PAUNAWA:
• Ang presentasyong ito ay laan para sa mga piling mag-aaral ng
Pamantasan ng Lungsod ng Valenzuela na kumukuha ng
Filipino sa Iba’t ibang Disiplina, (Ikalawang Semestre)
Akademikong Taon 2019-2020.
• Hindi ito dapat ipamigay, ipagbili o ipasa nang walang
pahintulot ng lumikha.
• MAGHANDA PARA SA PAGSUSULIT! Padayon!
G. Anthony Baculbas Gabumpa
Introduksiyon: Bilang Wikang Pambansa, Wika ng Bayan, at Wika ng
Pananaliksik na Nakaugat sa Pangangailangan ng Sambayanan
KASAYSAYAN AT
PAG-UNLAD NG
WIKANG FILIPINO
BILANG WIKANG
PAMBANSA
1
PANAHON NG BALANGAY
2
PANAHON NG GALYON
3
PANAHON NG KALESA
4
PANAHON NG AWTO
5
PANAHON NG MAKINANG DE-SINGAW
6
PANAHON NG DAAMBAKAL
7
PANAHON NG MODERNONG DYIP
Teorya ng Pinagmulan at Pandarayuhan
Dr. Henry
Otley Beyer
Wave Migration
Theory
Dr. Robert B. Fox
Dr. Landa Jocano
Dr. Armand Mijares
Taong Tabon
(1962)
Pag-aaral pa Hinggil sa
Taong Tabon (1975)
Taong Callao
WAVE
MIGRATION
THEORY
NEGRITO
Dr. Henry Otley Beyer
• Amerikanong antropologo (1916)
• Naniniwala
pangkat
ng
siyang
taong
may
tatlong
dumating
MALAY
sa
Pilipinas:
INDONES
TAONG TABON
SA PALAWAN
Dr. Robert B. Fox (1962)
• Natagpuan nila, kasama ang pangkat ng arkeologo
ng Pambansang Museo ng Pilipinas, ang harap ng
bungo at isang buto ng panga sa yungib ng Palawan.
• Patunay na mas unang dumating sa Pilipinas ang
tao kaysa sa Malaysia.
TAONG TABON
(Yungib ng Tabon sa
Palawan – 1962)
• Tinatayang
nanirahan
may
50,000 taon na ang nakalipas.
• Kasamang natagpuan ang mga:
a. kagamitang bato
b. buto ng ibon at paniki
c. bakas ng uling
KAUGNAY NA PAGAARAL HINGGIL SA
TAONG TABON
Landa Jocano (1975)
• Nagsagawa ng pag-aaral kasama ang pangkat ng mga
mananaliksik ng Pambansang Museo.
• Kumakatawan sa unang lahing Pilipino.
• TAONG TABON (Homo Sapiens)
• TAONG PEKING (Homo Erectus)
• TAONG JAVA
(Homo Erectus)
TAONG CALLAO
Dr. Armand Mijares
• Natagpuan ang isang buto ng paa sa Kuweba ng
Callao, Cagayan.
• Mas matanda pa sa Taong Tabon
• Nabuhay nang 67,000 taon na ang nakalilipas.
Wave
Migration
Theory
Taong
Tabon
TEORYA NG PANDARAYUHAN MULA SA
REHIYONG AUSTRONESYANO
AUSTER
NESOS
South wind
Island
nagmula sa salitang Latin
ANGKAN NG WIKA
INDOEUROPEAN
A. Germanic
• English-Frisian
• Dutch-German
• Scandivian
B. Celtic
• Breton
• Welsh
• Irish
• Scots
C. Romance
• Portuges
• Espanyol
• Pranses
• Italyano
• Rumanian
• Sarinian
• Rhato-Romanic
• Haitian-Creole
• Catalan/Galician
• Latin
D. Slavic
• Ruso
• Byelorussian/
• Ukranian
• Polish
• Czech
• Slovak
• Serbo-Crostian
• Bulgarian
E. Baltic
• Lithuanian
• Latvian
FINNOUGRIAN
A. Finnish
B. Estonian
C. Hungarian
D. Lappish,
Mordvinia
E. Cheremiss
AFRO-
ATLAIC ASIATIC
A. Turkic
B. Mongol
C. ManchuTangus
A. Semitic
• Ebreo
• Arabik
• Maltese
• Assyrian
• Aramaic
• Phoencian
B. Hamitic
• Egyptian
• Berber
• Cushitic
• Chad
C. Manade
D. Kwa
E. Sudanic
F. Bantu
SINOMALAYOKOREAN JAPANESE POLYNESIAN CAUCASSIAN TIBETAN PAPUAN DRAVIDIAN
A. Niponggo A.Indonesian
B. Ryuku
• Tagalog
• Bisaya
• Ilocano
• Pampango
• Samar-Leyte
• Bicol
• Chamerrong
Guam
• Iba pang wika
sa Pilipinas
B. Malay
• Malaya
• Batak
• Balinese
• Dayak
• Makassar
C. Micronesian
D. Polynesian
• Hawaiian
• Tahitian
• Samoan
• Maori
E. Melanesian
• Fijan
A.
South
Caucassian
B.
North
Caucassian
C. Basque
A. TibetoBurma
• Tibetan
• Burmese
• Garo
• Bodo
• Naga
• Kuki-Chin
• Karen
A.
•
•
•
•
DRAVIAN
Telugu
Tamil
Kannarese
ng Kanara
Malayalam
AUSTRALIAN
AUSTROASIATIC
A.
•
•
•
•
•
•
Munda
Santoli
Klase
Nicolabarese
Palauag
Wa
Mon
Mga Teorya ukol sa Pinagmulan ng Austronesian
Wilheim Solheim II
• Ama ng Arkeolohiya ng
Timog Silangang Asya
Peter Bellwood
• Australia
University
National
Ayon kay Wilheim Solheim II
Kalakalan
Pag-aasawa
Migrasyon
CELEBES
SULU
NUSANTAO
Ayon kay Peter Bellwood
PILIPINAS
TIMOG TSINA at
TAIWAN
BAKIT MASASABING NAGMULA ANG MGA PILIPINO SA LAHING AUSTRONESIAN?
1
UNANG NAKATUKLAS NG BANGKANG MAY KATIG
2
PAGTATANIM NG PALAY SA DALIDIS NG BUNDOK
3
PANINIWALA SA ANITO AT KABILANG BUHAY
4
PAGLILIBING SA MGA PATAY SA ISANG BANGA
5
PAGSASAGAWA NG PAGBABATOK
KUNG NABUHAY TAYO SA PANAHON NG MGA KATUTUBO…









BAYBAYIN
Unang Sistema ng Pagsulat
• Baybayin (baybay – to trace)
• Nahahawig sa ALIFBATA ng mga
Arabo
• May 17 titik o simbolo ( may 14 na
katinig at may 3 patinig)
• Abugida
patinig)
(pinagsamang
katinig
at
LIMANG PARAAN NG PAGSULAT
NG MODERNONG BAYBAYIN
1.
Maging pamilyar sa anyo ng bawat karakter sa baybayin. Ito ay
may (3) patinig at (14) na katinig.
2.
Naglalagay ng tuldok/kudlit sa itaas upang maging e/i ang
tunog ng karakter at sa ibaba naman upang ang tunog ay
maging o/u.
3.
Makakaltas ang /a/ sa mga karakter sa pamamagitan ng
paglalagay ng ekis, krus, o pamudpod sa ilalim at kanang
bahagi ng karakter.
4.
Sa pagbabantas, ang “Danda” | ay ginagamit bilang kuwit at ang
“Kapid Danda” || naman ay tuldok.
5.
Isalin sa Filipino ang mga nasa wikang banyaga. Tandaan na
kung ano’ng bigkas siyang baybay.
MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT NG
SINAUNANG BAYBAYIN
1. Maging pamilyar sa wastong pagpapantig ng mga salita.
2. Hindi ito gumagamit ng pamatay patinig o pamudmod.
3. Sa pagbasa nito, mauunawaan ang mga salita sang-ayon sa
lawak ng bokabularyo at pagkakaunawa mo sa wika at kultura
ng Pilipino.
1
PANAHON NG BALANGAY
2
PANAHON NG GALYON
3
PANAHON NG KALESA
4
PANAHON NG AWTO
5
PANAHON NG MAKINANG DE-SINGAW
6
PANAHON NG DAAMBAKAL
7
PANAHON NG MODERNONG DYIP
PANAHON NG
GALYON
ANO BA ANG LAYUNIN NG MGA KASTILA?
“
Ang tatlong G:
•
•
•
God
Gold
Glory
”
“
ANG MASAKIT NA KATOTOHANAN
...
Lahat ng mga rekord, tala, panitikan
at ano pa man ay sinira at sinunog ng
mga Kastila dahil ito raw ay may
pagkademonyo.
”
#KaramihanSaMgaIto’yNanatilingAlaalaNaLamang
ANG APAT NA ORDEN
Hinati ang pamayanan upang pamunuan ng mga orden
AGUSTINO
DOMINIKO
PRANSISKANO
HESWITA
Kalauna’y naging LIMA ang mga orden na ito: REKOLETO (panlima)
MGA NAGING PAGBABAGO
ALPABETO
PAMAHALAAN
Ang mga prayle ang
nagsilbing institusyon ng
mga Pilipino.
Ang alpabeto noong
panahon ng Kastila ay
tinawag na ABECEDARIO
RELIHIYON
Naging daan ang
pagpapalaganap ng
Kristiyanismo upang
tuluyang
masakop
ang Pilipinas
EDUKASYON
Ang mga prayle ang
nagturo sa mga Pilipino
noon.
PAGSULAT
PAGBABAGO
Natuto ng gumamit ng
papel, pluma at panulat
ang mga Pilipino,
WIKA
Sa halip na ituro ang
wikang Kastila, inaral ng
mga prayle ang mga
katutubong wika.
ABECEDARIO
Ang tawag sa alpabetong ginamit ng mga Pilipino noong panahon ng Kastila,
Binubuo ito ng 31 titik
NG
/nang/
ANO ANG KALAGAYAN NG WIKA NOON?
…
Ginamit at inaral ng mga prayle ang wikang katutubo
upang mas mapalapit sa mga Pilipino.
Inutos ng Hari na gamiting wikang panturo ang mga
wikang katutubo.
PANAHON NG
KALESA
PANAHON NG
REBOLUSYON
DALAWANG MUKHA
NG HIMAGSIKAN
ANG KATIPUNAN
•
•
•
KKK
–
Kataas-taasan,
Kagalang-kagalangang
Katipunan ng mga Anak ng
Bayan
Itinatag ni Andres Bonifacio
noong Hulyo 7, 1872
Layuning pag-isahin ang mga
Pilipino upang maging isang
bansang
nagsasarili
at
makamit ang kalayaan sa
pamamagitan
ng
paghihimagsik.
WIKANG TAGALOG
 Ang wikang ginamit ng mga
Katipunero sa kanilang mga
kautusan at pahayagan
 Sinasabing naging unang hakbang
sa pagtataguyod ng wikang
Tagalog
 Piniling gamitin ang wikang
Tagalog sa pagsulat ng mga
sanaysay, tula, kuwento, liham at
mga talumpati hinggil sa diwang
makabayan.
KONSTITUSYON NG BIAK-NA-BATO (1899)
• Nakasaad na ang wikang OPISYAL ng Pilipinas ay
TAGALOG
REPUBLIKA NG
BIAK-NA-BATO (1899)
PANGULONG
EMILIO AGUINALDO
• Ang paggamit ng wikang Tagalog ay
opsiyonal .
• Doon lamang sa mga gawaing
nangangailangan ng paggamit ng
wikang Tagalog ito gagamitin.
• Naging biktima ng politika ang
Tagalog (napailalim sa wikang
banyaga)
PANAHON NG
AWTO
KASUNDUAN SA PARIS
Ipinagbili tayo ng Espanya sa Amerika
“
Tuluyan tayong
nasakop ng mga
Amerikano.
Naging huwad ang kalayaan
”
“
Kung ano ang ipinagkait ng mga Kastila ay ibinigay ng mga
Amerikano upang makuha ang loob ng mga Pilipino.
THOMASITES
• Mga sundalo na naging unang guro ng mga
Pilipino noong panahon ng Amerikano.
• Una nilang itinuro ang 3R:
Reading
‘Rriting
‘Rithmetic)
• Naitatag din ang PNU (Philippine Normal
University) noong panahon ng mga Amerikano.
WIKANG
INGLES
WIKANG
BERNAKULAR
- wikang
panturo
- wikang
pantulong
kompyuter
taxi
fax
cellphone
istambay
basketbol
telebisyon
ABAKADA
A
Ha
Ba Ka
Da E Ga
I La
Ma Na Nga
O
Pa Ra Sa Ta U Wa Ya
Lope K. Santos
1940
PANAHON NG
MAKINANG
DE SINGAW
WIKANG BERNAKULAR
O WIKANG TAGALOG
•
Ito ang ipinagamit ng mga Hapones sapagkat
ipinagbawal ang wikang Ingles.
•
Namayagpag ang panitikang Tagalog sa
panahong ito.
•
Naging masigla ang talakayan hinggil sa wika
•
Lahat ng mahuhusay sa Ingles ay napilitang
pag-aralan ang wikang Tagalog.
ORDINANSA MILITAR BILANG 13
TAGALOG
WIKANG OPISYAL
NIHONGGO
PANAHON NG
DAAMBAKAL
MGA KONTRIBUSYONG PANGWIKA
NG IBA’T IBANG ADMINISTRASYON
QUEZON
OSMENA MAGSAYSAY MARCOS
AQUINO
RAMOS
AMA NG WIKANG PAMBANSA
Surian ng
Wikang Pambansa
Kautusang Tagapagpagganap Blg. 184
Tagalog bilang
Wikang Pambansa
MANUEL QUEZON
Konstitusyon 1935, Artikulo XIV Seksyon 3
Ang kongreso ay gagawa ng hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay
ng wikang pambansa batay sa mga umiiral na katutubong wika…
Proklamasyon Blg. 35 - 1946
Linggo ng Wika
(Marso 27-Abril 2)
FRANCISCO “BALAGTAS”
BALTAZAR
SERGIO OSMEÑA
Proklamasyon Blg. 12 - 1954
Proklamasyon Blg. 186 - 1955
Linggo ng Wika
(Marso 29-Abril 4)
Linggo ng Wika
(Agosto 13-19)
RAMON MAGSAYSAY
Kautusan Blg. 7 - 1959
Pilipino ang itatawag sa
Wikang Pambansa
Kautusang Tagapagpagganap Blg. 96 - 1967
Lahat ng mga gusali at mga
tanggapan ng pamahalaan
ay isasa-Pilipino.
Kautusan – Marso 1968
Lahat ng pamuhatan o sulatin
ng pamahalaan ay kailangan
nakalimbag sa Filipino na may
salin sa Ingles.
FERDINAND MARCOS
Konstitusyon 1973, Artikulo XIV Seksyon 3
Ang batasang pambansa ay magsasagawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pormal na paggamit ng pambansang wikang Pilipino…
19 na Pangunahing Wika
Linangan ng mga
Wika sa Pilipinas
CORAZON AQUINO
Konstitusyon 1987, Artikulo XIV Seksyon 6-9
6 “Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nalilinang, ito ay
dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika sa Pilipinas at iba
pang wika...”
MAKABAGONG ALPABETONG FILIPINO
ABCDEFGHIJKL MN
----
N NG O P Q R S T U V W X Y Z
1987
Komisyon sa
Wikang Filipino
Proklamasyon Blg. 1041 – (1997)
Buwan ng Wikang
Pambansa (Agosto 1-31)
FIDEL RAMOS
DepEd Order 74, s. 2009 1991 – Batas Republika 7104
Institutionalizing
Nilagdaan ang paggamit ng Inang
Mother Tongue BasedWika sa Elementarya o (MLE)
Multilingual Education
DepEd Order 16, s. 2012
Guidelines for Mother
Tongue Based- Multilingual
Education
FILIPINO
Komisyon ng Wikang Filipino, 1992
CHED MEMORANDUM ORDER
NO. 20, SERIES OF 2013
SISTEMA NG PAGSULAT
BAYBAYIN
ABECEDARIO
ABAKADA
MAKABAGONG
ALPABETONG
FILIPINO
Panahon ng
Katutubo
Panahon ng
Kastila
Panahon ng
Amerikano
Panahon ng
Pagsasarili
17 KARAKTER
31 TITIK
20 TITIK
28 TITIK
PAGDIRIWANG NG BUWAN NG WIKA
PROKLAMASYON
BLG. 35 (1946)
PROKLAMASYON
BLG. 12 (1954)
PROKLAMASYON
BLG. 186 (1955)
PROKLAMASYON
BLG. 1041 (1997)
LINGGO NG WIKA
alinsunod sa kaarawan
ni Balagtas
(Marso 27 – Abril 2)
LINGGO NG WIKA
alinsunod sa kaarawan
ni Balagtas
(Marso 29 – Abril 4)
LINGGO NG WIKA
alinsunod sa kaarawan
ni Pang. Quezon
(Agosto 13-19)
BUWAN NG WIKA
alinsunod sa kaarawan
ni Pang. Quezon
(Agosto 1-31)
1
PANAHON NG BALANGAY
2
PANAHON NG GALYON
3
PANAHON NG KALESA
4
PANAHON NG AWTO
5
PANAHON NG MAKINANG DE-SINGAW
6
PANAHON NG DAAMBAKAL
7
PANAHON NG MODERNONG DYIP
PANAHON NG
MODERNONG
DYIP
Ang Wikang Filipino at Banta ng
Globalisasyon
Lumbera
Alyansa ng mga Tagapagtanggol ng Wikang
Filipino/TANGGOL WIKA: Internal na Kwento, Mga
Susing Argumento at Dokumento (2014-2017)
San Juan
ANG 14 NA SUSING ARGUMENTO
WALANG MAKABULUHANG ARGUMENTO ANG MGA ANTIFILIPINO – ANG
KAMPONG TANGGAL WIKA – SA PAGPAPATANGGAL NG FILIPINO AT
PANITIKAN
DAPAT MAY FILIPINO AT PANITIKAN SA KOLEHIYO DAHIL ANG IBANG
ASIGNATURA NA NASA JUNIOR AT/O SENIOR HIGH SCHOOL AY MAY
KATUMBAS PA RIN SA KOLEHIYO
ANG FILIPINO AY DISIPLINA, ASIGNATURA, BUKOD NA LARANGAN NG
PAG-AARAL, AT HINDI SIMPLENG WIKANG PANTURO LAMANG
PARA MAGING EPEKTIBONG WIKANG PANTURO ANG FILIPINO,
KAILANGANG ITURO AT LINANGIN DIN ITO BILANG ASIGNATURA
BAHAGI NG COLLEGE READINESS STANDARDS ANG FILIPINO AT
PANITIKAN
SA IBANG BANSA, MAY ESPASYO RIN SA KURIKULUM ANG SARILING WIKA
BILANG ASIGNATURA, BUKOD PA SA PAGIGING WIKANG PANTURO NITO
BINIGYAN NG DEPED AT CHED NG ESPASYO ANG MGA WIKANG DAYUHAN
SA KURIKULUM, KAYA LALONG DAPAT NA MAY ESPASYO PARA SA WIKANG
PAMBANSA
ANG 14 NA SUSING ARGUMENTO
PINAG-AARALAN DIN SA IBANG BANSA ANG FILIPINO – AT MAY
POTENSYAL ITONG MAGING ISANG NANGUNGUNANG WIKANG GLOBAL –
KAYA LALONG DAPAT ITONG PAG-ARALAN SA PILIPINAS
MALAPIT ANG FILIPINO SA BAHASA MELAYU, BAHASA INDONESIA, AT BRUNEI MALAY, MGA
WIKANG GINAGAMIT SA MALAYSIA, SINGAPORE, INDONESIA, AT BRUNEI, NA MGA BANSANG
KASAPI NG ASEAN, KAYA’T MAHALAGANG WIKA ITO SA KONTEKSTO MISMO NG ASEAN
INTEGRATION
MABABA PA RIN ANG AVERAGE SCORE NG MGA ESTUDYANTE SA FILIPINO
SA NATIONAL ACHIEVEMENT TEST (NAT)
FILIPINO ANG WIKA NG MAYORYA, NG MIDYA, AT NG MGA KILUSANG
PANLIPUNAN: ANG WIKA SA DEMOKRATIKO AT MAPAGPALAYANG
DOMEYN NA MAHALAGA SA PAGBABAGONG PANLIPUNAN
MULTILINGGWALISMO ANG KASANAYANG AKMA SA SIGLO 21
HINDI PINAUNLAD, HINDI NAPAUNLAD AT HINDI MAPAPAUNLAD NG
PAGSANDIG SA WIKANG DAYUHAN ANG EKONOMIYA NG BANSA
MAY SAPAT NA MATERYAL AT NILALAMAN NA MAITUTURO SA FILIPINO AT
PANITIKAN SA KOLEHIYO
PAUNAWA:
• Ang presentasyong ito ay laan para sa mga piling mag-aaral ng
Pamantasan ng Lungsod ng Valenzuela na kumukuha ng
Filipino sa Iba’t ibang Disiplina, (Ikalawang Semestre)
Akademikong Taon 2019-2020.
• Hindi ito dapat ipamigay, ipagbili o ipasa nang walang
pahintulot ng lumikha.
• MAGHANDA PARA SA PAGSUSULIT! Padayon!
G. Anthony Baculbas Gabumpa