ĐẠI CƯƠNG VỀ CƠ THỂ SỐNG ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG TS. BS. Phan Thị Minh Ngọc BM Sinh lý học MỤC TIÊU HỌC TẬP 1. Nêu được ba đặc điểm của sự sống 2. Trình bày được vai trò của hằng tính nội môi 3. Trình bày được các cơ chế điều hòa chøc n¨ng ĐẶC ĐIỂM CỦA SỰ SỐNG • Đặc điểm thay cò đổi mới (chuyển hãa): - Qu¸ tr×nh ®ång hãa - Qu¸ tr×nh dÞ hãa • Đặc điểm chịu kÝch thÝch • Đặc điểm sinh sản giống m×nh NỘI MÔI VÀ HẰNG TÍNH NỘI MÔI Dịch cơ thể Dịch nội bào Dịch ngoại bào Dịch lưu thông toàn cơ thể Huyết tương Dịch kẽ Dịch bạch huyết Nội môi Dịch xuyên bào Dịch não tủy Dịch ổ khớp Dịch nhãn cầu QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ SỬ DỤNG CÁC THÀNH PHẦN CỦA NỘI MÔI • Hệ thống tiếp nhận, tiªu hãa, chuyển hãa chất dinh dưỡng: Hệ tiêu hóa, hô hấp, gan, cơ • Hệ thống vận chuyển chất dinh dưỡng: Máu, các dịch cơ thể, tuần hoàn • Hệ thống bài tiết: Hệ hô hấp, tiết niệu, tiêu hóa, da Sơ đồ mối liên quan giữa cơ thể và môi trường CAN BẰNG NỘI MOI (HOMEOSTASIS) MẤT ĐI THU VÀO ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG 1. Đường thần kinh : Th«ng qua phản xạ 2. Đường thể dịch : KhÝ, ion, hormon Cơ chế điều hßa ngược Điều hßa ngược ©m tÝnh Điều hßa ngược dương tÝnh Điều hòa bằng con đường thần kinh CUNG PHẢN XẠ: - Bé phËn c¶m thô - §ưêng truyÒn vµo - Trung t©m thÇn kinh - §ưêng truyÒn ra - Bé phËn ®¸p øng CÁC LOẠI PHẢN XẠ: - Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn - Ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN - Cã tÝnh bÈm sinh, b¶n n¨ng, di truyÒn - Cung ph¶n x¹ cè ®Þnh - Cã tÝnh chÊt loµi - Trung t©m ph¶n x¹ n»m ë phÇn dưíi hÖ TK - Phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña t¸c nh©n kÝch thÝch vµ bé phËn c¶m thô PXK§K gióp c¬ thÓ ®¸p øng nhanh, nhËy, tù ®éng víi kÝch thÝch §¶m b¶o c¸c ho¹t ®éng b×nh thưêng & thèng nhÊt PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN - §uîc thµnh lËp trong ®êi sèng - Cã tÝnh chÊt c¸ thÓ, lµ phư¬ng thøc thÝch øng linh ho¹t cña c¬ thÓ víi m«i trưêng - Kh«ng phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña t¸c nh©n kÝch thÝch vµ bé phËn c¶m thô PXC§K gióp c¬ thÓ lu«n thÝch øng ®ưîc víi sù thay ®æi cña m«i truêng sèng ĐIỀU HÒA BẰNG ĐƯỜNG THỂ DỊCH - Vai trß cña nång ®é c¸c chÊt khÝ: O2 CO2 - Vai trß cña c¸c ion trong m¸u: Na+ , K+, Ca++ … - Vai trß cña hormon: Hormon cña c¸c tuyÕn néi tiÕt & hormon m« CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA NGƯỢC - ThÕ nµo lµ ®iÒu hßa nguîc ? - §iÒu hßa ngưîc ©m tÝnh: + Thưêng gÆp trong c¬ thÓ + Gióp duy tr× sù æn ®Þnh cña chøc n¨ng, néi m«i - §iÒu hßa ngưîc dư¬ng tÝnh: + t¹o ra sù mÊt æn ®Þnh chøc n¨ng & néi m«i, nhưng trong c¬ thÓ b×nh thưêng c¬ chÕ nµy cã Ých + Ýt x¶y ra, chØ t¸c ®éng trong mét thêi gian ng¾n CẢM ƠN VÀ HẸN GẶP LẠI!