MID-YEAR GENERAL ASSESSMENT OF PROFICIENCY REVIEW Sa pamamagitan nito ay may kaalaman ang tao sa kung ano ang mabuti at masama. ISIP Sa pamamagitan nito ang tao ay nakapagpapasiya at naisasakatuparan ang pinili. KILOS-LOOB Ito ay kilos na ginagamitan ng isip at kilos-loob, may pananagutan, may kaalaman, malaya at kusa. MAKATAONG KILOS Ito ay nakapagpapabago sa halaga ng isang kilos, nakapagbabawas o nakapagdaragdag sa kabutihan o kasamaan ng isang kilos at tumutukoy sa isang kondisyon o kalagayan kung saan ang kilos na ginawa ay nakaaapekto sa kabutihan. SIRKUMSTANSIYA Ito ang pinakatunguhin ng kilos, tumutukoy sa panloob na kilos, at nakabatay kung saan nakatuon ang kilos-loob. LAYUNIN Ano ang pinatutunayan ng kaisipan na “walang kasiyahan sa hindi pinagpagurang tagumpay”? May pag-unawa ang tao sa direksiyon ng kaniyang kilos. Ang mga sumusunod ay mga paraan upang maipakita ang pananagutan sa kilos. •Suriin ang mga sariling hangarin. •Alamin at unawain ang mga talakayan tungkol sa isyung moral. •Kilalanin ang mga tunay na pagpapahalagang moral na sangkot sa isang kilos. Inutusan ka ng iyong Ina na magsinungaling sa kolektor. Alam mo na dapat mong sundin ang iyong ina ngunit alam mo din na masama ang magsinungaling. Alin ang dapat mong gawin batay sa hatol ng konsensiya? Harapin ang kolektor at sabihing wala ang kaniyang ina. “Malinaw sa atin ang sinasabi ng ating konsensiya: gawin mo ang mabuti, iwasan mo ang masama. Ngunit hindi ito nagbibigay ng katiyakan na ang mabuti ang pipiliin ng tao.” Ano ang ibig sabihin ng pahayag na ito? Maaaring magkamali sa paghatol ang konsensiya kaya mahalagang mahubog ito upang kumiling sa mabuti. Ano ang ibig sabihin na “Ang konsensiya ay nangangahulugan ng paglilitis sa sarili”? Pag-aralan, unawain at hatulan ang sariling kilos. Ano ano ang mga prinsipyo ng Likas na Batas Moral? • Gawin ang mabuti, iwasan ang masama • Kasama lahat ng may buhay, may kahilingan ang taong pangalagaan ang kaniyang buhay. • Kasama ng mga hayop, likas sa tao ang pagpaparami ng uri at papag-aralin ang mga anak. • Bilang rasyonal na nilalang, may likas na kahilingan ang tao na alamin ang katotohanan at mabuhay sa lipunan. Ito ang nagsisilbing gabay sa tamang pagpapasiya at pagkilos. K + LBM KONSENSIYANG NAHUBOG SA LIKAS NA BATAS MORAL Bakit mahalagang simulan mula bata ang paghubog ng konsensiya? Masanay siya sa tamang pamumuhay. Makaiwas sa maling paghusga sa mabuti o masama sa hinaharap. Anong hakbang ang makatutulong upang ang konsensiya ng tao ay kumiling sa mabuti? Unawain at pagnilayan ang mga karanasan na hamon ng buhay. Bilang mag-aaral, ano ang kailangang mong gawin upang makamit ang tunay na kalayaan? Ano ang DAPAT gawin? A. Magpasa ng batas sa kongreso. B. Gumawa ng plakard at magwelga sa kalsada o sa labas ng gate ng paaralan. C. Makipag-usap sa kaukulang tao at magbigay ng suhestiyon o panukala tungkol sa isyu. D. Manahimik at maglathala ng mga storya ng naging biktima ng pang aapi sa social media. Ano ang DAPAT gawin? A. Magpasa ng batas sa kongreso. B. Gumawa ng plakard at magwelga sa kalsada o sa labas ng gate ng paaralan. C. Makipag-usap sa kaukulang tao at magbigay ng suhestiyon o panukala tungkol sa isyu. / D. Manahimik at maglathala ng mga storya ng naging biktima ng pang aapi sa social media. Para maiangat ang dignidad ng lahat ng tao, dapat tumulong ang lipunan dahil dito ito nagsisimula. Ang pangungusap ay: Tama, dahil ang tunay na diwa ng pagiging isang bansa ay nasa pagkikilala sa karapatan at dignidad ng lahat ng tao. Paano mapananatili ang mataas na antas ng dignidad ng tao? Isabuhay ang pagpapahalaga hindi sa kung anong ari-arian mayroon kundi sa karangalan bilang tao. Ano ang pinakamahalagang maitutulong ng pagkakaroon ng dignidad ng tao? Alin ang TAMA? • Magiging malaya ang tao na ipakita ang kanyang totoong sarili. • Mapananatili ang damdamin ng pagmamalaki sa lahat ng tao. • Masisiguro na magagawa ng tao ang lahat ng kanyang nais nang walang pag aalinlangan. • Ang lahat ay nagkakaroon ng karapatan na umunlad sa paraang hindi makasasakit o makakasama sa ibang tao. Alin ang TAMA? • Magiging malaya ang tao na ipakita ang kanyang totoong sarili. • Mapananatili ang damdamin ng pagmamalaki sa lahat ng tao. • Masisiguro na magagawa ng tao ang lahat ng kanyang nais nang walang pag aalinlangan. • Ang lahat ay nagkakaroon ng karapatan na umunlad sa paraang hindi makasasakit o makakasama sa ibang tao. / Paano mo tutulungan ang isang pulubi na maiangat ang kanyang dignidad bilang tao? Humanap ng isang instituyon na maaaring kumalinga sa kanya at mabigyan siya ng disenteng buhay. Paano maipakikita ang pagkilala at pagpapahalaga sa dignidad ng isang tao? Maging tapat sa lahat ng ginagawa para sa kapwa at sa pakikitungo sa mga ito. Sino ang HINDI tunay na nagpapakita ng paggalang sa dignidad ng kanyang kapwa? • Isang taong may pagdama at pag-unawa sa damdamin ng kapwa. • Isang politikong labis ang katapatan sa kanyang panunungkulan sa pamahalaan. • Isang negosyante na nagbibigay ng malaking pera bilang puhunan ng isang empleyado na tumatanda na. • Isang pilantropong laging nakahandang magbigay ng tulong sa kapwa na nangangailangan ng kanyang tulong. • Isang taong may pagdama at pag-unawa sa damdamin ng kapwa. • Isang politikong labis ang katapatan sa kanyang panunungkulan sa pamahalaan. • Isang negosyante na nagbibigay ng malaking pera bilang puhunan ng isang empleyado na tumatanda na. / • Isang pilantropong laging nakahandang magbigay ng tulong sa kapwa na nangangailangan ng kanyang tulong. Mga obligasyon ng bawat tao upang mapangalagaan ang dignidad. • Igalang ang sariling buhay at buhay ng kapwa. • Isaalang-alang ang kapakanan ng kapwa bago kumilos. • Pakitunguhan ang kapwa ayon sa iyong nais gawin nilang pakikitungo sa iyo. Ikaw ay napasigaw dahil sa pagkagulat sa paputok. Ang sitwasyon na ito ay halimbawa ng anong kilos ayon sa kapanagutan ni Aristoteles? WALANG KUSANG-LOOB Alin sa mga sumusunod ang kilos na walang pananagutan? • Pagsasalita habang natutulog • Laging pagpasok ng huli sa klase • Hindi nakikilahok sa fire drill sa paaralan • Paghikab ng malakas na hindi tinatakpan ang bibig • Pagsasalita habang natutulog / • Laging pagpasok ng huli sa klase • Hindi nakikilahok sa fire drill sa paaralan • Paghikab ng malakas na hindi tinatakpan ang bibig Ikaw ay masipag at matalinong magaaral. Dahil dito, naging paborito ka ng iyong mga guro. May pananagutan ka ba kung bakit nasa iyo ang paghanga at mataas na pagtingin ng iyong mga guro? Wala, dahil ginagawa mo ang tama bilang isang mag-aaral. Ang tao ay inaasahan na dapat laging gumagawa ng mabuting kilos. Anuman ang mabuti ay dapat isinasakatuparan niya. Ang mabuting gawa ba ay dapat gawin sa lahat ng pagkakataon? Hindi, dahil ang mabuting kilos ay kailangan lamang gawin kung ang hindi pagsakatuparan nito ay magdadala ng isang maling bunga. Anong salik ang nakaapekto sa pagilag ng isang boksingero sa suntok? Takot Alin sa mga ito maituturing na gawi? • Paninigarilyo • Pagpupuyat • Pagbahing • Pagbabasa ng wattpad • Paglilinis ng bahay • Pagtatapon ng basura sa tamang lagayan Alin sa mga ito maituturing na gawi? • Paninigarilyo • Pagpupuyat • Pagbahing X • Pagbabasa ng wattpad • Paglilinis ng bahay • Pagtatapon ng basura sa tamang lagayan Alin sa mga sumusunod na kilos ang bawas ang pananagutan dahil sa damdamin? • Pakikipagtanan sa nobyo. • Panlilibre sa mga kamag-aaral dahil sa mataas na marka. • Pag-aabang sa labas ng paaralan sa kamag-aaral na nakaalitan. • Biglang pagyakap ng lalaking nakapasa sa Bar Exam sa babaeng katabi nito. • Pakikipagtanan sa nobyo. • Panlilibre sa mga kamag-aaral dahil sa mataas na marka. • Pag-aabang sa labas ng paaralan sa kamag-aaral na nakaalitan. • Biglang pagyakap ng lalaking nakapasa sa Bar Exam sa babaeng katabi nito. / Pinilit ka ng iyong kaklase na kumuha ng pagkain sa canteen. Binantaan ka niya na aabangan sa labas kung hindi mo siya susundin. Sa pagtanggi mo ay pinitik niya ang iyong tainga kaya napilitan kang sundin siya. Sa pagkakaong ito, mapananagot ka ba sa iyong ginawa? Wala, dahil sa pagkakaroon ng panlabas na puwersa upang pilitin na gawin ang isang bagay na labag sa kaniyang kilos-loob at pagkukusa. Ilan ang yugto ng makataong kilos? Nahahati ito sa dalawang kategorya. 12 Isip at Kilos-loob Matagal mo na nais magkaroon ng bagong cellphone sapagkat ang ginagamit mo ay luma na. Nasa anong yugto ng makataong kilos ito? Nais ng Layunin Alin sa mga sumusunod na tauhan ang nagpakita ng kilos at pasiya na umaayon sa yugto ng makataong kilos? • Tumanggi sa alok ng kasintahan na makipatanan. • Hindi pagkopya sa kaklase sa panahon ng pagsusulit. • Nagsabi sa guro sa tunay na pangyayaring nakawan sa loob ng klase. • Sumama sa kanyang mga kabarkada na makipaginuman kahit hindi pinayagan ng magulang. X Bakit kailangang isaisip at timbangin ang mabuti at masamang naidudulot ng pasiya? Dahil ito ay makatutulong sa tao upang magkaroon siya ng mabuting kilos. Bakit kailangang mabigyan ng sapat na panahon sa pagpapasiya ang tao? Upang mapagnilayan ang bawat panig ng isasagawang pagpili. Mayroon kayong markahang pagsusulit. Ikaw ay pumasok sa silid at nagbasa ng mga aralin. Alin sa mga Salik na Naguugnay sa makataong kilos ang ipinakita mo? Paraan Nasunugan ang isang pamilya sa inyong lugar. Sa halip na tumulong, sinamantala ng inyong kapitbahay ang pagkakataon upang makapagnakaw sa pamilya. Ang pagnanakaw ay masama. Nadaragdagan ng panibagong kasamaan ang kilos dahil____. Ninakaw niya ito sa pamilyang nasunugan Nagkasayahan kayo bilang selebrasyon sa kaarawan ng isang kaibigan mo, kaya inabot kayo ng gabi sa inyong bahay. Hindi pa rin kayo tumigil sa pagkanta gamit ang videoke kahit natutulog na ang inyong mga kapit-bahay. Alin sa mga sumusunod ang mabuting gawing paraan? Hindi masama na gumamit ng videoke upang magkantahan ngunit dapat na bigyan ito ng limitasyon.