Ekonomia menedżerska ➢ Rynek to ogół transakcji kupna – sprzedaży. ➢ Konkurencja doskonała: • • • • wielu dostawców i wielu nabywców doskonała informacja o rynku homogeniczny (jednolity) produkt brak barier wejścia i wyjścia Popyt i podaż na rynku doskonale konkurencyjnym ▪ ▪ ▪ ▪ Q – ilość podaży (ile firma może i chce wyprodukować dla nabywców) Q – ilość popytu (ile klienci chcą i mogą kupić) P – cena E – stan równowagi rynkowej Krzywa ceny na rynku doskonale konkurencyjnym ▪ MR – przychód marginalny ✓ Na rynku doskonale konkurencyjnym ceny są stałe. Producenci sprzedają po tej samej cenie tyle, ile chcą. ➢ Przychód marginalny – przychód ze sprzedaży każdej kolejnej jednostki. Jeśli przychód marginalny wynosi 10 to ostatnia sprzedana jednostka przynosi do kasy 10 zł. Przy stałej cenie przychód marginalny nie będzie zerowy lub ujemny. W konkurencji doskonałej przychód marginalny będzie stały, równy cenie. ➢ Koszt marginalny – koszt wyprodukowania każdej kolejnej jednostki. ➢ Maksymalizacja zysku ▪ ▪ TC – koszt całkowity TR – przychód całkowity ▪ Qe – firma osiąga zysk maksymalny Warunek maksymalizacji zysku: MR = MC↑ Przychód marginalny (MR) zrównuje się z rosnącym kosztem marginalnym (MC) Czy firma maksymalizująca zysk, zawsze osiąga zysk? NIE Firma jest w stanie zrównoważyć stratę i osiągnąć zysk Firma nie osiąga zysku, bo cały idzie na równoważenie straty S – strata (przychody ze sprzedaży nie pokrywają kosztów produkcji) Z – zysk, który równoważy stratę Zf – zysk dla firmy ➢ Koszt alternatywny – zysk, który można by osiągnąć, produkując wyroby inne niż dotychczas (tzw. koszt utraconych korzyści). ➢ Konkurencja niedoskonała (rynek w pełni zmonopolizowany): • • • • • jeden sprzedawca i wielu nabywców doskonała informacja o rynku brak bliskich substytutów niemożność wejścia na rynek sprzedawca ma wpływ na cenę poprzez ilość ✓ im wyższa cena tym mniejsza sprzedaż, im niższa cena tym wyższa sprzedaż ✓ cena wyższa od przychodu marginalnego ✓ przychód marginalny maleje dwa razy szybciej od ceny (np. cena o 2 zł, przychód marginalny o 4 zł) ▪ Pm – cena monopolowa Monopol, który maksymalizuje zysk wyznaczył odpowiednią wielkość produkcji oraz cenę. Nie oznacza to, że monopol osiąga zysk. Monopol może osiągać: ✓ zysk dodatni ✓ zysk ujemny ✓ zysk zerowy (próg niwelacji) Jeśli firma ponosi stratę musi podjąć decyzję czy kontynuować produkcję czy zamknąć firmę. Porównuje stratę do kosztów stałych. ✓ strata mniejsza od kosztów stałych – dalsza produkcja ✓ strata większa od kosztów stałych – zamknięcie firmy ✓ strata równa kosztom stałym – firma w progu zamknięcia W długim okresie monopol może mieć zyski dodatnie lub zerowe. ➢ Konkurencja monopolistyczna: Twórcy: J. Robinson i E. Chamberlin • wielu drobnych sprzedawców i nabywców • doskonała informacja o rynku • produkt zróżnicowany (produkty podobne z drobnymi różnicami, np. pasta do zębów) • brak barier wejścia Firmy „nie uczą się” – nie wyciągają wniosków z poprzednich błędów. Myślą, że konkurencja nie zareaguje na obniżenie ceny. ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ✓ ✓ ✓ ✓ d – urojona krzywa popytu D – rzeczywista krzywa popytu P1 – obecna cena Q1 – obecna ilość P2 – nowa, obniżona cena Q2 – nowa, większa ilość Q2’ – rzeczywista, nowa ilość Firma sprzedaje produkt po cenie P1 w ilości Q1 Obniża cenę do P2 i myśli, że sprzeda w ilości Q2 (krzywa d) Konkurencja jednak reaguje i również obniża cenę Firma ostatecznie sprzedaje produkt w ilości Q2’ (krzywa D) Firma myśli, że po obniżeniu ceny wszyscy konsumenci przejdą od konkurencji do firmy i kupią więcej produktów. W rzeczywistości konkurencja również obniża cenę, utrzymując przy sobie część konsumentów. ✓ firma z urojonym popytem nie maksymalizuje zysku, ponieważ przychód marginalny dla d również jest urojony ✓ firma przesuwa swój popyt tworząc krzywą d1, przechodzącą przez punkt P2, Q2’ ✓ tworzy nowy przychód marginalny MRd1, którego przecięcie z krzywą MC1 w punkcie Q3 powinno maksymalizować zysk ✓ zysk nadal nie jest maksymalizowany, ponieważ przychód marginalny MRd1 jest urojony ➢ Maksymalizacja zysku ✓ krzywa d przecina się z krzywą D w punkcie Pe, Qe ✓ krzywa MRd przecina się z krzywą MC w Qe ✓ przecięcie MRd z MC wyznacza punkt maksymalnego zysku o W długim okresie zysk: - w konkurencji doskonałej jest zerowy - w monopolu zerowy lub dodatni - w konkurencji monopolistycznej zerowy ze względu na brak barier wejścia o Konkurencja: - w konkurencji doskonałej firmy nie mają czym konkurować - w monopolu firmy nie mają z kim konkurować - w konkurencji monopolistycznej opłacalna jest konkurencja nie cenowa, np. reklamą i poprawą jakości. Każda reklama i poprawa jakości powoduje wzrost przychodów i generuje koszty. Koszt marginalny powinien zrównać się z przychodem marginalnym, aby reklama i poprawa jakości były opłacalne. ➢ Oligopol: • • • • • niewielu sprzedawców i bardzo wielu drobnych nabywców doskonała informacja o rynku produkt jednorodny (oligopol homogeniczny, np. usługi cementowania) produkt różnorodny (oligopol heterogeniczny, np. rynek samochodów) częściowa bariera na wejściu do branży (trzeba mieć patenty i pieniądze) To podstawowe założenia oligopolu, istnieje wiele modeli poszerzonych o inne założenia. ➢ Model Cournota: • • • • • • • dwie firmy na rynku produkt jednorodny koszty marginalne stałe i równe zero (MC1=MC2=0) zmienną decyzyjną jest ilość zmienną wynikową jest cena firmy „nie uczą się” (nie obniżają ceny, a zmieniają ilość) firma zakłada stałą i niezmienną produkcję konkurenta ✓ koszt marginalny MC pokrywa się z osią Q, wynosi 0 ✓ ilość maksymalizująca zysk jest równa połowie maksymalnej ilości, którą firma może sprzedać na rynku Przykład: maksymalna ilość, jaką firma może sprzedać na rynku to 12 jednostek. Firma 1 jest monopolem, więc aby zmaksymalizować zysk, sprzedaje 6 jednostek. Q2 = 0 → Q 1 = 6 Q2 = 3 → Q1 = 4,5 Q2 = 3,75 → Q1 = 4,125 Firma 2 wchodzi na rynek, może wyprodukować 6 jednostek (pierwszą szóstkę z dwunastu jednostek produkuje już firma 1), więc produkuje 3 (aby zmaksymalizować zysk, firma 2 musi produkować połowę maksymalnej ilości) Po pojawieniu się firmy 2, firma 1 może wyprodukować 9 jednostek (12-3), więc produkuje 4,5 (9:2) 12-4,5=7,5; 7,5:2=3,75 12-3,75=8,25; 8,25:2=4,125 Sytuacja powtarza się, aż obie firmy osiągną równowagę. W tym przypadku Q 1=Q2=4 ✓ f. reakcji 1 firmy: przy maksymalnej produkcji 12 j., firma 1 produkuje 6 j., żeby nie mogła produkować, firma 2 musi produkować 12 j. ✓ f. reakcji 2 firmy: przy maksymalnej produkcji 12 j., firma 2 produkuje 6j., żeby nie mogła produkować, firma 1 musi produkować 12 j. ✓ firma 1 produkuje 6 j. → firma 2 produkuje 3 j. ✓ firma 2 produkuje 3 j. → firma 1 produkuje 4,5 j. ✓ firma 1 produkuje 4,5 j. → firma 2 produkuje 3,75 j. ✓ Firma 2 produkuje 3,75 j. → firma 1 produkuje 4,125 j. ➢ Jak powstają funkcje reakcji? Każda z firm dąży do maksymalnego zysku poprzez ustalenie wielkości produkcji przy uwzględnieniu produkcji konkurenta. ➢ Izozyska (linia jednakowego zysku) – łączy punkty przedstawiające kombinacje wielkości produkcji obu konkurentów, które jednemu z nich dają jednakowy zysk. izozyski nie mogą się przecinać im niższa izozyska tym większy zysk im wyższa izozyska tym niższy zysk połączenie wierzchołków daje funkcję reakcji ✓ izozyska ma kształt „kopniętej paraboli” ✓ ✓ ✓ ✓ ▪ ▪ ▪ ▪ C = S1 – równowaga w modelu Cournota, I wersja Stackelberga S2 – II wersja Stackelberga; firma 1 jest liderem, firma 2 jest naśladowcą S3 – III wersja Stackelberga; firma 1 jest naśladowcą, firma 2 jest liderem S4 – IV wersja Stackelberka, „punkt niestabilnej nierównowagi Stackelberga”; obie firmy są liderami Model Cournota został zmodyfikowany przez von Stackelberga, który stwierdził, że firmy nie zawsze zachowują się jak u Cournota, Jedna z firm uzyskuje przewagę nad drugą i jest wtedy liderem. Lider zna całą funkcję reakcji konkurenta/naśladowcy. Lider nie uznaje swojej funkcji reakcji, a izozyskę tworzy na podstawie funkcji reakcji naśladowcy. C = S1 – izozyska stworzona na podstawie funkcji reakcji firmy 1 i 2. Wierzchołek na przecięciu funkcji. Obie firmy są naśladowcami. S2 – funkcja reakcji firmy 1 nie istnieje, bo firma 1 jest liderem. S3 – funkcja reakcji firmy 2 nie istnieje, bo firma 2 jest liderem. Lider w tej sytuacji produkuje 6 jednostek, naśladowca produkuje 3. S4 – obie firmy są liderami, razem produkują 12 jednostek, więc cena wynosi 0. W takiej sytuacji powstaje monopol, bądź firmy idą na ugodę. ➢ Optimum Pareto: Sytuacja optymalna występuje wtedy, kiedy nie można poprawić sytuacji jednej jednostki nie pogarszając jednocześnie sytuacji innej jednostki. ➢ Model Edgewortha: • • • • • • dwóch producentów produkt jednorodny koszty marginalne obu producentów równe 0 (MC1=MC2=0) cena jest zmienną decyzyjną ilość jest zmienną wynikową firmy „nie uczą się” (obniżają cenę przyjmując, że konkurent nie zauważy) • każdy z producentów dysponuje ograniczonymi zdolnościami produkcyjnymi, które nie pozwalają na zaspokojenie ilości popytu zgłaszanej na rynku przy cenie równej zero Jeżeli na rynku jest dwóch producentów, a produkt jest jednorodny, to popyt dzieli się po połowie, a krzywa jest w połowie ilości. ✓ ✓ ▪ ▪ ▪ długość d1 równa długości d2 długość MR1 równa długości MR2 Q1, Q2 ilości maksymalizujące zysk P1 – cena przy maksymalnym zysku P2 – najniższa cena przy maksymalnej ilości Jednorodny produkt i ta sama cena sprawiają, że jedna z firm postanawia obniżyć cenę. Konkurent zauważając obniżkę cen, decyduje się na ten sam zabieg. Firmy przestają osiągać zadowalający zysk, więc ponownie podwyższają ceny. Wniosek: konkurencja cenowa się nie opłaca. ➢ Model Chamberlina: • • • • • dwóch producentów produkt jednorodny koszty marginalne obu firm równe 0 (MC1=MC2=0) duopol (najprostsza forma oligopolu) firmy „uczą się” ➢ Maksymalizacja zysku gałęzi/branży – suma zysków wszystkich działających na rynku podmiotów równa jest zyskowi jaki osiągnąłby na tym samym rynku monopolista. o Zysk branży: - w modelu Chamberlina maksymalizowany jest zysk branży - w modelu Edgewortha przez ciągłą zmianę cen, zysk branży nie jest maksymalizowany - w modelu Cournota i I Stackelbergu zysk branży nie jest maksymalizowany - w II, III i IV Stackelbergu zysk branży nie jest maksymalizowany W dwóch ostatnich przypadkach monopolista produkowałby 6 jednostek, a firmy produkują więcej (po 4 j. każda/po 6 j. każda/6 j. + 3 j.) ➢ Model Sweezy’ego: • niewielu sprzedawców i wielu drobnych nabywców • produkt zróżnicowany • firmy „uczą się” (firma podwyższa cenę – konkurent zauważa, ale nie reaguje; firma obniża cenę – konkurent zauważa i reaguje obniżając cenę) ✓ przy podwyżce ceny, konkurent nie reaguje, więc firma znajduje się na krzywej d i MRd ✓ przy obniżce ceny, konkurent reaguje, więc firma znajduje się na krzywej D i MRD ✓ powstaje załamana krzywa popytu i przedział nieciągłości przychodu marginalnego ✓ przy każdym załamaniu popytu występuje nieciągły przychód marginalny Koszt marginalny, który przecina się z przedziałem nieciągłości nie generuje zmiany ceny i ilości. Obecna cena P1(Pe) i obecna ilość Q1(Qe) są w tym przypadku ceną i ilością maksymalizującą zysk. Wniosek: mimo zmiany kosztów, firma nie zmienia produkcji ani ceny. ➢ Model przywództwa firmy o niskich kosztach: • może dotyczyć dwóch (duopol) lub kilku firm • produkt jest jednorodny Niższa cena w firmie 1 oznacza, że przyciągnie wszystkich konsumentów. Firma 2 nie może sprzedawać po cenie maksymalizującej jej zysk, bo jej się nie opłaca. Firma 2 na rzecz przetrwania musi zrezygnować z maksymalizacji zysku, więc ustala cenę według ceny konkurenta. Wniosek: cenę na rynku ustala ten, u którego jest ona niższa. ➢ Model przywództwa cenowego firmy dominującej: • • • • jedna duża firma – lider (ale nie mylić ze Stackelbergiem) całe mnóstwo małych firm małe firmy działają na zasadzie konkurencji doskonałej duża firma ma przewagę nad małymi firmami • celem dużej firmy nie jest wyrzucenie małych firm z rynku, a wyodrębnienie swojego fragmentu rynku i maksymalizacja tam zysku Małe firmy sprzedawałyby po cenie P1. Lider przy cenie P1 nie sprzedaje nic. Lider nie chce wyrzucać z rynku małych firm, dlatego będzie sprzedawać po cenie niższej od P1. Popyt na produkcję lidera wyznacza wzór: QL = QD – Qm. ▪ Qm – ilość wytwarzana przez małe firmy przy cenie PL ▪ QD – ilość na jaką jest zapotrzebowanie na rynku ➢ Kartel zdecentralizowany: Kilka firm dzieli się rynkiem zbytu i każda z nich zachowuje się tak, jakby była sama, czyli jakby była monopolistą. Firmy się uczą. Są dwie firmy na rynku, więc popyt dzieli się na pół. Ceny się nie wyrównają, bo jedna firma nie wchodzi na rynek drugiej firmie. ➢ Kartel zcentralizowany: Firmy zachowują się jak przedsiębiorstwo wielozakładowe. Firmy nie dzielą się rynkiem zbytu, sprzedają wspólnie daną ilość po jednej cenie, dzielą się produkcją, jej ilość ustalają wspólnie. Firmy się uczą. Jest dwóch producentów z liniowymi kosztami marginalnymi, produkt jest jednorodny. Aby narysować prostą MC1+2 należy odmierzyć długość przy MC1 i MC2 i zsumować. Odcinek 0 → Qe równy jest sumie odcinków 0 → Q1 i 0 → Q2. ➢ Ryzyko – potrafimy przewidzieć jakie mogą być możliwe skutki i jakie jest prawdopodobieństwo ich wystąpienia. ➢ Niepewność – wiemy jakie mogą być skutki, ale nie możemy określić prawdopodobieństwa wystąpienia danych skutków. Nie ma narzędzi podejmowania decyzji. ➢ Podejmowanie decyzji w warunkach ryzyka: • prawdopodobieństwo obiektywne – podejmowanie decyzji po przeprowadzeniu badania/ankiety; trzy opcje reakcji konsumentów: entuzjazm, umiarkowanie, porażka. • prawdopodobieństwo subiektywne – nie można przeprowadzić badania/ankiety, więc możemy tylko spekulować. ➢ Wartość oczekiwana (EV): • E (entuzjazm), np. π = 100, p = 0,2 • U (umiarkowanie), np. π = 50, p = 0,5 • P (porażka), np. π = -20, p = 0,3 EV = 0,2 * 100 + 0,5 * 50 + 0,3 * (-20) = 39 ➢ Drzewa decyzyjne pozwalają rozpisać opcje podczas podejmowania decyzji i wybrać najkorzystniejszy wariant. W drzewach decyzyjnych występują: • węzły decyzyjne (kwadrat) – wybór, jakiego mamy dokonać • węzły losowe (kółko) – różne opcje, które mogą się wydarzyć • gałęzie – pokazują powiązania między węzłami Drzewa rozwiązujemy metodą indukcji wstecznej. ▪ ▪ ▪ ▪ W – wiercimy S – sukces (zysk = 600) P – porażka (strata = 200) NW – nie wiercimy Zadanie: wiercimy w poszukiwaniu ropy. Znalezienie jej na głębokości 900 m to prawdopodobieństwo 0,13, na głębokości 1500 m to prawdopodobieństwo 0,21, brak ropy to prawdopodobieństwo 0,66. 900 m złoże: małe p=0,15, średnie p=0,55, duże p=0,3. 1500 m złoże: małe p=0,28, średnie p=0,48, duże p=0,24. Ceny: 26 p=0,2, 19 p=0,5, 15p=0,3 ➢ Czując awersję do ryzyka nie kierujemy się wartością oczekiwaną, a użytecznością oczekiwaną (zadowoleniem z konsumpcji). Osoba neutralna względem ryzyka Osoba z awersją do ryzyka Dołożenie dodatkowego dolara generuje tyle samo dodatkowego zadowolenia Bardziej boimy się traconych dolarów niż cieszymy się na te dokładane. ▪ ▪ ▪ ▪ Up – użyteczność posiadania kwoty z całkowitą pewnością Uc – użyteczność całkowita udziału w grze RP – premia za ryzyko CE – ekwiwalent pewności Zadowolenie z pobrania kwoty przy CE jest takie samo jak z wygranej. ➢ Jeśli nie lubimy ryzyka, to zamiast wpisywać zyski w drzewie decyzyjnym, wpisujemy użyteczności. Zamiast wartości oczekiwanej liczymy użyteczność oczekiwaną. Osoba neutralna względem ryzyka Osoba z awersją do ryzyka ➢ Osoba mając do wyboru zerowe zyski (lub posiadanie kwoty z całkowitą pewnością) albo udział w grze o stawkach 600 i -200, wzięłaby udział w tej grze, gdyby prawdopodobieństwo wygranej wynosiło więcej niż 0,5. U(600) = 100 U(-200) = 0 U(0) = 0,5 * 100 + 0,5 * 0 = 50 Dobieramy użyteczności do podanych zysków. Największy zysk otrzymuje największą użyteczność (u nas 100), a najmniejszy zysk otrzymuje najmniejszą użyteczność (u nas 0). Użyteczność zerowego zysku: prawdopodobieństwo wygranej * użyteczność zysku + prawdopodobieństwo porażki * użyteczność straty ➢ Ochrona przed ryzykiem: • ubezpieczenia – przenoszą ryzyko z nas na ubezpieczyciela • testy doskonałe – zawsze się sprawdzają • testy niedoskonałe – czasem się sprawdzają, czasem nie ➢ Ubezpieczenia: Przykład: samochód o wartości 50.000, polisa za 1.000, prawdopodobieństwo, że ukradną wynosi 2%. • nie ubezpieczamy, czyli jeśli nie ukradną to nic nie tracimy i nie zyskujemy; jeśli ukradną to tracimy wartość samochodu. EV = 0,98 * 0 + 0,02 * (-50.000) = -1.000 • ubezpieczamy, czyli jeśli nie ukradną to płacimy za polisę; jeśli ukradną to odzyskujemy wartość samochodu, ale płacimy za polisę. EV = 0,98 * (-1.000) + 0,02 * (-1.000) = -1.000 ➢ Ryzyko (prawdopodobieństwo * (zysk – wartość oczekiwana)2…) : S2 = 0,98 * (0 – (-1.000))2 + 0,02 * ((-50.000) – (1.000))2 = 49.000.000 S = 7.000 – ryzyko bez ubezpieczenia S2 = 0,98 * ((-1.000) – (-1.000))2 + 0,02 * ((-1.000) – (1.000))2 = 0 – ryzyko z ubezpieczeniem ➢ Test doskonały: ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ R – rzeczywistość T – test S – sukces P – porażka p(s) = 0,4 p(P) = 0,6 p(+) = 0,4 p(-) = 0,6 Oczekiwana wartość informacji: EVI = EVT – EVBT (wartość oczekiwana decyzji z testem – wartość oczekiwana decyzji bez testu) Czasami podaje się cenę testu, którą uwzględnia się na końcu drzewa decyzyjnego. Wartość oczekiwana informacji w takim przypadku to: EVI = EV T – EVBT + PT (wartość oczekiwana decyzji z testem – wartość oczekiwana decyzji bez testu + cena testu). EVI = 190 – 120 + 50 = 120 ➢ Test niedoskonały: ▪ p(S) = 0,4 ▪ p(P) = 0,6 ▪ p(+) = 0,5 ▪ p(-) = 0,5 Prawdopodobieństwa warunkowe: ▪ p(S/+) = 0,6 ▪ p(P/+) = 0,4 ▪ p(S/-) = 0,2 ▪ p(P/-) = 0,8 ➢ Firmy oferujące testy podają informacje o cenie i skuteczności/sprawdzalności/wiarygodności testu. Posiadamy te informacje: • p(S) = 0,4 • p(P) = 0,6 Firma podaje: • • • • p(+/S) = 0,75 p(-/S) = 0,25 p(+/P) = 0,33 p(-/P) = 0,67 Aby stworzyć drzewo decyzyjne należy policzyć jeszcze: • p(+) = p(+/S) * p(S) + p(+/P) * p(P) • p(-) = 1 – p(+) • p(S/+), wykorzystując twierdzenie Bayesa: p(S/+)/p(S) = p(+/S)/p(+) ➢ Teoria gier: • gry o sumie zerowej, np. gra o udział w rynku: Mamy dwie firmy – A i B. Gdy jedna zwiększa udział w rynku, druga go traci. Macierz wypłat dla firmy A ✓ firma A korzysta z zasady maksyminu – wybiera wartość maksymalną z minimalnej ✓ firma B korzysta z zasady minimaksu – wybiera wartość minimalną z maksymalnej Firma A wybrałaby strategię 2, firma B wybrałaby strategię 1. 1 w kwadracie to punkt siodłowy. • gry o sumie niezerowej – wszyscy mogą wygrać/przegrać: - dylemat więźnia (mamy dwóch więźniów, których może się przyznać albo nie przyznać): ✓ podejmujemy decyzję za X i zakładamy, że Y się przyznał, wybieramy lepszą opcję, czyli -5 ✓ podejmujemy decyzję za X i zakładamy, że Y się nie przyznał, wybieramy lepszą opcję, czyli 0 ✓ podejmujemy decyzję za Y i zakładamy, że X się przyznał, wybieramy lepszą opcję, czyli -5 ✓ podejmujemy decyzję za Y i zakładamy, że Y się nie przyznał, wybieramy lepszą opcję, czyli 0 W obu przypadkach więźniom opłaca się przyznać. Jest to strategia dominująca – gracz wybiera dane rozwiązanie bez względu na to co zrobi konkurent. Równowaga Nasha (-5 dla X i -5 dla Y) – para strategii, które są najlepszą odpowiedzią na siebie nawzajem. Rozwiązanie -2 dla X i -2 dla Y jest Pareto optymalne. - chicken game (dwa samochody jadą na czołówkę, mogą zjechać lub nie zjechać): ✓ X i Y nie mają strategii dominującej ✓ są dwie równowagi Nasha - projekt na studiach *chyba coś z bumelantem, ale nie wiem jaką dokładnie ma nazwę* (dwóch studentów – pracowity i obijający się): ✓ Założenia: - im więcej pracy tym wyższa ocena - studentowi bardziej zależy na czasie wolnym (cw) niż na ocenie W tych trzech grach występowała równowaga w strategiach czystych. ➢ Równowaga w strategiach mieszanych – gracz wybiera jakąkolwiek strategię, ale tak, żeby konkurent nie skorzystał na tym, że poznał nasz wybór. Dla X: EV1Y = EV2Y Dla Y: EV1X = EV2X 18 * p + 8 * (1 – p) = 28 * p + 0 * (1 – p) p = 4/9 Gracz X powinien 4 razy na 9 gier wybrać strategię 1, a 5 razy na 9 gier wybrać strategię 2. 34 * q + 6 * (1 – q) = 0 * q + 36 * (1 – q) q = 15/32 Gracz Y powinien 15 razy na 32 gry wybrać strategię 1, a 17 razy na 32 gry wybrać strategię 2. ➢ Polityka cenowa: • elastyczność cenowa popytu – procentowa zmiana ilości popytu do procentowej zmiany ceny • prawo popytu – wraz ze wzrostem ceny maleje popyt Popyt elastyczny – za minusem więcej niż 1 Popyt nieelastyczny – za minusem mniej niż 1 Jeśli chcę zmaksymalizować przychód całkowity, a popyt jest: • elastyczny, to należy obniżyć cenę • nieelastyczny, to należy podwyższyć cenę • jednostkowy (-1), to zmiana ceny nie wpływa na przychód ➢ Narzut (marża) na koszty: P−MC - marża rzeczywista – odwrotnie proporcjonalna do ceny (cena rośnie P – marża maleje) −1 𝐸𝑝 - optymalna wysokość marży P−MC P > −1 𝐸𝑝 => P↑ P−MC P P−MC P < = −1 𝐸𝑝 −1 𝐸𝑝 P = MC => P↓ => Pconst Ep 1−Ep elastyczna minusy wzoru: MC nie może być zerowe, Ep musi być Metoda kosztów pełnych: P = (1 + n) * ATC minusy wzoru: nie uwzględnia reakcji konsumentów, ATC (koszt całkowity przeciętny) zawiera koszt stały ➢ Dyskryminacja (tylko w odniesieniu do cen) – stosujemy różne ceny, mimo ponoszenia tych samych kosztów. W monopolu wyróżnia się trzy stopnie dyskryminacji cenowej: • I stopień (idealna/doskonała) – każdą jednostkę dobra sprzedaje się po innej cenie i jest to najwyższa cena jaką konsument jest w stanie zapłacić. Sprzedawca zawłaszcza całą rentę konsumenta („oszczędność” gdy płacimy mniej niż byśmy chcieli) • II stopień – dzielę rynek na segmenty, podstawą podziału jest ilość kupowanego dobra, dla każdego segmentu ustalam inną cenę. Im mniej kupują, tym więcej płacą, np. energetyka. • III stopień – dwa segmenty rynku, podstawą podziału jest elastyczność cenowa. Im większa elastyczność tym niższa cena, np. bilety PKP, MPK, do kina. Dyskryminacja cenowa w czasie – np. lody droższe latem i tańsze zimą. Cena dwuczłonowa: P = C + p * Q (stała kwota + cena j. sztuki) Producenci mogą manipulować elastycznością przez markę bądź reklamę. Zadanie: mam działkę, na której szukam ropy. Wiercenie kosztuje 3 mln, dochód za ropę wynosi 10 mln. Prawdopodobieństwo sukcesu każdego kolejnego wiercenia: p(S): 0,2; 0,25; 0,33; 0,5; 1 Wniosek: jeśli p(S) rośnie nie powinniśmy rezygnować p(S) = 0,25; 0,21; 0,17; 0,15; 0,07; 0,01 dochód (I) = 20 mln inwestycja (Inw) = 3 mln Prawdopodobieństwo graniczne: p* = Inw/I = 3/20 = 0,15 Wniosek: jeśli p(S) maleje to inwestujemy tak długo, jak p(S) jest większe od p* ➢ Błędy przy podejmowaniu decyzji: 1. Nieuwzględnienie kosztów istotnych dla podejmowanej decyzji. 2. Uwzględnienie kosztów nieistotnych dla podejmowanej decyzji. Koszty istotne – koszty różne dla obu wariantów, np. koszty zmienne. alternatywne. Nazywane są kosztami ukrytymi. Koszty nieistotne – koszty takie same dla obu wariantów a) błąd kosztu stałego – koszty zarządu, sprzedaży, amortyzacja b) błąd kosztu utopionego – koszty poniesione, których nie możemy odzyskać Podejmując decyzje, powinniśmy brać pod uwagę zysk ekonomiczny (zysk księgowy – koszt alternatywny).
