MID-YEAR GENERAL ASSESSMENT
OF PROFICIENCY REVIEW
Sa pamamagitan nito ay may
kaalaman ang tao sa kung ano ang
mabuti at masama.
ISIP
Sa pamamagitan nito ang tao ay
nakapagpapasiya at
naisasakatuparan ang pinili.
KILOS-LOOB
Ito ay kilos na ginagamitan ng isip at
kilos-loob, may pananagutan, may
kaalaman, malaya at kusa.
MAKATAONG KILOS
Ito ay nakapagpapabago sa halaga ng
isang kilos, nakapagbabawas o
nakapagdaragdag sa kabutihan o
kasamaan ng isang kilos at tumutukoy sa
isang kondisyon o kalagayan kung saan
ang kilos na ginawa ay nakaaapekto sa
kabutihan.
SIRKUMSTANSIYA
Ito ang pinakatunguhin ng kilos,
tumutukoy sa panloob na kilos, at
nakabatay kung saan nakatuon ang
kilos-loob.
LAYUNIN
Ano ang pinatutunayan ng kaisipan
na “walang kasiyahan sa hindi
pinagpagurang tagumpay”?
May pag-unawa ang tao sa
direksiyon ng kaniyang kilos.
Ang mga sumusunod ay mga paraan
upang maipakita ang pananagutan
sa kilos.
•Suriin ang mga sariling hangarin.
•Alamin at unawain ang mga
talakayan tungkol sa isyung moral.
•Kilalanin ang mga tunay na
pagpapahalagang moral na
sangkot sa isang kilos.
Inutusan ka ng iyong Ina na
magsinungaling sa kolektor. Alam mo na
dapat mong sundin ang iyong ina ngunit
alam mo din na masama ang
magsinungaling. Alin ang dapat mong
gawin batay sa hatol ng konsensiya?
Harapin ang kolektor at sabihing wala
ang kaniyang ina.
“Malinaw sa atin ang sinasabi ng ating
konsensiya: gawin mo ang mabuti,
iwasan mo ang masama. Ngunit hindi
ito nagbibigay ng katiyakan na ang
mabuti ang pipiliin ng tao.” Ano ang ibig
sabihin ng pahayag na ito?
Maaaring magkamali sa paghatol
ang konsensiya kaya mahalagang
mahubog ito upang kumiling sa
mabuti.
Ano ang ibig sabihin na “Ang
konsensiya ay nangangahulugan ng
paglilitis sa sarili”?
Pag-aralan, unawain at hatulan ang
sariling kilos.
Ano ano ang mga prinsipyo ng Likas
na Batas Moral?
• Gawin ang mabuti, iwasan ang masama
• Kasama lahat ng may buhay, may kahilingan ang
taong pangalagaan ang kaniyang buhay.
• Kasama ng mga hayop, likas sa tao ang pagpaparami
ng uri at papag-aralin ang mga anak.
• Bilang rasyonal na nilalang, may likas na kahilingan
ang tao na alamin ang katotohanan at mabuhay sa
lipunan.
Ito ang nagsisilbing gabay sa tamang
pagpapasiya at pagkilos.
K + LBM
KONSENSIYANG NAHUBOG SA LIKAS
NA BATAS MORAL
Bakit mahalagang simulan mula bata
ang paghubog ng konsensiya?
Masanay siya sa tamang
pamumuhay.
Makaiwas sa maling paghusga sa
mabuti o masama sa hinaharap.
Anong hakbang ang makatutulong
upang ang konsensiya ng tao ay
kumiling sa mabuti?
Unawain at pagnilayan ang mga
karanasan na hamon ng buhay.
Bilang mag-aaral, ano ang
kailangang mong gawin upang
makamit ang tunay na kalayaan?
Ano ang DAPAT gawin?
A. Magpasa ng batas sa kongreso.
B. Gumawa ng plakard at magwelga sa kalsada o
sa labas ng gate ng paaralan.
C. Makipag-usap sa kaukulang tao at magbigay
ng suhestiyon o panukala tungkol sa isyu.
D. Manahimik at maglathala ng mga storya ng
naging biktima ng pang aapi sa social media.
Ano ang DAPAT gawin?
A. Magpasa ng batas sa kongreso.
B. Gumawa ng plakard at magwelga sa kalsada o
sa labas ng gate ng paaralan.
C. Makipag-usap sa kaukulang tao at magbigay
ng suhestiyon o panukala tungkol sa isyu. /
D. Manahimik at maglathala ng mga storya ng
naging biktima ng pang aapi sa social media.
Para maiangat ang dignidad ng
lahat ng tao, dapat tumulong ang
lipunan dahil dito ito nagsisimula. Ang
pangungusap ay:
Tama, dahil ang tunay na diwa ng
pagiging isang bansa ay nasa
pagkikilala sa karapatan at dignidad
ng lahat ng tao.
Paano mapananatili ang mataas na
antas ng dignidad ng tao?
Isabuhay ang pagpapahalaga hindi
sa kung anong ari-arian mayroon
kundi sa karangalan bilang tao.
Ano ang pinakamahalagang
maitutulong ng pagkakaroon ng
dignidad ng tao?
Alin ang TAMA?
• Magiging malaya ang tao na ipakita ang kanyang
totoong sarili.
• Mapananatili ang damdamin ng pagmamalaki sa lahat
ng tao.
• Masisiguro na magagawa ng tao ang lahat ng kanyang
nais nang walang pag aalinlangan.
• Ang lahat ay nagkakaroon ng karapatan na umunlad sa
paraang hindi makasasakit o makakasama sa ibang tao.
Alin ang TAMA?
• Magiging malaya ang tao na ipakita ang kanyang totoong
sarili.
• Mapananatili ang damdamin ng pagmamalaki sa lahat ng
tao.
• Masisiguro na magagawa ng tao ang lahat ng kanyang nais
nang walang pag aalinlangan.
• Ang lahat ay nagkakaroon ng karapatan na umunlad sa
paraang hindi makasasakit o makakasama sa ibang tao. /
Paano mo tutulungan ang isang
pulubi na maiangat ang kanyang
dignidad bilang tao?
Humanap ng isang instituyon na
maaaring kumalinga sa kanya at
mabigyan siya ng disenteng buhay.
Paano maipakikita ang pagkilala at
pagpapahalaga sa dignidad ng
isang tao?
Maging tapat sa lahat ng ginagawa
para sa kapwa at sa pakikitungo sa
mga ito.
Sino ang HINDI tunay na nagpapakita
ng paggalang sa dignidad ng
kanyang kapwa?
• Isang taong may pagdama at pag-unawa sa
damdamin ng kapwa.
• Isang politikong labis ang katapatan sa kanyang
panunungkulan sa pamahalaan.
• Isang negosyante na nagbibigay ng malaking pera
bilang puhunan ng isang empleyado na tumatanda na.
• Isang pilantropong laging nakahandang magbigay ng
tulong sa kapwa na nangangailangan ng kanyang
tulong.
• Isang taong may pagdama at pag-unawa sa
damdamin ng kapwa.
• Isang politikong labis ang katapatan sa kanyang
panunungkulan sa pamahalaan.
• Isang negosyante na nagbibigay ng malaking pera
bilang puhunan ng isang empleyado na tumatanda na. /
• Isang pilantropong laging nakahandang magbigay ng
tulong sa kapwa na nangangailangan ng kanyang
tulong.
Mga obligasyon ng bawat tao upang
mapangalagaan ang dignidad.
• Igalang ang sariling buhay at buhay ng
kapwa.
• Isaalang-alang ang kapakanan ng
kapwa bago kumilos.
• Pakitunguhan ang kapwa ayon sa iyong
nais gawin nilang pakikitungo sa iyo.
Ikaw ay napasigaw dahil sa
pagkagulat sa paputok. Ang
sitwasyon na ito ay halimbawa ng
anong kilos ayon sa kapanagutan ni
Aristoteles?
WALANG KUSANG-LOOB
Alin sa mga sumusunod ang kilos na
walang pananagutan?
• Pagsasalita habang natutulog
• Laging pagpasok ng huli sa klase
• Hindi nakikilahok sa fire drill sa paaralan
• Paghikab ng malakas na hindi
tinatakpan ang bibig
• Pagsasalita habang natutulog /
• Laging pagpasok ng huli sa klase
• Hindi nakikilahok sa fire drill sa paaralan
• Paghikab ng malakas na hindi
tinatakpan ang bibig
Ikaw ay masipag at matalinong magaaral. Dahil dito, naging paborito ka
ng iyong mga guro. May
pananagutan ka ba kung bakit nasa
iyo ang paghanga at mataas na
pagtingin ng iyong mga guro?
Wala, dahil ginagawa mo ang tama
bilang isang mag-aaral.
Ang tao ay inaasahan na dapat
laging gumagawa ng mabuting kilos.
Anuman ang mabuti ay dapat
isinasakatuparan niya. Ang mabuting
gawa ba ay dapat gawin sa lahat ng
pagkakataon?
Hindi, dahil ang mabuting kilos ay
kailangan lamang gawin kung ang
hindi pagsakatuparan nito ay
magdadala ng isang maling bunga.
Anong salik ang nakaapekto sa pagilag ng isang boksingero sa suntok?
Takot
Alin sa mga ito maituturing na gawi?
• Paninigarilyo
• Pagpupuyat
• Pagbahing
• Pagbabasa ng wattpad
• Paglilinis ng bahay
• Pagtatapon ng basura sa tamang lagayan
Alin sa mga ito maituturing na gawi?
• Paninigarilyo
• Pagpupuyat
• Pagbahing X
• Pagbabasa ng wattpad
• Paglilinis ng bahay
• Pagtatapon ng basura sa tamang lagayan
Alin sa mga sumusunod na kilos ang
bawas ang pananagutan dahil sa
damdamin?
• Pakikipagtanan sa nobyo.
• Panlilibre sa mga kamag-aaral dahil sa
mataas na marka.
• Pag-aabang sa labas ng paaralan sa
kamag-aaral na nakaalitan.
• Biglang pagyakap ng lalaking nakapasa sa
Bar Exam sa babaeng katabi nito.
• Pakikipagtanan sa nobyo.
• Panlilibre sa mga kamag-aaral dahil sa
mataas na marka.
• Pag-aabang sa labas ng paaralan sa
kamag-aaral na nakaalitan.
• Biglang pagyakap ng lalaking nakapasa sa
Bar Exam sa babaeng katabi nito. /
Pinilit ka ng iyong kaklase na kumuha ng
pagkain sa canteen. Binantaan ka niya
na aabangan sa labas kung hindi mo
siya susundin. Sa pagtanggi mo ay pinitik
niya ang iyong tainga kaya napilitan
kang sundin siya. Sa pagkakaong ito,
mapananagot ka ba sa iyong ginawa?
Wala, dahil sa pagkakaroon ng
panlabas na puwersa upang pilitin na
gawin ang isang bagay na labag sa
kaniyang kilos-loob at pagkukusa.
Ilan ang yugto ng makataong kilos?
Nahahati ito sa dalawang kategorya.
12
Isip at Kilos-loob
Matagal mo na nais magkaroon ng
bagong cellphone sapagkat ang
ginagamit mo ay luma na. Nasa
anong yugto ng makataong kilos ito?
Nais ng Layunin
Alin sa mga sumusunod na tauhan
ang nagpakita ng kilos at pasiya na
umaayon sa yugto ng makataong
kilos?
• Tumanggi sa alok ng kasintahan na makipatanan.
• Hindi pagkopya sa kaklase sa panahon ng
pagsusulit.
• Nagsabi sa guro sa tunay na pangyayaring
nakawan sa loob ng klase.
• Sumama sa kanyang mga kabarkada na makipaginuman kahit hindi pinayagan ng magulang. X
Bakit kailangang isaisip at timbangin
ang mabuti at masamang naidudulot
ng pasiya?
Dahil ito ay makatutulong sa tao
upang magkaroon siya ng mabuting
kilos.
Bakit kailangang mabigyan ng sapat
na panahon sa pagpapasiya ang
tao?
Upang mapagnilayan ang bawat
panig ng isasagawang pagpili.
Mayroon kayong markahang pagsusulit.
Ikaw ay pumasok sa silid at nagbasa ng
mga aralin. Alin sa mga Salik na Naguugnay sa makataong kilos ang ipinakita
mo?
Paraan
Nasunugan ang isang pamilya sa inyong lugar.
Sa halip na tumulong, sinamantala ng inyong
kapitbahay ang pagkakataon upang
makapagnakaw sa pamilya. Ang
pagnanakaw ay masama. Nadaragdagan ng
panibagong kasamaan ang kilos dahil____.
Ninakaw niya ito sa pamilyang
nasunugan
Nagkasayahan kayo bilang selebrasyon sa
kaarawan ng isang kaibigan mo, kaya
inabot kayo ng gabi sa inyong bahay. Hindi
pa rin kayo tumigil sa pagkanta gamit ang
videoke kahit natutulog na ang inyong mga
kapit-bahay. Alin sa mga sumusunod ang
mabuting gawing paraan?
Hindi masama na gumamit ng
videoke upang magkantahan
ngunit dapat na bigyan ito ng
limitasyon.