MAGANDANG
UMAGA
MGA MAG-AARAL
HANDA NA BA KAYO?
“Our environment, the world in which we live and work, is a mirror of
our attitudes and expectations.” – Earl Nightinggale
“Ang aming kapaligiran, ang mundo kung saan tayo nakatira at
trabaho ay isang salamin ng aming mga saloobin at mga inaasahan.”
- Salin mula sa http://imtranslator.net/
“Ang ating kapaligiran, ang mundo kung saan tayo ay namumuhay at
naghahanapbuhay, ay sumasalamin sa ating mga saloobin at inaasahan.”
– Isang malayang pagsasalin
“Earth provides enough to satisfy every man’s needs,
but not every man’s greed.”
Mahatma Gandhi
“Earth ay nagbibigay ng sapat upang masiyahan ang mga
pangangailangan ng bawat tao, ngunit kasakiman hindi lahat ng tao.”
Salin mula sa https://translate.google.com.ph
“Ang mundo ay nakapagbibigay ng sapat upang matugunan ang
pangangailangan ng bawat tao, subalit hindi ang kasakiman ng tao.”
Isang malayang pagsasalin
MGA TIPS SA PAGSASALING-WIKA
MULA SA INGLES SA FILIPINO
KAHULUGAN
Ano ang Pagsasalin?
John Catford (1965):
“The replacement of textual material in one language
(SL) by equivalent textual material in another
language (TL)”.
“Paglilipat”
ANG KABUOHANG ISKEMA
Ang pagsasalin ay paglilipat ng isang teksto sa
pinakamalapit na diwa mula sa simulaang lengguwahe
tunguhang lengguwahe.
Sa iskemang ito, ang tagasalin ay kinakailangang mayroong sapat na
kahusayan sa simulaang lengguwahe (SL).
Pero, lalo’t higit na kinakailangang mahusay ang tagasalin sa tunguhang
lengguwahe (TL).
Naglilipat-wika tayo para maseguradong
magiging aksesibol sa lahat ng Filipino ang
mga bagong kaalaman
Nagsasalin tayo para matiyak na maaakses
ng karaniwang Filipino ang mga kaalamang
natuklasan ng mga eksperto natin mula sa iba’t
ibang disiplina.
Interlingual Translation
Ginihigugma kita (Bisaya)
Inaro taka (Pangasinan)
Kaluguran daka (Pampangan)
Ay-ayaten ka (Ilokona)
CONTEMPORARY
Kontemporaryo?
PEASANT
Pesante?
SCHOOL
“Iskul”
SQUATER
“Iskwater”
SPELLING
“I-spelling”
“ISKUL”
Paaralan
“I-spelling”
Baybayin
“Pesante”
Magsasaka
“Iskwater”
Maralitang taga-lungsod
Walang permanenteng tirahan
“Kontemporaryo”
Kasalukuyan
Kasabayan
Makabago
kutyara
lababo
kabayo
bintana
piyesta
tsinelas
banyo
kumusta
cuchara = kutsara
baño= banyo
caballo = kabayo
lavabo = lababo
fiesta = pista
ventana = bintana
chinelas = tsinelas
como esta =
kumusta
Zobel
Mexico
Sobel
Meksiko
Nueva Vizcaya
Nuweba Biskaya
Rule 1:
Kapag magiging
katawa-tawa ang
bagong salita
Duty Free
Dyuti Fri/Pri
Cauliflower
koliplawer
Rule 2:
Kapag mahirap
maintindihan ang
bagong “spelling”
Carbon Dioxide
Karbon day oksayd
Rule 3:
Kapag mas akma sa
kultura ang orihinal
na baybay ng salita
Feng Shui
pung soy
Bouquet
bukey
Rule 4:
Kapag lumilikha ng
kaguluhan ang
pagpapalit ng
“spelling”
Pizza
Pitsa
Baguette
Baget
Rule 5:
Kapag mas popular
ang orihinal na
baybay ng salita
kumpara sa
“tagalized version”
Coke
Kok
Jeepney
Dyipni
ASPECT
Aspect
Aspecto
Aspekto
Aspeto
Sovereignty
SOVEREIGNTY
soberanía
soberanya
soberenya
Mas mabuting gamitng ang salitang “KASARINLAN.”
“LEVEL”
Level?
Antas
Taas
SIGNIFICANT
“Signipikante”
Signipikante?
Makabuluhan
Mahalaga
katawagan sa Filipino: laing
PANGHIHIRAM NG
SALITA
PANGHIHIRAM
Paghiram sa mga dayuhang wika tulad
ng Español at Ingles, at iba pang wika.
Pagdaan sa proseso ng reispeling.
PANGHIHIRAM NG SALITA
 modernisasyon ng Filipino
 paraan ng pagsasalin
 pagpapahalaga sa pagbabaybay
 suporta sa kodipikasyon at elaborasyon
Inuunang hiraman ang wikang Español.
 Dahil sa katwirang lingguwistika
 padér (paréd),
 Kampana (campana),
 kandila (candila),
 bintana (ventana),
 kalatas (cartas)
sapatos, mansanas, materyales, prutas, medyas,
mesiyas, perlas, atbp.
HIGIT NA MAG-INGAT SA MGA SALITANG
“SIYOKOY”
• Pinaghalong salitang hiram.
Halimbawa:
1. “komento” (comment;
commentario)
2. “prayoridad” (priority;
prioridad)
Mga Paraan ng Panghihiram
1. Gamitin ang kasalukuyang leksikon ng Filipino.
Hiram na Salita
attitude
rule
ability
wholesale
west
Filipino
saloobin
tuntunin
kakayahan
pakyawan
kanluran
Mga Paraan ng Panghihiram
2. Kumuha ng mga salita mula sa iba’t ibang katutubong
wika ng bansa.
Hiram na Salita
hegemony
imagery
husband
muslim priest
Filipino
gahum (Cebuano)
haraya (Tagalog)
bana (Hiligaynon)
imam (Tausug)
Mga Paraan ng Panghihiram
3. Bigkasin sa orihinal na anyo ang hiram na salita mula sa
Espanyol, Ingles at iba pang wikang banyaga at saka
baybayin sa Filipino.
Halimbawa:
Ingles
centripetal
radical
Filipino
sentripetal
radikal
Mga Paraan ng Panghihiram
Halimbawa:
Iba pang wika
coup d’ etat (Pranses)
chinelas (Español)
kimono (Japon)
glasnost (Russian)
Filipino
kudeta
tsinelas
kimono
glasnost
Mga Paraan ng Panghihiram
4. Gamitin ang mga letrang c,ñ, q, x, f, j, v, z kapag ang salita ay
hiniram nang buo ayon sa sumusunod na kondisyon.
a. pantanging ngalan
Quirino, Julia, Canada, Valenzuela,
Ceñeza bldg., State Condominium,
Qantas Airlines, Doña Monserat, El Niño
b. salitang teknikal o siyentipiko
cortex, enzyme, quartz, filament, Marxism
x-ray, zoom, joules, vertigo, infrared
Mga Paraan ng Panghihiram
c. salitang may irregular na ispeling o gumagamit ng
dalawang letra o higit pa na hindi binibigkas o ang mga
letra ay hindi katumbas ng tunog.
bouquet, rendezvous, laissez faire,
champagne, plateau, monsieur
d. salitang may internasyunal na anyong kinikilala at
ginagamit
taxi, exit, fax, file, text, zodiac, zoo
MGA PAMANTAYAN SA PAGSASALING-WIKA
1. Alamin ang paksang isasalin.
2. Basahin nang ilang beses ang tekstong isasalin.
3. Tandaang ang isinasalin ay ang kahulugan o mensahe at hindi
lang mga salita.
4. Piliin ang mga salita at pariralang madaling maunawaan ng
mambabasa.
5. Ipabasa sa isang eksperto sa wikang pinagsalinan o sa isang
katutubong nagsasalita ng wika ang iyong isinalin.
6. Isaalang-alang ang iyong kaalaman sa genre ng akdang isasalin.
7. Isaalang-alang ang kultura at konteksto ng wikang isasalin at ng
pagsasalin.
8. Ang pagiging mahusay na tagapagsalin ay nalilinang sa pagdaan
ng panahon at napagbubuti ng karanasan.
Ingles
1. Assistant
2. Efficient
3. Expert
4. Finance
5. Fired
6. Holiday
7. Interview
8. Job
9. Laborer
10. Late
K
P
Salin sa Filipino
awaksi
Episyente
Dalubhasa, /E ksperto
Pananalapi
Sisante
P ista
nterbyu
/I
anayam,
Hanapbuhay, /T rabaho
M anggagawa
Huli