ONDERWERP 1
MIKRO-OMGEWING
OP DIE WENPAD
Eienskappe:
◦Staan bekend as die
ONDERNEMING
SELF.
◦‘n ander naam is ook die
INTERNE
OMGEWING.
◦VOLLE BEHEER word
toegepas.
Komponente /
Elemente:
-Visie, missie,
strategie en doelwitte
-Org.kultuur
-Org.hulpbronne
-Bestuur & Leierskap
-8 ondernemingsfunksies
1. Visie, missie, strategie en doelwitte
◦ VISIE
=
◦ WAT ‘n onderneming oor die
langtermyn wil bereik.
◦ MISSIE
=
◦ HOEKOM die ond bestaan.
=
◦ HOE ‘n ond sy doelwitte gaan
bereik.
◦ STRATEGIE
◦ DOELWITTE =
◦ Word aan SPERDATUMS
gekoppel.
2.
ORGANISASIEKULTUUR
Verwys na hoe
dinge by ‘n ond
gedoen word.
Sluit aspekte in
soos kleredrag en
die wyse waarop
mense mekaar
aanspreek.
Verwys na die hulpbronne wat die ond nodig het
om reg te funksioneer.
Dit staan ook bekend as die 4
PRODUKSIEFAKTORE!
Kapitaalhulp. = Geld wat belê word om goedere
aan te skaf = Rente
Menslikehulp. = Arbeid word benodig om
goedere te produseer = Salarisse
Natuurlikehulp. = Natuurlike bates wat help om
goedere te produseer = Huur
Entrepreneuriesehulp. = Kombineer
bogenoemde fakotre om wins te genereer = Wins
3. ORGANISATORIESEHULPBRONNE
4. BESTUUR & LEIERSKAP
◦ BESTUURDERS
◦ LEIERS
◦ Het ‘n spesifieke posisie in die ond.
◦ Enige werker kan ‘n leier wees.
◦ Daar moet ‘n vakante bestuurspos
beskikbaar wees.
◦ Deel opdragte uit.
◦ Leierskap is ‘n karaktereienskap.
Tree na vore wanneer leiding nodig
is.
◦ Het die gesag om hierdie opdragte
uit te deel.
◦ Deel van ‘n span en help om take
uit te voer .
◦ Inspireer mense om take uit te voer.
5. ORGANISASIESTRUKTUUR
‘n Ond se struktuur
verwys na die manier
waarop werknemers in
‘n ond georganiseer is.
Dit beskryf elke
bestuurder se
verantwoordelik-hede
en gesag.
1. ALGEMENE
BESTUUR
2. ADMINISTRATIEWE
FUNKSIE
3. FINANSIëLE
FUNKSIE
4. AANKOOPFUNKSIE
5. OPENBARE
BETREKKINGE
FUNKSIE
6. MENSLIKE
HULPBRONNEFUNKSIE
7. PRODUKSIEFUNKSIE
8.
BEMARKINGSFUNKSIE
6. AGT
BESIGHEIDSFUNKSEIS
TOPVLAK BESTUUR =
STRATEGIESE BESLUITE
MIDDELVLAK BESTUUR =
TAKTIESE BESLUITE
LAERVLAK BESTUUR =
OPERASIONELE BESLUITE
1. ALGEMENE
BESTUUR
Funksie = Verseker
dat alle
ondernemingsfunksies effektief
funksioneer.
Dit bestaan uit 3
vlakke van bestuur nl:
Rolle =Beplan vir ond. se toekoms
Monitor die ond. se
verhouding met die eksterne
omgewing
Rolle =Dien as ‘n
skakel tussun
topvlak en
laevlak.
Implementeer topvlak
bestuur se
planne.
Topvlak
Kyk na besigheid en aktiwiteite
Middelvlak
Gespesialiseerde kennis van akt.
Laervlak
Voormanne en spanleiers
Motiveer en lei werkers
Rolle =Dien as ‘n
skakel tussen
departement
shoofed.
Voer
middelvlak
se bsluite uit
Verskillende organisasiestrukture:
1. Lyn =
A. Beste vir klein-ondernemings
B. Behels vinnige besluitneming
2. Funksionele =A. Beste vir groter ondernemings
B. Word in departmente verdeel en daar volgens bestuur
3. Lyn en staf = A. Gepas vir groot ondernemings
B. Maak voorsiening vir vinnige besluitneming
4. Projek of matriks =
A. Die verskillende departemente smelt saam om ‘n projek te voltooi
B. Sodra projek voltooi is, ontbind die span
2. ADMINISTRASIE
◦ VERANTWOORDELIKHEDE:
◦ A.
Versamel data en inligting
◦ Versamel data en inligting om bestuurders te help met besluitneming, bv. inflasie; rentekoers
◦ B.
Hanteer data en inligting
◦ Korrespondensie; indeksering; hantering van pos; ens
◦ C.
Bestuur inligting
◦ Inligting word gebruik om toekomstige neigings te voorspel
◦ D.
Kantoorpraktyk
◦ Verwys na die manier hoe aktiwiteite hanteer word, bv. telefoonetiket
◦ E.
Inligtingstegnologie
◦ Verwys na die gebruik van rekenaars; telefone; faksmasjiene; selfone en interaktiewe borde
3. FINANSIERING
•
•
•
•
•
VERANTWOORDELIKHEDE:
Beplan hoe geld spandeer gaan word
Besluit of finansiering nodig is
Verseker dat genoeg geld beskikbaar is vir die ond
Om uitstaande geld op te volg
Om die ond se rekeninge te betaal
EIE KAPITAAL
- Geld wat die eienaar
bydra wat gebruik
word om inkomste te
genereer.
- Eienaar is geregtig op
wins.
Tipes
finansiering
GELEENDE
KAPITAAL
- Verkry van finansiële
instellings soos banke.
- Word met rente
terugbetaal.
◦ Belegging:
◦ Verwys na die gebruik van geld om
welvaart en inkomste te genereer
sonder om te werk.
◦ Beleggingsportefeulje:
◦ Verwys na die verskillende beleggings
wat deur ‘n ond gemaak word.
◦ Geld kan in die volgende maniere
belê word:
◦ Eiendom
◦ Aandele
◦ Goud
BEGROTING
KAPITAALBEGROTINGS
Bepaal ‘n ond se
kapitaalbehoeftes en hoe
dit finansies gaan word.
KONTANTBEGROTING
Bepaal ond se
bedryfskapitaalbehoeftes en hoe dit
finansies gaan word.
TIPES KAPITAAL:
Vaste kapitaal
=
Kapitaal wat in niebedryfsbates soos voertuie
belê word.
Bedryfskapitaal = Kapitaal wat gebruik word om
krediet toe te staan.
4. AANKOPE
◦VERANTWOORDELIKHEDE:
◦ Om alles wat ‘n ond nodig het om sy aktiwiteite uit te voer, aan te
koop.
◦ Om voorraad te bestuur sodat daar voldoende voorraad beskikbaar
is.
◦ Om die beste verskaffers om te spoor.
◦ Om bestellings by verskaffers op te volg.
Stap 1
Rekwesisie
Stap 2
Doen navraag
- Die aankoopfunksie moet bepaal wat elke departement se behoeftes
is.
- Dit word gedoen deur ‘n rekwisisievorm vir elke departement te gee.
- Departemente voltooi die vorms.
- Die aankoopfunksie weet nou wat elke departement se behoeftes is.
- Nou word daar navraag gedoen oor verskaffers en pryse.
- Kwotasies moet verkry word van verskillende verskaffers.
Stap 3
Kies verskaffer
- Gehalte produk.
- Prys van produk.
- Beskikbaarheid van naverkoopdienste.
Stap 4
Bestel
- Die aankoopfunksie is nou gereeld om ‘n bestelling te plaas.
- Bestellings moet op skrif wees.
- Liaseer ‘n afskrif van elke bestelling ingeval daar later probleme
onstaan.
Stap 5
Ontvang
- Ondersoek afgelewerde goedere vir skade.
- Maak seker dit is die regte goedere wat bestel is.
- Voltooi die afleweringsnota vir die verskaffers se rekords.
Stap 6
Stoor nuwe
voorraad
- Wanneer nuwe voorraad ontvang word, word dit in die stoorkamer
geberg.
- Stoorkamers moet gereeld nagegaan word vir moontlike skade.
Stap 7
Versprei
- Uiteindelik kan die nuwe produkte na die onderskeie departemente
gestuur word.
- Om op hoogte te bly van voorraadvlakke moet daar record gehou
word van alle produkte wat die stoorkamer verlaat.
Kontanthandel:
Is wanneer die koper vir goedere betaal voordat hy dit in besit
neem.
- VOORDELE
- Kontantkopers het nie
probleme met onbetaalde
rekeninge nie.
- Kontantkoper kan
kwalifiseer vir
kontantafslag.
- NADELE
- Kontanthandelaars kan
die ondersteuning van
klante wat nie genoeg
geld het om kontant te
betaal nie verloor.
Krediethandel:
Vind plaas wanneer ‘n koper dadelik goedere in besit neem,
maar eers later daarvoor betaal.
- VOORDELE
- Krediethandelaars kan
meer vra vir hulle
goedere om te
kompenseer vir die tyd
wat hulle vir betaling wag.
- Behoeftes kan dadelik
bevredig word.
- NADELE
- Krediethandelaars moet
dikwels nuwe voorraad
aankoop voordat
debiteure betaal het.
Voorraadbeheer:
DEF:
• Om voorraadvlakke te monitor sodat die onderneming se regte
hoeveelheid voorraad aanhou.
• As’n ond te min voorraad aanhou sal klante by ‘n ander ond gaan koop.
DOEL:
• Om op einge stadium die waarde en hoeveelheid voorraad te bepaal,
sonder om die voorraad te tel.
• Om te verseker dat daar ten alle tye genoeg voorraad is om die normale
vraag te bevredig.
Die aankoopfunksie en die Nasionale
Kredietwet (Wet 34 van 2005)
REDE:
• Hierdie wet lig kredietgewers en verbruikers in oor hulle regte en verpligtinge.
AARD EN DOEL:
• Om ‘n kredietmark te ontwikkel wat toeganklik is vir alle Suid Afrikaners.
• Om verantwoordelike lenings aan te moedig.
REGTE VAN KREDIETGEWERS:
• Kan ‘n dagvaarding uitreik en aansoek doen om ‘n vonnis teen die verbruiker.
Die aankoopfunksie en die Nasionale
Kredietwet (Wet 34 van 2005)
REGTE VAN KREDIETAANSOEKER:
• Die reg op ‘n afskrif van die kredietooreenkoms.
• Die reg op beskerming teen onbillike diskriminasie.
• Die reg op redes waarom krediet geweier word.
REMEDIES:
• Die kredietooreenkoms mag geen onregmatige bepalings bevat nie.
• Die verbruikers is geretig om aansoek te doen vir skuldhersiening.
IMPAK OP DIE AANKOOP FUNKSIE:
• Streng kredietverleningsmaatreëls het veroorsaak dat daar minder krediet beskikbaar is.
• Die aankoopfunksie kan nie meer verwag dat krediet toegestaan gaan word nie.
REDE:
• Skep bewustheid van verbruikersregte.
• Beskerm verbruikersregte.
AARD EN DOEL:
• Om verbruikers se sosiale welstand te
bevorder.
• Om ‘n regverdige regsraamwerk vir die
verbruikersmark te vestig.
REGTE VAN
DIENSVERSKAFFERS:
• ‘n Verskaffer kan ‘n vastetermynooreenkoms binne 20 dae kanselleer.
• Die verskaffer mag die verbruiker vir
direkte bemarking doeleindes tussen 08:00
en 20:00 kontak.
Die
aankoopfunksie
en die Nasionale
Verbruikersbeskermingswet
(Wet 68 van
2008)
REGTE VAN
VERBRUIKER:
• Die reg op privaatheid.
• Die reg om vrye keuse.
REMEDIES:
• Die verbruiker kan klagtes verwys na die
Nasionale Verbruikerskommissie.
• Die verbruiker en verskaffer het toegang
tot alternatiewe dispuutoplossings.
IMPAK OP
AANKOOPFUNKSIE:
• Vervaardigers en verskaffers kan
aanspreeklik gehou word vir skade gelei.
• Meer papierwerk en personeelopleiding
vir verskaffers.
Die
aankoopfunksie
en die Nasionale
Verbruikersbeskermingswet
(Wet 68 van
2008)
5. Die openbare betrekkinge funksie
BELANGRIKHEID:
ROL:
• Om ‘n gunstige beeld
van die ond te skep.
•
•
•
•
Klante te lok
Aandeelhouers tevrede te stel.
Goeie werkers te lok
Die ondersteuning van die
gemeenskap te verseker.
METHODS THAT CAN BE
USED:
•
•
•
•
•
•
Telephone
WOM
Publicity
Exhibitions
Social responsibility
Media
Die ond.funksies in KLEIN en GROOT
sakekontekste:
◦ 1. MH-FUNKSIE
◦ Klein
=
Die eienaar skep werk
Baie aktiwiteite word deur ‘n handjievol mense uitgevoer
◦ Groot
• Klein
• Groot
=
Werwing word op ‘n groot skaal uitgevoer
Spesifieke vaardighede word vereis vir verskillende poste
2. FINANSIëLE FUNKSIE
=
Kapitaal word gewoonlik net deur die eienaar bygedra,
maar is geregtig op al die wins
=
Meer kapitaal kan ingesamel word omdat meer mense
kapitaal bydra
◦ 3. AANKOOPFUNKSIE
◦ Klein
=
Koop produkte by groter ond.
Klein ond hou nie baie ekstra voorraad aan nie
◦ Groot
• Klein
• Groot
=
Koop goedere by klein ond of by ander groot ond.
Aankope kan op ‘n groot skaal plaasvind
4. PRODUKSIEFUNKSIE
=
Goedere word op klein skaal vervaardig en soms op
aanvraag
=
Vind aaneenlopend en op groot skaal plaas.
◦ 5. BEMARKINGSFUNKSIE
◦ Klein
=
Spandeer heelwat minder aan bemarking
◦ Groot
=
Die mark is groot en verskil dikwels m.b.t demografie
=
=
6. ADMINISTRATIEWE FUNKSIE
IKT is verbruikersvriendelik en maklik om mee te werk
IKT is ingewikkeld en duur
• Klein
• Groot
◦ 7. ALGEMENE BESTUURSFUNKSIE
◦ Klein
=
Die eienaar over self die vier bestuurstake en meeste van
die ander aktiwiteite uit
◦ Groot
=
• Klein
• Groot
=
=
Word bestuur deur ‘n span kundiges
8. OPENBARE BETREKKINGE FUNKSIE
Die eienaar het persoonlike kontak met die ond se klante
Daar moet versigtig omgesien word na die ond se beeld
PUBLIEKE ORG:
Def = ‘n Org wat aan die
regering behoort
Bestuur = Word deur die
regering bestuur
Bestuur in openbare
en private
organisasies
PRIVATE ORG:
Def = Org wat aan
private persone behoort
Bestuur = Bestuur hang
van tipe
ondernemingsvorm af
◦Def = Verwys na die fisiese
eienskappe van goedre
◦Gehaltebeheer = Behels beheer
oor die materiale, vakmanskap en
masjienerie wat in die
produksieproses gebruik word
GEHALTE
VOORDELE VAN GEHALTE
1. Verbruikers kan verseker
wees dat produkte van goeie
gehalte is
2. Moedig werkers aan om
goeie produkte te lewer
3. Produksiekoste kan
verminder word deur swak
produkte uit te skakel
4. Gehaltebeheer lei tot beter
goedere en beter
produkontwerp
GEHALTE EN DIE 8
ONDERNEMINGSFUNKSIES
◦ PRODUKSIE
=
1. Kies ‘n gepaste produksiestelsel
2. Onderhou toerusting
◦ AANKOPE
=
◦ OPENBARE BETREKKINGE =
◦ ALGEMENE BESTUUR
1. Koop by regte verskaffer
2. Teen die regte prys
1. Skep ‘n gunstige beeld van die onderneming
2. Vorm die publiek se opinie deur goeie gehalte
goedere te lewer
=
1. Skep ‘n gepaste visie en missie vir die
onderneming
2. Demonstreer effektiewe leierskap
◦ BEMARKING
=
1. Effektiewe produkontwikkeling
2. Ontwerp effektiewe verpakking
◦ MENSLIKE HULP.
=
1. Effektiewe werwing vir beste kandidaat
2. Regverdige keuringsproses
◦ ADMINISTRASIE
=
1. Data en inligting moet versamel word
2. Data en inligting moet geprosesseer word
◦ FINANSIES
=
1. Stel begrotings op
2. Hou finansiële rekords op datum