ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ
ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
Коммерциялық емес акционерлік қоғам
«Ғ. Ж. ДӘУКЕЕВ атындағы
АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ»
«Электрмен жабдықтау және энергияның жаңғыртылатын көздері»
кафедрасы
«Жаңғыртылатын энергия көздерін пайдалану» пәні бойынша
№2РГР
Тақырыбы:Шығыс Қазақстан облысы, Жарма ауданы, Жаңғызтөбе
ауылында орналасқан жел электр станциялары. Станцияда
қолданылатын жел қондырғылары. Шығыс Қазақстан облысындағы
басқа да жел электр станциялары.
Мамандығы: Электроэнергетик
Орындаған:Едигеев.Қ.О.
Тобы:ЭЭк21-3
Тексерген: доктор РhD Расмухаметова А.С.
Жоспары:
1. ШҚО Жарма ауданы, Жаңғызтөбе ауылында жел электр
станциялары.
2. Жел электр қондырғысынын құрылысы
3. Жел, Қазақстанның аймағын жел ресурстары
4. Жел электр станциясиялары
5.Қортынды
6.Пайдаланған әдиебеттер тізімі
Бұрын айтылғандай, жел турбинасы - бұл жел иеленетін кинетикалық
энергияны электр энергиясына айналдыруға қабілетті құрылғы. Бұл
айналатын жүздерді қолдану арқылы жасалады минутына 13-тен 20
айналымға дейін. Пышақтардың айналуы мүмкін төңкерістер
олардың құрылысында қолданылатын технологияның түріне және сол
кездегі желдің күшіне байланысты. Әдетте, жеңіл материалдардан
жасалған жүздер минутына көп рет айналуға қабілетті.
Пышақтар жылдамдықты арттыра отырып, электр энергиясының
көп мөлшері өндіруге қабілетті сондықтан оның тиімділігі жоғары.
Жел турбинасы іске қосылуы үшін оның қозғалысын бастау үшін
берілетін көмекші энергия қажет. Содан кейін, басталғаннан кейін,
бұл жүздерді жылжыту үшін жел жауап береді.
Құны 7 миллиард теңгені құрайтын баламалы қуат
көзі биылғы жылдың соңында толық қуатына
шығуы тиіс.Географиялық және метеорологиялық
тұрғыдан алғанда, Жарма өңірі жел энергиясын кең
көлемде пайдалануға қолайлы аумақ болып
табылады.Аудан әкімдігінің хабарлауынша, бұған
дейін Жаңғызтөбе елді мекенінде метеорологиялық
зерттеулер мен жел әлеуетін бағалау жұмыстары
жүргізілген.Зерттеулер бұл жердегі жел
раушанының жел энергетикасының барлық
стандарттарына сәйкес келетінін көрсетті – мұндағы
ауа массаларының қозғалысы тұрақты, біркелкі және
тым екпінді емес, – деп түсіндіреді облыстық
кәсіпкерлік және ауыл шаруашылығы
басқармасының басшысы Мақсат Қасымов.
Бұл жобаның түпкілікті жүзеге асырылуы
жаңартылатын энергия көздері арқылы жергілікті
тұрғындардың қажеттіліктерін қанағаттандырады,
сол арқылы қазба отындарын пайдалануды
азайтады.Жел энергиясы дәстүрлі қалпына
келмейтін энергия көздерімен салыстырғанда
әлдеқайда аз экологиялық проблемалар
туғызатыны белгілі.Сонымен қатар жел
энергетикасы да аймақтың әлеуметтікэкономикалық дамуы мен энергетикалық
қауіпсіздігінің факторы ретінде қарастырылады.
Жарма ауданын бұл тұрғыда бірегей деп санауға
болады, өйткені мұнда күн және жел электр
станциялары қатар орналасады. Бұған дейін
Жаңғызтөбеде Шығыс Қазақстан облысындағы
қуаттылығы 30 мегаватт бірінші күн электр
станциясы салынып, пайдалануға берілген
болатын.Мердігер компанияның өкілі Жеңіс
Әлтаев ағымдағы жылдың желтоқсан айында
жалпы қуаты 30 мегаватт болатын 17 электр
стансасы орнатылатынын айтты.
Шығыс Қазақстан облысы бойынша қуаты 40 МВт ЖЭС
орнатуға Жарма алаңы анықталды, ол Жарма ауданы
Жаңғызтөбе ауылды мекенінінен екі километрде орналасқан,
биіктігі теңіз деңгейінен 607 м, Қараш тауында. Солтүстік
кент метеостанция мәліметтері және институтта бар
мәліметтер бойынша желдің орташа жылдық жылдамдығы
5,6 м/сек. ЖЭС құрылысына арналған алаң бос, құрылыс
жоқ, ауылшаруашылық өндірісі үшін пайдаланылмайды,
ЖЭС әрі қарай дамыту перспективасына мүмкіндік
береді.Жел электр станциясының ашылуы салтанаты
Тәуелсіздіктің 30 жылдық мерейтойымен тұспа-тұс келді.Ісшараға арнайы қатысқан Жарма ауданының әкімі Ахметқали
Нұрғожин мұндай станцияның ашылуы еліміздің жасыл
энергетикаға батыл қадам жасағанын білдіретінін
айтты.“Жасыл экономика, соның ішінде қуат өндірудің
баламалы көздеріне көшетін кез келді. Бұл бағытта елімізде
арнайы концепция қабылданған. Желден қуат өндіретін
станцияның ашылуы осы бастамаға серпін берері анық”, –
деді әкім.
Қондырғының құрылысы
1.Айналу механизмі
2.Гондола
3.Электр генераторы
4.Желдің бағыты мен
жылдамдығын бақылау
жүйесі(анемометр)
5.Тежеуіш жүйесі
6.Трансмиссия
7.Қалақтар
8.Қалақтың атакасының
бұрышының өзгерісінің жүйесі
9.Ротордың қалпағы.
№
Аймақтың
атауы
1
Облыс
50м биіктіктегі жел
жылдамдығы(м/с)
ЖЭС
қуаты(MBт)
Жоңғар қақпасы Алматы
9,7
50
2
Шелек ауданы
Алматы
7,7
100
3
Қордай
Жамбыл
6,1
10-20
4
Жүзімдік-шаян
ОҚО
6,7
10-20
5
Астана
Ақмола
6,8
20
6
Ерейментау
Ақмола
7,3
50
7
Қарғалы
Қарағанды
6,1
10-20
8
Арқалық
Қостанай
6,2
10-20
9
Атырау
Атырау
6,8
100
10
Форт Шевченко
Маңғыстау
7,5
50
Қорытынды:”Елімізде “Қазақстанда 2030жылғы дейін
электр энергиясын өндіруді дамыту туралы”мемлекеттік
бағдарламаға сәйкес,жел күшімен өндіретінэлектр
энергиясы қуатын халық шаруашылығына қолданудың
тиімді жолдары қарастырылып жатыр.Қазақстанда жел
күшімен алынатын электр энергиясы қуатын мол өндіруге
болады.Республикамыздың барлық өңірлерінде жел қуаты
жеткілікті”,-дейді.
Ғалымның айтуынша,АҚШ,Дания,Голландия;Германия
сынды шет елдерде арзан электр энергиясын өндіретін
көп жел қондырғылары жұмыс істейді екен.Сондықтан
жел көздерін тиімді пайдалану өте маңызды.
Пайдалы әдиебеттер тізімі:
1.https://qazaqstan.tv/news/147404/
2.В.Славрус Энергия көздері ,1997ж
3.Полупроводники в технике и науке. Т.1-2, МоскваЛенинград,1957-58гг.
4.Интернеттен алынған материалдар
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ
ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІКоммерциялық емес
акционерлік қоғам
«Ғ. Ж. ДӘУКЕЕВ атындағы
АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС
УНИВЕРСИТЕТІ»
«Электрмен жабдықтау және энергияның жаңғыртылатын
көздері» кафедрасы
№2РГР
Тақырыбы:Ортогоналды роторлы жел генераторлары,
олардың түрлері, жұмыс істеу принциптері. Қолданылу
аясы, жасалатын жері (компания аты, шығаратын ел аты),
бағасы. Артықшылықтары мен кемшіліктері.
Мамандығы: Электроэнергетик
Орындаған:Едигеев.Қ.О.
Тобы:ЭЭк21-3
Тексерген: доктор РhD Расмухаметова А.С.
Жоспары:
1.Жел генераторлары
2.Ортогоналды роторлы жел генераторлары
3.Артықшылықтары мен кемшіліктері,шығатын елі мен
сипаттамалары.
4.Қорытынды
5.Пайдаланған әдиебеттер тізімі
Ортогональды тік жел генераторларының тік
айналу осі және одан белгілі бір қашықтыққа
алыстатылған бірнеше оған параллель қалақтары
болады. Ортогональды жел генераторларының
артықшылықтары : бұл конструкцияда желге
бағытаушы мехнизмдерді қажет етпеуінде, себебі
оның жұмысы жел бағытына тәуелді емес;
қондырғыны жердің деңгейіне орналастыруға
болады, соның арқасында пайдалануы жеңілдей
түседі. Бұл қондырғылардың кемшіліктері: ротор
жағынан оларға неғұрлым жоғары динамикалық
жүктемелер есебінен тірек тораптарының
неғұрлым төмен қызмет ету мерзімі, өйткені
ротор айналғанда, әрбір қалақтан көтергіш күш
өзінің бағытын 360° - қа өзгертеді, бұл қосымша
динамикалық жүктемелер жасайды; ортогоналды
қондырғылардың қалақты жүйесі қуаты бойынша
көлденең-осьтік қондырғылармен салыстырғанда
неғұрлым массивті болып табылады.
Ортогоналды
роторлы жел
генераторларының
түрлері.
Дарье роторлы жел генераторлары тік айналу осі және өзіне
тән аэродинамикалық профилі жоқ жазық жолақты екі
немесе үш қалақ болады. Дарье роторының құндылықтары:
жүйесінің болмауы бағыттау жел; технологиялық
қарапайымдылығы дайындау қалақтарын; орналастыру
мүмкіндігі жетек жабдықтарын жер деңгейіндегі
айтарлықтай жеңілдетеді, оның техникалық қызмет көрсету.
Дарье роторының кемшіліктері: көлденең-осьтік ВЭУ-мен
салыстырғанда қалақты жүйе жұмысының төмен тиімділігі;
төмен қызмет ету мерзімді тірек тораптары, ротордың
тарапынан жоғары динамикалық жүктемелердің әсерінен,
айналу барысында, көтергіш күш әрбір қалақтың өз 9
бағытын 360° ауыстырады, осыдан қосымша динамикалық
жүктемелер пайда болады; екі жапырақты Дарье жел
генераторы тұрақты өсу толқынының барысында өздігінен
қосыла алмайды.
Геликоидты ротор немесе Горлов роторы ортогоналды
ротордың модификциясы болып табылады.
Жапырақтарының бекітуінің арқасыда ротордың айналуы
бірқалыпты болады, соның арқасында динамикалық
жүктемелерді азайтып, олардың жұмыс істеу мерзімін
ұзартады, алайда жапырақтарды бекіту қиын
болғандықтан, құны өе түседі.
Модельдерді шығару:
• тік-осьтік құрылымдардың сериясы
Sokol Air Vertical қуаты 0,5-15 кВт
және құны 989300-7762200тенге;
• тік-осьтік құрылымдардың сериясы
Falcon Euro қуаты 120 кВт-қа дейін
және құны 1027350-7990500тенге.
Объектінің негізгі немесе резервтік қуат көзі ретінде
қолданылады. Қалалық жерлерде қолдануға жарамды, діңгекке
немесе тірекке орнатуға болады. Тасымалдау үшін ықшам.
Өндіруші
«Дилан Энерго» ЖШС
Қызмет мерзімі:20 жылға дейін
Шығарған елі:Ресей
Генератор түрі:3 фазалы, неодим магниттері
Шу деңгейі:30 дБ аспайды
Үлгі:GS-0,75
GS жел генераторы - фланецті
бекітетін діңгекке немесе басқа
құрылымға орнатуға арналған
заманауи тік типті жел
генераторы. Бұл кешендер жел
энергиясын электр энергиясына
түрлендіреді, ол отын
пайдаланбай және тұрақты
желілерге қосылмай-ақ нысанды
автономды немесе автоматты
түрде енгізілген резервтік
электрмен жабдықтау үшін
пайдаланылады
Қорытынды:
Қазіргі жер бетіндегі орналасатын жел қоңдырғыларды өздерініің
жоғары даму сатысына жеткен. Осы күндегіден артық жел
қоңдырғылары жақын арада жасала қоймайды. Желдің энергиясы
тегін болғанымен оны іске жарататын жерде орнатылған
қоңдырғылардың беретін энергиясы жылу электр станциялары
беретін энергиядан әлденеше қымбат. Сондықтан жел
энергиясының пайдаланудың басқа жолдарын қарастыру қажет. Ол,
менің ойымша, жер бетінен биік орналасатын жел
қоңдырғылары. Осы күндегі жер бетіндегі қоңдырғыларымен
салыстырса:
- Алынатын энергия әлдеқайда арзан;
- Ротордың өлшемдерін өте үлкендетіп жасау арқылы
қоңдырғының
қуатын арттыруға болады;
Қарапайым жел қоңдырғыларына қарағанда биіктікте орналасқан
жел қоңдырғыларының қуаты ондаған есе үлкен;
Жер бетінде көп орын алмайды. Кез келген жерге орнатуға болады.
Тұтынушыға жақын орналастыру арқылы энергия тасымалдау
проблемасының жоқтығы; Шу жоқ. Ландшафтты бұзбайды.
Энергияны алу тұрақты, себебі биікте үнемі жел соғады.
Қоңдырғыны кез келген жерге ауыстыруға болады. Осы идеяны
толық зерттеп, эксперимент жасап, кішкентай модельдер жасау
арқылы теорияны білетін адамдар тексерсе, менің ойымша,
энергетика проблемасын біраз алға басушылық болар еді.
Пайдаланған әдиебеттер тізімі:
1. ГА Дорошин. Перспективы использования ветроэнергетики в
Казахстане маты, 2006. 1-8 беттер
В Виссарионов, Г.В.Дерюгина, В.А. Кузнецова Н.К.Малинин.
Солнечни нергетика - Издательский дом МЭИ. Москва, 2008. 112-155
беттер.
2. И.А.Будзко, Т.Б.Лещинская, В.И.Сукманов. Электроснабжение
сельского хозяйства - Москва, 2000. 20-45 беттер.
3. В.М.Каргиев, С.П.Мартиросов, В.П.Муругов.
Москва, 2001. 13-20 беттер.yoons Ветролгергетика Лабейш.
Нетрадиционные и возобновляемые источники энергии
4. В.ГСанкт Петербург, 2003, 22-34 беттер
5. В.Н.Анов, Д.Н Быстрицкий, К.П. Вашкевич, В.Р.Секторов.
Ветроэлектрические станци Москва, 2000. 1-25 беттер.
6. Д - Рензо Перевод В.В.Зубарев, М.О.Франкфурт. Ветроэнергетика
Москомиздат, 2002. 27-30 беттер.
er pеcype: http://1kz.biz/battery/artiklsfe.htm Н.В. Харченко
"Индивидуальные солнечные установки" м.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ
ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
Коммерциялық емес акционерлік қоғам
«Ғ. Ж. ДӘУКЕЕВ атындағы
АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС
УНИВЕРСИТЕТІ»
«Электрмен жабдықтау және энергияның жаңғыртылатын
көздері» кафедрасы
№2СРС
Тақырыбы: Solar Reserve күн-жылу электр станциясы (Solar Reserve
солнечно-термальная электростанция) және басқа да күн энергиясын
қолданатын қызықты жобалар
Мамандығы: Электроэнергетик
Орындаған:Едигеев.Қ.О.
Тобы:ЭЭк21-3
Тексерген: доктор РhD Расмухаметова А.С.
Жоспары:
1. Күн энергетикасының даму тарихы
2. Күн-жылу электр станциясы
3. Күн энергиясын қолданатын қызықты жобалар
4. Күн энергиясын жинақтау – жаңа бағыт
5. Қортынды
6. Пайдаланған әдиебеттер тізімі
2) Күн жылу электр станцияларының төрт негізгі түрі
бар.
- Оларды екі кіші түрге бөлуге болады: параболалық
науалар және Фринель концентраторлары сияқты
сызықтық концентраторлық жүйелер.
- Ал нүктелік фокусталатын жүйелер: мұнара типті
станциялар және параболоидты концентраторлар.
Күн фотоэлектр станциялары
Артықшылықтары:
- жабдықтың құны төмен және күн батареяларының
бағасын төмендетудің әлемдік үрдісі бар;
— орнатудың қарапайымдылығы мен жылдамдығы;
— жабдықтың жоғары сенімділігі;
Кемшіліктері:
- фотоэлектрлік элементтерді өндіру атмосфераға
зиянды химия өнеркәсібімен байланысты;
- пайдалану кезінде тиімділік төмендейді;
- энергияны жинақтай алмау;
Күн жылу электр станциялары
Артықшылықтары:
— жоғары тиімділік (30-40% шегінде тиімділік)
- станцияның тәулік бойы дерлік жұмыс істеуіне
мүмкіндік беретін жылуды жинақтау мүмкіндігі;
Кемшіліктері:
- жоғары құны;
— жабдықтың сенімділігін төмендететін күрделі
операциялық процестер;
Израильде, Негев шөлінің аумағында 2017
жылдың соңында қуаты 121 МВт-тан астам
мұнара электр станциясының құрылысы аяқталды.
Мұнараның биіктігі 260 метр (құрылыс кезіндегі
әлемдегі ең биік күн мұнарасы) және оның
айналасында компьютер арқылы басқару
мүмкіндігі бар жарты жүз мың гелиостаттар
орналасады. Резервуардағы бу температурасы
540°C-қа жетеді. Құны 773 миллион доллар
болатын жоба Израильдің электр энергиясына
деген қажеттілігінің 1 пайызын өтейді. Бұл жоба
тек күн энергиясын пайдалана отырып, Алматы
қаласында орналасқан бірінші жылу электр
орталығының беретін қуатындай (145МВт)
энергия алуға болатынын дәлелдейді.
2015 жылы Швециялық «Ripasso» мекемесі Оңтүстік
Африкада фокуста Стирлинг қозғалтқышы бар табақшалы
күн жылу қондырғысын сынады. Қондырғының
рефлекторы 96 бөліктен тұратын және жалпы ауданы 104
шаршы метрді құрайтын параболалық айна болды.
Қондырғының қозғалтқышы ретінде маховикпен
жабдықталған және генератормен біріктірілген Стирлинг
сутегі моторы орнатылды. Табақша күндізгі күнге қарай
баяу айналды. Нәтижесінде тиімділік 34% болып шықты
және әрбір осындай «ыдыс» тұтынушыны жылына 85
МВт*сағ электр энергиясымен қамтамасыз ете алды.
Қорытынды:
Жер бетіндегі энергия ресурстарының шектеулілігі күн энергетикасын
дамытуды қажет етеді.
Күн энергиясы қоршаған ортаға қауіпсіз, экологиялық таза және оны алу
жолдары қиын емес.
Қазiргi заманғы күн фотоэнергетикасы қуаттылығы соңғы жылдары
бұрын-соңды болмаған жылдамдықпен жылына 30-40%-ға өсiп отырған
гетероқұрылымдар негiзiнде кремний фотоэлементтерiне негiзделедi.
Қазақстан ғалымдары бұрын отандық шикiзаттан металлургиялық және
жартылай өткiзгiш кремний алу технологиясы саласындағы қолданбалы
ғылыми зерттеулер жүргiздi. Күн батареялары мен жартылай
өткiзгiштердiң жұмыс тиiмдiлiгi тазалық деңгейiне қарай алынатын
кремнийдiң төменгi сапасы жүргiзiлген ғылыми зерттеулердiң негiзгi
проблемасы болып табылады.
Жаңартылатын энергия көздерінің ішіндегі ең қарапайымы және кең
тараған түрі ол күн электр станциялары болып табылады.Күн-жылу
электр станциясы көптеп салынуда.Күн энергиясы арқылы суды
қыздырып жылу ала аламыз
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1.History of solar energy:Who invented solar panels?
Источник https://www.vivintsolar.com/learning-center/history-of-solar-energy
2.A. Aslani, P. Helo, B. Feng, E. Antil, E. Hiltunen “Renewable energy supply
chain in Ostrobothnia region and Vaasa city: innovative framework”, 2013
3.Алхасов, А.Б. Возобновляемые источники энергии: учебное пособие М.:
МЭИ, 2011.- 272с
4.C. Dahl, K. Kuralbayeva “Energy and the environment in Kazakhstan”, 2001.
5.Антонов, О. (2014). Зеленая энергетика Казахстана в 21 веке: мифы,
реальность и перспективы. Материалы обзора по состоянию на 2014 г.
6.informburo.kz (2019). Солнечную электростанцию ввели в эксплуатацию
в Алматинской области. Источник https://informburo.kz/novosti/solnechnuyuelektrostanciyuvveli-v-ekspluataciyu-v-almatinskoy-oblasti.html. Доступ
06.01.2021.
7.Нетрадиционные и возобновляемые источники энергии. А.В.Болотов,
К.А.Бакенов. Алматы, 2007.- 39с.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ
ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
Коммерциялық емес акционерлік қоғам
«Ғ. Ж. ДӘУКЕЕВ атындағы
АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ»
«Электрмен жабдықтау және энергияның жаңғыртылатын көздері»
кафедрасы
№2СРС
Тақырыбы: Геликоидты роторлы жел қондырғылары
Мамандығы: Электроэнергетик
Орындаған:Едигеев.Қ.О.
Тобы:ЭЭк21-3
Тексерген: доктор РhD Расмухаметова А.С.
Жоспары:
1. Жел энергетикасы қондырғысы
2. Геликоидты роторлы жел қондырғылары
3.Қолданылу аясы,жасалатын жері бағасы
4.Артықшылықтары мен кемшіліктері
5.Қорытынды
6.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Жел энергетикасы қондырғысы
— жел ағынының кинетикалық
энергиясын энергияның басқа
түріне түрлендіретін
техникалық құрылғылар
жиынтығы.
Геликоидты ротор немесе Горлов
роторы ортогоналды ротордың
модификциясы болып табылады.
Жапырақтарының бекітуінің
арқасыда ротордың айналуы
бірқалыпты болады, соның
арқасында динамикалық
жүктемелерді азайтып, олардың
жұмыс істеу мерзімін ұзартады.
Артықшылықтары мыналарды қамтиды:
1. Әрекеті желдің бағытын анықтауға және генераторды ауа ағынына қарай бағыттауға бағытталған арнайы
жабдықтың құнына қосымша қажеттілік жоқ;
2. Қозғалмалы бөлшектердің аз саны, нәтижесінде өндіруге және кейінгі жөндеуге кететін шығындар әлдеқайда
төмен болады;
3. Мұндай ротордың конструкциясы төменірек және техникалық қызмет көрсету кезінде қызмет көрсететін
персоналды биіктікте орналастыру үшін арнайы көтергіштерді қажет етпейді;
4. Ротордың жоғары тиімділігіне жел ағынының бағытының бұрышы мен жылдамдығы мүлдем әсер етпейді.
Роторлардың белгілі бір кемшіліктері бар.
Бұған мыналар кіреді:
1.Жүйе беттерінің айтарлықтай үлкен көлемі;
2.Мұндай жел диірменінің тиімділігі көлденең осі бар механизмнің тиімділігінен шамамен үш есе аз.
3.Күрделі дизайн. Ең жеңіл тік жел диірмендерінің сөремен бірге салмағы кемінде 300 кг.
4.Шу. Жел диірмені жұмыс кезінде пышақтардан шу шығарады.
• Бүгінгі таңда әлемдік қауымдастықтың 75-ке
жуық елі жел электр станцияларын кеңінен
пайдаланады. Жел энергиясы бүгінгі күнге
дейін өте танымал және қазіргі өміріміздің
ажырамас бөлігі болып қала береді. Оңтүстік
Америка мен Азияның өндірушілері осы
танымал салада тез жетекшілік етті. Қытай
әлемдік нарыққа жел энергиясын ең ірі
жеткізушілердің бірі болып табылады.
Үндістанда жалпы қуаты 3000 МВт-тан асатын
жел турбинасын өндірушілердің айтарлықтай
саны бар.
• Біздің елімізде жел энергетикасы көптеген
қалалар мен облыстарда дамыған. Жел
қондырғылары Мәскеу, Ташкент, Астрахань,
Өзбекстан, Саратов, Омби, Самара,
Екатеринбург, Ульяновск, Анапа, Краснодар
сияқты қалаларда шығарылады. Жаһандық
өндірушілер арасында Vestas, GEEnergy,
Goldwind, Enercon, Dongfang Electric,
SiemensWind, UnitedPower сияқты танымал
компаниялар бар.
Пышақтар саны бойынша бөлу
• Екі немесе үш;
• Көп қырлы (үштен көп).
Айырмашылық мынада, кішірек
пышақтар автомобильдің
жылдамдығын арттыра алады, бірақ
генератор айналуды бастау үшін көп
желді қажет етеді. Керісінше, үш
жүзден көп жел генераторлары
айналу үшін аз желді қажет етеді,
бірақ жоғары жылдамдыққа жету
екіталай.
Жел энергиясының басқа энергия көздерінен экологилық
және экономикалық артықшылықтары көп. Жел
энергетикасы қондырғыларының технологиясын жетілдіру
арқылы оның тиімділігін арттыруға болады. Жел
энергиясын тұрақты пайдалану үшін жел энергетикасы
қондырғыларын басқа энергия көздерімен кешенді түрде
ұштастыру қажет. Республиканың шығыс, оңтүстік-шығыс,
оңтүстік аймақтарында су электр станциялары мен жел
электр станцияларын біріктіріп электр энергиясын өндіру
өте тиімді. Қыс айларында жел күші көбейсе, жаз
айларында азаяды, ал су керісінше, қыс айларында азайса,
жаз айларында көбейеді. Сөйтіп, энергия өндіруді біршама
тұрақтандыруға болады. Алматы облысының Қытаймен
шекаралас аймағындағы 40-ендікте Еуразия
мегабассейніндегі орасан зор ауа массасының көлемі
ауысатын Орталық Азиядағы “жел полюсі” деп аталатын
Жетісу қақпасындағы желдің қуаты мол.
Жел турбинасын таңдамас бұрын оны пайдаланудың орындылығына талдау
жасау керек. Нені білу керек:
•жел күші 3 м/с-тан жоғары күндердің жалпы өлшенген орташа саны;
•электр энергиясына шамамен қажеттілік;
•өз жеріңізде жел генераторын орнату мүмкіндігі.
Климаттық жағдайлар
Сіз жел генераторын орнату метеостанцияда болуы керек жерде жел
жағдайы туралы деректерді ала аласыз немесе Интернетте берілген
деректерді немесе география бойынша баспа басылымдарын пайдалана
аласыз.
Климатты өлшеу бірнеше себептерге байланысты нәтижесіз жаттығу болып
көрінеді:
•жел жылдамдығын тіркейтін анемометрді қоса алғанда, қымбат тұратын
арнайы жабдықты сатып алу қажет;
•бақылаулар кем дегенде бір жыл бойы жүргізілуі керек;
•1, 3-5 және, мысалы, 8-10 метр биіктікте орналасқан ауа ағынын бекіту
үшін бірнеше нүктелерді ұйымдастырған жөн.
Қорытынды:
Қосымша артықшылықтар. Тік осьті жел турбиналары
оларды одан да пайдалы ететін қосымша
артықшылықтарға ие. Бұған секундына бір жарым метр
жылдамдықпен өздігінен іске қосу кіреді. Егер
жылдамдық секундына үш жарым метр болса, өзін-өзі
жарнамалау басталады. Үстіңгі қақпаққа бекітілген
пышақтар бекітілген қорапқа қатысты ығысқан,
сондықтан жел генераторының біркелкі жұмыс істейтініне
сенімді бола аласыз.
Пайдаланылған әдебиеттер
Ә.Ә. Торғаев. Электр қауіпсіздігі негіздері. 5В073100 – Қоршаған ортаны қорғау
және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі мамандығының студенттері үшін дәрістер
жинағы. - Алматы: АЭжБУ, 2013 - 41 б.
Ю.Д. Сибикин М.Ю. Сибикин. НЕТРАДИЦИОННЫЕ И ВОЗОБНОВЛЯЕМЫЕ
ИСТОЧНИКИ ЭНЕРГИИ. Учебное пособие.-М: Издательство Кнорус,2017.-217 с
Электроснабжение сельского хозяйства. Учебник для вузов – И.А.Будзко, Н.М.Зуль.
– М.: Колос, 2005. – 536 с.: ил. – ISBN 5-10-003172-7
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0
%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D
0%B0
https://www.renovablesverdes.com/kk/%D1%82%D1%96%D0%BA%D0%B6%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BB
%D0%B0%D1%80%D1%8B/#Que_es_un_aerogenerador_vertical
https://electricadom.com/plyusy-i-minusy-vertikalnykh-vetrogeneratorov-ikh-vidy-iosobennosti.html
https://melimde.com/tairibi-masgruv-rotorli-jel-ondirfilari-orindafan-iliyasdarin.html?page=3