac phap quySn XHCN cua nhan dan, do nhan dan, vl nhan dan. Tfrt ca quySn Ivc nha nuac thu(>c vS nhan dan rna nSn tang Ia lien minh gifra giai cfrp cong nhan v6i giai cfrp nong dan va dl)i ngu trf thuc, do Bang C()ng san Vi~t Na.inlfu.li;_ d1;1o. - Nha - Nha nuac nuac ta la ta nha la nha nuac nuac phap phap quySn quySn XHCN XHCN cuacua nhan nhan dan,dan, do do nhan nhan dan,dan, vl nhan vl nhan dan.dan. TfrtTfrt ca quySn ca quySn IvcIvc nhanha nuac nuac thu(>c thu(>c vS nhan vS nhan dandan nSnnSn tang tang Ia lien Ia lien minh minh gifra gifra giaigiai cfrpcfrp cong cong nhan nhan v6iv6i giaigiai cfrpcfrp nong nong rnarna dandan va dl)i va dl)i ngungu trf thuc, trf thuc, do do Bang Bang C()ng C()ng sansan Vi~t Vi~t Na.inlfu.li;_ Na.inlfu.li;_ d1;1o.d1;1o. - T6 chuc va ho~t d(>ng cua b9 may nha nuac theo nguyen t~c t~p trung dan chu. QuySn Ivc nha nuac Ia th6ng nhfrt, co sv pharr cong, ph6i hgp va kiSm soat giua cac ca quan trong vi~c thvc hi~n cac quysn I~p phap, hanh phap va tu phap? - T6 - T6 chuc chuc va va ho~t ho~t d(>ng d(>ng cuacua b9 b9 may may nhanha nuac nuac theo theo nguyen nguyen t~c t~c t~pt~p trung trung dandan chu.chu. QuySn QuySn IvcIvc nhanha nuac nuac Ia th6ng Ia th6ng nhfrt, nhfrt, co co sv sv pharr pharr ca ca quan quan trong trong vi~c vi~c thvc thvc hi~n hi~n cong, cong, ph6i ph6i hgphgp va kiSm va kiSm soatsoat giua giua caccac caccac quysn quysn I~pI~p phap, phap, hanh hanh phap phap va tu va phap? tu phap? - D~i h9i Dang toan qu6c Ik thu XI cling da chi ra nhfrng d!nh huang ca ban trong d6i mai t6 chuc b9 may nha nuac: - D~i - D~i h9ih9i Dang Dang toan toan qu6c qu6c IkIk thuthu XI XI cling cling da da chichi ra nhfrng ra nhfrng ca ca banban trong trong d6id6i maimai t6 chuc t6 chuc b9 b9 may may nhanha nuac: nuac: d!nh d!nh huang huang 1 Van ki¢n D(li h()i a(li bidu to(m qu6c ldn thu XI, Nxb. Chinh tri qu6c gia, Ha N('>i, 2011, tr. 30, 31. Van ki¢n D(li h()i a(li bidu toim qu6c ldn thU XI, Nxb. Chfnh tri qu6c gia, 201 L tr. 52. 2 GS. TS Thcii Vlnh Thcing 1 1 Van Van ki¢nki¢n D(liD(li h()i h()i a(li a(li bidubidu to(mto(m qu6c qu6c ldn ldn thu thu XI, XI, Nxb.Nxb. Chinh Chinh tri qu6c tri qu6c gia, gia, Ha N('>i, Ha N('>i, 2011, 2011, tr. 30, tr. 30, 31. 31. Ha N('>i, 119 2 Van Van ki¢nki¢n D(liD(li h()i h()i a(li a(li bidubidu toimtoim qu6c qu6c ldn ldn thU thU XI, XI, Nxb.Nxb. Chfnh Chfnh tri qu6c tri qu6c gia, gia, Ha N('>i, Ha N('>i, 201 201 L tr.L52. tr. 52. 2 GS.GS. TS TS ThciiThcii Vlnh Vlnh Thcing Thcing 119119 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP vn;:T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP vn;:T vn;:T NAM NAM + D6i mcri t6 chuc va ho~t d9ng cua Qu6c h9i, bae dam cho + D6i + D6i mcrimcri t6 chuc t6 chuc va va ho~t ho~t d9ng d9ng cuacua Qu6c Qu6c h9i,h9i, baebae dam dam chocho Qu6c h9i thvc sv Ia ccr quan d~i bi~u cao nh~t cua nhan dan, ccr quan quyen lvc nha nucrc cao nhk Nang cao ch~t lugng cua d~i bi~u Qu6c h9i, tang hgp li s6 lugng d~i bi~u Qu6c h9i chuyen tnich; c6 ca ch~ d~ d~i bi~u Qu6c h9i g~n b6 ch~t che va c6 tnich nhi~m v6i cu tri. Cai ti~n, nang cao ch~t lugng ho~t d9ng cua H9i d6ng dan t9c va cac uy ban cua Qu6c hQi. D6i mcri, nang cao ch~t lugng cac ld hQp cua Qu6c h9i va ch~t lugng cong tac xay dvng phap lu~t, th\IC hi~n t6t han nhi~m V\l quy~t dinh va giam sat cac v~n de quan trQng cua d~t nu6c; Qu6c Qu6c h9ih9i thvc thvc sv sv Ia ccr Ia ccr quan quan d~id~i bi~u bi~u caocao nh~t nh~t cuacua nhan nhan dan,dan, ccr ccr quan quan quyen quyen lvclvc nhanha nucrc nucrc caocao nhk nhk Nang Nang caocao ch~t ch~t lugng lugng cuacua d~id~i bi~u bi~u Qu6c Qu6c h9i,h9i, tang tang hgphgp li s6 li s6 lugng lugng d~id~i bi~u bi~u Qu6c Qu6c h9ih9i chuyen chuyen tnich; tnich; c6 c6 ca ca ch~ch~ d~ d~ d~id~i bi~u bi~u Qu6c Qu6c h9ih9i g~ng~n b6 b6 ch~t ch~t cheche va va c6 c6 tnich tnich nhi~m nhi~m v6iv6i cu cu tri. tri. CaiCai ti~n, ti~n, nang nang caocao ch~t ch~t lugng lugng ho~t ho~t d9ng d9ng cuacua H9iH9i banban cuacua Qu6c Qu6c hQi.hQi. D6iD6i mcri, mcri, nang nang caocao ch~t ch~t d6ng d6ng dandan t9ct9c va va caccac uy uy lugng lugng caccac ld hQp ld hQp cuacua Qu6c Qu6c h9ih9i va va ch~t ch~t lugng lugng cong cong tac tac xayxay dvng dvng lu~t, lu~t, th\IC th\IC hi~n hi~n t6t t6t hanhan nhi~m nhi~m V\l V\l quy~t quy~t dinh dinh va va giam giam sat sat caccac phap phap v~nv~n de quan de quan trQng trQng cuacua d~td~t nu6c; nu6c; + Ti~p t\}c d6i mm t6 chuc va ho~t d9ng cua Chfnh phu theo huang xay d\Ifig nen hanh chfnh th6ng nh~t, thong su6t, trong s~ch, vfrng m~nh, t6 chuc tinh gQn, hgp lf; xac dinh ro chuc nang, nhi~m V\1, quyen hl;ln, trach nhi~m, t6 chuc cua cac bQ, ca quan ngang b9; + Ti~p + Ti~p t\}ct\}c d6id6i mmmm t6 chuc t6 chuc va va ho~t ho~t d9ng d9ng cuacua Chfnh Chfnh phuphu theo theo huang huang xayxay d\Ifig d\Ifig nennen hanh hanh chfnh chfnh th6ng th6ng nh~t, nh~t, thong thong su6t, su6t, trong trong s~ch, s~ch, vfrng vfrng m~nh, m~nh, t6 chuc t6 chuc tinhtinh gQn, gQn, hgphgp lf; xac lf; xac dinh dinh ro chuc ro chuc nang, nang, nhi~m nhi~m V\1,V\1, quyen quyen hl;ln,hl;ln, trach trach nhi~m, nhi~m, t6 chuc t6 chuc cuacua caccac bQ,bQ, ca quan ca quan ngang ngang b9;b9; + Ti~p t\lc d6i mcri t6 chuc, hol;lt d9ng cua chfnh quyen dia phuang, nang cao ch~t lugng hol;lt d9ng cua HDND va UBND cac cAp; ti~p t\lc thvc hi~n thf di~m khong t6 chuc HDND huy~n, qu~n, phuemg; nghien Clru v€ t6 chuc chfnh quyen do thi, hai dao. Thvc hi~n phan dp hgp lf cho chfnh quyen dia phucrng di doi vcri thanh tra, ki~m tra, giam sat cua trung ucrng; + Ti~p + Ti~p t\lct\lc d6id6i mcrimcri t6 t6 chuc, chuc, hol;lt hol;lt d9ng d9ng cuacua chfnh chfnh quyen quyen diadia phuang, phuang, nang nang caocao ch~t ch~t lugng lugng hol;lt hol;lt d9ng d9ng cuacua HDND HDND va va UBND UBND caccac cAp;cAp; ti~pti~p t\lct\lc thvc thvc hi~n hi~n thf thf di~m di~m khong khong t6 t6 chuc chuc HDND HDND huy~n, huy~n, qu~n, qu~n, phuemg; phuemg; nghien nghien ClruClru v€ v€ t6 chuc t6 chuc chfnh chfnh quyen quyen do do thi,thi, haihai dao.dao. hi~n hi~n phan phan dpdp hgphgp lf cho lf cho chfnh chfnh quyen quyen diadia phucrng phucrng di doi di doi vcrivcri Thvc Thvc thanh thanh tra,tra, ki~m ki~m tra,tra, giam giam sat sat cuacua trung trung ucrng; ucrng; + DAy ml;lnh vi~c thvc hi~n Chi~n luge cai each tu phap d~n nam 2020, xay d\Illg h~ th6ng ccr quan tu phap trong s~ch, vfrng m~nh, bao v~ cong lf, ton trQng va bao v~ quyen con nguoi Hoan thi~n chfnh sach, phap lu~t ve hlnh S\I, dan S\I, thu t\}C t6 t\}ng tU phap. D6i mai h~ th6ng t6 chuc toa an theo thAm quyen xet xu; rna r9ng thAm quy€n xet xu d6i vai cac khi~u ki~n hanh chfnh. Vi~n ki~m sat dugc t6 chuc phil hgp v6i h~ th6ng toa an, dam bao cac di€u ki~n d~ thvc hi~n c6 hi~u qua chuc nang thgc hanh quy€n cong t6 va ki~m sat ho~t d9ng tu phap. Ki~n toan t6 chuc va nang cao ch~t lugng cua cac ccr quan di€u tra, cac t6 chuc b6 trg tu + + DAy DAy ml;lnh ml;lnh vi~cvi~c thvc thvc hi~n hi~n Chi~n Chi~n luge luge cai cai each each tu phap tu phap d~nd~n nam nam 2020, 2020, xayxay d\Illg d\Illg h~ h~ th6ng th6ng ccr ccr quan quan tu phap tu phap trong trong s~ch, s~ch, vfrng vfrng m~nh, m~nh, baobao v~ v~ cong cong lf, ton lf, ton trQng trQng va va baobao v~ v~ quyen quyen concon nguoi nguoi Hoan Hoan thi~n thi~n chfnh chfnh sach, sach, phap phap lu~tlu~t ve ve hlnh hlnh S\I, S\I, dandan S\I, S\I, thuthu t\}Ct\}C t6 t\}ng t6 t\}ng tU tU phap. phap. D6iD6i maimai h~ h~ th6ng th6ng t6 chuc t6 chuc toatoa an an theo theo thAm thAm quyen quyen xetxet xu;xu; thAm thAm quy€n quy€n xetxet xu xu d6id6i vaivai caccac khi~u khi~u ki~n ki~n hanh hanh chfnh. chfnh. rnarna r9ng r9ng Vi~n Vi~n ki~m ki~m sat sat dugc dugc t6 chuc t6 chuc philphil hgphgp v6iv6i h~ h~ th6ng th6ng toatoa an, an, dam dam baobao ki~n ki~n d~ thvc d~ thvc hi~n hi~n c6 c6 hi~u hi~u quaqua chuc chuc nang nang thgc thgc hanh hanh quy€n quy€n caccac di€u di€u cong cong t6 va t6 va ki~m ki~m sat sat ho~t ho~t d9ng d9ng tu phap. tu phap. Ki~n Ki~n toan toan t6 chuc t6 chuc va va nang nang caocao ch~t ch~t lugng lugng cuacua caccac ccr ccr quan quan di€u di€u tra,tra, caccac t6 t6 chuc chuc b6 b6 trg trg tu tu 120 GS. TS. Thai VTnh TluJng 120120 GS.GS. TS. TS. ThaiThai VTnhVTnh TluJng TluJng CHUONG lii- Sf/ RA D6! VA PHAT TRIEN CUA NEN L:[P HIEN VI$T NAM CHUONG CHUONG lii-liiSf/ Sf/ RA RA D6!D6! VA PHAT VA PHAT TRIEN TRIEN CUA CUA NEN NEN L:[PL:[P HIEN HIEN VI$T VI$T NAM NAM phap. Tang cucmg CO' ch~ giam sat, bao dam sv tham gia giam sat cua nhan dan d6i vcri ho~t d()ng tu phap. phap. phap. Tang Tang cucmg cucmg CO' CO' ch~ch~ giam giam sat,sat, baobao dam dam sv sv tham tham giagia giam giam sat sat vcrivcri ho~t ho~t d()ng d()ng tu phap. tu phap. cuacua nhan nhan dandan d6id6i Tri~n khai thvc hi~n quan di~m d6i mcri cua Dang, t~i ld hQp thu nh~t, Qu6c h9i khoa XIII di~n ra vao thang 8/2011 da quy~t dinh sua d6i Hi~n phap nam 1992 va thanh l~p Uy ban dv thao sua d6i Hi~n phap. Ngay sau khi dugc thanh l~p, Uy ban dv thao sua d6i Hi~n phap da t6 chuc t6ng k~t vi~c thi hanh Hi~n phap nam 1992 va xay dvng Dv thao trlnh Quf>c h()i cho y ki~n. T~i ld hQp thu 4, Qu6c h9i da ban hanh Nghi quy~t s6 38/2012/QH13 v~ t6 chuc l~y y ki~n nhan dan v~ Dv thao sua d6i Hi~n phap nam 1992. Thvc hi~n Nghi quy~t cua Qu6c h()i, ngay 02/0112013, Dv thao sua d6i Hi~n phap nam 1992 da dugc cong b6 d~ l~y y ki~n nhan dan. Ho~t d()ng nay da dugc cac cftp, cac nganh tri~n khai sau fQng, nghiem tUC, thu hut dUQ'C s\f tham gia tfch ClJC, tam huy~t cua dong dao cac tfrng lap nhan dan trong nucrc va d6ng bao Vi~t Nama nuac ngoai, thvc sv la dgt sinh ho~t chfnh triphap If dan ChU, SaU fQng trong Ca h~ th6ng chfnh tri. I VOi SlJ tham gia tfch eve cua cac tfrng lap nhan dan, da c6 han 26 tri~u lugt y ki~n gop y cua nhan dan v~ Dv thao sua d6i Hi~n phap, vm han 28.000 h9i nghi, h9i thao, tQa dam dugc t6 chuc. 2 Dv thao sua d6i Hi~n phap nam 1992 da dugc trlnh Qu6c h9i xem xet, thao lu~n t~i 3 ld hQp cua Qu6c h9i (ld 4, ld 5, ld 6), 3 lfrn trlnh H9i nghi Ban ch~p hanh trung uang Dang C()ng san Vi~t Nam khoa XI (H9i nghi trung uang V, VII, VIII) va r~t nhi~u lfrn xin y ki~n cua B9 Chfnh tri va Tri~n Tri~n khai khai thvc thvc hi~n hi~n quan quan di~m di~m d6id6i mcrimcri cuacua Dang, Dang, t~i t~i ld hQp ld hQp thuthu nh~t, nh~t, Qu6c Qu6c h9ih9i khoa khoa XIII XIII di~n di~n ra vao ra vao thang thang 8/2011 8/2011 da da quy~t quy~t dinh dinh suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 va va thanh thanh l~pl~p UyUy banban dv dv thao thao suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap. phap. Ngay Ngay sausau khikhi dugc dugc thanh thanh l~p,l~p, UyUy banban dv dv thao thao suasua Hi~n Hi~n phap phap da da t6 chuc t6 chuc t6ng t6ng k~tk~t vi~c vi~c thi thi hanh hanh Hi~n Hi~n phap phap nam nam d6id6i 1992 1992 va va xayxay dvng dvng DvDv thao thao trlnh trlnh Quf>c Quf>c h()ih()i chocho y ki~n. y ki~n. T~iT~i ld hQp ld hQp thuthu 4, Qu6c 4, Qu6c h9ih9i da da banban hanh hanh Nghi Nghi quy~t quy~t s6 s6 38/2012/QH13 38/2012/QH13 v~ v~ t6 t6 l~yl~y y ki~n y ki~n nhan nhan dandan v~ Dv v~ Dv thao thao suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992. 1992. chuc chuc Thvc Thvc hi~n hi~n Nghi Nghi quy~t quy~t cuacua Qu6c Qu6c h()i,h()i, ngay ngay 02/0112013, 02/0112013, DvDv thao thao suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 da da dugc dugc cong cong b6 b6 d~ d~ l~yl~y y ki~n y ki~n nhan nhan dan.dan. Ho~t Ho~t d()ng d()ng naynay da da dugc dugc caccac cftp,cftp, caccac nganh nganh tri~n tri~n khai khai sausau fQng, fQng, nghiem nghiem tUC,tUC, thuthu huthut dUQ'C dUQ'C s\f s\f tham tham giagia tfchtfch ClJC,ClJC, tamtam huy~t huy~t cuacua dong dong daodao caccac tfrng tfrng laplap nhan nhan dandan trong trong nucrc nucrc va va d6ng d6ng baobao Vi~t Vi~t Nama Nama nuac nuac ngoai, ngoai, thvc thvc sv sv la dgt la dgt sinh sinh ho~t ho~t chfnh chfnh tri-triphap phap If dan If dan ChU,ChU, SaUSaU fQng fQng trong trong Ca Ca h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri. tri. I VI Oi VSlJ Oi SlJ tham tham giagia tfchtfch tfrng tfrng laplap nhan nhan dan,dan, da da c6 c6 hanhan 26 26 tri~u tri~u lugtlugt y ki~n y ki~n gopgop eveeve cuacua caccac y cua y cua nhan nhan dandan v~ v~ DvDv thao thao suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap, phap, vmvm hanhan 28.000 28.000 h9ih9i 2 2 nghi, nghi, h9ih9i thao, thao, tQatQa dam dam dugc dugc t6 chuc. t6 chuc. DvDv thao thao suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 da da dugc dugc trlnh trlnh Qu6c Qu6c h9ih9i xem xem xet,xet, thao thao lu~n lu~n t~i t~i 3 ld3 hQp ld hQp cuacua Qu6c Qu6c h9ih9i (ld (ld 4, ld 4, 5, ld ld 5, 6), ld 6), 3 lfrn 3 lfrn trlnh trlnh H9iH9i nghi nghi BanBan ch~p ch~p hanh hanh trung trung uang uang Dang Dang C()ng C()ng sansan Vi~t Vi~t Nam Nam khoa khoa XI XI (H9i (H9i nghi nghi trung trung uang uang V, V, VII,VII, VIII) VIII) va va r~t r~t nhi~u nhi~u lfrnlfrn xinxin y ki~n y ki~n cuacua B9 B9 Chfnh Chfnh tri va tri va cac CO' quan, t6 chuc, cac nha chfnh tri, nha khoa hQC c6 uy tfn. Uy ban dv thao sua d6i Hi~n phap da nghien Clru, giai trlnh, ti~p thu, caccac CO' CO' quan, quan, t6 chuc, t6 chuc, caccac nhanha chfnh chfnh tri, tri, nhanha khoa khoa hQChQC c6 c6 uy uy tfn.tfn. UyUy banban dv dv thao thao suasua d6id6i Hi~n Hi~n phap phap da da nghien nghien Clru, Clru, giaigiai trlnh, trlnh, ti~pti~p thu,thu, 1 Hdn phap nuac C(Jng hoa xii h(Ji chit nghla Vi¢t Nam niim 2013, Nxb. H6ng 1 1 Hdn Hdn phap phap nuac nuac C(Jng C(Jng hoa hoa xii h(Ji xii h(Ji chit chit nghla nghla Vi¢tVi¢t NamNam niimniim 2013, 2013, Nxb.Nxb. H6ng H6ng Due, Ha N<)i, 2014, tr. 7. Due, Due, Ha N<)i, Ha N<)i, 2014, 2014, tr. 7.tr. 7. 2 2 Hiin ph6.p nuac C(Jng hoa xii h(Ji chit nghla Vi¢t Nam niim 2013, Nxb. H6ng Due, 2014, tr. 7. ,-~<' ]"<' ]"~ /• 1r 1. ']'I.~ vo. o. rlQl Y inrl rlmlg 2 Hiin Hiin ph6.p ph6.p nuac nuac C(Jng C(Jng hoa hoa xii h(Ji xii h(Ji chit chit nghla nghla Vi¢tVi¢t NamNam niimniim 2013, 2013, Nxb.Nxb. H6ng H6ng Due,Due, 2014, 2014, tr. 7.tr. 7. 121 ,-~<' ,-~<' ]"<' ]"~ /• ]"~1r /• 1r 1. ']'I.~ 1. ']'I.~ vo. vo. o. ]"<' o. rlQl rlQl Y inrl Y inrl rlmlg rlmlg 121121 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VIJ?;T NAM , GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VIJ?;T VIJ?;T NAM NAM , , chinh If D\1' thao sica d6i Hi~n phap trlnh Qu6c h9i xem xet, thong qua t~ ki hQp thu 6. Ngay 28/1112013, sau nhi~u ngay thao lu~n. th6ng nhfit y ki~n, trong k:hong k:hi trang nghiem va th~ hi~n S\I d6ng thu~ cao, v6i da s6 tuy~t d6i d~ bi~u Qu6c h9i bi~u quy~t tan thanh (486/498, chi~m 97,5 9%) Qu6c h9i khoa XIII, ki hQp thu 6 da thong qua Hi~n phap nu6c C9ng hoa XHCN Vi~t Nam nam 2013. Day la sv ki~n chinh tri - phap li d(lc bi~t quan trQng danh dfiu c9t m6c m6i trong ljch sir l~p hi~n Vi~t Nam. chinh chinh If D\1' If D\1' thao thao sicasica d6id6i Hi~n Hi~n phap phap trlnh trlnh Qu6c Qu6c h9ih9i xem xem xet,xet, thong thong quaqua t~ t~ ki hQp ki hQp thuthu 6. Ngay 6. Ngay 28/1112013, 28/1112013, sausau nhi~u nhi~u ngay ngay thao thao lu~n. lu~n. th6ng th6ng nhfit nhfit y ki~n, y ki~n, trong trong k:hong k:hong k:hik:hi trang trang nghiem nghiem va va th~th~ hi~n hi~n S\I S\I d6ng d6ng thu~ thu~ cao,cao, v6iv6i da da s6 s6 tuy~t tuy~t d6id6i d~d~ bi~u bi~u Qu6c Qu6c h9ih9i bi~u bi~u quy~t quy~t tantan thanh thanh (486/498, (486/498, chi~m chi~m 97,5 97,5 9%) 9%) Qu6c Qu6c h9ih9i khoa khoa XIII, XIII, ki hQp ki hQp thuthu 6 da 6 da thong thong quaqua Hi~n Hi~n phap phap nu6c nu6c C9ng C9ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2013. 2013. Day Day la sv la sv ki~n ki~n chinh chinh tri tri - phap - phap li d(lc li d(lc bi~tbi~t quan quan trQng trQng danh danh dfiudfiu c9tc9t m6c m6c m6im6i trong trong ljchljch sir l~p sir l~p hi~n hi~n Vi~t Vi~t Nam. Nam. 6.2. Nhiing di~m m6i cua Hi~n phap nam 2013 so v6i Hi~n phap nam 1992 6.2.6.2. Nhiing Nhiing di~m di~m m6i m6i cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 so v6i so v6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 6.2.1. VJ c&u true cua Hiin phap 6.2.1. 6.2.1. VJ VJ c&uc&u truetrue cuacua Hiin Hiin phap phap cfiu true cua Hi~n phap nam 2013 gQn nh~ han Hi~n phap nam 1992. N~u Hi~n phap nam 1992 c6 12 chuang, 147 di~u thi Hi~n phap nam 2013 da rut gQn duqc 1 chuang va 27 di~u. chi con 11 chuang va 120 di~u. LOi n6i dAu cua Hi~n phap nam 2013 khru quat v~ lich sir Vi~t N am va mvc tieu cua ban Hi~n phap m6i duqc quy dinh ng~n gc;m, k:huc chi~t han so v6i Hi~n phap nam 1992. Vi tri cac chuang trong Hi~n phap ciing hqp If han so v6i Hi~n phap nam 1992. Chuang v Hi~n phap nam 1992 duqc gQi la "Quy~n va nghia Vl,l ca ban cua cong dan" nay duqc chuy~n v~ vi tri Chuang II va duqc d6i ten thanh: "Quy~n con ngubi, quy~n va nghia vv ca ban cua cong dan". Vi~c quy djnh quy~n con ngum, quy~n va nghia V\1 ca ban cua cong dan a Chuang II th~ hi~n S\I coi trQng quy~n con ngubi, quy~n cong dan cua Nha nu6c ta trong giai do~ phat tri~n va d6i m6i toan di~n cua dfit nu6c. Chuang "Toa an nhan dan va vi~n ki~m sat nhan dan" duqc chuy~n tir vi tri Chuang X v~- Chuang VIII tru6c Chuang "Chinh quy~n dia phuang". Sv di~u chinh nay trong cdu true Hi~n phap la hqp If theo tu duy logic chinh quy~n trung uang quy dinh tru6c, chinh quy~n dia phuang quy dinh sau. 122 GS. TS. Thdi Vinh Thdng cfiucfiu truetrue cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 gQngQn nh~nh~ hanhan Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992. 1992. N~uN~u Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 c6 c6 12 12 chuang, chuang, 147147 di~u di~u thi thi Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 da da rut rut gQngQn duqc duqc 1 chuang 1 chuang va va 27 27 di~u. di~u. chichi concon 11 11 chuang chuang va va 120120 di~u. di~u. LOiLOi n6in6i dAudAu cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 khru khru quat quat v~ v~ lichlich sir sir Vi~t Vi~t N am N am va va mvc mvc tieutieu cuacua banban Hi~n Hi~n phap phap m6im6i quyquy dinh dinh ng~n ng~n gc;m, gc;m, k:huc k:huc chi~t chi~t hanhan so so v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam duqc duqc 1992. 1992. Vi Vi tri tri caccac chuang chuang trong trong Hi~n Hi~n phap phap ciing ciing hqphqp If han If han so so v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992. 1992. Chuang Chuang v Hi~n v Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 duqc duqc gQigQi la la "Quy~n "Quy~n va va nghia nghia Vl,l Vl,l ca ca banban cuacua cong cong dan" dan" naynay duqc duqc chuy~n chuy~n v~ v~ vi vi tri tri Chuang Chuang II va II va duqc duqc d6id6i tenten thanh: thanh: "Quy~n "Quy~n concon ngubi, ngubi, quy~n quy~n va va nghia nghia vv vv ca ca banban cuacua cong cong dan". dan". Vi~c Vi~c quyquy djnh djnh quy~n quy~n concon ngum, ngum, quy~n quy~n va va nghia nghia V\1 V\1 ca ca banban cuacua cong cong dandan a Chuang a Chuang II th~ II th~ hi~n hi~n S\I S\I coicoi trQng trQng quy~n quy~n concon ngubi, ngubi, quy~n quy~n cong cong dandan cuacua Nha Nha nu6c nu6c ta trong ta trong giaigiai do~ do~ phat phat tri~n tri~n va va d6id6i m6im6i toan toan di~n di~n cuacua dfitdfit nu6c. nu6c. Chuang Chuang "Toa "Toa an an nhan nhan dandan va va vi~n vi~n ki~m ki~m sat sat nhan nhan dan" dan" duqc duqc chuy~n chuy~n tir vi tir vi tri tri Chuang Chuang X v~X v~Chuang Chuang VIII VIII tru6c tru6c Chuang Chuang "Chinh "Chinh quy~n quy~n diadia phuang". phuang". Sv Sv di~u di~u chinh chinh naynay trong trong cducdu truetrue Hi~n Hi~n phap phap la hqp la hqp If If theo theo tu duy tu duy logic logic chinh chinh quy~n quy~n trung trung uang uang quyquy dinh dinh tru6c, tru6c, chinh chinh quy~n quy~n diadia phuang phuang quyquy dinh dinh sau.sau. 122122 GS.GS. TS. TS. ThdiThdi VinhVinh Thdng Thdng CHUONG III- Sl/RA DO/ VA PHATTRIEN CUA NEN L:[P HIEN VI£,T NAM CHUONG CHUONG III-IIISl/RA Sl/RA DO/DO/ VA PHATTRIEN VA PHATTRIEN CUACUA NEN NEN L:[PL:[P HIEN HIEN VI£,T VI£,T NAM NAM Ngoai vi~c ghep Chuang XI vao Chuang I, Chuang II va Chuang III vao Chuang III, Hi~n phap m6i con c6 them m<)t chuang m6i d6 la Chuang X: "H9i d6ng b~u cu qu6c gia, Ki~m toan nha nu6c". So v6i cac Hi~n phap tru6c day, day la chuang hoan toan m6i. Chuang nay la k~t qua cua vi~c ti~p nh~n tu duy l~p hi~n m6i vS cac thi~t ch~ hi~n dinh d<)c l~p trong hi~n phap nu6c ngoai. Ngoai Ngoai vi~c vi~c ghep ghep Chuang Chuang XI XI vaovao Chuang Chuang I, Chuang I, Chuang II va II va Chuang Chuang III III vaovao Chuang Chuang III,III, Hi~n Hi~n phap phap m6im6i concon c6 c6 them them m<)tm<)t chuang chuang m6im6i d6 d6 la Chuang la Chuang X: X: "H9i "H9i d6ng d6ng b~ub~u cu cu qu6c qu6c gia,gia, Ki~m Ki~m toan toan nhanha nu6c". nu6c". So So v6iv6i caccac Hi~n Hi~n phap phap tru6c tru6c day, day, dayday la chuang la chuang hoan hoan toan toan m6i. m6i. Chuang Chuang naynay la k~t la k~t quaqua cuacua vi~c vi~c ti~pti~p nh~n nh~n tu duy tu duy l~pl~p hi~n hi~n m6im6i vS vS caccac thi~t thi~t ch~ch~ hi~n hi~n dinh dinh d<)cd<)c l~pl~p trong trong hi~n hi~n phap phap nu6c nu6c ngoai. ngoai. 6.2.2. vJ chi d9 ch{nh trj va each thuc t6 chuc quyJn hrc nha nubc 6.2.2. 6.2.2. vJ chi vJ chi d9 ch{nh d9 ch{nh trj va trj each va each thucthuc t6 chuc t6 chuc quyJn quyJn hrchrc nhanha nubc nubc VS ch~ d9 chfnh tri va each thuc t6 chuc quySn h,rc nha nu6c, Hi~n phap nam 2013 da th~ hi~n nhung di~m m6i sau day: VS VS ch~ch~ d9 d9 chfnh chfnh tri tri va va each each thuc thuc t6 chuc t6 chuc quySn quySn h,rch,rc nhanha nu6c, nu6c, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 da da th~th~ hi~n hi~n nhung nhung di~m di~m m6im6i sausau day:day: - T(;li khoan 3 DiSu 2 Hi~n phap nam 2013 da xac dinh: "QuyJn b!c nha nubc la th6ng nhdt, c6 Slf phan ding, ph6i h9P, ki~m soat giifa cac CO' quan nha nubc trong Vi~C thl!C hi¢n CQC quyJn l(ip phap, hanh phap, tu phap". So v6i Hi~n phap nam 1992, Hi~n phap nam 2013 ben c(;lnh quy dinh vS phan cong, ph6i hqp da b6 sung vi~c ki~m soat quySn h,rc giua cac ca quan nha nuac trong vi~c thvc hi~n cac quysn l~p phap, hanh phap va tu phap. Sv b6 sung nay la c~n thi~t d~ khiic phvc nhung y~u kern trong ki~m soat quysn Ivc nha nuac cua b9 may nha nuac ta theo Hi€n phap nam 1992 (sua d6i, b6 sung nam 2001). - T(;li - T(;li khoan khoan 3 DiSu 3 DiSu 2 Hi~n 2 Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 da da xacxac dinh: dinh: "QuyJn "QuyJn b!cb!c nhanha nubc nubc la th6ng la th6ng nhdt, nhdt, c6 c6 Slf Slf phan phan ding, ding, ph6i ph6i h9P, h9P, ki~m ki~m soat soat giifa giifa caccac CO' CO' quan quan nhanha nubc nubc trong trong Vi~CVi~C thl!C thl!C hi¢n hi¢n CQCCQC quyJn quyJn l(ipl(ip phap, phap, hanh hanh phap, phap, tu tu phap". phap". So So v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 benben c(;lnh c(;lnh quyquy dinh dinh vS vS phan phan cong, cong, ph6i ph6i hqphqp da da b6 b6 sung sung vi~c vi~c ki~m ki~m soatsoat quySn quySn h,rch,rc giua giua caccac ca ca quan quan nhanha nuac nuac trong trong vi~c vi~c thvc thvc hi~n hi~n caccac quysn quysn l~pl~p phap, phap, hanh hanh phap phap va va tu tu phap. phap. Sv Sv b6 b6 sung sung naynay la c~n la c~n thi~t thi~t d~ d~ khiic khiic phvc phvc nhung nhung y~uy~u kern kern trong trong ki~m ki~m soatsoat quysn quysn IvcIvc nhanha nuac nuac cuacua b9 b9 may may nhanha nuac nuac ta theo ta theo Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1992 1992 (sua (sua d6i,d6i, b6 b6 sung sung nam nam 2001). 2001). - VS cac hinh thuc thvc hi~n quySn lgc nhan dan, Di@u 6 Hi~n phap nam 2013 quy dinh: "Nhan dan thl!C hi~n quyJn hrc nha nubc blmg cac bi~n phap dan chu trlfc tidp, b&ng dan chu dgi di~n thong qua Qu6c hf)i, H9i d6ng nhan dan va cac CO' quan khac .cua Nha nubc ". So v6i Hi~n phap nam 1992 quy dinh nay cua Hi~n phap nam 2013 th~ hi~n sv ti~n b9 r~t r5 rang cua tu duy l~p hi~n Vi~t Nam. Hi~n phap nam 1992 chi m6i quy dinh cac hinh thuc dan chu d(;li di~n, con Hi~n phap nam 2013 da quy dinhd~y du hai hinh thuc dan chu trvc ti~p va dan chu d(;li di~n. - VS - VS caccac hinh hinh thuc thuc thvc thvc hi~n hi~n quySn quySn lgclgc nhan nhan dan, dan, Di@u Di@u 6 Hi~n 6 Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 quyquy dinh: dinh: "Nhan "Nhan dandan thl!C thl!C hi~n hi~n quyJn quyJn hrchrc nhanha nubc nubc blmg blmg caccac bi~n bi~n phap phap dandan chuchu trlfctrlfc tidp,tidp, b&ng b&ng dandan chuchu dgidgi di~n di~n thong thong quaqua Qu6c Qu6c hf)i,hf)i, H9iH9i d6ng d6ng nhan nhan dandan va va caccac CO' CO' quan quan khac khac .cua.cua Nha Nha nubc nubc ". So ". So v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 quyquy dinh dinh naynay cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 th~th~ hi~n hi~n sv sv ti~nti~n b9 b9 r~t r~t r5 rang r5 rang cuacua tu duy tu duy l~pl~p hi~n hi~n Vi~t Vi~t Nam. Nam. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 chichi m6im6i quyquy dinh dinh caccac hinh hinh thuc thuc dandan chuchu d(;lid(;li di~n, di~n, concon Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 da da quyquy dinhd~y dinhd~y du du haihai hinh hinh thuc thuc dandan chuchu trvctrvc ti~pti~p va dan va dan chuchu d(;li d(;li di~n. di~n. -vs dia vi phap lf Clla Dang C<)ng san Vi~t Nam, ngoai vi~c -vs-vsdiadiavi phap vi phap lf Clla lf Clla Dang Dang C<)ng C<)ng sansan Vi~t Vi~t Nam, Nam, ngoai ngoai vi~cvi~c GS. TS. Tlu.ii VTnh TlzZmg 123 GS.GS. TS. TS. Tlu.iiTlu.ii VTnhVTnh TlzZmg TlzZmg 123123 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VI$T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VI$T VI$T NAM NAM ti~p tl,lc xac d!nh vai tro Hinh d~;to Nha nu6c va xa h()i cua Dang, Hi~n phap nam 2013 da b6 sung khoan 2 quy d!nh: "Dimg C(mg ti~pti~p tl,lctl,lc xacxac d!nh d!nh vaivai tro tro Hinh Hinh d~;tod~;to Nha Nha nu6c nu6c va va xa xa h()ih()i cuacua Dang, Dang, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 da da b6 b6 sung sung khoan khoan 2 quy 2 quy d!nh: d!nh: "Dimg "Dimg C(mg C(mg sim Vi¢t Nam gcin b6 mqt thiit vbi Nhan dan, phl:lc Vl:l Nhan dan, chtu S'if giam sat cita Nhan dan, chtu trdch nhi¢m tnrbc Nhan dan vJ nhimg quyit dtnh cita minh ". Ben c~;tnh vi~c quy d!nh "cdc t6 chirc cita Dimg ho(lt d9ng trong khuon kh6 Hiin phdp va phdp luqt" nhu Hi~n phap nam 1992, Hi~n phap nam 2013 da quy d!nh b6 sung "dimg vi en Dang C9ng san Vi¢t Nam ho(lt d9ng trong khuon kh6 Hiin phdp va phdp luqt". Cac quy d!nh m6i tren day Ia hoan toan hgp li va dn thi~t. Nhfrng quy dinh nay xac dinh nghia V\1 cua cac t6 chuc cua Dang va cac dang vien Dang C()ng san Vi~t Nam phai g~n b6 m?t thi~t v6i nhan dan, ph\lc V\1 nhan dan, ch!u sv giam sat cua nhan dan, ch!u trach nhi~m tru6c nhan dan v€ cac quyet d!nh cua mlnh. Cac quy d!nh nay la CCY sa phap li d~ nhan dan giam sat cac t6 chuc cua Dang va cac dang vien ho~;tt d()ng theo dung cac yeu du cua nha nu6c phap quy€n XHCN. Nam Nam gcingcin b6 b6 mqtmqt thiit thiit vbivbi Nhan Nhan dan,dan, phl:lc phl:lc Vl:l Vl:l Nhan Nhan dan,dan, simsim Vi¢tVi¢t chtu chtu S'if S'if giam giam satsat citacita Nhan Nhan dan,dan, chtu chtu trdch trdch nhi¢m nhi¢m tnrbc tnrbc Nhan Nhan dandan vJ vJ nhimg nhimg quyit quyit dtnh dtnh citacita minh minh ". Ben ". Ben c~;tnh c~;tnh vi~c vi~c quyquy d!nh d!nh "cdc "cdc t6 t6 chirc chirc citacita Dimg Dimg ho(lt ho(lt d9ng d9ng trong trong khuon khuon kh6kh6 Hiin Hiin phdp phdp va va phdp phdp luqt" luqt" nhunhu Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 da da quyquy d!nh d!nh b6 b6 sung sung "dimg "dimg vi envi en Dang Dang C9ng C9ng sansan Vi¢tVi¢t Nam Nam ho(lt ho(lt d9ng d9ng trong trong khuon khuon kh6kh6 Hiin Hiin phdp phdp va phdp va phdp luqt". luqt". CacCac quyquy d!nh d!nh m6im6i trentren dayday Ia Ia hoan hoan toan toan hgphgp li va li va dndn thi~t. thi~t. Nhfrng Nhfrng quyquy dinh dinh naynay xacxac dinh dinh nghia nghia V\1 V\1 cuacua caccac t6 t6 chuc chuc cuacua Dang Dang va va caccac dang dang vien vien Dang Dang C()ng C()ng sansan Vi~t Vi~t Nam Nam phai phai g~ng~n b6 b6 m?tm?t thi~t thi~t v6iv6i nhan nhan dan,dan, ph\lc ph\lc V\1 V\1 nhan nhan dan,dan, sv giam sv giam sat sat cuacua nhan nhan dan,dan, ch!u ch!u trach trach nhi~m nhi~m tru6c tru6c nhan nhan dandan v€ v€ ch!u ch!u caccac quyet quyet d!nh d!nh cuacua mlnh. mlnh. CacCac quyquy d!nh d!nh naynay la CCY la CCY sa sa phap phap li d~ li d~ nhan nhan dandan giam giam sat sat caccac t6 chuc t6 chuc cuacua Dang Dang va va caccac dang dang vien vien ho~;tt ho~;tt d()ng d()ng theo theo dung dung caccac yeuyeu dudu cuacua nhanha nu6c nu6c phap phap quy€n quy€n XHCN. XHCN. - Trong Chuang "Ch~ d9 chfnh tri" con c6 quy d!nh b6 sung m6i v€ vai tro cua M~t tr?n T6 qu6c Vi~t Nam, d6 la "phan bi¢n xii h9i; tham gia xay d7p1g Dang, Nha nubc, ho(lt d9ng a6i ngo(li nhan dan gop phdn xay d7p1g va bao v¢ T6 qu6c". Vai tro phan bi~n xa h9i cua M~t tr?n T6 qu6c Vi~t Nam la b6 sung quan trQng trong Hi~n phap nam 2013. Ch~ d9 chfnh tri nhftt nguyen cua cac nu6c XHCN c6 uu th~ la sv th6ng nhftt chfnh tri cao, sv 6n dinh cua duang 16i va quy~t sach chfnh tri, tuy nhien cilng c6 h~;tn ch~ la thi~u sv phan tfch phan bi~n dung muc nen doi khi cac quy~t sach chua duqc nhln nh?n, xem xet tren nhi€u blnh di~n khac nhau m()t each khach quan va ddy du. Vi~c b6 sung quy d!nh tren day v€ vai tro cua M~t tr?n Ut hoan toan phil hgp v6i di€u ki~n h()i nh?p qu6c t~, toan du hoa hi~n nay a Vi~t Nam. - Trong - Trong Chuang Chuang "Ch~ "Ch~ d9 d9 chfnh chfnh tri"tri" concon c6 c6 quyquy d!nh d!nh b6 b6 sung sung m6im6i v€ v€ vaivai tro tro cuacua M~tM~t tr?ntr?n T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam, Nam, d6 d6 la "phan la "phan bi¢n bi¢n tham tham giagia xayxay d7p1g d7p1g Dang, Dang, NhaNha nubc, nubc, ho(lt ho(lt d9ng d9ng a6ia6i ngo(li ngo(li xii xii h9i;h9i; nhan nhan dandan gopgop phdn phdn xayxay d7p1g d7p1g va va baobao v¢ v¢ T6 T6 qu6c". qu6c". VaiVai tro tro phan phan bi~n bi~n xa xa h9ih9i cuacua M~tM~t tr?ntr?n T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam Nam la b6 la b6 sung sung quan quan trQng trQng trong trong Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013. 2013. Ch~Ch~ d9 d9 chfnh chfnh tri tri nhftt nhftt nguyen nguyen cuacua caccac nu6c nu6c XHCN XHCN c6 c6 uu uu th~th~ la sv la sv th6ng th6ng nhftt nhftt chfnh chfnh tri tri cao,cao, sv sv 6n 6n dinh dinh cuacua duang duang 16i 16i va va quy~t quy~t sach sach chfnh chfnh tri, tri, tuytuy nhien nhien cilng cilng c6 c6 h~;tnh~;tn ch~ch~ la thi~u la thi~u sv sv phan phan tfchtfch phan phan bi~n bi~n dung dung muc muc nennen doidoi khikhi caccac quy~t quy~t sach sach chua chua duqc duqc nhln nhln nh?n, nh?n, xem xem xetxet trentren nhi€u nhi€u blnh blnh di~n di~n khac khac nhau nhau m()tm()t each each khach khach quan quan va va ddyddy du. du. Vi~c Vi~c b6 b6 sung sung quyquy d!nh d!nh trentren v€ v€ vaivai tro tro cuacua M~tM~t tr?ntr?n Ut hoan Ut hoan toan toan philphil hgphgp v6iv6i di€u di€u ki~n ki~n h()ih()i dayday nh?p nh?p qu6c qu6c t~, t~, toan toan dudu hoahoa hi~n hi~n naynay a Vi~t a Vi~t Nam. Nam. - Hi~n phap nam 2013 th~ hi~n sv ti~p nh?n nhfrng h~;tt nhan hqp li CUa hQC thuy~t phan chia quy€n 1\l'C trong t6 ChUC bQ may - Hi~n - Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 th~th~ hi~n hi~n sv sv ti~pti~p nh?n nh?n nhfrng nhfrng h~;tth~;tt nhan nhan hqphqp li CUa li CUa hQChQC thuy~t thuy~t phan phan chia chia quy€n quy€n 1\l'C1\l'C trong trong t6 ChUC t6 ChUC bQ bQ may may 124 GS. TS. Thdi Vlnh Thdng 124124 GS. GS. TS. TS. ThdiThdi VlnhVlnh Thdng Thdng CHUONG lli- ST/ RA fXJI VA. PHAT TRIEN CUA NEN LJP HIEN VIST NAM CHUONG CHUONG lli-lliST/ST/ RA RA fXJIfXJI VA. PHAT VA. PHAT TRIEN TRIEN CUACUA NEN NEN LJPLJP HIEN HIEN VIST VIST NAM NAM nha nu6c khi xac l~p vi tri, tfnh chfit cua Qu6c h()i, Chfnh phu va cac ca quan toa an m()t each ro rang. Hi~n phap nam 2013 da xac dinh ro Qu6c h9i la ca quan thvc hi~n quy~n l~p hi~n, quy~n l~p phap (Di~u 69), Chfnh phu la ca quan thvc hi~n quy~n hanh phap (Di~u 94), toa an thgc hi~n quy~n tu phap (Di~u 102). nhanha nu6c nu6c khikhi xacxac l~pl~p vi tri, vi tri, tfnhtfnh chfit chfit cuacua Qu6c Qu6c h()i,h()i, Chfnh Chfnh phuphu va va caccac ca ca quan quan toatoa an an m()tm()t each each ro rang. ro rang. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 da da xacxac dinh dinh ro ro Qu6c Qu6c h9ih9i la ca la ca quan quan thvc thvc hi~n hi~n quy~n quy~n l~pl~p hi~n, hi~n, quy~n quy~n l~pl~p phap phap (Di~u (Di~u 69),69), Chfnh Chfnh phuphu la ca la ca quan quan thvc thvc hi~n hi~n quy~n quy~n hanh hanh phap phap (Di~u (Di~u 94),94), toatoa an an thgc thgc hi~n hi~n quy~n quy~n tu phap tu phap (Di~u (Di~u 102). 102). - v~ chS dinh Chu tich nu6c, Hi~n phap nam 2013 da xac dinh ro han quy~n h~n cua Chu tich nu6c khi xac dinh Chu tich nu6c quySt dinh phong, thang, giang, tu6c quan ham c§.p tu6ng, chudn do d6c, ph6 do d6c, do d6c hai quan; b6 nhi~m, mi~n nhi~m, each chuc T6ng tham muu tru6ng, Chu nhi~m T6ng eve chfnh tri Quan d9i nhan dan Vi~t Nam thay cho quy dinh quy~t dinh phong ham, cfip "si quan cfip cao'' trong cac lgc luQTig vii trang nhan dan nhu quy dinh trong Hi~n phap nam 1992. Tren thvc t~, theo Hi~n phap nam 1992, Chu tich nu6c chi quySt dinh phong si quan dp thuQTig tuang va d~i tuang, con thAm quy~n quy~t dinh phong si quan dp thi~u tu6ng va trung tu6ng thu()c thAm quy~n cua Thu tu6ng Chfnh phu. - v~ - v~ chSchS dinh dinh Chu Chu tichtich nu6c, nu6c, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 da da xacxac dinh dinh ro ro hanhan quy~n quy~n h~nh~n cuacua Chu Chu tichtich nu6c nu6c khikhi xacxac dinh dinh Chu Chu tichtich phong, phong, thang, thang, giang, giang, tu6c tu6c quan quan ham ham c§.pc§.p tu6ng, tu6ng, nu6c nu6c quySt quySt dinh dinh chudn chudn do do d6c, d6c, ph6ph6 do do d6c, d6c, do do d6cd6c haihai quan; quan; b6 b6 nhi~m, nhi~m, mi~n mi~n nhi~m, nhi~m, each each chuc chuc T6ng T6ng tham tham muu muu tru6ng, tru6ng, Chu Chu nhi~m nhi~m T6ng T6ng eveeve chfnh chfnh tri tri Quan Quan d9id9i nhan nhan dandan Vi~t Vi~t Nam Nam thay thay chocho quyquy dinh dinh quy~t quy~t dinh dinh phong phong ham, ham, cfipcfip "si "si quan quan cfipcfip cao'' cao'' trong trong caccac lgclgc luQTig luQTig vii vii trang trang nhan nhan dandan nhunhu quyquy dinh dinh trong trong Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992. 1992. Tren Tren t~, t~, theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, Chu Chu tichtich nu6c nu6c chichi quySt quySt dinh dinh thvc thvc phong phong si quan si quan dpdp thuQTig thuQTig tuang tuang va va d~id~i tuang, tuang, concon thAm thAm quy~n quy~n quy~t quy~t dinh dinh phong phong si quan si quan dpdp thi~u thi~u tu6ng tu6ng va va trung trung tu6ng tu6ng thu()c thu()c thAm thAm quy~n quy~n cuacua ThuThu tu6ng tu6ng Chfnh Chfnh phu. phu. - M9t di~m m6i khac d.n phai k~ d~n trong vi~c t6 chuc quy~n lvc nha nu6c theo Hi~n phap nam 2013 la t6 chuc chfnh - M9t - M9t di~m di~m m6im6i khac khac d.nd.n phai phai k~ k~ d~nd~n trong trong vi~c vi~c t6 t6 chuc chuc quy~n quy~n lvclvc nhanha nu6c nu6c theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 la t6 la chuc t6 chuc chfnh chfnh IX c6 ten gQi la: "Chfnh quy~n dia phuang". Vi~c kh~ng dinh trong Hi~n phap chfnh quy~n dia phuang g6m HDND va UBND la d.n thi~t. Do Hi~n phap nam 1992 khong xac dinh ro chfnh quy~n dia phuang bao g6m nhung ca quan nao nen 6 m()t s6 dia phuang quan ni~m TAND, VKSND 6 dia phuang cling Ia chfnh quy~n dia phuang nen da can thi~p can tr6 tfnh d()c l~p cua Toa an trong xet xu. IX IX c6 c6 tenten gQigQi la: la: "Chfnh "Chfnh quy~n quy~n diadia phuang". phuang". Vi~c Vi~c kh~ng kh~ng dinh dinh trong trong Hi~n Hi~n phap phap chfnh chfnh quy~n quy~n diadia phuang phuang g6m g6m HDND HDND va va UBND UBND la d.n la d.n thi~t. thi~t. DoDo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 khong khong xacxac dinh dinh ro ro chfnh chfnh quy~n quy~n diadia phuang phuang baobao g6m g6m nhung nhung ca ca quan quan naonao nennen 6 m()t 6 m()t s6 s6 diadia phuang phuang quan quan ni~m ni~m TAND, TAND, VKSND VKSND 6 dia 6 dia phuang phuang cling cling Ia chfnh Ia chfnh quy~n quy~n diadia phuang phuang nennen da da cancan thi~p thi~p cancan tr6 tr6 tfnhtfnh d()cd()c l~pl~p cuacua ToaToa an an trong trong xetxet xu.xu. - M()t di~m m6i khac cling d.n luu y la ngoai ba dp chfnh quy~n tinh, th~mh ph6 tn.rc thu()c trung uang; huy~n, qu~n, thi xa, - M()t - M()t di~m di~m m6im6i khac khac cling cling d.nd.n luuluu y lay ngoai la ngoai ba ba dpdp chfnh chfnh quy~n quy~n tinh, tinh, th~mh th~mh ph6ph6 tn.rctn.rc thu()c thu()c trung trung uang; uang; huy~n, huy~n, qu~n, qu~n, thi thi xa, xa, GS, TS. Tiuii VTnh Thdng l ,...,c L..J GS,GS, TS. TS. Tiuii Tiuii VTnh VTnh Thdng Thdng ,...,c l ,...,c L..Jl L..J GIAO TRINH LU!T Hll~N PHAP VIBT NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T Hll~N Hll~N PHAP PHAP VIBT VIBT NAM NAM th~mh ph6 thu()c tinh; xa, phubng, thi trdn, Hi~n phap m6i con quy dinh them don vi hanh chinh - kinh t~ d~c bi~t do Qu6c h()i thanh 1?p. M~t khac, d~ t~o di~u ki~n thu?n lgi cho vi~c da d~ng hoa chinh quy~n dia phuong, khoim 2 Di~u 111 quy dinh: "Cdp chfnh quyJn dfa phuong g6m c6 H9i d6ng nhan dan va Uy ban nhan dan dU(YC tJ chuc phu h(lJJ vai d{jc diJm nang than, do thf, hai diio, don vi hanh chfnh - kinh d d(jc bi~t do lut# dtnh. " th~mh th~mh ph6ph6 thu()c thu()c tinh; tinh; xa, xa, phubng, phubng, thi thi trdn, trdn, Hi~n Hi~n phap phap m6im6i concon quyquy dinh dinh them them dondon vi hanh vi hanh chinh chinh - kinh - kinh t~ d~c t~ d~c bi~tbi~t do do Qu6c Qu6c h()ih()i thanh thanh 1?p.1?p. M~tM~t khac, khac, d~ d~ t~ot~o di~u di~u ki~n ki~n thu?n thu?n lgi lgi chocho vi~c vi~c da da d~ng d~ng hoahoa chinh chinh quy~n quy~n diadia phuong, phuong, khoim khoim 2 Di~u 2 Di~u 111111 quyquy dinh: dinh: "Cdp "Cdp chfnh chfnh phuong phuong g6m g6m c6 c6 H9iH9i d6ng d6ng nhan nhan dandan va va Uy Uy banban nhan nhan quyJn quyJn dfadfa dU(YC dU(YC tJ tJ chuc chuc phuphu h(lJJh(lJJ vaivai d{jcd{jc diJm diJm nang nang than, than, do do thf,thf, haihai dandan diio, diio, dondon vi hanh vi hanh chfnh chfnh - kinh - kinh d d(jc d d(jc bi~tbi~t do do lut#lut# dtnh. dtnh. " " - V~ t6 chuc thgc hi~n va ki~m soat quy~n 1vc nha nu6c, Hi~n phap nam 2013 con c6 di~m m6i Ia da quy dinh v~ hai co quan hi~n dinh d()c 1?p Ia H9i d6ng bdu cu qu6c gia va Ki~m toan nha nu6c. 0 nu6c ngoru, ngoru hai co quan n6i tren cac co quan hi~n dinh d()c l?p con c6 toa an hi~n phap, uy ban phong, ch6ng tham nhiing, uy ban thong tin qu6c gia, uy ban nhan quy~n. Cac co quan hi~n dinh d()c l?p do dugc Hi~n phap quy dinh nen th~ hi~n tinh d()c l?p cao trong t6 chuc va ho~t d()ng cua mlnh, nhcr d6 rna cac thi~t ch~ nay c6 th~ ho~t d()ng c6 hi~u lvc, hi~u qua cao va khong ph\l thu()c vao cac thi~t ch~ khac trong b() may nha nu6c, dam bao quy~n lvc nha nu6c dugc ki~m soat ch~t che. - V~ - V~ t6 chuc t6 chuc thgc thgc hi~n hi~n va va ki~m ki~m soatsoat quy~n quy~n 1vc1vc nhanha nu6c, nu6c, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 concon c6 c6 di~m di~m m6im6i Ia da Ia quy da quy dinh dinh v~ hai v~ hai co co quan quan hi~n hi~n dinh dinh d()cd()c 1?p1?p Ia H9i Ia H9i d6ng d6ng bdubdu cu cu qu6c qu6c giagia va va Ki~m Ki~m toan toan nhanha nu6c. nu6c. 0 0 nu6c nu6c ngoru, ngoru, ngoru ngoru haihai co co quan quan n6in6i trentren caccac co co quan quan hi~n hi~n dinh dinh d()cd()c l?pl?p concon c6 c6 toatoa an an hi~n hi~n phap, phap, uy uy banban phong, phong, ch6ng ch6ng tham tham nhiing, nhiing, uy uy banban thong thong tin tin qu6c qu6c gia,gia, uy uy banban nhan nhan quy~n. quy~n. CacCac co co quan quan hi~n hi~n dinh dinh d()cd()c l?pl?p do do dugc dugc Hi~n Hi~n phap phap quyquy dinh dinh nennen th~th~ hi~n hi~n tinhtinh d()cd()c l?pl?p caocao trong trong t6 chuc t6 chuc va va ho~t ho~t d()ng d()ng cuacua mlnh, mlnh, nhcrnhcr d6 d6 rnarna caccac thi~t thi~t ch~ch~ naynay c6 c6 th~th~ ho~t ho~t d()ng d()ng c6 c6 hi~u hi~u lvc,lvc, hi~u hi~u quaqua caocao va va khong khong ph\lph\l thu()c thu()c vaovao caccac thi~t thi~t ch~ch~ khac khac trong trong b() b() may may nhanha nu6c, nu6c, dam dam baobao quy~n quy~n lvclvc ki~m ki~m soatsoat ch~t ch~t che.che. nhanha nu6c nu6c dugc dugc 6.2.3. VJ chJ dfnh quyJn con nguai, quyJn Vll nghia V¥ C(7 ban cua cong dan 6.2.3. 6.2.3. VJ VJ chJchJ dfnh dfnh quyJn quyJn concon nguai, nguai, quyJn quyJn Vll Vll nghia nghia V¥ V¥ C(7 C(7 banban cuacua cong cong dandan So v6i Hi~n phap nam 1992, Hi~n phap nam 2013 Ia m()t bu6c ti~n vugt b?c trong vi~c bao v~ cac quy~n con ngucri va quy~n cong dan. Ben c~ vi~c quy dinh v~ quy~n cong dan, quy~n con ngum cling dugc quy dinh m()t each chi ti~t va ddy du. N~u trong Hi~n phap nam 1992 chuong "Quy~n va nghia V\l co ban cua cong dan" chi c6 29 di~u thl chuang "Quy~n con ngucri, quy~n va nghia V\l co ban cua cong dan" trong Hi~n phap nam 2013 c6 36 di~u (tang 7 di~u so v6i Hi~n phap nam 1992). Hi~n phap nam 2013 da danh 21 di~u quy dinh v~ quy~n con ngucri, 15 di~u quy dinh v~ quy~n cong dan. T~ khoan 1 Di~u 14 Hi~n phap So So v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 Ia m()t Ia m()t bu6c bu6c ti~nti~n vugt vugt b?cb?c trong trong vi~cvi~c baobao v~ v~ caccac quy~n quy~n concon ngucri ngucri va va quy~n quy~n cong cong dan.dan. BenBen c~ c~ vi~cvi~c quyquy dinh dinh v~ v~ quy~n quy~n cong cong dan,dan, quy~n quy~n concon ngum ngum cling cling dugc dugc quyquy dinh dinh m()tm()t each each chichi ti~tti~t va va ddyddy du. du. N~u N~u trong trong Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 chuong chuong "Quy~n "Quy~n va va nghia nghia V\l V\l co co chichi c6 c6 29 29 di~u di~u thl thl chuang chuang "Quy~n "Quy~n concon ngucri, ngucri, banban cuacua cong cong dan" dan" quy~n quy~n va va nghia nghia V\l V\l co co banban cuacua cong cong dan" dan" trong trong Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 c6 c6 36 36 di~u di~u (tang (tang 7 di~u 7 di~u so so v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992). 1992). Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 da da danh danh 21 21 di~u di~u quyquy dinh dinh v~ v~ quy~n quy~n concon ngucri, ngucri, 15 15 di~u di~u quyquy dinh dinh v~ v~ quy~n quy~n cong cong dan.dan. T~T~ khoan khoan 1 Di~u 1 Di~u 14 14 Hi~n Hi~n phap phap 126 126126 GS. TS. Thai Vlnh Thting GS.GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh Thting Thting CHUONG lii- Sl/RA DOl VA PHATTRIEN CUA NEN L;[P HIEN VI$T NAM CHUONG CHUONG lii-liiSl/RA Sl/RA DOlDOl VA PHATTRIEN VA PHATTRIEN CUACUA NEN NEN L;[PL;[P HIEN HIEN VI$T VI$T NAM NAM nam 2013 da xac dinh: "6 nu&c C()ng hoa xii h()i chu nghfa Vi?t Nam, cdc quy~n con nguai, quy~n cong dan v~ chfnh trt, dan S1J', kinh ti, win hod, xii h()i du()'c cong nh(in, ton tr9ng, biw v?, biio dam thea Hiin phdp va phdp lu(it". Vi~c quy dinh Cl) th~ vS quySn con ngucri duqc th~ hi~n tren cac blnh di~n: QuySn blnh d~ng truac phap lu~t (khofm 1 DiSu 16), quySn khong hi phan bi~t d6i xu (khofm 2 DiSu 16), quySn cua ngucri Vi~t Nam dinh cu a nuac ngoai (DiSu 18), quySn s6ng, tfnh m?llg duqc phap lu~t bao h9 (DiSu 19), quySn b~t kha xam ph(;lm vS than th~ (khoan 1 DiSu 20), quySn b~t kha xam ph~ vS dm s6ng rieng tu, quySn bf m~t thu tfn, di~n tho(;li, di~n tfn (DiSu 21). Ngoai ra, quySn con ngum tren cac linh Vl)'c khac duqc quy dinh t!;li cac diSu 22, 24, 26, 30, 31, 32, 33, 35, 36, 37, 38, 40, 41, 43, 48, 49. Nhln chung, quySn con ngum c6 ph~ vi chu th~ r()ng hon quySn cong dan. Trong khi quySn cong dan Vi~t Nam chi drum cho ngum c6 qu6c tich Vi~t Nam thl quySn con ngum c6 ph~ vi chu th~ r()ng hon lit cong dan Vi~t Nam, cong dan nucrc ngoai, ngum khong c6 qu6c tich (bao g6m ca ngum nucrc ngoai va ngum Vi~t Nam). QuySn cong dan Vi~t Nam duqc phap lu(tt Vi~t Nam diSu chinh, trong khi d6 quySn con ngucri duqc phap lu~t qu6c t~ va phap lu~t Vi~t Nam diSu chinh. nam nam 2013 2013 da da xacxac dinh: dinh: "6"6 nu&c nu&c C()ng C()ng hoahoa xii xii h()ih()i chuchu nghfa nghfa Vi?tVi?t Nam, Nam, cdccdc quy~n quy~n concon nguai, nguai, quy~n quy~n cong cong dandan v~ v~ chfnh chfnh trt, trt, dandan S1J', S1J', kinh kinh ti, ti, winwin hod,hod, xii xii h()ih()i du()'c du()'c cong cong nh(in, nh(in, tonton tr9ng, tr9ng, biwbiw v?, v?, biiobiio dam dam thea thea Hiin Hiin phdp phdp va phdp va phdp lu(it". lu(it". Vi~c Vi~c quyquy dinh dinh Cl) Cl) th~th~ vS quySn vS quySn concon ngucri ngucri duqc duqc th~th~ hi~n hi~n trentren caccac blnh blnh di~n: di~n: QuySn QuySn blnh blnh d~ng d~ng truac truac phap phap lu~tlu~t (khofm (khofm 1 DiSu 1 DiSu 16),16), quySn quySn khong khong hi phan hi phan bi~tbi~t d6id6i xu xu (khofm (khofm 2 DiSu 2 DiSu 16),16), quySn quySn cuacua ngucri ngucri Vi~t Vi~t Nam Nam dinh dinh cu cu anuac anuac ngoai ngoai (DiSu (DiSu 18),18), quySn quySn s6ng, s6ng, tfnhtfnh m?llg m?llg duqc duqc phap phap lu~tlu~t baobao h9 h9 (DiSu (DiSu 19),19), quySn quySn b~tb~t khakha xam xam ph(;lm ph(;lm vS vS than than th~th~ (khoan (khoan 1 DiSu 1 DiSu 20),20), b~tb~t khakha xam xam ph~ ph~ vS vS dmdm s6ng s6ng rieng rieng tu, tu, quySn quySn bf m~t bf m~t thuthu tfn,tfn, quySn quySn di~n di~n tho(;li, tho(;li, di~n di~n tfn tfn (DiSu (DiSu 21).21). Ngoai Ngoai ra, ra, quySn quySn concon ngum ngum trentren caccac linhlinh Vl)'cVl)'c khac khac duqc duqc quyquy dinh dinh t!;li t!;li caccac diSu diSu 22,22, 24,24, 26,26, 30,30, 31,31, 32,32, 33,33, 40,40, 41,41, 43,43, 48,48, 49.49. Nhln Nhln chung, chung, quySn quySn concon ngum ngum c6 c6 35,35, 36,36, 37,37, 38,38, ph~ ph~ vi chu vi chu th~th~ r()ng r()ng honhon quySn quySn cong cong dan. dan. Trong Trong khikhi quySn quySn cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam chichi drum drum chocho ngum ngum c6 c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam thl thl quySn quySn concon ngum ngum c6 c6 ph~ ph~ vi chu vi chu th~th~ r()ng r()ng honhon lit cong lit cong dandan Vi~t Vi~t Nam, Nam, cong cong dandan nucrc nucrc ngoai, ngoai, ngum ngum khong khong c6 c6 qu6c qu6c tichtich (bao (bao g6m g6m ca ngum ca ngum nucrc nucrc ngoai ngoai va va ngum ngum Vi~t Vi~t Nam). Nam). QuySn QuySn cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam duqc duqc phap phap Vi~t Vi~t Nam Nam diSu diSu chinh, chinh, trong trong khikhi d6 d6 quySn quySn concon ngucri ngucri duqc duqc lu(ttlu(tt phap phap lu~tlu~t qu6c qu6c t~ va t~ va phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam Nam diSu diSu chinh. chinh. Tir nhung phan tfch tren day c6 th~ kh~ng dinh r~ng, Hi~n phap nam 2013 la c()t m6c mcri danh d~u sv phat tri~n. ti~n b9 cua nSn l~p hi~n Vi~t N am vS tu tuang dan chu, vS t6 chuc, ki~m soat quySn Ivc nha nu6c, vS bao v~ cac quySn con ngucri, quySn cong dan va vs ki thu~t I~p hi~n. Tir Tir nhung nhung phan phan tfchtfch trentren dayday c6 c6 th~th~ kh~ng kh~ng dinh dinh r~ng, r~ng, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 la c()t la c()t m6c m6c mcrimcri danh danh d~ud~u sv sv phat phat tri~n. tri~n. ti~nti~n b9 b9 cuacua nSnnSn l~pl~p hi~n hi~n Vi~t Vi~t N am N am vS vS tu tuang tu tuang dandan chu, chu, vS vS t6 chuc, t6 chuc, ki~m ki~m soatsoat vS vS baobao v~ v~ caccac quySn quySn concon ngucri, ngucri, quySn quySn cong cong quySn quySn IvcIvc nhanha nu6c, nu6c, dandan va va vs ki vs thu~t ki thu~t I~pI~p hi~n. hi~n. CAU HOI HU'6NG DAN ON TAP, DJNH HU'6NG THAO LUAN CAU CAU HOIHOI HU'6NG HU'6NG DAN DAN ONON TAP, TAP, HU'6NG HU'6NG THAO THAO LUAN LUAN DJNH DJNH 1. Ttr cac di~u khoim cua Hi~n phap nam 1946, phan tfch Utm r6 tfnh ch~t dan chU nhan dan cua Hi~n phap nay? Nhfrng y~u t6 nao trong hoan canh ljch Slr lt:ic b~y gia chi ph6i tfnh ch~t cua Hi~n phap nam 1946? 1. Ttr 1. Ttr caccac di~udi~u khoim khoim cuacua Hi~n Hi~n phap phap namnam 1946, 1946, phan phan tfchtfch UtmUtm r6 tfnh r6 tfnh ch~tch~t dandan chUchU nhan nhan dandan cuacua Hi~n Hi~n phap phap nay? nay? Nhfrng Nhfrng y~uy~u t6 nao t6 nao trong trong hoan hoan ljchljch Slr lt:ic Slr lt:ic b~yb~y gia gia chi chi ph6iph6i tfnhtfnh ch~tch~t cuacua Hi~n Hi~n phap phap namnam 1946? 1946? canh canh GS. TS. Thai V/nh Tiuing GS.GS. TS. TS. ThaiThai V/nh V/nh Tiuing Tiuing 127 127127 GIAO TRINH LU~T HIEN PHAP VIJ?;T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU~T LU~T HIEN HIEN PHAP PHAP VIJ?;T VIJ?;T NAM NAM 2. T~i sao n6i Hi~n phap nam 1980 la Hi~n phap mang tfnh chAt XHCN d~ net nhAt trong lich sir l~p hi~n Vi~t Nam? Nhfrng y~u t6 nao trong hoan canh lich sir h1c bAy gicr chi ph6i tfnh chAt cua Hi~n phap nam 1980? 2. T~i 2. T~i saosao n6i n6i Hi~n Hi~n phap phap namnam 1980 1980 la Hi~n la Hi~n phap phap mang mang tfnhtfnh chAtchAt XHCN XHCN d~d~ net net nhAtnhAt trong trong lichlich sir l~p sir l~p hi~nhi~n Vi~tVi~t Nam? Nam? Nhfrng Nhfrng y~uy~u t6 nao t6 nao trong trong hoan hoan canh canh lichlich sir sir h1c h1c bAybAy gicrgicr chi chi ph6i ph6i tfnhtfnh chAtchAt cuacua Hi~n Hi~n phap phap namnam 1980? 1980? 3. Qua cac di~u khoan cua Hi~n phap, hay so sanh tfnh chAt XHCN cua Hi~n phap nam 1959, 1980 va 1992? 3. Qua 3. Qua caccac di~udi~u khoan khoan cuacua Hi~n Hi~n phap, phap, hayhay so sanh so sanh tfnhtfnh chAtchAt XHCN XHCN cuacua Hi~n Hi~n phap phap namnam 1959, 1959, 1980 1980 va 1992? va 1992? 4. Hay trlnh bay nhfrng quan di~m chi d~o xay dgng Hi~n phap nam 2013? TAI Lii;:U THAM KHAO 4. Hay 4. Hay trlnh trlnh baybay nhfrng nhfrng quan quan di~m di~m chi chi d~od~o xayxay dgng dgng Hi~n Hi~n phap phap namnam 2013? 2013? TAITAI Lii;:U Lii;:U THAM THAM KHAO KHAO I. Vi~n nghien ctru khoa hQc phap If, Nghien cllu tutu-01lg H& Ch£ Minh vJ nha nu-ac va phdp lugt, 1993. I. Vi~n I. Vi~n nghien nghien ctructru khoa khoa hQchQc phap phap If, Nghien If, Nghien cllucllu tutu-01lg tutu-01lg H& H& Ch£Ch£ Minh Minh vJ nha vJ nha nu-ac nu-ac va phdp va phdp lugt,lugt, 1993. 1993. 2. H& Chl Minh toan tgp, Nxb. Sg th~t, 1980. ChlChl Minh Minh toantoan tgp,tgp, Nxb. Nxb. Sg Sg th~t,th~t, 1980. 1980. 2. H& 2. H& 3. Trucrng Chinh, "Lcri khai m~c H()i nghi toan th~ lfut thu 2 cua H()i dl>ng bAu ci'r toan qu6c" ngay 07/5/1976. 3. Trucrng 3. Trucrng Chinh, Chinh, "Lcri "Lcri khaikhai m~cm~c H()iH()i nghinghi toantoan th~ th~ lfut lfut thuthu 2 cua 2 cua H()iH()i dl>ng dl>ng bAubAu ci'r toan ci'r toan qu6c" qu6c" ngay ngay 07/5/1976. 07/5/1976. 4. T~p chf hQc t~p, s6 7/1976. 4. T~p 4. T~p chf chf hQchQc t~p,t~p, s6 7/1976. s6 7/1976. 5. Hl> Chf Minh, Les droits des nations- "L'humanite" 1919, 18 Juillet. 5. Hl> 5. Hl> ChfChf Minh, Minh, LesLes droits droits des des nationsnations"L'humanite" "L'humanite" 1919, 1919, 18 Juillet. 18 Juillet. 6. Dao Trf Uc, Binh lugn khoa hQc Hiin phdp nu-ac C9ng hoa xii h9i chu ngh'ia Vi~t Namnam 1992, Nxb. Khoa hQc xa hQi, Ha N()i, 1995. 6. Dao 6. Dao Trf Trf Uc,Uc, Binh Binh lugnlugn khoa khoa hQchQc Hiin Hiin phdp phdp nu-ac nu-ac C9ng C9ng hoahoa xii h9i xii h9i Vi~tVi~t Namnam Namnam 1992, 1992, Nxb. Nxb. Khoa Khoa hQchQc xa hQi, xa hQi, Ha Ha N()i,N()i, 1995. 1995. chuchu ngh'ia ngh'ia 7. Bao Nhan dan s6 ra ngay 16/4/1992. 7. Bao 7. Bao Nhan Nhan dandan s6 ra s6ngay ra ngay 16/4/1992. 16/4/1992. 8. Lu~t tA chuc VKSND nam 1992. 8. Lu~t 8. Lu~t tA chuc tA chuc VKSND VKSND namnam 1992. 1992. 9. Van ki~n D(li hQi a(li biiu toan qu6c ldn thir XI, Nxb. Chfnh tri qu6c gia, Ha N()i, 2011. 128 GS. TS. Thdi V'inh Thiing ki~nki~n D(liD(li hQi hQi a(li a(li biiubiiu toantoan qu6c qu6c ldn ldn thirthir XI, XI, Nxb. Nxb. Chfnh Chfnh tri qu6c tri qu6c 9. Van 9. Van gia,gia, Ha Ha N()i,N()i, 2011. 2011. 128128 GS.GS. TS. TS. ThdiThdi V'inh V'inh Thiing Thiing CHUONG IV- CHE DO CHiNH TR! 1. 2. 3. 4. CHUONG CHUONG IV-IVCHE CHE DODO CHiNH CHiNH TR!TR! CH1fdNGIV CH1fdNGIV CH1fdNGIV CHE DQ CHINH TRJ CHE CHE DQDQ CHINH CHINH TRJ TRJ KHAr N$M CHE DO cHfNH TRl CHfNH THE CUA NUde CONG HOA XA HOI CHU NGHlA V$T NAM BAN CHAT CUA NHA NUde CONG HOA XA HOI CHU NGHlA V$T NAM Hi;: THONG CHfNH TRl CUA NUde CONG HOA XA HOI CHU NGHlA V$T NAM 4.1. Khai ni~m M th6ng chinh tri 4.2. Vi tri, vai tro cua Dang C<}ng san trong h~ th6ng chinh tri Vi~t Nam 4.3. Vi tri, vai tro cua Nha nu&c trong h~ th6ng chinh tri 130 132 1. 1. KHAr KHAr N$M N$M CHE CHE DODO cHfNH cHfNH TRlTRl 130130 2. 2. CHfNH CHfNH THE THE CUA CUA NUde NUde CONG CONG HOA HOA XAXA HOIHOI CHU CHU 132132 NGHlA NGHlA V$T V$T NAM NAM 3. 3. BAN BAN CHAT CHAT CUA CUA NHA NHA NUde NUde CONG CONG HOA HOA XAXA HOIHOI CHU CHU NGHlA NGHlA V$T V$T NAM NAM 4. 4. Hi;: Hi;: THONG THONG CHfNH CHfNH TRlTRl CUA CUA NUde NUde CONG CONG HOA HOA XAXA HOIHOI CHU CHU NGHlA NGHlA V$T V$T NAM NAM 4.1.4.1. Khai Khai ni~m ni~m M th6ng M th6ng chinh chinh tri tri 4.2.4.2. Vi tri, Vi tri, vai vai tro tro cuacua Dang Dang C<}ng C<}ng sansan trong trong h~ th6ng h~ th6ng chinh chinh tri Vi~t tri Vi~t Nam Nam 4.3.4.3. Vi Vi tri, tri, vai vai tro tro cuacua NhaNha nu&c nu&c trong trong h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri tri 140 144 144 146 149 Vi~tNam 4.~. Vi tri, vai tro cua cac thong chinh tri Vi~t Nam 5. 6. 144144 144144 146146 149149 Vi~tNam Vi~tNam tb chuc chinh tri - xa hQi trong M 152 CHfNH sAcH DAI DOAN KET VA DUONG LOI DAN Toe cuA Nuac coNG HoA Hor coo NGHIA V$TNAM CHINH SACH DOl NGOAI CUA NUde CONG HOA XA HOI CHU NGHlA V$T NAM 156 GS TS. LC Minh him 140140 xx 158 129 4.~.4.~. Vi tri, Vi tri, vai vai tro tro cuacua caccac tb chuc tb chuc chinh chinh tri -trixa- hQi xa hQi trong trong M thong thong chinh chinh tri Vi~t tri Vi~t Nam Nam M 152152 5. 5. CHfNH CHfNH sAcH sAcH DAIDAI DOAN DOAN KET KET VAVA DUONG DUONG LOILOI DAN DAN xxxx I Toe Toe cuA cuA Nuac Nuac coNG coNG HoA HoA HorHor coo coo NGHIA NGHIA V$TNAM V$TNAM 6. 6. CHINH CHINH SACH SACH DOlDOl NGOAI NGOAI CUA CUA NUde NUde CONG CONG HOA HOA XAXA HOIHOI CHU CHU NGHlA NGHlA V$T V$T NAM NAM GS GS TS. TS. LC Minh LC Minh himhim 156156 158158 129129 I I mAo TRINH LUAT HIEN PHAP vii;T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP vii;T vii;T NAM NAM 1. KHAI NI.€M CHE DQ CHINH TR.l 1. KHAI 1. KHAI NI.€M NI.€M CHE CHE DQDQ CHINH CHINH TR.lTR.l ChS d('> chinh tri la m('>t khai ni~m c6 n('>i dung phong phu, duqc xem xet du6i nhi€u g6c d('> khac nhau, trong d6 c6 nhung n('>i dung ca ban sau: ChSChS d('> d('> chinh chinh tri tri la m('>t la m('>t khai khai ni~m ni~m c6 c6 n('>in('>i dung dung phong phong phu, phu, duqc duqc xem xem xetxet du6i du6i nhi€u nhi€u g6cg6c d('> d('khac > khac nhau, nhau, trong trong d6 d6 c6 c6 nhung nhung n('>in('>i dung dung ca ca banban sau:sau: Thir nhdt, xet a g6c d('> chung, chS d('> chinh tri duqc hi~u la n('>i dung va phuang thuc t6 chuc va ho~t d('>ng cua h~ th6ng chinh tri cua m('>t qu6c gia, rna trQng tam la cua nha nu6c. I Theo d6, chS d('> chfnh tri bao g6m nhi€u ySu t6 hqp thanh nhu cac quan di~m, tu tuang, dubng I6i, chu truang, chfnh sach, phap lu~t, phuang phap (each thuc) t6 chuc va ho~t d('>ng cua h~ th6ng chinh trj, t6 chuc va thgc hi~n quy€n lgc chfnh tri, quy€n lgc nha nu6c, qm\n li va phat tri~n kinh t€, van hoa, xa h9i ... ThirThir nhdt, nhdt, xetxet a g6c a g6c d('> d('> chung, chung, chSchS d('> d('> chinh chinh tri tri duqc duqc hi~u hi~u la la n('>in('>i dung dung va va phuang phuang thuc thuc t6 chuc t6 chuc va va ho~t ho~t d('>ng d('>ng cuacua h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri cua tri cua m('>tm('>t qu6c qu6c gia,gia, rnarna trQng trQng tamtam la cua la cua nhanha nu6c. nu6c. I Theo I Theo d6,d6, chSchS d('> d('> chfnh chfnh tri tri baobao g6m g6m nhi€u nhi€u ySuySu t6 hqp t6 hqp thanh thanh nhunhu caccac quan quan di~m, di~m, tu tu tuang, tuang, dubng dubng I6i,I6i, chuchu truang, truang, chfnh chfnh sach, sach, phap phap lu~t, lu~t, phuang phuang phap phap (each (each thuc) thuc) t6 chuc t6 chuc va va ho~t ho~t d('>ng d('>ng cuacua h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh trj, trj, t6 t6 chuc chuc va thgc va thgc hi~n hi~n quy€n quy€n lgclgc chfnh chfnh tri, tri, quy€n quy€n lgclgc nhanha nu6c, nu6c, qm\n qm\n li li va va phat phat tri~n tri~n kinh kinh t€, t€, vanvan hoa,hoa, xa h9i xa h9i ... ... Thir hai, xet theo quan di~m du true h~ th6ng, chS d('> chfnh tri la m('>t b('> ph~n hqp thanh cua chS d('> xa h('>i. Trong d.u true d6, chS d('> chinh tri la m('>t h~ th6ng cac thiSt chS (nha nu6c, dimg chfnh tri cfim quysn va cac t6 chuc chfnh tri - xa h9i) va h~ th6ng cac m6i quan h~ trong IInh V\fC chinh tri (t6 chuc va thgc thi quySn lgc chfnh tri, quySn lgc nha nu6c ). Theo d6, tuang Ung v6i ki~u nha nu6c Ia m('>t ki~u chS d('> chfnh tri c6 bim chfit va nhung d{lc trung chung, d6ng thm chS d('> chfnh tri cua m6i qu6c gia trong cimg m('>t ki~u nha nu6c ciing c6 nhfrng d{lc trung rieng, tuy thu9c vao d{lc di~m. tinh hinh va trlnh d9 phat tri~n vs chfnh tri. kinh t€, van hoa, xa h('>i cua qu6c gia d6 trong m6i thai ld c1,1 th~. ThirThir hai,hai, xetxet theo theo quan quan di~m di~m dudu truetrue h~ h~ th6ng, th6ng, chSchS d('> d('> chfnh chfnh tri la tri m('>t la m('>t b('> b('> ph~n ph~n hqphqp thanh thanh cuacua chSchS d('> d('> xa xa h('>i.h('>i. Trong Trong d.ud.u truetrue d6,d6, chSchS d('> d('> chinh chinh tri tri la m('>t la m('>t h~ h~ th6ng th6ng caccac thiSt thiSt chSchS (nha (nha nu6c, nu6c, dimg dimg chfnh chfnh tri tri cfim cfim quysn quysn va va caccac t6 chuc t6 chuc chfnh chfnh tri tri - xaxa h9i)h9i) va va h~ h~ th6ng th6ng caccac m6im6i quan quan h~ h~ trong trong IInhIInh V\fCV\fC chinh chinh tri tri (t6 (t6 chuc chuc va va thgc thgc thi thi quySn quySn lgclgc chfnh chfnh tri, tri, quySn quySn lgclgc nhanha nu6c nu6c ). Theo ). Theo d6,d6, tuang tuang UngUng v6iv6i ki~u ki~u nhanha nu6c nu6c Ia m('>t Ia m('>t ki~u ki~u chSchS d('> d('> chfnh chfnh tri tri c6 c6 bimbim chfit chfit va va nhung nhung d{lcd{lc trung trung chung, chung, d6ng d6ng thmthm chSchS d('> d('chfnh > chfnh tri tri cuacua m6im6i qu6c qu6c giagia trong trong cimg cimg m('>tm('>t ki~u ki~u nhanha nu6c nu6c ciing ciing c6 c6 nhfrng nhfrng d{lcd{lc trung trung rieng, rieng, tuytuy d{lcd{lc di~m. di~m. tinhtinh hinh hinh va va trlnh trlnh d9 d9 phat phat tri~n tri~n vs vs chfnh chfnh tri. tri. thu9c thu9c vaovao kinh kinh t€, t€, vanvan hoa, hoa, xa xa h('>ih('>i cuacua qu6c qu6c giagia d6 d6 trong trong m6im6i thaithai ld c1,1 ld c1,1 th~.th~. Thir ba, xet tu g6c d('> phuang phap t6 chuc va thgc thi quySn lgc nha nu6c, chS d('> chfnh tri Ia t6ng th~ cac phuang phap, each thuc, bi~n phap t6 chuc va thgc thi quySn lgc nha nu6c. Cac phuang phap, each thuc va bi~n phap d6 phan anh ban ch~t cua chS d('> chfnh trj. Cac phuang phap nay dt da d~ng va phuc t~p nhung nhin chung g6m hai lo~i chfnh la cac phuang phap dan chu ThirThir ba, ba, xetxet tu g6c tu g6c d('> d(' phuang > phuang phap phap t6 chuc t6 chuc va va thgc thgc thi thi quySn quySn lgclgc nhanha nu6c, nu6c, chSchS d('> d('> chfnh chfnh tri Ia tri t6ng Ia t6ng th~th~ caccac phuang phuang phap, phap, each each thuc, thuc, bi~n bi~n phap phap t6 t6 chuc chuc va va thgc thgc thi thi quySn quySn lgclgc nhanha nu6c. nu6c. CacCac phuang phuang phap, phap, each each thuc thuc va va bi~n bi~n phap phap d6 d6 phan phan anhanh banban ch~tch~t cuacua chSchS d('> d('> chfnh chfnh trj. trj. CacCac phuang phuang phap phap naynay dt dt da da d~ng d~ng va va phuc phuc t~pt~p nhung nhung nhin nhin chung chung g6m g6m haihai lo~ilo~i chfnh chfnh la cac la cac phuang phuang phap phap dandan chuchu 1 TircJdn Bach khoa Vi¢t Nam, T~p 1, Nxb. Khoa h<;>c xa hQi, Ha N<)i, 1995, tr. 432. 130 GS.TS. Le Minh Tam 1 1 TircJdn TircJdn Bach Bach khoakhoa Vi¢tVi¢t Nam, Nam, T~pT~p 1, Nxb. 1, Nxb. Khoa Khoa h<;>c h<;>c xa hQi, xa hQi, Ha N<)i, Ha N<)i, 1995, 1995, tr. 432. tr. 432. 130130 GS.TS. GS.TS. Le Minh Le Minh TamTam CHUONG lV- CHE DO CHiNH TR! CHUONG CHUONG lV-lVCHE CHE DODO CHiNH CHiNH TR!TR! va cac phuang phap phan dan chu. Trong m('>t nha nu6c c6 ch~ d('> chfnh tri dan chu, lanh ID<;Ulh thi cclC phuang phap, each thtrc va bi~n phap dugc ap dl,mg r('>ng rai de t6 chuc va thvc hi~n quy~n lvc nha nu6c Ia dan chu, cong khai, minh b~ch va hgp phap. N gugc l~i, trong nha nu6c c6 ch~ d('> chfnh tri d('>c tai thi cac phuang phap, thu do~n h~n ch~, bf m~t, d('>c doan va bfit chfip lu~t phap thuemg dugc ap dl,lng m('>t each ph6 bi~n. va va caccac phuang phuang phap phap phan phan dandan chu. chu. Trong Trong m('>tm('>t nhanha nu6c nu6c c6 c6 ch~ch~ d('> d('> chfnh chfnh tri tri dandan chu, chu, lanh lanh ID<;Ulh ID<;Ulh thi thi cclCcclC phuang phuang phap, phap, each each thtrc thtrc va va bi~n bi~n phap phap dugc dugc ap ap dl,mg dl,mg r('>ng r('>ng rai rai de de t6 chuc t6 chuc va va thvc thvc hi~n hi~n quy~n quy~n lvclvc nhanha nu6c nu6c Ia Ia dandan chu, chu, cong cong khai, khai, minh minh b~ch b~ch va va hgphgp phap. phap. N gugc N gugc l~i,l~i, trong trong nhanha nu6c nu6c c6 c6 ch~ch~ d('> d('> chfnh chfnh tri tri d('>cd('>c tai tai thi thi caccac phuang phuang phap, phap, thuthu do~n do~n h~nh~n ch~,ch~, bf m~t, bf m~t, d('>cd('>c doan doan va va bfitbfit chfip chfip lu~tlu~t phap phap thuemg thuemg dugc dugc ap dl,lng ap dl,lng m('>tm('>t each each ph6ph6 bi~n. bi~n. Thu tu, xet tu g6c d('> phap lu~t n6i chung, ch~ d('> chfnh tri Ia the ch~ chfnh tri, 1 t6ng the cac nguyen t~c, QPPL (dugc ghi nh~n chu y~u trong hi~n phap va ngu6n khac cua LHP) de di~u chinh cac quan h~ chfnh tri CO' ban CUa m('>t quf>c gia, trQng tam la each thuc t6 chuc va thvc hi~n quy~n Ivc nha nu6c. D6 la cac nguyen t~c, quy dinh v~ chfnh the, ban chfit va m1,1c dfch cua nha nu6c, quy~n lvc nha nu6c, chu quy~n nhan dan, chu quy~n qu6c gia, dan t('>c, v~ t6 chuc va ho~t d('>ng cua cac thi~t ch~ chfnh tri, v~ chfnh sach d6i n('>i va d6i ngo;;ti ... ThuThu tu, tu, xetxet tu g6c tu g6c d('> d('> phap phap lu~tlu~t n6in6i chung, chung, ch~ch~ d('> d('> chfnh chfnh tri tri Ia Ia 1 t6ng 1 t6ng thethe ch~ch~ chfnh chfnh tri, tri, thethe caccac nguyen nguyen t~c,t~c, QPPL QPPL (dugc (dugc ghighi nh~n nh~n chuchu y~uy~u trong trong hi~n hi~n phap phap va va ngu6n ngu6n khac khac cuacua LHP) LHP) de de di~u di~u chinh chinh caccac quan quan h~ h~ chfnh chfnh tri tri CO' CO' banban CUaCUa m('>tm('>t quf>c quf>c gia,gia, trQng trQng tamtam la each la each thuc thuc t6 chuc t6 chuc va va thvc thvc hi~n hi~n quy~n quy~n IvcIvc nhanha nu6c. nu6c. D6D6 la cac la cac nguyen nguyen t~c,t~c, quyquy dinh dinh v~ v~ chfnh chfnh the,the, banban chfit chfit va va m1,1c m1,1c dfch dfch cuacua nhanha nu6c, nu6c, quy~n quy~n lvclvc nhanha nu6c, nu6c, chuchu quy~n quy~n nhan nhan dan, dan, chuchu quy~n quy~n qu6c qu6c gia,gia, dandan t('>c,t('>c, v~ v~ t6 chuc t6 chuc va va ho~t ho~t d('>ng d('>ng cuacua caccac thi~t thi~t ch~ch~ chfnh chfnh tri, tri, v~ v~ chfnh chfnh sach sach d6id6i n('>in('>i va va d6id6i ngo;;ti ngo;;ti ... ... Trong LHP v6i tu each la m('>t nganh lu~t va m('>t b('> mon khoa h9c phap If chuyen nganh, khai ni~m chfnh tri dn dugc xem xet chu y~u du6i g6c d('> phap lu~t, c6 tfnh d~n vi trf, vai tro, gia tri phap If d~c bi~t cua hi~n phap d6i v6i vi~c quy dinh va di~u chinh ~ _,J.~ h' h . Th A' ~ cac van ue trQng yeu cua ch.e~ A~ ~9 c..m .. tq. ueo ... o, co' th e 1h.1eu khai niem ch~ do chfnh tri du6i ~I6c do LHP nhu sau: Chi 16 Trong Trong LHP LHP v6iv6i tu each tu each la m('>t la m('>t nganh nganh lu~tlu~t va va m('>tm('>t b('> b('> mon mon khoa khoa h9ch9c phap phap If chuyen If chuyen nganh, nganh, khai khai ni~m ni~m chfnh chfnh tri tri dndn dugc dugc xem xem xetxet chuchu y~uy~u du6i du6i g6cg6c d('> d('> phap phap lu~t, lu~t, c6 c6 tfnhtfnh d~nd~n vi trf, vi trf, vaivai tro,tro, giagia tri tri phap phap If d~c If d~c bi~tbi~t cuacua hi~n hi~n phap phap d6id6i v6iv6i vi~cvi~c quyquy dinh dinh va va di~u di~u chinh chinh ~ ~_,J.~ _,J.~ h'm h' h mtq. h. tq. Th . ueo Th A' A' ' h' h ~ h. ~ caccac van van ue ue trQng trQng yeuyeu cuacua ch.e~chA~ ~9 .e~ A~ ~9 c.. c.. .. .. ueo ... o,...co o, co t et 1h.e1eu 1 1eu khai khai niem niem ch~ch~ do do chfnh chfnh tri tri du6i du6i ~I6c~I6c do do LHP LHP nhunhu sau:sau: ChiChi 16 16 chinh tri Ia tbng thJ cdc nguyen tile, quy phqm cua luqt hitn phdp (baa g6m cdc nguyen tiic, quy phqm hiin tltnh va cdc nguyen tiic, quy phqm phdp luqt thi hi¢n trong cdc ngu6n khdc cua luqt hdn phdp) ai xdc lqp va tli~u chinh cdc vdn a~ v~ chinh thi va chit quyJn quJc gia, V~ him chdt VG ffll;lC tffch CUQ nha llUOC, V~ tb chuc \'a th~rc hi¢n quyJn hrc nha nubc va quyJn hrc nhan dan, vJ t6 cln'rc va hoqt tl(mg cua h? th6ng chinh trt va chinh sdch a6i m,Ji, d(Ji ngoqi cua nubc C(mg hoa xa h(>i chu ngh'i'a Vi¢t Nam. chinh chinh tri tri Ia tbng Ia tbng thJthJ cdccdc nguyen nguyen tile,tile, quyquy phqm phqm cuacua luqtluqt hitn hitn phdp phdp (baa (baa g6m g6m cdccdc nguyen nguyen tiic,tiic, quyquy phqm phqm hiin hiin tltnh tltnh va va cdccdc nguyen nguyen tiic,tiic, quyquy phqm phqm phdp phdp luqtluqt thithi hi¢n hi¢n trong trong cdccdc ngu6n ngu6n khdc khdc cuacua luqtluqt hdn hdn phdp) phdp) ai ai xdcxdc lqplqp va va tli~u tli~u chinh chinh cdccdc vdnvdn a~ a~ v~ v~ chinh chinh thithi va va chitchit quyJn quyJn quJc quJc gia,gia, V~ him V~ him chdt chdt VG VG ffll;lC ffll;lC tffch tffch CUQCUQ nhanha llUOC, llUOC, V~ tb V~ chuc tb chuc \'a \'a th~rc th~rc hi¢n hi¢n quyJn quyJn hrchrc nhanha nubc nubc va va quyJn quyJn hrchrc nhan nhan dan,dan, vJ vJ t6 t6 cln'rc cln'rc va va hoqt hoqt tl(mg tl(mg cuacua h? h? th6ng th6ng chinh chinh trt trt va va chinh chinh sdch sdch a6ia6i m,Ji,m,Ji, d(Jid(Ji ngoqi ngoqi cuacua nubc nubc C(mg C(mg hoahoa xa xa h(>ih(>i chuchu ngh'i'a ngh'i'a Vi¢tVi¢t Nam. Nam. Khai ni¢m th~ ch~ duqc hi~u theo hai nghla r<)ng va h~p. 6 day khai ni¢m th~ ch~ duoc ULmg theo nghia h~p d~ ap d\mg vao !Tnh VIJC chfnh trj. KhaiKhai ni¢m ni¢m th~ th~ ch~ ch~ duqcduqc hi~uhi~u theotheo hai hai nghla nghla r<)ngr<)ng va h~p. va h~p. 6 day 6 day khaikhai ni¢m ni¢m th~ ch~ th~ ch~ duoc duoc ULmg ULmg theotheo nghia nghia h~p h~p d~ ap d~ d\mg ap d\mg vao vao !Tnh!Tnh VIJC VIJC chfnh chfnh trj. trj. , ' , ' A ~ r. ,,~.;. .. TS. Li! lvfinh ](inz , ? , ? A • 0 • • 131 , ' , ' ' ' ~ ~ .. , , A A .. TS. TS. Li! lvfinh Li! lvfinh ](inz](inz r. ,,~.;. r. ,,~.;. , , , , • • 0 0 • • ? ? A A ? ? • • 131131 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP VIBT NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VIBT VIBT NAM NAM Do tfnh chit va tftm quan trQng d~c bi~t cua chS d9 chfnh tri d6i v6i S\l phat tri~n cua xa hQi, cho nen trong hiSn phap cua nuac ta cfing nhu trong hiSn phap nhi€u nuac, chS d9 chfnh tri thucmg dugc ghi nh~ trong chuang dftu v6i vi trf la ch~ dinh phap If ccr bfm, chi ph6i n9i dung cua cac ch~ dinh khac cua hiSn phap. Trong lich su l~p hi~n Vi~t Nam, ch~ dinh v€ ch~ d9 chfnh tri da tnii qua m9t s6 giai doc;tn phat tri~n quan trQng, trong d6 giai doc;tn sau Ia S\l k~ thira va phat tri~n cua giai doc;tn truac a muc cao han, hoan thi~n han. Trong Hi~n phap nam 2013, cac quy dinh va nguyen t~c chfnh tri ca ban v€ ch~ d9 chfnh tri da th~ hi~n m9t each dfty du va toan di~n, tc;to ra ccr sa phap If vfrng ch~c cho vi~c thi~t l~p, cling c6 va bao v~ ch~ d9 chfnh tri cua nuac C()ng hoa XHCN Vi~t Nam. Cac quy dinh va nguyen t~c trong chuang Ch~ d9 chfnh tri Ia ccr sa, n6n tang chfnh tri cua cac chuang v€ Qu6c h()i, Chu tich nuac, Chfnh phu, TAND va VKSND, Chfnh quy€n dia phuang ... DoDo tfnhtfnh chitchit va tftm va tftm quan quan trQng trQng d~cd~c bi~tbi~t cuacua chSchS d9 d9 chfnh chfnh tri d6i tri d6i v6iv6i S\l S\l phat phat tri~n tri~n cuacua xa xa hQi,hQi, chocho nennen trong trong hiSn hiSn phap phap cuacua nuac nuac ta ta hiSn hiSn phap phap nhi€u nhi€u nuac, nuac, chSchS d9 d9 chfnh chfnh tri thucmg tri thucmg dugc dugc cfing cfing nhunhu trong trong ghighi nh~ nh~ trong trong chuang chuang dftudftu v6iv6i vi trf vi la trf ch~ la ch~ dinh dinh phap phap If ccr If ccr bfm,bfm, chichi ph6i ph6i n9in9i dung dung cuacua caccac ch~ch~ dinh dinh khac khac cuacua hiSn hiSn phap. phap. Trong Trong lichlich su su l~pl~p hi~n hi~n Vi~t Vi~t Nam, Nam, ch~ch~ dinh dinh v€ v€ ch~ch~ d9 d9 chfnh chfnh tri tri da da tniitnii quaqua m9tm9t s6 s6 giaigiai doc;tn doc;tn phat phat tri~n tri~n quan quan trQng, trQng, trong trong d6 d6 giaigiai doc;tn doc;tn sausau Ia S\l Ia k~ S\l thira k~ thira va va phat phat tri~n tri~n cuacua giaigiai doc;tn doc;tn truac truac a muc a muc caocao han, han, hoan hoan thi~n thi~n han. han. Trong Trong Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013, 2013, caccac quyquy dinh dinh va va nguyen nguyen t~c t~c chfnh chfnh tri tri ca ca banban v€ v€ ch~ch~ d9 d9 chfnh chfnh tri tri da da th~th~ hi~n hi~n m9tm9t each each dftydfty du du va va toan toan di~n, di~n, tc;totc;to ra ccr ra ccr sa phap sa phap If vfrng If vfrng ch~c ch~c chocho vi~cvi~c thi~t thi~t l~p,l~p, cling cling c6 c6 va va v~ v~ ch~ch~ d9 d9 chfnh chfnh tri cua tri cua nuac nuac C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam. Nam. CacCac baobao quyquy dinh dinh va nguyen va nguyen t~c t~c trong trong chuang chuang Ch~Ch~ d9 d9 chfnh chfnh tri Ia tri ccr Ia ccr sa, sa, n6nn6n tang tang chfnh chfnh tri tri cuacua caccac chuang chuang v€ v€ Qu6c Qu6c h()i,h()i, ChuChu tichtich nuac, nuac, Chfnh Chfnh phu, phu, TAND TAND va VKSND, va VKSND, Chfnh Chfnh quy€n quy€n diadia phuang phuang ... ... xA HOI cHu 2. 2. cHiNH cHiNH THE THE cuA cuA NVdc NVdc CQNG CQNG HOA HOA xAxA HOI HOI cHu cHu NGHlA NGHlA VI:$T VI:$T NAM NAM Chfnh th~ la m9t trong nhfrng vin dS trQng y~u cua m9t qu6c gia. Chfnh th~ la mo hlnh t6 chuc t6ng th~ cua b9 may quySn l\fc nha nuac, th~ hi~n each thuc t6 chuc quySn l\fc nha nuac, xac l~p cac m6i quan h~ ccr ban giua cac ccr quan nha nuac atrung ucrng; gifra trung ucrng v6i dia phucrng va giua nha nuac v6i xa h9i va nhan dan. IDnh thuc chfnh th~ con cho thiy nhung vin d€ nhu ngubn g6c cua quy6n l\fC nha nuac, vi trf, vai tro cua cac chu th~ quySn l\fc nha nuac, muc d9 dan chu trong t6 chuc va th\IC thi quy6n 1\IC nha nuac. Chfnh Chfnh th~th~ la m9t la m9t trong trong nhfrng nhfrng vinvin dS dS trQng trQng y~uy~u cuacua m9tm9t qu6c qu6c gia.gia. Chfnh Chfnh th~th~ la mo la mo hlnh hlnh t6 chuc t6 chuc t6ng t6ng th~th~ cuacua b9 b9 may may quySn quySn l\fcl\fc th~th~ hi~n hi~n each each thuc thuc t6 chuc t6 chuc quySn quySn l\fcl\fc nhanha nuac, nuac, xacxac l~pl~p nhanha nuac, nuac, caccac m6im6i quan quan h~ h~ ccr ccr banban giua giua caccac ccr ccr quan quan nhanha nuac nuac atrung atrung ucrng; ucrng; gifra gifra trung trung ucrng ucrng v6iv6i diadia phucrng phucrng va va giua giua nhanha nuac nuac v6iv6i xa xa h9ih9i va va nhan nhan dan.dan. IDnh IDnh thuc thuc chfnh chfnh th~th~ concon chocho thiy thiy nhung nhung vinvin d€ d€ nhunhu ngubn ngubn g6cg6c cuacua quy6n quy6n l\fCl\fC nhanha nuac, nuac, vi trf, vi trf, vai vai tro tro cuacua caccac chuchu th~th~ quySn quySn l\fcl\fc nhanha nuac, nuac, muc muc d9 d9 dandan chuchu trong trong t6 chuc t6 chuc va va th\IC th\IC thi thi quy6n quy6n 1\IC1\IC nhanha nuac. nuac. 2. cHiNH THE cuA NVdc CQNG HOA NGHlA VI:$T NAM v ai y nghia d6, chfnh th~ la n9i dung luon dugc ghi nh~n trong hi~n phap cua m6i nuac. Tuy c6 nhung khac bi~t nhftt dinh song nhln chung trong hi~n phap cua cac mrac thuemg ghi nh~n hinh thuc chfnh th~ m9t each trang trQng trong m9t ho~c m9t s6 di~U khoan, sau do dUQ'C C\1 th~ hoa trong h¢ th6ng cac quy dinh 132 GS.TS. Le Minh Tam v aiv ai y nghia y nghia d6,d6, chfnh chfnh th~th~ la n9i la n9i dung dung luon luon dugc dugc ghighi nh~n nh~n trong trong hi~n hi~n phap phap cuacua m6im6i nuac. nuac. TuyTuy c6 c6 nhung nhung khac khac bi~tbi~t nhftt nhftt dinh dinh song song nhln nhln chung chung trong trong hi~n hi~n phap phap cuacua caccac mrac mrac thuemg thuemg ghighi nh~n nh~n hinh hinh thuc thuc chfnh chfnh th~th~ m9tm9t each each trang trang trQng trQng trong trong m9tm9t ho~c ho~c m9tm9t s6 s6 di~U di~U khoan, khoan, sausau do do dUQ'C dUQ'C C\1 C\1 th~th~ hoahoa trong trong h¢ h¢ th6ng th6ng caccac quyquy dinh dinh 132132 GS.TS. GS.TS. Le Minh Le Minh TamTam CHUONG IV- CHE DO CHiNH TR! CHUONG CHUONG IV-IVCHECHE DODO CHiNH CHiNH TR!TR! vS co du t6 chuc, chuc nang, nhi~m V\1, quySn h~n, tnkh nhi~m cua cac thi~t ch~ quysn h.rc nha nuac (nhu nguyen thu qu6c gia, cac CO' quan 1~p phap, hanh phap, tU phap), cac nguyen t~C t6 chuc, ho~t d()ng va cac m6i quan h~ gifra chung. vS vS co co dudu t6 chuc, t6 chuc, chuc chuc nang, nang, nhi~m nhi~m V\1,V\1, quySn quySn h~n,h~n, tnkh tnkh nhi~m nhi~m cuacua caccac thi~t thi~t ch~ch~ quysn quysn h.rch.rc nhanha nuac nuac (nhu (nhu nguyen nguyen thuthu qu6c qu6c gia,gia, caccac CO' CO' quan quan 1~p1~p phap, phap, hanh hanh phap, phap, tU tU phap phap ), cac ), cac nguyen nguyen t~C t~C t6 t6 chuc, chuc, ho~t ho~t d()ng d()ng va va caccac m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra chung. chung. Tru6c Cach m~ng thang Tam nam 1945, Vi~t Nam 1a m9t nu6c phong ki~n va sau d6 1a m9t nu6c thu9c dia nua phong ki~n, hlnh thuc chinh th@ cua cac nha nu6c dSu Ht chinh th@ quan chu chuyen ch~, b9 may cai tri dugc thi~t 1~p theo mo hlnh triSu dlnh phong ki~n, quysn h.rc t~p trung trong tay nha vua (chua) va gia dlnh hoang t()c, cung v6i h~ th6ng quan 1~i phan chia theo d~ng cfip rAt phuc t~p. Nhan dan khong dugc huang cac quySn tv do, dan chu, khong dugc tham gia vao qua trlnh t6 chuc va thgc thi quySn 1gc nha nu6c. Tru6c Tru6c Cach Cach m~ng m~ng thang thang Tam Tam nam nam 1945, 1945, Vi~t Vi~t Nam Nam 1a 1a m9tm9t nu6c nu6c phong phong ki~n ki~n va va sausau d6 d6 1a m9t 1a m9t nu6c nu6c thu9c thu9c diadia nuanua phong phong ki~n, ki~n, hlnh hlnh thuc thuc chinh chinh th@th@ cuacua caccac nhanha nu6c nu6c dSudSu Ht chinh Ht chinh th@th@ quan quan chuchu chuyen chuyen ch~,ch~, b9 b9 may may cai cai tri tri dugc dugc thi~t thi~t 1~p1~p theo theo momo hlnh hlnh triSu triSu dlnh dlnh phong phong ki~n, ki~n, quysn quysn h.rch.rc t~pt~p trung trung trong trong taytay nhanha vuavua (chua) (chua) va va giagia dlnh dlnh hoang hoang t()c,t()c, cung cung v6iv6i h~ h~ th6ng th6ng quan quan 1~i 1~i phan phan chia chia theo theo d~ng d~ng cfipcfip rAt rAt phuc phuc t~p.t~p. Nhan Nhan dandan khong khong dugc dugc huang huang caccac quySn quySn tv do, tv do, dandan chu,chu, khong khong dugc dugc tham tham giagia vaovao quaqua trlnh trlnh t6 chuc t6 chuc va va thgc thgc thi thi quySn quySn 1gc1gc nhanha nu6c. nu6c. Cach m~ng thang Tam thanh cong da xoa bo ch~ d9 phong ki~n. thgc dan va chinh th@ quan chu, rna ra m9t thOi d~ m6i trong 1ich su phat tri@n cua dfit nu6c va dan t()c Vi~t Nam. Ngay 02 thang 9 nam 1945, Chu tich H6 Chi Minh dQc Tuyen ngon d9c 1~p. khai m~ng m~ng thang thang Tam Tam thanh thanh cong cong da da xoaxoa bo bo ch~ch~ d9 d9 phong phong Cach Cach ki~n. ki~n. thgc thgc dandan va va chinh chinh th@th@ quan quan chu,chu, rnarna ra m9t ra m9t thOithOi d~ d~ m6im6i trong trong 1ich1ich su phat su phat tri@n tri@n cuacua dfitdfit nu6c nu6c va va dandan t()ct()c Vi~t Vi~t Nam. Nam. Ngay Ngay 02 02 thang thang 9 nam 9 nam 1945, 1945, Chu Chu tichtich H6H6 ChiChi Minh Minh dQcdQc Tuyen Tuyen ngon ngon d9cd9c 1~p.1~p. khai khai sinh ra nu6c Vi~t Nam dan chu c()ng hoa. Tu day, hlnh thuc chinh th@ cua Nha nu6c Vi~t Nam da c6 sg thay d6i hoan toan so v6i cac chinh th@ tru6c d6. V6i chinh th@ nay, quySn 1gc nhan dan da dugc d€ cao, cac quy€n con nguoi, quy€n t1J do dan chu cua nhan dan dugc Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c()ng c()ng hoa.hoa. TuTu day,day, hlnh hlnh thuc thuc chinh chinh sinhsinh ra nu6c ra nu6c th@th@ cuacua Nha Nha nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam da da c6 c6 sg sg thay thay d6id6i hoan hoan toan toan so v6i so v6i caccac chinh chinh th@th@ tru6c tru6c d6.d6. V6iV6i chinh chinh th@th@ nay,nay, quySn quySn 1gc1gc nhan nhan dandan da da dugc dugc d€ cao, d€ cao, caccac quy€n quy€n concon nguoi, nguoi, quy€n quy€n t1J do t1J do dandan chuchu cuacua nhan nhan dandan dugc dugc tAn trnno'-.L y1...a.e '1.'-'.&.&. ,,?a 'f' U. nh~t hn·u J' p.a..&.U.l- J..I.U , ,,;,g.,.... tA ,....h,'vl"' ''a' Y .L':"""' l-V ""'.l.l\..4.""' Y thll'l"' II..L.I.';-'\o.r ' th1 rlll'tTS.n lui"" U U 'i U] """J.J. J. • '--' nh~ MlY/vf"''' l.llJ.U. .ll.UV'"-' tAntAn trnnotrnno,,?a '-.L y1...a.e '-.L y1...a.e 'f' U. '1.'-'.&.&.'1.'-'.&.&. , , ' ' ,,?a nh~t nh~t hn·u hn·u ,,;,g.,.... ,,;,g.,.... tA ,....h,'vl"' tA ,....h,'vl"' thll'l"' thll'l"' th1 th1 rlll'tTS.n rlll'tTS.n lui"" lui"" nh~nh~ MlY/vf"''' MlY/vf"''' p.a..&.U.lp.a..&.U.lJ..I.U J' J..I.U Y J' .L':"""' Y .L':"""' l-V ""'.l.l\ l-V ..""'.l.l\ 4.""' ''a' ..Y 4.""' ''a' II..L.I.';-'\o.r Y II..L.I.';-'\o.r UU U 'i U U]'i"""J.J. U] """J.J. J. • '--'J. l.llJ.U. • '--' l.llJ.U. .ll.UV'"-' .ll.UV'"-' 'f' U. dugc ti~n hanh theo cac phuong phap dan chu, nhan dan c6 diSu ki~n tham gia ngay cang dong dao vao cac cong vi~c cua nha nu6c. dugc dugc ti~nti~n hanh hanh theo theo caccac phuong phuong phap phap dandan chu,chu, nhan nhan dandan c6 c6 diSu diSu ki~n ki~n tham tham giagia ngay ngay cang cang dong dong daodao vaovao caccac cong cong vi~c vi~c cuacua nhanha nu6c. nu6c. Ngay 08 thang 9 nam 1945, chi m9t tu§n sau khi tuyen b6 d9c H6 Chi Minh da ki S~c l~nh s6 14 quy~t dinh T6ng tuysn cu tren ph~m vi toan qu6c ds b§u ra Qu6c h9i va ngay 06 thang 01 nam 1946, CUQC T6ng tuySn cu da dugc ti~n hanh va thanh cong t6t dyp tren ph~m vi ca nu6c. 1 Day la S\1' ki~n c6 y nghia h~t sue quan trQng, danh dfiu vi~c xac l~p tren thvc t~ ch~ l~p,l~p, ChuChu tichtich H6H6 ChiChi Minh Minh da da ki S~c ki S~c l~nh l~nh s6 s6 14 14 quy~t quy~t dinh dinh T6ng T6ng ph~m ph~m vi toan vi toan qu6c qu6c ds ds b§ub§u ra Qu6c ra Qu6c h9ih9i va va ngay ngay 06 06 tuysn tuysn cu cu trentren thang thang 01 01 nam nam 1946, 1946, CUQC CUQC T6ng T6ng tuySn tuySn cu cu da da dugc dugc ti~nti~n hanh hanh va va 1 Day 1 Day thanh thanh cong cong t6t t6t dypdyp trentren ph~m ph~m vi vi ca ca nu6c. nu6c. la S\1' la S\1' ki~n ki~n c6 c6 y y nghia nghia h~th~t suesue quan quan trQng, trQng, danh danh dfiudfiu vi~c vi~c xacxac l~pl~p trentren thvc thvc t~ ch~ t~ ch~ l~p, Chu tich 1 Da b~u duqc 333 d;:ti bi~u Qu6c h<)i, trong d6 c6 152 d;:ti bi€u bi€u a Trung B<) vii 73 d;:ti bi€u a Nam B<). GS. TS. LC Minh lfun a B~c B<), 108 d;:ti 133 Ngay Ngay 08 08 thang thang 9 nam 9 nam 1945, 1945, chichi m9tm9t tu§n tu§n sausau khikhi tuyen tuyen b6 b6 d9cd9c 1 Da1 Da b~u b~u duqc duqc 333 333 d;:ti d;:ti bi~ubi~u Qu6c Qu6c h<)i,h<)i, trong trong d6 c6 d6 152 c6 152 d;:ti d;:ti bi€ubi€u a B~c a B~c B<), B<), 108 108 d;:ti d;:ti bi€ubi€u a Trung a Trung B<) vii B<)73 vii d;:ti 73 d;:ti bi€ubi€u a Nam a Nam B<). B<). GS. GS. TS. TS. LC Minh LC Minh lfunlfun 133133 GIAO TRINH LUA.T HIEN PHAP VIETNAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUA.T LUA.T HIEN HIEN PHAP PHAP VIETNAM VIETNAM d9 chinh tri m6i, dan chu, hqp phap v6i ch~ d9 hfiu cu ph6 thong, dfiu phi~U va t11JC ti~p. d9 d9 chinh chinh tri m6i, tri m6i, dandan chu, chu, hqphqp phap phap v6iv6i ch~ch~ d9 d9 hfiuhfiu cu cu ph6ph6 thong, thong, dfiudfiu phi~U phi~U va va t11JCt11JC ti~p. ti~p. Ngay 09 thang 11 nam 1946, him Hi~n phap dfru tien cua nu6c ta da duqc thong qua. Chuang I cua Hi~n phap nam 1946 c6 tieu d~ la Chinh th~. g6m 3 di~u. Di~u 1 ghi nh~n mQt each trang tr9ng: "Nu&c Vi?t Nam la m()t nu&c dan chu c('mg hoa. Tdt ca quytn binh trong nu&c la cua toan th~ nhan dan Vi?t Nam, khong phan bi?t noi gi6ng, gai trai, giau ngheo, giai cdp, ton giao ". Di~u 2 kh~ng dinh: "Ddt nu&c Vi?t Nam la m()t kh6i th6ng nhdt Trung Nam Bcic khong th~ phan chia ". Di~u 3 quy dinh v~ Qu6c ld, Qu6c ca va Thu do. T1;1i M1,1c C Chuang II Hi~n phap c6 5 di~u quy dinh v~ ch~ d9 hfiu c~. quy~n hfiu cu, tmg cu, hai miSn va quy~n phuc quy~t cua cong dan. Trong cac chuang ti~p theo, Hi~n phap c6 cac quy dinh C\l thS v~ tinh chfit, vi tri, chuc nang, nhi~m V\], quy~n h1;1n, ch€ dQ va nguyen t~C t6 chtrc h01;1t dQng CUa cclC thi€t ch€ cua h9 may quy~n h,rc nha nu6c. Ngay Ngay 09 09 thang thang 11 11 nam nam 1946, 1946, himhim Hi~n Hi~n phap phap dfrudfru tientien cuacua nu6c nu6c ta da ta da duqc duqc thong thong qua. qua. Chuang Chuang I cua I cua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 c6 c6 tieutieu d~ d~ la la Chinh Chinh th~.th~. g6m g6m 3 di~u. 3 di~u. Di~u Di~u 1 ghi 1 ghi nh~n nh~n mQtmQt each each trang trang tr9ng: tr9ng: "Nu&c "Nu&c Vi?tVi?t Nam Nam la m()t la m()t nu&c nu&c dandan chuchu c('mg c('mg hoa.hoa. TdtTdt ca ca quytn quytn binh binh trong trong nu&c nu&c la cua la cua toan toan th~th~ nhan nhan dandan Vi?tVi?t Nam, Nam, khong khong phan phan bi?tbi?t noinoi gi6ng, gi6ng, gaigai trai,trai, giau giau ngheo, ngheo, giaigiai cdp,cdp, tonton giao giao ". ". Di~u Di~u 2 kh~ng 2 kh~ng dinh: dinh: "Ddt "Ddt nu&c nu&c Vi?tVi?t Nam Nam la m()t la m()t kh6i kh6i th6ng th6ng nhdt nhdt Trung Trung Nam Nam BcicBcic khong khong th~th~ phan phan chia chia ". Di~u ". Di~u 3 quy 3 quy dinh dinh v~ v~ Qu6c Qu6c ld, ld, Qu6c Qu6c ca va ca va ThuThu do.do. T1;1iT1;1i M1,1c M1,1c C Chuang C Chuang II Hi~n II Hi~n phap phap c6 c6 5 di~u 5 di~u quyquy dinh dinh v~ v~ ch~ch~ d9 d9 hfiuhfiu c~.c~. quy~n quy~n hfiuhfiu cu,cu, tmgtmg cu,cu, haihai miSn miSn va va quy~n quy~n phuc phuc quy~t quy~t cuacua cong cong dan.dan. Trong Trong caccac chuang chuang ti~pti~p theo, theo, Hi~n Hi~n phap phap c6 c6 caccac quyquy dinh dinh C\l C\l thSthS v~ v~ tinhtinh chfit, chfit, vi tri, vi tri, chuc chuc nang, nang, nhi~m nhi~m V\],V\], quy~n quy~n h1;1n, h1;1n, ch€ch€ dQ dQ va va nguyen nguyen t~C t~C t6 chtrc t6 chtrc h01;1t h01;1t dQng dQng CUaCUa cclCcclC thi€t thi€t ch€ch€ cuacua h9 h9 may may quy~n quy~n h,rch,rc nhanha nu6c. nu6c. Can cu vao cac quy dinh cua Hi€n phap nam 1946 va thvc tiSn t6 chuc va thvc hi~n quy~n lvc nha nu6c trong thai ld nay thl chinh thS cua nu6c Vi~t Nam dan chu c9ng hoa la chinh thS c9ng hoa dan chu nhan dan. Chinh thS cua nu6c ta c6 nhfmg net tuang d6ng v6i chinh thS CQng hoa dan chu dugc ap dl,lng a IDQt s6 qu6c gia tren th€ giai, d6ng thai ciing co nhung diSm khac hi~t va sang t1;10 nh&m ap d1,1ng phil hqp v6i di~u ki~n cua Vi~t Nam, th~ hi~n a m9t s6 di~m ca him sau: cu cu vaovao caccac quyquy dinh dinh cuacua Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1946 1946 va va thvc thvc tiSntiSn CanCan t6 t6 chuc chuc va va thvc thvc hi~n hi~n quy~n quy~n lvclvc nhanha nu6c nu6c trong trong thaithai ld ld naynay thl thl chinh chinh thSthS cuacua nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c9ng c9ng hoahoa la chinh la chinh thSthS c9ng c9ng hoahoa dandan chuchu nhan nhan dan.dan. Chinh Chinh thSthS cuacua nu6c nu6c ta c6 ta c6 nhfmg nhfmg netnet tuang tuang d6ng d6ng v6iv6i chinh chinh thSthS CQng CQng hoahoa dandan chuchu dugc dugc ap ap dl,lng dl,lng a IDQt a IDQt s6 qu6c s6 qu6c giagia trentren th€th€ giai, giai, d6ng d6ng thaithai ciing ciing co co nhung nhung diSm diSm khac khac hi~thi~t va va sang sang t1;10t1;10 nh&m nh&m ap ap d1,1ng d1,1ng philphil hqphqp v6iv6i di~u di~u ki~n ki~n cuacua Vi~t Vi~t Nam, Nam, th~th~ hi~n hi~n aa m9tm9t s6 di~m s6 di~m ca ca himhim sau:sau: - Nghi vi~n nhan dan: Nghi vi~n nhan dan la ca quan duy nhfit c6 quy~n l~p phap va c6 quy~n quy~t dinh nhfmg vfin d~ chung cua toan qu6c, hiSu quy~t ngan sach... Khac vm chinh th~ cua nhi~u nu6c, Nghi vi~n nhan dan a nu6c ta la ca quan c6 quy~n cao nhfit cua nu6c Vi~t Nam dan chu c9ng hoa (Di~u 22), Nghi vi~n chi c6 IDQt vi~n va vi~c hfiu cu nghi vien do cong dan Vi~t Nam (toan thS cu tri trong toan qu6c) hfru ra (DiSu 24); vi~n vi~n nhan nhan dan:dan: Nghi Nghi vi~n vi~n nhan nhan dandan la ca la ca quan quan duyduy nhfit nhfit - Nghi - Nghi c6 c6 quy~n quy~n l~pl~p phap phap va va c6 c6 quy~n quy~n quy~t quy~t dinh dinh nhfmg nhfmg vfinvfin d~ d~ chung chung cuacua toan toan qu6c, qu6c, hiSu hiSu quy~t quy~t ngan ngan sach... sach... Khac Khac vmvm chinh chinh th~th~ cuacua nhi~u nhi~u nu6c, nu6c, Nghi Nghi vi~n vi~n nhan nhan dandan a nu6c a nu6c ta la ta ca la ca quan quan c6 c6 quy~n quy~n caocao nhfit nhfit cuacua nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c9ng c9ng hoahoa (Di~u (Di~u 22),22), Nghi Nghi vi~n vi~n chichi c6 c6 IDQtIDQt vi~n vi~n va va vi~cvi~c hfiuhfiu cu cu nghi nghi vien vien do do cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam (toan (toan thSthS cu cu tri trong tri trong toan toan qu6c) qu6c) hfruhfru ra (DiSu ra (DiSu 24);24); 134 GS. TS. Le Minh Tlim 134134 GS. GS. TS. TS. Le Minh Le Minh TlimTlim CHUONG IV- CHE DO CHiNH TR! CHUONG CHUONG IV-IVCHE CHE DODO CHiNH CHiNH TR!TR! - Chu tich nu6c: Chu tich nu6c vi.ra Ht nguai dung dAu Nha nu6c, vira la nguai dung dAu Chfnh phu. Chu tich nu6c c6 quy~n h~ nit Ian, tuang tv nhu quy~n h~n cua t6ng thfmg trong m()t s6 nu6c c6 chfnh th~ c()ng hoa t6ng th6ng. Nhung khac v6i chfnh th~ c()ng hoa t6ng th6ng a m()t s6 nu6c, Chu tich nu6c Vi~t Nam dan chu c()ng hoa khong do nhan dan trvc ti~p bAu ra rna do Nghj vi~n nhan dan bAu (Di~u 45), phai la nghi vien va khong phai chiu m()t trach nhi~m nao ngoai t()i pharr qu6c (Di~u 51). Khac v6i chfnh th~ c()ng hoa d~i nghi cua m()t s6 nu6c, Chu tich nu6c Vi~t N am dan chu c9ng hoa la ngum dtrng dAu b9 may hanh phap; - Chu - Chu tichtich nu6c: nu6c: Chu Chu tichtich nu6c nu6c vi.ravi.ra Ht nguai Ht nguai dung dung dAudAu Nha Nha nu6c, nu6c, viravira la nguai la nguai dung dung dAudAu Chfnh Chfnh phu. phu. Chu Chu tichtich nu6c nu6c c6 c6 quy~n quy~n h~h~ nit nit Ian,Ian, tuang tuang tv tv nhunhu quy~n quy~n h~nh~n cuacua t6ng t6ng thfmg thfmg trong trong m()tm()t s6 s6 nu6c nu6c c6 c6 chfnh chfnh th~th~ c()ng c()ng hoahoa t6ng t6ng th6ng. th6ng. Nhung Nhung khac khac v6iv6i chfnh chfnh th~th~ c()ng c()ng hoahoa t6ng t6ng th6ng th6ng a m()t a m()t s6 nu6c, s6 nu6c, Chu Chu tichtich nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c()ng c()ng hoahoa khong khong do do nhan nhan dandan trvctrvc ti~pti~p bAubAu ra rna ra rna do do Nghj Nghj vi~n vi~n nhan nhan dandan bAubAu (Di~u (Di~u 45),45), phai phai la nghi la nghi vien vien va va khong khong phai phai chiu chiu m()tm()t trach trach nhi~m nhi~m naonao ngoai ngoai t()i t()i pharr pharr qu6c qu6c (Di~u (Di~u 51).51). Khac Khac v6iv6i chfnh chfnh th~th~ c()ng c()ng hoahoa d~id~i nghi nghi cuacua m()tm()t s6 nu6c, s6 nu6c, Chu Chu tichtich nu6c nu6c Vi~t Vi~t N am N am dandan chuchu c9ng c9ng hoahoa la ngum la ngum dtrng dtrng dAudAu b9 b9 may may hanh hanh phap; phap; - Chfnh phu - Ca quan hanh chfnh nha nu6c cao nhfrt toan qu6c. Chfnh phu g6m c6 Chu tich nu6c, Ph6 Chu tich nu6c va n()i cac. Khac v6i chfnh th~ c()ng hoa a m()t s6 nu6c, toan th~ n()i cac khong phai chju lien d6i trach nhi~m v~ hanh vi cua m()t b() truang (Di~u 54); - Chfnh - Chfnh phuphu - Ca - Ca quan quan hanh hanh chfnh chfnh nhanha nu6c nu6c caocao nhfrt nhfrt toan toan qu6c. qu6c. Chfnh Chfnh phuphu g6m g6m c6 c6 Chu Chu tichtich nu6c, nu6c, Ph6Ph6 Chu Chu tichtich nu6c nu6c va va n()in()i cac.cac. Khac Khac v6iv6i chfnh chfnh th~th~ c()ng c()ng hoahoa a m()t a m()t s6 nu6c, s6 nu6c, toan toan th~th~ n()in()i caccac nhi~m nhi~m v~ v~ hanh hanh vi vi cuacua m()tm()t b() b() khong khong phai phai chju chju lienlien d6id6i trach trach truang truang (Di~u (Di~u 54);54); - H~ th6ng CO' quan tu phap g6m c6: Toa an t6i cao, cac toa an phuc thfrm, cac toa and~ nhi cfrp vasa cfrp. Cac nguyen titc ca ban vs t6 chuc va ho~t d9ng cua toa an da dugc xac l~p: nguyen tic thftm phan chi tuan theo phap lu~t (Di~u 69); nguyen titc xet xu cong khai, bi cao dugc quy~n bao chua (Di~u 67); nguyen titc dugc dung ti~ng n6i cua dan t()c rnlnh tnr6'c toa an (Di6u 66); th6ng th6ng CO' CO' quan quan tu phap tu phap g6m g6m c6: c6: ToaToa an an t6i t6i cao,cao, caccac toatoa an an - H~ - H~ phuc phuc thfrm, thfrm, caccac toatoa and~ and~ nhinhi cfrpcfrp vasa vasa cfrp.cfrp. CacCac nguyen nguyen titctitc ca ca banban vs vs t6 chuc t6 chuc va va ho~t ho~t d9ng d9ng cuacua toatoa an an da da dugc dugc xacxac l~p:l~p: nguyen nguyen tic tic thftm thftm phan phan chichi tuan tuan theo theo phap phap lu~tlu~t (Di~u (Di~u 69);69); nguyen nguyen titc titc xetxet xu xu cong cong khai, khai, bi bi caocao dugc dugc quy~n quy~n baobao chua chua (Di~u (Di~u 67);67); nguyen nguyen titc titc dugc dugc dung dung ti~ng ti~ng n6in6i cuacua dandan t()ct()c rnlnh rnlnh tnr6'c tnr6'c toatoa an an (Di6u (Di6u 66);66); - ChirLh quySn dia phuang. Theo quy d!P~li cua Hi~n phap nam 1946, HDND chi c6 hai cfrp la tinh (thanh ph6) va xa (thi xa), con uy ban hanh chfnh thi c6 3 cfrp la tinh (thanh ph6), huy~n va xa (thi xa). - ChirLh - ChirLh quySn quySn diadia phuang. phuang. Theo Theo quyquy d!P~li d!P~li cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946, 1946, HDND HDND chichi c6 c6 haihai cfrpcfrp la tinh la tinh (thanh (thanh ph6) ph6) va va xa xa (thi(thi xa),xa), concon uy uy banban hanh hanh chfnh chfnh thi thi c6 c6 3 cfrp 3 cfrp la tinh la tinh (thanh (thanh ph6), ph6), huy~n huy~n va va xa xa (thi(thi xa).xa). Ve m6i quan h~ gifra cac CO' quan l~p phap, hanh phap vatU phap, chfnh th~ Vi~t Nam dan chu c()ng hoa c,ung c6 nhfrng di~m rieng, d6 la khong c6 sg phan chia, pharr l~p quyen Ivc nhu mo hinh nha nu6c trong chfnh th~ c()ng hoa t6ng th6ng hay c()ng hoa d~i nghi a m()t s6 nu6c. 6 nu6c ta, t§.t ca quyen lgc nha nu6c thu()c ve nhan dan, Cclc CO' quan l~p phap, hanh phap va tu phap dUQ'C trao quy0n Igc d~ thvc thi cong Y\1 tren CO' sa bao dam quy~n lvc nhan dfm. Ve Ve m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra caccac CO' CO' quan quan l~pl~p phap, phap, hanh hanh phap phap vatU vatU phap, phap, chfnh chfnh th~th~ Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c()ng c()ng hoahoa c,ung c,ung c6 c6 nhfrng nhfrng di~m di~m rieng, rieng, d6 d6 la khong la khong c6 c6 sg sg phan phan chia, chia, pharr pharr l~pl~p quyen quyen IvcIvc nhunhu momo hinh hinh nhanha nu6c nu6c trong trong chfnh chfnh th~th~ c()ng c()ng hoahoa t6ng t6ng th6ng th6ng hayhay c()ng c()ng hoahoa d~i d~i nghi nghi am()t am()t s6 nu6c. s6 nu6c. 6 nu6c 6 nu6c ta, ta, t§.t t§.t ca quyen ca quyen lgclgc nhanha nu6c nu6c thu()c thu()c ve nhan ve nhan dan,dan, CclcCclc CO' CO' quan quan l~pl~p phap, phap, hanh hanh phap phap va tu va phap tu phap dUQ'C dUQ'C traotrao quy0n quy0n IgcIgc d~ thvc d~ thvc thi thi cong cong Y\1 tren Y\1 tren CO' sa CO' bao sa bao dam dam quy~n quy~n lvclvc nhan nhan dfm.dfm. GS. TS. U l'v1inh Trim GS. GS. TS. TS. U l'v1inh U l'v1inh TrimTrim 135 135135 GIAO TRINH LU~T HIEN PHAP VIST NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU~T LU~T HIEN HIEN PHAP PHAP VIST VIST NAM NAM Nhu v~y, theo Hi~n phap nam 1946, chinh thS cua nu6c Vi~t Nam dan chu c9ng hoa la chfnh thi ci)ng hoa dan chit nhan dan, c6 nhfrng net tuang d6ng v6i chinh thS c9ng hoa dan chu n6i chung nhung ciing c6 nhfrng d~c trung rieng. Trong chinh thS CQng hoa dan chu nhan dan Vi~t Nam, tAt ca quySn h,rc nha nu6c thu9c vS nhan dan; vi~c t6 chuc va thvc hi~n quySn h,rc nha nu6c dugc ti~n hanh theo phuang phap dan chu, cong khai; ch~ d9 b~u cu la ph6 thong d~u phi~u; bo phi~u tv do, trvc ti~p va kin. Nhu Nhu v~y, v~y, theo theo Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946, 1946, chinh chinh thSthS cuacua nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c9ng c9ng hoahoa la chfnh la chfnh thithi ci)ng ci)ng hoahoa dandan chitchit nhan nhan dan, dan, c6 c6 nhfrng nhfrng netnet tuang tuang d6ng d6ng v6iv6i chinh chinh thSthS c9ng c9ng hoahoa dandan chuchu n6in6i chung chung nhung nhung ciing ciing c6 c6 nhfrng nhfrng d~cd~c trung trung rieng. rieng. Trong Trong chinh chinh thSthS CQng CQng hoahoa dandan chuchu nhan nhan dandan Vi~t Vi~t Nam, Nam, tAt tAt ca quySn ca quySn h,rch,rc nhanha nu6c nu6c thu9c thu9c vS vS nhan nhan dan; dan; vi~cvi~c t6 chuc t6 chuc va va thvc thvc hi~n hi~n quySn quySn h,rch,rc nhanha nu6c nu6c dugc dugc ti~nti~n hanh hanh theo theo phuang phuang phap phap dandan chu,chu, cong cong khai; khai; ch~ch~ d9 d9 b~ub~u cu cu la ph6 la ph6 thong thong d~ud~u phi~u; phi~u; bo bo phi~u phi~u tv do, tv do, trvctrvc ti~pti~p va kin. va kin. K~ thua nhfrng quy dinh cua Hi~n phap nam 1946, Hi~n phap nam 1959 ti~p tvc kh~ng dinh tinh chAt cua chinh thS cua nu6c Vi~t Nam dan chu c9ng hoa, d6ng thai da c6 nhfrng b6 sung va phat triSn m6i nhu: cung v6i vi~c quy dinh tAt ca quySn h,rc nha nu6c thu9c vS nhan dan, Hi~n phap con quy dinh phuang thuc: "Nhan dan su dZ;tng quyJn hrc cua minh thong qua Qu6c hi)i va hi)i a6ng nhan dan ... " (DiSu 4); cac nguyen t~c b~u cu d?i biSu Qu6c h9i va d1;1i biSu HDND da dugc ghi nh~ ro va ~y du han: "Vi¢c tuyin cu dqi biiu Qu6c hi)i va dqi biiu hi)i a6ng nhan dan cac cdp aJu tiin himh thea nguyen tcic ph& thong, binh aring, trvc tiip va bo phiiu kin" (DiSu 5); quy dinh vS m6i quan h~ gifra cac ca quan nha nu6c va nhan dan: "Tdt ca cac ca quan nha nuoc aJu phai dl;l'a vao nhan dan, lien h¢ chijt che vm nhan dan, zdng nghe y kiin va chju S'f! kiim soat cua nhan dan" (DiSu 6) ... K~ K~ thua thua nhfrng nhfrng quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1946, 1946, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 ti~pti~p tvctvc kh~ng kh~ng dinh dinh tinhtinh chAt chAt cuacua chinh chinh thSthS cuacua nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c9ng c9ng hoa,hoa, d6ng d6ng thaithai da da c6 c6 nhfrng nhfrng b6 b6 sung sung va va phat phat triSn triSn m6im6i nhu: nhu: cung cung v6iv6i vi~cvi~c quyquy dinh dinh tAt tAt ca ca quySn quySn h,rch,rc nhanha nu6c nu6c thu9c thu9c vS vS nhan nhan dan,dan, Hi~n Hi~n phap phap concon quyquy dinh dinh phuang phuang thuc: thuc: "Nhan "Nhan dandan su dZ;tng su dZ;tng quyJn quyJn hrchrc cuacua minh minh thong thong quaqua Qu6c Qu6c hi)ihi)i va hi)i va hi)i a6ng a6ng nhan nhan dandan ... "...(DiSu " (DiSu 4); 4); caccac nguyen nguyen t~c t~c b~ub~u cu cu d?i d?i biSu biSu Qu6c Qu6c h9ih9i va va d1;1id1;1i biSu biSu HDND HDND da da dugc dugc ghighi nh~ nh~ ro va ro va ~y~y du du han: han: "Vi¢c "Vi¢c tuyin tuyin cu cu dqidqi biiu biiu Qu6c Qu6c hi)ihi)i va va dqidqi biiu biiu hi)ihi)i a6ng a6ng nhan nhan dandan caccac cdpcdp aJuaJu tiintiin himh himh thea thea nguyen nguyen tcictcic ph&ph& thong, thong, binh binh aring, aring, trvctrvc tiiptiip va bo va bo phiiu phiiu kin"kin" (DiSu (DiSu 5); 5); quyquy dinh dinh vS m6i vS m6i quan quan h~ h~ gifra gifra caccac ca ca quan quan nhanha nu6c nu6c va va nhan nhan dan:dan: "Tdt "Tdt ca cac ca cac ca ca quan quan nhanha nuoc nuoc aJuaJu phai phai dl;l'adl;l'a vaovao nhan nhan dan,dan, lienlien h¢ h¢ chijt chijt cheche vmvm nhan nhan dan,dan, zdng zdng nghe nghe y kiin y kiin va va chju chju S'f! kiim S'f! kiim soat soat cuacua nhan nhan dan" dan" (DiSu (DiSu 6) ... 6) ... VS cac thi~t ch~ cua b9 may nha nu6c, Hi~n phap nam 1959 da c6 m9t s6 sua d6i, b6 sung m6i: Qu6c h9i la ca quan quySn Ivc nha nu6c cao nhAt, la ca quan duy nhAt c6 quySn l~p phap. Trong ca cAu cua Qu6c h9i c6 UBTVQH va cac uy ban; quySn h?Q cua Qu6c h9i dugc rna r9ng va dugc quy dinh q1 thS (DiSu 50). Chu tich nu6c la ngum thay m~t cho nu6c Vi~t Nam dan chu c9ng hoa vS m~t d6i n9i va d6i ngo1;1i. Chu tich nu6c vfin do Qu6c h9i b~u nhung khong nhAt thi~t phai la d1;1i biSu Qu6c h9i. Tuy khong con Ht ngum dung d~u ca quan hanh phap va quySn h1;1n c6 h1;1n ch~ han VS VS caccac thi~t thi~t ch~ch~ cuacua b9 b9 may may nhanha nu6c, nu6c, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 da da c6 c6 m9tm9t s6 sua s6 sua d6i,d6i, b6 b6 sung sung m6i: m6i: Qu6c Qu6c h9ih9i la ca la ca quan quan quySn quySn IvcIvc nhanha nu6c nu6c caocao nhAt, nhAt, la ca la ca quan quan duyduy nhAt nhAt c6 c6 quySn quySn l~pl~p phap. phap. Trong Trong ca ca cAucAu cuacua Qu6c Qu6c h9ih9i c6 c6 UBTVQH UBTVQH va cac va cac uy uy ban; ban; quySn quySn h?Qh?Q cuacua Qu6c Qu6c h9ih9i dugc dugc rnarna r9ng r9ng va va dugc dugc quyquy dinh dinh q1 q1 thSthS (DiSu (DiSu 50).50). ChuChu tichtich nu6c nu6c la ngum la ngum thay thay m~tm~t chocho nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c9ng c9ng hoahoa vS vS m~tm~t d6id6i n9in9i va va d6id6i ngo1;1i. ngo1;1i. ChuChu tichtich nu6c nu6c vfinvfin do do Qu6c Qu6c h9ih9i b~ub~u nhung nhung khong khong nhAt nhAt thi~t thi~t phai phai la d1;1i la d1;1i biSu biSu Qu6c Qu6c h9i.h9i. TuyTuy khong khong concon Ht Ht ngum ngum dung dung d~ud~u ca ca quan quan hanh hanh phap phap va va quySn quySn h1;1nh1;1n c6 c6 h1;1nh1;1n ch~ch~ hanhan 136 15. U! Minh Tam 136136 15. 15. U! Minh U! Minh TamTam CHUONG IV- CHE DO CHiNH TR! CHUONG CHUONG IV-IVCHE CHE DODO CHiNH CHiNH TR!TR! so v6i thb'i ld tru6c nhung khi xet thfiy dn thi~t Chu tjch nu6c v~n c6 quy~n tham dt,r va chu to:;t cac phien hQp cua H()i d6ng Chfnh phu. H()i d6ng Chfnh phu la ccr quan chfip hanh cua Qu6c h9i va la ca quan hanh chfnh cao nhk Trong h~ th6ng ccr quan tu phap, ben c:;tnh h~ th6ng TAND, VKSND da hlnh thanh m()t h~ th6ng d()c l~p. T ANDTC va VKSNDTC chju trach nhi~m va bao cao cong tac truac Quf>c h()i va UBTVQH. so v6i so v6i thb'ithb'i ld tru6c ld tru6c nhung nhung khikhi xetxet thfiy thfiy dndn thi~t thi~t Chu Chu tjchtjch nu6c nu6c v~nv~n c6 c6 quy~n quy~n tham tham dt,r dt,r va va chuchu to:;tto:;t caccac phien phien hQphQp cuacua H()iH()i d6ng d6ng Chfnh Chfnh phu. phu. H()iH()i d6ng d6ng Chfnh Chfnh phuphu la ccr la ccr quan quan chfip chfip hanh hanh cuacua Qu6c Qu6c h9ih9i va va la la ca ca quan quan hanh hanh chfnh chfnh caocao nhk nhk Trong Trong h~ h~ th6ng th6ng ccr ccr quan quan tu phap, tu phap, benben c:;tnh c:;tnh h~ h~ th6ng th6ng TAND, TAND, VKSND VKSND da da hlnh hlnh thanh thanh m()tm()t h~ h~ th6ng th6ng d()cd()c l~p.l~p. T ANDTC T ANDTC va VKSNDTC va VKSNDTC chju chju trach trach nhi~m nhi~m va va baobao caocao cong cong tac tac truac truac Quf>c Quf>c h()ih()i va UBTVQH. va UBTVQH. D~n Hi~n phap nam 1980, nhiing vfin d~ chung v~ chfnh thS cua nu6c ta dugc quy djnh t:;ti Chuang I v6i tieu d~ "Nubc C9ng hoa xii h9i chu nghia Vi?t Nam - Chi d9 chfnh trf". Cach thS hi~n cua Hi~n phap da g~n nhung vfin d~ v~ chfnh thS v6i ch~ d9 chfnh tri de xac l~p ccr phap 11 d~y du va toan di~n han v~ chfnh the, v~ vj trf, vai tro va cac m6i quan h~ cua cac thi~t ch~ trong h~ th6ng chfnh trj, phu hgp v6i yeu du xay d\ffig nha nu6c XHCN tren ph:;tm vi ca nuac. N()i ham cua khai ni~m chfnh thS nuac ta da c6 sv thay d6i v~ ch§.t va dugc b6 sung nhfrng n()i dung m6i. V~ tfnh chfit, d6 la chfnh thS C9ng hoa XHCN, m()t chfnh thS d~ cao quy~n Ivc nhan dan, rna r()ng dan chu, phat huy quy~n lam chu cua nhan dan va vai tro cua cac t6 chuc chfnh trj - xa h()i, du6i SlJ lanh d:;to cua Dang trong vi~c t6 chuc va thvc thi quy~n lgc nha nuac XHCN. Theo quy djnh cua Hi~n phap nam 1980, vi trf, tfnh chfit va m6i quan h~ gifra cac ccr cfiu 16n cua b9 may nha nuac c6 nhfrng di~m mai dang chu y: Qu6c h()i la ccr quan d:;ti bieu cao nh§.t cua nhan dan, ccr quan quy~n lgc nha nuac cao nh§.t; Qu6c h()i c6 quy~n giam sat t6i cao d6i vai toan b9 ho:;tt d()ng cua Nha nuac. H()i d6ng Nha nuac c6 hai vai tro: la ccr quan cao nh§.t ho:;tt d()ng thucmg xuyen cua Quf>c h()i va la Chu tjch t~p the cua nu6c C()ng hoa XHCN Vi~t Nam. H(>i d6ng B9 truang la ccr quan chfip hanh va hanh chfnh nha nuac cao nh§.t cua Qu6c h(>i; Chu tjch T6ng cong doan lao d(>ng Vi~t Nam c6 quy~n tham dg h()i nghi H<)i d6ng B<) truang. D~n D~n Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980, 1980, nhiing nhiing vfinvfin d~ d~ chung chung v~ v~ chfnh chfnh thSthS cuacua nu6c nu6c ta dugc ta dugc quyquy djnh djnh t:;ti t:;ti Chuang Chuang I v6i I v6i tieutieu d~ d~ "Nubc "Nubc C9ng C9ng xii xii h9ih9i chuchu nghia nghia Vi?tVi?t Nam Nam - Chi - Chi d9 d9 chfnh chfnh trf".trf". Cach Cach thSthS hi~n hi~n hoahoa cuacua Hi~n Hi~n phap phap da da g~ng~n nhung nhung vfinvfin d~ d~ v~ v~ chfnh chfnh thSthS v6iv6i ch~ch~ d9 d9 chfnh chfnh tri tri de de xacxac l~pl~p ccr ccr phap phap 11 d~y 11 d~y du du va va toan toan di~n di~n hanhan v~ v~ chfnh chfnh the,the, v~ v~ vj trf, vj trf, vaivai tro tro va va caccac m6im6i quan quan h~ h~ cuacua caccac thi~t thi~t ch~ch~ trong trong h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh trj, trj, phuphu hgphgp v6iv6i yeuyeu dudu xayxay d\ffig d\ffig nhanha nu6c nu6c XHCN XHCN trentren ph:;tm ph:;tm vi ca vi ca nuac. nuac. N()iN()i ham ham cuacua khai khai ni~m ni~m chfnh chfnh thSthS nuac nuac ta ta da da c6 c6 sv sv thay thay d6id6i v~ v~ ch§.t ch§.t va va dugc dugc b6 b6 sung sung nhfrng nhfrng n()in()i dung dung m6i. m6i. V~ V~ tfnhtfnh chfit, chfit, d6 d6 la chfnh la chfnh thSthS C9ng C9ng hoahoa XHCN, XHCN, m()tm()t chfnh chfnh thSthS d~ d~ caocao quy~n quy~n IvcIvc nhan nhan dan, dan, rnarna r()ng r()ng dandan chu, chu, phat phat huyhuy quy~n quy~n lamlam chuchu cuacua nhan nhan dandan va va vaivai tro tro cuacua caccac t6 chuc t6 chuc chfnh chfnh trj trj - xa - xa h()i,h()i, SlJ SlJ lanh lanh d:;tod:;to cuacua Dang Dang trong trong vi~cvi~c t6 chuc t6 chuc va va thvc thvc thi thi quy~n quy~n du6i du6i lgclgc nhanha nuac nuac XHCN. XHCN. Theo Theo quyquy djnh djnh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1980, 1980, vi vi trf, trf, tfnhtfnh chfit chfit va va m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra caccac ccr ccr cfiucfiu 16n16n cuacua b9 b9 may may nhanha nuac nuac c6 c6 nhfrng nhfrng di~m di~m maimai dang dang chuchu y: Qu6c y: Qu6c h()ih()i la ccr la ccr quan quan d:;tid:;ti bieu bieu caocao nh§.t nh§.t cuacua nhan nhan dan, dan, ccr ccr quan quan quy~n quy~n lgclgc nhanha nuac nuac caocao nh§.t; nh§.t; Qu6c Qu6c h()ih()i c6 c6 quy~n quy~n giam giam sat sat t6i t6i caocao d6id6i vaivai toan toan b9 b9 ho:;tt ho:;tt d()ng d()ng cuacua Nha Nha nuac. nuac. H()iH()i d6ng d6ng Nha Nha nuac nuac c6 c6 haihai vaivai tro:tro: la ccr la ccr quan quan caocao nh§.t nh§.t ho:;tt ho:;tt d()ng d()ng thucmg thucmg xuyen xuyen cuacua Quf>c Quf>c h()ih()i va va la Chu la Chu tjchtjch t~pt~p thethe cuacua nu6c nu6c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam. Nam. H(>iH(>i d6ng d6ng B9B9 truang truang la ccr la ccr quan quan chfip chfip hanh hanh va va hanh hanh chfnh chfnh nhanha nuac nuac caocao nh§.t nh§.t cuacua Qu6c Qu6c h(>i;h(>i; Chu Chu laolao d(>ng d(>ng Vi~t Vi~t Nam Nam c6 c6 quy~n quy~n tham tham dg dg h()ih()i tjchtjch T6ng T6ng cong cong doan doan nghi nghi H<)iH<)i d6ng d6ng B<)B<) truang. truang. GS.TS. U A1mlz Tcl.m GS.TS. GS.TS. U A1mlz U A1mlz Tcl.mTcl.m sa 137 sa sa 137137 GIAO TRINH LUA.T HIEN PHAP VIETNAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUA.T LUA.T HIEN HIEN PHAP PHAP VIETNAM VIETNAM Theo quy dinh cua HiSn phap nam 1992 va nhfrng sua d6i, b6 sung nam 2001, chfnh th6 cua nu6'c C()ng hoa XHCN Vi~t Nam tiSp tvc duqc cung c6 va c6 nhfrng phat tri6n m6'i. Nha nu6'c C()ng hoa XHCN Vi~t Nam Ia nha nu6'c phap quy~n XHCN cua nhan dan, do nhan dan, vl nhan dan. Quy~n lgc nha nu6'c la th6ng nhfit, CO S\f phan cong va phiJi hqp gifra cac CO' quan nha nu6'c trong vi~c thgc hi~n cac quy~n l~p phap, hanh phap, tu phap. H()i d6ng Nha nu6'c kh6ng con t6n t~i, chuc nang, nhi~m Vl) va quy~n h~n cua n6 duqc trao cho hai ccr quan Ut Chu tich nu6'c va UBTVQH. Tucrng tg nhu quy dinh cua HiSn phap nam 1946, Chu tich nu6'c la ngubi dung dfru nha nu6'c, thay m~t nu6'c C()ng hoa XHCN Vi~t Nam v~ d6i n()i va d6i ngo~i. Chu tich nu6'c do Qu6c h()i bfru trong s6 cac d~i bi6u Qu6c h()i. Tuy nhien, theo quy dinh cua HiSn phap nam 1992, quy~n h~n cua Chu tich nu6'c c6 h~n chS han so v6'i quy~n h~n cua Chu tich nu6'c duqc quy dinh trong HiSn phap nam 1946. v~ hanh phap, H9i d6ng B9 tru6ng duqc d6i thanh Chfnh phu. Chfnh phu Ia ccr quan chdp hanh cua Qu6c h()i, ccr quan hanh chfnh nha nu6'c cao nhk Chfnh phu chiu trach nhi~m tru6'c Qu6c h()i va bao cao c6ng tac tru6'c Qu6c h()i, UBTVQH va Chu tich nu6'c. Ngoai Thu tu6'ng, cac thanh vien khac cua Chfnh phu kh6ng nhfit thiSt la d~i bi6u Qu6c h()i. Chu tich Uy ban trung ucrng M~t tr~n T6 qu6c Vi~t Nam, Chu tich T6ng lien doan lao d()ng Vi~t Nam va nguoi dt'rng dfru cac doan th6 nhan dan duqc mbi tham dg cac phien hQp cua Chfnh phu khi b~m v~ cac vfin d€ c6 lien quan. V€ tu phap, h~ th6ng TAND va VKSND tiSp tvc duqc cung c6 va phat tri6n. HiSn phap va cac lu~t v~ t6 chuc toa an va vi~n ki@m sat CO nhi~U quy dinh m6'i va Cl,l th~ d~ bao dam hi~u qua ho~t d()ng cua cac CO' quan nay. D6ng thai, cac CO' quan b6 trq tu phap nhu lu~t su, c6ng cht'rng, giam dinh tu phap ... cling da hlnh thanh, g6p phfrn tfch cgc vao qua trlnh dan chu hoa cac ho~t d()ng tu phap va bao dam phap chS XHCN. Theo Theo quyquy dinh dinh cuacua HiSn HiSn phap phap nam nam 1992 1992 va va nhfrng nhfrng suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung nam nam 2001, 2001, chfnh chfnh th6th6 cuacua nu6'c nu6'c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam tiSptiSp tvctvc duqc duqc cung cung c6 c6 va va c6 c6 nhfrng nhfrng phat phat tri6n tri6n m6'i. m6'i. Nha Nha nu6'c nu6'c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam Ia nha Ia nha nu6'c nu6'c phap phap quy~n quy~n XHCN XHCN cuacua nhan nhan dan, dan, do do nhan nhan dan,dan, vl nhan vl nhan dan. dan. Quy~n Quy~n lgclgc nhanha nu6'c nu6'c la th6ng la th6ng nhfit, nhfit, CO CO S\f S\f phan phan cong cong va va phiJi phiJi hqphqp gifra gifra caccac CO' CO' quan quan nhanha nu6'c nu6'c trong trong vi~c vi~c thgc thgc hi~n hi~n caccac quy~n quy~n l~pl~p phap, phap, hanh hanh phap, phap, tu phap. tu phap. H()iH()i d6ng d6ng Nha Nha nu6'c nu6'c kh6ng kh6ng concon t6nt6n t~i,t~i, chuc chuc nang, nang, nhi~m nhi~m Vl) Vl) va va quy~n quy~n h~nh~n cuacua n6 n6 duqc duqc traotrao chocho haihai ccr ccr quan quan Ut Chu Ut Chu tichtich nu6'c nu6'c va va UBTVQH. UBTVQH. Tucrng Tucrng tg nhu tg nhu quyquy dinh dinh cuacua HiSn HiSn phap phap nam nam 1946, 1946, Chu Chu tichtich nu6'c nu6'c la la ngubi ngubi dung dung dfrudfru nhanha nu6'c, nu6'c, thay thay m~tm~t nu6'c nu6'c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam v~ v~ d6id6i n()in()i va va d6id6i ngo~i. ngo~i. Chu Chu tichtich nu6'c nu6'c do do Qu6c Qu6c h()ih()i bfrubfru trong trong s6 cac s6 cac d~id~i bi6u bi6u Qu6c Qu6c h()i.h()i. TuyTuy nhien, nhien, theo theo quyquy dinh dinh cuacua HiSn HiSn phap phap nam nam 1992, 1992, quy~n quy~n h~nh~n cuacua ChuChu tichtich nu6'c nu6'c c6 c6 h~nh~n chSchS hanhan so so v6'iv6'i quy~n quy~n h~nh~n cuacua Chu Chu tichtich nu6'c nu6'c duqc duqc quyquy dinh dinh trong trong HiSn HiSn phap phap nam nam 1946. 1946. v~ v~ hanh hanh phap, phap, H9iH9i d6ng d6ng B9 B9 tru6ng tru6ng duqc duqc d6id6i thanh thanh Chfnh Chfnh phu. phu. Chfnh Chfnh phuphu Ia ccr Ia ccr quan quan chdp chdp hanh hanh cuacua Qu6c Qu6c h()i,h()i, ccr ccr quan quan hanh hanh chfnh chfnh nhanha nu6'c nu6'c caocao nhk nhk Chfnh Chfnh phuphu chiu chiu trach trach nhi~m nhi~m tru6'c tru6'c Qu6c Qu6c h()ih()i va va baobao caocao c6ng c6ng tac tac tru6'c tru6'c Qu6c Qu6c h()i,h()i, UBTVQH UBTVQH va va Chu Chu tichtich nu6'c. nu6'c. Ngoai Ngoai ThuThu tu6'ng, tu6'ng, caccac thanh thanh vien vien khac khac cuacua Chfnh Chfnh phuphu kh6ng kh6ng nhfit nhfit thiSt thiSt la d~i la d~i bi6u bi6u Qu6c Qu6c h()i.h()i. Chu Chu tichtich UyUy banban trung trung ucrng ucrng M~tM~t tr~ntr~n T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam, Nam, ChuChu tichtich T6ng T6ng lienlien doan doan laolao d()ng d()ng Vi~t Vi~t Nam Nam va va nguoi nguoi dt'rng dt'rng dfrudfru caccac doan doan th6th6 nhan nhan dandan duqc duqc tham tham dg dg caccac phien phien hQphQp cuacua Chfnh Chfnh phuphu khikhi b~mb~m v~ v~ caccac vfinvfin d€ d€ mbimbi c6 c6 lienlien quan. quan. V€ V€ tu tu phap, phap, h~ h~ th6ng th6ng TAND TAND va va VKSND VKSND tiSptiSp tvctvc duqc duqc cung cung c6 c6 va va phat phat tri6n. tri6n. HiSn HiSn phap phap va va caccac lu~tlu~t v~ v~ t6 chuc t6 chuc toatoa an an va va vi~n vi~n ki@m ki@m sat sat CO CO nhi~U nhi~U quyquy dinh dinh m6'im6'i va va Cl,l Cl,l th~th~ d~ d~ baobao dam dam hi~u hi~u quaqua ho~t ho~t d()ng d()ng cuacua caccac CO' CO' quan quan nay.nay. D6ng D6ng thai, thai, caccac CO' CO' quan quan b6 b6 trqtrq tu phap tu phap nhunhu lu~tlu~t su, su, c6ng c6ng cht'rng, cht'rng, giam giam dinh dinh tu phap tu phap ... cling ... cling da da hlnh hlnh thanh, thanh, g6pg6p phfrn phfrn tfchtfch cgccgc vaovao quaqua trlnh trlnh dandan chuchu hoahoa caccac ho~t ho~t d()ng d()ng tu phap tu phap va va baobao dam dam phap phap chSchS XHCN. XHCN. 138 GS.TS. U Minh Tam 138138 GS.TS. GS.TS. U Minh U Minh TamTam CHUONG IV- CHE DO CHINH TR! CHUONG CHUONG IV-IVCHE CHE DODO CHINH CHINH TR!TR! Hi~n phap nam 2013 ti~p tvc k~ thira nhihlg quy dinh cila Hi~n phap nam 1992, dugc sua d6i, b6 sung nam 2001 v~ ch~ d() chinh tri, d6ng thOi da c6 sg phat tri~n va b6 sung nhi~u quy djnh, trong d6 c6 nhihlg di~m moo chil y~u sau: Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 ti~pti~p tvctvc k~ k~ thira thira nhihlg nhihlg quyquy dinh dinh cilacila Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, dugc dugc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung nam nam 2001 2001 v~ v~ ch~ch~ d() d() chinh chinh tri, tri, d6ng d6ng thOithOi da da c6 c6 sg sg phat phat tri~n tri~n va va b6 b6 sung sung nhi~u nhi~u quyquy djnh, djnh, trong trong d6 d6 c6 c6 nhihlg nhihlg di~m di~m moomoo chilchil y~uy~u sau:sau: - Ti~p tvc kh~ng dinh xuyen su6t, nhAt quan quan di~m "tAt ca quy~n lgc nha nu6c thu()c v~ nhan dan" nhung b6 sung m()t di~m moo quan trQng la "Nubc C9ng hoa xii h9i chu nghia Vi~t Nam do Nhan dan lam chu" (khoan 2 Di~u 2) d~ th~ hi~n ro vai tro quan trQng cila nhan dan trong m6i quan h~ voo Nha nu6c; tvctvc kh~ng kh~ng dinh dinh xuyen xuyen su6t, su6t, nhAt nhAt quan quan quan quan di~m di~m "tAt"tAt ca ca - Ti~p - Ti~p quy~n quy~n lgclgc nhanha nu6c nu6c thu()c thu()c v~ v~ nhan nhan dan" dan" nhung nhung b6 b6 sung sung m()tm()t di~m di~m moomoo quan quan trQng trQng la "Nubc la "Nubc C9ng C9ng hoahoa xii xii h9ih9i chuchu nghia nghia Vi~t Vi~t Nam Nam do do Nhan Nhan dandan lamlam chu" chu" (khoan (khoan 2 Di~u 2 Di~u 2) d~ 2) d~ th~th~ hi~n hi~n ro vai ro vai tro tro quan quan trQng trQng cilacila nhan nhan dandan trong trong m6im6i quan quan h~ h~ voovoo Nha Nha nu6c; nu6c; - Hi~n phap nam 2013 quy djnh: "Nhan dan th71c hi~n quyJn ll!c nha nubc btlng dan chu tr7!c tiip" (Di~u 6), day Ia ldn dAu tien vAn d~ dan chil trgc ti~p dugc quy dinh nhu m()t nguyen t~c hi~n djnh, kh~ng dinh tu tu6ng d~ cao quy~n lgc nhan dan trong chinh th~ cila nu6c ta; - Hi~n - Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 quyquy djnh: djnh: "Nhan "Nhan dandan th71c th71c hi~n hi~n quyJn quyJn ll!cll!c nhanha nubc nubc btlng btlng dandan chuchu tr7!ctr7!c tiip" tiip" (Di~u (Di~u 6), 6), dayday Ia ldn Ia ldn dAudAu tientien vAnvAn d~ d~ dandan chilchil trgctrgc ti~pti~p dugc dugc quyquy dinh dinh nhunhu m()tm()t nguyen nguyen t~c t~c hi~n hi~n djnh, djnh, kh~ng kh~ng dinh dinh tu tu6ng tu tu6ng d~ d~ caocao quy~n quy~n lgclgc nhan nhan dandan trong trong chinh chinh th~th~ cilacila nu6c nu6c ta; ta; - Hi~n phap nam 2013 da quy dinh ro hon chuc nang, nhi~m quy~n h~n va m6i quan h~ gifra cac CO' quan trong bQ may nha nu6c a trung uong: Qu6c h()i, Chil tich nu6c, Chinh phil, TANDTC va VKSNDTC. Ldn dAu tien Hi~n phap nam 2013 quy dinh Qu6c h()i thgc hi~n quy~n l~p phap (Di~u 69); Chinh phil thgc hi~n quy~n hanh phap (Di~u 94) va TANDTC thgc hi~n quy~n tu phap (Di~u 102). - Hi~n - Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 da da quyquy dinh dinh ro ro honhon chuc chuc nang, nang, nhi~m nhi~m va m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra caccac CO' CO' quan quan trong trong bQ bQ may may nhanha nu6c nu6c a trung a trunguong: uong:Qu6c Qu6c h()i,h()i, Chil Chil tichtich nu6c, nu6c, Chinh Chinh phil, phil, TANDTC TANDTC va va VKSNDTC. VKSNDTC. LdnLdn dAudAu tientien Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 quyquy dinh dinh Qu6c Qu6c h()ih()i thgc thgc hi~n hi~n quy~n quy~n l~pl~p phap phap (Di~u (Di~u 69);69); Chinh Chinh philphil thgc thgc hi~n hi~n quy~n quy~n hanh hanh phap phap (Di~u (Di~u 94)94) va va TANDTC TANDTC thgc thgc hi~n hi~n quy~n quy~n tu phap tu phap (Di~u (Di~u 102). 102). - Hi~n phap nam 2013 da thay d6i ten Chuang IX (HDND va UBND) cila Hi~n phap nam 1992 thanh Chuang Chinh quy~n dja phuong d~ lam ro hon tinh chAt cila h~ th6ng CO' quan cong quy~n a dia phuong trong m6i quan h~ v6i trung uong. D6ng thOi, Hi~n phap nam 2013 da c6 nhihlg quy dinh ma: "Cdp chinh quyJn ilia phuong g6m c6 H9i a6ng nhan dan va Uy ban nhan dan aU(YC t6 chirc phit h(lp vbi aqc aiim nong thon, do thi, hai aao, don vt hanh chfnh - kinh ti aqc bi~t do lu~t ajnh" (Di~u 111) d~ t~o CO' sa cho vi~c xay dgng m6 hlnh chfnh quy~n dja phucrng a nu6c ta th6ng nh~t trong da d~ng, phat huy vai tro cua chfnh quy~n dia - Hi~n - Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 da da thay thay d6id6i tenten Chuang Chuang IX IX (HDND (HDND va va UBND) UBND) cilacila Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 thanh thanh Chuang Chuang Chinh Chinh quy~n quy~n djadja phuong phuong d~ d~ lamlam ro hon ro hon tinhtinh chAt chAt cilacila h~ h~ th6ng th6ng CO' CO' quan quan cong cong quy~n quy~n a dia a dia phuong phuong trong trong m6im6i quan quan h~ h~ v6iv6i trung trung uong. uong. D6ng D6ng thOi, thOi, Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 da da c6 c6 nhihlg nhihlg quyquy dinh dinh ma:ma: "Cdp "Cdp chinh chinh quyJn quyJn iliailia c6 c6 H9iH9i a6ng a6ng nhan nhan dandan va va Uy Uy banban nhan nhan dandan aU(YC aU(YC t6 t6 phuong phuong g6m g6m chirc chirc phitphit h(lph(lp vbivbi aqcaqc aiim aiim nong nong thon, thon, do do thi,thi, haihai aao,aao, dondon vt vt hanh hanh chfnh chfnh - kinh - kinh ti aqc ti aqc bi~tbi~t do do lu~tlu~t ajnh" ajnh" (Di~u (Di~u 111) 111) d~ d~ t~ot~o CO' CO' sa sa chocho vi~cvi~c xayxay dgng dgng m6m6 hlnh hlnh chfnh chfnh quy~n quy~n djadja phucrng phucrng a nu6c a nu6c ta ta th6ng th6ng nh~t nh~t trong trong da da d~ng, d~ng, phat phat huyhuy vai vai tro tro cuacua chfnh chfnh quy~n quy~n diadia GS.TS. U lvlinh Tam GS.TS. GS.TS. U lvlinh U lvlinh TamTam Vl), 139 Vl),Vl), quy~n quy~n h~nh~n va 139139 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VI:ST NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VI:ST VI:ST NAM NAM phuong, phat buy dan chit va quy~n Uun chit cita nhan dan trong chinh th€ nha nu6c phap quy~n Vi~t Nam XHCN cita nhan dan, do nhan dan, vl nhan dan. phuong, phuong, phat phat buybuy dandan chitchit va va quy~n quy~n UunUun chitchit citacita nhan nhan dandan trong trong th€th€ nhanha nu6c nu6c phap phap quy~n quy~n Vi~t Vi~t Nam Nam XHCN XHCN citacita nhan nhan dan,dan, chinh chinh do do nhan nhan dan, dan, vl nhan vl nhan dan.dan. HQI 3. 3. BAN BAN CHAT CHAT CUA CUA NHA. NHA. NlJOC NlJOC CQNG CQNG HOA. HOA. XAXA HQI HQI CHU CHU NGHIA NGHIA VI.€T VI.€T NAM NAM Ban chAt cita nha nu6c Ia vAn d~ h6t sue quan trQng. Theo Chit tich Hfi Chi Minh: "Tfnh chdt Nha nubc Ia vein aJ ca him cua Hiin phap. D6 Ia vdn aJ nf)i dung giai cdp cua chfnh quyJn. Chfnh quyJn vJ tay ai va phf:lC Vf:l quyJn l()'i cua ai? DiJu d6 quyit ajnh toan b9 n9i dung cua Hiin phtip". 1 Cac hi6n phap nu6c ta d~u c6 nhiing di~u khoan d€ xac dinh ro ban chAt cita nha nu6c. Hi€n phap nam 1946 xac djnh: "Nubc Vi~t Nam Ia m9t nubc dan chu cf)ng hoa. Tdt ca quyJn bfnh trong nubc ta cua toan thi nhan dan Vi~t Nam, khong phan bi~t noi gi6ng, gai trai, giau ngheo, giai c&p, ton giao" (Di~u 1). Quy djnh nay cita Hi€n phap da khfutg djnh ro ban chAt cita Nha nu6c ta Ia m(>t nha nu6c dan chit nhan dan, th€ hi~n quy~n h,rc nhan dan Va ph\IC V\1 lqi ich cita nhan dan. Nha nu6c Vi~t Nam dan chit c(>ng hoa bi€u hi~n a sv k€t hgp hru hoa giua tinh giai cAp, tinh dan t(>c va tinh nhan dan: D6 Ia nha nu6c do giai cAp cong nhan 1anh d~o, d~ cao tinh thdn doan k€t r(>ng rai toan dan, dam bao cac quy~n tv do dan ~hit va thvc hi~n chinh quy~n m~ me va sang su6t cita nhan dan. Tinh chAt nay cita nha nu6c ti€p tvc dugc ghi nh~ va phat tri€n trong cac hi€n phap sau d6. BanBan chAt chAt citacita nhanha nu6c nu6c Ia vAn Ia vAn d~ h6t d~ h6t suesue quan quan trQng. trQng. Theo Theo ChitChit tichtich HfiHfi ChiChi Minh: Minh: "Tfnh "Tfnh chdt chdt NhaNha nubc nubc Ia vein Ia vein aJ aJ ca ca himhim cuacua Hiin Hiin phap. phap. D6D6 Ia Ia vdnvdn aJ aJ nf)inf)i dung dung giaigiai cdpcdp cuacua chfnh chfnh quyJn. quyJn. Chfnh Chfnh quyJn quyJn vJ tay vJ tay ai va ai phf:lC va phf:lC Vf:l Vf:l quyJn quyJn l()'i l()'i cuacua ai?ai? DiJu DiJu d6 d6 quyit quyit 1 1 ajnh ajnh toan toan b9 b9 n9in9i dung dung cuacua Hiin Hiin phtip". phtip". CacCac hi6n hi6n phap phap nu6c nu6c ta d~u ta d~u c6 c6 nhiing nhiing di~u di~u khoan khoan d€ d€ xacxac dinh dinh ro ban ro ban chAtchAt citacita nhanha nu6c. nu6c. Hi€n Hi€n 1946 1946 xacxac djnh: djnh: "Nubc "Nubc Vi~t Vi~t Nam Nam Ia m9t Ia m9t nubc nubc dandan chuchu phap phap nam nam cf)ng cf)ng hoa.hoa. TdtTdt ca ca quyJn quyJn bfnh bfnh trong trong nubc nubc ta cua ta cua toan toan thithi nhan nhan dandan Vi~tVi~t Nam, Nam, khong khong phan phan bi~tbi~t noinoi gi6ng, gi6ng, gaigai trai,trai, giau giau ngheo, ngheo, giaigiai c&p,c&p, tonton giao" giao" (Di~u (Di~u 1). 1). Quy Quy djnh djnh naynay citacita Hi€n Hi€n phap phap da da khfutg khfutg djnh djnh ro ro ta Ia ta m(>t Ia m(>t nhanha nu6c nu6c dandan chitchit nhan nhan dan,dan, th€th€ banban chAt chAt citacita Nha Nha nu6c nu6c hi~n hi~n quy~n quy~n h,rch,rc nhan nhan dandan Va Va ph\IC ph\IC V\1 V\1 lqi lqi ichich citacita nhan nhan dan.dan. Nha Nha nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chitchit c(>ng c(>ng hoahoa bi€u bi€u hi~n hi~n a sv a sv k€tk€t hgphgp hruhru hoahoa tinhtinh giaigiai cAp,cAp, tinhtinh dandan t(>ct(>c va va tinhtinh nhan nhan dan: dan: D6D6 Ia nha Ia nha nu6c nu6c giua giua do do giaigiai cApcAp cong cong nhan nhan 1anh 1anh d~o,d~o, d~ d~ caocao tinhtinh thdn thdn doan doan k€tk€t r(>ng r(>ng rai rai toan toan dan, dan, dam dam baobao caccac quy~n quy~n tv tv do do dandan ~hit~hit va va thvc thvc hi~n hi~n chinh chinh quy~n quy~n m~ m~ meme va va sang sang su6t su6t citacita nhan nhan dan.dan. Tinh Tinh chAt chAt naynay citacita nhanha nu6c nu6c ti€pti€p tvctvc dugc dugc ghighi nh~ nh~ va phat va phat tri€n tri€n trong trong caccac hi€n hi€n phap phap sausau d6. d6. Hi€n phap nam 1959 kh~ng dinh nu6c Vi~t Nam dan chit c(>ng hoa Ia m(>t nu6c dan chit nhan dan (Di~u 2), m(>t nha nu6c th6ng nhdt g6m nhi~u dan t(>c (Di~u 3). TAt ca quy~n lvc trong nu6c Vi~t Nam dan chit c(>ng hoa d~u thu(>c v~ nhan dan. Nhan dan su dvng quy~n lgc cita rninh thong qua Qu6c h(>i va HDND cac cAp do nhan dan bdu ra va chju trach nhi~m tru6c nhan dan (Di~u 4). TAt ca cac Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1959 1959 kh~ng kh~ng dinh dinh nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chitchit c(>ng c(>ng hoahoa Ia m(>t Ia m(>t nu6c nu6c dandan chitchit nhan nhan dandan (Di~u (Di~u 2), 2), m(>tm(>t nhanha nu6c nu6c th6ng th6ng nhi~u nhi~u dandan t(>ct(>c (Di~u (Di~u 3). 3). TAtTAt ca quy~n ca quy~n lvclvc trong trong nu6c nu6c Vi~t Vi~t nhdtnhdt g6m g6m Nam Nam dandan chitchit c(>ng c(>ng hoahoa d~ud~u thu(>c thu(>c v~ v~ nhan nhan dan.dan. Nhan Nhan dandan su su dvng dvng quy~n quy~n lgclgc citacita rninh rninh thong thong quaqua Qu6c Qu6c h(>ih(>i va HDND va HDND caccac cApcAp do do nhan nhan bdubdu ra va ra va chju chju trach trach nhi~m nhi~m tru6c tru6c nhan nhan dandan (Di~u (Di~u 4). 4). TAtTAt ca cac ca cac dandan 3. BAN CHAT CUA NHA. NlJOC CQNG HOA. CHU NGHIA VI.€T NAM 1 H6 140 XA Chf Minh toan t~p. t~p 9, Nxb. Chfnh tri qu6c gia, 2009, tr. 586. GS. TS. U Minh Tam 1 H61 Chf H6 Chf Minh Minh toantoan t~p. t~p. t~p 140140 9, t~pNxb. 9, Nxb. Chfnh Chfnh tri qu6c tri qu6c gia, gia, 2009, 2009, tr. 586. tr. 586. GS.GS. TS. TS. U Minh U Minh TamTam CHUONG IV- CHE DO CHINH TR! CHUONG CHUONG IV-IVCHE CHE DODO CHINH CHINH TR!TR! ca quan nha nuoc d6u phai dva vao nhan dan, lien h~ ch~t che v6i ca ca quan quan nhanha nuoc nuoc d6ud6u phai phai dvadva vaovao nhan nhan dan,dan, lienlien h~ h~ ch~t ch~t cheche v6iv6i nhan dan, liing nghe y kiSn va chiu sv ki~m smit cua nhan dan. Tdt ca cac nhan vien CO' quan nha nuoc d6u phai trung thanh v6i chS d() dan chu nhan dan, tuan theo HiSn phap va phap lu~t. hSt long hSt sire ph\lc V\1 nhan dan (Di6u 6). Nha nuoc nghiem cAm va trimg tri mQi hanh d()ng phan qu6c, ch6ng l;;ri chS d() dan chu nhan dan (Di6u 7). Nhu v~y. HiSn phap nam 1959 da khfutg dinh ro m6i quan h~ gifra Nha nuoc va nhan dan, quy dinh trach nhi~m cua cac CO' quan nha nuoc va nhan vien nha nuoc truoc T6 qu6c va nhan dan, ghi fO phuang thirc th\l'C hi~n quy6n 1\l'C nhan dan, XaC l~p chS d() dan chu va chuyen chinh v6i mQi hanh d()ng xam h;;ri tm che d9 dan chu va quy6n lvc cua nhan dan. nhan nhan dan,dan, liing liing nghe nghe y kiSn y kiSn va va chiu chiu sv ki~m sv ki~m smitsmit cuacua nhan nhan dan.dan. TdtTdt ca cac ca cac nhan nhan vien vien CO' CO' quan quan nhanha nuoc nuoc d6ud6u phai phai trung trung thanh thanh v6iv6i chSchS d() d() dandan chuchu nhan nhan dan,dan, tuan tuan theo theo HiSn HiSn phap phap va va phap phap lu~t. lu~t. hSthSt long long hSthSt siresire ph\lc ph\lc V\1 V\1 nhan nhan dandan (Di6u (Di6u 6). 6). NhaNha nuoc nuoc nghiem nghiem cAm cAm va va trimg trimg tri tri mQimQi hanh hanh d()ng d()ng phan phan qu6c, qu6c, ch6ng ch6ng l;;ri l;;ri chSchS d() d() dandan chuchu nhan nhan dandan (Di6u (Di6u 7). 7). Nhu Nhu v~y. v~y. HiSn HiSn phap phap nam nam 1959 1959 da da khfutg khfutg dinh dinh ro ro m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra Nha Nha nuoc nuoc va va nhan nhan dan,dan, quyquy dinh dinh trach trach nhi~m nhi~m cuacua CO' CO' quan quan nhanha nuoc nuoc va va nhan nhan vien vien nhanha nuoc nuoc truoc truoc T6 T6 qu6c qu6c va va caccac ghighi fO phuang fO phuang thirc thirc th\l'C th\l'C hi~n hi~n quy6n quy6n 1\l'C1\l'C nhan nhan dan, dan, XaCXaC nhan nhan dan,dan, l~pl~p chSchS d() d() dandan chuchu va va chuyen chuyen chinh chinh v6iv6i mQimQi hanh hanh d()ng d()ng xam xam h;;rih;;ri tm tm cheche d9 d9 dandan chuchu va va quy6n quy6n lvclvc cuacua nhan nhan dan.dan. HiSn phap nam 1980 khfutg dinh ban chdt Nha nuoc C()ng hoa XHCN Vi~t Nam la nha nuoc chuyen chinh vo san... thvc hi~n quy6n lam chu t~p th~ cua nhan dan lao d()ng (Di6u 2). Tdt ca cac CO' quan nha nuoc va nhan vien nha nuoc phai hSt long hSt sire ph\lc V\1 nhan dan, lien h~ ch~t che v6i nhan dan, liing nghe y kiSn va chiu S\1' ki~m soat cua nhan dan, phat huy dan chu XHCN. Nghiem cAm mQi bi~u hi~n quan lieu, hach dich, cira quy6n (Di6u 8). Nhu v~y. HiSn phap nam 1980 da quy dinh m()t each m~nh me va toan di~n han v6 ban chdt va m1,1c tieu cua Nha nuoc ta. Dfing thm, trong Chuang I, HiSn phap nam 1980 con ghi nh~ nhfrng nguyen t~c va quy dinh quan trQng xac l~p nhfrng m6i quan h~ gifra Nha nuoc voi cac t6 chirc chinh tri - xa h()i, bao dam cho vi~c t6 chirc va thvc thi quy6n Ivc nha nuoc phu hgp v6i ban chdt d6 (trong cac di6u 4, 5, 7, 8, 12, 13). HiSn HiSn phap phap nam nam 1980 1980 khfutg khfutg dinh dinh banban chdt chdt Nha Nha nuoc nuoc C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam la nha la nha nuoc nuoc chuyen chuyen chinh chinh vo vo sansan ... thvc ... thvc hi~n hi~n quy6n quy6n lamlam chuchu t~pt~p th~th~ cuacua nhan nhan dandan laolao d()ng d()ng (Di6u (Di6u 2). 2). TdtTdt ca cac ca cac CO' CO' quan quan nhanha nuoc nuoc va va nhan nhan vien vien nhanha nuoc nuoc phai phai hSthSt long long hSthSt siresire V\1 V\1 nhan nhan dan,dan, lienlien h~ h~ ch~t ch~t cheche v6iv6i nhan nhan dan,dan, liing liing nghe nghe y kiSn y kiSn ph\lc ph\lc S\1' S\1' ki~m ki~m soatsoat cuacua nhan nhan dan,dan, phat phat huyhuy dandan chuchu XHCN. XHCN. va va chiu chiu Nghiem Nghiem cAmcAm mQimQi bi~u bi~u hi~n hi~n quan quan lieu, lieu, hach hach dich, dich, ciracira quy6n quy6n (Di6u (Di6u 8). 8). Nhu Nhu v~y. v~y. HiSn HiSn phap phap nam nam 1980 1980 da da quyquy dinh dinh m()tm()t each each m~nh m~nh meme va va di~n di~n hanhan v6 v6 banban chdt chdt va va m1,1c m1,1c tieutieu cuacua Nha Nha nuoc nuoc ta. ta. Dfing Dfing toan toan thm, thm, trong trong Chuang Chuang I, HiSn I, HiSn phap phap nam nam 1980 1980 concon ghighi nh~ nh~ nhfrng nhfrng nguyen nguyen t~c t~c va va quyquy dinh dinh quan quan trQng trQng xacxac l~pl~p nhfrng nhfrng m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra Nha Nha nuoc nuoc voivoi caccac t6 chirc t6 chirc chinh chinh tri tri - xa - xa h()i,h()i, baobao dam dam chocho vi~cvi~c t6 chirc t6 chirc va va thvc thvc thi thi quy6n quy6n IvcIvc nhanha nuoc nuoc phuphu hgphgp v6iv6i banban chdt chdt d6 d6 (trong (trong caccac di6u di6u 4, 5, 4, 7, 5, 8, 7, 12, 8, 12, 13).13). HiSn phap nam 1992 va nhfrng sua d6i, b6 sung nam 2001 1 da ghi nh~n m()t each dAy du, sau s~c ban chdt va m1,1c tieu cua Nha 1 da1 da HiSn HiSn phap phap nam nam 1992 1992 va va nhfrng nhfrng suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung nam nam 2001 2001 ghighi nh~n nh~n m()tm()t each each dAydAy du,du, sausau s~cs~c banban chdtchdt va va m1,1c m1,1c tieutieu cuacua Nha Nha 1 Theo Nghi quy~t s6 5112001/QHlO ngay 25112/2001 ella Qu6c h(>i v~ vi~e sua d6i, b6 sung m(>t s6 di~u ella Hi~n phap nu6e C9ng hoa XHCN Vi~t Nam nam 1992. 1 Theo 1 Theo NghiNghi quy~t quy~t s6 5112001/QHlO s6 5112001/QHlO ngayngay 25112/2001 25112/2001 ella ella Qu6c Qu6c h(>i h(>i v~ vi~e v~ vi~e sua sua d6i, d6i, m(>tm(>t s6 di~u s6 di~u ella ella Hi~nHi~n phapphap nu6e nu6e C9ng C9ng hoa hoa XHCN XHCN Vi~tVi~t NamNam namnam 1992. 1992. b6 sung b6 sung GS.TS. Le Minh Trim GS.TS. GS.TS. Le Minh Le Minh TrimTrim 141 141141 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP vn;r NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP vn;r vn;r NAM NAM nu6c Cc)ng hoa XHCN Vi~t Nam. HiSn phap ghi nh~n: "Nha nu&c C()ng hoa xii h()i chu nghfa Vi?t Nam Ia Nha nu&c phdp quyJn xii h()i chu nghfa cua nhan dan, do nhan dan, vi nhan dan. Tdt ca quyJn fz:rc nha nu&c thu()c vJ Nhan dan ma nJn timg la lien minh giua giai cdp cang nhan v&i giai cdp nang dan va d()i ngil tri thuc". M\lc tieu cua Nha nu6c la bao dam va khong ngung phat huy quy~n lam chu V~ mQi m(lt CUa nhan dan, thl,fC hi~n m\}C tieu dan giau, nu6c m~nh, xa h9i cong b&ng, dan chu, van minh, mQi nguoi c6 cuc)c s6ng Am no, tv do, h~nh phuc, c6 di~u ki~n phat tri@n toan di~n; nghiem tri mQi hanh dc)ng xam ph~m lqi ich cua T6 qu6c vacua nhan dan (Di~u 3) ... nu6c nu6c Cc)ng Cc)ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam. Nam. HiSn HiSn phap phap ghighi nh~n: nh~n: "Nha "Nha nu&c nu&c C()ng C()ng hoahoa xii xii h()ih()i chuchu nghfa nghfa Vi?tVi?t Nam Nam Ia Nha Ia Nha nu&c nu&c phdp phdp quyJn quyJn xii xii h()ih()i chuchu nghfa nghfa cuacua nhan nhan dan,dan, do do nhan nhan dan,dan, vi nhan vi nhan dan.dan. TdtTdt ca ca fz:rcfz:rc nhanha nu&c nu&c thu()c thu()c vJ Nhan vJ Nhan dandan mama nJnnJn timg timg la lien la lien minh minh quyJn quyJn giua giua giaigiai cdpcdp cang cang nhan nhan v&iv&i giaigiai cdpcdp nang nang dandan va va d()id()i ngilngil tri tri thuc". thuc". M\lc M\lc tieutieu cuacua Nha Nha nu6c nu6c la bao la bao dam dam va va khong khong ngung ngung phat phat huyhuy quy~n quy~n lamlam chuchu V~ V~ mQimQi m(ltm(lt CUaCUa nhan nhan dan,dan, thl,fC thl,fC hi~n hi~n m\}C m\}C tieutieu nu6c nu6c m~nh, m~nh, xa xa h9ih9i cong cong b&ng, b&ng, dandan chu, chu, vanvan minh, minh, mQimQi dandan giau, giau, nguoi nguoi c6 c6 cuc)c cuc)c s6ng s6ng AmAm no,no, tv do, tv do, h~nh h~nh phuc, phuc, c6 c6 di~u di~u ki~n ki~n phat phat tri@n tri@n toan toan di~n; di~n; nghiem nghiem tri tri mQimQi hanh hanh dc)ng dc)ng xam xam ph~m ph~m lqi lqi ichich cuacua T6 T6 qu6c qu6c vacua vacua nhan nhan dandan (Di~u (Di~u 3) ...3) ... KS thira va phat tri@n nhfrng quy dinh cua HiSn phap nam 1946, HiSn phap nam 1959, HiSn phap nam 1980, HiSn phap nam 1992, duqc sua d6i, b6 sung nam 2001, HiSn phap nam 2013 tiSp t\}c quy dinh ban chAt cua Nha nu6c Vi~t Nam la nha nu6c phap quy~n XHCN cua nhan dan, do nhan dan, vl nhan dan, nhung b6 sung va phat tri@n nguyen t~c quy~n lam chu cua nhan dan: "Nu&c C()ng hoa xii h()i chu nghza Vi?t Nam do Nhan dan lam chu; tdt ca quyJn fz:rc nha nu&c thu()c vJ Nhan dan ma nJn tang la lien minh giua giai cdp cang nhan v&i giai cdp nang dan va d()i ngil tri thuc" (khoan 2 Di~u 2) va nguyen t~c kiSm soat quy~n Ivc: "QuyJn ll!c nha nu&c Ia thdng nhdt, c6 Sf! phan cang, phdi h9P, kiim sodt giua cdc co quan nha nu&c trong vi?c thl!c hi?n cdc quyJn l(ip phdp, hanh phdp, tu phdp" (khoan 3 Di~u 2). KS KS thira thira va va phat phat tri@n tri@n nhfrng nhfrng quyquy dinh dinh cuacua HiSn HiSn phap phap nam nam 1946, 1946, HiSn HiSn phap phap nam nam 1959, 1959, HiSn HiSn phap phap nam nam 1980, 1980, HiSn HiSn phap phap nam nam 1992, 1992, duqc duqc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung nam nam 2001, 2001, HiSn HiSn phap phap nam nam 2013 2013 tiSptiSp t\}ct\}c quyquy dinh dinh banban chAt chAt cuacua Nha Nha nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam la nha la nha nu6c nu6c phap phap quy~n quy~n XHCN XHCN cuacua nhan nhan dan,dan, do do nhan nhan dan,dan, vl nhan vl nhan dan,dan, nhung nhung b6 b6 sung sung va va phat phat tri@n tri@n nguyen nguyen t~c t~c quy~n quy~n lamlam chuchu cuacua nhan nhan dan:dan: "Nu&c "Nu&c C()ng C()ng hoahoa xii xii h()ih()i chuchu nghza nghza Vi?tVi?t Nam Nam do do Nhan Nhan dandan lamlam chu; chu; tdt tdt ca ca quyJn quyJn fz:rcfz:rc nhanha nu&c nu&c thu()c thu()c vJ Nhan vJ Nhan dandan mama nJnnJn tang tang la la lienlien minh minh giua giua giaigiai cdpcdp cang cang nhan nhan v&iv&i giaigiai cdpcdp nang nang dandan va va d()id()i ngilngil tri tri thuc" thuc" (khoan (khoan 2 Di~u 2 Di~u 2) va 2) nguyen va nguyen t~c t~c kiSm kiSm soatsoat quy~n quy~n Ivc:Ivc: "QuyJn "QuyJn ll!cll!c nhanha nu&c nu&c Ia thdng Ia thdng nhdt, nhdt, c6 c6 Sf! Sf! phan phan cang, cang, phdi phdi h9P, h9P, kiim kiim sodt sodt giua giua cdccdc co co quan quan nhanha nu&c nu&c trong trong vi?cvi?c thl!c thl!c hi?n hi?n cdccdc quyJn quyJn l(ipl(ip phdp, phdp, hanh hanh phdp, phdp, tu phdp" tu phdp" (khoan (khoan 3 Di~u 3 Di~u 2). 2). Nhu v~y, ban chAt cua Nha nu6c Cc)ng hoa XHCN Vi~t Nam luon la nha nu6c CUa nhan dan, do nhan dan, VI nhan dan v6i ffi\}C tieu xay dvng mc)t xa h9i XHCN dan giau, nu6c m~nh, dan chu, cong b&ng, van minh. Di sau vao nhfrng quy dinh C\1 th@ trong Chuang I cua HiSn phap nam 2013, ban chAt va m\lc tieu cua Nha nu6c Cc)ng hoa XHCN Vi~t Nam th@ hi~n anhfrng di@m co ban sau: Nhu Nhu v~y, v~y, banban chAt chAt cuacua Nha Nha nu6c nu6c Cc)ng Cc)ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam luon luon la nha la nha nu6c nu6c CUaCUa nhan nhan dan,dan, do do nhan nhan dan,dan, VI nhan VI nhan dandan v6iv6i ffi\}Cffi\}C tieutieu xayxay dvng dvng mc)tmc)t xa xa h9ih9i XHCN XHCN dandan giau, giau, nu6c nu6c m~nh, m~nh, dandan chu, chu, cong cong b&ng, b&ng, vanvan minh. minh. Di Di sausau vaovao nhfrng nhfrng quyquy dinh dinh C\1 C\1 th@th@ trong trong Chuang Chuang I cua I cua HiSn HiSn phap phap nam nam 2013, 2013, banban chAt chAt va va m\lc m\lc tieutieu cuacua Nha Nha nu6c nu6c Cc)ng Cc)ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam th@ th@ hi~n hi~n anhfrng anhfrng di@m di@m co ban co ban sau:sau: 142 GS.TS. Le Minh Tam 142142 GS.TS. GS.TS. Le Minh Le Minh TamTam CHUONG IV- CHE DO CHiNH TR! CHUONG CHUONG IV-IVCHE CHE DODO CHiNH CHiNH TR!TR! Thir nhdt, Nha nu6c tala nha nu6c XHCN, lfty lien minh giua giai cftp cong nhan v6i giai cftp nong dan va d()i ngu tri thuc lam n~n tang, thl)'C hi~n chinh sach d?i doan k~t dan tQC va S\f lanh d?O cua Dang C()ng san Vi~t Nam d6i v6i Nha nu6c va xa h()i la nguyen t~c hi~n dinh. Day la d~c diem the hi~n tinh giai cftp cua Nha nu6c va S\f k~t hgp nhufrn nhuy~n gifra tinh giai cftp v6i tinh dan tQC va tinh nhan dan. ThirThir nhdt, nhdt, Nha Nha nu6c nu6c tala tala nhanha nu6c nu6c XHCN, XHCN, lftylfty lienlien minh minh giua giua giaigiai cftpcftp cong cong nhan nhan v6iv6i giaigiai cftpcftp nong nong dandan va va d()id()i ngungu tri tri thuc thuc lamlam n~nn~n tang, tang, thl)'C thl)'C hi~n hi~n chinh chinh sach sach d?id?i doan doan k~tk~t dandan tQCtQC va va S\f lanh S\f lanh d?Od?O cuacua Dang Dang C()ng C()ng sansan Vi~t Vi~t Nam Nam d6id6i v6iv6i Nha Nha nu6c nu6c va va xa xa h()ih()i la la nguyen nguyen t~c t~c hi~n hi~n dinh. dinh. Day Day la d~c la d~c diem diem thethe hi~n hi~n tinhtinh giaigiai cftpcftp cuacua Nha Nha nu6c nu6c va va S\f S\f k~tk~t hgphgp nhufrn nhufrn nhuy~n nhuy~n gifra gifra tinhtinh giaigiai cftpcftp v6iv6i tinhtinh dandan tQCtQC va tinh va tinh nhan nhan dan. dan. Thu hai, Nha nu6c C()ng hoa XHCN Vi~t Nam la nha nu6c phap quy~n cua nhan dan, do nhan dan, VI nhan dan. Nhan dan la chu the cua quy~n lvc nha nu6c: Quy~n Ivc nha nu6c xuftt phat tu nhan dan, do nhan dan t6 chuc ra va vllgi fch cua nhan dan. Quy~n lvc nha nu6c la th6ng nhftt, c6 sv phan cong, ph6i hgp, kiem soat giua cac ca quan nha nu6c trong vi~c thvc hi~n cac quy~n l~p phap, hanh phap va tu phap. Vi~c t6 chuc va thvc thi quy~n h,.rc nha nu6c phru theo Hi~n phap va phap lu~t; Nha nu6c quan li xa h9i bfulg Hi~n phap va phap lu~t, thvc hi~n nguyen t~c t~p trung dan chu. ThuThu hai,hai, Nha Nha nu6c nu6c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam la nha la nha nu6c nu6c phap phap quy~n quy~n cuacua nhan nhan dan, dan, do do nhan nhan dan,dan, VI nhan VI nhan dan.dan. Nhan Nhan dandan la la quy~n quy~n lvclvc nhanha nu6c: nu6c: Quy~n Quy~n IvcIvc nhanha nu6c nu6c xuftt xuftt phat phat tu tu chuchu thethe cuacua nhan nhan dan,dan, do do nhan nhan dandan t6 chuc t6 chuc ra va ra vllgi va vllgi fchfch cuacua nhan nhan dan.dan. Quy~n Quy~n lvclvc nhanha nu6c nu6c la th6ng la th6ng nhftt, nhftt, c6 c6 sv sv phan phan cong, cong, ph6i ph6i hgp, hgp, kiem kiem soatsoat giua giua caccac ca ca quan quan nhanha nu6c nu6c trong trong vi~cvi~c thvc thvc hi~n hi~n caccac quy~n quy~n l~p l~p phap, phap, va tu va phap. tu phap. Vi~c Vi~c t6 chuc t6 chuc va thvc va thvc thi thi quy~n quy~n h,.rch,.rc nhanha nu6c nu6c hanh hanh phap phap theo theo Hi~n Hi~n phap phap va va phap phap lu~t; lu~t; NhaNha nu6c nu6c quan quan li xa li xa h9ih9i bfulg bfulg phru phru Hi~n Hi~n phap phap va phap va phap lu~t, lu~t, thvc thvc hi~n hi~n nguyen nguyen t~c t~c t~pt~p trung trung dandan chu.chu. Thir ba, dan chu la thu()c tinh cua Nha nu6c C()ng hoa XHCN Vi~t Nam. Nha nu6c bao dam va khong ngung phat huy quy~n lam chu v~ m9i m~t cua nhan dan, t?o di~u ki~n dS nhan dan tham gia dong dao vao cac cong vi~c cua Nha nu6c va xa h()i. ThirThir ba, ba, dandan chuchu la thu()c la thu()c tinhtinh cuacua Nha Nha nu6c nu6c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam. Nam. Nha Nha nu6c nu6c baobao dam dam va va khong khong ngung ngung phat phat huyhuy quy~n quy~n lamlam chuchu v~ v~ m9im9i m~tm~t cuacua nhan nhan dan, dan, t?ot?o di~u di~u ki~n ki~n dS dS nhan nhan dandan tham tham dong dong daodao vaovao caccac cong cong vi~c vi~c cuacua NhaNha nu6c nu6c va va xa h()i. xa h()i. giagia Thir tu, Nha nu6c C<)ng hoa XHCN Vi~t Nam la nha nu6c th6ng nhftt cua cac dan t()c Vi~t Nam. Nha nu6c thvc hi~n chinh sach blnh d~ng va doan k~t gifra cac dan t()c, nghiem cftm IllQi hanh vi kl thi, chia redan t()c. ThirThir tu, tu, Nha Nha nu6c nu6c C<)ng C<)ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam la nha la nha nu6c nu6c th6ng th6ng nhftt nhftt cuacua caccac dandan t()ct()c Vi~t Vi~t Nam. Nam. Nha Nha nu6c nu6c thvc thvc hi~n hi~n chinh chinh sach sach blnh blnh d~ng d~ng va va doan doan k~tk~t gifra gifra caccac dandan t()c,t()c, nghiem nghiem cftm cftm IllQiIllQi hanh hanh vi kl vi thi, kl thi, chia chia redan redan t()c.t()c. Thir nam, mvc tieu cua Nha nu6c C()ng hoa XHCN Vi~t Nam la xay dvng m()t nu6c Vi~t Nam hoa blnh, th6ng nhftt, d()c l~p va toan vt;n lanh th6, dan giau, nu6c m?nh, dan chu, c6ng b~ng, van minh, m9i nguai c6 cu()c s6ng ftm no, tv do, h?nh phuc, c6 di~u ki~n phat triSn toan di~n; nghiem tri m9i hanh d9ng xam ph?m lqi ich cua T6 qu6c va nhan dan. Nha nu6c thvc hi~n chfnh sach hoa blnh, hfru ngh!, m6 r()ng giao luu va hgp tac v6i tftt ca cac nu6c ThirThir nam, nam, mvc mvc tieutieu cuacua Nha Nha nu6c nu6c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam la xay la xay dvng dvng m()tm()t nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam hoahoa blnh, blnh, th6ng th6ng nhftt, nhftt, d()cd()c l~pl~p va va c6ng c6ng b~ng, b~ng, vanvan toan toan vt;nvt;n lanh lanh th6,th6, dandan giau, giau, nu6c nu6c m?nh, m?nh, dandan chu, chu, minh, minh, m9im9i nguai nguai c6 c6 cu()c cu()c s6ng s6ng ftm ftm no,no, tv do, tv do, h?nh h?nh phuc, phuc, c6 c6 di~u di~u ki~n ki~n phat phat triSn triSn toan toan di~n; di~n; nghiem nghiem tri m9i tri m9i hanh hanh d9ng d9ng xam xam ph?m ph?m lqi lqi ichich cuacua T6 T6 qu6c qu6c va va nhan nhan dan. dan. NhaNha nu6c nu6c thvc thvc hi~n hi~n chfnh chfnh sach sach hoahoa m6m6 r()ng r()ng giao giao luuluu va va hgphgp tac tac v6iv6i tftt tftt ca ca caccac nu6c nu6c blnh, blnh, hfruhfru ngh!, ngh!, GS. TS. Le Minh Tam GS.GS. TS. TS. Le Minh Le Minh TamTam 143 143143 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VIBT NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VIBT VIBT NAM NAM tren th8 gi6i, khong phan bi~t ch8 d() chinh tri va xa h()i khac nhau, tren CO' sa ton trQng d()c l~p. chu quy~n va toan Vt(n Hinh th6 cua nhau, khong can thi~p vao cac cong vi~c n()i b() cua nhau, blnh dfulg va cac ben ci1ng c6 lqi. trentren th8th8 gi6i, gi6i, khong khong phan phan bi~tbi~t ch8ch8 d() d() chinh chinh tri tri va va xa xa h()ih()i khac khac nhau, nhau, trentren CO' CO' sa ton sa ton trQng trQng d()cd()c l~p.l~p. chuchu quy~n quy~n va va toan toan Vt(nVt(n Hinh Hinh th6th6 cuacua nhau, nhau, khong khong cancan thi~p thi~p vaovao caccac cong cong vi~c vi~c n()in()i b() b() cuacua nhau, nhau, blnh blnh dfulg dfulg va cac va cac benben ci1ng ci1ng c6 c6 lqi.lqi. xA 4. HE 4. HE THONG THONG cHfNH cHfNH TRJTRJ cDA cDA NVdc NVdc CQNG CQNG HOA HOA xAxA HQI HQI CHU CHU NGHiA NGHiA VIJ?:T VIJ?:T NAM NAM 4. HE THONG cHfNH TRJ cDA NVdc CQNG HOA HQI CHU NGHiA VIJ?:T NAM 4.1. Khai ni~m h~ thAng chfnh tri 4.1.4.1. Khai Khai ni~m ni~m h~ h~ thAng thAng chfnh chfnh tri tri H~ thbng chinh tri la khai ni~m da xuAt hi~n trong sach bao chinh tri phap li tir lau. d nu6c ta, vAn d~ v~ h~ thbng chinh tri cfing da duqc quan tam nghien c(ru 6 nhfi'ng g6c d() khac nhau. Tir thang 3 nam 1989, khai ni~m nay da duqc sir dvng chinh thuc trong van ki~n cua Dang. 1 H~ H~ thbng thbng chinh chinh tri tri la khai la khai ni~m ni~m da da xuAt xuAt hi~n hi~n trong trong sach sach baobao chinh chinh tri tri phap phap li tir li tir lau.lau. d nu6c d nu6c ta, ta, vAnvAn d~ d~ v~ v~ h~ h~ thbng thbng chinh chinh tri tri cfing cfing da da duqc duqc quan quan tamtam nghien nghien c(ruc(ru 6 nhfi'ng 6 nhfi'ng g6cg6c d() d() khac khac nhau. nhau. TirTir thang thang 3 nam 3 nam 1989, 1989, khai khai ni~m ni~m naynay da da duqc duqc sir sir dvng dvng chinh chinh thuc thuc 1 1 trong trong vanvan ki~n ki~n cuacua Dang. Dang. H~ thbng chinh tri la m()t khai ni~m c6 n()i dung phong phu, duqc xem xet du6i nhi~u g6c d() khac nhau. d g6c d() khru quat nhfit, h~ th6ng chinh tri duqc hi~u la m()t ph~ tru th~ hi~n hlnh thuc t6ng quat nhfit cua chinh tri va dan chu, c6 n()i dung chu y8u la xac l~p ca ch8 thvc hi~n quy~n Ivc chinh tri va quy~n Ivc nha nu6c. Xet 6 g6c d() cAu trUe, h~ thbng chinh tri la m()t h~ thbng thi8t ch8 chinh tri c6 mbi quan h~ m~t thi8t v6i nhau. Xet theo g6c d() chinh tri - phap If gim v6i mvc tieu va gia tri, h~ thbng chinh tri duqc hi~u Ia "m(jt ca cdu bao g6m nha nu&c, cac dang phai, cac doan thi, cac t6 chirc xii h(ji chinh tri t6n tqi va hoqt d()ng trong khuon kh6 cua phap luqt hi?n hanh, dur;c chi djnh theo tu tuimg giai cdp. cJm quyJn, nhlim tac d()ng vao cac qua trinh kinh ti - xii h()i v&i m7:lc dich duy tri va phat tridn chid() d6". 2 H~ H~ thbng thbng chinh chinh tri tri la m()t la m()t khai khai ni~m ni~m c6 c6 n()in()i dung dung phong phong phu, phu, xem xem xetxet du6i du6i nhi~u nhi~u g6cg6c d() d() khac khac nhau. nhau. d g6c d g6c d() d() khru khru quat quat duqc duqc nhfit, nhfit, h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri tri duqc duqc hi~u hi~u la m()t la m()t ph~ ph~ tru tru th~th~ hi~n hi~n hlnh hlnh thuc thuc t6ng t6ng quat quat nhfit nhfit cuacua chinh chinh tri tri va va dandan chu, chu, c6 c6 n()in()i dung dung chuchu y8uy8u la xac la xac l~pl~p ca ca ch8ch8 thvc thvc hi~n hi~n quy~n quy~n IvcIvc chinh chinh tri tri va va quy~n quy~n IvcIvc nhanha d() d() cAucAu trUe, trUe, h~ h~ thbng thbng chinh chinh tri tri la m()t la m()t h~ h~ thbng thbng nu6c. nu6c. XetXet 6 g6c 6 g6c thi8t thi8t ch8ch8 chinh chinh tri c6 tri c6 mbimbi quan quan h~ h~ m~tm~t thi8t thi8t v6iv6i nhau. nhau. XetXet theo theo g6cg6c d() d() chinh chinh tri -triphap - phap If gim If gim v6iv6i mvc mvc tieutieu va va giagia tri, tri, h~ h~ thbng thbng chinh chinh tri tri duqc duqc hi~u hi~u Ia "m(jt Ia "m(jt ca ca cducdu baobao g6m g6m nhanha nu&c, nu&c, caccac dang dang phai, phai, caccac chinh chinh tri tri t6nt6n tqi tqi va va hoqt hoqt d()ng d()ng trong trong doan doan thi,thi, caccac t6 chirc t6 chirc xii xii h(jih(ji khuon khuon kh6kh6 cuacua phap phap luqtluqt hi?n hi?n hanh, hanh, dur;c dur;c chichi djnh djnh theo theo tu tuimg tu tuimg giaigiai cdp.cdp. cJm cJm quyJn, quyJn, nhlim nhlim tactac d()ng d()ng vaovao caccac quaqua trinh trinh kinh kinh ti -tixii- xii 2 2 h()ih()i v&iv&i m7:lc m7:lc dich dich duyduy tri tri va phat va phat tridn tridn chid() chid() d6".d6". Chinh tri la m()t y8u t6 thu()c ki8n true thuQ'Ilg tdng, vl v~y cac Chinh Chinh tri la tri m()t la m()t y8uy8u t6 thu()c t6 thu()c ki8n ki8n truetrue thuQ'Ilg thuQ'Ilg tdng, tdng, vl v~y vl v~y caccac Trong Van ki~n H()i nghi IAn thir 6 Ban chdp hanh trung uang Dang C()ng san Nam (lchoa VI). 2 D6 Nguy~n Phuong - TrAn NgQc Dubng, Xay dtmg ndn dan chu xii hQi chu nghia va nha mrac phdp quydn, Nxb. Sl! tMt, Ha N()i, 1992, tr. 6. 1 Trong Trong VanVan ki~nki~n H()iH()i nghinghi IAn IAn thir thir 6 Ban 6 Ban chdpchdp hanhhanh trung trung uang uang Dang Dang C()ng C()ng san san 1 1 Vi~t Vi~tVi~t Nam Nam (lchoa (lchoa VI).VI). 144 GS. TS. U Minh Tam 2 D6 2 D6 Nguy~n Nguy~n Phuong Phuong - TrAn - TrAn NgQc NgQc Dubng, Dubng, XayXay dtmg dtmg ndn ndn dandan chu chu xii hQi xii hQi chu chu nghia nghia va nha va nha mrac mrac phdp phdp quydn, quydn, Nxb.Nxb. Sl! tMt, Sl! tMt, Ha N()i, Ha N()i, 1992, 1992, tr. 6.tr. 6. 144144 GS.GS. TS. TS. U Minh U Minh TamTam CHUONG IV- CHE DO CHiNH TR! CHUONG CHUONG IV-IVCHE CHE DODO CHiNH CHiNH TR!TR! vfut d~ v~ h~ th6ng chfnh tri cling c~n dugc xem xet trong m6i quan h~ chung gifra chfnh tri v6i kinh t~, van hoa va xa h('>i. Theo d6, l:mg v6i m6i mo hlnh kinh t~ - xa h('>i, tuy thu('>c vao di~u ki~n Va hoan canh ljch sir C\1 th~, CO m('>t mo hlnh t6 ch(rc chfnh trj Va dan chu tuong l:mg. d nu6c ta, mo hlnh kinh t~ - xa h('>i tru6c thai kl d6i m6i dugc d~c trung bftng ca ch~ k~ ho~ch hoa t~p trung, bao cAp va tucrng ung v6i n6 Ia h~ th6ng chuyen chfnh vo san. Khi chuy~n sang n~n kinh t~ thi truang djnh huang XHCN v6i nhfrng nhi~m vv va mvc tieu cv th~ doi hoi phai c6 m('>t h~ th6ng chfnh tri v6i nhfrng diftc trung m6i, phu hgp v6i yeu c~u phat tri~n cua kinh t~ - xa h('>i trong tlnh hlnh m6i. vfutvfut d~ d~ v~ v~ h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri tri cling cling c~nc~n dugc dugc xem xem xetxet trong trong m6im6i quan quan h~ h~ chung chung gifra gifra chfnh chfnh tri tri v6iv6i kinh kinh t~, t~, vanvan hoahoa va va xa xa h('>i.h('>i. Theo Theo d6,d6, l:mgl:mg v6iv6i m6im6i momo hlnh hlnh kinh kinh t~ -t~xaxa h('>i,h('>i, tuytuy thu('>c thu('>c vaovao di~u di~u ki~n ki~n Va Va hoan hoan canh canh ljchljch sir sir C\1 C\1 th~,th~, CO CO m('>tm('>t momo hlnh hlnh t6 ch(rc t6 ch(rc chfnh chfnh trj trj Va Va dandan chuchu tuong tuong l:mg. l:mg. d nu6c d nu6c ta, ta, momo hlnh hlnh kinh kinh t~ -t~xaxa h('>ih('>i tru6c tru6c thaithai kl d6i kl d6i m6im6i dugc dugc d~cd~c trung trung bftng bftng ca ca ch~ch~ k~ k~ ho~ch ho~ch hoahoa t~pt~p trung, trung, cApcAp va va tucrng tucrng ungung v6iv6i n6 n6 Ia h~ Ia h~ th6ng th6ng chuyen chuyen chfnh chfnh vo vo san.san. KhiKhi baobao chuy~n chuy~n sang sang n~nn~n kinh kinh t~ thi t~ thi truang truang djnh djnh huang huang XHCN XHCN v6iv6i nhfrng nhfrng nhi~m nhi~m vv vv va va mvc mvc tieutieu cv cv th~th~ doidoi hoihoi phai phai c6 c6 m('>tm('>t h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri tri v6iv6i nhfrng nhfrng diftcdiftc trung trung m6i, m6i, phuphu hgphgp v6iv6i yeuyeu c~uc~u phat phat tri~n tri~n cuacua kinh kinh t~ -t~xaxa h('>ih('>i trong trong tlnhtlnh hlnh hlnh m6i. m6i. K~t qua t6 chuc va ho~t d('>ng cua h~ th6ng chfnh tri c6 tac d('>ng tflJC ti~p va m~ me d~n Sl,l' phat tri~n CUa kinh t~ - xa h('>i. Sg tac d('>ng d6 c6 th~ la tfch eve n~u h~ th6ng chfnh tri dugc t6 chuc va ho~t d9ng phu hgp voi tfnh chAt va trlnh d9 phat tri~n cua mo hlnh kinh t~ - xa h('>i. Ngugc 1~, n~u h~ th6ng chfnh trj dugc t6 chuc khong phu hgp voi tfnh chAt va trlnh d9 phat tri~n cua kinh t~ - xa h('>i thl n6 se c6 tac d('>ng tieu eve t6i qua trlnh phat tri~n cua kinh t~ - xa h('>i. , , , "' A p_h~at tu ' h' ' c.. hAe uQ ~A h~ h hd"A X uat _an chA __ at cua c.. m tq va nuung 1eu k"A a((n K~tK~t quaqua t6 t6 chuc chuc va va ho~t ho~t d('>ng d('>ng cuacua h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri tri c6 c6 tac tac d('>ng d('>ng tflJCtflJC ti~pti~p va va m~ m~ meme d~nd~n Sl,l' Sl,l' phat phat tri~n tri~n CUaCUa kinh kinh t~ -t~xaxa h('>i.h('>i. Sg Sg tac tac d('>ng d('>ng d6 d6 c6 c6 th~th~ la tfch la tfch eveeve n~un~u h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri tri dugc dugc t6 t6 chuc chuc va va ho~t ho~t d9ng d9ng phuphu hgphgp voivoi tfnhtfnh chAt chAt va va trlnh trlnh d9 d9 phat phat tri~n tri~n cuacua momo hlnh hlnh kinh kinh t~ -t~xa - xa h('>i.h('>i. Ngugc Ngugc 1~,1~, n~un~u h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh trj trj dugc dugc t6 chuc t6 chuc khong khong phuphu hgphgp voivoi tfnhtfnh chAt chAt va va trlnh trlnh d9 d9 phat phat tri~n tri~n cuacua kinh kinh t~ -t~xa - xa h('>ih('>i thl thl n6 n6 se c6 se c6 tac tac d('>ng d('>ng tieutieu eveeve t6i t6i quaqua trlnh trlnh phat phat tri~n tri~n cuacua kinh kinh t~ -t~xaxa h('>i.h('>i. , , , , , , "' "' A A h~ h~ ' h' ' h' hAec.. hA ~A ~A h~ h~ h va h-nuung h- d"A d"A k"A k"A X uat X uat p_ at p_ tu at tu _an_an chA __ at chA __cua at' cua c' .. uQ e uQ c.. m c..hmtq tq va nuung 1eu 1eu a((n a((n lich sir cv th~. h~ th6ng chfnh tr! cua m6i nu6c cling c6 nJrfrng d~c thu rieng. H~ th6ng chfnh tri cua nu6c ta hlnh thanh va phat tri~n trong qua trlnh dAu tranh each m~g. chfnh thuc ra dm tU each m~ng thang Tam va ngay cang hoan thi~n. Theo nhfrng quy djnh trong Chuong I Hi~n phap nam 2013, h~ th6ng chfnh tri cua nu6c C('>ng hoa XHCN Vi~t Nam bao g6m: Dang C('>ng san Vi~t Nam, Nha nu6c C('>ng hoa XHCN Vi~t Nam, M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam, Cong doan Vi~t Nam, H('>i nong dan Vi~t Nam, Doan thanh nien C('>ng san H6 Chf Minh, H('>i lien hi~p ph\1 nfr Vi~t Nam va H('>i C\l'U chi~n binh Vi~t Nam, trong d6 Dang C('>ng san Vi~t Nam la h~t nhan chfnh tri lanh d;;to va Nha nu6c la til) c('>t cua h~ th6ng chfnh tr!. lichlich sir sir cv cv th~.th~. h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tr! cua tr! cua m6im6i nu6c nu6c cling cling c6 c6 nJrfrng nJrfrng d~cd~c thuthu rieng. rieng. H~ H~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri tri cuacua nu6c nu6c ta hlnh ta hlnh thanh thanh va va phat phat tri~n tri~n trong trong quaqua trlnh trlnh dAudAu tranh tranh each each m~g. m~g. chfnh chfnh thuc thuc ra dm ra dm tU tU each each m~ng m~ng thang thang Tam Tam va va ngay ngay cang cang hoan hoan thi~n. thi~n. Theo Theo nhfrng nhfrng quyquy djnh djnh trong trong Chuong Chuong I Hi~n I Hi~n phap phap nam nam 2013, 2013, h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri tri cuacua nu6c nu6c C('>ng C('>ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam baobao g6m: g6m: Dang Dang C('>ng C('>ng sansan Vi~t Vi~t Nam, Nam, NhaNha nu6c nu6c C('>ng C('>ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam, Nam, M~tM~t tr~tr~ T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam, Nam, Cong Cong doan doan Vi~t Vi~t Nam, Nam, H('>iH('>i nong nong dandan Vi~t Vi~t Nam, Nam, Doan Doan thanh thanh nien nien C('>ng C('>ng sansan H6H6 ChfChf Minh, Minh, H('>iH('>i lienlien hi~p hi~p ph\1ph\1 nfr nfr Vi~t Vi~t Nam Nam va va H('>iH('>i C\l'UC\l'U chi~n chi~n binh binh Vi~t Vi~t Nam, Nam, trong trong d6 d6 Dang Dang C('>ng C('>ng sansan Vi~t Vi~t Nam Nam la h~t la h~t nhan nhan chfnh chfnh tri lanh tri lanh d;;tod;;to va Nha va Nha nu6c nu6c la til) la til) c('>tc('>t cuacua h~ th6ng h~ th6ng chfnh chfnh tr!. tr!. GS. TS. Le Minh Tam GS.GS. TS. TS. Le Minh Le Minh TamTam 0 ' 145 0 0 ' ' 145145 GIAO TRINH LU~T HIEN PHAP VI:i;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU~T LU~T HIEN HIEN PHAP PHAP VI:i;:T VI:i;:T NAM NAM 4.2. Vi tri, vai tro ctia Dang Cqng san trong h~ thflng chinh tri Vi~t Nam Dang C()ng san Ut m9t b9 ph~n c~u thanh va la h~t nhan chinh tri Uinh d~o cua h~ th6ng chinh tri. Sv Hinh d~o cua Dang C()ng san d6i vcri h~ th6ng chinh tri va d6i vcri xa h9i la m9t nguyen li XHCN n6i chung va cua nucrc ta n6i rieng. Cling c6 va tang cuang svlanh d~o cua Dang d6i vm Nha nucrc va h~ th6ng chinh tri la ySu t6 quySt d!nh d6i vm thing lgi cua cong CUQC d6i mcri va S\1' nghi~p xay d\l'fig chu nghia Xa hQi 0 nUOC ta. 4.2.4.2. Vi Vi tri,tri, vaivai trotro ctiactia Dang Dang Cqng Cqng sansan trong trong h~ h~ thflng thflng chinh chinh tri tri Vi~t Vi~t Nam Nam Dang Dang C()ng C()ng sansan Ut m9t Ut m9t b9 b9 ph~n ph~n c~uc~u thanh thanh va va la h~t la h~t nhan nhan chinh chinh tri tri Uinh Uinh d~od~o cuacua h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri. tri. Sv Sv Hinh Hinh d~od~o cuacua Dang Dang C()ng C()ng vcrivcri h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri tri va va d6id6i vcrivcri xa xa h9ih9i la m9t la m9t nguyen nguyen li li sansan d6id6i XHCN XHCN n6in6i chung chung va va cuacua nucrc nucrc ta ta n6in6i rieng. rieng. Cling Cling c6 c6 va va tang tang cuang cuang svlanh svlanh d~od~o cuacua Dang Dang d6id6i vmvm NhaNha nucrc nucrc va va h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri la tri ySu la ySu t6 quySt t6 quySt d!nh d!nh d6id6i vmvm thing thing lgi lgi cuacua cong cong CUQC CUQC d6id6i mcrimcri va va S\1' nghi~p S\1' nghi~p xayxay d\l'fig d\l'fig chuchu nghia nghia Xa Xa hQihQi 0 nUOC 0 nUOC ta. ta. Tu khi gianh dugc chinh quy~n dSn nay, qua cac giai do~n lich su khac nhau, Dang luon la Ivc lugng lanh d~o chinh quy~n va cac t6 chuc trong h~ th6ng chinh tri. Trong giai do~n hi~n nay, d~ thvc hi~n thanh cong sv nghi~p cong nghi~p hoa, hi~n d~i hoa d~t nucrc, xay dvng nha nucrc phap quy~n Vi~t Nam XHCN, phat tri~n n~n kinh tS thi truang va h9i nh~p qu6c tS, vi~c phat huy vai tro h~t nhan chinh tri va tang cuang S\1' Hinh d~o cua Dang d6i vm h~ th6ng chinh tri ngay cang quan trQng. TuTu khikhi gianh gianh dugc dugc chinh chinh quy~n quy~n dSndSn nay,nay, quaqua caccac giaigiai do~n do~n lichlich su su khac khac nhau, nhau, Dang Dang luon luon la Ivc la Ivc lugng lugng lanh lanh d~od~o chinh chinh quy~n quy~n va va caccac t6 chuc t6 chuc trong trong h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri. tri. Trong Trong giaigiai do~n do~n hi~n hi~n nay, nay, d~ d~ thvc thvc hi~n hi~n thanh thanh cong cong sv sv nghi~p nghi~p cong cong nghi~p nghi~p hoa, hoa, hi~n hi~n d~id~i hoahoa d~td~t nucrc, nucrc, xayxay dvng dvng nhanha nucrc nucrc phap phap quy~n quy~n Vi~t Vi~t Nam Nam XHCN, XHCN, phat phat tri~n tri~n n~nn~n kinh kinh tS thi tS thi truang truang va va h9ih9i nh~p nh~p qu6c qu6c tS, tS, vi~cvi~c phat phat huyhuy vaivai tro tro h~th~t nhan nhan chinh chinh tri va tri va tang tang cuang cuang S\1' S\1' Hinh Hinh d~od~o cuacua Dang Dang d6id6i vmvm h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri ngay tri ngay cang cang quan quan trQng. trQng. Trong lich su l~p hiSn Vi~t Nam, vi trf, vai tro lanh d~o cua Dang d6i vcri Nha nucrc va h~ th6ng chinh tri luon dugc th~ hi~n trong cac ban hiSn phap. Trong Trong lichlich su su l~pl~p hiSn hiSn Vi~t Vi~t Nam, Nam, vi trf, vi trf, vaivai tro tro lanh lanh d~od~o cuacua Dang Dang d6id6i vcrivcri NhaNha nucrc nucrc va va h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri tri luon luon dugc dugc th~th~ hi~n hi~n trong trong caccac banban hiSn hiSn phap. phap. Trong HiSn phap nam 1946, m~c du khong c6 m9t di~u khoan rieng quy dinh v~ S\1' lanh d~o cua Dang d6i vm Nha nucrc va h~ th6ng chinh tri nhung thong qua chS dinh Chu tich nucrc, vcri vi tri va vai tro d~c bi~t cua Chu t!ch H6 Chi Minh, nguai sang l~p ra Dang C()ng san Vi~t Nam va la vi Chu tich nucrc ddu tien cua Vi~t Nam, cac quan di~m, chu truang, duang I6i cua Dang da dugc t6 chuc thvc hi~n thitng lgi. HiSn phap nam 1959 da th~ hi~n quy~n lanh d~o cua Dang d6i vcri Nha nucrc va h~ th6ng chinh tri trong Lm n6i ddu. HiSn phap nam 1980 da th~ chS hoa vai tro lanh d~o cua Dang trong Lai n6i ddu, Di~u 4 HiSn phap va ldn ddu tien thu~t ngu mcri "Hiin phap th~ chi hod iluimg l6i cua Dang" dugc Trong Trong HiSn HiSn phap phap nam nam 1946, 1946, m~cm~c du du khong khong c6 c6 m9tm9t di~u di~u khoan khoan quyquy dinh dinh v~ v~ S\1' S\1' lanh lanh d~od~o cuacua Dang Dang d6id6i vmvm Nha Nha nucrc nucrc va va h~ h~ rieng rieng th6ng th6ng chinh chinh tri nhung tri nhung thong thong quaqua chSchS dinh dinh ChuChu tichtich nucrc, nucrc, vcrivcri vi tri vi tri va va vaivai tro tro d~cd~c bi~tbi~t cuacua Chu Chu t!cht!ch H6H6 ChiChi Minh, Minh, nguai nguai sang sang l~pl~p ra ra Dang Dang C()ng C()ng sansan Vi~t Vi~t Nam Nam va va la vi la Chu vi Chu tichtich nucrc nucrc dduddu tientien cuacua Vi~t Vi~t Nam, Nam, caccac quan quan di~m, di~m, chuchu truang, truang, duang duang I6i I6i cuacua Dang Dang da da dugc dugc t6 t6 chuc chuc thvc thvc hi~n hi~n thitng thitng lgi.lgi. HiSn HiSn phap phap nam nam 1959 1959 da da th~th~ hi~n hi~n quy~n quy~n lanh lanh d~od~o cuacua Dang Dang d6id6i vcrivcri Nha Nha nucrc nucrc va va h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri tri trong trong LmLm n6in6i ddu.ddu. HiSn HiSn phap phap nam nam 1980 1980 da da th~th~ chSchS hoahoa vaivai tro tro lanh lanh d~od~o cuacua Dang Dang trong trong LaiLai n6in6i ddu, ddu, Di~u Di~u 4 HiSn 4 HiSn phap phap va va ldnldn dduddu tientien thu~t thu~t ngungu mcrimcri "Hiin "Hiin phap phap th~th~ chichi hodhod iluimg iluimg l6i l6i cuacua Dang" Dang" dugc dugc 146 GS. TS. Le Minh Tam 146146 GS.GS. TS. TS. Le Minh Le Minh TamTam CHUONG IV- CHE DO CHiNH TR! CHUONG CHUONG IV-IVCHE CHE DO DO CHiNH CHiNH TR!TR! su d\mg. HiSn phap nam 1992, duqc sua d6i, b6 sung nam 2001 tiSp tvc ghi nh~n ng~n gQn, ch~t che va dfty du han vai tro Hinh d~o cua Dang d6i vai Nha nuac va h~ th6ng chfnh tri t~i Di~u 4. su su d\mg. d\mg. HiSn HiSn phap phap nam nam 1992, 1992, duqc duqc suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung nam nam 2001 2001 tiSptiSp tvctvc ghighi nh~n nh~n ng~n ng~n gQn, gQn, ch~t ch~t cheche va va dftydfty du du hanhan vaivai tro tro Hinh Hinh d~od~o cuacua Dang Dang d6id6i vaivai Nha Nha nuac nuac va va h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri t~i tri t~i Di~u Di~u 4. 4. KS thira quy dinh cua HiSn phap nam 1992, HiSn phap nam 2013 tiSp tl)c kh~ng dinh S\f Hinh d~o cua Dang d6i vm Nha nuac va xa h9i va da c6 nhfrng b6 sung, phat tri~n quan trQng: quy djnh dfty du han ban chfit, vai tro lanh d~o ctia Dang C9ng san Vi~t Nam: "Dang C(mg san Vi¢t Nam Ia d9i tien phong cua giai cdp cong nhan, a6ng thai Ia d9i tien phong cua nhan dan lao d9ng va cua dan t9c... , Zdy chu ngh'i'a Mac - Lenin va tu tuimg H6 Chi Minh lam nJn tang tu tuimg, Ia Zl:rc lu9'flg liinh dt;zo Nha nu&c va xii h9i" (khoan 1 Di~u 4 ); quy dinh r6 trach nhi~m cua Dang d6i vm nhan dan,.trircrc nhan dan: "Dang C9ng san Vi¢t Nam gdn b6 mqt thih v&i Nhan dan, ph'(lc V'(l Nhan dan, chtu Slf gidm sat cua Nhan dan, chtu trach nhi¢m tru&c Nhan dan vJ nhiing quyit dtnh cua minh" (khoan 2 Di~u 4); d6ng thbi quy dinh: "Cdc t6 chuc cua Dang va dang vien Dang C9ng san Vi¢t Nam hoqt d9ng trong khuon kh6 Hiin phap va phap luqt" (khoan 3 Di~u 4). KS KS thira thira quyquy dinh dinh cuacua HiSn HiSn phap phap nam nam 1992, 1992, HiSn HiSn phap phap nam nam 2013 2013 tiSptiSp tl)ctl)c kh~ng kh~ng dinh dinh S\f S\f Hinh Hinh d~od~o cuacua Dang Dang d6id6i vmvm Nha Nha nuac nuac va va xa xa h9ih9i va va da da c6 c6 nhfrng nhfrng b6 b6 sung, sung, phat phat tri~n tri~n quan quan trQng: trQng: quyquy djnh djnh dftydfty du du hanhan banban chfit, chfit, vaivai tro tro lanh lanh d~od~o ctiactia Dang Dang C9ng C9ng sansan Vi~t Vi~t Nam: Nam: "Dang "Dang C(mg C(mg sansan Vi¢tVi¢t Nam Nam Ia d9i Ia d9i tientien phong phong cuacua giaigiai cdpcdp cong cong nhan, nhan, a6ng a6ng thaithai Ia d9i Ia d9i tientien phong phong cuacua nhan nhan dandan laolao d9ng d9ng va va cuacua dandan t9ct9c ... , ... Zdy , Zdy chuchu ngh'i'a ngh'i'a Mac Mac - Lenin - Lenin va tu va tuimg tu tuimg H6H6 ChiChi Minh Minh lamlam nJnnJn tang tang tu tu tuimg, tuimg, Ia Ia Zl:rcZl:rc lu9'flg lu9'flg liinh liinh dt;zodt;zo NhaNha nu&c nu&c va va xii xii h9i" h9i" (khoan (khoan 1 Di~u 1 Di~u 4 ); 4quy ); quy dinh dinh r6 trach r6 trach nhi~m nhi~m cuacua Dang Dang d6id6i vmvm nhan nhan dan,.trircrc dan,.trircrc nhan nhan dan:dan: "Dang "Dang C9ng C9ng sansan Vi¢tVi¢t Nam Nam gdngdn b6 b6 mqtmqt thih thih v&iv&i Nhan Nhan dan,dan, ph'(lc ph'(lc V'(l V'(l Nhan Nhan dan,dan, chtu chtu Slf Slf gidm gidm satsat cuacua Nhan Nhan dan,dan, chtu chtu trach trach nhi¢m nhi¢m tru&c tru&c Nhan Nhan dandan vJ nhiing vJ nhiing quyit quyit dtnh dtnh cuacua minh" minh" (khoan (khoan 2 Di~u 2 Di~u 4); 4); d6ng d6ng thbithbi quyquy dinh: dinh: "Cdc "Cdc t6 chuc t6 chuc cuacua Dang Dang va va dang dang vienvien Dang Dang C9ng C9ng sansan Vi¢tVi¢t Nam Nam hoqt hoqt d9ng d9ng trong trong khuon khuon kh6kh6 Hiin Hiin phap phap va phap va phap luqt" luqt" (khoan (khoan 3 Di~u 3 Di~u 4). 4). N9i dung lanh d~o cua Dang d6i vm Nha nuac va xa h9i duqc th~ hi~n trong cuang llnh chfnh tri cua Dang va duqc b6 sung, C\l th~ hoa trong cac nghi quySt d~i h9i Dang qua cac nhi~m ld va cac nghi quyet chuyen d~. bao g6m nhfmg m~t ca ban sau: N9iN9i dung dung lanh lanh d~od~o cuacua Dang Dang d6id6i vmvm Nha Nha nuac nuac va va xa xa h9ih9i duqc duqc th~th~ hi~n hi~n trong trong cuang cuang llnhllnh chfnh chfnh tri tri cuacua Dang Dang va va duqc duqc b6 b6 sung, sung, C\l C\l th~th~ hoahoa trong trong caccac nghi nghi quySt quySt d~id~i h9ih9i Dang Dang quaqua caccac nhi~m nhi~m ld va ld va caccac nghi nghi quyet quyet chuyen chuyen d~. d~. baobao g6m g6m nhfmg nhfmg m~tm~t ca ca banban sau:sau: - D~ ra dubng I6i, chu truang, chfnh sach Ian d~ dinh huang cho SlJ phat tri~n cua Nha nuac va xa h9i trong tirng thbi. ld Cl) th~; - D~ - D~ ra dubng ra dubng I6i,I6i, chuchu truang, truang, chfnh chfnh sach sach IanIan d~ d~ dinh dinh huang huang chocho SlJ phat SlJ phat tri~n tri~n cuacua Nha Nha nuac nuac va xa va h9i xa h9i trong trong tirng tirng thbi.thbi. ld Cl) ld Cl) th~;th~; - V ~ch ra nhfrng phuang huang va nguyen t~c ca ban lam ca sa cho vi~c xay d\fllg va hoan thi~n Nha nuac va phap lu~t. cung c6 va phat tri~n h~ th6ng chfnh tri, thiSt l~p chS d9 dan chu XHCN, phat huy quy~n lam chu cua nhan dan; - V-~ch V ~ch ra nhfrng ra nhfrng phuang phuang huang huang va va nguyen nguyen t~c t~c ca ca banban lamlam ca ca sa sa chocho vi~c vi~c xayxay d\fllg d\fllg va va hoan hoan thi~n thi~n Nha Nha nuac nuac va va phap phap lu~t. lu~t. cung cung va va phat phat tri~n tri~n h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri, tri, thiSt thiSt l~pl~p chSchS d9 d9 dandan chuchu c6 c6 XHCN, XHCN, phat phat huyhuy quy~n quy~n lamlam chuchu cuacua nhan nhan dan;dan; - I)~ ra nhfrng quan di~m va chfnh sach v~ c6ng tac can b9; phat hi~n. h,ra chQn, b6i duang nhfrng dang vien uu tu va nhfrng nguai ngoai Dang c6 phftm chAt va nang lvc giai thi~u vai cac ca - I)~ - I)~ ra nhfrng ra nhfrng quan quan di~m di~m va va chfnh chfnh sach sach v~ v~ c6ng c6ng tac tac cancan b9;b9; phat phat hi~n. hi~n. h,rah,ra chQn, chQn, b6ib6i duang duang nhfrng nhfrng dang dang vien vien uu uu tu va tu va nhfrng nhfrng nguai nguai ngoai ngoai Dang Dang c6 c6 phftm phftm chAt chAt va va nang nang lvclvc giaigiai thi~u thi~u vaivai caccac ca ca GS.TS. LC Minh Tam GS.TS. GS.TS. LC Minh LC Minh TamTam 147 147147 mAo TRiNH LU!T HIEN PHAP VIETNAM mAo mAo TRiNH TRiNH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VIETNAM VIETNAM quan nha nUOC, ca.C tf> chuc chinh tri - xa h(}i thong qua CO' che bdu CU, tuy~n ChQn d~ b6 tri VaO lam Vi~c trong CO' quan nha nUOC Va cac t6 chuc chinh trixa h()i; quan quan nhanha nUOC, nUOC, ca.Cca.C tf> chuc tf> chuc chinh chinh tri -trixa- h(}i xa h(}i thong thong quaqua CO' CO' cheche bdubdu CU,CU, tuy~n tuy~n ChQn ChQn d~ d~ b6 b6 tri tri VaOVaO lamlam Vi~cVi~c trong trong CO' CO' quan quan nhanha nUOC nUOC Va Va caccac t6 chuc t6 chuc chinh chinh tri-trixa xa h()i;h()i; - Dang thgc hi~n S\1' lanh d~;to cua rninh thong qua cac dang vien va t6 chuc Dang b&ng each giao d\}C dang vien neu cao vai tro tien phong, guang mftu, qua d6 t~p hgp, giao d1,lC Va d(}ng vien qudn chung tham gia quan li nha nu6c, qufm li xa h()i, ung h() va tich C\l'C thvc hi~n duong 16i chinh sach cua Dang, ton trQng va thgc hi~n nghiem chinh phap lu~t cua Nha nu6c; - Dang - Dang thgc thgc hi~n hi~n S\1' S\1' lanh lanh d~;tod~;to cuacua rninh rninh thong thong quaqua caccac dang dang vien vien va va t6 chuc t6 chuc Dang Dang b&ng b&ng each each giao giao d\}Cd\}C dang dang vien vien neuneu caocao vaivai tro tro tientien phong, phong, guang guang mftu, mftu, quaqua d6 d6 t~pt~p hgp, hgp, giao giao d1,lCd1,lC Va Va d(}ng d(}ng vien vien tham tham giagia quan quan li nha li nha nu6c, nu6c, qufm qufm li xa li xa h()i,h()i, ungung h() h() va va qudn qudn chung chung tichtich C\l'CC\l'C thvc thvc hi~n hi~n duong duong 16i 16i chinh chinh sach sach cuacua Dang, Dang, tonton trQng trQng va va hi~n hi~n nghiem nghiem chinh chinh phap phap lu~tlu~t cuacua Nha Nha nu6c; nu6c; thgc thgc - Dang thvc hi~n cong tac ki~m tra vi~c chAp hanh va t6 chuc thvc hi~n ducrng 16i, chinh sach, nghi quy€t cua Dang d6i vm cac dang vien, cac t6 chuc Dang, cac CO' quan nha nu6c va t6 chuc xa hQi, phat hi~n va u6n n~n kip thoi nhfrng sai ldm, l~ch l~;tc. D6ng thai, Dang ti€n hanh t6ng k€t thgc ti~n. rut kinh nghi~m d~ khong ngirng b6 sung va hoan thi~n cac ducrng 16i, chinh sach tren tAt ca cac linh 'V\l'C cua dOi s6ng xa h(}i. - Dang - Dang thvc thvc hi~n hi~n cong cong tac tac ki~m ki~m tra tra vi~cvi~c chAp chAp hanh hanh va va t6 chuc t6 chuc thvc thvc hi~n hi~n ducrng ducrng 16i,16i, chinh chinh sach, sach, nghi nghi quy€t quy€t cuacua Dang Dang d6id6i vmvm caccac dang dang vien, vien, caccac t6 chuc t6 chuc Dang, Dang, caccac CO' CO' quan quan nhanha nu6c nu6c va va t6 chuc t6 chuc xa xa hQi,hQi, phat phat hi~n hi~n va va u6nu6n n~nn~n kipkip thoithoi nhfrng nhfrng sai sai ldm, ldm, l~ch l~ch l~;tc.l~;tc. D6ng D6ng thai, thai, Dang Dang ti€nti€n hanh hanh t6ng t6ng k€tk€t thgc thgc ti~n. ti~n. rut rut kinh kinh nghi~m nghi~m d~ khong d~ khong sung sung va va hoan hoan thi~n thi~n caccac ducrng ducrng 16i,16i, chinh chinh sach sach trentren tAt tAt ca ca ngirng ngirng b6 b6 caccac linhlinh 'V\l'C'V\l'C cuacua dOidOi s6ng s6ng xa h(}i. xa h(}i. v~ thvc chAt, S\1' lanh d~;to cua Dang d6i v6i Nha nu6c va xa h()i la lanh d~;to chinh tri mang tinh dinh huang, t~;to di~u ki~n d~ Nha nu6c va cac t6 chuc thanh vien cua h~ th6ng chinh tri c6 CO' sa chu d()ng sang t~o trong t6 chuc va ho~t d()ng b&ng nhfrng cong C\}, phucrng phap va bi~n phap C\} th~ cua rninh. Phuong phap d~ thvc hi~n sv lanh d~;to cua Dang d6i voi Nha nuoc la nhfrng phucrng phap dan chu, giao d\}C, thuy€t ph\}C va d\l'a vao uy tin, nang lvc cua cac dang vien va t6 chuc CO' sa Dang. So v6i cac dang chinh tri cdm quy~n trong cac nha nu6c khac, vi tri, vai tro lanh d~;to cua Dang C()ng san Vi~t Nam d6i v6i Nha nu6c va xa h()i c6 nhfrng d?c trung rieng nhu: Quy~n lanh d~o cua Dang duqc ghi nh~ trong Hi€n phap; co sa chinh tri - xa h()i cua Dang rAt r()ng, SIJ tanh d~;to cua Dang duqc tAt ca cac t6 chuc chinh tri - xa h()i thua nh~n; Dang la d~;ti bi~u trung thanh lqi ich cua giai cAp cong nhfm, nhan dan lao d()ng vacua ca dan t()c ... Vl v~y. nhfrng chu v~ v~ thvc thvc chAt, chAt, S\1' S\1' lanh lanh d~;tod~;to cuacua Dang Dang d6id6i v6iv6i Nha Nha nu6c nu6c va va xa xa h()ih()i la lanh la lanh d~;tod~;to chinh chinh tri tri mang mang tinhtinh dinh dinh huang, huang, t~;tot~;to di~u di~u ki~n ki~n d~ d~ Nha Nha nu6c nu6c va va caccac t6 chuc t6 chuc thanh thanh vien vien cuacua h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri tri c6 c6 CO' CO' sa chu sa chu d()ng d()ng sang sang t~ot~o trong trong t6 chuc t6 chuc va va ho~t ho~t d()ng d()ng b&ng b&ng nhfrng nhfrng cong cong C\}, C\}, phucrng phucrng phap phap va va bi~n bi~n phap phap C\} C\} th~th~ cuacua rninh. rninh. Phuong Phuong phap phap d~ d~ thvc thvc hi~n hi~n sv sv lanh lanh d~;tod~;to cuacua Dang Dang d6id6i voivoi Nha Nha nuoc nuoc la la nhfrng nhfrng d\}C,d\}C, thuy€t thuy€t ph\}C ph\}C va va d\l'ad\l'a vaovao uy uy tin,tin, phucrng phucrng phap phap dandan chu, chu, giao giao nang nang lvclvc cuacua caccac dang dang vien vien va va t6 chuc t6 chuc CO' CO' sa sa Dang. Dang. So So v6iv6i caccac dang dang chinh chinh tri tri cdm cdm quy~n quy~n trong trong caccac nhanha nu6c nu6c khac, khac, vi tri, vi tri, vaivai tro tro d~;tod~;to cuacua Dang Dang C()ng C()ng sansan Vi~t Vi~t Nam Nam d6id6i v6iv6i Nha Nha nu6c nu6c va va xa xa lanh lanh h()ih()i c6 c6 nhfrng nhfrng d?cd?c trung trung rieng rieng nhu: nhu: Quy~n Quy~n lanh lanh d~od~o cuacua Dang Dang duqc duqc ghighi nh~ nh~ trong trong Hi€n Hi€n phap; phap; co co sa chinh sa chinh tri -trixa- h()i xa h()i cuacua Dang Dang rAt rAt r()ng, r()ng, SIJ SIJ tanh tanh d~;tod~;to cuacua Dang Dang duqc duqc tAt tAt ca ca caccac t6 chuc t6 chuc chinh chinh tri tri - xaxa h()ih()i thua thua nh~n; nh~n; Dang Dang la d~;ti la d~;ti bi~u bi~u trung trung thanh thanh lqi lqi ichich cuacua giaigiai cApcAp cong cong nhfm, nhfm, nhan nhan dandan laolao d()ng d()ng vacua vacua ca ca dandan t()ct()c ... Vl ... Vl v~y. v~y. nhfrng nhfrng chuchu 148 GS. TS. Le Minh Tam 148148 GS.GS. TS. TS. Le Minh Le Minh TamTam CHUONG IV- CHE DO CHiNH TR! CHUONG CHUONG IV- IVCHE CHE DO DO CHiNH CHiNH TR!TR! truang va quan di€m 16n cua Dang duqc mQi ding 16p nhan dan quan tam, tham gia gop y ki~n tir khi so~n thao va tfch qrc ung h9, t6 chuc thvc hi~n tren thvc t~. truang truang va va quan quan di€m di€m 16n16n cuacua Dang Dang duqc duqc mQimQi ding ding 16p16p nhan nhan dandan quan quan tam, tam, tham tham giagia gopgop y ki~n y ki~n tir khi tir khi so~n so~n thao thao va va tfchtfch qrcqrc ungung h9,h9, t6 chuc t6 chuc thvc thvc hi~n hi~n trentren thvc thvc t~. t~. Nhiing nfu:n vira qua, phuang thuc lanh d~o cua Dang d6i v6i Nha nuac va xa h9i da c6 nhi~u d6i m6i, t~o ti~n d~ cho vi~c ki~n toan va phat huy vai tro, hi~u lvc quan lf cua Nha nuac, xay d\l'fig va d6i m6i h~ th6ng chfnh tri, phat huy quy~n lam chu cua nhan dan. Tuy nhien, S\1' lanh ~ cua Dang d6i v6i Nha nuac va h~ th6ng chfnh tri vfut con nhiing khuy~t di€m; phuang thuc lanh d1;1o cua Dang con ch~m d6i m6i, vi~c ki~n toan b9 may cua h~ th6ng chfnh tri va cong tac t6 chuc can b9 tren m9t s6 phuang di~n con h~ ch~, y~u kern. Tinb trl;lllg Dang bao bi~n, lam thay, can thi~p sau vao Cong vi~c thUQC chUC nang cua Nha nUOC vfrn COn, chua phat huy h~t kha nang cua cac t6 chuc chfnh tri - xa h9i trong h~ th6ng chfnh tri va quy~n lam chu cua nhan dan. D€ kh~c phl)c khuy~t di€m nay, Dang ta da chu truang va kien quy~t tv d6i m6i va chAn chinh, phat huy 6 d.m cao han ban linh va sue chi~n dAu cua Dang, d~c bi~t la v~ nang lvc t6 chuc, chi d~o thvc hi~n, vuan len ngang tAm doi hoi d6i v6i trach nhi~m lanh d~o dAt nuac trong giai do~ m6i. Nhiing Nhiing nfu:n nfu:n viravira qua,qua, phuang phuang thuc thuc lanh lanh d~od~o cuacua Dang Dang d6id6i v6iv6i NhaNha nuac nuac va va xa xa h9ih9i da da c6 c6 nhi~u nhi~u d6id6i m6i, m6i, t~ot~o ti~nti~n d~ d~ chocho vi~cvi~c ki~n ki~n toan toan va va phat phat huyhuy vai vai tro,tro, hi~u hi~u lvclvc quan quan lf cua lf cua NhaNha nuac, nuac, xayxay d\l'fig d\l'fig va va d6id6i m6im6i h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri, tri, phat phat huyhuy quy~n quy~n lamlam chuchu cuacua nhan nhan dan.dan. TuyTuy nhien, nhien, S\1' lanh S\1' lanh ~~ cuacua Dang Dang d6id6i v6iv6i NhaNha nuac nuac va h~ va th6ng h~ th6ng chfnh chfnh tri tri vfutvfut concon nhiing nhiing khuy~t khuy~t di€m; di€m; phuang phuang thuc thuc lanh lanh d1;1od1;1o cuacua ch~m ch~m d6id6i m6i, m6i, vi~cvi~c ki~n ki~n toan toan b9 b9 may may cuacua h~ th6ng h~ th6ng chfnh chfnh Dang Dang concon tri va tri cong va cong tac tac t6 chuc t6 chuc cancan b9 b9 trentren m9tm9t s6 phuang s6 phuang di~n di~n concon h~h~ ch~,ch~, y~uy~u kern. kern. Tinb Tinb trl;lllg trl;lllg Dang Dang baobao bi~n, bi~n, lamlam thay, thay, cancan thi~p thi~p sausau vaovao Cong Cong vi~cvi~c thUQC thUQC chUC chUC nang nang cuacua NhaNha nUOC nUOC vfrnvfrn COn,COn, chua chua phat phat huyhuy h~th~t khakha nang nang cuacua caccac t6 chuc t6 chuc chfnh chfnh tri -trixa- h9i xa h9i trong trong h~ th6ng h~ th6ng chfnh chfnh tri va tri va quy~n quy~n lamlam chuchu cuacua nhan nhan dan.dan. D€ D€ kh~c kh~c phl)c phl)c khuy~t khuy~t di€m di€m nay,nay, Dang Dang ta da ta chu da chu truang truang va kien va kien quy~t quy~t tv d6i tv d6i m6im6i va chAn va chAn chinh, chinh, phat phat huyhuy 6 d.m 6 d.m caocao hanhan banban linhlinh va va suesue chi~n chi~n dAudAu cuacua Dang, Dang, d~cd~c bi~tbi~t la la v~ nang v~ nang lvclvc t6 chuc, t6 chuc, chichi d~od~o thvc thvc hi~n, hi~n, vuan vuan lenlen ngang ngang tAmtAm doidoi hoihoi nhi~m nhi~m lanh lanh d~od~o dAtdAt nuac nuac trong trong giaigiai do~ do~ m6i. m6i. d6id6i v6iv6i trach trach 4.3. Vi tri, vai tro cua Nha mr&c trong h~ th6ng chinh trj 4.3.4.3. Vi Vi tri,tri, vaivai trotro cuacua Nha Nha mr&c mr&c trong trong h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh trj trj Vi~tNam Vi~tNam Vi~tNam Nha nuac c6 vi trf va vai tro h~t sue quan trQng trong h~ th6ng 'chfnh tri. B6i vl, quy~n lvc chfnh tri bao gia cung th€ hi~n t~p trung 6 quy~n lvc nha nuac, t6 chuc va ho~t d9ng cua h~ th6ng chfnh tr! v~ can ban luon phai dva tren CO' sa cua phap lu~t do Nha nuac ban hanh, hi~u qua ho1;1t d9ng cua h~ th6ng chfnh tr! phv thu9c rAt nhi~u vao sue m~nh va hi~u lvc quan li nha nuac. Nha nuac la m9t b9 ph~n hqp thanh cua h~ th6ng chfnh tri nhung n6 luon dt'rng 6 vi trf trung tam cua h~ th6ng d6 va giu vai tro quan trQng, la cong Cl) dS thvc hi~n quy~n Ivc nhan dan, gifr gln tr~t tv ki cuang va bao dam cong bing xa hQi. Nha Nha nuac nuac c6 c6 vi trf vi va trf va vaivai tro tro h~th~t suesue quan quan trQng trQng trong trong h~ th6ng h~ th6ng 'chfnh 'chfnh tri. tri. B6iB6i vl, vl, quy~n quy~n lvclvc chfnh chfnh tri tri baobao giagia cung cung th€th€ hi~n hi~n t~pt~p trung trung 6 quy~n 6 quy~n lvclvc nhanha nuac, nuac, t6 chuc t6 chuc va va ho~t ho~t d9ng d9ng cuacua h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tr! v~ tr! v~ cancan banban luon luon phai phai dvadva trentren CO' CO' sa cua sa cua phap phap lu~tlu~t do do Nha Nha nuac nuac banban hanh, hanh, hi~u hi~u quaqua ho1;1t ho1;1t d9ng d9ng cuacua h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tr! tr! phvphv thu9c thu9c rAt rAt nhi~u nhi~u vaovao suesue m~nh m~nh va va hi~u hi~u lvclvc quan quan li nha li nha nuac. nuac. Nha Nha nuac nuac la m9t la m9t b9 b9 ph~n ph~n hqphqp thanh thanh cuacua h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri tri nhung nhung n6 n6 luon luon dt'rng dt'rng 6 vi6 trf vi trf trung trung tamtam cuacua h~ h~ th6ng th6ng d6 d6 va va giugiu vaivai tro tro quan quan trQng, trQng, la cong la cong Cl) Cl) dS dS thvc thvc hi~n hi~n quy~n quy~n IvcIvc nhan nhan dan,dan, gifrgifr glngln tr~ttr~t tv tv ki cuang ki cuang va va baobao dam dam cong cong bing bing xa hQi. xa hQi. GS.JS U Minh Trim GS.JS GS.JS U Minh U Minh TrimTrim 149 149149 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP viJ;:T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP viJ;:T viJ;:T NAM NAM So v6i cac t6 chuc thtmh vien khac cua h~ th6ng chfnh tri, Nha nuac c6 nhtmg d~c di~m, di~u ki~n (c6 th~ gQi la uu th€) sau day: So So v6iv6i caccac t6 chuc t6 chuc thtmh thtmh vien vien khac khac cuacua h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri, tri, NhaNha c6 c6 nhtmg nhtmg d~cd~c di~m, di~m, di~u di~u ki~n ki~n (c6(c6 th~th~ gQigQi la uu la uu th€)th€) sausau day:day: nuac nuac - Nha nu6'c la d~i di~n chfnh thuc cua toan b9 dan cu, la t6 chuc r9ng 16n nhfit trong xa h{>i; Nha nu6'c quim If tAt ca c6ng dan va cu dan trong ph~m vi lanh th6 cua mlnh; - Nha - Nha nu6'c nu6'c la d~i la d~i di~n di~n chfnh chfnh thuc thuc cuacua toan toan b9 b9 dandan cu,cu, la t6 la t6 16n16n nhfit nhfit trong trong xa xa h{>i;h{>i; Nha Nha nu6'c nu6'c quim quim If tAt If tAt ca c6ng ca c6ng dandan chuc chuc r9ng r9ng cu cu dandan trong trong ph~m ph~m vi lanh vi lanh th6th6 cuacua mlnh; mlnh; va va - Nha nu6'c c6 chu quy~n t6i cao trong linh vvc d6i n9i cfing nhu d6i ngo~i, c6 b9 may quy~n Ivc va c6 sue m~ d~ bao dam thvc hi~n quy~n Ivc chfnh tri va bao v~ ch€ d9 chfnh tri cua Nha nu6'c; - Nha - Nha nu6'c nu6'c c6 chu c6 chu quy~n quy~n t6i t6i caocao trong trong linhlinh vvcvvc d6id6i n9in9i cfing cfing nhunhu d6id6i ngo~i, ngo~i, c6 c6 b9 b9 maymay quy~n quy~n IvcIvc va va c6 c6 suesue m~ m~ d~ d~ baobao dam dam thvc thvc hi~n hi~n quy~n quy~n IvcIvc chfnh chfnh tri va tri bao va bao v~ ch€ v~ ch€ d9 d9 chfnh chfnh tri cua tri cua Nha Nha nu6'c; nu6'c; - Nha nu6'c c6 phap lu~t, c6ng cv c6 hi~u Ivc nhfit d~ thi~t l~p tr~t tv ki cucmg, quan If mQi m~t dcri s6ng xa h9i; - Nha - Nha nu6'c nu6'c c6 c6 phap phap lu~t, lu~t, c6ng c6ng cv cv c6 c6 hi~u hi~u IvcIvc nhfit nhfit d~ d~ thi~t thi~t l~pl~p tr~ttr~t tv ki tv cucmg, ki cucmg, quan quan If mQi If mQi m~tm~t dcridcri s6ng s6ng xa xa h9i;h9i; - Nha nu6'c c6 du di~u ki~n va sue m~nh v~t chAt d~ t6 chuc va thvc hi~n quy~n Ivc chfnh tri, quan If dAt nu6'c va xa h{>i; d6ng thai Nha nu6'c con c6 th~ bao trq cho cac t6 chuc khac trong h~ th6ng chfnh tri d~ thvc hi~n cac ho~t d{>ng cua mlnh. - Nha - Nha nu6'c nu6'c c6 c6 du du di~u di~u ki~n ki~n va va suesue m~nh m~nh v~tv~t chAt chAt d~ d~ t6 chuc t6 chuc hi~n hi~n quy~n quy~n IvcIvc chfnh chfnh tri, tri, quan quan If dAt If dAt nu6'c nu6'c va va xa xa h{>i;h{>i; d6ng d6ng va va thvc thvc thaithai Nha Nha nu6'c nu6'c concon c6 c6 th~th~ baobao trq trq chocho caccac t6 chuc t6 chuc khac khac trong trong h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri d~ tri thvc d~ thvc hi~n hi~n caccac ho~t ho~t d{>ng d{>ng cuacua mlnh. mlnh. Han 70 nam xay dvng va phat tri~n, Nha nu6'c ta lu6n giu vfi'ng vi trf tfl,l c9t cua h~ th6ng chfnh tri, phat huy vai tro to 16'n trong S\! nghi~p xay dvng Va bao V~ dfit nu6'c, la cong C\1 chu y~u d~ nhan dan thvc hi~n quy~n lam chu cua mlnh. Nguyen tiLe Han Han 70 70 nam nam xayxay dvng dvng va va phat phat tri~n, tri~n, NhaNha nu6'c nu6'c ta lu6n ta lu6n giugiu vfi'ng vfi'ng vi trf vi trf tfl,l tfl,l c9tc9t cuacua h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri, tri, phat phat huyhuy vaivai tro tro to 16'n to 16'n trong trong S\! S\! nghi~p nghi~p xayxay dvng dvng Va Va baobao V~ V~ dfitdfit nu6'c, nu6'c, la cong la cong C\1 C\1 chuchu y~uy~u d~ d~ nhan nhan dandan thvc thvc hi~n hi~n quy~n quy~n lamlam chuchu cuacua mlnh. mlnh. Nguyen Nguyen tiLe tiLe "Nubc C9ng hoa xii h9i chu nghfa Vi?t Nam do Nhan dan lam chu; tdt ca quy€n [ZfC nha nubc thu9c vJ Nhan dan" da duqc ghi nh~n trong tAt ca nam ban hi~n phap, la CO" sa d~ t6 chuc va thvc hi~n quy~n Ivc nha nu6'c theo tu tuang H6 Chf Minh: "Nubc ta la nubc dan chu, bao nhieu l(li {ch a€u vi dan, bao nhieu quy€n hqn aJu cua dan ... quyJn hanh VQ [ZfC fu(lng aJu anhan dan". 1 "Nubc "Nubc C9ng C9ng hoahoa xii xii h9ih9i chuchu nghfa nghfa Vi?tVi?t Nam Nam do do Nhan Nhan dandan lamlam [ZfC[ZfC nhanha nubc nubc thu9c thu9c vJ vJ Nhan Nhan dan" dan" da da duqc duqc ghighi chu; chu; tdt tdt ca ca quy€n quy€n nh~n nh~n trong trong tAt tAt ca ca nam nam banban hi~n hi~n phap, phap, la CO" la CO" sa sa d~ d~ t6 chuc t6 chuc va va thvc thvc hi~n hi~n quy~n quy~n IvcIvc nhanha nu6'c nu6'c theo theo tu tuang tu tuang H6H6 ChfChf Minh: Minh: "Nubc "Nubc ta la ta la nubc nubc dandan chu,chu, baobao nhieu nhieu l(li l(li {ch {ch a€ua€u vi dan, vi dan, baobao nhieu nhieu quy€n quy€n hqnhqn 1 1 aJuaJu cuacua dandan ... quyJn ... quyJn hanh hanh VQ VQ [ZfC[ZfC fu(lng fu(lng aJuaJu anhan anhan dan". dan". Tuy nhien, ben c~nh nhung uu di~m va nhung thanh tvu da d~t duqc, Nha nu6'c ta con b{>c 19 nhung khuy~t di~m va y~u kern nhu: T6 chuc b9 may c6ng k~nh, n~n quan lieu, lang phf, tham nhfing con nghiem trQng, vi~c thvc hi~n nguyen tiLe t~p trung dan chu con h~n ch~, m9t b9 ph~n can b{>, c6ng chuc chua ngang d.m TuyTuy nhien, nhien, benben c~nh c~nh nhung nhung uu uu di~m di~m va va nhung nhung thanh thanh tvutvu da da d~td~t duqc, duqc, NhaNha nu6'c nu6'c ta con ta con b{>cb{>c 19 nhung 19 nhung khuy~t khuy~t di~m di~m va va y~uy~u kern kern nhu: nhu: T6 T6 chuc chuc b9 b9 may may c6ng c6ng k~nh, k~nh, n~nn~n quan quan lieu, lieu, lang lang phf,phf, tham tham nhfing nhfing concon nghiem nghiem trQng, trQng, vi~cvi~c thvc thvc hi~n hi~n nguyen nguyen tiLe tiLe t~pt~p trung trung dandan chuchu concon h~nh~n ch~,ch~, m9tm9t b9 b9 ph~n ph~n cancan b{>,b{>, c6ng c6ng chuc chuc chua chua ngang ngang d.md.m 1 HJ Chi Minh toim t?1p, t~p 5, Nxb. SIJ tMt, Ha N<}i, 1985, tr. 299. 150 1 HJ1 HJ ChiChi Minh Minh toimtoim t?1p, t?1p, t~p 5, t~pNxb. 5, Nxb. SIJ tMt, SIJ tMt, Ha N<}i, Ha N<}i, 1985, 1985, tr. 299. tr. 299. 150150 CHUONG IV- CHJf DO CHiNH TR! CHUONG CHUONG IV- IVCHJf CHJf DODO CHiNH CHiNH TR!TR! vai nhi~m v1,1, h~ th6ng phap lu~t chua d6ng b(), chua tl;lo du khuon kh6 phap li c~n thi~t. vi~c thi h~mh phap lu~t c6 nai c6 hie chua nghiem, ki lu~t, ki cucmg con long leo. vaivai nhi~m nhi~m v1,1,v1,1, h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t chua chua d6ng d6ng b(),b(), chua chua tl;lotl;lo du du khuon khuon kh6kh6 phap phap li c~n li c~n thi~t. thi~t. vi~c vi~c thi thi h~mh h~mh phap phap lu~tlu~t c6 c6 nainai c6 c6 hiehie chua chua nghiem, nghiem, ki lu~t, ki lu~t, ki cucmg ki cucmg concon long long leo.leo. Dl;li h9i Dang to~m qu6c l~n thu 12 (2016) dad~ ra chu truang ti~p tvc xay dlJilg, ho~m thi~n nha nuac phap quy~n XHCN Vi~t Nam vm m()t s6 dinh huang, giai phap ca ban nhu 1: Dl;liDl;li h9ih9i Dang Dang to~m to~m qu6c qu6c l~nl~n thuthu 12 12 (2016) (2016) dad~ dad~ ra chu ra chu truang truang ti~pti~p tvctvc xayxay dlJilg, dlJilg, ho~m ho~m thi~n thi~n nhanha nuac nuac phap phap quy~n quy~n XHCN XHCN Vi~t Vi~t 1 1 : : Nam Nam vmvm m()tm()t s6 dinh s6 dinh huang, huang, giaigiai phap phap ca ca banban nhunhu - Coi vi~c ti~p tvc xay dvng, hoan thi~n nha nu6'c phap quy~n XHCN do Dang lanh dl;lo la nhi~m Vl,l trQng tam cua d6i mm h~ th6ng chfnh tri. - Coi - Coi vi~cvi~c ti~pti~p tvctvc xayxay dvng, dvng, hoan hoan thi~n thi~n nhanha nu6'c nu6'c phap phap quy~n quy~n XHCN XHCN do do Dang Dang lanh lanh dl;lodl;lo la nhi~m la nhi~m Vl,l Vl,l trQng trQng tamtam cuacua d6id6i mmmm h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri. tri. - Trong t6 chuc va hol;lt d()ng cua Nha nuac, phai thvc hi~n dan chu, tuan thu CaC nguyen t~C phap quy~n va phai tl;lO ra Sl,l' chuy€n bi~n tfch cvc, dl;lt k~t qua cao han. Xay dlJilg nha nuac phap quy~n phai ti~n hanh d6ng b9 ca l~p phap, hanh phap, tu phap va dugc ti~n hanh d6ng b9 vm d6i mm h~ th6ng chfnh tri theo huang tinh gQn, hi~u ll,l'C, hi~u qua; g~n Vffi d6i mffi kinh t~, van h6a, xa h9i. Ti~p tvc hoan thi~n ca ch~ bao v~ HiSn phap va phap lu~t. - Trong - Trong t6 chuc t6 chuc va va hol;lt hol;lt d()ng d()ng cuacua NhaNha nuac, nuac, phai phai thvc thvc hi~n hi~n dandan chu,chu, tuan tuan thuthu CaCCaC nguyen nguyen t~C t~C phap phap quy~n quy~n va va phaiphai tl;lOtl;lO ra ra Sl,l' Sl,l' chuy€n chuy€n bi~n bi~n tfchtfch cvc,cvc, dl;ltdl;lt k~tk~t quaqua caocao han. han. XayXay dlJilg dlJilg nhanha nuac nuac phap phap quy~n quy~n phai phai ti~nti~n hanh hanh d6ng d6ng b9 b9 ca ca l~pl~p phap, phap, hanh hanh phap, phap, tu phap tu phap va va dugc dugc ti~nti~n hanh hanh d6ng d6ng b9 b9 vmvm d6id6i mmmm h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri theo tri theo huang huang tinhtinh gQn, gQn, hi~u hi~u ll,l'C,ll,l'C, hi~u hi~u qua; qua; g~ng~n VffiVffi d6id6i mffimffi kinh kinh t~, t~, vanvan h6a, h6a, xa xa Ti~p Ti~p tvctvc hoan hoan thi~n thi~n ca ca ch~ch~ baobao v~ v~ HiSn HiSn phap phap va va phap phap lu~t. lu~t. h9i.h9i. - Hoan thi~n th€ chS, chuc nang, nhi~m Vl,l, phuang thuc va ca chS v~n hanh, nang cao hi~u Ivc, hi~u qua cua nha nuac phap quy~n xa h9i chu nghia. - Hoan - Hoan thi~n thi~n th€th€ chS,chS, chuc chuc nang, nang, nhi~m nhi~m Vl,l,Vl,l, phuang phuang thuc thuc va va ca ca chSchS v~nv~n hanh, hanh, nang nang caocao hi~u hi~u Ivc,Ivc, hi~u hi~u quaqua cuacua nhanha nuac nuac phap phap quy~n quy~n xa xa h9ih9i chuchu nghia. nghia. - TiSp tvc hoan thi~n chuc nang, nhi~m vv, quy~n hl;ln, t6 chuc cua Nha nuac theo quy dinh cua Hi~n phap nam 2013, dap ung cac doi hoi cua nha nu6'c phap quy~n XHCN trong di~u ki~n phat tri€n kinh t~ thi truang dinh huang XHCN va h9i nh~p qu6c tS. Nha nuac dugc t6 chuc va hol;lt d()ng theo HiSn phap va phap lu~t, quan If xa h9i b~ng HiSn phap va phap lu~t. thl,l'c hi~n nguyen t~c t~p trung dan chu. Phan dinh ro han vai tro va hoan thi~n ca chS giai quy~t t6t m6i quan h~ gifra Nha nu6'c va thi truang. - TiSp - TiSp tvctvc hoan hoan thi~n thi~n chuc chuc nang, nang, nhi~m nhi~m vv,vv, quy~n quy~n hl;ln,hl;ln, t6 chuc t6 chuc nuac nuac theo theo quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013, 2013, dapdap ungung cuacua Nha Nha caccac doidoi hoihoi cuacua nhanha nu6'c nu6'c phap phap quy~n quy~n XHCN XHCN trong trong di~u di~u ki~n ki~n phat phat kinh kinh t~ thi t~ thi truang truang dinh dinh huang huang XHCN XHCN va va h9ih9i nh~p nh~p qu6c qu6c tS. tS. tri€n tri€n Nha Nha nuac nuac dugc dugc t6 chuc t6 chuc va va hol;lt hol;lt d()ng d()ng theo theo HiSn HiSn phap phap va va phap phap lu~t, lu~t, quan quan If xa If xa h9ih9i b~ng b~ng HiSn HiSn phap phap va va phap phap lu~t. lu~t. thl,l'c thl,l'c hi~n hi~n nguyen nguyen t~c t~c t~pt~p trung trung dandan chu.chu. Phan Phan dinh dinh ro han ro han vaivai tro tro va va hoan hoan thi~n thi~n ca ca chSchS giaigiai quy~t quy~t t6t t6t m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra Nha Nha nu6'c nu6'c va thi va thi truang. truang. 1 Vein ki?n D9i h(Ji a9i bz"iu toim qu6c ldn thu X/1, Nxb. Chfnh trj qu6c gia, Ha. Ni)i, 1 1 Vein Vein ki?nki?n D9i D9i h(Ji h(Ji a9i a9i bz"iubz"iu toimtoim qu6c qu6c ldn ldn thu thu X/1, X/1, Nxb.Nxb. Chfnh Chfnh trj qu6c trj qu6c gia, gia, Ha. Ni)i, Ha. Ni)i, 2016, tr. 175- 176. 2016, 2016, tr. 175tr. 175176.176. (JS. TS. Lt1 /vlinh T(in: (JS. (JS. TS. TS. Lt1 /vlinh Lt1 /vlinh T(in:T(in: GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VI:eT NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VI:eT VI:eT NAM NAM - Trong nhfrng nam t6i, dAy m~ vi~c hoEm thi~n phap lu~t glhl v6i tA chuc thi hanh phap lu~t nhfun nang cao hi~u b,rc, hi~u qua cua nha nu6c phap quy~n XHCN. Bao dam phap lu~t vira Ut cong C\1 de Nha nu6c qulin li xa h()i, Vtra la cong C\1 de nhan dan lam chu, kiem tra, giam sat quy~n h,rc nha nu6c. Qulin li ddt nu6c theo phap lu~t. d6ng thm coi trQng xay dlJllg n~n tang d~o due xa h()i. - Trong - Trong nhfrng nhfrng nam nam t6i,t6i, dAydAy m~ m~ vi~cvi~c hoEm hoEm thi~n thi~n phap phap lu~tlu~t glhlglhl v6iv6i tA chuc tA chuc thi thi hanh hanh phap phap lu~tlu~t nhfun nhfun nang nang caocao hi~u hi~u b,rc,b,rc, hi~u hi~u quaqua cuacua nhanha nu6c nu6c phap phap quy~n quy~n XHCN. XHCN. BaoBao dam dam phap phap lu~tlu~t viravira Ut cong Ut cong C\1 C\1 de de Nha Nha nu6c nu6c qulin qulin li xa li xa h()i,h()i, VtraVtra la cong la cong C\1 C\1 de de nhan nhan dandan lamlam chu,chu, kiem kiem tra,tra, giam giam sat sat quy~n quy~n h,rch,rc nhanha nu6c. nu6c. Qulin Qulin li ddt li ddt nu6c nu6c theo theo phap phap lu~t. lu~t. d6ng d6ng thmthm coicoi trQng trQng xayxay dlJllg dlJllg n~nn~n tang tang d~od~o duedue xa h()i. xa h()i. - Xac djnh ro co ch€ phan cong, phfii hgp th~rc thi quy~n l\[c nha nu6c, nhdt la co ch€ kiem soat quy~n l\fc giua cac co quan nha nu6c trong vi~c th\fc hi~n cac quy~n l~p phap, hanh phap, tu phap tren co s<Y quy~n l\fc nha nu6c Ia th6ng nhdt; xac dinh ro han quy~n h~n va trach nhi~m cua mfii quy~n. Df>ng thm, quy djnh ro hon CO ch€ phfii hgp trong vi~c th\l'C hi~n va kiem soat cac quy~n 6 cac cdp chfnh quy~n. Ti€p t\lC phan djnh ro thAffi quy~n va trach nhi~m giua cac co quan nha nu6c <Y trung uong va dja phuong va cua m6i cdp chfnh quy~n dja phuong. - Xac - Xac djnh djnh ro co ro co ch€ch€ phan phan cong, cong, phfii phfii hgphgp th~rc th~rc thi thi quy~n quy~n l\[cl\[c nhanha nu6c, nu6c, nhdt nhdt la co la co ch€ch€ kiem kiem soatsoat quy~n quy~n l\fcl\fc giua giua caccac co co quan quan nhanha nu6c nu6c trong trong vi~c vi~c th\fc th\fc hi~n hi~n caccac quy~n quy~n l~pl~p phap, phap, hanh hanh phap, phap, tu tu phap phap trentren co co s<Y quy~n s<Y quy~n l\fcl\fc nhanha nu6c nu6c Ia th6ng Ia th6ng nhdt; nhdt; xacxac dinh dinh ro han ro han quy~n quy~n h~nh~n va va trach trach nhi~m nhi~m cuacua mfiimfii quy~n. quy~n. Df>ng Df>ng thm, thm, quyquy djnh djnh ro ro CO CO ch€ch€ phfii phfii hgphgp trong trong vi~cvi~c th\l'C th\l'C hi~n hi~n va va kiem kiem soatsoat caccac quy~n quy~n honhon 6 cac 6 cac cdpcdp chfnh chfnh quy~n. quy~n. Ti€p Ti€p t\lCt\lC phan phan djnh djnh ro thAffi ro thAffi quy~n quy~n va va trach trach nhi~m nhi~m giua giua caccac co co quan quan nhanha nu6c nu6c <Y trung <Y trung uong uong va va djadja phuong phuong va va cuacua m6im6i cdpcdp chfnh chfnh quy~n quy~n djadja phuong. phuong. 4.4. Vi tri, vai tro ciia cac tA chile chinh tri - xi hqi trong h~ th6ng chinh tri Vi~t Nam 4.4.4.4. Vi Vi tri,tri, vaivai trotro ciiaciia caccac tA chile tA chile chinh chinh tri tri - xi- xi hqihqi trong trong h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri tri Vi~t Vi~t Nam Nam Di~u 25 Hi€n phap nam 2013 quy djnh cong dan c6 quy~n h()i hQp, l~p h()i theo quy djnh cua phap lu~t. d nu6c ta, c6 nhi~u tA chuc khac nhau. Tuy nhien, khong phlii tAt ca cac t6 chuc d6 d~u co the la thanb vien cua h~ th6ng chfnh tri, rna chi co nhfrng tA chuc chfnh tri - xa h()i 16n, c6 linh hu<Yng sau r()ng nhu M~t tr~n Tfi qu6c Vi~t Nam, Cong doan Vi~t Nam, H()i nong dan Vi~t Nam, Doan thanh nien C()ng san Hf> Chi Minh, H()i lien hi~p ph\1 nu Vi~t Nam va H()i C\l'U chi€n binh Vi~t Nam m6i Ia cac b() ph~ hgp thrum h~ th6ng chfnh trj. Di~u Di~u 25 25 Hi€n Hi€n phap phap nam nam 2013 2013 quyquy djnh djnh cong cong dandan c6 c6 quy~n quy~n h()ih()i hQp, hQp, l~pl~p h()ih()i theo theo quyquy djnh djnh cuacua phap phap lu~t. lu~t. d nu6c d nu6c ta, ta, c6 c6 nhi~u nhi~u tA tA chuc chuc khac khac nhau. nhau. TuyTuy nhien, nhien, khong khong phlii phlii tAt tAt ca ca caccac t6 chuc t6 chuc d6 d6 d~ud~u co co thethe la thanb la thanb vien vien cuacua h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri, tri, rnarna chichi co co nhfrng nhfrng tA tA chuc chuc chfnh chfnh tri tri - xaxa h()ih()i 16n,16n, c6 c6 linhlinh hu<Yng hu<Yng sausau r()ng r()ng nhunhu M~t M~t tr~n tr~n Tfi Tfi qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam, Nam, Cong Cong doan doan Vi~t Vi~t Nam, Nam, H()iH()i nong nong dandan Vi~t Vi~t Nam, Nam, Doan Doan thanh thanh nien nien C()ng C()ng sansan Hf>Hf> ChiChi Minh, Minh, H()iH()i lienlien hi~p hi~p ph\1ph\1 nu nu Vi~t Vi~t Nam Nam va va H()iH()i C\l'UC\l'U chi€n chi€n binh binh Vi~t Vi~t Nam Nam m6im6i Ia cac Ia cac b() b() ph~ ph~ hgphgp thrum thrum h~ th6ng h~ th6ng chfnh chfnh trj. trj. - M(jt trt!n T& qu&c Vi~t Nam latA chuc lien minh chfnh tri, lien hi~p nguy~n cua t6 chuc chfnh tQ, cac t6 chuc chfnh tri - xa h9i, tA chuc xa h9i va cac ca nhan tieu bieu trong cac giai cAp, cac tAng 16p xa h()i, dan t()c, ton giao, ngucri Vi~t Nam dinh cu <Y nu6c - M(jt - M(jt trt!ntrt!n T& T& qu&c qu&c Vi~tVi~t Nam Nam latA latA chuc chuc lienlien minh minh chfnh chfnh tri, tri, hi~p hi~p nguy~n nguy~n cuacua t6 chuc t6 chuc chfnh chfnh tQ, tQ, caccac t6 chuc t6 chuc chfnh chfnh tri -trixa- xa lienlien tA chuc tA chuc xa xa h9ih9i va va caccac ca nhan ca nhan tieutieu bieu bieu trong trong caccac giaigiai cAp,cAp, caccac h9i,h9i, tAng tAng 16p16p xa h()i, xa h()i, dandan t()c,t()c, tonton giao, giao, ngucri ngucri Vi~t Vi~t Nam Nam dinh dinh cu cu <Y nu6c <Y nu6c w 152 GS. TS. U Minh Tam ww 152152 GS.GS. TS. TS. U Minh U Minh TamTam CHUONG IV- CHE DO CHiNH TR! CHUONG CHUONG IV-IVCHE CHE DODO CHiNH CHiNH TR!TR! ngoai. V6i tfnh chAt d6, M~t tr~n T6 qu6c Vi~t Nam c6 vi trf va vai tro h~t sue quan tr~mg trong h~ th6ng chfnh tri. Di€u 9 Hi~n phap nam 2013 da ghi nh~n: "Mijt trqn T6 qu6c Vi~t Nam za CO' sa ch(nh trt cua ch(nh quyJn nhan dan". M\}C tieu va nhi~m V\1 chfnh tri cua M~t tr~n la d~i di~n, bao v~ quy€n va lqi fch hqp phap, chfnh dang cua nhan dan; phat huy sue m~nh d~i doan k~t toan dan t()c, tht,rc hi~n dan chu, tang cu<mg d6ng thu~ xa h()i; giam sat, phan bi~n xa h()i; tham gia xay d\l'llg Dang, Nha nu6c, ho~t d()ng d6i ngo~ nhan dan gop phfin bao v~ T6 qu6c. ngoai. ngoai. V6iV6i tfnhtfnh chAtchAt d6,d6, M~tM~t tr~ntr~n T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam Nam c6 c6 vi trf vi trf va va vaivai tro tro h~th~t suesue quan quan tr~mg tr~mg trong trong h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri. tri. Di€u Di€u 9 Hi~n 9 Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 da ghi da ghi nh~n: nh~n: "Mijt "Mijt trqntrqn T6 T6 qu6c qu6c Vi~tVi~t Nam Nam za CO' za CO' sa sa ch(nh ch(nh trt trt cuacua ch(nh ch(nh quyJn quyJn nhan nhan dan". dan". M\}C M\}C tieutieu va va nhi~m nhi~m V\1 V\1 chfnh chfnh tri tri cuacua M~tM~t tr~ntr~n la d~i la d~i di~n, di~n, baobao v~ v~ quy€n quy€n va va lqi lqi fchfch hqphqp phap, phap, chfnh chfnh dang dang cuacua nhan nhan dan; dan; phat phat huyhuy suesue m~nh m~nh d~id~i doan doan k~tk~t toan toan t()c,t()c, tht,rc tht,rc hi~n hi~n dandan chu, chu, tang tang cu<mg cu<mg d6ng d6ng thu~ thu~ xa xa h()i;h()i; giam giam dandan bi~n bi~n xa xa h()i;h()i; tham tham giagia xayxay d\l'llg d\l'llg Dang, Dang, Nha Nha nu6c, nu6c, ho~t ho~t sat,sat, phan phan d()ng d()ng d6id6i ngo~ ngo~ nhan nhan dandan gopgop phfin phfin baobao v~ T6 v~ T6 qu6c. qu6c. - Cong aoim Vi~t Nam la t6 chuc chfnh tri - xa h9i r()ng Ian cua giai cfip cong nhan va nguCri lao d()ng duqc thanh l~p tren ccr sa tv nguy~n, la thanh vien c6 vi trf, vai tro quan tn;mg trong h~ th6ng chfnh tri, thanh vien cua M~t tr~n T6 qu6c Vi~t Nam. Trong ph~m vi chuc nang, nhi~m V\1 cua mlnh duqc quy dinh t~i Di€u 10 Hi~n phap nam 2013, Cong doan Vi~t Nam c6 vai tro rfit quan trQng trong vi~c d~i di~n cho nguai lao d()ng, cham lo bao v~ quy€n, lqi fch hqp phap, chfnh dang cua nguCri lao d()ng; tham gia quan If nha nu6c, quan If kinh t~ - xa h()i, tham gia ki~m tra, thanh tra, giam sat ho~t d()ng cua ccr quan nha nu6c, t6 chuc, dan vi, doanh nghi~p v~ nhfing vfin d~ lien quan d~n quy~n, nghia V\1 cua ' nguCri lao d()ng; tuyen truyen, v~n d()ng nguai lao d()ng hQc t~p, nang cao trlnh d(), ki nang ngh~ nghi~p, chfip hanh phap lu~t, xay dvng va bao v~ T6 qu6c. - Cong - Cong aoim aoim Vi~tVi~t Nam Nam la t6 la chuc t6 chuc chfnh chfnh tri tri - xaxa h9ih9i r()ng r()ng IanIan giaigiai cfipcfip cong cong nhan nhan va va nguCri nguCri laolao d()ng d()ng duqc duqc thanh thanh l~pl~p trentren ccr ccr cuacua sa sa tv tv nguy~n, nguy~n, la thanh la thanh vien vien c6 c6 vi trf, vi trf, vaivai tro tro quan quan tn;mg tn;mg trong trong h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri, tri, thanh thanh vien vien cuacua M~tM~t tr~ntr~n T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam. Nam. Trong Trong ph~m ph~m vi chuc vi chuc nang, nang, nhi~m nhi~m V\1 V\1 cuacua mlnh mlnh duqc duqc quyquy dinh dinh t~i t~i Di€u Di€u 10 10 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013, 2013, Cong Cong doan doan Vi~t Vi~t Nam Nam c6 c6 vaivai tro tro rfit rfit quan quan trQng trQng trong trong vi~c vi~c d~id~i di~n di~n chocho nguai nguai laolao d()ng, d()ng, cham cham lo lo baobao v~ v~ quy€n, quy€n, lqi lqi fchfch hqphqp phap, phap, chfnh chfnh dang dang cuacua nguCri nguCri laolao d()ng; d()ng; tham tham giagia quan quan If nha If nha nu6c, nu6c, quan quan If kinh If kinh t~ -t~xaxa h()i,h()i, tham tham giagia ki~m ki~m tra,tra, thanh thanh giam giam sat sat ho~t ho~t d()ng d()ng cuacua ccr ccr quan quan nhanha nu6c, nu6c, t6 chuc, t6 chuc, dandan vi, vi, tra,tra, doanh doanh nghi~p nghi~p v~ v~ nhfing nhfing vfinvfin d~ d~ lienlien quan quan d~nd~n quy~n, quy~n, nghia nghia V\1 V\1 cuacua ' ' nguCri nguCri laolao d()ng; d()ng; tuyen tuyen truyen, truyen, v~nv~n d()ng d()ng nguai nguai laolao d()ng d()ng hQchQc t~p,t~p, nang nang caocao trlnh trlnh d(),d(), ki nang ki nang ngh~ ngh~ nghi~p, nghi~p, chfip chfip hanh hanh phap phap lu~t, lu~t, xayxay v~ v~ T6 T6 qu6c. qu6c. dvng dvng va va baobao - H(Ji nong dan Vi~t Nam la t6 chuc chfnh tri - xa h()i cua giai cfip nong dan Vi~t Nam, la thanh vien c6 vi trf, vai tro quan trQng trong h~ th6ng chfnh tri, thanh vien cua M~t tr~n T6 qu6c Vi~t Nam. Trong ph~m vi chuc nang cua mlnh, H()i nong dan Vi~t Nam t~p hqp, v~n d()ng, giao d\lc h9i vien, nong dan phat huy quy~n lam chu, tfch eve hQc t~p nang cao trinh d(>, nang Ivc v~ mQi m?t; d~i di~n giai dp nong dan tham gia xay ctvng Dang, Nha nu6c va - H(Ji - H(Ji nong nong dandan Vi~tVi~t Nam Nam la t6 la chuc t6 chuc chfnh chfnh tri tri - xaxa h()ih()i cuacua giaigiai cfipcfip nong nong dandan Vi~t Vi~t Nam, Nam, la thanh la thanh vien vien c6 c6 vi trf, vi trf, vaivai tro tro quan quan trQng trQng trong trong h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri, tri, thanh thanh vien vien cuacua M~tM~t tr~ntr~n T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam. Nam. Trong Trong ph~m ph~m vi chuc vi chuc nang nang cuacua mlnh, mlnh, H()iH()i nong nong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam t~pt~p hqp, hqp, v~nv~n d()ng, d()ng, giao giao d\lcd\lc h9ih9i vien, vien, nong nong dandan phat phat huyhuy quy~n quy~n lamlam tfchtfch eveeve hQchQc t~pt~p nang nang caocao trinh trinh d(>,d(>, nang nang IvcIvc v~ v~ mQimQi m?t; m?t; d~id~i chu,chu, di~n di~n giaigiai dpdp nong nong dandan tham tham giagia xayxay ctvng ctvng Dang, Dang, NhaNha nu6c nu6c va va 153 153153 LUA.T HIEN PHAP vn?:T NAM GIAOTRINH GIAOTRINH LUA.T LUA.T HIEN HIEN PHAP PHAP vn?:T vn?:T NAM NAM kh6i d~i do~m kSt to~m dan t9c; cham lo, bao v~ quy~n va lgi ich chinh dang, hqp phap cua nong dan; t6 chuc cac ho~t d()ng dich V\l, tu vein, h6 trq nong dan trong san xuclt, kinh doanh va dm s6ng. kh6i kh6i d~id~i do~m do~m kStkSt to~m to~m dandan t9c;t9c; cham cham lo, lo, baobao v~ v~ quy~n quy~n va va lgi lgi ichich chinh chinh dang, dang, hqphqp phap phap cuacua nong nong dan; dan; t6 chuc t6 chuc caccac ho~t ho~t d()ng d()ng dich dich V\l, V\l, tu vein, tu vein, h6 h6 trq trq nong nong dandan trong trong sansan xuclt, xuclt, kinh kinh doanh doanh va dm va dm s6ng. s6ng. - Doim thanh nien Ct}ng san HJ Chf Minh Ia t6 chuc chinh trixa h()i, lien minh tv nguy~n cua thanh nien Vi~t Nam, la d()i dg bi va canh tay d~c lvc cua Dang C()ng san Vi~t Nam, Ia thanh vien c6 vi tri, vai tro quan trc;mg trong h~ th6ng chinh tri, thanh vien cua M(tt tr~n T6 qu6c Vi~t Nam. Trong chuc nang, nhi~m V\l cua mlnh, Doan thanh nien C()ng san H6 Chi Minh t~p hqp, doan kSt, giao dl)C va ren luy~n thS h~ tre, tham gia tich ClJC vao cac ho~t d()ng cua nha nuac va xa h()i; ph6i hqp vm cac ca quan nha nuac, cac t6 chuc chinh tri - xa h9i, cac t6 chuc kinh ts va cac doan th~ qufin chung khac cham lo va bao v~ quy~n lqi cua thS h~ tre, d~ xucit vai Dang va Nha nuac cac chinh sach, quan di~m phat huy nang lgc va t~o di~u ki~n cho thS h~ tre Vi~t Nam phat tri~n toan di~n. - Doim - Doim thanh thanh nien nien Ct}ng Ct}ng sansan HJ HJ ChfChf Minh Minh Ia t6 Ia chuc t6 chuc chinh chinh tri-trixa xa h()i,h()i, lienlien minh minh tv nguy~n tv nguy~n cuacua thanh thanh nien nien Vi~t Vi~t Nam, Nam, la d()i la d()i dg dg bi bi va va canh canh taytay d~cd~c lvclvc cuacua Dang Dang C()ng C()ng sansan Vi~t Vi~t Nam, Nam, Ia thanh Ia thanh vien vien c6 c6 vi tri, vi tri, vaivai tro tro quan quan trc;mg trc;mg trong trong h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri, tri, thanh thanh vien vien cuacua M(ttM(tt tr~ntr~n T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam. Nam. Trong Trong chuc chuc nang, nang, nhi~m nhi~m V\l V\l cuacua mlnh, mlnh, thanh thanh nien nien C()ng C()ng sansan H6H6 ChiChi Minh Minh t~pt~p hqp, hqp, doan doan kSt,kSt, giao giao Doan Doan dl)Cdl)C va ren va ren luy~n luy~n thSthS h~ tre, h~ tre, tham tham giagia tichtich ClJCClJC vaovao caccac ho~t ho~t d()ng d()ng cuacua nuac nuac va va xa xa h()i;h()i; ph6i ph6i hqphqp vmvm caccac ca ca quan quan nhanha nuac, nuac, caccac t6 t6 nhanha chuc chuc chinh chinh tri tri - xaxa h9i,h9i, caccac t6 chuc t6 chuc kinh kinh ts va ts va caccac doan doan th~th~ qufin qufin chung chung khac khac cham cham lo va lo va baobao v~ v~ quy~n quy~n lqi lqi cuacua thSthS h~ h~ tre,tre, d~ d~ xucit xucit vaivai Dang Dang va va Nha Nha nuac nuac caccac chinh chinh sach, sach, quan quan di~m di~m phat phat huyhuy nang nang lgclgc va va t~ot~o di~u di~u ki~n ki~n chocho thSthS h~ tre h~ tre Vi~t Vi~t Nam Nam phat phat tri~n tri~n toan toan di~n. di~n. - Ht}i lien hi¢p phl:l nii Vi¢t Nam la t6 chuc chinh tri - xa h()i cua ph\l nfr Vi~t Nam, la thanh vien c6 vi tri, vai tro quan tn;mg trong h~ th6ng chinh tri, thanh vien cua M(tt tr~n T6 qu6c Vi~t Nam. Trong chuc nang, nhi~m Vl) cua mlnh, H()i lien hi~p phl) nfr Vi~t Nam t~p hqp, doan kSt, d()ng vien, giao dl)c cac tfing lap ph\l nfr tham gia tfch ClJC VaO cac COng Vi~C cua Nha nUOC va Xa h()i, cac qua trlnh phat tri~n kinh tS, van hoa, giao dl)c, thvc hi~n blnh d~ng giai, phat huy vai tro d(tc bi~t cua nfr giai trong vi~c xay dvng nSp s6ng van minh, gia dlnh van hoa, giao dl)c cac thS h~ thanh thiSu nien Vi~t Nam... - Ht}i - Ht}i lienlien hi¢p hi¢p phl:lphl:l nii nii Vi¢tVi¢t Nam Nam la t6 la chuc t6 chuc chinh chinh tri tri - xaxa h()ih()i cuacua ph\lph\l nfr nfr Vi~t Vi~t Nam, Nam, la thanh la thanh vien vien c6 c6 vi tri, vi tri, vaivai tro tro quan quan tn;mg tn;mg trong trong h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri, tri, thanh thanh vien vien cuacua M(ttM(tt tr~ntr~n T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam. Nam. Trong Trong chuc chuc nang, nang, nhi~m nhi~m Vl) Vl) cuacua mlnh, mlnh, H()iH()i lienlien hi~p hi~p phl)phl) nfr nfr Vi~t Vi~t Nam Nam t~pt~p hqp, hqp, doan doan kSt,kSt, d()ng d()ng vien, vien, giao giao dl)cdl)c caccac tfing tfing laplap ph\lph\l nfr nfr tham tham giagia tfchtfch ClJCClJC VaOVaO caccac COng COng Vi~C Vi~C cuacua Nha Nha nUOC nUOC va va Xa Xa h()i,h()i, caccac quaqua trlnh trlnh phat phat tri~n tri~n kinh kinh tS, tS, vanvan hoa, hoa, giao giao dl)c,dl)c, thvc thvc hi~n hi~n blnh blnh d~ng d~ng giai, giai, phat phat huyhuy vaivai tro tro d(tcd(tc bi~tbi~t cuacua nfr nfr giaigiai trong trong vi~cvi~c xayxay dvng dvng nSpnSp s6ng s6ng vanvan minh, minh, giagia dlnh dlnh vanvan hoa,hoa, giao giao dl)cdl)c caccac thSthS h~ h~ thanh thanh thiSu thiSu nien nien Vi~t Vi~t Nam Nam ... ... - Ht}i Clfu chdn binh Vi¢t Nam la t6 chuc chinh tri - xa h()i, la thanh vien c6 vi tri, vai tro quan tr9ng trong h~ th6ng chinh tri, thanh vien cua M(tt tr~n T6 qu6c Vi~t Nam, m()t t6 chuc th~mh vien cua h~ th6ng chinh tri. H()i ClJU chiSn binh Vi~t Nam t~p hqp, doan k~t, b6i du5ng va d()ng vien ClJU chiSn binh phcln dclu gifr vfrng hEm chclt each m~ng, tham gia xay dgng va bao v~ chinh - Ht}i - Ht}i ClfuClfu chdn chdn binh binh Vi¢tVi¢t Nam Nam la t6 la chuc t6 chuc chinh chinh tri tri - xaxa h()i,h()i, la la c6 c6 vi tri, vi tri, vaivai tro tro quan quan tr9ng tr9ng trong trong h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri, tri, thanh thanh vien vien tr~ntr~n T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam, Nam, m()tm()t t6 t6 chuc chuc th~mh th~mh thanh thanh vien vien cuacua M(ttM(tt vien vien cuacua h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri. tri. H()iH()i ClJUClJU chiSn chiSn binh binh Vi~t Vi~t Nam Nam t~pt~p hqp, hqp, k~t,k~t, b6ib6i du5ng du5ng va va d()ng d()ng vien vien ClJUClJU chiSn chiSn binh binh phcln phcln dcludclu gifrgifr doan doan hEmhEm chcltchclt each each m~ng, m~ng, tham tham giagia xayxay dgng dgng va va baobao v~ v~ chinh chinh vfrng vfrng GIAOTRINH 154 GS.TS. U Minh Tam 154154 GS.TS. GS.TS. U Minh U Minh TamTam CHUONG IV- CHE DO CHiNH TR[ CHUONG CHUONG IV-IVCHE CHE DODO CHiNH CHiNH TR[TR[ quySn, phat huy dan chu, gop phfin gifr 6n dinh chinh tri, tang CUCYng quf>c phong va an ninh; tham gia th\IC hi~n cac nhi~m Vl,l phat tri~n kinh t~, van hoa, xa h9i; gop phfin tich eve vao vi~c giao dl,IC th~ h~ tre Va tham gia vao hOlitt dQng nhan dan, th\IC hi~n ducmg 16i d6i ngoliti cua Dang va Nha nu6c. quySn, quySn, phat phat huyhuy dandan chu, chu, gopgop phfin phfin gifrgifr 6n 6n dinh dinh chinh chinh tri, tri, tang tang CUCYng CUCYng quf>c quf>c phong phong va va an an ninh; ninh; tham tham giagia th\IC th\IC hi~n hi~n caccac nhi~m nhi~m Vl,l Vl,l phat phat tri~n tri~n kinh kinh t~, t~, vanvan hoa, hoa, xa xa h9i;h9i; gopgop phfin phfin tichtich eveeve vaovao vi~c vi~c giao giao dl,ICdl,IC th~th~ h~ h~ tre tre Va Va tham tham giagia vaovao hOlitt hOlitt dQng dQng nhan nhan dan,dan, th\IC th\IC hi~n hi~n ducmg ducmg 16i 16i d6id6i ngoliti ngoliti cuacua Dang Dang va Nha va Nha nu6c. nu6c. v 6i vi trf va vai tro cua minh, m6i thanh vien trong h~ th6ng chinh tri nu6c ta co nhi~m Vl,l quan tn;mg v6i cac hinh thuc ca ban nhu: v 6iv 6i vi vi trf trf va va vaivai tro tro cuacua minh, minh, m6im6i thanh thanh vien vien trong trong h~ h~ th6ng th6ng chinh chinh tri tri nu6c nu6c ta co ta co nhi~m nhi~m Vl,l Vl,l quan quan tn;mg tn;mg v6iv6i caccac hinh hinh thuc thuc ca ca banban nhu: nhu: - Tham gia xay d\Iflg Dang thong qua cac holitt d9ng nhu: gop - Tham - Tham giagia xayxay d\Iflg d\Iflg Dang Dang thong thong quaqua caccac holitt holitt d9ng d9ng nhu: nhu: gopgop y xay d\Iflg cac duong 16i, quan di~m, chu truang, chinh sach cua y xay y xay d\Iflg d\Iflg caccac duong duong 16i,16i, quan quan di~m, di~m, chuchu truang, truang, chinh chinh sach sach cuacua Dang, tham gia vao cong tac xay d\Iflg Dang ... ; Dang, Dang, tham tham giagia vaovao cong cong tac tac xayxay d\Iflg d\Iflg Dang Dang ... ;... ; - Tham gia xay dvng b9 may nha nu6c thong qua cac holitt d9ng nhu: tham gia cong tac bfiu cu; tham gia tuy~n chQn cac chuc danh Cl,l th~ trong bQ may nha nUOC ... ; - Tham - Tham giagia xayxay dvng dvng b9 b9 may may nhanha nu6c nu6c thong thong quaqua caccac holitt holitt d9ng d9ng nhu: nhu: tham tham giagia cong cong tac tac bfiubfiu cu;cu; tham tham giagia tuy~n tuy~n chQn chQn caccac danh danh Cl,l Cl,l th~th~ trong trong bQ bQ may may nhanha nUOC nUOC ... ;... ; chuc chuc - Tham gia xay dvng chinh sach, phap lu~t thong qua cac holitt d9ng: ki~n nghi vai ca quan co thAm quysn sang ki~n xay d\Iflg phap lu~t; CU dliti di~n tham gia vao cac ban SOlitn thao, t6 bien t~p cac dv an lu~t, phap l~nh, cac van ban QPPL khac, cac dS an, chfnh sach Cl,l th~; t6 chuc gop y ki~n vao cac d\1' thao van ban QPPL, cac chuang tiin1'1, d~ an ... ; - Tham - Tham giagia xayxay dvng dvng chinh chinh sach, sach, phap phap lu~tlu~t thong thong quaqua caccac holitt holitt d9ng: d9ng: ki~n ki~n nghi nghi vaivai ca ca quan quan co co thAm thAm quysn quysn sang sang ki~n ki~n xayxay d\Iflg d\Iflg phap phap lu~t; lu~t; CU CU dlitidliti di~n di~n tham tham giagia vaovao caccac banban SOlitn SOlitn thao, thao, t6 bien t6 bien t~pt~p caccac dv dv an an lu~t, lu~t, phap phap l~nh, l~nh, caccac vanvan banban QPPL QPPL khac, khac, caccac dS dS an, an, chfnh chfnh sach sach Cl,l Cl,l th~;th~; t6 chuc t6 chuc gopgop y ki~n y ki~n vaovao caccac d\1' d\1' thao thao vanvan banban QPPL, QPPL, caccac chuang chuang tiin1'1, tiin1'1, d~ d~ an ... an;... ; - Tham gia giam sat va phan bi~n xa h9i d6i v6i cac chu truang, chinh sach cua Dang va Nha nu6c thong qua nhiSu hinh thuc nh~m gop phfin bao dam tinh dung d~n, phu hgp v6i thvc ti~n trong vi~c xay dvng chinh sach, phap lu~t cua Nha nu6c, dap trng yeu du, nguy~n VQng Va lqi ich hgp phap, chfnh dang CUa nhan dan; phat huy dan chu, tang cuong d6ng thu~n trong xa h9i; - Tham - Tham giagia giam giam sat sat va va phan phan bi~n bi~n xa xa h9ih9i d6id6i v6iv6i caccac chuchu truang, truang, chinh chinh sach sach cuacua Dang Dang va va Nha Nha nu6c nu6c thong thong quaqua nhiSu nhiSu hinh hinh thuc thuc nh~m nh~m gopgop phfin phfin baobao dam dam tinhtinh dung dung d~n, d~n, phuphu hgphgp v6iv6i thvc thvc ti~nti~n trong trong vi~c vi~c xayxay dvng dvng chinh chinh sach, sach, phap phap lu~tlu~t cuacua Nha Nha nu6c, nu6c, dapdap trngtrng yeuyeu du,du, nguy~n nguy~n VQng VQng Va Va lqi lqi ichich hgphgp phap, phap, chfnh chfnh dang dang CUaCUa nhan nhan dan; dan; phat phat huyhuy dandan chu, chu, tang tang cuong cuong d6ng d6ng thu~n thu~n trong trong xa xa h9i;h9i; - Tuyen truySn, v~n d9ng nhan dan thvc hi~n quySn lam chu, nang cao y thuc phap lu~t, ch~p hanh chfnh sach, phap lu~t; - Tuyen - Tuyen truySn, truySn, v~nv~n d9ng d9ng nhan nhan dandan thvc thvc hi~n hi~n quySn quySn lamlam chu, chu, nang nang caocao y thuc y thuc phap phap lu~t, lu~t, ch~p ch~p hanh hanh chfnh chfnh sach, sach, phap phap lu~t; lu~t; - Tham gia vao cong tac ki~m tra, giam sat xa h9i d6i v6i holitt d9ng cua cac ca quan nha nu6c ... - Tham - Tham giagia vaovao cong cong tac tac ki~m ki~m tra,tra, giam giam sat sat xa xa h9ih9i d6id6i v6iv6i holitt holitt d9ng d9ng cuacua caccac ca ca quan quan nhanha nu6c nu6c ... ... l55 l55l55 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VI~T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VI~T VI~T NAM NAM 5. cHfNH sAcH D~I DoAN KET vA DUONG L6I nAN TQC CUA NUde CQNG HOA xA HQI CHU NGHiA V$T NAM 5. cHfNH 5. cHfNH sAcH sAcH D~I D~I DoDo ANAN KET KET vAvDUONG A DUONG L6I L6I nAN nAN TQC TQC CUA CUA NUde NUde CQNG CQNG HOA HOA xAxA HQI HQI CHU CHU NGHiA NGHiA V$T V$T NAM NAM Chinh sach d~ doan k~t va duemg 16i dan t()c la nhiing vfut d€ 16n cua each m~g Vi~t Nam, m()t trong nhiing n()i dung quan trQng phan anh ban chAt cua ch~ d9 chinh tri nu6c C()ng hoa XHCN · Vi~t Nam. Ca nam ban Hi~n phap cua nu6c ta dSu c6 nhfrng quy djnh C\1 the phan anh chinh sach d~ doan k~t Va du(mg 16i dan t9c cua nu6c C()ng hoa XHCN Vi~t Nam. Chinh Chinh sach sach d~d~ doan doan k~tk~t va va duemg duemg 16i 16i dandan t()ct()c la nhiing la nhiing vfutvfut d€ d€ 16n16n cuacua each each m~g m~g Vi~t Vi~t Nam, Nam, m()tm()t trong trong nhiing nhiing n()in()i dung dung quan quan trQng trQng phan phan anhanh banban chAt chAt cuacua ch~ch~ d9 d9 chinh chinh tri tri nu6c nu6c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN · Vi~t · Vi~t Nam. Nam. Ca Ca nam nam banban Hi~n Hi~n phap phap cuacua nu6c nu6c ta dSu ta dSu c6 c6 nhfrng nhfrng quyquy djnh djnh C\1 C\1 thethe phan phan anhanh chinh chinh sach sach d~d~ doan doan k~tk~t Va Va du(mg du(mg 16i 16i dandan t9ct9c cuacua nu6c nu6c C()ng C()ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam. Nam. - Hi~n phap nam 1946 ngay trong Lm n6i ddu da ghi nh~: "Hiin phtip Vi~t Nam ... phai xay d'!Tlg tren nhilng nguyen tdc du&i day: Do?m kit tocm dan khong phan bi~t gi6ng noi, gtii trai, giai cdp, ton gitio. Dam bao ctic quyJn tv do dan chu. Thvc hi~n chinh quyJn mqnh me va sting su6t cua nhan dan". Trong cac diSu 1, 6, 7 quy djnh dia vi phap li va quyen blnh dfutg cua tAt ca IDQi ngum khong phan bi~t noi gi6ng, trai gai, gi~u ngheo, giai cAp, ton giao; IDQi ngum dSu ngang quyen ve IDQi phuong di~n chinh trj, kinh t~, van hoa va blnh dfutg tru6c phap lu~t. Day Ia co so phap li quan trQng lam nen tang cho vi~c xay d\Tllg kh6i d~ doan k~t toan dan. D6ng thai, DiSu 8 con ghi nh~: "Ngoai S1! binh a&ng vJ quyJn 1¢, nhilng qu6c dan thiiu s6 au(lc giup da vJ m9i phuong di~n ai chong tiin kip trinh d9 chung". - Hi~n - Hi~n phap phap nam nam 1946 1946 ngay ngay trong trong LmLm n6in6i dduddu da da ghighi nh~: nh~: "Hiin "Hiin phtip phtip Vi~tVi~t Nam Nam ... phai ... phai xayxay d'!Tlg d'!Tlg trentren nhilng nhilng nguyen nguyen tdctdc du&i du&i day: day: Do?m Do?m kitkit tocm tocm dandan khong khong phan phan bi~tbi~t gi6ng gi6ng noi,noi, gtiigtii trai,trai, cdp,cdp, tonton gitio. gitio. Dam Dam baobao cticctic quyJn quyJn tv do tv do dandan chu.chu. Thvc Thvc hi~n hi~n giaigiai chinh chinh quyJn quyJn mqnh mqnh meme va va sting sting su6t su6t cuacua nhan nhan dan". dan". Trong Trong caccac diSu diSu 1, 6, 1, 76,quy 7 quy djnh djnh diadia vi phap vi phap li va li va quyen quyen blnh blnh dfutg dfutg cuacua tAt tAt ca ca IDQiIDQi ngum ngum khong khong phan phan bi~tbi~t noinoi gi6ng, gi6ng, traitrai gai,gai, gi~u gi~u ngheo, ngheo, giaigiai cAp,cAp, tonton giao; giao; IDQiIDQi ngum ngum dSudSu ngang ngang quyen quyen ve ve IDQiIDQi phuong phuong di~n di~n chinh chinh trj, trj, kinh kinh t~, t~, vanvan hoahoa va va blnh blnh dfutg dfutg tru6c tru6c phap phap lu~t. lu~t. Day Day Ia co Ia co so so li quan li quan trQng trQng lamlam nennen tang tang chocho vi~cvi~c xayxay d\Tllg d\Tllg kh6i kh6i d~d~ doan doan phap phap k~tk~t toan toan dan.dan. D6ng D6ng thai, thai, DiSu DiSu 8 con 8 con ghighi nh~: nh~: "Ngoai "Ngoai S1! S1! binh binh a&ng a&ng vJ quyJn vJ quyJn 1¢,1¢, nhilng nhilng qu6c qu6c dandan thiiu thiiu s6 s6 au(lc au(lc giup giup da da vJ m9i vJ m9i phuong phuong di~n di~n ai ai chong chong tiintiin kipkip trinh trinh d9 d9 chung". chung". - Hi~n phap nam 1959 trong Lm n6i ddu ghi nh~ tinh thAn doan k~t dan tQC ta trong dAu tranh ch6ng S\l xam luge CUa llUOC ngoai de giai ph6ng dAt nu6c va tAm quan trQng cua chinh sach d~ doan k~t dan t()c trong sv nghi~p xay d\Tllg chu nghia xa h9i tren miSn B~c. dAu tranh th6ng nhAt dAt nu6c, xac dinh quan h~ blnh dfutg giup nhau gifra cac dan t9c la m()t trong nhiing n9i dung quan trQng dugc quy dinh trong Hi~n phap. DiSu 3 Hi~n phap nam 1959 quy djnh: "Nu&c Vi~t Nam dan chu c9ng hoa za m9t nu&c th6ng nh&t gJm nhiJu dan t9c. Ctic dan t9c s6ng tren ddt nu&c Vi~t Nam aJu binh a&ng vJ quyJn lf!i va nghia v~. Nha - Hi~n - Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 trong trong LmLm n6in6i dduddu ghighi nh~ nh~ tinhtinh thAn thAn doan doan k~tk~t dandan tQCtQC ta trong ta trong dAudAu tranh tranh ch6ng ch6ng S\l S\l xam xam luge luge CUaCUa llUOC llUOC ngoai ngoai de de giaigiai ph6ng ph6ng dAtdAt nu6c nu6c va va tAmtAm quan quan trQng trQng cuacua chinh chinh sach sach d~d~ doan doan k~tk~t dandan t()ct()c trong trong sv sv nghi~p nghi~p xayxay d\Tllg d\Tllg chuchu nghia nghia xa xa h9ih9i B~c. B~c. dAudAu tranh tranh th6ng th6ng nhAt nhAt dAtdAt nu6c, nu6c, xacxac dinh dinh quan quan h~ h~ trentren miSn miSn blnh blnh dfutg dfutg giup giup nhau nhau gifra gifra caccac dandan t9ct9c la m()t la m()t trong trong nhiing nhiing n9in9i dung dung quan quan trQng trQng dugc dugc quyquy dinh dinh trong trong Hi~n Hi~n phap. phap. DiSu DiSu 3 Hi~n 3 Hi~n phap phap nam nam 1959 1959 quyquy djnh: djnh: "Nu&c "Nu&c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c9ng c9ng hoahoa za za m9tm9t nu&c nu&c th6ng th6ng nh&t nh&t gJm gJm nhiJu nhiJu dandan t9c.t9c. CticCtic dandan t9ct9c s6ng s6ng trentren ddtddt nu&c nu&c Vi~tVi~t Nam Nam aJuaJu binh binh a&ng a&ng vJ vJ quyJn quyJn lf!i lf!i va va nghia nghia v~. v~. NhaNha 156 GS.TS. U Minh Tam 156156 GS.TS. GS.TS. U Minh U Minh TamTam CHUONG IV- CHE DO CHiNH TR! CHUONG CHUONG IV-IVCHE CHE DODO CHiNH CHiNH TR!TR! nu&c c6 nhi¢m v~ giu gin va phtit tridn S'f! doan kit giua cdc dan t(Jc. MQi hanh vi khinh mi¢t, tip buc, chia redan t(Jc aJu bi nghiem cdm. Cdc dan t(Jc c6 quyJn duy tri ho(ic sira a6i phong t~c, tqp qutin, dung tiing n6i, chu vidt, phtit tridn van hod dan t(Jc cua minh". Dfing thm ciing quy djnh: "Nha nu&c ra sue giup da cdc dan t(Jc thidu s6 mau tiin kip trinh d(J kinh ti va van hod chung". nu&c nu&c c6 c6 nhi¢m nhi¢m v~ v~ giugiu gingin va va phtit phtit tridn tridn S'f! S'f! doan doan kit kit giua giua cdccdc dandan t(Jc.t(Jc. MQiMQi hanh hanh vi khinh vi khinh mi¢t, mi¢t, tip tip buc,buc, chiachia redan redan t(Jct(Jc aJuaJu bi nghiem bi nghiem cdm. cdm. CdcCdc dandan t(Jct(Jc c6 c6 quyJn quyJn duyduy tri tri ho(ic ho(ic sirasira a6ia6i phong phong t~c,t~c, tqptqp qutin, qutin, dung dung tiing tiing n6i,n6i, chuchu vidt,vidt, phtit phtit tridn tridn vanvan hodhod dandan t(Jct(Jc cuacua minh". minh". Dfing Dfing thmthm ciing ciing quyquy djnh: djnh: "Nha "Nha nu&c nu&c ra ra suesue giup giup da da cdccdc dandan t(Jct(Jc thidu thidu s6 mau s6 mau tiintiin kipkip trinh trinh d(J d(J kinh kinh ti va ti van va van hodhod chung". chung". Chfnh sach d?i doan k€t, thvc hi~n quy~n blnh d~ng gifra cac dan t()c da tro thanh tu tu6ng chi d?o trong to~m b() qua trlnh t6 chuc va ho?t d()ng cua Nha nu6c ta va cua h~ th6ng chfnh tri, t?O ra sue m?nh to Ion bao dam cho S\f th~ng lgi cua cong CUQC xay dgng chu nghia xa h()i tren mi~n B~c va d~u tranh giai ph6ng mi~n N am th6ng nh~t d~t nu6c. Chfnh Chfnh sach sach d?id?i doan doan k€t,k€t, thvc thvc hi~n hi~n quy~n quy~n blnh blnh d~ng d~ng gifra gifra caccac dandan t()ct()c da da trotro thanh thanh tu tu tu6ng tu6ng chichi d?od?o trong trong to~m to~m b() b() quaqua trlnh trlnh t6 t6 chuc chuc va va ho?t ho?t d()ng d()ng cuacua Nha Nha nu6c nu6c ta va ta va cuacua h~ h~ th6ng th6ng chfnh chfnh tri, tri, t?Ot?O ra sue ra sue m?nh m?nh to Ion to Ion baobao dam dam chocho S\f S\f th~ng th~ng lgi lgi cuacua cong cong CUQC CUQC xayxay nghia nghia xa xa h()ih()i trentren mi~n mi~n B~cB~c va va d~ud~u tranh tranh giaigiai ph6ng ph6ng dgng dgng chuchu mi~n mi~n N am N am th6ng th6ng nh~t nh~t d~td~t nu6c. nu6c. - Hi€n phap nam 1980 ra dm sau khi d~t nu6c th6ng nh~t, ca nu6c qua d() di len chu nghia xa h()i. Tu tuong v~ doan k€t dan t()c c6 nhfrng di~u ki~n m6i d~ phat tri~n. Nhfrng quy dinh trong Hi€n phap nam 1946, Hi€n phap nam 1959 da dugc k€ thira va phat tri~n 6 muc cao hon va dugc ghi nh~n trong Di~u 5 Hi€n phap nam 1980. D6ng thm, Di~u 9 Hi€n phap nam 1980 kh~ng djnh: "M(it trqn phtit huy truyJn th6ng doan kif toan dan, tang cucrng S'f! nhdt tr[ vJ chfnh trf Vtl tinh than trong nhan dan, tham gia xay dlfflg va cung c6 chinh quyJn nhan dan, gitio d~c va d(Jng vien nhan dan aJ cao y thuc lam chu tqp thd, ra sue thi dua xay dlfflg chu nghia xfi h(Ji va bao v¢ T6 qu6c ". - Hi€n - Hi€n phap phap nam nam 1980 1980 ra dm ra dm sausau khikhi d~td~t nu6c nu6c th6ng th6ng nh~t, nh~t, ca ca d() d() di len di len chuchu nghia nghia xa xa h()i.h()i. TuTu tuong tuong v~ v~ doan doan k€tk€t dandan t()ct()c nu6c nu6c quaqua c6 c6 nhfrng nhfrng di~u di~u ki~n ki~n m6im6i d~ d~ phat phat tri~n. tri~n. Nhfrng Nhfrng quyquy dinh dinh trong trong Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1946, 1946, Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1959 1959 da da dugc dugc k€ k€ thira thira va va phat phat tri~n tri~n 6 muc 6 muc caocao honhon va va dugc dugc ghighi nh~n nh~n trong trong Di~u Di~u 5 Hi€n 5 Hi€n phap phap 1980. 1980. D6ng D6ng thm, thm, Di~u Di~u 9 Hi€n 9 Hi€n phap phap nam nam 1980 1980 kh~ng kh~ng djnh: djnh: nam nam "M(it "M(it trqntrqn phtit phtit huyhuy truyJn truyJn th6ng th6ng doan doan kif kif toan toan dan,dan, tang tang cucrng cucrng S'f! S'f! nhdt nhdt tr[ tr[ vJ chfnh vJ chfnh trf trf Vtl Vtl tinhtinh than than trong trong nhan nhan dan,dan, tham tham giagia xayxay dlfflg dlfflg va va cung cung c6 c6 chinh chinh quyJn quyJn nhan nhan dan,dan, gitio gitio d~cd~c va va d(Jng d(Jng vienvien nhan nhan dandan aJ aJ caocao y thuc y thuc lamlam chuchu tqptqp thd,thd, ra sue ra sue thi thi duadua xayxay dlfflg dlfflg nghia nghia xfi xfi h(Jih(Ji va bao va bao v¢ T6 v¢ T6 qu6c qu6c ". ". chuchu - Trong qua trlnh thvc hi~n dubng I6i d6i mm, m()t lfrn nfra truy~n th6ng doan k€t dan t()c l?i Ia ngu6n sue m?nh to Ian d~ nhan dan ta ti€p tl)c vugt qua kh6 khan, thu dugc nhung thanh t\l'U mm, xay dgng va bao v~ vfrng ch~c T6 qu6c Vi~t Nam XHCN. Hi€n phap nam 1992 da, th~ hi~n m()t each d§.y du va sau s~c hon chfnh sach doan k€t va duemg I6i dan t()c cua nu6c ta trong Di~u 5. D6ng thai nh~n ro tfim quan trQng va sue m?nh to l6n cua nhan dan trong kh6i d?i doan k~t dan t()c, Di~u 9 Hi~n phap nam 1992 - Trong - Trong quaqua trlnh trlnh thvc thvc hi~n hi~n dubng dubng I6i I6i d6id6i mm, mm, m()tm()t lfrnlfrn nfranfra truy~n truy~n th6ng th6ng doan doan k€tk€t dandan t()ct()c l?i l?i Ia ngu6n Ia ngu6n suesue m?nh m?nh to Ian to Ian d~ d~ nhan nhan dandan ta ti€p ta ti€p tl)ctl)c vugt vugt quaqua kh6kh6 khan, khan, thuthu dugc dugc nhung nhung thanh thanh t\l'Ut\l'U mm, mm, xayxay dgng dgng va va baobao v~ v~ vfrng vfrng ch~c ch~c T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam Nam XHCN. XHCN. Hi€n Hi€n phap phap nam nam 1992 1992 da, da, th~th~ hi~n hi~n m()tm()t each each d§.yd§.y du du va va sausau s~cs~c honhon chfnh chfnh sach sach doan doan k€tk€t va va duemg duemg I6i I6i dandan t()ct()c cuacua nu6c nu6c ta trong ta trong Di~u Di~u 5. 5. D6ng D6ng thaithai nh~n nh~n ro tfim ro tfim quan quan trQng trQng va va suesue m?nh m?nh to l6n to l6n cuacua nhan nhan trong trong kh6i kh6i d?i d?i doan doan k~tk~t dandan t()c,t()c, Di~u Di~u 9 Hi~n 9 Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 dandan GS.TS. LC Minh Tam GS.TS. GS.TS. LC Minh LC Minh TamTam 157 157157 GIAO TRINH LU!T HIEN PHAP VIETNAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP VIETNAM VIETNAM da quy dinh: "M(lt trQn TJ qu6c Vi~t Nam va cac t6 chirc thanh da da quyquy dinh: dinh: "M(lt "M(lt trQntrQn TJ TJ qu6c qu6c Vi~tVi~t Nam Nam va va caccac t6 chirc t6 chirc thanh thanh vien la ca sit chfnh tri cua chfnh quy~n nhan dan. M(lt trQn phat huy truy~n th6ng iloan kit toan dan, tang cu&ng Sl! nhdt tr( v~ chfnh tri va tinh thdn trong nhan dan, tham gia xay dl!ng va cung c6 chfnh quy~n nhan dan, ci:tng Nha nuac cham lo va bao v~ l(li (ch ch(nh iJang CUa nhan dan, iJt)ng vien nhan dan thl!C hi~n quy~n lam chu, nghiem chinh thi hanh Hiin phap va phap luQt, giam sat hot;~t il(mg cua ca quan nha nuac, ilQi biiu dan cu va can bt), vien chirc Nha nuac. Nha nuac tt;~o ili~u ki~n ai M(lt trQn TJ qu6c va cac t6 chirc thanh vien hot;~t ilt)ng c6 hi~u qua". la ca la ca sit sit chfnh chfnh tri tri cuacua chfnh chfnh quy~n quy~n nhan nhan dan.dan. M(ltM(lt trQntrQn phat phat vienvien huyhuy truy~n truy~n th6ng th6ng iloan iloan kitkit toan toan dan,dan, tang tang cu&ng cu&ng Sl! Sl! nhdt nhdt tr( tr( v~ v~ chfnh chfnh tri tri va va tinhtinh thdn thdn trong trong nhan nhan dan,dan, tham tham giagia xayxay dl!ng dl!ng va va cung cung c6 c6 chfnh chfnh quy~n quy~n nhan nhan dan,dan, ci:tng ci:tng NhaNha nuac nuac cham cham lo va lo va baobao v~ v~ l(li l(li (ch (ch ch(nh ch(nh iJang iJang CUaCUa nhan nhan dan,dan, iJt)ng iJt)ng vienvien nhan nhan dandan thl!C thl!C hi~n hi~n quy~n quy~n lamlam chu,chu, nghiem nghiem chinh chinh thi thi hanh hanh Hiin Hiin phap phap va va phap phap luQt, luQt, giam giam satsat hot;~t hot;~t il(mg il(mg cuacua ca ca quan quan nhanha nuac, nuac, ilQiilQi biiu biiu dandan cu cu va can va can bt),bt), vienvien chirc chirc NhaNha nuac. nuac. NhaNha nuac nuac tt;~ott;~o ili~u ili~u ki~n ki~n ai ai M(ltM(lt trQntrQn TJ TJ qu6c qu6c va cac va cac t6 chirc t6 chirc thanh thanh vienvien hot;~t hot;~t ilt)ng ilt)ng c6 hi~u c6 hi~u qua". qua". Hi~n phap nam 2013 k~ thira va phat tri€n cac quy dinh cua Hi~n phap nam 1992, da quy dinh m{>t each dAy du, toan di~n va sau s~c dubng I6i d~ doan k~t va chinh sach dan t{>c cua nu6c ta t~ Di~u 5, Di~u 9 va cac di~u khoan khac. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 2013 2013 k~ k~ thira thira va va phat phat tri€n tri€n caccac quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, da da quyquy dinh dinh m{>tm{>t each each dAydAy du,du, toan toan di~n di~n va va sausau s~cs~c dubng dubng I6i I6i d~d~ doan doan k~tk~t va va chinh chinh sach sach dandan t{>ct{>c cuacua nu6c nu6c ta ta t~ t~ Di~u Di~u 5, Di~u 5, Di~u 9 va 9 va caccac di~u di~u khoan khoan khac. khac. Nhu v~y, chinh sach doan k~t va dubng 16i dan t{>c da dugc th€ hi~n m{>t each nhAt quan trong toan b9 nam ban hi~n phap, phan anh ban chAt t6t dt(p cua ch~ d9 chinh tri cua nu6c C{>ng hoa XHCN Vi~t Nam, phil hgp v6i truy~n th6ng doan k~t, nhan nghia tir ngan d(ri CUa dan tQC ta, da th\l'C S\1' phat huy tac d\lng, t~p hgp va phat huy SUC m~ to 16n cua ca dan tQC trong S\1' nghi~p dvng nUOC Va gift nUOC, ph\lC V\1 thi~t th\l'C lgi ich CUa cac dan tQC va toan th€ nhan dan. Nhu Nhu v~y, v~y, chinh chinh sach sach doan doan k~tk~t va va dubng dubng 16i 16i dandan t{>ct{>c da da dugc dugc th€th€ hi~n hi~n m{>tm{>t each each nhAt nhAt quan quan trong trong toan toan b9 b9 nam nam banban hi~n hi~n phap, phap, phan phan anhanh banban chAt chAt t6t t6t dt(pdt(p cuacua ch~ch~ d9 d9 chinh chinh tri cua tri cua nu6c nu6c C{>ng C{>ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam, Nam, philphil hgphgp v6iv6i truy~n truy~n th6ng th6ng doan doan k~t,k~t, nhan nhan nghia nghia tir ngan tir ngan d(rid(ri CUaCUa dandan tQCtQC ta, ta, da da th\l'C th\l'C S\1' S\1' phat phat huyhuy tac tac d\lng, d\lng, t~pt~p hgphgp va va phat phat huyhuy SUCSUC m~ m~ to 16n to 16n cuacua ca dan ca dan tQCtQC trong trong S\1' S\1' nghi~p nghi~p dvng dvng nUOC nUOC Va Va giftgift nUOC, nUOC, ph\lC ph\lC V\1 V\1 thi~t thi~t th\l'C th\l'C lgi lgi ichich CUaCUa caccac dandan tQCtQC va va toan toan th€th€ nhan nhan dan.dan. 6. CHINH sAcH DOl NGO~ CUA NVdc CQNG HOA. XA HQI CHU NGHiA VIETNAM 6. 6. CHINH CHINH sAcH sAcH DOl DOl NGO~ NGO~ CUA CUA NVdc NVdc CQNG CQNG HOA. HOA. XAXA HQI HQI CHU CHU NGHiA NGHiA VIETNAM VIETNAM Ban chAt cua ch~ d{> chinh tri trong m6i nu6c khong chi dugc phan anh trong cac chinh sach d6i n{>i rna con th€ hi~n ro net trong chinh sach d6i ngo(li, trong vi~c thi~t l~p va giai quy~t cac quan h~ v6i cac nu6c khac. BanBan chAt chAt cuacua ch~ch~ d{> d{> chinh chinh tri trong tri trong m6im6i nu6c nu6c khong khong chichi dugc dugc phan phan anhanh trong trong caccac chinh chinh sach sach d6id6i n{>in{>i rnarna concon th€th€ hi~n hi~n ro ro netnet trong trong chinh chinh sach sach d6id6i ngo(li, ngo(li, trong trong vi~cvi~c thi~t thi~t l~pl~p va va giaigiai quy~t quy~t caccac quan quan h~ h~ v6iv6i caccac nu6c nu6c khac. khac. Tir khi thanh l~p d~n nay, Nha nu6c C{>ng hoa XHCN Vi~t Nam luon chu truang thvc hi~n m{>t each nhAt quan chinh sach khikhi thanh thanh l~pl~p d~nd~n nay,nay, Nha Nha nu6c nu6c C{>ng C{>ng hoahoa XHCN XHCN Vi~t Vi~t TirTir Nam Nam luon luon chuchu truang truang thvc thvc hi~n hi~n m{>tm{>t each each nhAt nhAt quan quan chinh chinh sach sach 158 GS. TS. Le Minh Tam 158158 GS.GS. TS. TS. Le Minh Le Minh TamTam CHUONG IV- CHE DO CHfNH TR! CHUONG CHUONG IV-IVCHE CHE DODO CHfNH CHfNH TR!TR! d6i ngol;li hoa blnh, hfru nghi va hgp tac VI SlJ ti~n b(} xa h(}i tren ca sa ton trQng cac quy~n dan t()c ca ban cua m6i nu6c va nhfrng nguyen t~c cimg chung s6ng hoa blnh. Tuy nhien, do di~u ki~n 1ich SU trong m6i giai dOl;ln C\1 th~ nen each th~ hi~n trong cac ban hi~n phap nu6c ta khong ho~m to~m gi6ng nhau. Nhfrng nam gfin day, cung v6i nhfrng thanh t\l'U to 16n rna Nha nu6c va nhan dan ta dum SlJ Ianh dl;lO cua Dang da dl;lt duqc a trong nu6c, hol;lt d()ng d6i ngol;li cua chung ta cling da c6 nhfrng bu6c phat tri~n quan trQng. V6i phuang cham "Vi¢t Nam mu6n lam bqn vbi tdt ca cac nubc tren thi gibi", Nha nu6c ta da khong ngirng rna r()ng quan h~ v6i cac nu6c, uy tin cua Vi~t Nam tren trubng qu6c t~ ngay cang duqc nang cao. Duemg 16i d6 da duqc th~ ch~ hoa m()t each dfiy du va sau s~c trong Di~u 14 Hi~n phap nam 1992: "Nubc C9ng hoa xii h9i chu nghfa Vi¢t Nam th7!c hi¢n chfnh sach hoa binh, hiiu nghj, mil r9ng giao luu va h9"[J tac vbi tdt ca cac nubc tren thi gibi, khong phan bi¢t chi d9 chfnh trt va xii h9i khac nhau, tren CO' sa ton tr9ng a9c fqp, chu quyJn va toan V~m fiinh th6 cua nhau, khong can thi¢p vao cong vi¢c n9i b9 cua nhau, binh acing va cac ben cimg c6 l<;i; tang cu&ng tinh doan kh huu nght va quan h¢ h9"[J tac vbi cac nubc xii h9i chu ngh'la va cac , , ,,. .....' "'1 ., 1 .... ' , 1.....' ' .... h nuac tang gieng; ticn ClfC ung n<J va gop pnan vao cu9c aau rran , d6id6i ngol;li ngol;li hoahoa blnh, blnh, hfruhfru nghi nghi va va hgphgp tac tac VI SlJ VI SlJ ti~nti~n b(} b(} xa xa h(}ih(}i trentren ca ca sa ton sa ton trQng trQng caccac quy~n quy~n dandan t()ct()c ca ca banban cuacua m6im6i nu6c nu6c va va nhfrng nhfrng nguyen nguyen t~c t~c cimg cimg chung chung s6ng s6ng hoahoa blnh. blnh. TuyTuy nhien, nhien, do do di~u di~u ki~n ki~n 1ich1ich SU SU trong trong m6im6i giaigiai dOl;ln dOl;ln C\1 C\1 th~th~ nennen each each th~th~ hi~n hi~n trong trong caccac banban hi~n hi~n phap phap nu6c nu6c ta khong ta khong ho~m ho~m to~m to~m gi6ng gi6ng nhau. nhau. Nhfrng Nhfrng nam nam gfingfin day,day, cung cung v6iv6i nhfrng nhfrng thanh thanh t\l'Ut\l'U to 16n to 16n rnarna Nha Nha nu6c nu6c va va nhan nhan dandan ta ta dum dum SlJ SlJ Ianh Ianh dl;lOdl;lO cuacua Dang Dang da da dl;ltdl;lt duqc duqc a trong a trong nu6c, nu6c, hol;lt hol;lt d()ng d()ng d6id6i ngol;li ngol;li cuacua chung chung ta cling ta cling da da c6 c6 nhfrng nhfrng bu6c bu6c phat phat tri~n tri~n quan quan trQng. trQng. V6iV6i phuang phuang cham cham "Vi¢t "Vi¢t Nam Nam mu6n mu6n lamlam bqnbqn vbivbi tdt tdt ca ca caccac thithi gibi", gibi", Nha Nha nu6c nu6c ta da ta da khong khong ngirng ngirng rnarna r()ng r()ng quan quan nubc nubc trentren h~ h~ v6iv6i caccac nu6c, nu6c, uy uy tin tin cuacua Vi~t Vi~t Nam Nam trentren trubng trubng qu6c qu6c t~ ngay t~ ngay cao.cao. Duemg Duemg 16i 16i d6 d6 da da duqc duqc th~th~ ch~ch~ hoahoa m()tm()t each each cang cang duqc duqc nang nang dfiydfiy du du va va sausau s~cs~c trong trong Di~u Di~u 14 14 Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992: 1992: "Nubc "Nubc Nam Nam th7!c th7!c hi¢n hi¢n chfnh chfnh sach sach hoahoa C9ng C9ng hoahoa xii xii h9ih9i chuchu nghfa nghfa Vi¢tVi¢t binh, binh, hiiuhiiu nghj, nghj, milmil r9ng r9ng giao giao luuluu va va h9"[Jh9"[J tactac vbivbi tdt tdt ca ca caccac nubc nubc thithi gibi, gibi, khong khong phan phan bi¢tbi¢t chichi d9 d9 chfnh chfnh trt trt va va xii xii h9ih9i khac khac trentren nhau, nhau, trentren CO' CO' sa sa tonton tr9ng tr9ng a9ca9c fqp,fqp, chuchu quyJn quyJn va va toan toan V~mV~m fiinhfiinh th6th6 cuacua nhau, nhau, khong khong cancan thi¢p thi¢p vaovao cong cong vi¢cvi¢c n9in9i b9 b9 cuacua nhau, nhau, acing acing va va caccac benben cimg cimg c6 c6 l<;i;l<;i; tang tang cu&ng cu&ng tinhtinh doan doan khkh huuhuu binh binh nght nght va va quan quan h¢ h¢ h9"[Jh9"[J tactac vbivbi caccac nubc nubc xii xii h9ih9i chuchu ngh'la ngh'la va va caccac , , ,,. , ,,. .....' .....' "'1 "'1 ., ., 1 .... 1 .... ' ', , 1.....' 1.....' ' ' .... .... , h h nuac nuac tang tang gieng; gieng; ticnticn ClfCClfC ungung n<J n<J va va gopgop pnan pnan vaovao cu9c cu9c aauaau rranrran , , ,..J:..... rh11J11n r'l~n v• HVU uuut, ,..J:..... ,..J:..... • • v• v• ;::1~ ...... 1~- -1~ .. - •~~ J~-- -.'-.-"· uyL U}jl UUrt tyL, UUft LftU rh11J11n rh11J11n r'l~n r'l~n »hl'in »hl'in Af'in Af'in +Z...;;+Z...;; ,..;.,!...; ,..;.,!...; ,,:- L.,....>., ,,:- L.,....>., Z...~..,.L. Z...~..,.L. ;::1~ ......;::1~ 1~...... 1~-1~ .. --1~ •~~ .. - •~~ J~--J~--.'-.-"·-.'-.-"· ........... ........... 6 '-'«U 6 '-'«U .... ...,,. .... ...,,. UUI< UUI< ., .., .,o•v• .., o•v• HVU HVU uuut, uuut, uyLuyL U}jlU}jl UUrt UUrt tyL,tyL, UUft UUft LftULftU va tiin b9 xii h9i". Duong 16i d6i ngol;li d6 th~ hi~n ro ban chfrt cua Nha nu6c ta va truy~n th6ng doan k~t, nhan nghia cua dan t()c Vi~t Nam, phan anh dung d~n y chi, nguy~n VQng cua nhan dan ta va phu hgp v6i xu huang phat tri~n cua th~ gi6i hi~n dl;li. va va tiintiin b9 b9 xii xii h9i". h9i". Duong Duong 16i 16i d6id6i ngol;li ngol;li d6 d6 th~th~ hi~n hi~n ro ro banban chfrt chfrt cuacua Nha Nha nu6c nu6c ta va ta va truy~n truy~n th6ng th6ng doan doan k~t,k~t, nhan nhan nghia nghia cuacua dandan t()ct()c Vi~t Vi~t Nam, Nam, phan phan anhanh dung dung d~nd~n y chi, y chi, nguy~n nguy~n VQng VQng cuacua nhan nhan dandan ta ta va va phuphu hgphgp v6iv6i xu xu huang huang phat phat tri~n tri~n cuacua th~th~ gi6igi6i hi~n hi~n dl;li.dl;li. K~ thua quy dinh tren cua Hi~n phap nam 1992, Hi~n phap nam 2013 ti~p tl)C CO bu6c phat tri~n m6i, th~ hi~n dfiy du va toan di~n han chfnh sach d6i ngo?i cua Vi~t Nam. Di~u 12 Hi~n phap nam 2013 kh~ng dinh: "Nubc C9ng hoa xii h9i chu ngh'la Vi¢t Nam th1!C hi¢n nhdt quan du&ng !6i a6i ngopi d9c lqp, llf chzi, hoa K~ K~ thua thua quyquy dinh dinh trentren cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, Hi~n Hi~n phap phap ti~pti~p tl)Ctl)C CO CO bu6c bu6c phat phat tri~n tri~n m6i, m6i, th~th~ hi~n hi~n dfiydfiy du du va va toan toan nam nam 2013 2013 di~n di~n hanhan chfnh chfnh sach sach d6id6i ngo?i ngo?i cuacua Vi~t Vi~t Nam. Nam. Di~u Di~u 12 12 Hi~n Hi~n phap phap kh~ng kh~ng dinh: dinh: "Nubc "Nubc C9ng C9ng hoahoa xii xii h9ih9i chuchu ngh'la ngh'la Vi¢tVi¢t nam nam 2013 2013 Nam Nam th1!C th1!C hi¢n hi¢n nhdt nhdt quan quan du&ng du&ng !6i !6i a6ia6i ngopi ngopi d9cd9c lqp,lqp, llf chzi, llf chzi, hoahoa »hl'in Af'in +Z...;; ,..;.,!...; ,,:- L.,....>., ...........6 '-'«U .... ...,,. UUI< ., .., GS. TS. Lc Minh Tam o•v• Z...~..,.L. • i59 GS.GS. TS. TS. Lc Minh Lc Minh TamTam i59i59 GIAO TRINH LU~T HIEN PH.AP Vli;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU~T LU~T HIEN HIEN PH.AP PH.AP Vli;:T Vli;:T NAM NAM binh, hifu nght, h9'[J tac va phat triin; tla phuong hoa, tla dqng hoa quan h¢, chu tl(jng va t(ch qtc h(ji nhqp, h9'[J tac qu6c ti tren ca sa ton tn;mg tl(jc lqp, chu quy~n va toan v~m liinh th6, khong can thi¢p vao cong vi¢c n(ji b(j cua nhau, binh acing, citng c6 l(!i; tufm thu Hiin chuang Lien h9P qu6c va tli~u u&c qu6c ti ma C(jng hoa xii h(ji chu nghia Vi¢t Nam Ia thanh vien; Ia bqn, a6i tac tin cqy va thanh vien c6 trach nhi¢m trong c(jng adng qu6c ti vi l9'i (ch qu6c gia, dan t(jc, gop phdn vao Sl! nghi¢p hoa binh, tl(jc lqp dan t(jc, dan chu va tidn b(j xii h(ji tren thi gi&i". binh, binh, hifuhifu nght, nght, h9'[Jh9'[J tactac va va phat phat triin; triin; tla tla phuong phuong hoa,hoa, tla tla dqng dqng hoahoa quan quan h¢, h¢, chuchu tl(jng tl(jng va va t(cht(ch qtcqtc h(jih(ji nhqp, nhqp, h9'[Jh9'[J tactac qu6c qu6c ti tren ti tren ca ca sa sa tonton tn;mg tn;mg tl(jctl(jc lqp,lqp, chuchu quy~n quy~n va va toan toan v~mv~m liinh liinh th6,th6, khong khong cancan thi¢p thi¢p vaovao cong cong vi¢cvi¢c n(jin(ji b(j b(j cuacua nhau, nhau, binh binh acing, acing, citng citng c6 c6 l(!i;l(!i; tufm tufm thuthu Hiin Hiin chuang chuang Lien Lien h9Ph9P qu6c qu6c va va tli~u tli~u u&cu&c qu6c qu6c ti ma ti ma C(jng C(jng hoahoa xii xii h(jih(ji chuchu nghia nghia Vi¢tVi¢t Nam Nam Ia thanh Ia thanh vien; vien; Ia bqn, Ia bqn, a6ia6i tactac tin tin cqycqy va va thanh thanh vienvien c6 c6 trach trach nhi¢m nhi¢m trong trong c(jng c(jng adng adng qu6c qu6c ti ti vi l9'i vi l9'i (ch(ch qu6c qu6c gia,gia, dandan t(jc,t(jc, gopgop phdn phdn vaovao Sl! nghi¢p Sl! nghi¢p hoahoa binh, binh, tl(jctl(jc lqplqp dandan t(jc,t(jc, dandan chuchu va va tidntidn b(j b(j xii xii h(jih(ji trentren thithi gi&i". gi&i". cAu HOI HVONG nAN ON TAP, cAu cAu HOIHOI HVONG HVONG nAN nAN ONON TAP, TAP, DJNH HVONG THAO LUAN DJNH DJNH HVONG HVONG THAO THAO LUAN LUAN 1. Phan biet . cac khai niem . "Chfnh tri" . ' "Ch~ do. chfnh tri"? . 2. N()i dung quy~n dan t()c ca ban trong Hi~n phap nam 2013 c6 gl khac so v6i tru&c day? Vi~c ghi nh~n quy~n dan t()c ca ban trong Hi~n phap c6 y nghia nhu th~ nao? 1. Phan 1. Phan biet cac khaikhai niem "Chfnh tri" do. chfnh do. chfnh tri"? . biet . cac . niem . "Chfnh . tri" ' "Ch~ . ' "Ch~ . tri"? . 2. N()i 2. N()i dung dung quy~n quy~n dandan t()c t()c ca ca banban trong trong Hi~n Hi~n phap phap namnam 2013 2013 c6 gl c6 gl so v6i so v6i tru&c tru&c day? day? Vi~c Vi~c ghi ghi nh~n nh~n quy~n quy~n dandan t()c t()c ca ca banban trong trong Hi~n Hi~n khac khac phap phap c6 y c6nghia y nghia nhunhu th~ th~ nao? nao? 3. Chfnh th~ cua Vi~t Nam theo Hi~n phap nam 2013 la chfnh th~ gl? f)~c trung cua chfnh th~ d6 la gl? 3. Chfnh 3. Chfnh th~ th~ cuacua Vi~tVi~t Nam Nam theotheo Hi~n Hi~n phap phap namnam 2013 2013 la chfnh la chfnh th~ th~ gl? gl? f)~cf)~c trung trung cuacua chfnh chfnh th~ th~ d6 la d6gl? la gl? 4. H~ th6ng chfnh trj cua Vi~t Nam theo Hi~n phap nam 2013 g6m nhfrng thanh t6 nao? Vai tro cua cac thanh t6 d6 trong M th6ng chfnh trj cua Vi~t Nam 1a gl va gifra chtlng c6 sg tuang quan nhu th~ nao? th6ng th6ng chfnh chfnh trj cua trj cua Vi~tVi~t Nam Nam theotheo Hi~n Hi~n phap phap namnam 2013 2013 g6mg6m 4. H~ 4. H~ nhfrng nhfrng thanh thanh t6 nao? t6 nao? VaiVai tro tro cuacua caccac thanh thanh t6 d6 t6 trong d6 trong M th6ng M th6ng chfnh chfnh trj trj Vi~tVi~t Nam Nam 1a gl1ava gl gifra va gifra chtlng chtlng c6 sg c6 tuang sg tuang quan quan nhunhu th~ th~ nao? nao? cuacua TAI ueu THAM KHAo ueu ueu THAM THAM KHAo KHAo TAITAI 1. H6 Chf Minh tolm t(lp, t~p 9, Nxb. Chfnh trj qu6c gia, 2009. 1. H6 1. H6 ChfChf Minh Minh tolmtolm t(lp,t(lp, t~p t~p 9, Nxb. 9, Nxb. Chfnh Chfnh trj qu6c trj qu6c gia,gia, 2009. 2009. 2. Nghj quy~t s6 5112001/QHlO ngay 25 thang 12 nam 2001 cua Qu6c hQi v~ v~c sira d6i, b6 sung m()t s6 di~u cua Hi~n phap nu&c C()ng boa XHCN Vi~t Nam nam 1992. 2. Nghj 2. Nghj quy~t quy~t s6 5112001/QHlO s6 5112001/QHlO ngay ngay 25 thang 25 thang 12 nam 12 nam 2001 2001 cuacua Qu6c Qu6c hQi hQi v~ v~c v~ v~c sirasira d6i,d6i, b6 b6 sung sung m()tm()t s6 di~u s6 di~u cuacua Hi~n Hi~n phap phap nu&c nu&c C()ng C()ng boaboa XHCN XHCN Vi~t Vi~t Nam Nam namnam 1992. 1992. 3. Van ki~n H(>i nghj IAn thir 6 Ban chip hanh trung uang Dang C(>ng san Vi~t Nam (khoa VI). ki~nki~n H(>iH(>i nghjnghj IAn IAn thir thir 6 Ban 6 Ban chip chip hanh hanh trung trung uang uang Dang Dang C(>ng C(>ng 3. Van 3. Van sansan Vi~t Vi~t Nam Nam (khoa (khoa VI).VI). 4. D6 Nguy~n Phuang - TrAn NgQc Dubng, Xay dl:l71g n~n dan chu XHCN va nha nuac phdp quy~n, Nxb. Sg th~t, Ha N()i, 1992. 4. D6 4. D6 Nguy~n Nguy~n Phuang Phuang - TrAn - TrAn NgQc NgQc Dubng, Dubng, XayXay dl:l71g dl:l71g n~nn~n dandan chuchu XHCN XHCN va nha va nha nuac nuac phdp phdp quy~n, quy~n, Nxb. Nxb. Sg th~t, Sg th~t, Ha Ha N()i,N()i, 1992. 1992. 160 GS.TS. Le Minh Tam 160160 GS.TS. GS.TS. Le Minh Le Minh TamTam CHU'ONG V- QUOC T[CH Vlf!;T NAM 1. 2. 3. CHU'ONG CHU'ONG V- QUOC V- QUOC T[CH T[CH Vlf!;T Vlf!;T NAM NAM CHVONGV CHVONGV CHVONGV QUOC TJCH V~T NAM QUOC QUOC TJCH TJCH V~T V~T NAM NAM KHAI N!BM QUOC TJCH 162 1.1. Djnh nghla 162 1.1.1.1. Djnh Djnh nghla nghla 162162 1.2. Ca sa cho SIJ ra deri va t6n tl;li cua qu6c tjch 163 1.2.1.2. Ca Ca sa cho sa cho SIJ ra SIJderi ra deri va t6n va t6n tl;li cua tl;li cua qu6c qu6c tjchtjch 163163 1.3. Qu6c tjch v&i quy~n va nghla V\1 C<Y ban cua cong dan 164 1.3.1.3. Qu6c Qu6c tjchtjch v&i v&i quy~n quy~n va nghla va nghla V\1 C<Y V\1 ban C<Y ban cuacua cong cong dandan 164164 MOT s6 vAN DE co BAN TRONG NOI DUNG PHAP LUAT VE QUOC TJCH TREN THE GIOI 167 2. 2. MOT MOT s6 s6 vAN vAN DEDE coco BAN BAN TRONG TRONG NOINOI DUNG DUNG PHAP PHAP LUAT LUAT VEVE QUOC QUOC TJCH TJCH TREN TREN THE THE GIOI GIOI 167167 2.1. Duang 16i chfnh tri - phap If trong phap lu~t v~ qu6c tich cua cac nu6c tren th~ gi&i 167 2.1.2.1. Duang Duang 16i 16i chfnh chfnh tri -triphap - phap If trong If trong phap phap lu~tlu~t v~ qu6c v~ qu6c tichtich cuacua caccac nu6c nu6c trentren th~ th~ gi&igi&i 167167 2.2. Nguyen t~c xac djnh qu6c tjch nguyen thuy 169 2.2.2.2. Nguyen Nguyen t~c t~c xacxac djnhdjnh qu6c qu6c tjchtjch nguyen nguyen thuythuy 169169 2.3. V~ nguyen t~c m9t hay nhi~u qu6c tich 170 V~ V~ nguyen nguyen t~c t~c m9tm9t hayhay nhi~u nhi~u qu6c qu6c tichtich 2.3.2.3. 170170 2.4. Vfrn d~ thay d6i qu6c tich 171 2.4.2.4. VfrnVfrn d~ thay d~ thay d6i d6i qu6c qu6c tichtich 171171 NHONG vAN DE TJCHVTI;:TNAM BAN TRONG PHAP LUAT QU6c 173 3. 3. NHONG NHONG vAN vAN DE DE coco BAN BAN TRONG TRONG PHAP PHAP LUAT LUAT QU6c QU6c TJCHVTI;:TNAM TJCHVTI;:TNAM 173173 3 .1. Sl! hlnh thanh va phat tri~n cua phap l~t qu6c tich Vi~t Nam 173 3 .1.3Sl! .1. hlnh Sl! hlnh thanh thanh va phat va phat tri~ntri~n cuacua phap phap l~tl~t qu6c qu6c tichtich Vi~tVi~t Nam Nam 173173 3.2. Lu~t qu6c tjch Vi~t Nam nam 1998 177 3.2.3.2. Lu~t Lu~t qu6c qu6c tjchtjch Vi~tVi~t Nam Nam namnam 1998 1998 177177 3.3. Lu~t qu6c tjch Vi~t Nam nam 2008 186 3.3.3.3. Lu~t Lu~t qu6c qu6c tjchtjch Vi~tVi~t Nam Nam namnam 2008 2008 186186 3.4. Lu~t sua d6i, b6 sung m(>t s6 di~u cua Lu~t qu6c tjch Vi~t Nam nam 2014 196 3.4.3.4. Lu~t Lu~t suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung m(>tm(>t s6 di~u s6 di~u cuacua Lu~t Lu~t qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam namnam 2014 2014 196196 co JS. U! Hfru Thd, GS.TS. Thai Vinh Thfmg 161 1. 1. KHAI KHAI N!BM N!BM QUOC QUOC TJCH TJCH JS. JS. U! Hfru U! Hfru Thd,Thd, GS.TS. GS.TS. ThaiThai VinhVinh Thfmg Thfmg 162162 161161 1. KHAI NIBM QUOC TJCH 1. KHAI 1. KHAI NIBM NIBM QUOC QUOC TJCH TJCH 1.1. Djnh nghia 1.1.1.1. Djnh Djnh nghia nghia Qu6c tich la ch~ dinh ca ban cua LHP v€ dia vi phap lf cua cong dan, la ti€n d€ phap lf b~t bu<)c d@ ca nhan c6 th@ duqc huang cac quy€n Va nghia V\,1 cong dan CUa nha nUOC. Qu6c Qu6c tichtich la ch~ la ch~ dinh dinh ca ca banban cuacua LHP LHP v€ v€ diadia vi phap vi phap lf cua lf cua cong cong dan, dan, la ti€n la ti€n d€ d€ phap phap lf b~t lf b~t bu<)c bu<)c d@ d@ ca ca nhan nhan c6 c6 th@th@ duqc duqc huang huang caccac quy€n quy€n Va nghia Va nghia V\,1 V\,1 cong cong dandan CUaCUa nhanha nUOC. nUOC. N6i d~n qu6c tich Ia n6i d~n tu each cong dan cua nha nu6c d<)c l~p. c6 chu quy€n. N(>i dung qu6c tich th@ hi~n m6i quan h~ phap lf - chinh tri giua ca nhan C\1 th@ v&i chinh quy€n nha nu&c nhAt djnh. Xet v€ m~t n<)i dung, trong m6i ch~ d<) nha nu&c khac nhau, qu6c tjch c6 n<)i dung khac nhau. N<)i dung qu6c tich phl,l thu<)c vao kiSu nha nu&c va ca kinh t~ - xa h9i da quy~t dinh kiSu nha nu&c d6. M6i hlnh thai kinh t~ - xa h9i c6 m<)t ki@u nha nu6'c, m6i ki@u nha nu6'c l1;1i c6 m<)t n<)i dung m6i quan h~ nha nu6c - cong dan tuang (rng, th@ hi~n trlnh d<) khac nhau. Qu6c tich la ch~ djnh phap li c6 tinh chAt t6ng hqp, quy dinh m6i quan h~ m9i m~t giua ca nhan v&i nha nu&c. N6iN6i d~nd~n qu6c qu6c tichtich Ia n6i Ia n6i d~nd~n tu each tu each cong cong dandan cuacua nhanha nu6c nu6c d<)cd<)c l~p.l~p. c6 c6 chuchu quy€n. quy€n. N(>iN(>i dung dung qu6c qu6c tichtich th@th@ hi~n hi~n m6im6i quan quan h~ h~ phap phap lf -lfchinh - chinh tri tri giua giua ca ca nhan nhan C\1 C\1 th@th@ v&iv&i chinh chinh quy€n quy€n nhanha nu&c nu&c nhAt nhAt djnh. djnh. XetXet v€ v€ m~tm~t n<)in<)i dung, dung, trong trong m6im6i ch~ch~ d<) d<) nhanha nu&c nu&c khac khac nhau, nhau, qu6c qu6c tjchtjch c6 c6 n<)in<)i dung dung khac khac nhau. nhau. N<)iN<)i dung dung qu6c qu6c tichtich phl,lphl,l thu<)c thu<)c vaovao kiSu kiSu nhanha nu&c nu&c va va ca ca kinh kinh t~ -t~xaxa h9ih9i da da quy~t quy~t dinh dinh nhanha nu&c nu&c d6. d6. M6iM6i hlnh hlnh thaithai kinh kinh t~ -t~xaxa h9ih9i c6 c6 m<)tm<)t ki@u ki@u nhanha kiSu kiSu ki@u ki@u nhanha nu6'c nu6'c l1;1i l1;1i c6 c6 m<)tm<)t n<)in<)i dung dung m6im6i quan quan h~ h~ nhanha nu6'c, nu6'c, m6im6i nu6c nu6c - cong - cong dandan tuang tuang (rng, (rng, th@th@ hi~n hi~n trlnh trlnh d<) d<) khac khac nhau. nhau. Qu6c Qu6c la ch~ la ch~ djnh djnh phap phap li c6 li c6 tinhtinh chAt chAt t6ng t6ng hqp, hqp, quyquy dinh dinh m6im6i quan quan tichtich h~ h~ m9im9i m~tm~t giua giua ca nhan ca nhan v&iv&i nhanha nu&c. nu&c. Qu6c tich thS hi~n m6i quan h~ c6 tinh 6n dinh rAt cao, b€n vfrng v€ m~t thai gian. M6i quan h~ nay khong d~ dang bi thay d6i rna chi c6 th@ thay d6i trong nhfrng truang hqp d~c bi~t, v&i nhfrng di€u ki~n h~t sue kh~t khe. D6i v6'i nhfrng nguai nu&c ngoai da xin nh~p qu6c t!ch cua m9t nha nu6c thl m6i quan h~ nay t6n t1;1i dai hay ng~n Ut ph\1 thu<)c vao thai d<) cua nguai d6 d6i v6i nha nu&c rna h9 mang qu6c tich (tich qrc hay khong tich eve). hi~n hi~n m6im6i quan quan h~ h~ c6 c6 tinhtinh 6n 6n dinh dinh rAt rAt cao,cao, b€nb€n Qu6c Qu6c tichtich thSthS m~tm~t thaithai gian. gian. M6i M6i quan quan h~ h~ naynay khong khong d~ d~ dang dang bi thay bi thay vfrng vfrng v€ v€ d6id6i rnarna chichi c6 c6 th@th@ thay thay d6id6i trong trong nhfrng nhfrng truang truang hqphqp d~cd~c bi~t, bi~t, v&iv&i nhfrng nhfrng di€u di€u ki~n ki~n h~th~t suesue kh~t kh~t khe.khe. D6iD6i v6'iv6'i nhfrng nhfrng nguai nguai nu&c nu&c ngoai ngoai da da xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c t!cht!ch cuacua m9tm9t nhanha nu6c nu6c thl thl m6im6i quan quan h~ h~ naynay t6nt6n t1;1i t1;1i daidai hayhay ng~n ng~n Ut ph\1 Ut ph\1 thu<)c thu<)c vaovao thaithai d<) d<) cuacua nguai nguai d6 d6 d6id6i nhanha nu&c nu&c rnarna h9 h9 mang mang qu6c qu6c tichtich (tich (tich qrcqrc hayhay khong khong tichtich eve). eve). v6iv6i v€ m~t khong gian, m6i quan h~ nay hoan toan khong bi gi6'i h1;1n. Khi da la cong dan CUa ffiQt nha nUOC, nguai d6 phai chju SlJ chi ph6i va tac d<)ng m9i m~t bai chinh quyen nha nu&c, du nguai d6 a bftt ld nai nao, trong nu6'c hay a nuac ngoai. M~t khac, nguai d6luon luon duqc nha nu6'c bao dam cho huang cac quyen va phai thvc hi~n cac nghia Vl,l cong dan d6i v6'i nha nu6'c. Tuy nhien, do di€u ki~n khach quan d~c bi~t, m(>t s6 quy€n va nghia v€ v€ m~tm~t khong khong gian, gian, m6im6i quan quan h~ h~ naynay hoan hoan toan toan khong khong bi gi6'i bi gi6'i h1;1n. h1;1n. KhiKhi da da la cong la cong dandan CUaCUa ffiQtffiQt nhanha nUOC, nUOC, nguai nguai d6 d6 phai phai chju chju SlJ SlJ chichi ph6i ph6i va tac va tac d<)ng d<)ng m9im9i m~tm~t baibai chinh chinh quyen quyen nhanha nu&c, nu&c, du du nguai nguai d6 d6 a bftt a bftt ld ld nainai nao, nao, trong trong nu6'c nu6'c hayhay a nuac a nuacngoai. ngoai. M~tM~t khac, khac, nguai nguai d6luon d6luon luon luon duqc duqc nhanha nu6'c nu6'c baobao dam dam chocho huang huang caccac quyen quyen va va phai phai thvc thvc hi~n hi~n caccac nghia nghia Vl,l Vl,l cong cong dandan d6id6i v6'iv6'i nhanha nu6'c. nu6'c. TuyTuy di€u di€u ki~n ki~n khach khach quan quan d~cd~c bi~t, bi~t, m(>tm(>t s6 s6 quy€n quy€n va va nghia nghia nhien, nhien, do do sa 162 TS. Le Hfiu Thd, GS. TS. Thai Vi'nh Thiing sa sa 162162 TS. TS. Le Hfiu Le Hfiu Thd,Thd, GS.GS. TS. TS. ThaiThai Vi'nhVi'nh Thiing Thiing CHUONG V- QUOC T/CH VI/tT NAM CHUONG CHUONG V- QUOC V- QUOC T/CH T/CH VI/tT VI/tT NAM NAM Vl;l t:;tm thai khong th~ linh hQi va th\l'C hi~n dU<;YC 6 IDQt ph:;tm Vi nhfrt dinh. Vi d~: Khi s6ng 6 nu6c ngoai, cong dan khong th~ thvc hi~n dugc quy~n bftu CU, quy~n va nghia Vl;l tham gia quan dQi ... Nhu v~y, m6i quan h~ gifra nha nu6c va cong dan khong bi gi6i h:;tn v~ m~t khong gian. Du 6 dau di chang nua, ngucri mang qu6c tich cua m9t nha nu6c v§.n la cong dan cua nha nu6c d6. Vl;l Vl;l t:;tmt:;tm thaithai khong khong th~th~ linhlinh hQihQi va va th\l'C th\l'C hi~n hi~n dU<;YC dU<;YC 6 IDQt 6 IDQt ph:;tm ph:;tm Vi Vi nhfrt nhfrt dinh. dinh. Vi d~: Vi d~: KhiKhi s6ng s6ng 6 nu6c 6 nu6c ngoai, ngoai, cong cong dandan khong khong th~th~ thvc thvc hi~n hi~n dugc dugc quy~n quy~n bftubftu CU,CU, quy~n quy~n va va nghia nghia Vl;l Vl;l tham tham giagia quan quan dQidQi ... ... Nhu Nhu v~y, v~y, m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra nhanha nu6c nu6c va va cong cong dandan khong khong bi gi6i bi gi6i h:;tnh:;tn v~ v~ m~tm~t khong khong gian. gian. DuDu 6 dau 6 dau di chang di chang nua, nua, ngucri ngucri mang mang qu6c qu6c v§.nv§.n la cong la cong dandan cuacua nhanha nu6c nu6c d6.d6. tichtich cuacua m9tm9t nhanha nu6c nu6c Tu sv phan tfch tren, c6 th~ dua ra d!nh nghia v~ qu6c t!ch nhu sau: Qu6c tjch la m6i quan h¢ phap lf - chfnh tri co tinh chdt lau dai, b~n viing, 6n dinh cao v~ m(lt thai gian, khong hi giai hqn v~ m(lt khong gian gifra ca nhan c~ thi vai chinh quy~n nha nuac nhdt djilh. TuTu sv sv phan phan tfchtfch tren, tren, c6 c6 th~th~ duadua ra d!nh ra d!nh nghia nghia v~ v~ qu6c qu6c t!cht!ch nhunhu sau:sau: Qu6c Qu6c tjchtjch la m6i la m6i quan quan h¢ phap h¢ phap lf - lfchfnh - chfnh tri tri co co tinhtinh chdt chdt laulau dai,dai, b~nb~n viing, viing, 6n 6n dinh dinh caocao v~ m(lt v~ m(lt thaithai gian, gian, khong khong hi giai hi giai hqnhqn v~ m(lt v~ m(lt khong khong gian gian gifra gifra ca ca nhan nhan c~ c~ thithi vaivai chinh chinh quy~n quy~n nhanha nuac nuac nhdt nhdt djilh. djilh. 1.2. CO' sO' cho S\f ra dOi va tAn t~i ctia quAe tjch 1.2.1.2. CO'CO' sO' sO' chocho S\f S\f ra ra dOidOi va va tAntAn t~i t~i ctiactia quAe quAe tjchtjch Qu6c tich c6 quan h~ khang khft, khong tach rb'i v6i nha nu6c. S\1' ra db'i va tf>n t:;ti cua nha nu6c quy€t djnh S\1' ra db'i va tf>n t:;ti cua quf>c tich; S\1' ra dcri va tf>n t:;ti CUa quf>c tjch phan anh S\1' ra dcri va t6n t:;ti cua nha nu6c. Tu d6 cho thfry quan di~m cho dng phuong ti~n phap If (cac van bfm quy ph:;tm phap lu~t) lam cho qu6c t!ch xufit hi~n va mfit di la khong dung. Nguyen nhan lam qu6c t!ch xufit hi~n la qua trlnh V~n d(>ng xa h(>i rna k€t qua CUa S\1' v~n d(>ng d6 la SlJ xufit hi~n cua chfnh quy~n nha nu6c. K_hj thi~t l~p duqc chi11J1 quySn nha nu6c, giai cfrp th6ng tri m6i ban hanh phap lu~t v€ qu6c t!ch nh~m di~u chinh m6i quan h~ gifra nha nu6c cua minh v6i cac ca nhan s6ng tren lanh th6 cua nha nu6c. Ngucri ta chi c6 th~ n6i v€ m9t nha nu6c khi quySn lvc chfnh tr! bao trum len m9t lanh th6 nhfrt d!nh va nhfrng ca nhan s6ng tren lanh th6 d6. H9c thuy€t Mac - Lenin v€ nha nu6c va phap lu~t da coi S\1' phan chia dan cu theo lanh th6 la m9t trong nhfrng d~c trung ca ban cua nha nu6c. D~ thvc hi~n va bao v~ chu quySn qu6c gia, chfnh quy~n nha nu6c phai xac djnh ai la nhfrng ngucri thu9c v~ nha nu6c minh, chiu sv qm\n li v~ mQi m~t cua nha nu6c va duqc nha nu6c bao v~ tru6c sv can thi~p cua cac nha nu6c khac. " ' TS. Le Hiht The, GS. TS. Thai Vinh Thong 163 c6 c6 quan quan h~ h~ khang khang khft, khft, khong khong tachtach rb'i rb'i v6iv6i nhanha nu6c. nu6c. Qu6c Qu6c tichtich S\1' S\1' ra db'i ra db'i va tf>n va tf>n t:;ti t:;ti cuacua nhanha nu6c nu6c quy€t quy€t djnh djnh S\1' ra S\1' db'i ra db'i va tf>n va tf>n t:;ti t:;ti cuacua quf>c quf>c tich; tich; S\1' S\1' ra dcri ra dcri va va tf>ntf>n t:;ti t:;ti CUaCUa quf>c quf>c tjchtjch phan phan anhanh S\1' S\1' ra dcri ra dcri va va t:;ti t:;ti cuacua nhanha nu6c. nu6c. TuTu d6 d6 chocho thfry thfry quan quan di~m di~m chocho dng dng phuong phuong t6nt6n ti~nti~n phap phap If (cac If (cac vanvan bfmbfm quyquy ph:;tm ph:;tm phap phap lu~t) lu~t) lamlam chocho qu6c qu6c t!cht!ch hi~n hi~n va mfit va mfit di la di khong la khong dung. dung. Nguyen Nguyen nhan nhan lamlam qu6c qu6c t!cht!ch xufit xufit xufit xufit hi~n hi~n la qua la qua trlnh trlnh V~nV~n d(>ng d(>ng xa xa h(>ih(>i rnarna k€tk€t quaqua CUaCUa S\1' S\1' v~nv~n d(>ng d(>ng d6 d6 la la SlJ SlJ xufit xufit hi~n hi~n cuacua chfnh chfnh quy~n quy~n nhanha nu6c. nu6c. K_hjK_hj thi~t thi~t l~pl~p duqc duqc chi11J1 chi11J1 quySn quySn nhanha nu6c, nu6c, giaigiai cfrpcfrp th6ng th6ng tri tri m6im6i banban hanh hanh phap phap lu~tlu~t v€ v€ qu6c qu6c t!cht!ch nh~m nh~m di~u di~u chinh chinh m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra nhanha nu6c nu6c cuacua minh minh v6iv6i caccac ca ca nhan nhan s6ng s6ng trentren lanh lanh th6th6 cuacua nhanha nu6c. nu6c. Ngucri Ngucri ta chi ta chi c6 c6 th~th~ n6in6i v€ v€ m9tm9t nhanha nu6c nu6c khikhi quySn quySn lvclvc chfnh chfnh tr! tr! baobao trum trum lenlen m9tm9t lanh lanh th6th6 nhfrt nhfrt d!nh d!nh va va nhfrng nhfrng ca ca nhan nhan s6ng s6ng trentren lanh lanh th6th6 d6. d6. H9cH9c thuy€t thuy€t Mac Mac - Lenin - Lenin v€ v€ nhanha nu6c nu6c va va phap phap lu~tlu~t da da coicoi S\1' S\1' phan phan chia chia dandan cu cu theo theo lanh lanh th6th6 la m9t la m9t trong trong nhfrng nhfrng d~cd~c trung trung ca ca banban cuacua nhanha D~ D~ thvc thvc hi~n hi~n va va baobao v~ v~ chuchu quySn quySn qu6c qu6c gia,gia, chfnh chfnh quy~n quy~n nu6c. nu6c. nhanha nu6c nu6c phai phai xacxac djnh djnh ai la ai la nhfrng nhfrng ngucri ngucri thu9c thu9c v~ v~ nhanha nu6c nu6c minh, minh, chiu chiu sv sv qm\n qm\n li v~ li v~ mQimQi m~tm~t cuacua nhanha nu6c nu6c va va duqc duqc nhanha nu6c nu6c v~ v~ tru6c tru6c sv can sv can thi~p thi~p cuacua caccac nhanha nu6c nu6c khac. khac. baobao " " ' ' TS. TS. Le Hiht Le Hiht The,The, GS.GS. TS. TS. ThaiThai VinhVinh Thong Thong 163163 GIAO TRINH LU~T HIEN PHAP VII;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU~T LU~T HIEN HIEN PHAP PHAP VII;:T VII;:T NAM NAM Ngay khi nghien cUu sv ra dai cua nha nu6c Aten, Ph. Angghen da chi ro r~ng: "Bay giit, cai c6 y nghza quyit dtnh khong phai la vi¢c thu(jc vJ nhimg tqp doan ci:tng dong mau new, ma fa afa tfiJm CU" tru, nguiti ta khong phai phan chia nhan dan, mala phan chia aja VlfC, vJ phuong di¢n ch{nh trf, dan CU" ail aon thudn tr& thanh m(jt vqt phl;l thu(Jc vao dia v~rc". l Ngay Ngay khikhi nghien nghien cUucUu sv sv ra ra daidai cuacua nhanha nu6c nu6c Aten, Aten, Ph.Ph. Angghen Angghen da da chichi ro ro r~ng: r~ng: "Bay "Bay giit,giit, caicai c6 c6 y nghza y nghza quyit quyit dtnh dtnh khong khong phai phai la vi¢c la vi¢c thu(jc thu(jc vJ nhimg vJ nhimg tqptqp doan doan ci:tng ci:tng dong dong mau mau new, new, mama fa afa fa afa tfiJm tfiJm CU" CU" tru,tru, nguiti nguiti ta khong ta khong phai phai phan phan chia chia nhan nhan dan,dan, mala mala phan phan chia chia ajaaja VlfC, VlfC, vJ phuong vJ phuong di¢n di¢n ch{nh ch{nh trf, trf, dandan CU" CU" ail ail aonaon thudn thudn tr&tr& thanh thanh m(jtm(jt vqtvqt phl;lphl;l thu(Jc thu(Jc vaovao diadia v~rc". v~rc". l l Nhu v?y, khi m('>t chfnh quySn nha nu6c duqc thanh l?p se lam xudt hi~n m6i quan h~ phap lf - chinh tri giua chinh quySn nha nu6c va cac ca nhan dang s6ng tren Hlnh th6 cua chfnh quySn nha nu6c d6. M6i quan h~ phap lf - chinh tri nay duqc hlnh thanh m('>t each t\}' d('>ng va tf\}'C tiSp v6i S\1' thiSt l?p chfnh quySn nha nu6c. Khi nha nu6c xudt hi~n thl qu6c tich cling xudt hi~n m('>t each tv nhien. Khong c6 nha nu6c thl khong th~ c6 qu6c tich va nguqc l~i. khong co qu6c tich nao xuAt hi~n va t6n t~i n€u khong co nha nu6c. Chi c6 sv ra dai cua nha nu6c m6i lam xudt hi~n qu6c tich, chu tuy~t nhien khong phai la phap Iu?t v~ qu6c tich t~o ra qu6c tich. Phap lu?t vS qu6c tich chi diSu chinh cac quan h~ xa h('>i xung quanh vdn dS qu6c tich, th~ chS hoa qu6c tich. Nhu Nhu v?y, v?y, khikhi m('>tm('>t chfnh chfnh quySn quySn nhanha nu6c nu6c duqc duqc thanh thanh l?pl?p se se lamlam xudt xudt hi~n hi~n m6im6i quan quan h~ h~ phap phap lf -lfchinh - chinh tri tri giua giua chinh chinh quySn quySn nhanha nu6c nu6c va va caccac ca ca nhan nhan dang dang s6ng s6ng trentren Hlnh Hlnh th6th6 cuacua chfnh chfnh quySn quySn d6.d6. M6iM6i quan quan h~ h~ phap phap lf -lfchinh - chinh tri nay tri nay duqc duqc hlnh hlnh thanh thanh nhanha nu6c nu6c m('>tm('>t each each t\}' t\}' d('>ng d('>ng va va tf\}'Ctf\}'C tiSptiSp v6iv6i S\1' S\1' thiSt thiSt l?pl?p chfnh chfnh quySn quySn nhanha nu6c. nu6c. KhiKhi nhanha nu6c nu6c xudt xudt hi~n hi~n thl thl qu6c qu6c tichtich cling cling xudt xudt hi~n hi~n m('>tm('>t each each tv nhien. tv nhien. Khong Khong c6 c6 nhanha nu6c nu6c thl thl khong khong th~th~ c6 c6 qu6c qu6c tichtich va va nguqc nguqc l~i.l~i. khong khong co co qu6c qu6c tichtich naonao xuAt xuAt hi~n hi~n va va t6nt6n t~i t~i n€un€u khong khong co co nhanha nu6c. nu6c. ChiChi c6 c6 sv sv ra dai ra dai cuacua nhanha nu6c nu6c m6im6i lamlam xudt xudt hi~n hi~n qu6c qu6c tich, tich, chuchu tuy~t tuy~t nhien nhien khong khong phai phai la phap la phap Iu?tIu?t v~ qu6c v~ qu6c tichtich t~ot~o ra qu6c ra qu6c tich. tich. Phap Phap lu?tlu?t vS vS qu6c qu6c tichtich chichi diSu diSu chinh chinh caccac quan quan h~ h~ xa xa h('>ih('>i xung xung quanh quanh vdnvdn dS dS qu6c qu6c tich, tich, th~th~ chSchS hoahoa qu6c qu6c tich. tich. T6m l~i, qu6c tich ra dai, t6n t~i va mAt di cling v6i sv ra dai, t6n t~i va mdt di cua chfnh quySn nha nu6c. N6 hoan toan mang tfnh khach quan, khong hS phv thu('>c vao bdt cu m('>t y chf chu quan hay m9t y€u t6 thfin bf nao. T6m T6m l~i,l~i, qu6c qu6c tichtich ra dai, ra dai, t6nt6n t~i t~i va va mAtmAt di cling di cling v6iv6i sv ra sv dai, ra dai, t6nt6n t~i t~i va va mdtmdt di cua di cua chfnh chfnh quySn quySn nhanha nu6c. nu6c. N6N6 hoan hoan toan toan mang mang tfnhtfnh khach khach quan, quan, khong khong hS hS phvphv thu('>c thu('>c vaovao bdtbdt cu cu m('>tm('>t y chf y chf chuchu quan quan hayhay m9tm9t y€uy€u t6 thfin t6 thfin bf nao. bf nao. 1.3. QuAe tjch v6i quy~n va nghia Vl} CO' ban cua cong dan 1.3.1.3. QuAe QuAe tjchtjch v6iv6i quy~n quy~n va va nghia nghia Vl} Vl} CO' CO' banban cuacua cong cong dandan f)~ xac dinh quySn va nghia Vl) CO' ban cua cong dan, tru6c f)~ f)~ xacxac dinh dinh quySn quySn va va nghia nghia Vl) Vl) CO' CO' banban cuacua cong cong dan,dan, tru6c tru6c hSt, phai xac dinh qu6c tich cua hQ. NSu nhu quySn va nghia Vl)la chS dinh trung tam cua LHP v€ dia vi phap lf cua nguai cong dan thl qu6c tich la chS dinh c6 tfnh chdt tiSn dS, c6 y nghia quySt dinh. Chi tren CO' sa da xac dinh duqc qu6c tich cua m('>t ca nhan m6i co th~ xac dinh duqc ro rang, dfiy du cac quySn va nghia Vl) hSt,hSt, phai phai xacxac dinh dinh qu6c qu6c tichtich cuacua hQ.hQ. NSuNSu nhunhu quySn quySn va nghia va nghia Vl)la Vl)la chSchS dinh dinh trung trung tamtam cuacua LHP LHP v€ v€ diadia vi phap vi phap lf cua lf cua nguai nguai cong cong dandan thl thl qu6c qu6c tichtich la chS la chS dinh dinh c6 c6 tfnhtfnh chdt chdt tiSntiSn dS, dS, c6 c6 y nghia y nghia quySt quySt ChiChi trentren CO' CO' sa sa da da xacxac dinh dinh duqc duqc qu6c qu6c tichtich cuacua m('>tm('>t ca ca nhan nhan dinh. dinh. m6im6i co co th~th~ xacxac dinh dinh duqc duqc ro rang, ro rang, dfiydfiy du du caccac quySn quySn va va nghia nghia Vl) Vl) 1 C. Mac- Ph. Angghen, Tuydn t(ip, 164 np 6, Nxb. Sv tMt, Ha N()i, 1984, tr. 182. TS. Le Hfru Thi, GS. TS. Thdi Vlnh Thiing 1 C. 1MacC. MacPh. 164164 npnp Ph. Angghen, Angghen, Tuydn Tuydn t(ip, t(ip, 6, Nxb. 6, Nxb. Sv tMt, Sv tMt, Ha N()i, Ha N()i, 1984, 1984, tr. 182. tr. 182. TS. TS. Le Hfru Le Hfru Thi,Thi, GS. GS. TS. TS. ThdiThdi VlnhVlnh Thiing Thiing CHUaNG V- QUOC T/CH VI£T NAM CHUaNG CHUaNG V- QUOC V- QUOC T/CH T/CH VI£T VI£T NAM NAM cong dan cua hQ, b6i le khong phai bitt ld ai s6ng tren lanh th6 m()t qu6c gia cling d~u Ut cong dan cua nha nu6'c d6 .. Gifra nhfrng nguai Ut cong dan va nhfrng nguai khong phai la cong dan cua nha nu6'c c6 sv khac nhau din ban v~ quy~n va nghia v1,1. D~c trung cua qu6c tjch la nguai c6 qu6c tjch cua m()t nha nu6'c thl dUQ'C huang cac quy~n va phai th\fC hi~n cac nghla Vl,l do phap lu~t cua nha nu6'c d6 quy djnh d6ng thai phai chiu sv chi ph6i va quan li v~ mQi m~t cua nha nu&c. V~y, ai la nguai dugc huang cac quy~n va nghla Vl,l cong dan, ai phai chju S\f chi phf>i toan di~n bai chu quy~n cua m()t nha nu6'c, di~u d6 chi c6 th~ dugc xac dinh tren ca sa da xac dinh dugc qu6c tich cua hQ. cong cong dandan cuacua hQ,hQ, b6ib6i le khong le khong phai phai bittbitt ld ai ld s6ng ai s6ng trentren lanh lanh th6th6 m()tm()t qu6c qu6c giagia cling cling d~ud~u Ut cong Ut cong dandan cuacua nhanha nu6'c nu6'c d6 ..d6 Gifra .. Gifra nhfrng nhfrng Ut cong Ut cong dandan va va nhfrng nhfrng nguai nguai khong khong phai phai la cong la cong dandan cuacua nguai nguai nhanha nu6'c nu6'c c6 c6 sv sv khac khac nhau nhau dindin banban v~ v~ quy~n quy~n va va nghia nghia v1,1.v1,1. D~cD~c trung trung cuacua qu6c qu6c tjchtjch la nguai la nguai c6 c6 qu6c qu6c tjchtjch cuacua m()tm()t nhanha nu6'c nu6'c thl thl dUQ'C dUQ'C huang huang caccac quy~n quy~n va va phai phai th\fC th\fC hi~n hi~n caccac nghla nghla Vl,l Vl,l do do phap phap lu~tlu~t cuacua nhanha nu6'c nu6'c d6 d6 quyquy djnh djnh d6ng d6ng thaithai phai phai chiu chiu sv sv chichi ph6i ph6i va va quan quan li v~ li v~ mQimQi m~tm~t cuacua nhanha nu&c. nu&c. V~y, V~y, ai la ai nguai la nguai dugc dugc huang huang caccac quy~n quy~n va nghla va nghla Vl,l Vl,l cong cong dan, dan, ai phai ai phai chju chju S\f chi S\f chi phf>i phf>i toan toan di~n di~n baibai chuchu quy~n quy~n cuacua m()tm()t nhanha nu6'c, nu6'c, di~u di~u d6 d6 chichi c6 th~ c6 th~ dugc dugc xacxac dinh dinh ca ca sa da sa da xacxac dinh dinh dugc dugc qu6c qu6c tichtich cuacua hQ.hQ. trentren Ngay nay, khi con nguai da tra thanh trung Him cua mQi sv phftn dftu, mQi ho~t d()ng cua Nha nu6'c ta thl cac quy~n va nghia Vl,l cong dan ngay cang dUQ'C rna r(}ng cung VOi S\f phat tri~n V~ mQi m~t cua xa h()i. D6ng thai, yeu du cua Nha nu&c d6i v&i m6i cong dan cling l&n han, doi hoi hQ phai su d1,1ng dcly du han, tich C\fC han cac quy~n va th\fC hi~n nghiem chinh cac nghla Vl,l cong dan cua mlnh. Hi~n phap nam 1992 cua Nha nu6'c ta da quy djnh r()ng rai, r6 rang cac quy~n va nghia Vl,l ca ban cua cong dan. N6 lam cho mQi cong dan J thtrc dUQ'C r6 rang va dcly du han dja vj thvc t~ cua mlnh trong xa h()i. Hi~n phap nam 1992 vua la ca sa phap lf nh~m bao dam va thvc hi~n quy~n dan chu cua cong dan, vua xac dinh cac bao dam v~ chfnh tr!, kinh t~, phap If d6i v6i cac quy~n va nghia Vl,l cong dan, VUa d(}ng vien qucln Chung nhan dan tham gia tfch C\fC VaO cac ho~t d(}ng CUa Nha nu6'c va Xa h(}i. Ngay a day, ta thfty dugc m6i lien h~ hfru ca gifra qu6c tich v6'i cac quy~n va nghia Vl,l cong dan. Chi khi nao ca nhan da tra thanh cong dan cua nha nu6'c d()c l~p, c6 chu quy~n thl cac quy~n va nghla Vl,l cong dan cua hQ mai th?t S\f CO y nghla th\fC t~ va phat huy dugc tac dl)ng thi~t thvc cua n6. Vl v~y, di~u dclu tien trong Chuang "Quy~n va nghia V\} ca ban cua cong dan" cua Hi~n phap Ngay Ngay nay,nay, khikhi concon nguai nguai da da tratra thanh thanh trung trung HimHim cuacua mQimQi sv sv phftn phftn dftu, dftu, mQimQi ho~t ho~t d()ng d()ng cuacua Nha Nha nu6'c nu6'c ta thl ta thl caccac quy~n quy~n va va nghia nghia Vl,l Vl,l cong cong dandan ngay ngay cang cang dUQ'C dUQ'C rnarna r(}ng r(}ng cung cung VOiVOi S\f S\f phat phat tri~n tri~n V~ V~ mQimQi m~tm~t cuacua xa h()i. xa h()i. D6ng D6ng thai, thai, yeuyeu dudu cuacua NhaNha nu&c nu&c d6id6i v&iv&i m6im6i l&nl&n han, han, doidoi hoihoi hQ hQ phai phai su su d1,1ng d1,1ng dclydcly du du han, han, tichtich cong cong dandan cling cling C\fCC\fC hanhan caccac quy~n quy~n va va th\fC th\fC hi~n hi~n nghiem nghiem chinh chinh caccac nghla nghla Vl,l Vl,l cong cong dandan cuacua mlnh. mlnh. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 cuacua Nha Nha nu6'c nu6'c ta da ta da quyquy djnh djnh r()ng r()ng rai,rai, r6 rang r6 rang caccac quy~n quy~n va va nghia nghia Vl,l Vl,l ca ca banban cuacua cong cong dan. dan. N6N6 lamlam chocho mQimQi cong cong dandan J thtrc J thtrc dUQ'C dUQ'C r6 rang r6 rang va va dclydcly du du hanhan djadja vj vj thvc thvc t~ cua t~ cua mlnh mlnh trong trong xa xa h()i.h()i. Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992 1992 vuavua la ca la ca sa sa phap phap lf nh~m lf nh~m baobao dam dam va va thvc thvc hi~n hi~n quy~n quy~n dandan chuchu cuacua cong cong dan, dan, vuavua xacxac dinh dinh caccac baobao dam dam v~ v~ chfnh chfnh tr!, tr!, kinh kinh t~, t~, phap phap If d6i If d6i v6iv6i caccac quy~n quy~n va va nghia nghia Vl,l Vl,l cong cong dan,dan, VUaVUa d(}ng d(}ng vien vien qucln qucln Chung Chung nhan nhan dandan tham tham giagia tfchtfch C\fCC\fC VaOVaO caccac ho~t ho~t d(}ng d(}ng CUaCUa Nha Nha nu6'c nu6'c va va Xa Xa h(}i.h(}i. Ngay Ngay a day, a day, ta thfty ta thfty dugc dugc m6im6i lienlien h~ h~ hfruhfru ca ca gifra gifra qu6c qu6c tichtich v6'iv6'i caccac quy~n quy~n va va nghia nghia Vl,l Vl,l cong cong dan.dan. ChiChi khikhi naonao ca nhan ca nhan da da tratra thanh thanh cong cong dandan cuacua nhanha nu6'c nu6'c d()cd()c l~p,l~p, c6 c6 chuchu quy~n quy~n thl thl caccac quy~n quy~n va va nghla nghla Vl,l Vl,l cong cong dandan cuacua hQ hQ maimai th?tth?t S\f S\f CO CO y nghla y nghla th\fC th\fC t~ va t~ va phat phat huyhuy dugc dugc tac tac dl)ng dl)ng thi~t thi~t thvc thvc cuacua n6.n6. Vl Vl v~y,v~y, di~u di~u dcludclu tientien trong trong Chuang Chuang "Quy~n "Quy~n va va nghia nghia V\} V\} ca ca banban cuacua cong cong dan" dan" cuacua Hi~n Hi~n phap phap 165 165165 GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP VTI;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VTI;:T VTI;:T NAM NAM nam 1992 (HiSu 49) quy dinh vfin dS qu6c tich: "Cong dan nu&c C(mg hoa xii h(ji chit nghfa Vi~t Nam la nguili c6 qu6c tjch Vi~t Nam". V6i quy dinh tren, nhfrng nguyen tile ca ban vS dia vi phap lf cua cong dan trong ch~ d9 nha nu6c ta da duqc ghi nh~n. N6 thS hi~n cac quysn w do, blnh ding, khong bi ap buc cua cong dan. nam nam 1992 1992 (HiSu (HiSu 49)49) quyquy dinh dinh vfinvfin dS dS qu6c qu6c tich: tich: "Cong "Cong dandan nu&c nu&c C(mg C(mg hoahoa xii xii h(jih(ji chitchit nghfa nghfa Vi~tVi~t Nam Nam la nguili la nguili c6 c6 qu6c qu6c tjchtjch Vi~tVi~t Nam". Nam". V6iV6i quyquy dinh dinh tren, tren, nhfrng nhfrng nguyen nguyen tile tile ca ca banban vS vS diadia vi phap vi phap lf cua lf cua cong cong dandan trong trong ch~ch~ d9 d9 nhanha nu6c nu6c ta da ta da duqc duqc ghighi nh~n. nh~n. N6N6 thSthS hi~n hi~n caccac quysn quysn w do, w do, blnh blnh ding, ding, khong khong bi ap bi buc ap buc cuacua cong cong dan.dan. M6i quan h~ gifra qu6c tich v6i cac quySn va nghia Vl) ca ban cua cong dan duqc thS hi~n ro net trong lich su phat triSn cua Nha nu6c ta. Khi Nha nu6c Vi~t N am dan chu c9ng hoa duqc thanh l~p, nhan dan ta tu ch6 mfit nu6c da tra thanh cong dan cua m9t Nha nu6c d9c l~p, c6 chu quySn, tu ch6 khong c6 chut quySn nao d~n ch6 c6 quySn lam chu dfit nu6c. Vi trf lam chu d6 ngay cang duqc hoan thi~n va cung c6, cung vffi SV hoan thi~n va cung c6 cua Nha nu6c ta. Cac quySn va nghia Vl) cong dan ngay cang dUQ'C rna fQng va bao dam chile chiln di doi vai SV tang cu(mg va rna r9ng co sa chfnh tri, kinh t~, xa h9i cua ch~ d9 nha nu6c ta. quan quan h~ h~ gifra gifra qu6c qu6c tichtich v6iv6i caccac quySn quySn va va nghia nghia Vl) Vl) ca ca banban M6iM6i cuacua cong cong dandan duqc duqc thSthS hi~n hi~n ro net ro net trong trong lichlich su phat su phat triSn triSn cuacua NhaNha nu6c nu6c ta. ta. KhiKhi NhaNha nu6c nu6c Vi~t Vi~t N am N am dandan chuchu c9ng c9ng hoahoa duqc duqc thanh thanh l~p,l~p, nhan nhan dandan ta tu ta ch6 tu ch6 mfitmfit nu6c nu6c da da tra tra thanh thanh cong cong dandan cuacua m9tm9t Nha Nha nu6c nu6c d9cd9c l~p,l~p, c6 c6 chuchu quySn, quySn, tu ch6 tu ch6 khong khong c6 c6 chut chut quySn quySn naonao d~nd~n ch6ch6 c6 c6 quySn quySn lamlam chuchu dfitdfit nu6c. nu6c. Vi Vi trf trf lamlam chuchu d6 d6 ngay ngay cang cang thi~n thi~n va va cung cung c6, c6, cung cung vffivffi SV SV hoan hoan thi~n thi~n va va cung cung c6 c6 duqc duqc hoan hoan cuacua Nha Nha nu6c nu6c ta. ta. CacCac quySn quySn va va nghia nghia Vl) Vl) cong cong dandan ngay ngay cang cang dUQ'C dUQ'C rnarna fQng fQng va va baobao dam dam chile chile chiln chiln di doi di doi vaivai SV SV tang tang cu(mg cu(mg va va sa chfnh sa chfnh tri, tri, kinh kinh t~, t~, xa xa h9ih9i cuacua ch~ch~ d9 d9 nhanha nu6c nu6c ta. ta. rnarna r9ng r9ng co co M6i quan h~ gifra Nha nu6c va cong dan ngay cang duqc phat triSn b&ng sv n6 lvc ho~t d9ng cua ca Nha nu6c lfin cong dan VI SV nghi~p each m~ng Chung. M6i M6i quan quan h~ h~ gifra gifra Nha Nha nu6c nu6c va va cong cong dandan ngay ngay cang cang duqc duqc phat phat triSn triSn b&ng b&ng sv sv n6 n6 lvclvc ho~t ho~t d9ng d9ng cuacua ca ca Nha Nha nu6c nu6c lfinlfin cong cong dandan VI VI SV SV nghi~p nghi~p each each m~ng m~ng Chung. Chung. Ngay tu Cuang linh chfnh tri nam 1930 cua Dang c9ng san Dong Duong da neu ra cac quySn cua nhan dan lao d9ng. vfin dS dfiu tranh nh&m giai ph6ng nhan dan lao d9ng da duqc dS ra b&ng each xac dinh ffil)C tieu, cac giai do~n va nhi~m Vl) CUa each m~ng Vi~t Nam. Tv do va h~nh phuc cua nhan dan lao d9ng la trung tam, la mvc dfch chfnh cua tfit ca m9i sv n6 lvc, phfin dfiu cua Dang. Nh&m thvc hi~n mvc dfch d6, vfin dS ca ban la phai danh du6i d~ qu6c, thvc dan, gianh d9c l~p dan t9c, d~p tan chfnh quy~n bu nhln, phan d9ng, thi~t l~p chfnh quySn cua nhan dan lao d9ng. Tv do chi c6 thS c6 duqc tren ca sa dfit nu6c d9c l~p, Nha nu6c th6ng nhdt, c6 chu quySn. Tuyen ngon d9c l~p cua nu6c ta do Chu tich H6 Chf Minh d9c ngay 02/9/1945 da tuyen b6 v6i toan th~ gi6i va qu6c dan d6ng bao la nu6c nha d9c l~p, Nha nu6c Ngay Ngay tu tu Cuang Cuang linhlinh chfnh chfnh tri tri nam nam 1930 1930 cuacua Dang Dang c9ng c9ng sansan Dong Dong Duong Duong da da neuneu ra cac ra cac quySn quySn cuacua nhan nhan dandan laolao d9ng. d9ng. vfinvfin dS dS dfiudfiu tranh tranh nh&m nh&m giaigiai ph6ng ph6ng nhan nhan dandan laolao d9ng d9ng da da duqc duqc dS dS ra b&ng ra b&ng each each xacxac dinh dinh ffil)C ffil)C tieu, tieu, caccac giaigiai do~n do~n va va nhi~m nhi~m Vl) Vl) CUaCUa each each m~ng m~ng Vi~t Vi~t Nam. Nam. TvTv do do va va h~nh h~nh phuc phuc cuacua nhan nhan dandan laolao d9ng d9ng la trung la trung tam, tam, la mvc la mvc dfch dfch chfnh chfnh cuacua tfit tfit ca ca m9im9i sv sv n6 n6 lvc,lvc, phfin phfin dfiudfiu cuacua Dang. Dang. Nh&m Nh&m thvc thvc hi~n hi~n mvc mvc dfch dfch d6,d6, vfinvfin dS dS ca ca banban la phai la phai danh danh d~ d~ qu6c, qu6c, thvc thvc dan, dan, gianh gianh d9cd9c l~pl~p dandan t9c,t9c, d~pd~p tantan chfnh chfnh du6i du6i quy~n quy~n bu bu nhln, nhln, phan phan d9ng, d9ng, thi~t thi~t l~pl~p chfnh chfnh quySn quySn cuacua nhan nhan dandan laolao d9ng. d9ng. TvTv do do chichi c6 c6 thSthS c6 c6 duqc duqc trentren ca ca sa sa dfitdfit nu6c nu6c d9cd9c l~p,l~p, Nha Nha nu6c nu6c th6ng th6ng nhdt, nhdt, c6 c6 chuchu quySn. quySn. Tuyen Tuyen ngon ngon d9cd9c l~pl~p cuacua nu6c nu6c ta ta do do ChuChu tichtich H6H6 ChfChf Minh Minh d9cd9c ngay ngay 02/9/1945 02/9/1945 da da tuyen tuyen b6 b6 v6iv6i toan toan th~th~ gi6igi6i va qu6c va qu6c dandan d6ng d6ng baobao la nu6c la nu6c nhanha d9cd9c l~p,l~p, NhaNha nu6c nu6c 166 TS Le Hl?u Th~, GS. TS. Thdi Vlnh ThJng 166166 TS TS Le Hl?u Le Hl?u Th~,Th~, GS. GS. TS. TS. ThdiThdi VlnhVlnh ThJng ThJng CHUONG V- QUOC T/CH VIETNAM CHUONG CHUONG V- QUOC V- QUOC T/CH T/CH VIETNAM VIETNAM Vi~t Nam dan chu c(>ng hoa la Nha nu6c c6 chu quy~n. nhan dan Vi~t Nam trcr thanh cong dan cua m9t Nha nu6c Vi~t Nam d(>c l~p. d nu6c Vi~t Nam, chu quy~n thu9c v~ nhan dan. Nhu v~y, qu6c tjch Vi~t Nam hay n6i each khac, m6i quan h~ gifra Nha nu6c Vi~t Nam each mli\ng v6i cong dan Vi~t Nam the hi~n ro dja vi xa h(>i thvc t~ cua cong dan va cac quy~n co ban cua hQ. Ciing v6i sv ra dm cua Nha nu6c Vi~t Nam dan chu c(>ng hoa, qu6c tjch Vi~t Nam v6i n9i dung hoan toan m6i ciing ra dm. Qu6c tjch Vi~t Nam la m6i quan h~ phap lichinh tri hoan toan m6i v~ chAt gifra cong dan Vi~t Nam va Nha nu6c dan chu nhan dan- m9t Nha nu6c da trcr thanh va ciing 1a lfut ddu tien trcr thanh Nha nu6c cua nhan dan lao d(>ng. V 6i S\1' phat trien lien tl,lC va khong ngirng cua Nha nu6c v~ mQi m~t, n(>i dung qu6c tich Vi~t Nam ngay cang trcr nen phong phu han. Di~u d6 the hi~n S\1' mcr r(>ng va hoan thi~n khong ngirng cac quy~n va nghia Vl,l CO ban Cua cong dan ciing nhu nhfrng di~u ki~n bao dam v~ mQi m~t cua n6. Chi dan thudn so sanh cac quy~n va nghia V1,1 co ban cua cong dan qua cac ban hi~n phap cua Nha nu6c ta (Hi~n phap nam 1946, 1959, 1980, 1992 va 2013) da thAy n9i dung cac quy~n va nghia Vl,l cong dan Vi~t Nam ngay cang ddy du, toan di~n va phong phu han. Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c(>ng c(>ng hoahoa la Nha la Nha nu6c nu6c c6 c6 chuchu quy~n. quy~n. nhan nhan dandan Vi~t Vi~t Nam Nam trcrtrcr thanh thanh cong cong dandan cuacua m9tm9t Nha Nha nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam d(>cd(>c l~p.l~p. d nu6c d nu6c Vi~t Vi~t Nam, Nam, chuchu quy~n quy~n thu9c thu9c v~ v~ nhan nhan dan. dan. Nhu Nhu v~y, v~y, qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam hayhay n6in6i each each khac, khac, m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra Nha Nha nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam each each mli\ng mli\ng v6iv6i cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam thethe hi~n hi~n ro dja ro dja vi xa vi xa h(>ih(>i thvc thvc t~ cua t~ cua cong cong dandan va va caccac quy~n quy~n co co banban cuacua hQ.hQ. Ciing Ciing v6iv6i sv ra sv dm ra dm cuacua Nha Nha nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c(>ng c(>ng hoa, hoa, qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam v6iv6i n9in9i dung dung hoan hoan toan toan m6im6i ciing ciing ra dm. ra dm. Qu6c Qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam la m6i la m6i quan quan h~ h~ phap phap li-lichinh chinh tri hoan tri hoan toan toan m6im6i v~ v~ chAt chAt gifra gifra dandan Vi~t Vi~t Nam Nam va va Nha Nha nu6c nu6c dandan chuchu nhan nhan dandanm9tm9t Nha Nha cong cong nu6c nu6c da da trcrtrcr thanh thanh va va ciing ciing 1a lfut 1a lfut dduddu tientien trcrtrcr thanh thanh Nha Nha nu6c nu6c cuacua dandan laolao d(>ng. d(>ng. V 6iVS\1' 6i S\1' phat phat trien trien lienlien tl,lCtl,lC va va khong khong ngirng ngirng cuacua nhan nhan Nha Nha nu6c nu6c v~ v~ mQimQi m~t, m~t, n(>in(>i dung dung qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam ngay ngay cang cang trcrtrcr nennen phong phong phuphu han. han. Di~u Di~u d6 d6 thethe hi~n hi~n S\1' S\1' mcrmcr r(>ng r(>ng va va hoan hoan thi~n thi~n khong khong ngirng ngirng caccac quy~n quy~n va va nghia nghia Vl,l Vl,l CO CO banban CuaCua cong cong dandan ciing ciing nhunhu nhfrng nhfrng di~u di~u ki~n ki~n baobao dam dam v~ v~ mQimQi m~tm~t cuacua n6.n6. ChiChi dandan thudn thudn so so sanh sanh caccac quy~n quy~n va va nghia nghia V1,1 V1,1 co co banban cuacua cong cong dandan quaqua caccac banban hi~n hi~n phap phap cuacua Nha Nha nu6c nu6c ta (Hi~n ta (Hi~n phap phap nam nam 1946, 1946, 1959, 1959, 1980, 1980, 1992 1992 va va 2013) 2013) da da thAy thAy n9in9i dung dung caccac quy~n quy~n va va nghia nghia Vl,l Vl,l cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam ngay ngay cang cang ddyddy du,du, toan toan di~n di~n va va phong phong phuphu han. han. Nhu v~y. m6i quan h~ gifra qu6c tich va cac quy~n. nghia V1,1 cua cong dan cho thAy rfutg thong qua cu(>c dAu tranh gianh d(>c l~p dan t(>c, ch6ng ap buc, b6c 19t nhfun xay d\l'fig ch~ d9 m6i dan chu, cong dan Nha nu6c ta da trcr thanh chu the cua cac quan h~ xa h9i. Tren co so d6, cong dan nu6c ta c6 di~u ki~n de phat trien ca nhan minh m9t each toan di~n, trcr thanh ngum chu th~t sv cua dAt nu6c. Nhu Nhu v~y.v~y. m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra qu6c qu6c tichtich va va caccac quy~n. quy~n. nghia nghia V1,1 V1,1 cuacua cong cong dandan chocho thAy thAy rfutg rfutg thong thong quaqua cu(>c cu(>c dAudAu tranh tranh gianh gianh d(>cd(>c l~pl~p dandan t(>c,t(>c, ch6ng ch6ng ap ap buc, buc, b6cb6c 19t 19t nhfun nhfun xayxay d\l'fig d\l'fig ch~ch~ d9 d9 m6im6i dandan chu,chu, cong cong dandan Nha Nha nu6c nu6c ta da ta da trcr trcr thanh thanh chuchu thethe cuacua caccac quan quan h~ h~ xa xa h9i.h9i. co co so so d6,d6, cong cong dandan nu6c nu6c ta c6 ta c6 di~u di~u ki~n ki~n de de phat phat trien trien ca ca nhan nhan Tren Tren di~n, di~n, trcrtrcr thanh thanh ngum ngum chuchu th~tth~t sv cua sv cua dAtdAt nu6c. nu6c. minh minh m9tm9t each each toan toan 2. MQT SO VAN DE Cd BAN TRONG NQI DUNG PHAP LU!T VE QUOC TJCH TREN THE GICH 2. MQT 2. MQT SOSO VAN VAN DEDE CdCd BAN BAN TRONG TRONG NQI NQI DUNG DUNG PHAP PHAP LU!T LU!T VEVE QUOC QUOC TJCH TJCH TREN TREN THE THE GICH GICH 2.1. l>ll'img IBi chinh tri - phap li trong phap luit vi quAe tjch cua cac DU'CYC tren th~ gi6i Phap lu~t vS qu6c tjch luon luon gifr vi trf quan .trQng trong M 2.1.2.1. l>ll'img l>ll'img IBi IBi chinh chinh tri tri - phap - phap li trong li trong phap phap luit luit vi vi quAe quAe tjchtjch cuacua caccac DU'CYC DU'CYC tren tren th~th~ gi6igi6i Phap Phap lu~tlu~t vS vS qu6c qu6c tjchtjch luon luon luon luon gifrgifr vi trf vi quan trf quan .trQng .trQng trong trong MM TS. Le Hilu Thd, GS. TS. Thai Vinh ThJng TS. TS. Le Hilu Le Hilu Thd,Thd, GS.GS. TS. TS. Thai Thai VinhVinh ThJng ThJng 167 167167 GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP V$T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP V$T V$T NAM NAM th6ng phap 1u~t cua cac qu6c gia. Truac S\f phat tri~n m~nh me CUa XU huang hoa nh~p quf>c t~, truac S\f bung n6 quan h~ qua l~i gifra cac qu6c gia, d~ bao v~ chu quy~n cua mlnh, cac nha nuac cang ngay cang quan tam d~n vi~c hoan thi~n phap 1u~t ve qu6c tich cua mlnh. Dubng I6i chfnh tri - phap If cua m6i qu6c gia duqc th~ hi~n ro net trong phap 1u~t ve quf>c tich, dUQ'C bi~U hi~n C\1 th~ a m<)t s6 vfin d~ sau day: th6ng th6ng phap phap 1u~t1u~t cuacua caccac qu6c qu6c gia.gia. Truac Truac S\f S\f phat phat tri~n tri~n m~nh m~nh meme CUaCUa XU XU huang huang hoahoa nh~p nh~p quf>c quf>c t~, t~, truac truac S\f S\f bung bung n6 n6 quan quan h~ h~ quaqua l~i l~i gifra gifra caccac qu6c qu6c gia,gia, d~ d~ baobao v~ v~ chuchu quy~n quy~n cuacua mlnh, mlnh, caccac nhanha nuac nuac cang cang ngay ngay cang cang quan quan tamtam d~nd~n vi~cvi~c hoan hoan thi~n thi~n phap phap 1u~t1u~t ve ve qu6c qu6c chfnh chfnh tri -triphap - phap If cua If cua m6im6i qu6c qu6c giagia duqc duqc tichtich cuacua mlnh. mlnh. Dubng Dubng I6i I6i th~th~ hi~n hi~n ro net ro net trong trong phap phap 1u~t1u~t ve ve quf>c quf>c tich, tich, dUQ'C dUQ'C bi~U bi~U hi~n hi~n C\1 C\1 th~th~ a m<)t a m<)t s6 vfin s6 vfin d~ d~ sausau day:day: . Thu nhdt, b~ng nhi~u each thuc khac nhau, cac qu6c gia lu6n lu6n h~n ch~ ho(lc kh6ng cho nhfrng ngubi c6 xu huang chfnh tri d6i 1~p nh~p qu6c tich nuac mlnh. . Thu . Thu nhdt, nhdt, b~ng b~ng nhi~u nhi~u each each thuc thuc khac khac nhau, nhau, caccac qu6c qu6c giagia lu6n lu6n h~nh~n ch~ch~ ho(lc ho(lc kh6ng kh6ng chocho nhfrng nhfrng ngubi ngubi c6 c6 xu xu huang huang chfnh chfnh tri tri lu6n lu6n d6id6i 1~p1~p nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich nuac nuac mlnh. mlnh. Chfnh sach h~n ch~ ho(lc kh6ng cho nh~p qu6c tich tren ca sa cac di~u ki~n chfnh tri duqc th~ hi~n trong phap 1u~t cac nuac rAt khac nhau. phftn 1an cac nuac, chfnh sach h~n ch~. kh6ng cho nh~p qu6c tich duqc th~ hi~n duai d~ng cac di~u ki~n v~ tu each d~o due, v~ tinh thftn chAp hanh phap 1u~t. v~ thai h~n cu tru ho(lc v~ sue khoe (C()ng hoa Phap, C()ng hoa dan chu nhan dan Lao, Vuong qu6c Thvy Di~n ... ). C6 nhfrng nuac (nhu Hoa Ky) quy dinh kh6ng cho nhfrng nguai c6 quan di~m d6i 1~p v~ h~ tu tuang nh~p qu6c tich. Ngoai ra, phap 1u~t cua m()t s6 nuac con cho phep ca quan nha nuac c6 thAm quy~n duqc bac dan xin nh~p qu6c tich cua m()t nguai vi nhfrng If do d(lc bi~t. cho du nguai d6 da c6 dfty du cac di~u ki~n chung do phap 1u~t quy dinh. Chfnh Chfnh sach sach h~nh~n ch~ch~ ho(lc ho(lc kh6ng kh6ng chocho nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich trentren ca ca sa sa caccac di~u di~u ki~n ki~n chfnh chfnh tri tri duqc duqc th~th~ hi~n hi~n trong trong phap phap 1u~t1u~t caccac nuac nuac rAt rAt khac khac nhau. nhau. phftn phftn 1an1an caccac nuac, nuac, chfnh chfnh sach sach h~nh~n ch~.ch~. kh6ng kh6ng chocho nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich duqc duqc th~th~ hi~n hi~n duai duai d~ng d~ng caccac di~u di~u ki~n ki~n v~ v~ tu each tu each d~od~o due, due, v~ v~ tinhtinh thftn thftn chAp chAp hanh hanh phap phap 1u~t. 1u~t. v~ v~ thaithai h~nh~n cu cu tru tru ho(lc ho(lc v~ v~ suesue khoe khoe (C()ng (C()ng hoahoa Phap, Phap, C()ng C()ng hoahoa dandan chuchu nhan nhan dandan Lao, Lao, Di~n Di~n ... )....C6 ). C6 nhfrng nhfrng nuac nuac (nhu (nhu Hoa Hoa Ky)Ky) quyquy Vuong Vuong qu6c qu6c Thvy Thvy dinh dinh kh6ng kh6ng chocho nhfrng nhfrng nguai nguai c6 c6 quan quan di~m di~m d6id6i 1~p1~p v~ v~ h~ h~ tu tuang tu tuang nh~p nh~p qu6c qu6c tich. tich. Ngoai Ngoai ra, ra, phap phap 1u~t1u~t cuacua m()tm()t s6 nuac s6 nuac concon chocho phep phep ca ca quan quan nhanha nuac nuac c6 c6 thAm thAm quy~n quy~n duqc duqc bacbac dandan xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich m()tm()t nguai nguai vi nhfrng vi nhfrng If do If do d(lcd(lc bi~t. bi~t. chocho du du nguai nguai d6 d6 da da c6 c6 dftydfty cuacua du du caccac di~u di~u ki~n ki~n chung chung do do phap phap 1u~t1u~t quyquy dinh. dinh. Thu hai, phap 1u~t v~ qu6c tich phan anh chfnh sach dan s6 ThuThu hai,hai, phap phap 1u~t1u~t v~ v~ qu6c qu6c tichtich phan phan anhanh chfnh chfnh sach sach dandan s6 s6 a ' ' ' cuacua qu6c qu6c gia. gia. cua qu6c gia. a nhfrng nuac c6 ti 1~ tang dan s6 cao thi phap lu~t v~ qu6c tich thucmg c6 nhung quy dinh ch(lt che, kh~t khe cac di~u ki~n cho nh~p qu6c tich nh~m gop phftn h~n ch~ t6c d() gia tang dan s6. Con d6i vai cac nuac c6 ti 1~ gia tang dan s6 qua thAp thi phap lu~t v~ qu6c tich 1~i quy dinh nhfrng di~u ki~n rAt thu~n 1qi cho vi~c nh~p qu6c tich. Di~u nay c6 th~ nh~n thfiy rAt r5 trong phap lu~t v~ qu6c tich cua cac nuac nhu Canada, Australia, C()ng hoa Phap ... 168 aa TS. Le Hilu Thd, GS. TS. Thai Vlnh ThiJng aa nhfrng nhfrng nuac nuac c6 c6 ti 1~ti tang 1~ tang dandan s6 s6 caocao thi thi phap phap lu~tlu~t v~ v~ qu6c qu6c c6 c6 nhung nhung quyquy dinh dinh ch(lt ch(lt che,che, kh~t kh~t khekhe caccac di~u di~u ki~n ki~n tichtich thucmg thucmg chocho nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich nh~m nh~m gopgop phftn phftn h~nh~n ch~ch~ t6ct6c d() d() giagia tang tang dandan vaivai caccac nuac nuac c6 c6 ti 1~ti gia 1~ gia tang tang dandan s6 s6 quaqua thAp thAp thi thi s6. s6. Con Con d6id6i lu~tlu~t v~ v~ qu6c qu6c tichtich 1~i 1~i quyquy dinh dinh nhfrng nhfrng di~u di~u ki~n ki~n rAt rAt thu~n thu~n 1qi 1qi phap phap chocho vi~cvi~c nh~p nh~p qu6c qu6c tich. tich. Di~u Di~u naynay c6 c6 th~th~ nh~n nh~n thfiy thfiy rAt rAt r5 trong r5 trong phap phap lu~tlu~t v~ v~ qu6c qu6c tichtich cuacua caccac nuac nuac nhunhu Canada, Canada, Australia, Australia, C()ng C()ng hoahoa Phap Phap ... ... 168168 TS. TS. Le Hilu Le Hilu Thd,Thd, GS. GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh ThiJng ThiJng CHUONG V- QUOC T/CH VIiJ;T NAM CHUONG CHUONG V- QUOC V- QUOC T/CH T/CH VIiJ;T VIiJ;T NAM NAM Thir ba, phap lu~t vS qu6c tich cua tuy~t d~i da s6 cac nu6c thS hi~n kha ro tfnh qu6c te cua v.in dS qu6c tich. Trong n9i dung phap Iu~t vs qu6c tich cua cac nuac thuang quy dinh cac giai phap hoa nh~p vao c9ng d6ng the giai, thS hi~n ro a xu huang cong nh~n m9i ngucri dSu c6 quySn c6 qu6c tich, h~n che tlnh tr~ng khong c6 qu6c tich, ngan ch~n nguy ca rai vao tlnh tr~ng khong c6 qu6c tich. ThirThir ba,ba, phap phap lu~tlu~t vS vS qu6c qu6c tichtich cuacua tuy~t tuy~t d~id~i da da s6 s6 caccac nu6c nu6c thSthS hi~n hi~n khakha ro tfnh ro tfnh qu6c qu6c te cua te cua v.inv.in dS dS qu6c qu6c tich. tich. Trong Trong n9in9i dung dung phap phap Iu~tIu~t vs vs qu6c qu6c tichtich cuacua caccac nuac nuac thuang thuang quyquy dinh dinh caccac giaigiai phap phap hoahoa nh~p nh~p vaovao c9ng c9ng d6ng d6ng thethe giai, giai, thSthS hi~n hi~n ro ro a xua xu huang huang cong cong nh~n nh~n m9im9i ngucri ngucri dSudSu c6 c6 quySn quySn c6 c6 qu6c qu6c tich, tich, h~nh~n cheche tlnhtlnh tr~ng tr~ng khong khong c6 c6 qu6c qu6c tich, tich, ngan ngan ch~n ch~n nguy nguy ca ca rai rai vaovao tlnhtlnh tr~ng tr~ng khong khong c6 c6 qu6c qu6c tich. tich. 2.2. Nguyen t~c xac djnh quae tjch nguyen thuy 2.2.2.2. Nguyen Nguyen t~ct~c xacxac djnh djnh quae quae tjchtjch nguyen nguyen thuy thuy Thong thucrng, cac nu6o can cu vao hai tieu chf 16n dS xac dinh qu6c tich nguyen thuy (qu6c tich g6c) cua m9t ca nhan: huyet thfmg va nai sinh. 2.2.1. Tieu chi huyh th6ng Thong Thong thucrng, thucrng, caccac nu6o nu6o cancan cu cu vaovao haihai tieutieu chfchf 16n16n dS dS xacxac nguyen nguyen thuy thuy (qu6c (qu6c tichtich g6c) g6c) cuacua m9tm9t ca ca nhan: nhan: dinh dinh qu6c qu6c tichtich nainai sinh. sinh. huyet huyet thfmg thfmg va va 2.2.1. 2.2.1. Tieu Tieu chichi huyh huyh th6ng th6ng Xufrt phat tu truySn th6ng hinh thanh dan cu ho;itc tu cac v.in dS lich su, c6 qu6c gia lfry tieu chf huyet th6ng, cling c6 qu6c gia lfry tieu chf nai sinh lam din cu dftu tien dS xac dinh qu6c tich nguyen thuy. Qua nghien CUu cho thfry d~i da s6 cac qu6c gia lfry tieu chf huyet th6ng lam can cu dftu tien. Xufrt Xufrt phat phat tu truySn tu truySn th6ng th6ng hinh hinh thanh thanh dandan cu cu ho;itc ho;itc tu tu caccac v.inv.in dS dS lichlich su,su, c6 c6 qu6c qu6c giagia lfrylfry tieutieu chfchf huyet huyet th6ng, th6ng, cling cling c6 c6 qu6c qu6c giagia lfrylfry tieutieu chfchf nainai sinh sinh lamlam dindin cu cu dftudftu tientien dS dS xacxac dinh dinh qu6c qu6c tichtich nguyen nguyen thuy. thuy. Qua Qua nghien nghien CUuCUu chocho thfry thfry d~id~i da da s6 s6 caccac qu6c qu6c giagia lfrylfry tieutieu chfchf huyet huyet th6ng th6ng lamlam cancan cu cu dftudftu tien. tien. D6i v6i cac nu6c lfry tieu chf huyet th6ng lam can cu dftu tien d~ xac dinh qu6c tich nguyen thuy, phap lu~t vS qu6c tich thucrng quy dinh cac giai phap ph6 bi~n nhu: D6iD6i v6iv6i caccac nu6c nu6c lfrylfry tieutieu chfchf huyet huyet th6ng th6ng lamlam cancan cu cu dftudftu tientien d~ d~ xacxac dinh dinh qu6c qu6c tichtich nguyen nguyen thuy, thuy, phap phap lu~tlu~t vS vS qu6c qu6c tichtich thucrng thucrng quyquy dinh dinh caccac giaigiai phap phap ph6ph6 bi~n bi~n nhu: nhu: - NSu ca cha va my d~u c6 cling m9t qu6c tich cua m9t nha nu6c thi dua con sinh ra duang nhien theo qu6c tich cua cha my, khong 1~ thu9c vao vi~c dua con duqc sinh ra a dau, khong phl,l thu9c vao y chf cua cha illy. ca ca chacha va va mymy d~ud~u c6 c6 cling cling m9tm9t qu6c qu6c tichtich cuacua m9tm9t nhanha - NSu - NSu nu6c nu6c thi thi duadua concon sinh sinh ra duang ra duang nhien nhien theo theo qu6c qu6c tichtich cuacua chacha my,my, khong khong 1~ thu9c 1~ thu9c vaovao vi~c vi~c duadua concon duqc duqc sinh sinh ra a ra dau, a dau, khong khong phl,lphl,l thu9c thu9c vaovao y chf y chf cuacua chacha illy.illy. - N@u cha va my dua tre khong c6 cling qu6c tich cua m9t nha nu6c thl dua tre mang qu6c tich cua my hay CUa cha la do S\1' thoa thu~n cua hai cha my. - N@u - N@u chacha va va mymy duadua tre tre khong khong c6 c6 cling cling qu6c qu6c tichtich cuacua m9tm9t nhanha nu6c nu6c thl thl duadua tre tre mang mang qu6c qu6c tichtich cuacua mymy hayhay CUaCUa chacha la do la do S\1' S\1' thoa thoa thu~n thu~n cuacua haihai chacha my.my. - N@u chi cha ho;itc my c6 qu6c tich cua m9t nha nu6c con ngucri kia la ngucri khong c6 qu6c tich thi qu6c tich cua dua tre se theo qu6c tich cua cha ho?c illy c6 qu6c tich. - N@u - N@u chichi chacha ho;itc ho;itc mymy c6 c6 qu6c qu6c tichtich cuacua m9tm9t nhanha nu6c nu6c concon ngucri ngucri kiakia la ngucri la ngucri khong khong c6 c6 qu6c qu6c tichtich thi thi qu6c qu6c tichtich cuacua duadua tre tre se se theo theo qu6c qu6c tichtich cuacua chacha ho?c ho?c illy illy c6 c6 qu6c qu6c tich. tich. 169 169169 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP vn';:T NAM 2.2.2. Tieu chi nO'i sinh mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP vn';:T vn';:T NAM NAM 2.2.2. 2.2.2. Tieu Tieu chichi nO'inO'i sinh sinh D6i v&i m9t s6 nu&c, tieu chf noi sinh l~;ti duqc coi trQng han tieu chf huy~t th6ng. Theo tieu chf nay tre em sinh ra tren Hinh th6 cua nha nu&c nao thl mang qu6c tich cua nha nu&c d6, khong phv thu9c vao y chf cua cha m~ chung, cling khong 1~ thu9c vao vi~c cha mt; chung c6 mang qu6c tich cua nha nu&c nao khong. Tieu chi noi sinh cling c6 m9t s6 khi~m khuy~t nhu tieu chf huy~t th6ng la khong th~ bao quat h~t mQi trubng hqp, song n6 cling c6 m9t s6 lqi th~ so v&i tieu chf huy~t th6ng nhu trong cac trucmg hqp cha m~ la nguoi khong c6 qu6c tich ho~c dua tre duqc tim thfiy tren Hinh th6 cua nha nu&c rna cha m~ cua n6 khong ro la ai ... D~c bi~t, m9t s6 nu&c con quy d!nh ca vfin d@ qu6c tich cua tre em do sinh ra tren tau bi~n, may bay (Canada, Australia). Nai sinh aday duqc xac dinh theo tieu chf qu6c tich cua tau bi~n, may bay. 2.3. v~ nguyen t~c m{)t hay nhi~u quAe t!ch D6iD6i v&iv&i m9tm9t s6 s6 nu&c, nu&c, tieutieu chfchf noinoi sinhsinh l~;ti l~;ti duqc duqc coicoi trQng trQng hanhan tieutieu chfchf huy~t huy~t th6ng. th6ng. Theo Theo tieutieu chfchf naynay tre tre emem sinh sinh ra tren ra tren Hinh Hinh th6th6 cuacua nhanha nu&c nu&c naonao thl thl mang mang qu6c qu6c tichtich cuacua nhanha nu&c nu&c d6,d6, khong khong phvphv thu9c thu9c vaovao y chf y chf cuacua chacha m~m~ chung, chung, cling cling khong khong 1~ thu9c 1~ thu9c vaovao vi~c vi~c chacha mt;mt; chung chung c6 c6 mang mang qu6c qu6c tichtich cuacua nhanha nu&c nu&c naonao khong. khong. Tieu Tieu chichi noinoi sinhsinh cling cling c6 c6 m9tm9t s6 s6 khi~m khi~m khuy~t khuy~t nhunhu tieutieu chfchf huy~t huy~t th6ng th6ng la khong la khong th~th~ baobao quat quat h~th~t mQimQi trubng trubng hqp, hqp, song song n6 n6 cling cling c6 c6 m9tm9t s6 s6 lqi lqi th~th~ so so v&iv&i tieutieu chfchf huy~t huy~t th6ng th6ng nhunhu trong trong caccac trucmg trucmg hqphqp chacha m~m~ la nguoi la nguoi khong khong c6 c6 qu6c qu6c tichtich ho~c ho~c duadua tre tre duqc duqc timtim Hinh Hinh th6th6 cuacua nhanha nu&c nu&c rnarna chacha m~m~ cuacua n6 n6 khong khong ro la ro ai la...ai ... thfiy thfiy trentren D~cD~c bi~t, bi~t, m9tm9t s6 s6 nu&c nu&c concon quyquy d!nh d!nh ca ca vfinvfin d@ d@ qu6c qu6c tichtich cuacua tre tre emem do do sinhsinh ra tren ra tren tautau bi~n, bi~n, may may baybay (Canada, (Canada, Australia). Australia). NaiNai sinhsinh aday aday duqc duqc xacxac dinh dinh theo theo tieutieu chfchf qu6c qu6c tichtich cuacua tautau bi~n, bi~n, may may bay. bay. 2.3.2.3. v~ v~ nguyen nguyen t~ct~c m{)tm{)t hayhay nhi~u nhi~u quAe quAe t!cht!ch Phap lu~t v@ qu6c tich cua cac nu&c quy dinh rfit khac nhau v~ vi~c thira nh~n m9t ca nhan duqc c6 m9t qu6c tich hay cling m9t luc duqc c6 nhi~u qu6c tich. Di~u d6 da dfrn d~n tlnh tr~;tng nhi~u nguoi cling m9t luc c6 hai ho~c nhi~u qu6c tich nhung cling c6 nhi@u nguoi l~;ti khong c6 qu6c tich nao. Phap Phap lu~tlu~t v@ v@ qu6c qu6c tichtich cuacua caccac nu&c nu&c quyquy dinh dinh rfit rfit khac khac nhau nhau v~ v~ vi~cvi~c thira thira nh~n nh~n m9tm9t ca ca nhan nhan duqc duqc c6 c6 m9tm9t qu6c qu6c tichtich hayhay cling cling m9tm9t c6 c6 nhi~u nhi~u qu6c qu6c tich. tich. Di~u Di~u d6 d6 da da dfrndfrn d~nd~n tlnhtlnh tr~;tng tr~;tng nhi~u nhi~u lucluc duqc duqc nguoi nguoi cling cling m9tm9t lucluc c6 c6 haihai ho~c ho~c nhi~u nhi~u qu6c qu6c tichtich nhung nhung cling cling c6 c6 nhi@u nhi@u nguoi nguoi l~;ti l~;ti khong khong c6 c6 qu6c qu6c tichtich nao.nao. Nhi~u nu&c quy d!nh ro rang, ch~t che nguyen t~c m9t nguoi chi duqc mang m9t qu6c tich (C9ng hoa nhan dan Trung Hoa, C9ng hoa dan chu nhan dan Lao, C9ng hoa Lien bang Nga, Nh~t Ban... ). Nhi~u nu&c ho~c cong khai thira nh~n m9t nguoi duqc c6 cling m9t luc nhi~u qu6c tich ho~c do cac quy d!nh trong phap lu~t v~ qu6c tich cua hQ tfit y~u dfrn d~n tlnh tr~;tng m9t nguoi se mang nhi~u qu6c tich cling m9t luc, khong phv thu9c vao y chf chu quan cua hQ. Vf d1;t: cac nu&c nhu C9ng hoa Phap, Canada, Australia, Campuchia... khong quy dinh ngum nh~p qu6c tich cua h9 phai tir b6 qu6c tich rna ngum d6 dang c6, cling khong quy d!nh cong dan nu&c mlnh khi nh~p qu6c tich m9t nu&c khac thl phai thoi Nhi~u Nhi~u nu&c nu&c quyquy d!nh d!nh ro rang, ro rang, ch~t ch~t cheche nguyen nguyen t~c t~c m9tm9t nguoi nguoi chichi duqc duqc mang mang m9tm9t qu6c qu6c tichtich (C9ng (C9ng hoahoa nhan nhan dandan Trung Trung Hoa, Hoa, C9ng C9ng hoahoa dandan chuchu nhan nhan dandan Lao, Lao, C9ng C9ng hoahoa Lien Lien bang bang Nga, Nga, Nh~t Nh~t BanBan ... )....Nhi~u ). Nhi~u nu&c nu&c ho~c ho~c cong cong khai khai thira thira nh~n nh~n m9tm9t nguoi nguoi duqc duqc c6 c6 cling cling m9tm9t lucluc nhi~u nhi~u qu6c qu6c tichtich ho~c ho~c do do caccac quyquy d!nh d!nh trong trong phap phap lu~tlu~t v~ v~ qu6c qu6c tichtich cuacua hQ hQ tfit tfit y~uy~u dfrndfrn d~nd~n tlnhtlnh tr~;tng tr~;tng m9tm9t nguoi nguoi se se mang mang nhi~u nhi~u qu6c qu6c tichtich cling cling m9tm9t luc,luc, khong khong phvphv thu9c thu9c vaovao y chf y chf chuchu quan quan cuacua hQ.hQ. Vf Vf d1;t:d1;t: caccac nu&c nu&c nhunhu C9ng C9ng hoahoa Phap, Phap, Canada, Canada, Australia, Australia, Campuchia... Campuchia... khong khong quyquy dinh dinh ngum ngum nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich cuacua h9 h9 phai phai tir b6 tir b6 qu6c qu6c tichtich rnarna ngum ngum d6 d6 dang dang c6, c6, cling cling khong khong quyquy d!nh d!nh nu&c nu&c mlnh mlnh khikhi nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich m9tm9t nu&c nu&c khac khac thl thl phai phai thoithoi cong cong dandan 170 TS. Le HiJ:u Thd, GS. TS. Thai Vfnh Thdng 170170 TS. TS. Le HiJ:u Le HiJ:u Thd,Thd, GS.GS. TS. TS. ThaiThai VfnhVfnh Thdng Thdng CHU'ONG V- QUOC T/CH VI$.T NAM CHU'ONG CHU'ONG V- QUOC V- QUOC T/CH T/CH VI$.T VI$.T NAM NAM qu6c tich cua mlnh. Tren thgc t~, mau thufut phap lu~t gifra cac nu6c ciing c6 th~ d~n d~n tlnh tqmg m9t ngum mang nhi~u qu6c tjch. Vf d1:1-: trubng hgp rna dua tre cua hai vq chfmg ngum nu6c ngoai duqc sinh ra tren ctAt nuac rna phap Iu~t v~ qu6c tich cua h9 quy djnh theo tieu chf Hinh th6, trong khi d6 nha nu6c cua b6 mt; dua tre ll;li quy djnh theo tieu chf huy~t th6ng. Ho~c. truang hgp nguai phv nfr lAy ch6ng a m<)t nu6c rna phap lu~t v~ qu6c tich cua hQ quy djnh qu6c tich cua ph\1 nfr theo qu6c tich cua nguai ch6ng. qu6c qu6c tichtich cuacua mlnh. mlnh. Tren Tren thgc thgc t~, t~, mau mau thufut thufut phap phap lu~tlu~t gifra gifra caccac nu6c nu6c ciing ciing c6 c6 th~th~ d~nd~n d~nd~n tlnhtlnh tqmg tqmg m9tm9t ngum ngum mang mang nhi~u nhi~u qu6c qu6c Vf Vf d1:1-:d1:1-: trubng trubng hgphgp rnarna duadua tre tre cuacua haihai vq vq chfmg chfmg ngum ngum nu6c nu6c tjch. tjch. ngoai ngoai duqc duqc sinh sinh ra tren ra tren ctAtctAt nuac nuac rnarna phap phap Iu~tIu~t v~ v~ qu6c qu6c tichtich cuacua h9 h9 quyquy djnh djnh theo theo tieutieu chfchf Hinh Hinh th6,th6, trong trong khikhi d6 d6 nhanha nu6c nu6c cuacua b6 b6 mt;mt; duadua tre tre ll;li ll;li quyquy djnh djnh theo theo tieutieu chfchf huy~t huy~t th6ng. th6ng. Ho~c. Ho~c. truang truang hgphgp nguai nguai phvphv nfr nfr lAylAy ch6ng ch6ng am<)t am<)t nu6c nu6c rnarna phap phap lu~tlu~t v~ v~ qu6c qu6c tichtich cuacua hQ hQ quyquy djnh djnh qu6c qu6c tichtich cuacua ph\1ph\1 nfr nfr theo theo qu6c qu6c tichtich cuacua nguai nguai ch6ng. ch6ng. Tlnh tr(;lng m9t nguai cung m9t h1c mang nhi~u qu6c tich gay khong ft kh6 khan cho ho(;lt d<)ng qufm If va bao v~ cong dan cua cac nha nu6c. D~ bao v~ va thgc hi~n chu quy~n qu6c gia, cac nUcJC tU }au da h~t SUC quan tam d~n Vi~C h(;ln ch~ va kh~c ph\lC tlnh tr(;lng nhi~u qu6c tich. Trong ban Djnh u6c Lahay ngay 12/4/1930, cac nu6c thanh vien tham gia da dl;lt duqc sg nhAt trf cao trong vi~c c6 g~ng lam giam b6t cang nhi~u cang t6t nhfrng trubng hgp mang nhi~u qu6c tjch. Tlnh Tlnh tr(;lng tr(;lng m9tm9t nguai nguai cung cung m9tm9t h1ch1c mang mang nhi~u nhi~u qu6c qu6c tichtich gaygay khong khong ft kh6 ft kh6 khan khan chocho ho(;lt ho(;lt d<)ng d<)ng qufm qufm If va If va baobao v~ v~ cong cong dandan cuacua caccac nhanha nu6c. nu6c. D~ D~ baobao v~ v~ va va thgc thgc hi~n hi~n chuchu quy~n quy~n qu6c qu6c gia,gia, caccac nUcJC nUcJC tU }au tU }au da da h~th~t SUCSUC quan quan tamtam d~nd~n Vi~C Vi~C h(;lnh(;ln ch~ch~ va va kh~c kh~c ph\lC ph\lC tlnhtlnh tr(;lng tr(;lng nhi~u nhi~u qu6c qu6c tich. tich. Trong Trong banban Djnh Djnh u6cu6c Lahay Lahay ngay ngay 12/4/1930, 12/4/1930, caccac nu6c nu6c thanh thanh vien vien tham tham giagia da da dl;ltdl;lt duqc duqc sg sg nhAt nhAt trf trf caocao trong trong vi~c vi~c c6 c6 g~ng g~ng lamlam giam giam b6tb6t cang cang nhi~u nhi~u cang cang t6t t6t nhfrng nhfrng trubng trubng hgphgp mang mang nhi~u nhi~u qu6c qu6c tjch. tjch. 2.4. v§n a~ thay aai quae tich 2.4.2.4. v§n v§n a~ a~ thay thay aaiaai quae quae tichtich Nhln chung, phap lu~t v~ qu6c tjch cua cac nu6c quy djnh kha C\1 th~ hai n9i dung 16n v~ vAn d~ thay d6i qu6c tjch. D6 Ia mAt r111fi.., t1 h ,,' nh""t"\ n 1/; 'i"'v'-' fCu va Nhln Nhln chung, chung, phap phap lu~tlu~t v~ v~ qu6c qu6c tjchtjch cuacua caccac nu6c nu6c quyquy djnh djnh khakha C\1 C\1 th~th~ haihai n9in9i dung dung 16n16n v~ v~ vAnvAn d~ d~ thay thay d6id6i qu6c qu6c tjch. tjch. D6D6 Ia mAt Ia mAt r111fi.., r111fi.., t1 ht1 ,,'h t;,h ,,' nh""t"\ nh""t"\ n 1/; n 1/; t;,ht;,h 'i"'v'-' 'i"'v'-' fCu fCu va uu(;ll-' va uu(;ll-' 'iUvC 'iUvC 'f'-'"· 'f'-'"· ' ', ,' ', , , , uu(;ll-' 'iUvC 'f'-'"· ' , ' , , 2.4.1. Ve vein ae mat qu6c tjch 2.4.1. 2.4.1. Ve Ve veinvein ae ae matmat qu6c qu6c tjchtjch Tlm hi~u phap lu~t v~ qu6c tich cua cac nu6c chung ta thAy cac quy dinh v~ mAt qu6c tich thuang t~p trung vao cac n9i dung sau: Tlm Tlm hi~u hi~u phap phap lu~tlu~t v~ v~ qu6c qu6c tichtich cuacua caccac nu6c nu6c chung chung ta thAy ta thAy caccac quyquy dinh dinh v~ v~ mAtmAt qu6c qu6c tichtich thuang thuang t~pt~p trung trung vaovao caccac n9in9i dung dung sau:sau: Thir nhdt, da phfin cac nu6c phan bi~t kha r5 rang, C\1 th~ truang hgp mAt qu6c tjch do xin phep (tg nguy~n xin thoi qu6c tjch) ho~c do tac d<)ng cua phap lu~t thgc djnh (ngoai y mu6n chu quan) v6i truang hgp bi tu6c qu6c tich (v6i tfnh each la nhfrng ch~ tai, c6 tfnh trung phl;lt). ThirThir nhdt, nhdt, da da phfin phfin caccac nu6c nu6c phan phan bi~tbi~t khakha r5 r5 rang, rang, C\1 C\1 th~th~ truang truang hgphgp mAtmAt qu6c qu6c tjchtjch do do xinxin phep phep (tg (tg nguy~n nguy~n xinxin thoithoi qu6c qu6c ho~c ho~c do do tac tac d<)ng d<)ng cuacua phap phap lu~tlu~t thgc thgc djnh djnh (ngoai (ngoai y mu6n y mu6n chuchu tjch) tjch) quan) quan) v6iv6i truang truang hgphgp bi tu6c bi tu6c qu6c qu6c tichtich (v6i(v6i tfnhtfnh each each la nhfrng la nhfrng ch~ch~ tai,tai, c6 c6 tfnhtfnh trung trung phl;lt). phl;lt). Thir hai, nhi~u mr6c quy djnh C\1 th~ nhfrng truang hgp khong ThirThir hai,hai, nhi~u nhi~u mr6c mr6c quyquy djnh djnh C\1 C\1 th~th~ nhfrng nhfrng truang truang hgphgp khong khong IS. Le Huu Tlzi, GS. TS. Thai VTnh Thiing 171 IS. IS. Le Huu Le Huu Tlzi,Tlzi, GS. GS. TS. TS. ThaiThai VTnhVTnh Thiing Thiing 171171 mAo TRINH LU!T HIEN PHAP viST NAM mAo mAo TRINH TRINH LU!T LU!T HIEN HIEN PHAP PHAP viST viST NAM NAM cho phep thoi qu6c tich. V£ d~: nhiing ngubi dang con ng thuS ho~C cac nghia Vl,l tai chfnh Vffi nha nu6c rna hQ dang CO qu6c tich; nhiing ngucri hi truy t6 hinh sv ho~c dang phai thi hanh ban chocho phep phep thoithoi qu6c qu6c tich. tich. V£ V£ d~:d~: nhiing nhiing ngubi ngubi dang dang concon ng ng thuS thuS ho~C ho~C caccac nghia nghia Vl,l Vl,l tai tai chfnh chfnh VffiVffi nhanha nu6c nu6c rnarna hQ hQ dang dang CO CO qu6c qu6c tich; tich; nhiing nhiing ngucri ngucri hi truy hi truy t6 hinh t6 hinh sv sv ho~c ho~c dang dang phai phai thi thi hanh hanh banban an dan sv; nhung ngucri lien quan den cac H do an ninh, chfnh tri ... an dan an dan sv;sv; nhung nhung ngucri ngucri lienlien quan quan denden caccac H do H do an an ninh, ninh, chfnh chfnh tri ...tri ... Thu ba, cac nu6c d~u quy djnh vi~c tu6c qu6c tjch chi ap d1,1ng d6i v6i hai d6i tugng: ThuThu ba,ba, caccac nu6c nu6c d~ud~u quyquy djnh djnh vi~c vi~c tu6c tu6c qu6c qu6c tjchtjch chichi ap ap d1,1ng d1,1ng d6id6i v6iv6i haihai d6id6i tugng: tugng: - Nhiing ngubi c6 qu6c tjch g6c nhung thucrng tn1 6 nu6c ngoai c6 hanh vi vi ph~m nghiem trQng v~ chfnh tri ho~c c6 thai d(l chfnh tri xdu d6i v6i nha nu6c rna h9 mang qu6c tjch (nhu phan b(li T6 qu6c, vi ph~ n~ng v~ vdn d~ an ninh qu6c gia ho~c khong dugc phep rna vfut lam vi~c cho qu6c gia khac du da hi canh cao ... ). - Nhiing - Nhiing ngubi ngubi c6 c6 qu6c qu6c tjchtjch g6cg6c nhung nhung thucrng thucrng tn1 tn1 6 nu6c 6 nu6c ngoai ngoai c6 c6 hanh hanh vi vi ph~m vi ph~m nghiem nghiem trQng trQng v~ v~ chfnh chfnh tri tri ho~c ho~c c6 c6 thaithai d(l d(l chfnh chfnh tri tri xduxdu d6id6i v6iv6i nhanha nu6c nu6c rnarna h9 h9 mang mang qu6c qu6c tjchtjch (nhu (nhu phan phan b(lib(li T6 T6 qu6c, qu6c, vi ph~ vi ph~ n~ng n~ng v~ v~ vdnvdn d~ d~ an an ninh ninh qu6c qu6c giagia ho~c ho~c khong khong dugc dugc phep phep rnarna vfutvfut lamlam vi~cvi~c chocho qu6c qu6c giagia khac khac du du da da hi hi canh canh caocao ... ).... ). - Nhiing ngucri da dugc nh~p qu6c tich nhung c6 hanh vi gian l~n trong vi~c xin nh~p qu6c tich ho~c ph~ t(li theo quy djnh cua phap lu~t nu6c rna hQ da dugc nh~p qu6c tich. - Nhiing - Nhiing ngucri ngucri da da dugc dugc nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich nhung nhung c6 c6 hanh hanh vi gian vi gian l~nl~n trong trong vi~c vi~c xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich ho~c ho~c ph~ ph~ t(li t(li theo theo quyquy djnh djnh cuacua phap phap lu~tlu~t nu6c nu6c rnarna hQ hQ da da dugc dugc nh~p nh~p qu6c qu6c tich. tich. 2.4.2. vJ v&n aJ nh(ip qu6c tjch 2.4.2. 2.4.2. vJ vJ v&nv&n aJ aJ nh(ip nh(ip qu6c qu6c tjchtjch Phap lu~t v~ qu6c tich cua hdu hSt cac nu6c quy djnh m(lt ngucri nu6c ngoru mu6n nh~p qu6c tjch cua m(lt nu6c phai dam bao cac di~u ki~n sau day: Phap Phap lu~tlu~t v~ v~ qu6c qu6c tichtich cuacua hduhdu hSthSt caccac nu6c nu6c quyquy djnh djnh m(ltm(lt ngucri ngucri nu6c nu6c ngoru ngoru mu6n mu6n nh~p nh~p qu6c qu6c tjchtjch cuacua m(ltm(lt nu6c nu6c phai phai dam dam baobao caccac di~u di~u ki~n ki~n sausau day:day: Thu nhdt, phai th\fc hi~n ddy du cac thu t1,1c theo quy djnh cua nha nu6c rna h9 mu6n nh~p qu6c tich; ThuThu nhdt, nhdt, phai phai th\fc th\fc hi~n hi~n ddyddy du du caccac thuthu t1,1ct1,1c theo theo quyquy djnh djnh cuacua h9 h9 mu6n mu6n nh~p nh~p qu6c qu6c tich; tich; nhanha nu6c nu6c rnarna Thu hai, phai d~t dSn d(l tu6i nhdt djnh. Da s6 cac nu6c quy djnh quy~n d(lc l~p xin nh~p qu6c tich d6i v6i nhiing ngucri du tu6i thanh nien, con d6i v6i ngubi chua thanh nien cAn c6 sv chdp thu~ cua cha m~ ho~c ngucri d¢ di~n hgp phap; ThuThu hai,hai, phai phai d~td~t dSndSn d(l d(l tu6itu6i nhdt nhdt djnh. djnh. DaDa s6 s6 caccac nu6c nu6c quyquy djnh djnh quy~n quy~n d(lcd(lc l~pl~p xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich d6id6i v6iv6i nhiing nhiing ngucri ngucri du du chua chua thanh thanh nien nien cAncAn c6 c6 sv sv chdp chdp tu6itu6i thanh thanh nien, nien, concon d6id6i v6iv6i ngubi ngubi thu~ thu~ cuacua chacha m~m~ ho~c ho~c ngucri ngucri d¢d¢ di~n di~n hgphgp phap; phap; Thu ba, phai c6 thai gian cu tn1 nhdt dinh tf,li nu6c xin nh~p qu6c tich; ThuThu ba,ba, phai phai c6 c6 thaithai gian gian cu cu tn1 tn1 nhdt nhdt dinh dinh tf,li tf,li nu6c nu6c xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tich; tich; Thu tu, phai biSt ngon ngu va c6 kha nang hoa nh~p vao c(lng d6ng van hoa cua nu6c xin nh~p qu6c tich; ThuThu tu, tu, phai phai biStbiSt ngon ngon ngungu va va c6 c6 khakha nang nang hoahoa nh~p nh~p vaovao c(lng c(lng d6ng d6ng vanvan hoahoa cuacua nu6c nu6c xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tich; tich; 172 TS. U Hilu Thd, GS.TS. Thdi Vinh Thdng 172172 TS. TS. U Hilu U Hilu Thd,Thd, GS.TS. GS.TS. ThdiThdi VinhVinh Thdng Thdng CHUONG V- QUOC TJCH VI$T NAM CHUONG CHUONG V- QUOC V- QUOC TJCH TJCH VI$T VI$T NAM NAM Thir niim, phai dap Ung cac yeu du vS "tu each d~o due" theo quy dinh cua nu6c xin nh~p qu6c tich; ThirThir niim, niim, phai phai dapdap UngUng caccac yeuyeu dudu vS vS "tu"tu each each d~od~o due" due" theo theo dinh dinh cuacua nu6c nu6c xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tich; tich; quyquy Thir sau, phru dap ung yeu d.u vS sue khoe. Ngoai ra, m('>t s6 nu6c con c6 cac quy dinh vS cac diSu ki~n uu dai. V~n dS nay quy dinh cua m6i nu6c c6 khac nhau, tuy thu('>c vao chinh sach qu6c tich cua tirng nu6c. ThirThir sau,sau, phru phru dapdap ungung yeuyeu d.ud.u vS vS suesue khoe. khoe. Ngoai Ngoai ra, ra, m('>tm('>t s6 s6 nu6c nu6c concon c6 c6 caccac quyquy dinh dinh vS vS caccac diSu diSu ki~n ki~n uu uu dai.dai. V~n V~n dS dS naynay quyquy dinh dinh cuacua m6im6i nu6c nu6c c6 c6 khac khac nhau, nhau, tuytuy thu('>c thu('>c vaovao chinh chinh sach sach qu6c qu6c tichtich cuacua tirng tirng nu6c. nu6c. 3. NHD'NG VAN DE Cd BAN TRONG PHAP LU!T QUOC TJCH VIBT NAM 3. NHD'NG 3. NHD'NG VAN VAN DEDE CdCd BAN BAN TRONG TRONG PHAP PHAP LU!T LU!T QUOC QUOC NAM NAM TJCH TJCH VIBT VIBT 3.1. S1f hinh thanh va phat tri~n cua phap lu~t quAe tjch 3.1.3.1. S1fS1f hinh hinh thanh thanh va va phat phat tri~n tri~n cuacua phap phap lu~t lu~t quAe quAe tjchtjch Vi~tNam Vi~tNam Vi~tNam V~n dS qu6c tich g~n liSn v6i v~n dS d('>c l~p dan t('>c va chu quySn nha nu6c. Dum chS d('> th\Ic dan nua phong kiSn, nu6c ta khong co d9c l~p, dan ta khong co t\1" do va khong co chu quysn. Do khong c6 Nha nu6c Vi~t Nam d('>c l~p, c6 chu quySn nen cling khong c6 qu6c tich Vi~t Nam. V~n V~n dS dS qu6c qu6c tichtich g~ng~n liSnliSn v6iv6i v~nv~n dS dS d('>cd('>c l~pl~p dandan t('>ct('>c va va chuchu quySn quySn nhanha nu6c. nu6c. Dum Dum chSchS d('> d('> th\Ic th\Ic dandan nuanua phong phong kiSn, kiSn, nu6c nu6c ta ta khong khong co co d9cd9c l~p,l~p, dandan ta khong ta khong co co t\1" do t\1" do va va khong khong co co chuchu quysn. quysn. DoDo khong khong c6 c6 Nha Nha nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam d('>cd('>c l~p,l~p, c6 c6 chuchu quySn quySn nennen cling cling khong khong c6 c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. V6i th~ng lqi cua Cach m~ng thang Tam nam 1945, Nha nu6c Vi~t Nam dan chu c('>ng hoa ra dai. D~ kh~ng dinh va th\Ic hi~n chu quySn cua Nha nu6c, d~ ghi nh~n vS mi[tt phap li dia vi xa h('>i th\Ic t~ m6i cua nhan dan Vi~t Nam, H6 Chu tich da thay mi[tt Nha nu6c ta ki m('>t s6 s~c l~nh quy dinh vAn d@ qu6c tich Vi~t Nam. D6 Ut S~c l~nh s6 53-SL ngay 20110/1945, S~c l~nh s6 73-SL ngay 07/12/1945, S~c l~nh s6 25-SL ngay 25/2/1946, S~c l~nh s6 215-SL ngay 20/1011948, S~c l~nh s6 051-SL ngay 14/12/l959. VS sau, phap lu~t vS qu6c tich Vi~t Nam duqc b6 sung bai Nghi V6iV6i th~ng th~ng lqi lqi cuacua Cach Cach m~ng m~ng thang thang Tam Tam nam nam 1945, 1945, Nha Nha nu6c nu6c Vi~t Vi~t Nam Nam dandan chuchu c('>ng c('>ng hoahoa ra dai. ra dai. D~ D~ kh~ng kh~ng dinh dinh va va th\Ic th\Ic hi~n hi~n chuchu quySn quySn cuacua Nha Nha nu6c, nu6c, d~ d~ ghighi nh~n nh~n vS vS mi[ttmi[tt phap phap li dia li dia vi xa vi xa h('>ih('>i th\Ic th\Ic t~ m6i t~ m6i cuacua nhan nhan dandan Vi~t Vi~t Nam, Nam, H6H6 ChuChu tichtich da da thay thay mi[ttmi[tt NhaNha nu6c nu6c ta ki ta m('>t ki m('>t s6 s6 s~cs~c l~nh l~nh quyquy dinh dinh vAnvAn d@ d@ qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. D6D6 Ut Ut S~cS~c l~nh l~nh s6 s6 53-SL 53-SL ngay ngay 20110/1945, 20110/1945, S~cS~c l~nh l~nh s6 s6 73-SL 73-SL 07/12/1945, 07/12/1945, S~cS~c l~nh l~nh s6 s6 25-SL 25-SL ngay ngay 25/2/1946, 25/2/1946, S~cS~c l~nh l~nh s6 s6 ngay ngay 215-SL 215-SL ngay ngay 20/1011948, 20/1011948, S~cS~c l~nh l~nh s6 s6 051-SL 051-SL ngay ngay 14/12/l959. 14/12/l959. VS VS sau,sau, phap phap lu~tlu~t vS vS qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam duqc duqc b6 b6 sung sung baibai Nghi Nghi quySt s6 1013 NQ/TVQH ngay 08/02/1971 cua Uy ban thuang vv Qu6c h('>i. quySt quySt s6 s6 1013 1013 NQ/TVQH NQ/TVQH ngay ngay 08/02/1971 08/02/1971 cuacua UyUy banban thuang thuang vv vv Qu6c Qu6c h('>i.h('>i. Cac van bc'm phap lu~t qu6c tich tren da xac dinh cac diSu ki~n d~ c6 va m~t qu6c tich Vi~t Nam. Phu hqp v6i Hi~n phap nu6c ta luc b~y gia, cac quy dinh vs qu6c tich da kh~ng dinh cac nguyen tile blnh d~ng nam nu, blnh d~ng dan t('>c va nhan d~o. Di[tc bi~t, CacCac vanvan bc'mbc'm phap phap lu~tlu~t qu6c qu6c tichtich trentren da da xacxac dinh dinh caccac diSu diSu ki~n ki~n d~ d~ c6 c6 va va m~tm~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. PhuPhu hqphqp v6iv6i Hi~n Hi~n phap phap nu6c nu6c ta ta lucluc b~yb~y gia,gia, caccac quyquy dinh dinh vs vs qu6c qu6c tichtich da da kh~ng kh~ng dinh dinh caccac nguyen nguyen tile tile blnh blnh d~ng d~ng nam nam nu,nu, blnh blnh d~ng d~ng dandan t('>ct('>c va va nhan nhan d~o.d~o. Di[tcDi[tc bi~t, bi~t, TS. Le Hiht The, GS. TS. Thcii Vlnh Th{mg TS. TS. Le Hiht Le Hiht The,The, GS.GS. TS. TS. ThciiThcii VlnhVlnh Th{mg Th{mg 173 173173 GIAO TRINH LUJ,.T HIEN PHAP VIJ;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUJ,.T LUJ,.T HIEN HIEN PHAP PHAP VIJ;:T VIJ;:T NAM NAM phap lu~t v~ qu6c tich cua Nha nucrc ta ngay tu dAu da kh~ng dinh nguyen t~c m6i nguai chi c6 ml)t qu6c tich. Quy dinh nay vua nh&m kh~ng dinh va bao v~ chu quy~n qu6c gia, vira nh&m bao v~ quy~n lgi cua cong dan Nha nucrc ta va nhfrng dua tre sinh ra sau nay, tranh S\I xung dQt phap lu~t gifra cac qu6c gia vcri nhau. phap phap lu~tlu~t v~ v~ qu6c qu6c tichtich cuacua Nha Nha nucrc nucrc ta ngay ta ngay tu dAu tu dAu da da kh~ng kh~ng dinh dinh nguyen nguyen t~c t~c m6im6i nguai nguai chichi c6 c6 ml)tml)t qu6c qu6c tich. tich. Quy Quy dinh dinh naynay vuavua nh&m nh&m kh~ng kh~ng dinh dinh va va baobao v~ v~ chuchu quy~n quy~n qu6c qu6c gia,gia, viravira nh&m nh&m baobao v~ v~ quy~n quy~n lgi lgi cuacua cong cong dandan NhaNha nucrc nucrc ta va ta va nhfrng nhfrng duadua tre tre sinhsinh ra sau ra sau nay,nay, tranh tranh S\I S\I xung xung dQtdQt phap phap lu~tlu~t gifra gifra caccac qu6c qu6c giagia vcrivcri nhau. nhau. Cac van ban phap lu~t qu6c tich vua neu tren cua Nha nucrc ta da dap ung m9t each kip thai, thiSt thgc yeu cAu chinh tri la xac dinh dugc qu6c tich cua cong dan Nha nucrc ta, lam ca sa va t~o di~u ki~n dam bao cho cong dan dugc huang cac quy~n v~ mQi mf;it d6ng thai lam tron nghia V\1 d6i vm Nha nucrc. CacCac vanvan banban phap phap lu~tlu~t qu6c qu6c tichtich vuavua neuneu trentren cuacua NhaNha nucrc nucrc ta ta da da dapdap ungung m9tm9t each each kipkip thai, thai, thiSt thiSt thgc thgc yeuyeu cAucAu chinh chinh tri tri la xac la xac dinh dinh dugc dugc qu6c qu6c tichtich cuacua cong cong dandan Nha Nha nucrc nucrc ta, ta, lamlam ca ca sa sa va va t~ot~o di~u di~u ki~n ki~n dam dam baobao chocho cong cong dandan dugc dugc huang huang caccac quy~n quy~n v~ v~ mQimQi mf;itmf;it d6ng d6ng thaithai lamlam trontron nghia nghia V\1 V\1 d6id6i vmvm Nha Nha nucrc. nucrc. Tuy nhien, do di~u ki~n hie d6, cac quy dinh tren con tan m~n, thiSu h~ th6ng va chua hoan chinh. Nhfrng diSm h~n chS cua phap lu~t qu6c tich Vi~t Nam trong thai gian nay c6 thS thfry a nhfrng n9i dung sau: TuyTuy nhien, nhien, do do di~u di~u ki~n ki~n hie hie d6,d6, caccac quyquy dinh dinh trentren concon tantan m~n, m~n, thiSu thiSu h~ h~ th6ng th6ng va va chua chua hoan hoan chinh. chinh. Nhfrng Nhfrng diSm diSm h~nh~n chSchS cuacua phap phap lu~tlu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam trong trong thaithai gian gian naynay c6 c6 thSthS thfry thfry a nhfrng a nhfrng n9in9i dung dung sau:sau: - Chua thS hi~n dAy du nguyen t~c blnh d~ng gifra nam va nfr, con co sg h~n chs v~ lga ch9n qu6c tich. - Chua - Chua thSthS hi~n hi~n dAydAy du du nguyen nguyen t~c t~c blnh blnh d~ng d~ng gifra gifra nam nam va va nfr,nfr, concon co co sg h~n sg h~n chschs v~ lga v~ lga ch9n ch9n qu6c qu6c tich. tich. Di~u 2 S~c l~nh s6 53-SL ngay 20/10/1945 quy dinh cong dan Vi~t Di~u Di~u 2 S~c 2 S~c l~nh l~nh s6 53-SL s6 53-SL ngay ngay 20/10/1945 20/10/1945 quyquy dinh dinh cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam la nhfrng la nhfrng nguai nguai rna:rna: Nam la nhfrng nguai rna: 1. Cha la cong dan Vi~t Nam; 1. Cha 1. Cha la cong la cong dandan Vi~t Vi~t Nam; Nam; 2. Cha khong ro la ai hay khong thul)c qu6c tich nao rna m~ la cong dan Vi~t Nam. 2. Cha 2. Cha khong khong ro la ro ai la hay ai hay khong khong thul)c thul)c qu6c qu6c tichtich naonao rnarna m~ m~ la la cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam. Nam. 3. De a tren lanh th6 nucrc Vi~t Nam rna cham~ khong ro la ai hay khong thul)c m9t qu6c tich nao. 3. De 3. De atren atren lanh lanh th6th6 nucrc nucrc Vi~t Vi~t Nam Nam rnarna cham~ cham~ khong khong ro la ro ai la ai khong khong thul)c thul)c m9tm9t qu6c qu6c tichtich nao.nao. hayhay ChS d9 ta kh~ng dinh sg blnh d~ng gifra nam va nfr. Cul)c dfru tranh rna nhan dan ta tiSn hanh ducri S\I lanh d~o cua Dang la nhk gianh dQC l~p dan tQC, thgc hi~n ffiQt S\I blnh d~ng va cong b&ng xa hl)i. Thanh qua d6, nguyen t~c d6 da dugc ghi nh~n a tfrt ca cac hiSn phap cua Nha nucrc ta. ChSChS d9 d9 ta kh~ng ta kh~ng dinh dinh sg blnh sg blnh d~ng d~ng gifra gifra nam nam va va nfr.nfr. Cul)c Cul)c dfrudfru tranh tranh rnarna nhan nhan dandan ta tiSn ta tiSn hanh hanh ducri ducri S\I S\I lanh lanh d~od~o cuacua Dang Dang la la nhk nhk gianh gianh dQCdQC l~pl~p dandan tQC,tQC, thgc thgc hi~n hi~n ffiQtffiQt S\I S\I blnh blnh d~ng d~ng va va cong cong b&ng b&ng xa xa hl)i.hl)i. Thanh Thanh quaqua d6,d6, nguyen nguyen t~c t~c d6 d6 da da dugc dugc ghighi nh~n nh~n a tfrta tfrt ca cac ca cac hiSn hiSn phap phap cuacua Nha Nha nucrc nucrc ta. ta. Nhung xet Di~u 2 S~c l~nh s6 53-SL ngay 2011011945 n6i xetxet Di~u Di~u 2 S~c 2 S~c l~nh l~nh s6 s6 53-SL 53-SL ngay ngay 2011011945 2011011945 n6in6i Nhung Nhung 174 TS. Le Hilu Th~, GS. TS. 1hdi Vmh Thiing 174174 TS. TS. Le Hilu Le Hilu Th~,Th~, GS. GS. TS. TS. 1hdi1hdi VmhVmh Thiing Thiing CHUONG V- QUOC TJCH VIR;T NAM CHUONG CHUONG V- QUOC V- QUOC TJCH TJCH VIR;T VIR;T NAM NAM tren, ta thAy quy djnh nay chua phu hqp v6i nguyen tile nam, nil' binh d~ng da duqc phap lu~t qu6c t~ va lu~t phap cua Nha nu6c ta ghi nh~n. Dieu 1 site l~nh s6 73-SL ngay 07/12/1945 quy dinh cac dieu ki~n rna nguai nu6c ngoai phai c6 khi h9 xin nh~p qu6c tich Vi~t Nam. Trong d6 dieu ki~n thu sau neu r6: "Niu co V9' hay ch6ng la ngu&i ngo(li qu6c thi phai du9'c ngu&i V9' hay ch6ng thoa thu~n cho nh~p qu6c tfch Vi¢t Nam". tren, tren, ta thAy ta thAy quyquy djnh djnh naynay chua chua phuphu hqphqp v6iv6i nguyen nguyen tile tile nam, nam, nil' nil' binh binh d~ng d~ng da da duqc duqc phap phap lu~tlu~t qu6c qu6c t~ va t~ va lu~tlu~t phap phap cuacua Nha Nha nu6c nu6c ta ta ghighi nh~n. nh~n. Dieu Dieu 1 site 1 site l~nh l~nh s6 73-SL s6 73-SL ngay ngay 07/12/1945 07/12/1945 quyquy dinh dinh caccac dieu dieu ki~n ki~n rnarna nguai nguai nu6c nu6c ngoai ngoai phai phai c6 c6 khikhi h9 h9 xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. Trong Trong d6 d6 dieu dieu ki~n ki~n thuthu sausau neuneu r6: r6: "Niu "Niu co co V9' V9' hayhay ch6ng ch6ng la la ngu&i ngu&i ngo(li ngo(li qu6c qu6c thi thi phai phai du9'c du9'c ngu&i ngu&i V9' V9' hayhay ch6ng ch6ng thoa thoa thu~n thu~n chocho nh~p nh~p qu6c qu6c tfchtfch Vi¢tVi¢t Nam". Nam". Quy djnh nay da h~n ch~ quyen duqc chQn qu6c tjch (Droit d'option de la nationalite) la nguyen tile da duqc phap lu~t qu6c t~ cong nh~n. 1 Quy Quy djnh djnh naynay da da h~nh~n ch~ch~ quyen quyen duqc duqc chQn chQn qu6c qu6c tjchtjch (Droit (Droit la nguyen la nguyen tile tile da da duqc duqc phap phap lu~tlu~t qu6c qu6c t~ t~ d'option d'option de de la nationalite) la nationalite) 1 1 cong cong nh~n. nh~n. - Chua c6 SlJ phan bi~t r6 gifra mAt qu6c tich theo y mu6n va tu6c qu6c tich. Dieu 4 Site l~nh s6 53-SL ngay 20/10/1945 quy djnh: "Ki tit ngay ban hanh Scic l?nh nay, nhiing ngu&i Vi?t Nam tJii vao dan Phap se coi la cong dan Vi?t Nam ". - Chua - Chua c6 c6 SlJ SlJ phan phan bi~tbi~t r6 gifra r6 gifra mAtmAt qu6c qu6c tichtich theo theo y mu6n y mu6n va va tu6c tu6c qu6c qu6c tich. tich. Dieu Dieu 4 Site 4 Site l~nh l~nh s6 s6 53-SL 53-SL ngay ngay 20/10/1945 20/10/1945 quyquy djnh: djnh: "Ki"Ki tit ngay tit ngay banban hanh hanh ScicScic l?nh l?nh nay,nay, nhiing nhiing ngu&i ngu&i Vi?tVi?t Nam Nam tJii tJii vaovao dandan Phap Phap se coi se coi la cong la cong dandan Vi?tVi?t Nam Nam ". ". Nhu v~y. Dieu quy djnh tren m~c nhien khoi phl)c qu6c tich Vi~t Nam cho tAt ca nhfrng nguai Vi~t Nam da nh~p qu6c tich Phap, cho du hQ chua bay to nguy~n VQng b6 qu6c tich Phap va nh~p qu6c tich Vi~t Nam. M~t khac, Dieu 4 Site l~nh s6 53-SL con trai nguyen tile khong cong nh~n m9t nguai c6 nhieu qu6c tich rna Nha nu6c ta da auv dinh nh~m bao ve chit auven au6c !!ia. J:'\1Bn '7 <;:~,.18.nh <'A 4:\':l._<;:T J..lf,U.J ntT:>.u ')()/1()/1QL1'\ rnnr 'i"J A-1nh uB m~n dB '"-' Nhu Nhu v~y. v~y. Dieu Dieu quyquy djnh djnh trentren m~c m~c nhien nhien khoi khoi phl)c phl)c qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam chocho tAt tAt ca ca nhfrng nhfrng nguai nguai Vi~t Vi~t Nam Nam da da nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Phap, Phap, chocho du du hQ hQ chua chua baybay to nguy~n to nguy~n VQng VQng b6 b6 qu6c qu6c tichtich Phap Phap va va nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. M~tM~t khac, khac, Dieu Dieu 4 Site 4 Site l~nh l~nh s6 53-SL s6 53-SL concon nguyen nguyen tile tile khong khong cong cong nh~n nh~n m9tm9t nguai nguai c6 c6 nhieu nhieu qu6c qu6c tichtich rnarna traitrai Nha Nha nu6c nu6c ta da ta da auvauv dinh dinh nh~m nh~m baobao ve ve chitchit auven auven au6c au6c !!ia.!!ia. J:'\1Bn J:'\1Bn '7 <;:~,.18.nh '7 <;:~,.18.nh <'A 4:\':l._<;:T <'A 4:\':l._<;:T ntT:>.u ntT:>.u ')()/1()/1QL1'\ ')()/1()/1QL1'\ rnnr A-1nh A-1nh uB uB m~nm~n dB dB J..lf,U.J J..lf,U.J 'i"Jrnnr 'i"J nhung cong dan Vi~t Nam bj mAt qu6c tjch. Trong cac quy djnh nay chua phan bi~t SlJ khac nhau gifra mAt qu6c tjch theo y mu6n va tu6c qu6c tjch. MAt qu6c tjch theo y mu6n (Perte de la nationalite) la do hanh d()ng tv nguy~n xin thoi qu6c tjch m()t nu6c, con tu6c qu6c tich (Decheance de la nationalite) l~i la do c6 hanh vi vi ph~m phap lu~t m9t each nghiem trQng ho~c c6 hanh d()ng ch6ng d6i l~i nha nu6c rna minh mang qu6c tjch. Nhu v~y. nhung nhung cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam bj mAt bj mAt qu6c qu6c tjch. tjch. Trong Trong caccac quyquy djnh djnh chua chua phan phan bi~tbi~t SlJ SlJ khac khac nhau nhau gifra gifra mAtmAt qu6c qu6c tjchtjch theo theo y mu6n y mu6n naynay tu6c tu6c qu6c qu6c tjch. tjch. MAtMAt qu6c qu6c tjchtjch theo theo y mu6n y mu6n(Perte (Perte de de la la va va nationalite) nationalite) la la do do hanh hanh d()ng d()ng tv tv nguy~n nguy~n xinxin thoithoi qu6c qu6c tjchtjch m()tm()t nu6c, nu6c, concon tu6c tu6c qu6c qu6c tichtich (Decheance (Decheance de de la nationalite) la nationalite) l~i l~i la do la do c6 c6 hanh hanh vi vi ph~m vi ph~m phap phap lu~tlu~t m9tm9t each each nghiem nghiem trQng trQng ho~c ho~c c6 c6 hanh hanh d()ng d()ng ch6ng ch6ng d6id6i l~i l~i nhanha nu6c nu6c rnarna minh minh mang mang qu6c qu6c tjch. tjch. Nhu Nhu v~y.v~y. 1 Theo :Di~u 1 Cong uac v~ qu6c tich cua ngum ph\1 nfr k€t hon (ban hanh ngay 29/7/1957) thl "vi~c k€t hon, vi~c ly hon cling nhu nhfrng truerng hqp thay d6i qu6c tjch CUa V(J hay chf>ng khong anh huang d€n qu6c tjch CUa ngu(rj kia". 1 Theo 1 Theo :Di~u:Di~u 1 Cong 1 Cong uac uac v~ qu6c v~ qu6c tich tich cua cua ngum ngum ph\1 ph\1 nfr k€t nfr k€t hon hon (ban(ban hanhhanh ngayngay 29/7/1957) 29/7/1957) thl "vi~c thl "vi~c k€t k€t hon,hon, vi~cvi~c ly hon ly hon cling cling nhunhu nhfrng nhfrng truerng truerng hqphqp thaythay d6i d6i qu6cqu6c tjchtjch CUa CUa V(J hay V(J hay chf>ng chf>ng khong khong anh anh huang huang d€n d€n qu6c qu6c tjchtjch CUa CUa ngu(rj ngu(rj kia".kia". - J..J.l.\,rU - - I - -- \J'U.\,r -~- "" • .J.YI.ll.l OV • .J..J-V.L...J ,.v- · ...1. "" "-''-'I.J..VI.l.J---r...J ~, ·AH~, ~h: 1 .... Le _ W.J. Th-· _ e, c~~~ •.).1.). J.W! . mn 1 .ang ...1. '-' "-A-~.I. .U.I. ~""' Yf...&..l..l. 1 7~ ,) - - - - - - -- --~-- "" -~- "" • • J..J.l.\,rU J..J.l.\,rU I \J'U.\,r I \J'U.\,r .J.YI.ll.l .J.YI.ll.l OV .J..J-V.L...J OV .J..J-V.L...J ,.v-,.v· · • • ...1. "" ...1. "" "-''-'I.J..VI.l.J---r...J "-''-'I.J..VI.l.J---r...J ~, ~, ·AH·AHTh-· c~~~ ~, ~, ~h:~h: 1 .... 1Le .... _Le W.J. _ W.J. _ e,Th-· _ c~~~ e, •.).1.). •.).1.). J.W! J.W! . mn. mn 1 .ang 1 .ang ...1. ...1. '-' '-' "-A-~.I. .U.I. "-A-~.I.~""' .U.I. ~""' Yf...&..l..l.Yf...&..l..l. '"-' '"-' 7~ 1 7~ , )1 , ) GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP VD;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VD;:T VD;:T NAM NAM thoi qu6c tich va bi tu6c qu6c tich c6 tfnh chftt hoan toan khac nhau, m<)t ben la hoan to~m tv nguy~n, m<)t ben mang tfnh chftt cuang buc. M~t khac, tu6c qu6c tich Ut m<)t chS tai chi ap dl,lng d6i vm nhfrng nguai c6 qu6c tich nguyen thuy nhung cu tru a nu6c ngoai ho~c nhfrng ngum nu6c ngoai da nh~p qu6c tich, chu khong ap dl)ng d6i vm nhfrng nguai c6 qu6c tich nguyen thuy rna cu tru a trong nu6c. thoithoi qu6c qu6c tichtich va va bi tu6c bi tu6c qu6c qu6c tichtich c6 c6 tfnhtfnh chftt chftt hoan hoan toan toan khac khac nhau, nhau, m<)tm<)t benben la hoan la hoan to~m to~m tv tv nguy~n, nguy~n, m<)tm<)t benben mang mang tfnhtfnh chftt chftt cuang cuang buc. buc. M~tM~t khac, khac, tu6c tu6c qu6c qu6c tichtich Ut m<)t Ut m<)t chSchS tai tai chichi ap ap dl,lng dl,lng d6id6i vmvm nhfrng nhfrng nguai nguai c6 c6 qu6c qu6c tichtich nguyen nguyen thuy thuy nhung nhung cu cu tru tru aa nu6c nu6c ngoai ngoai ho~c ho~c nhfrng nhfrng ngum ngum nu6c nu6c ngoai ngoai da da nh~p nh~p qu6c qu6c tich, tich, chuchu khong khong ap ap dl)ng dl)ng d6id6i vmvm nhfrng nhfrng nguai nguai c6 c6 qu6c qu6c tichtich nguyen nguyen thuy thuy rnarna cu cu tru tru atrong atrong nu6c. nu6c. Ngoai nhfrng diSm con h~n chS c6 tfnh chftt diSn hlnh duqc neu tren, nhi~u vitn d~ quan trQng khac cling chua dugc quy dinh trong phap lu~t qu6c tich cua Nha nu6c ta tru6c kia, nhu vitn d~ quf>c tjch cua con nuoi, CUa tre em khi cha illy CO SlJ thay df>i quf>c tich; vitn d~ qu6c tich cua vg ho~c ch6ng ho~c con thanh nien cua nguai nu6c ngoai da dugc nh~p qu6c tich Vi~t Nam ... h~nh~n chSchS c6 c6 tfnhtfnh chftt chftt diSn diSn hlnh hlnh duqc duqc Ngoai Ngoai nhfrng nhfrng diSm diSm concon neuneu tren, tren, nhi~u nhi~u vitnvitn d~ d~ quan quan trQng trQng khac khac cling cling chua chua dugc dugc quyquy dinh dinh trong trong phap phap lu~tlu~t qu6c qu6c tichtich cuacua Nha Nha nu6c nu6c ta tru6c ta tru6c kia,kia, nhunhu vitnvitn d~ d~ quf>c quf>c tjchtjch cuacua concon nuoi, nuoi, CUaCUa tre tre emem khikhi chacha illyilly CO CO SlJ thay SlJ thay df>idf>i quf>c quf>c tich; tich; vitnvitn d~ d~ qu6c qu6c tichtich cuacua vg vg ho~c ho~c ch6ng ch6ng ho~c ho~c concon thanh thanh nien nien cuacua nguai nguai nu6c nu6c ngoai ngoai da da dugc dugc nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam ... ... Khi dftt nu6c hoan toan giai ph6ng, nhfrng vitn d~ c6 tfnh chftt h~n chS tren da duqc Nha nu6c ta d~t vitn d~ giai quySt. Ngay 28/611988, t~i ld hQp thu 3, Qu6c h9i khoa VIII da thong qua Lu~t qu6c tich Vi~t Nam. Day la d~o lu~t dfiu tien cua Nha nu6c ta v~ qu6c tic h. V6i tu duy chfnh tri va phap lf m6i, Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1988 da quy dinh m<)t each kha dfiy du, toan di~n va c6 h~ th6ng v~ qu6c tich Vi~t Nam. KhiKhi dfttdftt nu6c nu6c hoan hoan toan toan giaigiai ph6ng, ph6ng, nhfrng nhfrng vitnvitn d~ d~ c6 c6 tfnhtfnh chftt chftt h~nh~n chSchS trentren da da duqc duqc Nha Nha nu6c nu6c ta d~t ta d~t vitnvitn d~ d~ giaigiai quySt. quySt. Ngay Ngay 28/611988, 28/611988, t~i t~i ld hQp ld hQp thuthu 3, Qu6c 3, Qu6c h9ih9i khoa khoa VIII VIII da thong da thong quaqua Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. Day Day la d~o la d~o lu~tlu~t dfiudfiu tientien cuacua Nha Nha nu6c nu6c ta v~ ta v~ qu6c qu6c tic h. ticV h.6iVtu 6i duy tu duy chfnh chfnh tri va tri va phap phap lf m6i, lf m6i, Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1988 1988 da da quyquy dinh dinh m<)tm<)t each each khakha dfiydfiy du,du, toan toan di~n di~n va va c6 c6 h~ h~ th6ng th6ng v~ qu6c v~ qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. Sau gfin 10 nam thvc hi~n, Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1988 da phat huy nhfrng hi~u qua tfch eve, c6 tac dl,lng to 16n trong vi~c tang cuang m6i quan h~ giua Nha nu6c va cong dan, huang dfin va d<)ng vien mQi nguai huang cac quy~n cong dan va nang cao y th(rc cong dan, hang hai ganh vac nghia V\1 cong dan, gop phfin to 16n vao cong CUQC d6i m6i toan di~n dftt nu6c. Tuy nhien, do dUQ'C ban hanh vao nhfrng nam dfiu cua SlJ nghi~p df>i m6i, kinh nghi~m l~p phap tfch lliy chua nhi~u, cac quy djnh cua Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1988 con mang tfnh chftt lu~t khung, khai quat, chua C\1 thS va kh6 ap dl,lng trong thvc tS, chua dap ung dfiy du cac yeu du cua Lu~t ban hanh van ban quy ph~m phap lu~t. SauSau gfingfin 10 10 nam nam thvc thvc hi~n, hi~n, Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1988 1988 da da phat phat huyhuy nhfrng nhfrng hi~u hi~u quaqua tfchtfch eve, eve, c6 c6 tac tac dl,lng dl,lng to 16n to 16n trong trong vi~c vi~c tang tang cuang cuang m6im6i quan quan h~ h~ giua giua Nha Nha nu6c nu6c va va cong cong dan,dan, huang huang dfindfin va va d<)ng d<)ng vien vien mQimQi nguai nguai huang huang caccac quy~n quy~n cong cong dandan va va nang nang caocao y y th(rc th(rc cong cong dan,dan, hang hang haihai ganh ganh vacvac nghia nghia V\1 V\1 cong cong dan,dan, gopgop phfin phfin to to 16n16n vaovao cong cong CUQC CUQC d6id6i m6im6i toan toan di~n di~n dfttdftt nu6c. nu6c. TuyTuy nhien, nhien, do do dUQ'C dUQ'C banban hanh hanh vaovao nhfrng nhfrng nam nam dfiudfiu cuacua SlJ SlJ nghi~p nghi~p df>idf>i m6i, m6i, kinh kinh nghi~m nghi~m l~pl~p phap phap tfchtfch lliylliy chua chua nhi~u, nhi~u, caccac quyquy djnh djnh cuacua Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1988 1988 concon mang mang tfnhtfnh chftt chftt lu~tlu~t khung, khung, khai khai chua chua C\1 C\1 thSthS va va kh6kh6 ap ap dl,lng dl,lng trong trong thvc thvc tS, tS, chua chua dapdap ungung dfiydfiy quat, quat, du du caccac yeuyeu dudu cuacua Lu~t Lu~t banban hanh hanh vanvan banban quyquy ph~m ph~m phap phap lu~t. lu~t. 176 TS. Le Hiiu Thd, GS. TS. Thai Vlnh Thiing 176176 TS. TS. Le Hiiu Le Hiiu Thd,Thd, GS.GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh Thiing Thiing CHUONG V- QUOC T!CH VI$T NAM CHUONG CHUONG V- QUOC V- QUOC T!CH T!CH VI$T VI$T NAM NAM Qut trlnh t6ng k~t thvc ti~n gfrn 10 nam thvc hi~n Lu~t cho thfty cfin phai nghien c(ru sua d6i, b6 sung Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1988, nh&m bao dam Lu~t qu6c tich Vi~t Nam phu hgp v6i cac quy dinh cua Hi~n phap nam 1992, t~o ca ch~ d6ng b('> thvc hi~n ch~t che nguyen t~c m('>t qu6c tich, giai quy~t t6n t~i v~ hai qu6c tich do }ich sir dS l~i trong c('>ng. d6ng ngubi. Vi~t Nam dinh cu a nu6c ngoai, tang cucrng quan li nha nu6c v~ qu6c tich va b6 sung cac vftn d~ m6i v~ qu6c tich chua dugc quy djnh. Tru6c nhung doi hoi nhu v~y, t~i ld h9p thu 3, Qu6c h('>i khoa X da thong qua Lu~t qu6c tich Vi~t Nam (ngay 20/511998). Lu~t nay c6 hi~u Ivc tu ngay 0110111999. Qut Qut trlnh trlnh t6ng t6ng k~tk~t thvc thvc ti~nti~n gfrngfrn 10 10 nam nam thvc thvc hi~n hi~n Lu~t Lu~t chocho thfty thfty cfincfin phai phai nghien nghien c(ruc(ru suasua d6i,d6i, b6 b6 sung sung Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1988, 1988, nh&m nh&m baobao dam dam Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam phuphu hgphgp v6iv6i caccac quyquy dinh dinh cuacua Hi~n Hi~n phap phap nam nam 1992, 1992, t~ot~o ca ca ch~ch~ d6ng d6ng b('> b('> thvc thvc hi~n hi~n ch~tch~t cheche nguyen nguyen t~c t~c m('>tm('>t qu6c qu6c tich, tich, giaigiai quy~t quy~t t6nt6n t~i t~i v~ v~ haihai qu6c qu6c tichtich do do }ich}ich sir sir dS dS l~i l~i trong trong c('>ng. c('>ng. d6ng d6ng ngubi. ngubi. Vi~t Vi~t Nam Nam dinh dinh cu cu a nu6c a nu6c ngoai, ngoai, tang tang cucrng cucrng quan quan li nha li nha nu6c nu6c v~ v~ qu6c qu6c tichtich va va b6 b6 sung sung caccac vftnvftn d~ d~ m6im6i v~ v~ qu6c qu6c tichtich chua chua dugc dugc quyquy djnh. djnh. Tru6c Tru6c nhung nhung doidoi hoihoi nhunhu v~y, v~y, t~i t~i ld ld h9ph9p thuthu 3, Qu6c 3, Qu6c h('>ih('>i khoa khoa X X da da thong thong quaqua Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam (ngay (ngay 20/511998). 20/511998). Lu~t Lu~t naynay c6 c6 hi~u hi~u IvcIvc tu ngay tu ngay 0110111999. 0110111999. 3.2. Lu~t quae tjch Vi~t Nam nam 1998 3.2.3.2. Lu~t Lu~t quae quae tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 3.2.1. Nguyen tcic Nha nubc C(mg hoa xa h(Ji chit nghfa Vi~t Nam chi cong nhc}.n cong dan Vi~t Nam c6 m(jt qu6c tjch Ia qu6c tjch Vi~t Nam 3.2.1. 3.2.1. Nguyen Nguyen tcictcic Nha Nha nubc nubc C(mg C(mg hoahoa xa xa h(Jih(Ji chitchit nghfa nghfa Vi~tVi~t Nam Nam chichi cong cong nhc}.n nhc}.n cong cong dandan Vi~tVi~t Nam Nam c6 c6 m(jtm(jt qu6c qu6c tjchtjch Ia qu6c Ia qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam Cung v6i vi~c khfulg dinh m6i ca nhan a nu6c C('>ng hoa xa h('>i chu nghia Vi~t Nam c6 quy~n c6 qu6c tich (Di~u 1), Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 quy dinh ro rang, Cl) thS va dUt khoat: "Nha nubc C(Jng hoa xa h(ji chit nghfa Vi~t Nam cong nhc}.n cong dan Vi~t Nam c6 m(Jt qu6c tjch la qu6c tjch Vi¢t Nam" (Di~u 3). Nguyen t~c m('>t qu6c tich c6 y nghia to 16n trong vi~c thl)'C hi~n va bao V~ chu quy~n quf>c gia, dugc quy djnh trong toan b('> h~ th6ng phap lu~t v~ qu6c tich cua Nha nu6c ta. D~o lu~t dfru tien cua Nha nu6c ta v~ qu6c tich (Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1988) m~c du da kh~ng dinh nguyen t~c nay nhung cac quy dinh vfin con chung chung, dfin d~n tinh tr~ng giai thfch khong th6ng nhftt nguyen t~c m('>t qu6c tich cua Lu~t. D6ng thai, m('>t s6 quy djnh khac cua Lu~t con thi~u ch~t che, thS hi~n SlJ chua nhftt quan v~ nguyen t~c m('>t qu6c tich, dfin d~n tinh tr~ng nhi~u cong dan Vi~t Nam djnh cu a nu6c ngoai c6 hai ho~c nhi€u qu6c tich. DS kh~c phl)c tlnh tr~ng tren va nh&m t;;10 ra ca ch@ thl,l'c thi d~y dtl Cung Cung v6iv6i vi~cvi~c khfulg khfulg dinh dinh m6im6i ca ca nhan nhan a nu6c a nu6c C('>ng C('>ng hoahoa xa xa h('>ih('>i chuchu nghia nghia Vi~t Vi~t Nam Nam c6 c6 quy~n quy~n c6 c6 qu6c qu6c tichtich (Di~u (Di~u 1), 1), Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 quyquy dinh dinh ro ro rang, rang, Cl) Cl) thSthS va va dUtdUt khoat: khoat: "Nha "Nha nubc nubc C(Jng C(Jng hoahoa xa xa h(jih(ji chitchit nghfa nghfa Vi~t Vi~t Nam Nam cong cong nhc}.n nhc}.n cong cong dandan Vi~tVi~t Nam Nam c6 c6 m(Jtm(Jt qu6c qu6c tjchtjch la qu6c la qu6c tjchtjch Vi¢tVi¢t Nam" Nam" (Di~u (Di~u 3). 3). Nguyen Nguyen t~c t~c m('>tm('>t qu6c qu6c tichtich c6 c6 y nghia y nghia to 16n to 16n trong trong vi~c vi~c thl)'C thl)'C hi~n hi~n va bao va bao V~ V~ chuchu quy~n quy~n quf>c quf>c gia,gia, dugc dugc quyquy djnh djnh trong trong toan toan b('> b('> h~ h~ th6ng th6ng phap phap lu~tlu~t v~ v~ qu6c qu6c tichtich cuacua Nha Nha nu6c nu6c ta. ta. D~oD~o lu~tlu~t dfrudfru tientien cuacua Nha Nha nu6c nu6c ta v~ ta v~ qu6c qu6c tichtich (Lu~t (Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1988) 1988) m~cm~c du du da da kh~ng kh~ng dinh dinh nguyen nguyen t~c t~c naynay nhung nhung caccac quyquy dinh dinh vfinvfin concon chung chung chung, chung, dfindfin d~nd~n tinhtinh tr~ng tr~ng giaigiai thfch thfch khong khong th6ng th6ng nguyen nguyen t~c t~c m('>tm('>t qu6c qu6c tichtich cuacua Lu~t. Lu~t. D6ng D6ng thai, thai, m('>tm('>t s6 s6 quyquy nhftt nhftt djnh djnh khac khac cuacua Lu~t Lu~t concon thi~u thi~u ch~t ch~t che,che, thSthS hi~n hi~n SlJ SlJ chua chua nhftt nhftt quan quan v~ v~ nguyen nguyen t~c t~c m('>tm('>t qu6c qu6c tich, tich, dfindfin d~nd~n tinhtinh tr~ng tr~ng nhi~u nhi~u cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam djnh djnh cu cu a nu6c a nu6c ngoai ngoai c6 c6 haihai ho~c ho~c nhi€u nhi€u qu6c qu6c tich. tich. DSDS kh~c kh~c phl)c phl)c tlnhtlnh tr~ng tr~ng trentren va va nh&m nh&m t;;10t;;10 ra ca ra ca ch@ch@ thl,l'c thl,l'c thi thi d~yd~y dtl dtl TS. LC Hilu The", GS. TS. Thai Vinh TluJng TS. TS. LC Hilu LC Hilu The",The", GS.GS. TS. TS. ThaiThai VinhVinh TluJng TluJng 177 177177 GIAO TRINH LUJ,.T HIEN PHAP VJ:€;T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUJ,.T LUJ,.T HIEN HIEN PHAP PHAP VJ:€;T VJ:€;T NAM NAM nguyen t~c m{>t qu6c tich, Lu~t qu6c tjch Vi~t Nam nam 1998 da quy djnh CaC di~u ki~n Cl,l th~ nh&m ngan ngira va h~ ch~ ttnh tr~g hai hay nhi~u qu6c tjch nhu sau: nguyen nguyen t~c t~c m{>tm{>t qu6c qu6c tich, tich, Lu~t Lu~t qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 da da quyquy djnh djnh CaCCaC di~u di~u ki~n ki~n Cl,l Cl,l th~th~ nh&m nh&m ngan ngan ngira ngira va va h~h~ ch~ch~ ttnhttnh tr~g tr~g haihai hayhay nhi~u nhi~u qu6c qu6c tjchtjch nhunhu sau:sau: Thir nhdt, khi quy djnh cac di~u ki~n d~ nh~p qu6c tjch Vi~t Nam, khmln 3 Di~u 20 neu r6: "Cong dan nuac ngoai tlu(Yc nhqp qu6c ttch Vi¢t Nam thi khong con giu qu6c tfch nuac ngoai, trir trn&ng hf/P tlijc bi¢t do Chu ttch nuac quyh tltnh". Di~u d6 c6 nghia, v~ nguyen t~c, cong dan nu6c ngoai khi duqc nh~p qu6c tjch Vi~t N am thl bu{>c phai tir b6 qu6c tjch nu6c ngohl. Nhfrng tru<mg hqp c6 tfnh chfrt h~t sue d~c bi~t thl chi khi Chu tich nu6c C{>ng hoa xa h9i chu nghia Vi~t Nam cho phep, ngucri d6 m6i duqc gifr l~i qu6c tjch nu6c ngoai. ThirThir nhdt, nhdt, khikhi quyquy djnh djnh caccac di~u di~u ki~n ki~n d~ d~ nh~p nh~p qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam, Nam, khmln khmln 3 Di~u 3 Di~u 20 20 neuneu r6: r6: "Cong "Cong dandan nuac nuac ngoai ngoai tlu(Yc tlu(Yc nhqp nhqp qu6c qu6c ttchttch Vi¢tVi¢t Nam Nam thi thi khong khong concon giugiu qu6c qu6c tfchtfch nuac nuac ngoai, ngoai, trirtrir trn&ng trn&ng hf/Phf/P tlijctlijc bi¢tbi¢t do do ChuChu ttchttch nuac nuac quyh quyh tltnh". tltnh". Di~u Di~u d6 d6 c6 c6 v~ v~ nguyen nguyen t~c,t~c, cong cong dandan nu6c nu6c ngoai ngoai khikhi duqc duqc nh~p nh~p qu6c qu6c nghia, nghia, Vi~t Vi~t N am N am thl thl bu{>c bu{>c phai phai tir b6 tir b6 qu6c qu6c tjchtjch nu6c nu6c ngohl. ngohl. Nhfrng Nhfrng tjchtjch tru<mg tru<mg hqphqp c6 c6 tfnhtfnh chfrt chfrt h~th~t suesue d~cd~c bi~tbi~t thl thl chichi khikhi Chu Chu tichtich nu6c nu6c C{>ng C{>ng hoahoa xa xa h9ih9i chuchu nghia nghia Vi~t Vi~t Nam Nam chocho phep, phep, ngucri ngucri d6 d6 m6im6i l~i l~i qu6c qu6c tjchtjch nu6c nu6c ngoai. ngoai. duqc duqc gifrgifr Thir hai, Lu~t qu6c tjch Vi~t Nam nam 1998 quy djnh C\1 th~ nhfrng tru<mg hqp m~c nhien mfrt qu6c tjch Vi~t Nam. D61a: ThirThir hai,hai, Lu~t Lu~t qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 quyquy djnh djnh C\1 C\1 th~th~ nhfrng nhfrng tru<mg tru<mg hqphqp m~cm~c nhien nhien mfrtmfrt qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam. Nam. D61a: D61a: - Tru<mg hqp tre em du6i 15 tu6i (duqc tim thfry tren 1anh th6 - Tru<mg - Tru<mg hqphqp tre tre emem du6i du6i 15 15 tu6itu6i (duqc (duqc timtim thfry thfry trentren 1anh 1anh th6th6 Vi~t Nam rna khong ro cha mt; 1a ai thl duong nhien c6 qu6c tjch Vi~t Nam) n~u tim thfry cha mt; d~u c6 qu6c tjch nu6c ngoai, cha ho~c mtt ho~c ngum giam h9 c6 qu6c tjch nu6c ngoai thi dua tre d6 duong nhien mfrt qu6c tjch Vi~t Nam (Di~u 19). Vi~t Vi~t Nam Nam rnarna khong khong ro cha ro cha mt;mt; 1a ai 1a thl ai thl duong duong nhien nhien c6 c6 qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam) Nam) n~un~u timtim thfry thfry chacha mt;mt; d~ud~u c6 c6 qu6c qu6c tjchtjch nu6c nu6c ngoai, ngoai, chacha ho~c ho~c mttmtt ho~c ho~c ngum ngum giam giam h9 h9 c6 c6 qu6c qu6c tjchtjch nu6c nu6c ngoai ngoai thi thi duadua tre tre d6 d6 duong duong nhien nhien mfrtmfrt qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam (Di~u (Di~u 19).19). - Tru<mg hqp ca cha va mt; c6 S\f thay d6i qu6c tich do duqc thoi qu6c tjch Vi~t N am thl qu6c tjch cua con chua thanh nien sinh s6ng cung cha mtt duqc thay d6i theo qu6c tjch cua hQ, tuc Ia m~c nhien mfrt qu6c tjch Vi~t Nam (Di~u 28). - Tru<mg - Tru<mg hqphqp ca ca chacha va va mt;mt; c6 c6 S\f S\f thay thay d6id6i qu6c qu6c tichtich do do duqc duqc Vi~t Vi~t N am N am thl thl qu6c qu6c tjchtjch cuacua concon chua chua thanh thanh nien nien thoithoi qu6c qu6c tjchtjch sinhsinh s6ng s6ng cung cung chacha mttmtt duqc duqc thay thay d6id6i theo theo qu6c qu6c tjchtjch cuacua hQ,hQ, tuctuc Ia Ia m~cm~c nhien nhien mfrtmfrt qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam (Di~u (Di~u 28).28). 3.2.2. C6 qu6c tfch Vi¢t Nam Theo Di~u 14 Lu~t qu6c tjch Vi~t Nam nam 1998 thl nhfrng ngucri c6 qu6c tjch Vi~t Nam 1a nhung ngum dang c6 qu6c tjch Vi~t Nam cho d~n ngay Lu~t qu6c tjch Vi~t Nam nam 1998 c6 hi~u 1vc va nhfrng ngucri c6 qu6c tjch Vi~t Nam theo quy djnh cua Lu~t qu6c tjch Vi~t Nam nam 1998. Tren co sa cac quy djnh cua Di~u 14 nay c6 th~ chia thanh nhung tru<mg hqp cv th~ sau day: 178 TS. U Hiiu Th€, GS. TS. Thai V'inh Thiing 3.2.2. 3.2.2. C6 C6 qu6c qu6c tfchtfch Vi¢tVi¢t Nam Nam Theo Theo Di~u Di~u 14 14 Lu~t Lu~t qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 thl thl nhfrng nhfrng ngucri ngucri c6 c6 qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam 1a nhung 1a nhung ngum ngum dang dang c6 c6 qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam chocho d~nd~n ngay ngay Lu~t Lu~t qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 c6 c6 hi~u hi~u 1vc1vc va va nhfrng nhfrng ngucri ngucri c6 c6 qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam theo theo quyquy djnh djnh cuacua Lu~t Lu~t qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998. 1998. Tren Tren co co sa sa caccac quyquy djnh djnh cuacua Di~u Di~u 14 nay 14 nay c6 c6 th~th~ chia chia thanh thanh nhung nhung tru<mg tru<mg hqphqp cv cv th~th~ sausau day:day: 178178 TS. TS. U Hiiu U Hiiu Th€,Th€, GS. GS. TS. TS. ThaiThai V'inhV'inh Thiing Thiing CHUONG V- QUOC TJCH VIST NAM CHUONG CHUONG V- QUOC V- QUOC TJCH TJCH VIST VIST NAM NAM Thu nhdt, Hi nhung ngum dang c6 qu6c tich Vi~t Nam cho dSn ngay Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 c6 hi~u lgc. Tru<mg hgp nay bao g6m tfit ca nhimg ai hi~n dang Ia cong dan Vi~t Nam, khong ph\l thu()c vao vi~c hQ dugc xac dinh ho~c cong nh~n nhu thS nao. Con tir ngay Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 c6 hi~u Ivc thi vi~c xac dinh ai c6 qu6c tich Vi~t Nam phai can cu theo cac quy dinh cua Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998. ThuThu nhdt, nhdt, Hi nhung Hi nhung ngum ngum dang dang c6 qu6c c6 qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam chocho dSndSn ngay ngay Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 c6 c6 hi~u hi~u lgc.lgc. Tru<mg Tru<mg hgphgp baobao g6m g6m tfit tfit ca ca nhimg nhimg ai hi~n ai hi~n dang dang Ia cong Ia cong dandan Vi~t Vi~t Nam, Nam, naynay khong khong ph\lph\l thu()c thu()c vaovao vi~c vi~c hQ hQ dugc dugc xacxac dinh dinh ho~c ho~c cong cong nh~n nh~n nhunhu thSthS nao.nao. Con Con tir ngay tir ngay Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 c6 c6 hi~u hi~u IvcIvc thi thi vi~c vi~c xacxac dinh dinh ai c6 ai c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam phai phai cancan cu cu theo theo caccac quyquy dinh dinh cuacua Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998. 1998. Thu hai, la nhung nguai c6 qu6c tich Vi~t N am do sinh ra. Vi~c xac dinh qu6c tich do sinh ra Ia vfin d~ c6 y nghia quan trQng trong phap lu~t v~ qu6c tich. C6 nhi~u nu6c xac dinh qu6c tich cua dua tre mm sinh ra theo tieu chf huyst th6ng nhung nhi~u nu6c l~i xac dinh theo tieu chf noi sinh. Di~u nay ph\l thu()c vao lich SU hinh thanh dan CU Va truy~n th6ng cua tung qu6c gia C\l th~. D6i v6i Nha nuac ta, vai ID\lC dfch bao v~ quy~n lgi cua tre em, vi~c xac dinh qu6c tich cua nhimg tre em sinh ra dugc dva tren ca sa kSt hgp hai hoa, hgp If ca hai tieu chf huyst th6ng va noi sinh. Sv kSt hgp hai tieu chf huySt th6ng va noi sinh d~ xac d!nh qu6c tich cua tre em mm sinh ra dang tra thanh xu huang ph6 biSn cua nhi~u qu6c gia. Tren ca sa kSt hgp hai tieu chf tren, Lu~t qu6c tich Vi~t N am nam 1998 quy dinh: ThuThu hai,hai, la nhung la nhung nguai nguai c6 c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t N am N am do do sinh sinh ra. ra. Vi~c Vi~c xacxac dinh dinh qu6c qu6c tichtich do do sinh sinh ra Ia ra vfin Ia vfin d~ d~ c6 c6 y nghia y nghia quan quan trQng trQng trong trong phap phap lu~tlu~t v~ v~ qu6c qu6c tich. tich. C6 C6 nhi~u nhi~u nu6c nu6c xacxac dinh dinh qu6c qu6c tichtich cuacua duadua tre tre mmmm sinhsinh ra ra theo theo tieutieu chfchf huyst huyst th6ng th6ng nhung nhung nhi~u nhi~u nu6c nu6c l~i l~i xacxac dinh dinh theo theo tieutieu chfchf noinoi sinh. sinh. Di~u Di~u naynay ph\lph\l thu()c thu()c vaovao lichlich SU SU hinh hinh thanh thanh dandan CU CU Va Va truy~n truy~n th6ng th6ng cuacua tung tung qu6c qu6c giagia C\l C\l th~.th~. D6iD6i v6iv6i Nha Nha nuac nuac ta, ta, vaivai ID\lC ID\lC dfch dfch baobao v~ v~ quy~n quy~n lgi lgi cuacua tre tre em,em, vi~c vi~c xacxac dinh dinh qu6c qu6c tichtich cuacua nhimg nhimg tre tre emem sinh sinh ra dugc ra dugc dvadva ca ca sa sa kStkSt hgphgp haihai hoa, hoa, hgphgp If ca If ca haihai tieutieu chfchf huyst huyst th6ng th6ng va va trentren sinh. sinh. Sv Sv kStkSt hgphgp haihai tieutieu chfchf huySt huySt th6ng th6ng va va noinoi sinh sinh d~ d~ xacxac noinoi d!nh d!nh qu6c qu6c tichtich cuacua tre tre emem mmmm sinhsinh ra dang ra dang tratra thanh thanh xu xu huang huang nhi~u nhi~u qu6c qu6c gia.gia. Tren Tren ca ca sa kSt sa kSt hgphgp haihai tieutieu chfchf tren, tren, ph6ph6 biSn biSn cuacua Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t N am N am nam nam 1998 1998 quyquy dinh: dinh: + Tre em khi sinh ra c6 cha my d~u la cong dan Vi~t Nam thi c6 qu6c tich Vi~t Nam, khong k~ tre em d6 sinh trong ho~c ngoai H'inh th6 Vi~t Nam (Di~u 16). + Tre + Tre emem khikhi sinh sinh ra c6 ra c6 chacha mymy d~ud~u la cong la cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam thi thi c6 c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, khong khong k~ k~ tre tre emem d6 d6 sinhsinh trong trong ho~c ho~c ngoai ngoai H'inh H'inh th6th6 Vi~t Vi~t Nam Nam (Di~u (Di~u 16).16). + Tre em khi sinh ra c6 cha ho~c + Tre + Tre emem khikhi sinh sinh ra c6 ra c6 chacha ho~c ho~c my my la cong la cong dandan Vi~t Vi~t Nam, Nam, my la cong dan Vi~t Nam, con ngum kia la nguai khong qu6c tich ho~c c6 illy la cong dan Vi~t Nam, con cha khong ro la ai thi c6 qu6c tich Vi~t Nam, khong k~ tre em d6 sinh trong ho~c ngoai Hinh th6 Vi~t Nam. concon ngum ngum kiakia la nguai la nguai khong khong qu6c qu6c tichtich ho~c ho~c c6 c6 illyilly la cong la cong dandan Vi~t Vi~t Nam, Nam, concon chacha khong khong ro ro la ai la thi ai thi c6 c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, khong khong k~ k~ tre tre emem d6 d6 sinh sinh trong trong ho~c ho~c ngoai ngoai Hinh Hinh th6th6 Vi~t Vi~t Nam. Nam. Truong hgp tre em khi sinh ra c6 cha ho~c my la cong dan Vi~t Nam, con ngm]i kia Ia cong dan nu6c ngoai thi c6 qu6c tich Vi~t Nam, n~u c6 SlJ thoa thu~n b~ng van ban cua cha my vao thai di~m dang ki khai sinh cho con (Di~u 17). emem khikhi sinhsinh ra ra c6 c6 chacha ho~c ho~c mymy la cong la cong dandan Truong Truong hgphgp tre tre Vi~t Vi~t Nam, Nam, concon ngm]i ngm]i kiakia Ia cong Ia cong dandan nu6c nu6c ngoai ngoai thi thi c6 c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, n~un~u c6 c6 SlJ thoa SlJ thoa thu~n thu~n b~ng b~ng vanvan banban cuacua chacha mymy vaovao thaithai di~m di~m dang dang ki khai ki khai sinhsinh chocho concon (Di~u (Di~u 17).17). TS. Le Huu The,, GS TS, Thai Vinh Tlulng TS. TS. Le Huu Le Huu The,,The,, GSGS TS, TS, ThaiThai Vinh Vinh Tlulng Tlulng 179 179179 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP v:reT NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP v:reT v:reT NAM NAM + Truong hqp tre em sinh ra tren lanh th6 Vi~t Nam rna khi sinh c6 cha m~ deu la nguai khong qu6c tich, ho~c m~ Ia nguai khong qu6c tich con cha khong r5 la ai nhung c6 nai thuang tni a Vi~t Nam thi c6 qu6c tich Vi~t Nam (Di8u 18). + Truong + Truong hqphqp tre tre emem sinhsinh ra tren ra tren lanh lanh th6th6 Vi~t Vi~t Nam Nam rnarna khikhi sinhsinh c6 c6 chacha m~m~ deudeu la nguai la nguai khong khong qu6c qu6c tich, tich, ho~c ho~c m~m~ Ia nguai Ia nguai tichtich concon chacha khong khong r5 la r5 ai la nhung ai nhung c6 c6 nainai thuang thuang tni tni aa khong khong qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam Nam thi thi c6 c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam (Di8u (Di8u 18).18). + Tre SO' sinh bi b6 rai va tre em duqc tim th~y tren lanh th6 Vi~t Nam rna cham~ khong r5 1a ai thi c6 qu6c tich Vi~t Nam (khoim 1 Di8u 19). + Tre + Tre SO' SO' sinh sinh bi b6 bi b6 rai rai va va tre tre emem duqc duqc timtim th~y th~y trentren lanh lanh th6th6 Vi~t Vi~t Nam Nam rnarna cham~ cham~ khong khong r5 1a r5 ai 1a thi ai thi c6 c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam (khoim (khoim 1 Di8u 1 Di8u 19).19). 3.2.3. Nhijp qu6c tich Vi¢t Nam 3.2.3. 3.2.3. Nhijp Nhijp qu6c qu6c tichtich Vi¢tVi¢t Nam Nam Theo Di€u 20 Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998, cong dan nu6'c ngoai va nguai khong qu6c tich dang thuang tni a Vi~t Nam duqc quy€n d~ dan xin nh~p qu6c tich Vi~t Nam. Nhung nguai d~ dan thi c6 th~ duqc nh~p qu6c tich Vi~t Nam n~u c6 du cac di€u ki~n sau day: Theo Theo Di€u Di€u 20 20 Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998, 1998, cong cong dandan nu6'c nu6'c ngoai ngoai va va nguai nguai khong khong qu6c qu6c tichtich dang dang thuang thuang tni tni aVi~t aVi~t Nam Nam duqc duqc quy€n quy€n d~ d~ dandan xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. Nhung Nhung nguai nguai d~ d~ dandan thi thi c6 c6 th~th~ duqc duqc nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam n~un~u c6 c6 du du caccac di€u di€u ki~n ki~n sausau day:day: - C6 nang lvc hanh vi dan sv d~y du theo quy dinh cua phap lu~t Vi~t Nam; - C6 - C6 nang nang lvclvc hanh hanh vi dan vi dan sv sv d~yd~y du du theo theo quyquy dinh dinh cuacua phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam; Nam; - Tuan thu hi~n phap va phap lu~t Vi~t Nam; ton trQng truy€n th6ng, phong tvc, t~p quan cua dan t()c Vi~t Nam; - Tuan - Tuan thuthu hi~n hi~n phap phap va va phap phap lu~tlu~t Vi~t Vi~t Nam; Nam; tonton trQng trQng truy€n truy€n th6ng, th6ng, phong phong tvc,tvc, t~pt~p quan quan cuacua dandan t()ct()c Vi~t Vi~t Nam; Nam; - Bi1h ti~ng Vi~t du d~ hoa nh~p vao c()ng d6ng xa h()i Vi~t Nam; - Bi1h - Bi1h ti~ng ti~ng Vi~t Vi~t du du d~ d~ hoahoa nh~p nh~p vaovao c()ng c()ng d6ng d6ng xa xa h()ih()i Vi~t Vi~t Nam; Nam; - Da thuang tni aVi~t Nam ti:r 5 nam tra len; - C6 kha nang bao dam cu()c s6ng t~i Vi~t Nam. thuang thuang tni tni aVi~t aVi~t Nam Nam ti:r 5ti:rnam 5 nam tratra len;len; - Da - Da - C6 - C6 khakha nang nang baobao dam dam cu()c cu()c s6ng s6ng t~i t~i Vi~t Vi~t Nam. Nam. Binh thuang, m()t nguai c6 th~ duqc nh~p qu6c tich Vi~t Nam n~u du ca 5 di€u ki~n tren. Tuy nhien, c6 m()t s6 d6i tuqng c6 th~ v~n duqc nh~p qu6c tich Vi~t Nam rna khong nh~t thi~t phai c6 cac di€u ki~n thu 3, 4 va 5 neu tren. D6 la nhfrng nguai rna: Binh Binh thuang, thuang, m()tm()t nguai nguai c6 c6 th~th~ duqc duqc nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam n~un~u du du ca ca 5 di€u 5 di€u ki~n ki~n tren. tren. TuyTuy nhien, nhien, c6 c6 m()tm()t s6 s6 d6id6i tuqng tuqng c6 c6 th~th~ v~nv~n duqc duqc nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam rnarna khong khong nh~t nh~t thi~t thi~t phai phai c6 c6 caccac di€u di€u ki~n ki~n thuthu 3, 43,va 4 va 5 neu 5 neu tren. tren. D6D6 la nhfrng la nhfrng nguai nguai rna:rna: - La vq, ch6ng, con, cha ho~c m~ cua cong dan Vi~t Nam; - La- La vq,vq, ch6ng, ch6ng, con,con, chacha ho~c ho~c m~m~ cuacua cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam; Nam; - C6 cong lao dong g6p cho S\f nghi~p xay dl,l'Ilg va bao v~ T6 qu6c Vi~t Nam; - C6 - C6 cong cong laolao dong dong g6pg6p chocho S\f S\f nghi~p nghi~p xayxay dl,l'Ilg dl,l'Ilg va va baobao v~ v~ T6 T6 Vi~t Vi~t Nam; Nam; qu6c qu6c - C6lqi cho Nha nu6'c C()ng hoa xa h()i chu nghTa Vi~t Nam. chocho NhaNha nu6'c nu6'c C()ng C()ng hoahoa xa xa h()ih()i chuchu nghTa nghTa Vi~t Vi~t Nam. Nam. - C6lqi - C6lqi 180 TS. Le Hilu Thi, GS. TS. Thai Vinh ThJng 180180 TS. TS. Le Hilu Le Hilu Thi,Thi, GS. GS. TS. TS. ThaiThai VinhVinh ThJng ThJng CHUaNG V- QUOC T[CH VI£T NAM CHUaNG CHUaNG V- QUOC V- QUOC T[CH T[CH VI£T VI£T NAM NAM D6ng thm, khocin 4 Di~u 20 Lu~t qufic tjch Vi~t Nam nam 1998 ciing quy djnh ro khong cho nh~p qu6c tjch d6i v6i nhii'ng nguoi rna vi~c nh~p qu6c tjch cua hQ lam phuang h~ d~n lgi fch qufic gia cua Vi~t Nam. D6ng D6ng thm, thm, khocin khocin 4 Di~u 4 Di~u 20 20 Lu~t Lu~t qufic qufic tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 ciing ciing quyquy djnh djnh ro ro khong khong chocho nh~p nh~p qu6c qu6c tjchtjch d6id6i v6iv6i nhii'ng nhii'ng nguoi nguoi rnarna vi~c vi~c nh~p nh~p qu6c qu6c tjchtjch cuacua hQ hQ lamlam phuang phuang h~h~ d~nd~n lgi lgi fchfch qufic qufic giagia cuacua Vi~t Vi~t Nam. Nam. 3.2.4. TriY lqi qu6c tfch Vi¢t Nam 3.2.4. 3.2.4. TriYTriY lqi lqi qu6c qu6c tfchtfch Vi¢tVi¢t Nam Nam Di~u 21 Lu~t qu6c tjch Vi~t Nam nam 1998 quy djnh d6i v6i nhii'ng nguoi da mfit qu6c tjch Vi~t Nam rna c6 dan xin tn'>' l?i qu6c tjch Vi~t Nam thl c6 the dugc tra 1~ qu6c tjch Vi~t Nam n~u Di~u Di~u 21 21 Lu~t Lu~t qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 quyquy djnh djnh d6id6i v6iv6i nhii'ng nhii'ng nguoi nguoi da da mfitmfit qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam rnarna c6 c6 dandan xinxin tn'>'tn'>' l?i l?i Vi~t Vi~t Nam Nam thl thl c6 c6 thethe dugc dugc tratra 1~ 1~ qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam n~un~u qu6c qu6c tjchtjch thUQC ffiQt trong cac truong hgp SaU day: thUQC thUQC ffiQtffiQt trong trong caccac truong truong hgphgp SaUSaU day:day: - Xin h6i huang v~ Vi~t Nam; - Xin - Xin h6ih6i huang huang v~ v~ Vi~t Vi~t Nam; Nam; - C6 vg, ch6ng, con, cha hoi[tc m~ Ia cong dan Vi~t Nam; - C6 - C6 vg,vg, ch6ng, ch6ng, con,con, chacha hoi[tc hoi[tc m~m~ Ia cong Ia cong dandan Vi~t Vi~t Nam; Nam; - C6 cong lao dong g6p cho SlJ nghi~p xay dlJflg va bao v~ T6 qu6c Vi~t Nam; - C6 - C6 cong cong laolao dong dong g6pg6p chocho SlJ SlJ nghi~p nghi~p xayxay dlJflg dlJflg va va baobao v~ v~ T6 T6 Vi~t Vi~t Nam; Nam; qu6c qu6c - C6 lgi cho Nha nu6c C9ng hoa xa h9i chu nghia Vi~t Nam. D6ng thm Di~u 21 ciing neu ro vi~c tra l?i qu6c tjch Vi~t Nam se khong dugc chfrp nh~, n~u vi~c d6 lam phuang h~ d~n lgi fch qufic gia cua Vi~t Nam (khoan 2). - C6 - C6 lgi lgi chocho Nha Nha nu6c nu6c C9ng C9ng hoahoa xa xa h9ih9i chuchu nghia nghia Vi~t Vi~t Nam. Nam. D6ng D6ng thmthm Di~u Di~u 21 21 ciing ciing neuneu ro vi~c ro vi~c tra tra l?i l?i qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam se se khong khong dugc dugc chfrp chfrp nh~, nh~, n~un~u vi~cvi~c d6 d6 lamlam phuang phuang h~h~ d~nd~n lgi lgi fchfch qufic qufic giagia cuacua Vi~t Vi~t Nam Nam (khoan (khoan 2). 2). 3.2.5. Mdt qu6c tfch Vi?t Nam 3.2.5. 3.2.5. Mdt Mdt qu6c qu6c tfchtfch Vi?tVi?t Nam Nam Theo Lu~t quflc tjch Vi~t Nam nam 1998, cong dan Vi~t Nam mfit qu6c tich Vi~t Nam trong cac truong hgp sau: - Dugc thoi qu6c tich Vi~t Nam Theo Theo Lu~t Lu~t quflc quflc tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998, 1998, cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam mfitmfit qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam trong trong caccac truong truong hgphgp sau:sau: - Dugc - Dugc thoithoi qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam Thoi qufic tjch Vi~t Nam Ut truong hgp cong dan Vi~t Nam, do nhi~u lf do khac nhau, tv nguy~n xin dugc phep thoi qu6c tich Vi~t Nam de nh~p qu6c tich cua m9t nha nu6c khac. Vi d~;J: nhung nguoi xay dlJflg gia dlnh v6i cong dan nu6c ngoai; nhii'ng nguoi sang nu6c ngoai sinh s6ng v6i con cai; nhii'ng ngum da lam an, sinh s6ng lau a nuac ngoai hoi;ic nhung nguoi s6ng a nu6c ngoai da lau c6 tran tra 16n do khong lam tron b6n ph~n cong dan v6i dfit nu6c ... Tru6c tlnh hlnh nhu v~y, de t?o di~u ki~n cho nguoi Thoi Thoi qufic qufic tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam Ut truong Ut truong hgphgp cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam, Nam, do do nhi~u nhi~u lf do lf do khac khac nhau, nhau, tv nguy~n tv nguy~n xinxin dugc dugc phep phep thoithoi qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam de de nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich cuacua m9tm9t nhanha nu6c nu6c khac. khac. Vi d~;J: Vi d~;J: nhung nhung nguoi nguoi xayxay dlJflg dlJflg giagia dlnh dlnh v6iv6i cong cong dandan nu6c nu6c ngoai; ngoai; nhii'ng nhii'ng nguoi nguoi sang sang nu6c nu6c ngoai ngoai sinhsinh s6ng s6ng v6iv6i concon cai;cai; nhii'ng nhii'ng ngum ngum da da lamlam an, an, sinh sinh s6ng s6ng laulau a nuac a nuac ngoai ngoai hoi;ic hoi;ic nhung nhung nguoi nguoi s6ng s6ng a nu6c a nu6c ngoai ngoai da da laulau c6 c6 trantran tra tra 16n16n do do khong khong lamlam trontron b6nb6n ph~n ph~n cong cong dandan v6iv6i dfitdfit nu6c nu6c ... Tru6c ... Tru6c tlnhtlnh hlnh hlnh nhunhu v~y,v~y, de de t?ot?o di~u di~u ki~n ki~n chocho nguoi nguoi TS. LC Hfiu Th~, GS. TS. Thai V!nh ThJng TS. TS. LC Hfiu LC Hfiu Th~,Th~, GS.GS. TS. TS. ThaiThai V!nhV!nh ThJng ThJng 181 181181 GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP V~T NAM a GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP V~T V~T NAM NAM aa Vi~t Nam Utm an, sinh s6ng va phat tri~n nu6c ngoai m9t each thu~n 1qi, Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 quy djnh cong dan Vi~t Nam c6 don xin thoi qu6c tich Vi~t Nam d~ nh~p qu6c tich nu6c ngoai thl c6 th~ duqc thoi qu6c tich Vi~t Nam (khm\n 1 DiSu 24). Tuy nhien, ciing nhu nhiSu nu6c tren th~ gi6i, phap lu~t qu6c tich cua Nha nu6c ta quy djnh C\1 th~ nhfrng ngum sau day n~u xin thoi qu6c tich Vi~t Nam thl chua duqc thoi: Vi~t Vi~t Nam Nam UtmUtm an, an, sinh sinh s6ng s6ng va va phat phat tri~n tri~nnu6c nu6c ngoai ngoai m9tm9t each each thu~n thu~n 1qi,1qi, Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 quyquy djnh djnh cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam c6 c6 dondon xinxin thoithoi qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam d~ d~ nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich nu6c nu6c ngoai ngoai thl thl c6 c6 th~th~ duqc duqc thoithoi qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam (khm\n (khm\n 1 DiSu 1 DiSu 24).24). TuyTuy nhien, nhien, ciing ciing nhunhu nhiSu nhiSu nu6c nu6c trentren th~th~ gi6i, gi6i, phap phap lu~tlu~t qu6c qu6c tichtich cuacua Nha Nha nu6c nu6c ta quy ta quy djnh djnh C\1 th~ C\1 th~ nhfrng nhfrng ngum ngum sausau dayday n~un~u xinxin thoithoi qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam thl thl chua chua duqc duqc thoi: thoi: + Dang nq thu~ d6i v6i Nha nu6c ho~c m9t nghia V\1 tru san d6i v6i ca quan, t6 chuc ho~c cong dan Vi~t N am; + Dang + Dang nq nq thu~ thu~ d6id6i v6iv6i Nha Nha nu6c nu6c ho~c ho~c m9tm9t nghia nghia V\1 V\1 tru tru sansan d6id6i v6iv6i ca ca quan, quan, t6 chuc t6 chuc ho~c ho~c cong cong dandan Vi~t Vi~t N am; N am; + Dang bi truy cU'u trach nhi~m hlnh sg; + Dang + Dang bi truy bi truy cU'ucU'u trach trach nhi~m nhi~m hlnh hlnh sg; sg; +Chua ch~p hanh xong ban an, quy~t dinh cua toa an Vi~t Nam. +Chua +Chua ch~p ch~p hanh hanh xong xong banban an, an, quy~t quy~t dinh dinh cuacua toatoa an Vi~t an Vi~t Nam. Nam. D6ng thai, Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 ciing quy dinh C\1 th~ hai d6i tuqng khong duqc thoi qu6c tich Vi~t Nam la: D6ng D6ng thai, thai, Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 ciing ciing quyquy dinh dinh C\1 C\1 th~th~ haihai d6id6i tuqng tuqng khong khong duqc duqc thoithoi qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam la: la: + Ngum xin thoi qu6c tich rna vi~c d61am phuong h~i d~n 1qi fch qu6c gia cua Vi~t Nam (khoan 3 DiSu 24); + Ngum + Ngum xinxin thoithoi qu6c qu6c tichtich rnarna vi~cvi~c d61am d61am phuong phuong h~ih~i d~nd~n 1qi 1qi fchfch qu6c qu6c giagia cuacua Vi~t Vi~t Nam Nam (khoan (khoan 3 DiSu 3 DiSu 24);24); + Can b<), cong chuc va nhfrng ngum dang ph\lC V\1 trong cac 1gc 1uqng vfi trang nhan dan (khoan 4 DiSu 24). + Can + Can b<),b<), cong cong chuc chuc va va nhfrng nhfrng ngum ngum dang dang ph\lC ph\lC V\1 V\1 trong trong caccac vfi vfi trang trang nhan nhan dandan (khoan (khoan 4 DiSu 4 DiSu 24).24). 1gc1gc 1uqng 1uqng - Bi tu6c qu6c tich Vi~t Nam tu6c tu6c qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam - Bi- Bi Theo DiSu 25 Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998, cong dan Vi~t Nam cu tni a nu6c ngoai va nguai da duqc nh~p qu6c tich Vi~t Nam c6 th~ bi tu6c qu6c tich Vi~t Nam, n~u c6 hanh d<)ng gay phuong h~i nghiem tn;mg d~n nSn d9c l~p dan t<)c, d~n sg nghi~p xay dgng va bao v~ T6 qu6c Vi~t Nam ho~c d~n uy tfn cua nu6c C<)ng hoa xa h9i chu nghia Vi~t Nam. Theo Theo DiSu DiSu 25 25 Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998, 1998, cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam cu cu tni tni a nu6c a nu6c ngoai ngoai va va nguai nguai da da duqc duqc nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam c6 c6 th~th~ bi tu6c bi tu6c qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, n~un~u c6 c6 hanh hanh d<)ng d<)ng gaygay phuong phuong h~ih~i nghiem nghiem tn;mg tn;mg d~nd~n nSnnSn d9cd9c l~pl~p dandan t<)c,t<)c, d~nd~n sg sg nghi~p nghi~p xayxay dgng dgng va va baobao v~ v~ T6 T6 qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam Nam ho~c ho~c d~nd~n uy uy tfn tfn cuacua nu6c nu6c C<)ng C<)ng hoahoa xa xa h9ih9i chuchu nghia nghia Vi~t Vi~t Nam. Nam. Ngoru cac truang hqp cho thoi va tu6c qu6c tich Vi~t Nam quy dinh t~i cac diSu 24 va 25, vi~c m~t qu6c tich con co th~ xay ra trong cac truang hqp sau day: Ngoru Ngoru caccac truang truang hqphqp chocho thoithoi va va tu6c tu6c qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam quyquy dinh dinh t~i t~i caccac diSu diSu 24 24 va va 25,25, vi~cvi~c m~tm~t qu6c qu6c tichtich concon co co th~th~ xayxay ra trong ra trong caccac truang truang hqphqp sausau day:day: + Theo diSu u6c qu6c t~ rna Nha nu6c C<)ng hoa xa h9i chu nghia Vi~t Nam tham gia ho~c kf k~t (DiSu 13). + Theo + Theo diSu diSu u6cu6c qu6c qu6c t~ rna t~ rna Nha Nha nu6c nu6c C<)ng C<)ng hoahoa xa xa h9ih9i chuchu nghia nghia Vi~t Vi~t Nam Nam tham tham giagia ho~c ho~c kf k~t kf k~t (DiSu (DiSu 13).13). 182 TS. Le llfiu Thi, GS. TS. Thdi Vlnh ThtJng 182182 TS. TS. Le llfiu Le llfiu Thi,Thi, GS.GS. TS. TS. ThdiThdi VlnhVlnh ThtJng ThtJng CHUaNG V- QUOC TJCH VI£T NAM CHUaNG CHUaNG V- QUOC V- QUOC TJCH TJCH VI£T VI£T NAM NAM + Huy bo quy€t dinh cho nh~p qu6c tich Vi~t Nam do ngum da nh~p qu6c tich Vi~t Nam c6 y khai bao sai sg th~t ho~c gia m~o giAy to khi xin nh~p qu6c tich Vi~t Nam (khoan 1 Dieu 26). + Huy + Huy bo bo quy€t quy€t dinh dinh chocho nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam do do ngum ngum da da nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam c6 c6 y khai y khai baobao sai sai sg sg th~tth~t ho~c ho~c giagia m~o m~o giAy giAy to khi to khi xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam (khoan (khoan 1 Dieu 1 Dieu 26).26). va cita 3.2.6. 3.2.6. Thay Thay a6ia6i qubc qubc tjchtjch citacita nguOi nguOi chua chua thcmh thcmh nien nien va va citacita concon nuoi nuoi - Qu6c tich cua ngum chua thanh nien trong truang hqp cha, m~ c6 S\f thay d6i ve qu6c tich dugc Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 quy dinh C\1 th@ nhu sau: - Qu6c - Qu6c tichtich cuacua ngum ngum chua chua thanh thanh nien nien trong trong truang truang hqphqp cha,cha, m~m~ c6 c6 S\f S\f thay thay d6id6i ve ve qu6c qu6c tichtich dugc dugc Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 quyquy dinh dinh C\1 C\1 th@th@ nhunhu sau:sau: + Khi cham~ CO SlJ thay d6i ve qu6c tich do nh~p, thoi ho~c + Khi + Khi cham~ cham~ CO CO SlJ SlJ thay thay d6id6i ve ve qu6c qu6c tichtich do do nh~p, nh~p, thoithoi ho~c ho~c tr<'Y l~i qu6c tich Vi~t Nam thl qu6c tich cua con chua thanh nien sinh s6ng cling cha m~ dugc thay d6i theo qu6c tich cua hQ (khoan 1 Dieu 28); tr<'Ytr<'l~i Y l~i qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam thl thl qu6c qu6c tichtich cuacua concon chua chua thanh thanh nien nien sinh sinh s6ng s6ng cling cling chacha m~m~ dugc dugc thay thay d6id6i theo theo qu6c qu6c tichtich cuacua hQ hQ (khoan (khoan 1 Dieu 1 Dieu 28);28); + Khi chi cha ho~c m~ c6 thay d6i qu6c tich thl qu6c tich cua + Khi + Khi chichi chacha ho~c ho~c m~m~ c6 c6 thay thay d6id6i qu6c qu6c tichtich thl thl qu6c qu6c tichtich cuacua con chua thanh nien dugc xac dinh theo SlJ thoa thu~n b~ng van ban cua cha m~ (khoan 2 Dieu 28); concon chua chua thanh thanh nien nien dugc dugc xacxac dinh dinh theo theo SlJ SlJ thoa thoa thu~n thu~n b~ng b~ng vanvan banban cuacua chacha m~ m~ (khoan (khoan 2 Dieu 2 Dieu 28);28); + Sg thay d6i qu6c tich cua ngucri tir du 15 tu6i d€n chua du 18 tu6i phai dugc sg d6ng y b~ng van ban cua ngum d6 (khoan 3 Dieu 28); + Sg + Sg thay thay d6id6i qu6c qu6c tichtich cuacua ngucri ngucri tir du tir du 15 15 tu6itu6i d€nd€n chua chua du du 18 18 tu6itu6i phai phai dugc dugc sg sg d6ng d6ng y b~ng y b~ng vanvan banban cuacua ngum ngum d6 d6 (khoan (khoan 3 3 Dieu Dieu 28);28); + Truong hqp cha my ho~c m()t trong hai ngm]i bi tuac qu6c tich VietNam hoac hi huv bo auv€t dinh cho nhao au6c tich Viet Nam thl qu6c tich clia con chua thanh nien khong thay d6i (Dieu 29). + Truong + Truong hqphqp chacha mymy ho~c ho~c m()tm()t trong trong haihai ngm]i ngm]i bi tuac bi tuac qu6c qu6c tichtich VietNam VietNam hoac hoac hi huv hi huv bo bo auv€t auv€t dinh dinh chocho nhao nhao au6c au6c tichtich Viet Viet Nam Nam thl thl qu6c qu6c tichtich cliaclia concon chua chua thanh thanh nien nien khong khong thay thay d6id6i (Dieu (Dieu 29).29). - Qu6c tich cua con nuoi chua thanh nien dugc quy dinh t~i Dieu 30 v6i cac n()i dung sau: tichtich cuacua concon nuoi nuoi chua chua thanh thanh nien nien dugc dugc quyquy dinh dinh t~i t~i - Qu6c - Qu6c Dieu Dieu 30 30 v6iv6i caccac n()in()i dung dung sau:sau: 3.2.6. Thay a6i qubc tjch cita nguOi chua thcmh nien con nuoi • • • • + Tre em la cong dan "' .1. J • • .L Vi~t .... • Nam dugc ngum nu6c ngoai lam con nuoi v~n gifr qu6c tich Vi~t Nam; + Tre em la ngum nu6c ngoai dugc cong dan • nh~ TS. Le Hiiu Thd, GS. TS. Thai Vlnh Tlu'ing m~ • • • • • • • "' "' .1. J .1. J • • • .L • .....L .... • • • • + Tre + Tre emem la cong la cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam dugc dugc ngum ngum nu6c nu6c ngoai ngoai nh~ nh~ lamlam concon nuoi nuoi v~nv~n gifrgifr qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam; Nam; Vi~t Nam nh~n lam con nuoi thl c6 qu6c tich Vi~t Nam, k@ tir ngay dugc ca quan nha nu6c c6 thfun quyen cua Vi~t Nam cong nh~ vi~c nuoi con nuoi; + Tre em la ngucri nu6c ngoai dugc cha • rna m()t ngucri la 183 + Tre + Tre emem la ngum la ngum nu6c nu6c ngoai ngoai dugc dugc cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam nh~n nh~n lamlam concon nuoi nuoi thl thl c6 c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, k@ k@ tir ngay tir ngay dugc dugc ca ca quan quan nhanha nu6c nu6c c6 thfun c6 thfun quyen quyen cuacua Vi~t Vi~t Nam Nam cong cong nh~ nh~ vi~cvi~c nuoi nuoi concon nuoi; nuoi; + Tre + Tre emem la ngucri la ngucri nu6c nu6c ngoai ngoai dugc dugc chacha m~ m~ rnarna m()tm()t ngucri ngucri la la TS. TS. Le Hiiu Le Hiiu Thd,Thd, GS.GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh Tlu'ing Tlu'ing 183183 GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP VTI;:T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VTI;:T VTI;:T NAM NAM cong dan Vi~t Nam, con ngm1i kia Ht ngucri nu6c ngoai nh~n lam con nuoi thl duqc nh~p qu6c tich Vi~t Nam theo dan xin nh~p qu6c tich Vi~t Nam cua cham~ nuoi rna khong dn phai c6 cac di8u ki~n quy dinh khi nh~p qu6c tich Vi~t Nam; cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam, Nam, concon ngm1i ngm1i kiakia Ht ngucri Ht ngucri nu6c nu6c ngoai ngoai nh~n nh~n lamlam concon nuoi nuoi thl thl duqc duqc nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam theo theo dandan xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam cuacua cham~ cham~ nuoi nuoi rnarna khong khong dndn phai phai c6 c6 caccac ki~n ki~n quyquy dinh dinh khikhi nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam; Nam; di8u di8u + sv thay d6i qu6c tich cua con nuoi tir du 15 tu6i d@n chua + sv + sv thay thay d6id6i qu6c qu6c tichtich cuacua concon nuoi nuoi tir du tir du 15 15 tu6itu6i d@nd@n chua chua du 18 tu6i phai duqc sv d6ng yb&ng van ban cua ngucri d6. 3.2. 7. Thdm quyJn va thu tl:JC giai quyJt cdc vdn aJ vJ qu6c tfch du du 18 tu6i 18 tu6i phai phai duqc duqc sv sv d6ng d6ng yb&ng yb&ng vanvan banban cuacua ngucri ngucri d6.d6. 3.2.3.2. 7. Thdm 7. Thdm quyJn quyJn va va thuthu tl:JCtl:JC giaigiai quyJt quyJt cdccdc vdnvdn aJ vJ aJ qu6c vJ qu6c tfchtfch N@u nhu Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1988 chi c6 m9t di8u (Di8u 15) quy dinh chung vS thAm quySn cua H9i d6ng B9 tru6ng (nay la Chfnh phu) trong vi~c cho nh~p, cho tra h;ti, cho thoi, tu6c qu6c tich va huy b6 quy@t d!nh cho nh~p qu6c tich Vi~t Nam thl Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 da danh h~n m9t chuang (Chuang V) quy dinh C\l th~ v8 thAm quy8n cua cac ca quan nha nu6c d6i v6i cac vfin dS vS qu6c tich. N@u N@u nhunhu Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1988 1988 chichi c6 c6 m9tm9t di8u di8u 15)15) quyquy dinh dinh chung chung vS vS thAm thAm quySn quySn cuacua H9iH9i d6ng d6ng B9 B9 tru6ng tru6ng (Di8u (Di8u la Chfnh la Chfnh phu) phu) trong trong vi~c vi~c chocho nh~p, nh~p, chocho tra tra h;ti,h;ti, chocho thoi, thoi, tu6c tu6c (nay (nay qu6c qu6c tichtich va va huyhuy b6 b6 quy@t quy@t d!nh d!nh chocho nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam thl thl Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 da da danh danh h~nh~n m9tm9t chuang chuang (Chuang (Chuang V) V) quyquy dinh dinh C\l C\l th~th~ v8 v8 thAm thAm quy8n quy8n cuacua caccac ca ca quan quan nhanha nu6c nu6c d6id6i v6iv6i caccac vfinvfin dS dS vS qu6c vS qu6c tich. tich. DiSu 31 quy dinh thAm quy8n cua Qu6c h9i trong vi~c ban hanh cac van ban quy ph~m phap lu~t vS qu6c tich, giam sat t6i cao vi~c tuan theo phap lu~t vS qu6c tich; phe chuAn ho~c bai bo diSu u6c qu6c t@ rna C9ng hoa xa h9i chu nghia Vi~t Nam kf k@t ho~c tham gia vS qu6c tich. DiSu DiSu 31 31 quyquy dinh dinh thAm thAm quy8n quy8n cuacua Qu6c Qu6c h9ih9i trong trong vi~c vi~c banban hanh hanh caccac vanvan banban quyquy ph~m ph~m phap phap lu~tlu~t vS vS qu6c qu6c tich, tich, giam giam sat sat t6i t6i caocao vi~c vi~c tuan tuan theo theo phap phap lu~tlu~t vS vS qu6c qu6c tich; tich; phephe chuAn chuAn ho~c ho~c baibai bo bo diSu diSu u6cu6c qu6c qu6c t@ rna t@ rna C9ng C9ng hoahoa xa xa h9ih9i chuchu nghia nghia Vi~t Vi~t Nam Nam kf k@t kf k@t ho~c ho~c tham tham giagia vS vS qu6c qu6c tich. tich. DiSu 32 quy dinh thAm quySn cua Chu tich nu6c trong vi~c cho nh~p, cho tra l~i, cho thoi, tu6c qu6c tich Vi~t Nam; huy b6 quy@t dinh cho nh~p qu6c tich Vi~t Nam; kf k@t di8u u6c qu6c t@ nhan danh Nha nu6c C9ng hoa xa h9i chu nghia Vi~t Nam; quy@t dinh phe chuAn ho~c tham gia di8u u6c qu6c t@ vS qu6c tich ho~c lien quan d@n qu6c tich (trir trucrng hqp d.n trlnh Qu6c h9i quy@t dinh). 32 32 quyquy dinh dinh thAm thAm quySn quySn cuacua Chu Chu tichtich nu6c nu6c trong trong vi~c vi~c DiSu DiSu chocho nh~p, nh~p, chocho tratra l~i,l~i, chocho thoi, thoi, tu6c tu6c qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam; Nam; huyhuy b6 b6 quy@t quy@t dinh dinh chocho nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam; Nam; kf k@t kf k@t di8u di8u u6cu6c qu6c qu6c t@ t@ nhan nhan danh danh Nha Nha nu6c nu6c C9ng C9ng hoahoa xa xa h9ih9i chuchu nghia nghia Vi~t Vi~t Nam; Nam; quy@t quy@t dinh dinh phephe chuAn chuAn ho~c ho~c tham tham giagia di8u di8u u6cu6c qu6c qu6c t@ vS t@ vS qu6c qu6c ho~c ho~c lienlien quan quan d@nd@n qu6c qu6c tichtich (trir(trir trucrng trucrng hqphqp d.nd.n trlnh trlnh Qu6c Qu6c tichtich h9ih9i quy@t quy@t dinh). dinh). DiSu 33 quy dinh thAm quySn cua Chfnh phu th6ng nhfit quan If nha nu6c vS qu6c tich Vi~t Nam. DiSu 34 quy dinh nhi~m V\1, quySn h~n cua cac b9, ca quan ngang b9, ca quan thu9c Chfnh phu trong vi~c ph6i hqp v6i B9 Tu phap (la ca quan duqc giao DiSu DiSu 33 33 quyquy dinh dinh thAm thAm quySn quySn cuacua Chfnh Chfnh phuphu th6ng th6ng nhfit nhfit quan quan If nha If nha nu6c nu6c vS vS qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. DiSu DiSu 34 34 quyquy dinh dinh nhi~m nhi~m V\1,V\1, quySn quySn h~nh~n cuacua caccac b9,b9, ca ca quan quan ngang ngang b9,b9, ca ca quan quan thu9c thu9c Chfnh Chfnh phuphu trong trong vi~cvi~c ph6i ph6i hqphqp v6iv6i B9 B9 TuTu phap phap (la (la ca ca quan quan duqc duqc giao giao 184 U' Htru GS. TS. Thai Vlnh Thimg 184184 U' Htru U' Htru GS.GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh Thimg Thimg CHUaNG V- QUOC T/CH Vli;.T NAM CHUaNG CHUaNG V- QUOC V- QUOC T/CH T/CH Vli;.T Vli;.T NAM NAM giup Chfnh phu thvc hi~n chuc nang qufm lf nha nu6c v~ qu6c tjch theo quy djnh cua Di~u 33) thvc hi~n nhfrng nhi~m Vt;t, quy~n h~n v~ qu6c tich theo quy djnh cua Chfnh phu. ' giup giup Chfnh Chfnh phuphu thvc thvc hi~n hi~n chuc chuc nang nang qufm qufm lf nha lf nha nu6c nu6c v~ v~ qu6c qu6c tjchtjch theo theo quyquy djnh djnh cuacua Di~u Di~u 33)33) thvc thvc hi~n hi~n nhfrng nhfrng nhi~m nhi~m Vt;t,Vt;t, quy~n quy~n h~nh~n v~ v~ qu6c qu6c tichtich theo theo quyquy djnh djnh cuacua Chfnh Chfnh phu. phu. ' ' Di~u 35 quy djnh thfim quy~n cua UBND tinh, thanh ph6 trvc thu<)c trung uong va Di~u 36 quy djnh thfim quy~n cua ca quan d~i di~n ngo~i giao, ca quan Hinh S\J cua Vi~t Nama nuac ngoai trong vi~c ti€p nh~n, xem xet va d~ nghi gifli quy€t don xin nh~p, xin tra l~i, xin th6i qu6c tich Vi~t Nam; quy€t dinh vi~c d.p gifiy cht1ng nh~n c6 qu6c tich Vi~t Nam, gifiy xac nh~ mfit qu6c tich Vi~t Nam; xem xet, ki€n nghi vi~c tu6c qu6c tich Vi~t Nam va huy b6 quy€t dinh cho nh~p qu6c tich Vi~t Nam. Di~u Di~u 35 35 quyquy djnh djnh thfim thfim quy~n quy~n cuacua UBND UBND tinh, tinh, thanh thanh ph6ph6 trvctrvc thu<)c thu<)c trung trung uong uong va va Di~u Di~u 36 36 quyquy djnh djnh thfim thfim quy~n quy~n cuacua ca ca quan quan d~i d~i di~n di~n ngo~i ngo~i giao, giao, ca ca quan quan Hinh Hinh S\J S\J cuacua Vi~t Vi~t Nama Nama nuac nuac ngoai ngoai trong trong vi~cvi~c ti€pti€p nh~n, nh~n, xem xem xetxet va va d~ d~ nghi nghi gifligifli quy€t quy€t dondon xinxin nh~p, nh~p, xinxin tra tra l~i,l~i, xinxin th6ith6i qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam; Nam; quy€t quy€t dinh dinh vi~c vi~c d.pd.p gifiy gifiy cht1ng cht1ng nh~n nh~n c6 c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, gifiy gifiy xacxac nh~ nh~ mfitmfit qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam; Nam; xem xem xet,xet, ki€n ki€n nghi nghi vi~cvi~c tu6c tu6c qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam va va chocho nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. huyhuy b6 b6 quy€t quy€t dinh dinh Thu tt;tc giai quy€t cac vfin d~ qu6c tjch duqc quy dinh t~i cac di~u 37, 38, 39, th~ hi~n vi~c thvc hi~n cai each m<)t bu6c rfit can ban cac thu tt;tc hanh chfnh trong vi~c giai quy€t cac vfin d~ v~ qu6c. tich Vi~t Nam. Day la nhfrng quy djnh rfit quan trQng cua Lu~t qu6c tjch Vi~t Nam nam 1998 nh~m kh~c pht;tc t6n t~i cua Lu~t nam 1988, bao v~ cac quy~n va lqi fch hqp phap cua c6ng dan trong cac vfin d~ v~ qu6c tich. Thu tt;lc giai quy€t cac vfin d~ qu6c tich th~ hi~n t~p trung m<)t s6 di~m ca ban sau: ThuThu tt;tctt;tc giaigiai quy€t quy€t caccac vfinvfin d~ d~ qu6c qu6c tjchtjch duqc duqc quyquy dinh dinh t~i t~i caccac di~u di~u 37,37, 38,38, 39,39, th~th~ hi~n hi~n vi~c vi~c thvc thvc hi~n hi~n cai cai each each m<)tm<)t bu6c bu6c rfit rfit cancan banban caccac thuthu tt;tctt;tc hanh hanh chfnh chfnh trong trong vi~cvi~c giaigiai quy€t quy€t caccac vfinvfin d~ d~ v~ v~ qu6c. qu6c. tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. Day Day la nhfrng la nhfrng quyquy djnh djnh rfit rfit quan quan trQng trQng cuacua Lu~t Lu~t qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 nh~m nh~m kh~c kh~c pht;tc pht;tc t6nt6n t~i t~i cuacua Lu~t Lu~t nam nam 1988, 1988, baobao v~ v~ caccac quy~n quy~n va va lqi lqi fchfch hqphqp phap phap cuacua c6ng c6ng dandan trong trong caccac vfinvfin d~ d~ v~ v~ qu6c qu6c tich. tich. ThuThu tt;lctt;lc giaigiai quy€t quy€t caccac vfinvfin d~ d~ qu6c qu6c tichtich th~th~ hi~n hi~n t~pt~p trung trungm<)tm<)t s6 di~m s6 di~m ca ca banban sau:sau: xin tra l~i, xin th6i qu6c tich Vi~t Nam, xin cfip gifiy chung nh~n c6 qu6c tich Vi~t Nam, gifiy xac nh~n mfit qu6c tjch Vi~t Nam, a trong nu6c thi n<)p dan t~i UBND tinh, thanh ph6 trvc thu<)c trung uang, nai ngum d6 cu tru; a nuac ngoai thi n<)p dan t~i ca quan d~i di~n ngo~i giao, ca quan Hinh sv cua Vi~t N am. tra tra l~i,l~i, xinxin th6ith6i qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, xinxin cfipcfip gifiy gifiy chung chung nh~n nh~n xinxin c6 c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, gifiy gifiy xacxac nh~n nh~n mfitmfit qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam, Nam, aa trong trong nu6c nu6c thi thi n<)pn<)p dandan t~i t~i UBND UBND tinh, tinh, thanh thanh ph6ph6 trvctrvc thu<)c thu<)c trung trung uang, uang, nainai ngum ngum d6 d6 cu cu tru;tru; a nuac a nuac ngoai ngoai thi thi n<)pn<)p dandan t~i t~i ca ca quan quan d~i d~i di~n di~n ngo~i ngo~i giao, giao, ca ca quan quan Hinh Hinh sv sv cuacua Vi~t Vi~t N am. N am. Thu hai, quy djnh ro thai h~n giai quy€t tung Vt;l vi~c Ct;l th~. Di~u 38 quy djnh, thai h~n t6i da giai quy€t dan xin nh~p qu6c tich Vi~t Nam la 12 thang, xin tra l~i va xin th6i qu6c tich Vi~t Nam la 6 thang; giai quy~t dan xin dp cac gifiy v~ qu6c tich la 3 thang, k~ tu ngay UBND tinh, th~mh ph6 tn;c thu()c trung ucmg ThuThu hai,hai, quyquy djnh djnh ro thai ro thai h~nh~n giaigiai quy€t quy€t tung tung Vt;l Vt;l vi~c vi~c Ct;l Ct;l th~.th~. Di~u Di~u 38 38 quyquy djnh, djnh, thaithai h~nh~n t6i t6i da da giaigiai quy€t quy€t dandan xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c Vi~t Vi~t Nam Nam la 12 la 12 thang, thang, xinxin tra tra l~i l~i va va xinxin th6ith6i qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t tichtich Nam Nam la 6lathang; 6 thang; giaigiai quy~t quy~t dandan xinxin dpdp caccac gifiy gifiy v~ v~ qu6c qu6c tichtich la la 3 thang, 3 thang, k~ k~ tu ngay tu ngay UBND UBND tinh, tinh, th~mh th~mh ph6ph6 tn;ctn;c thu()c thu()c trung trung ucmg ucmg TS. Le Hfru The, GS. T'S. 17uii VTnh TiuJng TS. TS. Le Hfru Le Hfru The,The, GS.GS. T'S. T'S. 17uii17uii VTnhVTnh TiuJng TiuJng a ta 185 aa ta ta 185185 mAo TRINH LUAT HlEN PHAP vn;.T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HlEN HlEN PHAP PHAP vn;.T vn;.T NAM NAM ho~c CO' quan d~i di~n ngo~i giao, CO' quan Hinh S\f cua Vi~t Nam a nu6'c ngoai nh~n du h6 so hgp 1~. Vi~c quy dinh c1,1 th~ thai h~n nhu tren nh~m nang cao tinh th~n tnich nhi~m CUa cac CO' quan chuc nang trong vi~c gi<li quy~t cac vfln d€ v€ qu6c tich d6ng thai t~O CO' sa d~ nhan dan thgc hi~n quy€n giam sat CUa minh df>i VcJi cac co quan nha nu6'c c6 thfrm quy€n trong vfln d€ qu6c tich. ho~c ho~c CO' CO' quan quan d~id~i di~n di~n ngo~i ngo~i giao, giao, CO' CO' quan quan Hinh Hinh S\f cua S\f cua Vi~t Vi~t Nam Nam aa nu6'c nu6'c ngoai ngoai nh~n nh~n du du h6 h6 so so hgphgp 1~. 1~. Vi~c Vi~c quyquy dinh dinh c1,1 c1,1 th~th~ thaithai h~nh~n nhunhu trentren nh~m nh~m nang nang caocao tinhtinh th~n th~n tnich tnich nhi~m nhi~m CUaCUa caccac CO' CO' quan quan chuc chuc nang nang trong trong vi~c vi~c gi<ligi<li quy~t quy~t caccac vflnvfln d€ d€ v€ v€ qu6c qu6c tichtich d6ng d6ng thaithai t~Ot~O CO' CO' sa sa d~ d~ nhan nhan dandan thgc thgc hi~n hi~n quy€n quy€n giam giam sat sat CUaCUa minh minh df>idf>i VcJiVcJi caccac co co quan quan nhanha nu6'c nu6'c c6 c6 thfrm thfrm quy€n quy€n trong trong vflnvfln d€ qu6c d€ qu6c tich. tich. Thu ba, quy dinh vi~c dang Cong bao cac quy~t dinh cua Chu tich nu6'c v€ vfln d€ qu6c tich. Theo Di€u 39, quy~t dinh cua Chu tich nu6'c v€ vi~c cho nh~p, cho tra l~i, cho thoi, tu6'c qu6c tich Vi~t Nam, huy bo quy~t dinh cho nh~p qu6c tich Vi~t Nam duqc dang tren Cong bao nu6'c C()ng hoa xa h()i chu nghia Vi~t Nam. Day la hlnh thuc ph6 bi~n nhanh nhflt, d~y du nhflt va cong khai nhflt cac quy~t dinh cua Chu tich nu6'c v€ qu6c tich Vi~t Nam. ThuThu ba,ba, quyquy dinh dinh vi~c vi~c dang dang Cong Cong baobao caccac quy~t quy~t dinh dinh cuacua Chu Chu tichtich nu6'c nu6'c v€ v€ vflnvfln d€ d€ qu6c qu6c tich. tich. Theo Theo Di€u Di€u 39,39, quy~t quy~t dinh dinh cuacua Chu Chu tichtich nu6'c nu6'c v€ v€ vi~cvi~c chocho nh~p, nh~p, chocho tra tra l~i,l~i, chocho thoi, thoi, tu6'c tu6'c qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, huyhuy bo bo quy~t quy~t dinh dinh chocho nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam duqc duqc dang dang trentren Cong Cong baobao nu6'c nu6'c C()ng C()ng hoahoa xa xa h()ih()i chuchu nghia nghia Vi~t Vi~t Nam. Nam. Day Day la hlnh la hlnh thuc thuc ph6ph6 bi~n bi~n nhanh nhanh nhflt, nhflt, d~yd~y du du nhflt nhflt va va cong cong khai khai nhflt nhflt caccac quy~t quy~t dinh dinh cuacua Chu Chu tichtich nu6'c nu6'c v€ v€ qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. 3.3. Lu~t qu6c tjch Vi~t Nam nam 2008 3.3.3.3. Lu~t Lu~t qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2008 2008 3.3.1. Sl! cdn thih sua a6i Luf}t qu6c ttch Vi?t Nam nam 1998 3.3.1. 3.3.1. Sl! Sl! cdncdn thih thih suasua a6ia6i Luf}t Luf}t qu6c qu6c ttchttch Vi?tVi?t Nam Nam nam nam 1998 1998 Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 la bu6'c ti~n quan tr9ng trong vi~c hoan thi~n phap lu~t v€ qu6c tich. Ngoai vi~c sua d6i nhfmg quy dinh da tra nen bflt c~p cua Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1988, Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 con b6 sung nhi€u quy dinh m6'i v€ ChUC nang, nhi~m Vl), quyen h~n CUa cac CO' quan nha nu6'c trong vi~c qm'm li va giai quy~t cac vi~c v€ qu6c tich va di€u chinh cac quan h~ phap lu~t v€ qu6c tich phat sinh trong thgc tii§n cua qua trlnh d6i m6'i, xay d\fllg dftt nu6'c. Sau g~n 10 nam thgc hi~n, Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 da phat huy duqc vai tro cua mlnh, la ch~ dinh phap li quan trQng cong nh~n tu each cong dan Vi~t Nam, t~o di€u ki~n cho m6i cong dan Vi~t Nam du s6ng a bfrt cu noi nao tren lanh th6 qu6c gia deu duqc huang d~y du cac quyen va nghia Vl) cua mlnh d6i v6'i T6 qu6c, g6p ph~n tfch cgc lam 6n djnh tinh hinh an ninh chinh tri, tr~t tg an toan xa h()i, thuc dfry phat tri~n kinh t~ - xa h()i cua dflt nu6'c. Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 v€ co banda d6ng vai tro tfch cgc trong 186 TS. U Hfru Thd, GS. TS. Thai Vi'nh Thizng Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 la bu6'c la bu6'c ti~nti~n quan quan tr9ng tr9ng vi~c vi~c hoan hoan thi~n thi~n phap phap lu~tlu~t v€ v€ qu6c qu6c tich. tich. Ngoai Ngoai vi~cvi~c suasua d6id6i trong trong nhfmg nhfmg quyquy dinh dinh da da tra tra nennen bfltbflt c~pc~p cuacua Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1988, 1988, Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 concon b6 b6 sung sung nhi€u nhi€u quyquy dinh dinh m6'im6'i v€ v€ ChUC ChUC nang, nang, nhi~m nhi~m Vl),Vl), quyen quyen h~nh~n CUaCUa caccac CO' CO' quan quan nhanha nu6'c nu6'c trong trong vi~cvi~c qm'm qm'm li va li va giaigiai quy~t quy~t caccac vi~cvi~c v€ v€ qu6c qu6c tichtich va va chinh chinh caccac quan quan h~ h~ phap phap lu~tlu~t v€ v€ qu6c qu6c tichtich phat phat sinhsinh trong trong thgc thgc di€u di€u tii§ntii§n cuacua quaqua trlnh trlnh d6id6i m6'i, m6'i, xayxay d\fllg d\fllg dfttdftt nu6'c. nu6'c. SauSau g~ng~n 10 10 nam nam thgc thgc hi~n, hi~n, Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 da da phat phat huyhuy duqc duqc vaivai tro tro cuacua mlnh, mlnh, la ch~ la ch~ dinh dinh phap phap li quan li quan trQng trQng cong cong nh~n nh~n tu each tu each cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam, Nam, t~ot~o di€u di€u ki~n ki~n chocho m6im6i cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam du du a bfrt a bfrt cu cu noinoi naonao trentren lanh lanh th6th6 qu6c qu6c giagia deudeu duqc duqc huang huang d~yd~y s6ng s6ng du du caccac quyen quyen va va nghia nghia Vl) Vl) cuacua mlnh mlnh d6id6i v6'iv6'i T6 T6 qu6c, qu6c, g6pg6p ph~n ph~n tfchtfch cgccgc lamlam 6n 6n djnh djnh tinhtinh hinh hinh an an ninh ninh chinh chinh tri, tri, tr~ttr~t tg an tg an toan toan xa xa h()i,h()i, thuc thuc dfrydfry phat phat tri~n tri~n kinh kinh t~ -t~xaxa h()ih()i cuacua dfltdflt nu6'c. nu6'c. Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 v€ v€ co co banda banda d6ng d6ng vaivai tro tro tfchtfch cgccgc trong trong 186186 TS. TS. U Hfru U Hfru Thd,Thd, GS.GS. TS. TS. ThaiThai Vi'nhVi'nh Thizng Thizng CHUaNG V- QUOC T[CH VI!;T NAM CHUaNG CHUaNG V- QUOC V- QUOC T[CH T[CH VI!;T VI!;T NAM NAM vi~c tht,rc hi~n chfnh sach d~i doan k€t dan t(>c, la ngu6n c6 vii, d(>ng vien cho ki~u bao Vi~t Nam dang sinh s6ng, lam vi~c nu6c ngoai, luon huang v~ T6 qu6c va luon c6 nguy~n VQng d6ng g6p trf tu~ va sue h,rc xay dl,l'ng Tf> qu6c. Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 da t~o di~u ki~n thu~n lqi cho nhi~u cong dan Vi~t Nam dang dinh cu, lam an, sinh s6ng nu6c ngoai do cac hoan ci'mh di~u ki~n khac nhau duqc thoi qu6c tich Vi~t Nam d~ nh~p qu6c tich nu6c ngoai, 6n dinh cu(>c s6ng va c6 di~u ki~n thu~n lqi hoa nh~p v6i c(>ng d6ng xa h(>i nu6c ngoai. Lu~t qu6c tich Vi~t Nam 1998 da t~o di~u ki~n thu~n lqi cho ngum nu6c ngoai va ngum khong qu6c tich c6 nguy~n VQng chfnh dang duqc nh~p qu6c tich Vi~t Nam ho~c duqc tra l~i qu6c tich Vi~t Nam, dam bao cho h9 cac di~u ki~n thu~n lqi d~ c6 th~ hoa nh~p c(>ng d6ng dan cu Vi~t Nam. Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 cling da t~o ra ca ch€ quan If, ph6i hqp gifra B(> Tu phap va cac b(> nganh trung uang va dia phuang trong vi~c tri~n khai thvc hi~n cac quy dinh cua phap lu~t v~ qu6c tich, la ca phap If quan trQng d~ thao gcr nhfrng vu6ng m~c phat sinh trong qua trlnh di~u chinh cac quan h~ xa h9i lien quan dSn qu6c tich d6ng thai cung t~o ra ca phap If d~ cac ca quan d~i di~n ngo~i giao, ca quan lanh SlJ cua Vi~t Nam nu6c ngoai, cac UBND, cac tu phap tinh, thanh ph6 tfl,l'c thu(>c trung uang th\l If, xem xet, giai quy€t ho~c trlnh giai quySt m(>t s6 luqng dt 16n h6 sa v~ qu6c tich. vi~c vi~c tht,rc tht,rc hi~n hi~n chfnh chfnh sach sach d~id~i doan doan k€tk€t dandan t(>c,t(>c, la ngu6n la ngu6n c6 c6 vii,vii, d(>ng d(>ng vien vien chocho ki~u ki~u baobao Vi~t Vi~t Nam Nam dang dang sinh sinh s6ng, s6ng, lamlam vi~c vi~c nu6c nu6c ngoai, ngoai, luon luon huang huang v~ v~ T6 T6 qu6c qu6c va va luon luon c6 c6 nguy~n nguy~n VQng VQng d6ng d6ng trf trf tu~tu~ va va suesue h,rch,rc xayxay dl,l'ng dl,l'ng Tf> Tf> qu6c. qu6c. Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam g6pg6p nam nam 1998 1998 da da t~ot~o di~u di~u ki~n ki~n thu~n thu~n lqi lqi chocho nhi~u nhi~u cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam dang dang dinh dinh cu,cu, lamlam an, an, sinh sinh s6ng s6ng nu6c nu6c ngoai ngoai do do caccac hoan hoan ci'mh ci'mh di~u di~u ki~n ki~n khac khac nhau nhau duqc duqc thoithoi qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam d~ d~ nh~p nh~p qu6c qu6c nu6c nu6c ngoai, ngoai, 6n 6n dinh dinh cu(>c cu(>c s6ng s6ng va va c6 c6 di~u di~u ki~n ki~n thu~n thu~n lqi lqi hoahoa tichtich nh~p nh~p v6iv6i c(>ng c(>ng d6ng d6ng xa xa h(>ih(>inu6c nu6c ngoai. ngoai. Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam 1998 1998 da da t~ot~o di~u di~u ki~n ki~n thu~n thu~n lqi lqi chocho ngum ngum nu6c nu6c ngoai ngoai va va ngum ngum khong khong qu6c qu6c tichtich c6 c6 nguy~n nguy~n VQng VQng chfnh chfnh dang dang duqc duqc nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam ho~c ho~c duqc duqc tra tra l~i l~i qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, dam dam baobao chocho h9 h9 caccac di~u di~u ki~n ki~n thu~n thu~n lqi lqi d~ d~ c6 c6 th~th~ hoahoa nh~p nh~p c(>ng c(>ng d6ng d6ng dandan cu cu Vi~t Vi~t Nam. Nam. Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 cling cling da da t~ot~o ra ca ra ca ch€ch€ quan quan If, ph6i If, ph6i hqphqp gifra gifra B(> B(> TuTu phap phap va va caccac b(> b(> nganh nganhtrung trung uang uang va va diadia phuang phuang trong trong vi~cvi~c tri~n tri~n khai khai thvc thvc hi~n hi~n caccac quyquy dinh dinh cuacua phap phap lu~tlu~t v~ v~ qu6c qu6c tich, tich, la ca la ca phap phap If quan If quan trQng trQng d~ d~ thao thao gcr gcr nhfrng nhfrng vu6ng vu6ng m~cm~c phat phat sinh sinh trong trong quaqua trlnh trlnh di~u di~u chinh chinh caccac quan quan h~ h~ xa xa h9ih9i lienlien quan quan dSndSn qu6c qu6c tichtich d6ng d6ng thaithai cung cung t~ot~o ra ca ra ca phap phap If d~ If d~ caccac ca ca quan quan d~id~i di~n di~n ngo~i ngo~i giao, giao, ca ca quan quan lanh lanh SlJ SlJ cuacua Vi~t Vi~t Nam Nam nu6c nu6c ngoai, ngoai, caccac UBND, UBND, caccac tu tu phap phap tinh, tinh, thanh thanh ph6ph6 tfl,l'ctfl,l'c thu(>c thu(>c trung trung uang uang th\lth\l If, If, xem xem xet,xet, giaigiai quy€t quy€t ho~c ho~c trlnh trlnh giaigiai m(>tm(>t s6 luqng s6 luqng dt dt 16n16n h6 h6 sa v~ sa v~ qu6c qu6c tich. tich. quySt quySt Ben c~nh nhfrng thanh qua, k€t qua tfch eve, Lu~t qu6c tich nam 1998 con m(>t s6 h~n ch€, bclt c~p, vu6ng m~c dm phai kip thai SUa d6i, b6 sung nh~m tang cuang han nfra tac dl}ng tfch ClJC cua Lu~t qu6c tich trong vi~c bao v~ lqi fch qu6c gia, cac quy~n cong dan va quy~n con nguai trong SlJ tuang thfch gifra phap lu~t qu6c gia va xu huang h(>i nh~p qu6c t€. BenBen c~nh c~nh nhfrng nhfrng thanh thanh qua, qua, k€tk€t quaqua tfchtfch eve,eve, Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich nam nam 1998 1998 concon m(>tm(>t s6 s6 h~nh~n ch€,ch€, bcltbclt c~p,c~p, vu6ng vu6ng m~cm~c dmdm phai phai kipkip thaithai SUaSUa d6i,d6i, b6 b6 sung sung nh~m nh~m tang tang cuang cuang hanhan nfranfra tac tac dl}ng dl}ng tfchtfch ClJCClJC cuacua Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich trong trong vi~cvi~c baobao v~ v~ lqi lqi fchfch qu6c qu6c gia,gia, caccac quy~n quy~n cong cong dandan va va quy~n quy~n concon nguai nguai trong trong SlJ SlJ tuang tuang thfch thfch gifra gifra phap phap lu~tlu~t qu6c qu6c giagia va va xu xu huang huang h(>ih(>i nh~p nh~p qu6c qu6c t€. t€. * Nguyen t~c m(>t qu6c tich tri~t d~ th~ hi~n trong Di~u 3 Lu~t * Nguyen * Nguyen t~c t~c m(>tm(>t qu6c qu6c tichtich tri~ttri~t d~ th~ d~ th~ hi~n hi~n trong trong Di~u Di~u 3 Lu~t 3 Lu~t qu6c t!ch Vi~t Nam nam 1998: "Nha nzr&c C9ng hoa xii h9i chu qu6c qu6c t!cht!ch Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998: 1998: "Nha "Nha nzr&c nzr&c C9ng C9ng hoahoa xii xii h9ih9i chuchu IS. Le Hih1 The", GS. TS. Thai Vlnh ThiJng IS. IS. Le Hih1 Le Hih1 The",The", GS.GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh ThiJng ThiJng a a a a sa sa a sa 187 aa aa aa aa sa sa sa sa aa sa sa 187187 GIAO TRINH LUAT HIEN PHAP VII;:T NAM ngh'i'a Vi¢t Nam cong nhqn cong dan Vi¢t Nam c6 m(Jt qu6c tjch la qu6c tjch Vi¢t Nam" tren thvc t~ khong th~ dugc dam bao thvc hi~n m()t each tri~t d~ va nh~t quan. Do Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 khong quy dinh nguyen t~c ducmg nhien m~t qu6c tich Vi~t Nam khi nh~p qu6c tich nu6c ngoai nen r~t nhi~u cong dan Vi~t Nam da nh~p qu6c tich cac nu6c thua nh~n da qu6c tich nhu Phap, My, Canada, Anh, Australia rna vfin gifr qu6c tich Vi~t Nam vl nhfrng nu6c nay khong b~t bu()c phai thoi qu6c tich g6c. D6i vm v~n d~ qu6c tich tre em cfing kha ph6 bi~n nhfrng trubng hgp da qu6c tich. Sv khac nhau trong vi~c ap d1,mg hai nguyen t~c xac dinh qu6c tich la nguyen t~c huy~t th6ng (Jus Sanguinis) va nguyen t~c lanh th6 (Jus Soli) dfin d~n nhi~u trucmg hgp tre em c6 hai qu6c tich. Theo Di~u 16 Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 thl tre em khi sinh ra c6 cha, m~ d~u la cong dan Vi~t Nam thl c6 qu6c tich Vi~t Nam khong k~ dua tre sinh ra trong hay ngoai lanh th6 Vi~t Nam. Trong khi d6 Lu~t qu6c tich cua Hoa Ky l~i quy dinh b~t kl tre em nao sinh ra tren lanh th6 Hoa Ky d~u c6 quy~n c6 qu6c tich Hoa Ky. Nhu v~y c6 th~ th~y nhfrng dua tre sinh ra a Hoa Ky c6 b6 m~ d~u mang qu6c tich Vi~t Nam c6 th~ vua c6 qu6c tich Vi~t Nam va qu6c tich Hoa Ky. C6 th~ kh~ng dinh vi~c quy dinh nguyen t~c m()t qu6c tich t~i Di~u 3 Lu~t qu6c tich nam 1998 nhung khong kern theo ca ch~ dang kf gifr qu6c tich Vi~t Nam va ca chS duang nhien m~t qu6c tich Vi~t Nam da dfin dSn thvc tr~ng la cong dan Vi~t Nama nu6c thua nh~n da qu6c tich thucmg c6 hai ho~c ba qu6c tich. Thvc ti~n cong dan Vi~t Nam c6 hai qu6c tich va nhung tranh ch~p lien quan dSn vi~c bao h9 cong dan gifra Vi~t Nam va cac nu6c trong d6 d~c bi~t la v~n d~ ap d1,mg phap lu~t dan S\f khi CO tranh ch~p ho~c ap dl,lng phap lu~t hlnh S\f khi cong dan vi ph~m phap lu~t hlnh S\f la hi~n tugng ngay cang ph6 bi~n. Trong b6i canh hi~n nay, nguyen t~c m()t qu6c tich tri~t d~ nhu quy dinh trong Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 da khong nhung khong dap (rug dugc yeu du quan lf 188 TS. U Hfiu Tht, GS. TS. Thai Vlnh Thting GIAO GIAO TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VII;:T VII;:T NAM NAM ngh'i'a ngh'i'a Vi¢tVi¢t Nam Nam cong cong nhqn nhqn cong cong dandan Vi¢tVi¢t Nam Nam c6 c6 m(Jtm(Jt qu6c qu6c tjchtjch la la qu6c qu6c tjchtjch Vi¢tVi¢t Nam" Nam" trentren thvc thvc t~ khong t~ khong th~th~ dugc dugc dam dam baobao thvc thvc hi~n hi~n m()tm()t each each tri~ttri~t d~ d~ va va nh~t nh~t quan. quan. DoDo Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 khong khong quyquy dinh dinh nguyen nguyen t~c t~c ducmg ducmg nhien nhien m~tm~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam khikhi nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich nu6c nu6c ngoai ngoai nennen r~t r~t nhi~u nhi~u cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam da da nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich caccac nu6c nu6c thua thua nh~n nh~n da da qu6c qu6c tichtich nhunhu Phap, Phap, My,My, Canada, Canada, Anh, Anh, Australia Australia rnarna vfinvfin gifrgifr qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam vl nhfrng vl nhfrng nu6c nu6c naynay khong khong b~tb~t bu()c bu()c phai phai thoithoi qu6c qu6c tichtich g6c.g6c. D6iD6i vmvm v~nv~n d~ d~ qu6c qu6c tichtich tre tre emem cfing cfing khakha ph6ph6 bi~n bi~n nhfrng nhfrng trubng trubng hgphgp da da qu6c qu6c tich. tich. Sv Sv khac khac nhau nhau trong trong vi~cvi~c ap ap d1,mg d1,mg haihai nguyen nguyen t~c t~c xacxac dinh dinh qu6c qu6c tichtich la la nguyen nguyen t~c t~c huy~t huy~t th6ng th6ng (Jus(Jus Sanguinis) Sanguinis) va va nguyen nguyen t~c t~c lanh lanh th6th6 (Jus(Jus Soli) Soli) dfindfin d~nd~n nhi~u nhi~u trucmg trucmg hgphgp tre tre emem c6 c6 qu6c qu6c tich. tich. Theo Theo Di~u Di~u 16 16 Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 haihai tre tre emem khikhi sinh sinh ra c6 ra c6 cha,cha, m~m~ d~ud~u la cong la cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam thl thl c6 c6 thl thl qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam khong khong k~ k~ duadua tre tre sinhsinh ra trong ra trong hayhay ngoai ngoai lanh lanh th6th6 Vi~t Vi~t Nam. Nam. Trong Trong khikhi d6 d6 Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich cuacua Hoa Hoa KyKy l~i l~i quyquy dinh dinh b~tb~t kl tre kl tre emem naonao sinh sinh ra tren ra tren lanh lanh th6th6 Hoa Hoa KyKy d~ud~u c6 c6 quy~n quy~n c6 c6 qu6c qu6c tichtich Hoa Hoa Ky.Ky. Nhu Nhu v~yv~y c6 c6 th~th~ th~y th~y nhfrng nhfrng duadua tre tre sinhsinh ra a ra a Hoa Hoa KyKy c6 c6 b6 b6 m~m~ d~ud~u mang mang qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam c6 c6 th~th~ vuavua c6 c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam va va qu6c qu6c tichtich Hoa Hoa Ky.Ky. C6 C6 th~th~ kh~ng kh~ng dinh dinh vi~cvi~c quyquy dinh dinh nguyen nguyen t~c t~c m()tm()t qu6c qu6c tichtich t~i t~i Di~u Di~u 3 Lu~t 3 Lu~t qu6c qu6c tichtich nam nam 1998 1998 nhung nhung khong khong kern kern theo theo ca ca ch~ch~ dang dang kf kf gifrgifr qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam va va ca ca chSchS duang duang nhien nhien m~tm~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam da da dfindfin dSndSn thvc thvc tr~ng tr~ng la cong la cong dandan Vi~t Vi~t Nama Nama nu6c nu6c thua thua nh~n nh~n da da qu6c qu6c tichtich thucmg thucmg c6 c6 haihai ho~c ho~c ba ba qu6c qu6c tich. tich. Thvc Thvc ti~nti~n cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam c6 c6 haihai qu6c qu6c tichtich va va nhung nhung tranh tranh ch~p ch~p lienlien quan quan dSndSn vi~cvi~c baobao h9 h9 cong cong dandan gifra gifra Vi~t Vi~t Nam Nam va va caccac nu6c nu6c trong trong d6 d6 d~cd~c bi~tbi~t la v~n la v~n d~ d~ ap ap d1,mg d1,mg phap phap lu~tlu~t dandan S\f S\f khikhi CO CO tranh tranh ch~p ch~p ho~c ho~c ap ap dl,lng dl,lng phap phap lu~tlu~t hlnh hlnh S\f S\f khikhi cong cong dandan vi vi ph~m ph~m phap phap lu~tlu~t hlnh hlnh S\f S\f la hi~n la hi~n tugng tugng ngay ngay cang cang ph6ph6 bi~n. bi~n. Trong Trong b6ib6i canh canh hi~n hi~n nay, nay, nguyen nguyen t~c t~c m()tm()t qu6c qu6c tichtich tri~ttri~t d~ d~ nhunhu quyquy dinh dinh trong trong Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 da da khong khong nhung nhung khong khong dapdap (rug(rug dugc dugc yeuyeu dudu quan quan lf lf 188188 TS. TS. U Hfiu U Hfiu Tht,Tht, GS.GS. TS. TS. ThaiThai VlnhVlnh Thting Thting CHUaNG V- QUOC T!CH VIJJ;T NAM CHUaNG CHUaNG V- QUOC V- QUOC T!CH T!CH VIJJ;T VIJJ;T NAM NAM nha nu6c rna con anh huang d€n ti€n trlnh h()i nh?p va thvc hi~n chfnh s<:kh cua Dang va Nha nu6c ta trong vi~c thu hut nguai Vi~t Nam dinh cu a nu6c ngoai vao cong CUQC xay dvng d~t nu6c. nhanha nu6c nu6c rnarna concon anhanh huang huang d€nd€n ti€nti€n trlnh trlnh h()ih()i nh?p nh?p va va thvc thvc hi~n hi~n chfnh chfnh s<:kh s<:kh cuacua Dang Dang va va Nha Nha nu6c nu6c ta trong ta trong vi~c vi~c thuthu huthut nguai nguai Vi~t Vi~t Nam Nam dinh dinh cu cu anu6c anu6c ngoai ngoai vaovao cong cong CUQC CUQC xayxay dvng dvng d~td~t nu6c. nu6c. Nghi quy€t s6 36-NQ/TW ngay 26/3/2004 cua B() chfnh tri Ban ch~p hanh trung uang Dang C()ng san Vi~t Nam v~ cong t<:k d6i v6i nguoi Vi~t Nama nu6c ngoai da chi ro: Cac chu truang, chfnh sach cua Dang va Nha nu6c chua duqc quan tri~t sau s~c, thvc hi~n dfty du. Cong tac bao h() quy~n lqi chfnh dang cua nguai Vi~t Nam dinh cu a nu6c ngoai chua duqc quan tam dung muc; cac chfnh sach, van ban phap lu?t chua d6ng b(), chua th~ hi~n dfty du chfnh sach d~i doan k€t dan t()c, chua khuy€n khfch m~nh me nguai Vi~t Nam dinh cu a nucrc ngoai huang vS que huang, d6ng g6p cho cong cu()c phat tri~n d~t nu6c. Nghi quy€t nay m()t lftn nua kh~ng dinh quan di~m nh~t quan cua Dang va Nha nu6c tala coi nguoi Vi~t Nam dinh cu a nucrc ngoai lab() ph?n khong tach rm va la ngu6n Ivc cua c()ng d6ng dan t()c Vi~t Nam, la nhan t6 quan trQng g6p phftn tang cuang quan h~ hqp tac hfru nghi giua nu6c ta va cac nu6c tren th€ gi6i. Theo quan di~m m6i, chung ta cftn c6 m()t chfnh sach v~ qu6c tich m~m deo han d6i v6i b() ph?n ngum Vi~t Nam dinh cu a 36-NQ/TW 36-NQ/TW ngay ngay 26/3/2004 26/3/2004 cuacua B()B() chfnh chfnh tri tri Nghi Nghi quy€t quy€t s6 s6 BanBan ch~p ch~p hanh hanh trung trung uang uang Dang Dang C()ng C()ng sansan Vi~t Vi~t Nam Nam v~ v~ cong cong t<:kt<:k d6id6i v6iv6i nguoi nguoi Vi~t Vi~t Nama Nama nu6c nu6c ngoai ngoai da da chichi ro: ro: CacCac chuchu truang, truang, sach sach cuacua Dang Dang va va Nha Nha nu6c nu6c chua chua duqc duqc quan quan tri~t tri~t sausau s~c,s~c, chfnh chfnh thvc thvc hi~n hi~n dftydfty du.du. Cong Cong tac tac baobao h() h() quy~n quy~n lqi lqi chfnh chfnh dang dang cuacua nguai nguai Vi~t Vi~t Nam Nam dinh dinh cu cu a nu6c a nu6c ngoai ngoai chua chua duqc duqc quan quan tamtam dung dung muc; muc; chfnh chfnh sach, sach, vanvan banban phap phap lu?tlu?t chua chua d6ng d6ng b(),b(), chua chua th~th~ hi~n hi~n caccac dftydfty du du chfnh chfnh sach sach d~id~i doan doan k€tk€t dandan t()c,t()c, chua chua khuy€n khuy€n khfch khfch m~nh m~nh meme nguai nguai Vi~t Vi~t Nam Nam dinh dinh cu cu a nucrc a nucrc ngoai ngoai huang huang vS vS queque huang, huang, cong cong cu()c cu()c phat phat tri~n tri~n d~td~t nu6c. nu6c. Nghi Nghi quy€t quy€t naynay m()tm()t d6ng d6ng g6pg6p chocho lftnlftn nuanua kh~ng kh~ng dinh dinh quan quan di~m di~m nh~t nh~t quan quan cuacua Dang Dang va va Nha Nha nu6c nu6c tala tala coicoi nguoi nguoi Vi~t Vi~t Nam Nam dinh dinh cu cu a nucrc a nucrc ngoai ngoai lab() lab() ph?n ph?n khong khong c()ng c()ng d6ng d6ng dandan t()ct()c Vi~t Vi~t Nam, Nam, la nhan la nhan tach tach rm rm va va la ngu6n la ngu6n IvcIvc cuacua trQng trQng g6pg6p phftn phftn tang tang cuang cuang quan quan h~ h~ hqphqp tac tac hfruhfru nghi nghi giua giua t6 quan t6 quan ta va ta va caccac nu6c nu6c trentren th€th€ gi6i. gi6i. nu6c nu6c Theo Theo quan quan di~m di~m m6i, m6i, chung chung ta cftn ta cftn c6 c6 m()tm()t chfnh chfnh sach sach v~ v~ qu6c qu6c tichtich m~m m~m deodeo hanhan d6id6i v6iv6i b() b() ph?n ph?n ngum ngum Vi~t Vi~t Nam Nam dinh dinh cu cu aa ' nuac n n?.l nhll .a..ayy hfY't'\ ,,fy; hn~n ~..::.nh .I.Ag'-'11.4..1. _y.1. Y V.I. ..I..I.VU..L.l ""'U.U...I...I. '-4 Vt:l Llr.U. 1"'11 Ei h ......rvncr 'iu""" .1.1UV.l.l 5 l"'"l?lt:l '-'UU. hn .1.1y, i- n u.h,,,.u i ... ~, l..(f\..1 ' n' n?.l n n?.l nhll hfY't'\ hfY't'\ ,,fy;,,fy; hn~n hn~n ~..::.nh ~..::.nh nuac nuac _y.1. nhll _y.1..a..ayy .a..ayy .I.Ag'-'11.4..1. .I.Ag'-'11.4..1. '-4 '-4 Ei'iu""" h Ei ......rvncr h ......rvncr 'iu""" 5 5 hn .1.1y, hn i- n i- i ... n ~, i ... ~, .1.1y, l..(f\..1 l..(f\..1 u.h,,,.u u.h,,,.u Vt:l Vt:l 1"'11 1"'11 l"'"l?lt:ll"'"l?lt:l Y V.I. Y ..I..I.VU..L.l V.I. ..I..I.VU..L.l ""'U.U""'U.U ...I...I. Llr.U. ...I...I. Llr.U. .1.1UV.l.l .1.1UV.l.l '-'UU. '-'UU. ki~n t6t nhdt cho h9 co th~ dong gop cho sv phat tri~n cua dftt nu6c. Lu?t qu6c tich m6i vira cong nh?n tu each cong dan cua nhfrng nguai Vi~t Nam dang s6ng tren lanh th6 Vi~t Nam vira rna r()ng them nhung ngo~i 1~ cho nguai Vi~t Nam dinh cu a nu6c ngoai vftn gifr duqc qu6c tich Vi~t Nam khi nh?p qu6c tjch nu6c sa t~i d6ng thai cho phep m()t s6 d6i tuqng h~n ch€ la nguai nu6c ngoai vftn gifr duqc qu6c tich g6c khi nh?p qu6c tich Vi~t Nam. Han nua, d~ dam bao yeu cftu quan If nha nucrc v~ qu6c tich va g~n k€t han nfra m6i quan h~ gifra Vi~t kiSu v6'i T6 qu6c dn xay dvng ch€ d!nh d~ cho nguai Vi~t Nam dinh cu a nu6c ngoai thvc hi~n vi~c dang kf gifr qu6c tich Vi~t Nam. ki~n ki~n t6t t6t nhdt nhdt chocho h9 h9 co co th~th~ dong dong gopgop chocho sv sv phat phat tri~n tri~n cuacua dfttdftt nu6c. nu6c. Lu?t Lu?t qu6c qu6c tichtich m6im6i viravira cong cong nh?n nh?n tu tu each each cong cong dandan cuacua nhfrng nhfrng nguai nguai Vi~t Vi~t Nam Nam dang dang s6ng s6ng trentren lanh lanh th6th6 Vi~t Vi~t Nam Nam viravira rnarna r()ng r()ng them them nhung nhung ngo~i ngo~i 1~ cho 1~ cho nguai nguai Vi~t Vi~t Nam Nam dinh dinh cu cu a nu6c a nu6c ngoai ngoai vftnvftn gifrgifr duqc duqc qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam khikhi nh?p nh?p qu6c qu6c tjchtjch nu6c nu6c sa t~i sa t~i d6ng d6ng thaithai chocho phep phep m()tm()t s6 s6 d6id6i tuqng tuqng h~nh~n ch€ch€ la nguai la nguai nu6c nu6c ngoai ngoai vftnvftn gifrgifr duqc duqc qu6c qu6c tichtich g6cg6c khikhi nh?p nh?p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. nua, nua, d~ d~ dam dam baobao yeuyeu cftucftu quan quan If nha If nha nucrc nucrc v~ v~ qu6c qu6c tichtich va va Han Han g~ng~n k€tk€t hanhan nfranfra m6im6i quan quan h~ h~ gifra gifra Vi~t Vi~t kiSu kiSu v6'iv6'i T6 T6 qu6c qu6c dndn xayxay dvng dvng ch€ch€ d!nh d!nh d~ d~ chocho nguai nguai Vi~t Vi~t Nam Nam dinh dinh cu cu a nu6c a nu6c ngoai ngoai thvc thvc hi~n hi~n vi~cvi~c dang dang kf gifr kf gifr qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. TS. LC Hi"r.A Thd, GS. TS. Thai V!nh Tlu'5ng TS. TS. LC Hi"r.A LC Hi"r.A Thd,Thd, GS.GS. TS. TS. ThaiThai V!nhV!nh Tlu'5ng Tlu'5ng 189 189189 GIAO TRiNH LUAT HIEN PHAP VI.i;:T NAM GIAO GIAO TRiNH TRiNH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP VI.i;:T VI.i;:T NAM NAM * Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 chua c6 quy dinh giai quy~t qu6c tich cho cu dan khong qu6c tich do khong c6 dfiy du cac gifiy to v~ nhan than nhung da cu tni 6n dinh t~:ti Vi~t Nam. * Lu~t * Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 chua chua c6 c6 quyquy dinh dinh giaigiai quy~t quy~t qu6c qu6c tichtich chocho cu cu dandan khong khong qu6c qu6c tichtich do do khong khong c6 c6 dfiydfiy du du gifiy gifiy to v~ to v~ nhan nhan than than nhung nhung da cu da cu tni tni 6n 6n dinh dinh t~:ti t~:ti Vi~t Vi~t Nam. Nam. caccac Do ho~tn canh chi~n tranh va di~u ki~n kinh t~ kh6 khan, nhi~u nguoi dan cua cac nu6c lang gi~ng nhu Campuchia, Lao da di cu tv do, lanh n~:tn sang khu vvc bien gi6i thu()c lanh th6 Vi~t Nam va cu tru nhi~u nam. Do thi~u cac gifiy to dn thi~t v~ nhan than nen hQ khong th~ chln1g minh dugc hQ Ia cong dan nu6c ngoai va nhi~u nam s6ng trong tlnh tr~:tng khong qu6c tich. D~ dam bao quy~n CO quf>c tich CUa IDQi ngu(ri dan sf>ng tren lanh thf> CUa nu6c C()ng hoa xa h()i chu nghia Vi~t Nam, Nha nu6c ta cfin c6 quy dinh giai quy~t vfin d~ qu6c tich cho nhfrng ngum da sinh s6ng 6n dinh tren lanh th6 nu6c ta. DoDo ho~tn ho~tn canh canh chi~n chi~n tranh tranh va va di~u di~u ki~n ki~n kinh kinh t~ kh6 t~ kh6 khan, khan, nhi~u nhi~u nguoi nguoi dandan cuacua caccac nu6c nu6c lang lang gi~ng gi~ng nhunhu Campuchia, Campuchia, LaoLao da da di cu di cu tv do, tv do, lanh lanh n~:tnn~:tn sang sang khukhu vvcvvc bien bien gi6igi6i thu()c thu()c lanh lanh th6th6 Vi~t Vi~t Nam Nam va va cu cu tru tru nhi~u nhi~u nam. nam. DoDo thi~u thi~u caccac gifiy gifiy to dn to dn thi~t thi~t v~ v~ nhan nhan than than nennen hQ hQ khong khong th~th~ chln1g chln1g minh minh dugc dugc hQ hQ Ia cong Ia cong dandan nu6c nu6c ngoai ngoai va va nhi~u nhi~u nam nam s6ng s6ng trong trong tlnhtlnh tr~:tng tr~:tng khong khong qu6c qu6c tich. tich. D~ D~ dam dam baobao quy~n quy~n CO CO quf>c quf>c tichtich CUaCUa IDQiIDQi ngu(ri ngu(ri dandan sf>ng sf>ng trentren lanh lanh thf>thf> CUaCUa nu6c nu6c C()ng C()ng hoahoa xa xa h()ih()i chuchu nghia nghia Vi~t Vi~t Nam, Nam, NhaNha nu6c nu6c ta cfin ta cfin c6 c6 quyquy dinh dinh giaigiai quy~t quy~t vfinvfin d~ d~ qu6c qu6c tichtich chocho nhfrng nhfrng ngum ngum da da sinhsinh s6ng s6ng 6n 6n dinh dinh trentren lanh lanh th6th6 nu6c nu6c ta. ta. * Thu tvc giai quy~t cac vfin d~ v~ qu6c tich quy dinh trong Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 chua C\1 th~ va trong cac nghi dinh quy dinh chi ti~t va huang dfrn thi hanh Lu~t con ruom ra, chua dap Ung dugc nhu du cai each hanh chfnh trong giai do~:tn * Thu * Thu tvctvc giaigiai quy~t quy~t caccac vfinvfin d~ d~ v~ v~ qu6c qu6c tichtich quyquy dinh dinh trong trong Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 chua chua C\1 C\1 th~th~ va trong va trong caccac nghi nghi quyquy dinh dinh chichi ti~tti~t va va huang huang dfrndfrn thi thi hanh hanh Lu~t Lu~t concon ruom ruom ra, ra, dinh dinh chua chua dapdap UngUng dugc dugc nhunhu dudu cai cai each each hanh hanh chfnh chfnh trong trong giaigiai do~:tn do~:tn hi~n hi~n hi~n nay.nay. nay. M()t s6 quy dinh cua Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998, Nghi dinh s6 104/1998/ND-CP ngay 31/12/1998 cua Chfnh phu quy dinh chi ti~t va huang dfrn thi hanh Lu~t qu6c tich Vi~t Nam, Nghi dinh s6 55/2000/ND-CP ngay 11110/2000 cua Chfnh phu sua d6i m()t s6 di~u cua Nghi dinh s6 10411998/ND-CP va m()t s6 quy dinh cua cac b() hfru quan con phuc t~:tp, gay kh6 khan cho nguoi mu6n nh~p qu6c tich Vi~t Nam ho~c tra l~:ti qu6c tich Vi~t Nam. Vf dv, Mvc III. 4 Thong tu s6 246112001/TT-BNG quy djnh: "Gidy xac nh(m nguai g6c Vi¢t Nam c6 gia trt thai hgn 3 nam ki tir ngay cdp va c6 thi GU(JC gia hgn nhitu ldn, m6i Zdn khong qua 3 nam,. Chung ta c6 th~ thfiy r6 S\1' bfit hgp If trong quy d!nh nay vl nguoi g6c Vi~t Nam thl mai mai c6 g6c Vi~t Nam khong phl,l thu()c vao y chf cua nguoi d6 nhung gifry xac nh~n l~:ti 190 TS. Le Hfru Thd, GS. TS. Thcii Vlnh Tht'ing M()t M()t s6 quy s6 quy dinh dinh cuacua Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998, 1998, Nghi Nghi s6 s6 104/1998/ND-CP 104/1998/ND-CP ngay ngay 31/12/1998 31/12/1998 cuacua Chfnh Chfnh phuphu quyquy dinh dinh dinh dinh chichi ti~tti~t va va huang huang dfrndfrn thi thi hanh hanh Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, Nghi Nghi dinh dinh s6 s6 55/2000/ND-CP 55/2000/ND-CP ngay ngay 11110/2000 11110/2000 cuacua Chfnh Chfnh phuphu suasua d6id6i m()tm()t s6 di~u s6 di~u cuacua Nghi Nghi dinh dinh s6 s6 10411998/ND-CP 10411998/ND-CP va va m()tm()t s6 s6 quyquy dinh dinh cuacua caccac b() b() hfruhfru quan quan concon phuc phuc t~:tp,t~:tp, gaygay kh6kh6 khan khan chocho nguoi nguoi mu6n mu6n nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam ho~c ho~c tra tra l~:ti l~:ti qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. Vf Vf dv,dv, Mvc Mvc III.III. 4 Thong 4 Thong tu tu s6 s6 246112001/TT-BNG 246112001/TT-BNG quyquy djnh: djnh: "Gidy "Gidy xacxac nh(m nh(m nguai nguai g6cg6c Vi¢tVi¢t Nam Nam c6 c6 giagia trt trt thaithai hgnhgn 3 3 nam nam ki ki tir tir ngay ngay cdpcdp va va c6 c6 thithi GU(JC GU(JC giagia hgnhgn nhitu nhitu ldn,ldn, m6im6i ZdnZdn khong khong quaqua 3 nam,. 3 nam,. Chung Chung ta c6 ta c6 th~th~ thfiy thfiy r6 r6 S\1' S\1' bfitbfit hgphgp If trong If trong quyquy d!nh d!nh naynay vl nguoi vl nguoi g6cg6c Vi~t Vi~t Nam Nam thl thl maimai maimai c6 g6c c6 g6c Vi~t Vi~t Nam Nam khong khong phl,lphl,l thu()c thu()c vaovao y chf y chf cuacua nguoi nguoi d6 d6 nhung nhung gifry gifry xacxac nh~n nh~n l~:ti l~:ti 190190 TS. TS. Le Hfru Le Hfru Thd,Thd, GS. GS. TS. TS. ThciiThcii VlnhVlnh Tht'ing Tht'ing CHUaNG V- QUOC T[CH VI$T NAM CHUaNG CHUaNG V- QUOC V- QUOC T[CH T[CH VI$T VI$T NAM NAM chi c6 gia tri 3 nam va bu()c nguai d6 phai gia h~n. Theo Di~u 38 Lu~t qu6c tich Vi~t N am nam 1998 thl thai h~n giai quy~t dan xin nh~p qu6c tjch Vi~t Nam khong qua 12 thang. Thai h~n nay trong thai d~i thong tin di~n tu hi~n nay duqc nhi~u nguai cho la kha dai va khong phu hqp vcri yeu d.u cai each thu tl,lC hanh chinh hi~n nay. chichi c6 c6 giagia tri tri 3 nam 3 nam va va bu()c bu()c nguai nguai d6 d6 phai phai giagia h~n. h~n. Theo Theo Di~u Di~u 38 38 Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t N am N am nam nam 1998 1998 thl thl thaithai h~nh~n giaigiai quy~t quy~t dandan xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam Nam khong khong quaqua 12 thang. 12 thang. Thai Thai h~nh~n naynay trong trong thaithai d~id~i thong thong tin tin di~n di~n tu tu hi~n hi~n naynay duqc duqc nhi~u nhi~u nguai nguai chocho la kha la kha daidai va va khong khong phuphu hqphqp vcrivcri yeuyeu d.ud.u cai cai each each thuthu tl,lCtl,lC hanh hanh chinh chinh hi~n hi~n nay.nay. * Vfin d~ cong dan Vi~t Nam c6 hai ho~c nhi~u qu6c tich va sv xung d()t phap lu~t trong linh vvc qu6c tich la vfin d~ kha ph6 bi~n, tuy nhien Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 chua c6 quy djnh th~ hi~n ro chinh sach giai quy~t xung d()t phap lu~t trong linh VlJC lu~t qu6c tich cua Nha nucrc ta. * Vfin * Vfin d~ d~ cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam c6 c6 haihai ho~c ho~c nhi~u nhi~u qu6c qu6c tichtich va va sv sv xung xung d()td()t phap phap lu~tlu~t trong trong linhlinh vvcvvc qu6c qu6c tichtich la vfin la vfin d~ d~ khakha ph6ph6 bi~n, bi~n, tuytuy nhien nhien Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 chua chua c6 c6 quyquy djnh djnh th~th~ hi~n hi~n ro ro chinh chinh sach sach giaigiai quy~t quy~t xung xung d()td()t phap phap lu~tlu~t trong trong linhlinh VlJCVlJC lu~tlu~t qu6c qu6c tichtich cuacua Nha Nha nucrc nucrc ta. ta. Nhfing li do tren day cho thfiy vi~c ban hanh lu~t mai thay th~ Lu~t qu6c tich nam 1998 la doi hoi dp bach cua xa h()i. Nhfing Nhfing li do li do trentren dayday chocho thfiy thfiy vi~c vi~c banban hanh hanh lu~tlu~t maimai thay thay th~th~ Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich nam nam 1998 1998 la doi la doi hoihoi dpdp bach bach cuacua xa xa h()i.h()i. 3.3.2. Nr)i dung ca hem va nhiing aidm m&i cua Lwjt qu6c tjch Vi?t Nam niim 2008 so voi Lucjt qu6c tich Vi?t Nam niim 1998 3.3.2. 3.3.2. Nr)iNr)i dung dung ca ca hemhem va va nhiing nhiing aidm aidm m&im&i cuacua Lwjt Lwjt qu6c qu6c tjchtjch Vi?tVi?t Nam Nam niim niim 2008 2008 so voi so voi Lucjt Lucjt qu6c qu6c tichtich Vi?tVi?t Nam Nam niim niim 1998 1998 Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008 c6 6 chuang bao g6m 44 di~u: Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2008 2008 c6 6c6chuang 6 chuang baobao g6m g6m 44 44 di~u: di~u: Chuang I: Nhfrng quy djnh chung; Chuang Chuang I: Nhfrng I: Nhfrng quyquy djnh djnh chung; chung; Chuang II: C6 qu6c tjch Vi~t Nam; Chuang Chuang II: II: C6C6 qu6c qu6c tjchtjch Vi~t Vi~t Nam; Nam; Chuang III: Mfit qu6c tich Vi~t Nam; Chuang Chuang III:III: Mfit Mfit qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam; Nam; Chuan2: cua --on2:uai nien va '-' IV: Thav _, dfli - --- au6c tich -.---------- chua ------ thanh ------------. -cua con nuoi; -~--- Chuan2: Chuan2: Thav Thav tich tich cuacua n2:uai n2:uai thanh thanh nien nien va '-' IV: '-' IV: _, dfli - _, ---dfli - au6c --- au6c -.---------.----------o--o-- chua ------- chua -----------------------------. -- va . -cuacua concon nuoi; nuoi; -~---~--- Chuang V: Trach nhi~m cua cac ca quan nha nucrc v~ qu6c tich; Chuang Chuang V: Trach V: Trach nhi~m nhi~m cuacua caccac ca quan ca quan nhanha nucrc nucrc v~ qu6c v~ qu6c tich; tich; Chuang VI: Di~u khoan thi hanh. Chuang Chuang VI:VI: Di~u Di~u khoan khoan thi thi hanh. hanh. So vcri cfiu true cua Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008 cling c6 6 chuang tuy nhien c6 tang han 2 di~u va Chuang V c6 ten g9i khac vcri Lu~t nam 1998 (Thfrm quy~n va thu t1,1c giai quy~t cac vfin d~ v~ quf>c tjch). Ten g9i cua Chuang V Lu~t nam 2008 thay d6i vcri m1,1c dich nhfin m~mh d~n trach nhi~m cua ca quan nha nucrc trong vi~c giai quy~t So So vcrivcri cfiucfiu truetrue cuacua Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2008 2008 cling cling c6 c6 6 chuang 6 chuang tuytuy nhien nhien c6 c6 tang tang hanhan 2 di~u 2 di~u va va Chuang Chuang V c6 V c6 tenten g9ig9i khac khac vcrivcri Lu~t Lu~t nam nam 1998 1998 (Thfrm (Thfrm quy~n quy~n va va thuthu t1,1ct1,1c giaigiai quy~t quy~t caccac vfinvfin d~ d~ v~ v~ quf>c quf>c tjch). tjch). TenTen g9ig9i cuacua Chuang Chuang V Lu~t V Lu~t nam nam 2008 2008 thay thay d6id6i vcrivcri m1,1c m1,1c dich dich nhfin nhfin m~mh m~mh d~nd~n trach trach nhi~m nhi~m cuacua ca ca quan quan nhanha nucrc nucrc trong trong vi~c vi~c giaigiai quy~t quy~t TS. Le Hfhl Thd, GS. TS. Thai Vinh ThimR TS. TS. Le Hfhl Le Hfhl Thd,Thd, GS.GS. TS. TS. Thai Thai VinhVinh ThimR ThimR 191 191191 mAo TRINH LUAT HIEN PHAP vn;:T NAM mAo mAo TRINH TRINH LUAT LUAT HIEN HIEN PHAP PHAP vn;:T vn;:T NAM NAM cac vdn d~ v~ qu6c tich. Phan tich to~m b9 cac chuang va di~u cua Lu~t qu6c tich nfun 2008, chung ta thdy lu~t nay c6 nhiing n9i caccac vdnvdn d~ d~ v~ v~ qu6c qu6c tich. tich. Phan Phan tichtich to~m to~m b9 b9 caccac chuang chuang va va di~u di~u cuacua Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich nfun nfun 2008, 2008, chung chung ta thdy ta thdy lu~tlu~t naynay c6 c6 nhiing nhiing n9in9i dung ca bfm sau day: dung dung ca ca bfmbfm sausau day:day: *Nguyen t~c m9t qu6c tich m~m deo *Nguyen *Nguyen t~c t~c m9tm9t qu6c qu6c tichtich m~m m~m deodeo C6 th~ kh~ng djnh r~ng nguyen t~c ca ban th~ hi~n trong Chuang I cua Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008 la nguyen t~c m9t qu6c tich m~m deo. C6 C6 th~th~ kh~ng kh~ng djnh djnh r~ng r~ng nguyen nguyen t~c t~c ca ca banban th~th~ hi~n hi~n trong trong Chuang Chuang I cua I cua Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2008 2008 la nguyen la nguyen t~ct~c m9tm9t qu6c qu6c tichtich m~m m~m deo.deo. NSu Di~u 3 Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 c6 ten gQi la "nguyen t~c m<)t qu6c tich" va Di~u nay quy djnh: "Nha nu&c C()ng hoa xa h()i chu nghfa Vi¢t Nam cong nhqn cong dan Vi¢t Nam c6 m(jt qu6c tich Ia qu6c tich Vi¢t Nam" thl "nguyen t~c qu6c tich" la ten gQi cua Di~u 4 Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008. Nguyen t~c qu6c tich duqc xac dinh l~i trong Lu~t nam 2008 la: "Nha nu&c C()ng hoa xii h()i chu nghfa Vi¢t Nam cong nhqn cong dan Vi¢t Nam c6 m()t qu6c ttch Ia qu6c tjch Vi¢t Nam, trir trn&ng h9P Luqt nay c6 quy tltnh khac ". Nhu v~y c6 th~ thdy Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 duqc xay dvog tren nguyen t~c m<)t qu6c tich tri~t d~ con Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008 duqc xay dvng tren nguyen t~c m9t qu6c tich m~m deo. NSuNSu Di~u Di~u 3 Lu~t 3 Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 c6 c6 tenten gQigQi la la "nguyen "nguyen t~c t~c m<)tm<)t qu6c qu6c tich" tich" va va Di~u Di~u naynay quyquy djnh: djnh: "Nha "Nha nu&c nu&c C()ng C()ng hoahoa xa xa h()ih()i chuchu nghfa nghfa Vi¢tVi¢t Nam Nam cong cong nhqn nhqn cong cong dandan Vi¢tVi¢t Nam Nam c6 c6 m(jtm(jt qu6c qu6c tichtich Ia qu6c Ia qu6c tichtich Vi¢tVi¢t Nam" Nam" thl thl "nguyen "nguyen t~c t~c qu6c qu6c tich" tich" la ten la ten gQigQi cuacua Di~u Di~u 4 Lu~t 4 Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2008. 2008. Nguyen Nguyen t~c t~c qu6c qu6c tichtich duqc duqc xacxac dinh dinh l~i l~i trong trong Lu~t Lu~t nam nam 2008 2008 la: la: "Nha "Nha nu&c nu&c C()ng C()ng hoahoa xii xii h()ih()i chuchu nghfa nghfa Vi¢tVi¢t Nam Nam cong cong nhqn nhqn cong cong dandan Vi¢tVi¢t Nam Nam c6 c6 m()tm()t qu6c qu6c ttchttch Ia qu6c Ia qu6c tjchtjch Vi¢tVi¢t Nam, Nam, trirtrir trn&ng trn&ng h9Ph9P Luqt Luqt naynay c6 c6 quyquy tltnh tltnh khac khac ". Nhu ". Nhu v~yv~y c6 c6 th~th~ thdy thdy Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 duqc duqc xayxay dvog dvog trentren nguyen nguyen t~c t~c m<)tm<)t qu6c qu6c tichtich tri~ttri~t d~ d~ concon Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2008 2008 nguyen nguyen t~c t~c m9tm9t qu6c qu6c tichtich m~m m~m deo.deo. duqc duqc xayxay dvng dvng trentren a aa Nguyen t~c m9t qu6c tich m~m deo th~ hi~n ch6 m9t m~t Lu~t xac dinh nuac C<)ng hoa xa h9i chu nghTa Vi~t Nam m6i ca nhan d~u c6 quy~n c6 qu6c tich Vi~t Nam, m6i thanh vien cua cac dan t9c Vi~t Nam d~u blnh d~ng v~ quy~n c6 qu6c tich Vi~t Nam, Nha nu&c thira nh~n cong dan Vi~t Nam c6 m9t qu6c tich la qu6c tich Vi~t Nam, tuy nhien Nha nu&c cling thira nh~n tlnh tr~ng m9t s6 ngum c6 hai ho~c nhi~u qu6c tich (Dual or Plural Nguyen Nguyen t~c t~c m9tm9t qu6c qu6c tichtich m~m m~m deodeo th~th~ hi~n hi~n ch6ch6 m9tm9t m~tm~t Lu~t Lu~t xacxac dinh dinh nuac nuac C<)ng C<)ng hoahoa xa xa h9ih9i chuchu nghTa nghTa Vi~t Vi~t Nam Nam m6im6i ca ca nhan nhan d~ud~u c6 c6 quy~n quy~n c6 c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, m6im6i thanh thanh vien vien cuacua caccac dandan t9ct9c Vi~t Vi~t Nam Nam d~ud~u blnh blnh d~ng d~ng v~ v~ quy~n quy~n c6 c6 qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, Nha Nha nu&c nu&c thira thira nh~n nh~n cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam c6 c6 m9tm9t qu6c qu6c tichtich la la qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, tuytuy nhien nhien Nha Nha nu&c nu&c cling cling thira thira nh~n nh~n tlnhtlnh tr~ng tr~ng m9tm9t s6 s6 ngum ngum c6 c6 haihai ho~c ho~c nhi~u nhi~u qu6c qu6c tichtich (Dual (Dual or or Plural Plural Nationality). Nationality). Nationality). Do cong nh~n thgc tr~ng m<)t s6 cong dan c6 hai ho~c nhi~u qu6c tich nen Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008 da b6 sung m9t di~u quy djnh v~ vi~c giai quySt vdn d~ phat sinh tir tlnh tr~ng DoDo cong cong nh~n nh~n thgc thgc tr~ng tr~ng m<)tm<)t s6 s6 cong cong dandan c6 c6 haihai ho~c ho~c nhi~u nhi~u qu6c qu6c tichtich nennen Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2008 2008 da da b6 b6 sung sung m9tm9t di~u di~u quyquy djnh djnh v~ v~ vi~cvi~c giaigiai quySt quySt vdnvdn d~ d~ phat phat sinhsinh tir tir tlnhtlnh tr~ng tr~ng a 192 TS. Le Hfru Thi, GS. TS. Thai Vmh Thdng aa 192192 Le Le TS. TS. HfruHfru Thi,Thi, GS.GS. TS. TS. ThaiThai Vmh Vmh Thdng Thdng CHUONG V- QUOC TJCH VItT NAM CHUONG CHUONG V- QUOC V- QUOC TJCH TJCH VItT VItT NAM NAM cong dan Vi~t Narn d6ng thai c6 qu6c tich nu6c ngoai. Theo quy dinh t~i DiSu 12, vfut dS phat sinh tu tlnh tr~g cong dan Vi~t Nam d6ng thai c6 qu6c tich nu6c ngoai dugc giai quy~t theo diSu uac qu6c t~ rna Vi~t Narn la thanh vien, truang hgp chua c6 diSu uac qu6c t~ thl dugc giai quy~t theo t~p quan va thong 1~ qu6c t~. DiSu 12 cling xac dinh nhi~rn Vl,l cua Chinh phu Ia lei k~t ho~c dS xuftt vi~c lei k~t. quy~t dinh gia nh~p diSu u6c qu6c t~ dS giru quy~t vftn dS phat sinh tu tlnh tr~g cong dan Vi~t Narn d6ng thai c6 qu6c tich nu6c ngoai. DS giai quy~t cac xung d()t phap lu~t trong linh vvc qu6c tich, nhiSu qu6c gia da lei k~t rn()t s6 diSu u6c qu6c t~ da phuong v€ vftn dS qu6c tich nhu Cong u6c La Haye narn 1930 v€ rn()t s6 vftn dS lien quan t6i xung d()t qu6c tich, Cong u6c narn 1963 v€ vi~c giarn cac truang hgp nhiSu qu6c tich va v€ nghia V\1 quan S\f trong truang hgp nhiSu qu6c tich, Cong uac chau Au nam 1997 v€ qu6c tich. Trong truang hgp nhiSu qu6c tich, Cong u6c LaHaye narn 1930 da xac dinh nguyen t~c qu6c tich hiiu hi~u. DiSu 5 cua Cong u6c La Haye quy dinh: "Tqi m(Jt nu&c thir ba, m(Jt nguai c6 nhiJu qu6c tjch se au(Jc coi nhu chi c6 m(Jt qu6c tjch. Nu&c thir ba se chi cong nhqn duy nhdt m(Jt trong s6 nhifng qu6c tjch ma nguai d6 c6 ho(lc cong nhqn qu6c r1cn, cua nuO'c ma ngum ao tnuO'ng tru va cu tru chu yeu, hoqc , 1 quoc t[Crl cua nuuc ;na tuc uo tren tnl!C re nguO'l ao co m01 quan h¢ gcin b6 nhdt." Nguyen t~c qu6c tich hiiu hi~u dugc ghi nh~n trong cong u6c La Haye narn 1930 c6 y nghia quan trQng trong vi~c Iva ch9n lu~t ap d1,1ng. M~t khac, Cong u6c La Haye cling xac l~p nguyen t~c bao h9 ngo~i giao d6i v6i nguai c6 hai ho~c nhiSu qu6c tich. Theo DiSu 4 Cong u6c nay, rn()t qu6c gia khong dugc bao h9 ngo~i giao cho cong dan nha nu6c mlnh t~i qu6c gia khac rna nguai nay cling c6 qu6c tich va hi~n dang cu tru. Vi dlf, cong dan Phap d6ng thai c6 qu6c tich Hoa Ky se khong c6 dugc S\f bao h9 ngoi;li giao cua nha nu&c Phap neu cong dan nay cu tru 6 Hoa Ky. Theo nguyen t~c nay cong dan Phap da nh~p qu6c tich cong cong dandan Vi~t Vi~t Narn Narn d6ng d6ng thaithai c6 c6 qu6c qu6c tichtich nu6c nu6c ngoai. ngoai. Theo Theo quyquy dinh dinh t~i t~i DiSu DiSu 12,12, vfutvfut dS dS phat phat sinh sinh tu tu tlnhtlnh tr~g tr~g cong cong dandan Vi~t Vi~t Nam Nam d6ng d6ng thaithai c6 c6 qu6c qu6c tichtich nu6c nu6c ngoai ngoai dugc dugc giaigiai quy~t quy~t theo theo diSu diSu uacuac qu6c qu6c t~ rna t~ rna Vi~t Vi~t Narn Narn la thanh la thanh vien, vien, truang truang hgphgp chua chua c6 c6 diSu diSu uacuac qu6c qu6c t~ thl t~ thl dugc dugc giaigiai quy~t quy~t theo theo t~pt~p quan quan va va thong thong 1~ qu6c 1~ qu6c t~. t~. DiSu DiSu 12 12 cling cling xacxac dinh dinh nhi~rn nhi~rn Vl,l Vl,l cuacua Chinh Chinh phuphu Ia lei Ia k~t lei k~t ho~c ho~c dS dS xuftt xuftt vi~c vi~c lei lei k~t.k~t. quy~t quy~t dinh dinh giagia nh~p nh~p diSu diSu u6cu6c qu6c qu6c t~ dS t~ dS girugiru quy~t quy~t vftnvftn dS dS phat phat sinh sinh tu tlnh tu tlnh tr~g tr~g cong cong dandan Vi~t Vi~t Narn Narn d6ng d6ng thaithai c6 c6 qu6c qu6c tichtich nu6c nu6c ngoai. ngoai. DSDS giaigiai quy~t quy~t caccac xung xung d()td()t phap phap lu~tlu~t trong trong linhlinh vvcvvc qu6c qu6c tich, tich, nhiSu nhiSu qu6c qu6c giagia da da lei k~t lei k~t rn()trn()t s6 diSu s6 diSu u6cu6c qu6c qu6c t~ da t~ da phuong phuong v€ v€ vftnvftn dS dS qu6c qu6c tichtich nhunhu Cong Cong u6cu6c La La Haye Haye narn narn 1930 1930 v€ v€ rn()trn()t s6 s6 vftnvftn dS dS lienlien quan quan t6i t6i xung xung d()td()t qu6c qu6c tich, tich, Cong Cong u6cu6c narn narn 1963 1963 v€ v€ vi~c vi~c giarn giarn caccac truang truang hgphgp nhiSu nhiSu qu6c qu6c tichtich va va v€ v€ nghia nghia V\1 V\1 quan quan S\f S\f trong trong truang truang hgphgp nhiSu nhiSu qu6c qu6c tich, tich, Cong Cong uacuac chau chau AuAu nam nam 1997 1997 v€ v€ qu6c qu6c tich. tich. Trong Trong truang truang hgphgp nhiSu nhiSu qu6c qu6c tich, tich, Cong Cong u6cu6c LaHaye LaHaye narn narn 1930 1930 da da xacxac dinh dinh nguyen nguyen t~c t~c qu6c qu6c tichtich hiiuhiiu hi~u. hi~u. DiSu DiSu 5 cua 5 cua Cong Cong u6cu6c La La Haye Haye quyquy dinh: dinh: "Tqi "Tqi m(Jtm(Jt nu&c nu&c thirthir ba,ba, m(Jtm(Jt nguai nguai c6 c6 nhiJu nhiJu qu6c qu6c tjchtjch se se au(Jc au(Jc coicoi nhunhu chichi c6 c6 m(Jtm(Jt qu6c qu6c tjch.tjch. Nu&c Nu&c thirthir ba ba se chi se chi cong cong nhqn nhqn duyduy nhdt nhdt m(Jtm(Jt trong trong s6 s6 nhifng nhifng qu6c qu6c tjchtjch mama nguai nguai d6 d6 c6 c6 ho(lc ho(lc cong cong nhqn nhqn qu6c qu6c r1cnr1cn cua cua nuO'c nuO'c ma ma ngum ngum ao ao tnuO'ng tnuO'ng tru tru va va cu cu tru tru chu chu yeu yeu hoqc hoqc , , , , , , 1 1 quoc quoc t[Crlt[Crl cuacua nuuc nuuc ;na;na tuctuc uo uo trentren tnl!C tnl!C re nguO'l re nguO'l ao ao co co m01m01 quan quan h¢ h¢ gcingcin b6 b6 nhdt." nhdt." Nguyen Nguyen t~c t~c qu6c qu6c tichtich hiiuhiiu hi~u hi~u dugc dugc ghighi nh~n nh~n trong trong cong cong u6cu6c La La Haye Haye narn narn 1930 1930 c6 c6 y nghia y nghia quan quan trQng trQng trong trong vi~c vi~c IvaIva ch9n ch9n lu~tlu~t ap ap d1,1ng. d1,1ng. M~t M~t khac, khac, Cong Cong u6cu6c La La Haye Haye cling cling l~pl~p nguyen nguyen t~c t~c baobao h9 h9 ngo~i ngo~i giao giao d6id6i v6iv6i nguai nguai c6 c6 haihai ho~c ho~c xacxac nhiSu nhiSu qu6c qu6c tich. tich. Theo Theo DiSu DiSu 4 Cong 4 Cong u6cu6c nay, nay, rn()trn()t qu6c qu6c giagia khong khong dugc dugc baobao h9 h9 ngo~i ngo~i giao giao chocho cong cong dandan nhanha nu6c nu6c mlnh mlnh t~i t~i qu6c qu6c giagia khac khac rnarna nguai nguai naynay cling cling c6 c6 qu6c qu6c tichtich va va hi~n hi~n dang dang cu cu tru.tru. Vi dlf, Vi dlf, cong cong dandan Phap Phap d6ng d6ng thaithai c6 c6 qu6c qu6c tichtich Hoa Hoa KyKy se khong se khong c6 c6 dugc dugc S\f S\f baobao h9 h9 ngoi;li ngoi;li giao giao cuacua nhanha nu&c nu&c Phap Phap neuneu cong cong dandan naynay cu cu tru tru 6 Hoa 6 Hoa Ky.Ky. Theo Theo nguyen nguyen t~c t~c naynay cong cong dandan Phap Phap da da nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich TS. Le Hiiu Thd_ GS. TS. Thai Vinh Thimg TS. TS. Le Hiiu Le Hiiu Thd_Thd_ GS.GS. TS. TS. ThaiThai VinhVinh Thimg Thimg ... • J A 7 • , ? ' .... T ' J "' ..:..,._:1 :=J ,; -~ ... A J ...... ... "" '- • -J. •'!" .;1' ;o _,{ A .. ~ • 193 ... • J... • J 7 7 A • • A , ? , ? ' ' T .... T ' J "' ' ..:..,._:1 .... ..:..,._:1... J "' :=J ,; :=J ,;A ... A J -~ J -~. . . . . . . . •'!" ... "" ... "" '- • -J. '- •.;1' -J. .;1' ;o •'!" _,{ ;o A ~ .. _,{ .. • A ~ • 193193 GIAO TRINH LU~ THIEN PHAP VTI;;T NAM GIAO GIAO TRINH TRINH LU~LU~ THIEN THIEN PHAP PHAP VTI;;T VTI;;T NAM NAM Hoa Ky va sinh s6ng 6n dinh t~ Hoa Ky se phai thgc hi~n tdt ca cac nghia V\1 cua cong dan Hoa Ky trong d6 c6 ca nghia V\1 quan SlJ. * V~ chinh sach qu6c tich cho nhfrng ngucri da s6ng 6n dinh tren lanh th6 Vi~t Nam N~u nhu Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 chua c6 quy dinh giai quy~t qu6c tich cho cu dan khong qu6c tich khong c6 dAy du cac gidy to v~ nhan than nhung da cu tni 6n dinh t~i Vi~t Nam thl Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008 da giai quy~t vein d~ nay b~ng quy dinh t~i Di~u 22: "Nguai khong qu6c ttch ma khong c6 ady au ctic gidy til vJ nhan than; nhung aii cu tru 6n atnh tren liinh th6 Vi¢t Nam tir 20 nam tr& len tfnh aJn ngay Luljt nay c6 hi¢u htc va tuan thu HiJn phtip, phtip lutjt Vi¢t Nam thi au(/C nhtjp qu6c ttch Vi¢t Nam thea trinh (lf, thu tl;lC va h6 sa do Chfnh phu quy atnh". Hoa Hoa KyKy va va sinh sinh s6ng s6ng 6n 6n dinh dinh t~ t~ Hoa Hoa KyKy se phai se phai thgc thgc hi~n hi~n tdt tdt ca ca caccac nghia nghia V\1 V\1 cuacua cong cong dandan HoaHoa KyKy trong trong d6 d6 c6 ca c6 nghia ca nghia V\1 V\1 quan quan SlJ. SlJ. * V~ * V~ chinh chinh sach sach qu6c qu6c tichtich chocho nhfrng nhfrng ngucri ngucri da da s6ng s6ng 6n 6n dinh dinh trentren lanh lanh th6th6 Vi~t Vi~t Nam Nam N~u N~u nhunhu Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 chua chua c6 c6 quyquy dinh dinh giaigiai quy~t quy~t qu6c qu6c tichtich chocho cu cu dandan khong khong qu6c qu6c tichtich khong khong c6 c6 dAydAy du du caccac gidy gidy to v~ to v~ nhan nhan than than nhung nhung da da cu cu tni tni 6n 6n dinh dinh t~i t~i Vi~t Vi~t Nam Nam thl thl Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2008 2008 da da giaigiai quy~t quy~t veinvein d~ d~ naynay b~ng b~ng quyquy dinh dinh t~i t~i Di~u Di~u 22:22: "Nguai "Nguai khong khong qu6c qu6c ttchttch mama khong khong c6 c6 adyady au au cticctic gidy gidy til til vJ vJ nhan nhan than; than; nhung nhung aii aii cu cu tru tru 6n 6n atnh atnh trentren liinh liinh th6th6 Vi¢tVi¢t Nam Nam tir tir 20 20 nam nam tr&tr& lenlen tfnhtfnh aJnaJn ngay ngay c6 c6 hi¢u hi¢u htchtc va va tuan tuan thuthu HiJn HiJn phtip, phtip, phtip phtip lutjtlutjt Vi¢tVi¢t Nam Nam Luljt Luljt naynay thi thi au(/C au(/C nhtjp nhtjp qu6c qu6c ttchttch Vi¢tVi¢t Nam Nam thea thea trinh trinh (lf, (lf, thuthu tl;lCtl;lC va va h6 h6 sa sa do do Chfnh Chfnh phuphu quyquy atnh". atnh". * Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008 da lu~t hoa m9t s6 quy dinh v~ thu t\lc, trlnh tg giai quy~t cac vi~c v~ qu6c tich truac day th~ hi~n trong cac van ban duai lu~t, qua d6 Utm cho Lu~t nay c6 nhi~u quy dinh v~ thu t\lc C\1 th~ han Lu~t nam 1998. Vf dl:l: Di~u 8 (quy dinh v~ h6 sa xin nh~p qu6c tich Vi~t Nam) Nghi dinh s6 104/1998/ND-CP ngay 31112/1998 cua Chinh phil quy dinh chi ti~t va huang dfin thi hanh Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1998 da duqc lu~t hoa va th~ hi~n trong Di~u 20 Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008; Di~u 20 (H6 sa xin thoi qu6c tich Vi~t Nam) Nghi djnh n6i tren cung duqc lu~t hoa va th~ hi~n trong Di~u 28 Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008. * Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008 th~ hi~n sg cai each thu t\lc hanh chinh lam cho cac thu t\lc nh~p qu6c tich, thoi qu6c tich, trcr l~i qu6c tich Vi~t Nam dan gian han va nit ng~n han thai gian chcr dqi cho ngucri lam thu t\}c. * Lu~t * Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2008 2008 da da lu~tlu~t hoahoa m9tm9t s6 s6 quyquy dinh dinh v~ v~ thuthu t\lc,t\lc, trlnh trlnh tg giai tg giai quy~t quy~t caccac vi~c vi~c v~ v~ qu6c qu6c tichtich truac truac dayday th~th~ hi~n hi~n trong trong caccac vanvan banban duai duai lu~t, lu~t, quaqua d6 d6 UtmUtm chocho Lu~t Lu~t naynay c6 c6 nhi~u nhi~u quyquy dinh dinh v~ v~ thuthu t\lct\lc C\1 C\1 th~th~ hanhan Lu~t Lu~t nam nam 1998. 1998. Vf dl:l: Vf dl:l: Di~u Di~u 8 (quy 8 (quy dinh dinh v~ v~ h6 h6 sa sa xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam) Nam) Nghi Nghi dinh dinh s6 s6 104/1998/ND-CP 104/1998/ND-CP ngay ngay 31112/1998 31112/1998 cuacua Chinh Chinh philphil quyquy dinh dinh chichi ti~tti~t va va huang huang dfindfin thi thi hanh hanh Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 1998 1998 da da duqc duqc lu~tlu~t hoahoa va va th~th~ hi~n hi~n trong trong Di~u Di~u 20 20 Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2008; 2008; Di~u Di~u 20 20 (H6(H6 sa sa xinxin thoithoi qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam) Nam) Nghi Nghi djnh djnh n6in6i trentren cung cung duqc duqc lu~tlu~t hoahoa va va th~th~ hi~n hi~n trong trong Di~u Di~u 28 28 Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2008. 2008. * Lu~t * Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2008 2008 th~th~ hi~n hi~n sg sg cai cai each each thuthu t\lct\lc hanh hanh chinh chinh lamlam chocho caccac thuthu t\lct\lc nh~p nh~p qu6c qu6c tich, tich, thoithoi qu6c qu6c tich, tich, trcrtrcr l~i l~i qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam dandan gian gian hanhan va nit va nit ng~n ng~n hanhan thaithai gian gian chcrchcr dqidqi chocho ngucri ngucri lamlam thuthu t\}c.t\}c. Theo quy dinh t~i Di~u 21 Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008 v~ trlnh tg, thu t\}c giai quy~t h6 sa xin r:th~p qu6c tich Vi~t Nam, Theo Theo quyquy dinh dinh t~i t~i Di~u Di~u 21 21 Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2008 2008 v~ v~ trlnh trlnh tg, tg, thuthu t\}ct\}c giaigiai quy~t quy~t h6 h6 sa xin sa xin r:th~p r:th~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam, Nam, 194 TS. Le Hfiu Thd, GS. TS. Thdi Vlnh Thiing 194194 TS. TS. Le Hfiu Le Hfiu Thd,Thd, GS.GS. TS. TS. ThdiThdi VlnhVlnh Thiing Thiing CHUaNG V- QUOC TJCH VIETNAM CHUaNG CHUaNG V- QUOC V- QUOC TJCH TJCH VIETNAM VIETNAM nguai xin nh~p qu6c tich Vi~t N am n()p h6 sa cho so tu phap ncri cu tnl. Trong thai h~n 5 ngay (tru6c day 1a 7 ngay) kS tu ngay nh~n du h6 sa hgp 1~. so tu phap gui van blm dS nghi ccr quan cong an tinh, thanh ph6 tn,rc thu()c trung uang xac minh nhan than cua nguai xin nh~p qu6c tich Vi~t Nam; trong thai h~n 30 ngay kS tir ngay nh~n dugc dS nghi cua so tu phap, CO' quan cong an d.p tinh c6 trach nhi~m xac minh nhan than cua nguai xin nh~p qu6c tich va gUi k~t qua d~n so tu phap (thai gian nay theo Nghi dinh s6 104/1998/ND-CP ngay 31112/1998 la 60 ngay). Trong thai h~n 10 ngay lam vi~c. kS tir ngay nh~n dugc k~t qua xac minh, so tu phap c6 trach nhi~m hoan tAt h6 sa trlnh chu tich UBND cAp tinh. Trong thai h~n 10 ngay kS tu ngay nh~n dugc d€ nghi cua so ttr phap, chu tich UBND cAp tinh c6 trach nhi~m xem xet, k~t 1u~n va d€ xuAt y ki~n gm B() Tu phap. Nhu v~y. t6ng s6 thai gian giai quy~t cac thu tvc nh~p qu6c tich t~i cAp tinh la 55 ngay, trong khi d6 theo khoan 1 DiSu 10 Nghi dinh s6 104/1998/ND-CP ngay 31/12/1998 thai gian nay la 4 thang. nguai nguai xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t N am N am n()pn()p h6 h6 sa sa chocho so so tu phap tu phap ncrincri cu cu tnl.tnl. Trong Trong thaithai h~nh~n 5 ngay 5 ngay (tru6c (tru6c dayday 1a 71a ngay) 7 ngay) kS kS tu tu ngay ngay nh~n nh~n du du h6 h6 sa sa hgphgp 1~. 1~. so so tu tu phap phap guigui vanvan blmblm dS dS nghi nghi ccr ccr quan quan cong cong an an tinh, tinh, thanh thanh ph6ph6 tn,rctn,rc thu()c thu()c trung trung uang uang xacxac minh minh nhan nhan than than cuacua nguai nguai xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam; Nam; trong trong thaithai h~nh~n 30 30 ngay ngay kS kS tir ngay tir ngay nh~n nh~n dugc dugc dS dS nghi nghi cuacua so so tu tu phap, phap, CO' CO' quan quan cong cong an an d.pd.p tinhtinh c6 c6 trach trach nhi~m nhi~m xacxac minh minh nhan nhan than than cuacua nguai nguai xinxin nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich va va gUigUi k~tk~t quaqua d~nd~n so so tu tu phap phap (thai (thai gian gian naynay theo theo Nghi Nghi dinh dinh s6 s6 104/1998/ND-CP 104/1998/ND-CP ngay ngay 31112/1998 31112/1998 la 60 la 60 ngay). ngay). Trong Trong thaithai h~nh~n 10 10 ngay ngay lamlam vi~c. vi~c. kS kS tir ngay tir ngay nh~n nh~n dugc dugc k~tk~t quaqua xacxac minh, minh, so so tu tu phap phap c6 c6 trach trach nhi~m nhi~m hoan hoan tAt tAt h6 h6 sa trlnh sa trlnh chuchu tichtich UBND UBND cApcAp tinh. tinh. Trong Trong thaithai h~nh~n 10 10 ngay ngay kS kS tu tu ngay ngay nh~n nh~n dugc dugc d€ d€ nghi nghi cuacua so so ttr ttr phap, phap, chuchu tichtich UBND UBND cApcAp tinhtinh c6 c6 trach trach nhi~m nhi~m xem xem xet,xet, k~tk~t 1u~n 1u~n va va d€ d€ xuAt xuAt y ki~n y ki~n gmgm B()B() TuTu phap. phap. Nhu Nhu v~y. v~y. t6ng t6ng s6 thai s6 thai gian gian giaigiai quy~t quy~t caccac thuthu tvctvc nh~p nh~p qu6c qu6c tichtich t~i t~i cApcAp tinhtinh la 55 la 55 ngay, ngay, trong trong khikhi khoan khoan 1 DiSu 1 DiSu 10 10 Nghi Nghi dinh dinh s6 s6 104/1998/ND-CP 104/1998/ND-CP ngay ngay d6 d6 theo theo 31/12/1998 31/12/1998 thaithai gian gian naynay la 4lathang. 4 thang. * Giu qu6c tich Vi~t Narn * Giu * Giu qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Narn Narn M()t diSm m6i nua quy dinh t~i Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008 la quy dinh v€ giu qu6c tich Vi~t Nam. Khoan 2 Di6u 13 Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008 quy dinh: "Nguai Vi~t Nam djnh Ctr 6' ntr&c ngoai ma chua mdt qu6c tjch Vi?t Nam theo quy djnh cua phap luqt Vi¢t Nam tru&c ngay Luqt nay c6 hi¢u ll!c thi vdn con qu6c tjch Vi¢t Nam va trong thai hqn 5 nam, kd tir ngay Luqt nay c6 hi?u ll!C, phai dang kf v&i CO' quan dqi di?n Vi?t Nam 6' ntr&c ngoai ad giii qu6c tjch Vi¢t Nam. Chfnh phu quy djnh trinh t7!, thu t?fc dang kf giii qu6c tich Vi?t Nam ". M()t M()t diSm diSm m6im6i nuanua quyquy dinh dinh t~i t~i Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam dinh dinh v€ v€ giugiu qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam. Nam. Khoan Khoan 2 Di6u 2 Di6u 13 13 2008 2008 la quy la quy Lu~t Lu~t qu6c qu6c tichtich Vi~t Vi~t Nam Nam nam nam 2008 2008 quyquy dinh: dinh: "Nguai "Nguai Vi~tVi~t Nam Nam djnh djnh Ctr Ctr 6' ntr&c 6' ntr&c ngoai ngoai mama chua chua mdtmdt qu6c qu6c tjchtjch Vi?tVi?t Nam Nam theo theo quyquy djnh djnh cuacua phap phap luqtluqt Vi¢tVi¢t Nam Nam tru&c tru&c ngay ngay Luqt Luqt naynay c6 c6 hi¢u hi¢u ll!cll!c thi thi vdnvdn concon qu6c qu6c tjchtjch Vi¢tVi¢t Nam Nam va va trong trong thaithai hqnhqn 5 nam, 5 nam, kd kd tir tir ngay ngay Luqt Luqt naynay c6 c6 hi?u hi?u ll!C,ll!C, phai phai dang dang kf v&i kf v&i CO' CO' quan quan dqidqi di?n di?n Vi?tVi?t Nam Nam 6' ntr&c 6' ntr&c ngoai ngoai ad ad giiigiii qu6c qu6c tjchtjch Vi¢tVi¢t Nam. Nam. Chfnh Chfnh phuphu quyquy djnh djnh trinh trinh t7!, t7!, thuthu t?fct?fc dang dang kf giii kf giii qu6c qu6c tichtich Vi?tVi?t Nam Nam ". ". * Cling nhu Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 1988, 1998, Lu~t qu6c tich Vi~t Nam nam 2008 da k~t hgp nhuAn nhuy~n hai nguyen t~c huy€t th6ng (Jus Sanguinis) va lanh th6 (Jus Soli) tron

Luật Hiến pháp Việt Nam

Products

Support

Luật Hiến pháp Việt Nam

Add this document to collection(s)

Add this document to saved

Suggest us how to improve StudyLib