LEERWERKBOEK 1
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
DIT BOEK BIEDT MEER
ACTIVEER ONLINE IN 3 STAPPEN
KRAS
Op de achterkant van dit boek vind je een code onder een kraslaag.
Met die code kun je je boek online activeren.
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
ACTIVEER
Ga naar www.scoodle.be/activeer
en volg de instructies.
KLAAR!
Nu is je boek online geactiveerd.
Zo heb je toegang tot de digitale
content bij deze uitgave.
VOORWAARDEN
Nadat je de code geactiveerd hebt, heb je een schooljaar lang toegang tot de digitale content bij deze uitgave. Uitgaven waarvan de code gekrast is,
worden niet teruggenomen of omgeruild. Bij vragen over de activatie of het gebruik kun je steeds terecht bij onze helpdesk, via helpdesk.plantyn.com.
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Impact Nederlands 1
Leerwerkboek
Plantyn
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Ontwerp binnenwerk: Imago Mediabuilders
Zetwerk binnenwerk: Imago Mediabuilders
Ontwerp omslag: De Vlindervloer
Ontwerp beeldlogo: beodesign
Tekeningen: Freek van Haagen
Rechtenverantwoording: © 2013 Uitgeverij Manteau en Herman van de Wijdeven, © 2013 Uitgeverij Manteau en Marc de Bel, © 2015 Clavis Uitgeverij Hasselt - Amsterdam - New York, © 2015
Standaard Uitgeverij/WPG Uitgevers België nv, © Abimo Uitgeverij, Sint-Niklaas, © Benny Lindelauf - Uitgeverij Querido, © Boy 7, Myriam Mous, Uitgeverij Unieboek Het Spectrum BV, 2015, ©
Clown Music, Amsterdam, © Corien Botman - Uitgeverij Leopold, Ploegsma, Querido, © Dolores,
Noëlla Elpers, Uitgeverij Unieboek Het Spectrum BV, 2007, © Europa-Park, © Furie, Chris Wooding, Uitgeverij Unieboek Het Spectrum BV, 2010, © Het Nieuwsblad, Dieter Herregodts, © Het
raadsel van het vuur, Henning Mankell Publicatie Uitgeverij De Geus 2011, © Keren David, 2011
Uitgeverij De Fontein Utrecht, © Lannoo’s grote encyclopedie van alle kennis – De wereld zoals je
hem nooit eerder zag. Tielt: Lannoo, 2014, © Licia Troisi - Uitgeverij Baeckens Books, © Marc Van
Velzen Uitgeverij Leopold, Ploegsma, Querido, © Maureen Johnson, John Green, Lauren Myracle,
2008 Uitgeverij De Fontein Utrecht, © Michael Morpurgo - Uitgeverij Baeckens Books, © Mieke
Versyp - Lannoo Publishers, © Nic Balthazar Lannoo Publishers, © Peter Desmedt, © Peyo - 2015
- Licensed through I.M.P.S. (Brussels) - www.smurf.com, © Rebecca Stead - Uitgeverij Leopold,
Ploegsma, Querido, © SABAM Belgium 2015, © Stad Gent, © Steevens J.P. (2013) Spel correct.
Praktisch naslagwerkje voor iedereen die foutloos wil leren schrijven. Spelling 2005. Brugge:
die Keure, © The Estate of Marcel Broodthaers c/o SABAM Belgium 2015, © Uitgeverij Callenbach
Utrecht 2012 Bloomsbury Publ. Plc © 2004 Spilled Water, © Uitgeverij Leopold, Amsterdam, © Van
Dale Groot Woordenboek van de Nederlandse taal, © Vermist, Elle Van den Boogaert, Uitgeverij
Unieboek Het Spectrum BV, 2007, Anne Frank Stichting, Aquatopia, BelgaImage, Body Switch, Patrick Lagrou © 2007 Clavis Uitgeverij, Hasselt - Amsterdam - New York, Corbis, De duif die niet kon
vliegen, Edward van de Vendel, De Eenhoorn, Durbuy Adventure Park © Durbuy Adventure, www.
durbuyadventure.be, EpicStockMedia/shutterstock.com, Geestenburg, Doug TenNapel Silvester
Strips, Half Zwart, Sally Green © 2014 Moon, Amsterdam, Hein de Kort, Het circus van Dottore
Fausto, Pieter van Oudheusden, De Eenhoorn, Het geheim van de keel van de nachtegaal, Peter
Verhelst & Carll Cneut, De Eenhoorn, Het geheime dagboek van Klein Duimpje, Philippe Lechermeier en Rébecca Deutremer, Davidsfonds 2010, Het mes van Milosh, Roger H. Schoenmans,
Davidsfonds 2010, Hintau Aliaksei/Shutterstock.com, Ine Vermee, iStockphoto, Jef Nijs © Ballon
Media, 2015, Kiek © Mariken Jongman, Lemniscaat 2009, Kom er maar onder van Elma van Haren
uit: Likmevestje, Uitgeverij De Harmonie, Amsterdam 2011, Koninklijk Belgisch Instituut voor
Natuurwetenschappen, Maanlief, Marleen Nelen © Davidsfonds Uitgeverij Leuven, 2008, Mombakkes, Do Van Ranst, Davidsfonds 2010, Moord met een geurtje, Hilde E. Gerard © Davidsfonds
uitgeverij, Leuven, 2010, Op expeditie, Deborah Kespert, Uitgeverij Fontaine, PLoSONE/Ryosuke
Motani, Reporters, Spijt! – de filmeditie © 2013 Carry Slee en Dutch Media Books bv, Amsterdam,
StockXpert, Tanneke Wigersma, ‘Mijn hart is een rood hondje’. Uit: Zoen me tot ik spin, Gedichten over de liefde (Querido, 2012), Tiffany Dop © Tjibbe Veldkamp, Lemniscaat 2009, Trash,
Andy Mulligan Uitgeverij Gottmer, U door Alexandra Van Laeken © Jeugd en Poëzie, Ule © 2013
Uitgeverij Manteau/WPG Uitgevers België nv en Marc de Bel, ‘Verwarrende werkwoorden’ uit
Waarom een buitenboordmotor eenzaam is, Ons Erfdeel en Joke Van Leeuwen, Warhorse, Michael
Morpurgo, © Baeckens Books, Wikimedia/Clayoquot, Wikimedia/Danny15, Wikimedia/Eva Rinaldi
Celebrity and Live Music Photographer, Wikimedia/Photo by Adam Jones adamjones.freeservers.
com, Wikimedia/Rastrojo, Wikipedia, Wikipedia/Antonio Zugaldia, Wikipedia/Christopher Michel, Wikipedia/Cristian Bortes, Wikipedian/David A. French, Wikipedia/Filip Naudts, Wikipedia/
Hans Hillewaert, Wikipedia/Kham Tran, Wikipedia/lexi1960im, Wikipedia/photosbyalyssa, Wikipedia/Sebastiaan ter Burg, Wikipedia/Zach Vega, Zwarte Zwaan, © Gideon Samson, Leopold 2012
Fotolia.com: .shock, Africa Studio, agno_agnus, ahavelaar, albisoima, Alex Ciopata, aliasching,
alinamd, Alliance, alphaspirit, Anastasia Tsarskaya, andreusK, Andrew Adams, andrewburgess,
Andrey Kiselev, Andrius Gruzdaitis, Andy Dean, Anton Gvozdikov, Antonioguillem, apinz, aqtarophoto, arck, auremar, Azaliya (Elya Vatel), Barbara Helgason, Bastos, beawolf, biglama, bloomua,
bluedarkat, BlueSkyImages, boule1301, bra_nec, Brad Pict, Brebca, brianholm, byrdyak, by-studio, CandyBox Images, Carlos Caetano, Cherry-Merry, Christian Schwier, cienpiesnf, clippingstaff,
Coloures-pic, contrastwerkstatt, corepics, Cory Thoman, CRB98, cynoclub, d3images, damato,
Dan Race, Danilo Rizzuti, darkbird, dekzer007, Delphimages, denys_kuvaiev, DigitalGenetics,
dimdimich, dmitrimaruta, Dmytro Titov, DWP, edollo, Elnur, erectus, Eric Isselée, Erni, es0lex,
eyewave, fejas, fotogestoeber, fotomek, frenta, fuchsphotography, Galyna Andrushko, George
Dolgikh, get4net, Glenda Powers, godfer, goodluz, goodween123, grafikplusfoto, Grzegorz Japol,
guukaa, hannibal565, hanseat, He2, hkuchera, hriana, Igor Normann, indigolotos, innershadows,
Irochka, J.J.Brown, Jacek Chabraszewski, Jakub Krechowicz, Jane Kelly, Janina Dierks, jeliva,
JeremyRichards, Jérôme Rommé, Jörg Hackemann, joserpizarro, julien tromeur, Julydfg, justadreamer_dk, K.- P. Adler, kantver, karandaev, karelnoppe, Karin Jähne, katyau, Keith Wheatley,
keithburn, Ken Hurst, Kenishirotie, kirillica, Kitty, klickerminth, kmiragaya, ksi, kuhar, Kzenon,
lassedesignen, Lefteris Papaulakis, Les Cunliffe, Light Impression, lightwavemedia, Lisa F. Young,
lixell, Lucy Clark, M.studio, majesticca, Maksym Yemelyanov, Malchev, Mariusz Blach, Maxim Loskutnikov, maxsol7, maxximmm, Mikhail Pogosov, miro7833, mma23, Monkey Business, motorradcbr, nazira_g, Nazzu, Nejron Photo, NicoElNino, nicoletaionescu, NinaMalyna, niroworld, niteenrk, Nomad_Soul, ocipalla, Oleksiy Mark, olesiabilkei, parrisblue, pathdoc, pavasaris, Pavel Losevsky, peshkova, Petair, pete pahham, Peter Wey, PHILETDOM, Photocreo Bednarek, Photographee.
eu, photographmd, pia-pictures, picamaniac, Picture Partners, PicturenetCorp, Piotr Marcinski,
Piotr Wawrzyniuk, Piumadaquila, Pixel & Création, PiXXart Photography, pogonici, pressmaster,
ra2 studio, Rafal Olechowski, Restyler, Riccardo Meloni, Robert Kneschke, robertpinna, Roman
Gorielov, rosasto, rudall30, Sabphoto, Scott Griessel, Scott Hancock, Sergey, Sertac Sakarya, Smileus, st-fotograf, stillkost, stocker1970, stocksolutions, studioDG, styleuneed, svehlik, Svetoslav
Radkov, swisshippo, Syda Productions, taborsky, Tatyana Gladskih, taviphoto, Thomas Pajot, Thomas R., tiero, Tom Wang, Tommaso Lizzul, Tomsickova, Tony Campbell, Trueffelpix, tunedin, vadimmmus, valentinT, vector_victor, vencav, victor zastol'skiy, vitals, vmonet, Warren Goldswain,
WavebreakmediaMicro, windu, Woodapple, Wrangler, xiangdong Li, Yanik Chauvin, You can more,
zea_lenanet, Zemler, zinkevych, Аrtranq
Plantyn
Motstraat 32, 2800 Mechelen
T 015 36 36 36
F 015 36 36 37
klantendienst@plantyn.com
www.plantyn.com
Dit boek werd gedrukt op papier
van verantwoorde herkomst.
Met dank aan: Anna Woltz, Baeckens Books, Bobbejaanland, Davidsfonds Uitgeverij, EOS, Hasbro,
Het Laatste Nieuws, Ice Belgium, Marta Majewska/www.princessmisia.com, Mirjam Mous, Uitgeverij Clavis, Uitgeverij De Geus, Uitgeverij Leopold, Uitgeverij Moon, Uitgeverij Unieboek | Het
Spectrum, Van Dale Uitgevers, Vlaamse Stichting Verkeerskunde, WPG
NUR 116
© Plantyn nv, Mechelen, België
Alle rechten voorbehouden. Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit
deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar
gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande en schriftelijke toestemming
van de uitgever. Uitgeverij Plantyn heeft alle redelijke inspanningen geleverd om de houders van intellectuele rechten op het materiaal dat in dit leermiddel wordt gebruikt, te identificeren, te contacteren
en te honoreren. Mocht u ondanks de zorg die daaraan is besteed, van oordeel zijn toch rechten op dit
materiaal te kunnen laten gelden, dan kunt u contact opnemen met uitgeverij Plantyn.
ISBN 978-90-301-4327-7
21715/0
D2015/0032/0155
Inhoud
1 Expeditie Nederlands
1
2
3
4
5
6
7
8
Instap
Lessen
Het vak Nederlands
Dit weet ik al
Je leerwerkboek
Taken kraken (OVUR)
Communicatie kraken
Teksten kraken
Woorden kraken
Spelling kraken
De Leesclub
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
2 Wie is wie?
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Instap
Lessen
Iemand beschrijven
Zelfstandige en
bijvoeglijke naamwoorden
Gevoelswaarde van
woorden
Soorten zinnen en eindleestekens
Hoofdletters
PV - onderwerp - congruentie
Onvoltooid tegenwoordige tijd (ott)
Alfabetisch ordenen
Soorten werkwoorden
Woordenkraker
Taaltaak
Jezelf beschrijven in een klasboek
(of op een klasblog)
Terugblik
De Leesclub
5
6
8
9
10
14
17
21
27
31
35
3 Toets in zicht
1
2
3
4
5
6
7
8
37
38
40
41
46
50
54
57
61
66
71
77
81
85
89
Instap
Lessen
Leesstrategieën
Hoofd- en bijzaken
Studieteksten kraken
De imperatief
Instructies geven
Presenteren
Toetsen kraken
Woordenkraker
Taaltaak
Een instructiefilmpje maken
Terugblik
De Leesclub
4 Postvak uit
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Instap
Lessen
Taalregisters
Persoonlijke en bezittelijke
voornaamwoorden
De onderwerpsregel
Onvoltooid verleden tijd (ovt)
Samengestelde en enkelvoudige zinnen
Doelgericht schrijven
Inleiding – midden – slot
Een e-mail schrijven
Woordenkraker
Taaltaak
Een e-mail sturen
Terugblik
De Leesclub
91
92
93
97
100
103
106
111
116
120
125
129
133
135
136
137
142
148
152
157
162
167
172
176
181
185
189
5 Helden
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Instap
Lessen
De trappen van vergelijking
Synoniemen en antoniemen
Betrouwbaarheid van bronnen
Het werkwoordelijk en
naamwoordelijk gezegde
Fictie en non-fictie
BZL: Webquest: informatie opzoeken
Een spreekplan opstellen
Visuele ondersteuning kiezen
Lichaamstaal lezen
BZL: het verkleinwoord
Woordenkraker
Taaltaak
Je held voorstellen op een heldenbeurs
Terugblik
De Leesclub
6 Mijn gedacht!
1
2
3
4
5
6
7
8
Instap
Lessen
Feit en mening
BZL: het voltooid deelwoord
Feedback geven en krijgen
Zoekopdrachten beantwoorden
Je standpunt uiteenzetten
Het eens of oneens zijn
De samenstelling
Woordenkraker
Taaltaak
Je mening geven in een groepsgesprek
Terugblik
De Leesclub
191
192
193
197
202
206
215
219
224
228
232
237
242
247
251
255
257
258
259
264
269
273
277
281
286
292
297
301
305
7 Inpakken en wegwezen
1
2
3
4
5
6
7
8
Instap
Lessen
Het chronologisch verband
Tabellen lezen en invullen
Formulieren invullen
Het opsommende verband
Lijdend en meewerkend voorwerp
BZL: het meervoud
Spelling van samenstellingen
Woordenkraker
Taaltaak
Een klasuitstap voorbereiden
Terugblik
De Leesclub
307
308
310
314
321
326
331
339
345
350
353
361
365
6
Kopregel
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
OVUR
1
Expeditie Nederlands
bommelding
Instap
communicatie
kraken
ieën
strateg
quiz
6
Lessen
1
2
3
4
Het vak Nederlands
Dit weet ik al
Je leerwerkboek
Taken kraken (OVUR)
8
9
10
14
5
6
7
8
Communicatie kraken
Teksten kraken
Woorden kraken
Spelling kraken
17
21
27
31
De Leesclub
35
4
Instap
Hallo!
Hier sta je dan. Net als Noah en Celia! Klaar voor een nieuw avontuur in
het uitgestrekte gebied genaamd ‘Het vak Nederlands’. Je bent
al een eind gekomen via de lagere school. Goed van je!
Sta je te trappelen om aan deze expeditie te beginnen? Of schrikt deze
tocht je af? Misschien hoeft het voor jou allemaal niet zo per se, dat
gedoe met Nederlands? Test je humeur en je kijk op deze expeditie in
les 1.
Ga naar les 1.
Je rugzak of ‘wat je al weet’
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Toegegeven: het zal niet altijd vanzelf gaan.
Soms loopt een taak op wieltjes, soms is het
best hard werken. Uitdagingen genoeg in
‘Het vak Nederlands’. Gelukkig verschijn jij
aan de start met een goed gevulde rugzak …
Wat zit er eigenlijk in jouw rugzak? Wat
weet jij al uit de lagere school? Quiz mee
in les 2.
Ga naar les 2.
Je leerwerkboek
Maak kennis met een belangrijke leidraad voor je tocht: je
leerwerkboek. Kennis, vaardigheden, strategieën, technieken,
tips en weetjes verpakt in zeven delen. In les 3 ontdek je hoe je
leerwerkboek in elkaar zit.
Ga naar les 3.
Je portfolio
Uiteraard bewaar je souvenirs van deze tocht.
Daarvoor is er een portfolio. Laat anderen je
avontuur bewonderen via je taaltaken, toetsen,
creatieve opdrachten en ander materiaal.
Je vademecum
We maakten een handig overzicht van alle kennis en vaardigheden die je onderweg oppikt: je vademecum.
Bekijk de inhoudstafel vooraan en de index achteraan in je vademecum. Blader aandachtig door de
verschillende delen. In dit boek vind je snel uitleg terug als je iets niet meer weet. Studeren voor grote
toetsen of examens is gemakkelijker als je je vademecum erbij neemt: alle theoriekaders en
stappenplannen staan mooi bij elkaar.
Kijk je vademecum in.
6
Deel 1 | Expeditie Nederlands
Kraken
Veel leerlingen gingen je voor op deze geweldige expeditie. Het geheim
van hun succes? Kraken: slimme manieren gebruiken om taken, teksten
en zoveel meer aan te pakken. Je leert taken kraken (les 4),
communicatie kraken (les 5), teksten kraken (les 6), woorden kraken (les
7) en spelling kraken (les 8).
Op de kraakkaart vind je al de belangrijkste kraakmethodieken terug
om teksten, woorden, spelling en communicatiesituaties te kraken.
Houd de kraakkaart altijd bij je!
KRAAKKAART
OVUR
Het communicatiemodel
Ga naar les 4, les 5, les 6,
les 7 en dan naar les 8.
Online
Oriënteren
situatie
!
kanaal
lezer – luisteraar – kijker
spreker – schrijver
TIP!
zender
ontvanger
Als je kan kraken,
kan je het maken.
boodschap
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
1
2
3
4
5
6
7
Een aantal dingen doen
Ik lijst mijn aandachtspunten op.
Ik verzamel gegevens.
Ik lijst de verschillende stappen op.
Aan welke criteria moet mijn werk voldoen?
(We verdelen de rollen van het groepswerk.)
Uitvoeren
reactie/effect
Jezelf vragen stellen
Wat wordt er van mij verwacht?
Wat is de tekstsoort?
Wie is het publiek?
Wat is het teksttype?
Wat is het onderwerp?
Wat weet ik er al over?
(Wie zijn mijn partners bij groepswerk?)
Voorbereiden
§
§
§
§
§
doel
Je kan wat extra oefening gebruiken? Je bent je
kraakkaart kwijt? Je bent vergeten hoe je de
persoonsvorm in een zin vindt? Je weet niet meer hoe
je een schrijftaak aanpakt? Geen nood: online staan
stappenplannen, instructiefilmpjes en een waaier aan
materiaal om je in een-twee-drie weer op weg te helpen. Neem
alvast een kijkje online.
§
§
§
§
§
§
§
De taak uitvoeren
§ Ik voer de stappen uit.
§ Ik controleer iedere stap met de criteria.
§ Ik pas mijn werk steeds aan op vorm, inhoud en taal.
= ruis. Er kan hier een fout sluipen in de communicatie.
Kraakvragen over de tekst
Wie is de zender?
Wat is de boodschap?
Waarom zendt hij de boodschap? (doel)
Wie is de ontvanger?
Wat is de weg? (kanaal)
Wat is de reactie?
Wat is de situatie?
W-vragen over onderwerp van de tekst
1
2
3
4
5
6
7
Wie?
Wat?
Waar?
Wanneer?
Hoe?
Waarom?
Met welke middelen?
Reflecteren
§
§
§
§
§
Terugblikken op de taak
Heb ik het goed gedaan?
Wat deed ik goed?
Ben ik tevreden met het resultaat?
Wat doe ik de volgende keer beter?
(Hoe verliep het groepswerk?)
Ga online.
De Leesclub
Even op adem komen? Dat kan in De Leesclub: een rustig
plekje waar je even kan pauzeren. Waar je met anderen
praat over wat jou boeit, welke boeken jij graag leest,
welke boeken jij absolute aanraders vindt en welke je nog
voor geen miljoen euro zou willen lezen.
Ga naar De Leesclub.
Nuttig Nederlands
Deze expeditie zal je niet alleen bewondering (en veel punten)
opleveren, je leert een hoop dingen die goed van pas komen bij
andere vakken, thuis, in je hobbyclub, in je dagelijkse omgeving, in
volgende leerjaren en natuurlijk later bij je hogere studies en je werk.
We wensen je een schitterende, leerrijke expeditie toe!
De auteurs
!
TIP!
Een gouden tip: leer goed samenwerken met je
klasgenoten. Samen kan je meer dan alleen!
Instap
7
4
1
Het vak Nederlands
Wat vind je van het vak Nederlands? Ben je dol op de lessen Nederlands of boeien ze jou niet echt? Wat denk je
van spelling, grammatica, luisterteksten, leesboeken: kinderspel of aartsmoeilijk? Of ergens ertussenin?
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
1
8
Neem een blad papier en maak een woordspin. In
het midden van het blad schrijf je in grote letters
‘Het vak Nederlands’. Rondom noteer je zeven
woorden waaraan je denkt bij het vak Nederlands.
Gebruik symbolen of tekeningen om te laten zien
hoe jij over iets denkt, bijvoorbeeld  .
Het vak Nederlands
2
Vergelijk jouw woordspin met die van een klasgenoot. Vul je eigen woordspin aan.
3
Vergelijk met een andere klasgenoot en vul weer aan.
4
Bekijk samen met je buur jullie woordspinnen. Wat vinden jullie allebei leuk? Waar staan jullie niet om te
springen? Vertel erbij waarom je iets wel of niet leuk vindt.
5
Je leerkracht wil weten wat de klas denkt over deze ‘expeditie Nederlands’. Volg de instructies die je krijgt.
Deel 1 | Expeditie Nederlands
Dit weet ik al
2
In de lagere school werd je rugzak gevuld
met allerlei nuttige kennis en vaardigheden:
spelling, taalregels, luisteren, lezen, spreken,
schrijven, nieuwe woorden …
Even testen wat jij al weet: tijd voor een quiz!
1
Mijn quizteam heet
en ik ben er heel zeker/bijna zeker/
helemaal niet zeker van dat we zullen
winnen. (Doorstreep wat niet past.)
2
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Vijf rondes, één winnaar.
Concentreer je, luister goed en overleg
met je team.
Ronde 1 – Luisterend oor
Ronde 2 – Woorden weten
Ronde 3 – Spelen met spelling
Ronde 4 – Lezen en weten
Ronde 5 – Boeken zoeken
3
En de winnaar is …
4
Even terugblikken op de quiz.
a Hoe vond je de quizvragen?
b Wat vond je van de samenwerking in je team?
Iedereen luisterde
naar elkaar.
Het was altijd
dezelfde die het
antwoord gaf.
Anderen kregen
nooit het woord.
Er was veel
geruzie over de
antwoorden.
Ik wist (bijna) alle
antwoorden en
heb (bijna) alle
vragen beantwoord.
Ik heb bijna niets
gezegd.
Ik had het gevoel
dat we een echt
team waren.
Iemand in het team
wist het altijd
beter. Vervelend!
Iedereen wist wel
iets en kreeg de
kans dat te tonen.
2 Dit weet ik al
9
34
Je leerwerkboek
Je leerkracht is je allerbelangrijkste gids en helpt je
op weg. Hij of zij is er altijd om je te begeleiden,
opdat je onderweg alles leert wat je moet leren
om op het einde van dit schooljaar een mooi
resultaat te boeken.
Daarbij is je leerwerkboek een handige leidraad
voor jou en voor je leerkracht: het prikkelt je om
nieuwe dingen te ontdekken en om uit te vissen
hoe taal in elkaar zit. Het ondersteunt je bij het
inoefenen en uitproberen en het helpt je om
dingen te begrijpen. Het doet je nadenken over
wat je al kan en kent (en over wat nog extra
aandacht vraagt).
Titel en inhoud
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
1
Beantwoord de vragen en noteer de gevraagde letters. Je kan
daarmee een woord vormen dat de sleutel is om deze
expeditie tot een goed einde te brengen.
Impact
a Wat is de titel van je leerwerkboek?
Noteer de vierde letter van het woord:
a
b Bekijk de inhoudstafel. Uit hoeveel delen bestaat je
7
leerwerkboek?
Inpakken en wegwezen
c Wat is de titel van het laatste deel?
Noteer de klinker die het vaakst voorkomt
in de titel:
E
Waarover gaat dit deel?
2
Elk deel (behalve deel 1) bevat een aantal lessen die in alle
delen voorkomen. Noteer de lessen die in alle delen
voorkomen (behalve in deel 1). Je krijgt telkens een tip en de
beginletter.
a Hier begint een nieuw deel. Je stapt een nieuw thema binnen en kijkt wat je erover weet.
I nstap
b Je oefent met nieuwe woorden die je in het deel tegenkwam. Je leert hoe je de betekenis van onbekende
woorden kan achterhalen. W
Noteer de laatste letter:
oordkraker
r
c Je maakt alleen of samen met anderen een grotere opdracht waarin je kan tonen dat je alles wat je in het
deel leerde ook kan gebruiken. T aal taak
10
Deel 1 | Expeditie Nederlands
3
d Je kijkt terug op het deel: wat ging gemakkelijk, wat ging minder goed? Je oefent extra op dingen die
minder goed lukten, zodat je op het einde van het deel helemaal klaar bent voor een volgend deel.
T erugblik
Noteer de laatste letter, die heb je tweemaal nodig:
k
e Je ontdekt nieuwe boeken, leert je eigen smaak verwoorden en denkt na over covers, gebeurtenissen in
boeken …
De L eesclub
f
Noteer de laatste letter:
K3
oe gerecht schrijven
Wat is de titel van les 6 in deel 4? D
N
Welk werkwoord kan je vormen met de
letters die je genoteerd hebt?
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
R
K
A
E
K
N
Benieuwd waarover dit gaat? Je komt
het snel te weten …
De lessen
Noah en Celia geven commentaar
bij dit deel …
4
Blader door deel 3. Een aantal kadertjes en pictogrammen komen in verschillende lessen terug.
Een nieuwe les begint met een gekleurde
balk met de titel en het nummer van de les.
Leesstrategieën
1
Welke leesstrategieën ken je uit de vorige lessen?
1
OVUR
“Hier komt een beeld.”
3 Je leerwerkboek
11
34
De OVUR-pictogrammen tonen in welke stap van de les je zit.
Je leert hierover meer in les 4 van dit deel: ‘Taken kraken’.
4
Instap
1
Bij heeft
deze
opdracht
Dylan
binnenkort
examens.hoort
Zijn voorbereiding loopt niet altijd op wieltjes.
In welke
herken jij jezelf?
luisterfragment.
eenfoto’s
Meer uitleg vind je in je
vademecum.
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Voor deze opdracht heb
je een computer of een
tablet nodig.
2
3
Online vind je extra
oefeningen of
informatie.
Bij deze opdracht hoort
een videofilmpje.
Bekijk Dylans filmpje. Beantwoord de kraakvragen.
 Waarover gaat het filmpje?
 Voor wie is het filmpje gemaakt?
 Wat is het doel van Dylans filmpje?
3
Bekijk het filmpje een tweede keer. Noteer de tips van Dylan op
een kladblaadje.
4
Geef zelf twee extra studietips aan je klasgenoten.
5
Wat is de beste tip die jij van je klasgenoten kreeg?
0:00 | 3:32
Wat leer je in dit deel?
00:00 | 01:01
Op het einde van elke Instap
staat een kader dat aangeeft
wat je in het deel leert en
waarom je dat leert.
Je leert goede instructies geven.
Waarom leer je dat?
Instructies geven komt vaak voor in het dagelijkse leven. Je legt aan iemand uit hoe je een filmpje
op YouTube plaatst, hoe je het volgende level in een computerspel haalt, hoe je ergens met de fiets
geraakt, hoe je een proefje uitvoert in natuurwetenschappen, hoe je een hoek berekent …
88
12
Deel 3 | Toets in zicht
Deel 1 | Expeditie Nederlands
4
3
! Neem eens
kijkjeonder
op deelk
sitegebodsbord. Gebruik
Ook in het verkeer en op openbare plaatsen zijn er regels. Schrijf
het een
gebod
TIP!
5
de imperatiefvorm.
4
1
van Patrick Lagrou:
http://www.patricklagrou.be/
kraaiennest.htm.
In de theoriekaders vind je uitleg. Die theorie pas je toe in
oefeningen
en taken.
Je stap
leerkracht
vertelt je of je een
Herschrijf de onderstreepte
delen tot instructies.
Gebruik bij elke
een signaalwoord.
theoriekader
ook moet
voor een toets of proefwerk.
Ga met behulp van de
controlelijst na of je goede
instructiesstuderen
geschreven hebt.
a
b
c Pas aan waar nodig.
Trek eerst de gordijnen van je slaapkamer dicht.
1
Intensief lezen
2
Een tekst intensief lezen is de tekst volledig en aandachtig lezen. Als je een tekst studeert of samenvat,
lees je de tekst intensief. Je zoekt daarbij de betekenis van moeilijke woorden op, herleest moelijke
passages en duidt de belangrijkste informatie per tekstdeeltje aan.
3
4
5
6
000
7
!
TIP!
In je vademecum vind je een overzicht van de
verschillende leesstrategieën en hun toepassingen.
8
OVUR
9
6
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
De strategiekaders en
controlekaders geven je
uitleg over hoe je iets doet:
welke stappen je
onderneemt, waarop je
moet letten ...
Herschrijf de geboden naar verboden.
Wat heb
je geleerd?
a Treuzel.
bvijf Wacht.
e kent
J controleren
leesstrategieën.
Stappenplan:
cwatwat
Schuif
door.
weet
elke
leesstrategie
Zeg stap voorJestap
iemand
moet doen. inhoudt (wat je doet).
Geef alle stappen weer
(sla geen
stappen over).
d
Vergeet
je
rugzak
Je weet waarvoor je
welke leesstrategie gebruikt.
Gebruik gepaste signaalwoorden om de stappen in de juiste volgorde weer te geven.
e Sla de deur dicht
Gebruik klare taal (zodat er geen misverstanden kunnen ontstaan).
Gebruik een correcte imperatiefvorm.
OVUR
7 Stel: je klas krijgt voor één week de leiding over de klas. Het mag natuurlijk niet uit de
hand lopen. Stel samen vijf regels op die je wil invoeren. Gebruik de imperatief.
Neem een studietekst die binnenkort moet kennen voor een grote
OVUR
met het stappenplan. Vertel luidop aan je buur hoe je dat doet (ze
De volgende keer dat ik een instructie maak, let ik op:
deed). Je buur kruist in het stappenplan de stappen die je nam aan





Op het einde van elke les kan je jezelf toetsen met het ‘Wat heb je
Stappenplan
geleerd?’-kader. Duid aan wat je kan en weet.
Als je iets niet weet of
Instructies vind je overal. Maar zijn het ook goede instructies? Beoordeel de instructies die je meebracht aan
 de
coverjevan
het boek bekijkenin.
kan,
of
je
bent
niet
zeker,
roep
dan
de
hulp
van
leerkracht
de hand van de controlelijst. Geef ook aan hoe het beter kan.
Leesstrategieën
1
 de inhoudstafel bekijken
 de tekst globaal bekijken
 de tekst kraken met kraakvragen
OVUR
Welke leesstrategieën ken je uit de vorige lessen?
 de afbeeldingen bekijken
 de titel lezen
Je kan een imperatiefzin maken.
geven
Instructies
de tussentitels
of kopjes lezen
Je weet waarvoor de imperatief gebruikt wordt.
 het onderwerp bepalen
je eigenwordt.
voorkennis activeren
Je kan minstens vier teksttypes opnoemen waarin de imperatief gebruikt
Wat heb je geleerd?
1
“Hier komt een beeld.”
!
OVUR
?


Neem een andere studietekst en draai de rollen om. Je buur zegt lu
in het stappenplan.
Een Tip-kader geeft je
handige tips. Zeker
uitproberen, die tips!
6
OVUR
 de tekst
 de betek
met een
 de moei
 de hoofd
 de tekst
 mogelijk
TIP!
Vraag jezelf tijdens het
af: ‘Wat kan 15
4 studeren
De imperatief
mijn leerkracht hierover vragen?’ Bedenk zelf
een aantal zinvolle vragen over het onderwerp
en los ze op aan de hand van je schema of
samenvatting.
Wat heb je geleerd?
Je weet dat je een toets of proefwerk voorbereidt door op vo
Een Wist-je-datje-kader
eventueel te schematiseren of samen te vatten).
verrast je met leuke
Je kan een studietekst kraken door gebruik te maken van lees
weetjes.
WIST-JE-DATJE
Deel
3 | teksten
Toetslees
in zicht
Arabische
je van
rechts naar links, Chinese teksten
van boven naar onderen.
Je kan controleren of je een studietekst goed gekraakt hebt.
2
Welke leesstrategie pas je wanneer toe? Lees de situatie en het doel in de eerste kolom. Noteer je aanpak en
strategie in de tweede en derde kolom. Overleg met je buur.
Situatie & doel
Aanpak: Ik zal …
Leesstrategie
a Je moet een eind rijden op
de bus. Gelukkig heb je je
favoriete strip bij je.
genieten van mijn strip.
genietend lezen
OVUR
3 Je leerwerkboek
13
44
Taken kraken (OVUR)
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
1
Je gaat op tentenkamp. De leiding geeft je de opdracht zelf je tent op te zetten. Hoe pak jij dat aan?
Overleg met je buur.
2
Ook Celia en Noah gingen kamperen. Bekijk de afbeeldingen. Wie voerde de opdracht beter uit?
3
a Noah stelde zich de volgende vragen tijdens het opzetten van zijn tent:




Welke stapjes doorloop ik? 1
Klopt mijn resultaat of moet ik nog iets veranderen? 2
Welk materiaal heb ik daarvoor nodig? Hoe moet het resultaat eruitzien?3
Wat wordt van mij gevraagd? 4
b In welke volgorde had hij ze beter gesteld?

4

3


14
1
2
Deel 1 | Expeditie Nederlands
4
4
Ook op school denk je beter na voor je aan iets begint. Bekijk de vragen en noteer er twee bij elke stap.
Wat moet er
allemaal in mijn
resultaat
aanwezig zijn?
Hoe moet mijn
eindresultaat
eruitzien?
5
1
Welke stappen doorloop ik om tot
het eindresultaat te komen?
3
Ben ik tevreden met
het resultaat?
6
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Besteed ik ondertussen aandacht
aan de eisen van de opdracht?
7
2
Voor wie maak ik
de opdracht?
4
Wat wordt
er van mij
verwacht?
8
Wat doe ik de volgende keer anders?
Stap 1: Oriënteren
4
7
Stap 2: Voorbereiden
1
5
Stap 3: Uitvoeren
2
6
Stap 4: Reflecteren
8
3
!
TIP!
De OVUR-strategie staat ook op je kraakkaart. Wanneer je een
opdracht moet uitvoeren is het handig om de kaart naast je te leggen.
4 Taken kraken (OVUR)
15
44
5
Je mag je slaapkamer herinrichten. Hoe ga je te werk? Werk in duo’s.
Schrijf een tweetal acties uit per OVUR-stap. Vergelijk jullie aanpak
daarna met die van een ander duo.
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Wat heb je geleerd?
Je weet wat elke stap van het OVUR-stappenplan inhoudt.
Je kan de OVUR-strategie toepassen.
Je weet dat de OVUR-strategie je helpt om een taak goed en gestructureerd uit te voeren.
16
Deel 1 | Expeditie Nederlands
Communicatie kraken
1
5
In welke situatie is er communicatie? Vink aan.
<
Pa
>
pap sorry heb
bus gemist, rij
met giel mee nr
huis
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
2
Wat is de boodschap in deze situatie? Wie is de zender? Wie is de ontvanger?
Van:
Verzonden:
Dries Daens
zondag 27 april 22:30
Aan:
Yasmin Yünus
Onderwerp:
Toets geschiedenis HELP!
Hoi Yasmin
Paniek hier! Mijn ma heeft mijn kamer ‘opgeruimd’
en ik vind ver*** niets meer terug. Ik ben die
lijst met vragen van geschiedenis kwijt. Kan jij
die scannen en doormailen, please x 1 000?
CU
Dries
 Zender:
 Ontvanger:
 Boodschap:
Dries
Yasmin Yünus
Verbeterd : Yasmin
Dries vraagt naar de vragenlijst van geschiedenis.
5 Communicatie kraken
17
54
3
a Vul in het communicatiemodel in: zender, ontvanger en boodschap.
b Als je een communicatiesituatie wil kraken, stel je je enkele vragen. Noteer die vragen onder het schema.
spreker – schrijver
lezer – luisteraar – kijker
Zender
Ontvanger
Boodschap
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
 Zender:
 Ontvanger:
Wie spreekt? Wie schrijft?
Voor wie is de boodschap bedoeld? Tegen wie wordt gesproken
Aan wie wordt geschreven
 Boodschap:
Verbetering : Wat is de boodschap
Topische vragen
Topische vragen zijn vragen die je over elk onderwerp van een tekst kan stellen.
Soms worden ze ook wel de W-vragen genoemd. Wie? Wat? Waar? Waarom?
Wie spreekt? Wat is de boodschap? Waarom spreekt deze persoon? Wie ontvangt de boodschap?
4
a Wat kan de boodschap zijn in volgende situatie? Vul de tekstballon in.
b Wie is de zender? Wie is de ontvanger? Vul in.
Waarom ben je zo laat thuis gekomen ?
Ontvanger
18
Deel 1 | Expeditie Nederlands
boodschap
Zender
5
5
a Kraak de volgende situatie met de topische vragen.
Topische vraag
Antwoord
1
Wie is de zender?
Wie is de ontvanger?
00:00 | 01:01
Wat is de boodschap?
b Kraak verder met deze topische vragen:
Topische vraag
Antwoord
Hoe wordt de boodschap overgebracht?
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Wat is het doel van de zender?
In welke situatie wordt de boodschap
overgebracht? Wat is de context?
6
Vul het communicatiemodel aan: zender, boodschap, ontvanger, kanaal, doel en (communicatie)situatie.
Noteer onder het schema welke vragen je altijd stelt bij een communicatieve situatie.
situatie
spreker – schrijver
kanaal
lezer – luisteraar – kijker
ontvanger
zender
boodschap
doel
 Kanaal:
 Del:
Op welke wijzen, via welk kanaal wordt de boodschap overgebracht
Wat is het doel van de zender? Wat wil hij doen?
 Communicatiesituatie:
In welke communicatiesituatie wordt de boodschap overgebracht?
5 Communicatie kraken
19
54
7
De volgende situatie werd al gekraakt, maar met welke topische vragen? Vul de vragen in.
<
Topische vraag
Wie is de zender?
Antwoord
>
Yo Woody! Ga je
mee schaatsen
vanmiddag?
Onze pa kan ons
brengen. Mo gaat
ook mee.  
xxx Marlies
Marlies
Voor wie is de boodschap Woody
Wat is de boodschap
Woody
Ga je mee schaatsen?
Hoe wordt de boodscap overgebracht schriftelijk, via sms
Wat is het doel van de zender?
Woody uitnodigen om te gaan schaatsen
Marlies en Woody zijn twee jongeren die elkaar kennen.
Marlies nodigt Woody uit om te gaan schaatsen.
Wat is de situatie waarin de boodschap wordt overgebracht
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Communiceren en topische vragen
Hoe en waarmee wordt de boodschap
overgebracht? = kanaal
We stellen zes topische vragen om communicatieve
situaties te kraken.
Wie spreekt/schrijft? = zender
De directeur spreekt hem persoonlijk aan.
Hij brengt de boodschap mondeling over.
De directeur spreekt.
Wat is de situatie waarin de communicatie
plaatsvindt? = situatie
Wat is de boodschap? = boodschap
Hij berispt een leerling.
De leerling heeft net een schoolregel
overtreden en de directeur spreekt hem
daarover aan in de schoolgang.
Voor wie is de boodschap? = ontvanger
De leerling is de ontvanger van de boodschap.
Waarom wordt de boodschap overgebracht? = bedoeling
De leerling heeft iets gedaan wat niet mocht.
8
1
!
TIP!
Even het noorden kwijt in een communicatieve
situatie? Op je kraakkaart staat het
communicatiemodel met de topische vragen.
Kraak het luisterfragment.
Term uit het communicatiemodel
Ontvanger
Zender
Boodschap
Kanaal
Antwoord
Radio luisteraars
Nieuwslezer
file
Mondeling praten via radio
Bedoeling
Informatie geven
Situatie
Verkeersfile door ongeluk, luisteraars worden verwitigd
Wat heb je geleerd?
Je kan zes topische vragen stellen bij communicatieve situaties.
Je kan de elementen uit het communicatiemodel uitleggen in eigen woorden.
Je kan de elementen uit het communicatiemodel herkennen in gegeven situaties.
20
Deel 1 | Expeditie Nederlands
Teksten kraken
6
Teksttypes
1
Overal hoor en zie je teksten … Soms ook in een andere taal. Vaak kom je al veel te weten door gewoon
goed naar de tekst te kijken. Welke tekst(en) herken je? Hoe weet je wat voor tekst het is? Waarover denk je
dat de tekst gaat?
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Teksttypes
Teksten bestaan in allerlei maten en vormen. De vorm waarin een tekst gegoten is, herken je vaak snel.
We noemen dat een teksttype.
een krantenartikel, een recept, een Facebookstatus, een strip, een gebruiksaanwijzing …
Oriënterend lezen
2
a Neem je kraakkaart met het communicatieschema erbij. Bepaal zender, ontvanger en doel voor de
teksten uit oefening 1.
b Welke kraakvragen stel je daarvoor?
 Zender:
 Ontvanger:
 Doel:
Strip Maker, menu,
lezer
iemand blij maken
6 Teksten kraken
21
64
Oriënterend lezen
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Om een nieuwe tekst te kraken, stel je jezelf vier topische vragen. Wanneer je je die vragen stelt, lees je
oriënterend. Je denkt na over ‘door wie’, ‘waarom’, ‘voor wie’ en ‘in welke vorm’. Je leest de titel en tussentitels
(skimmen), bekijkt de illustraties en probeert je een beeld te vormen over de inhoud van de tekst.
Zender: ‘Wie schreef de tekst?’
de directie van je school, J.K. Rowling, Unicef …
Ontvanger: ‘Voor wie is de tekst geschreven?’
Dit leerwerkboek is voor leerlingen uit het eerste jaar van het middelbaar onderwijs geschreven. Een
gebruiksaanwijzing bij de anticonceptiepil is geschreven voor meisjes en vrouwen. In een folder van het
CLB worden de lichamelijke veranderingen bij een puberjongen toegelicht.
Doel: ‘Waarom schreef de auteur deze tekst?’
De zender wil overtuigen (bv. een reclametekst), informeren (bv. een dienstregeling van de bus), ontspannen
(bv. een strip), ergens toe aanzetten (bv. een wervingsfolder van WWF), ontroeren (bv. een gedicht) …
Teksttype: ‘In welke vorm is de tekst geschreven?’
een folder, een boek, een krantenartikel, een blogbericht, een Facebookstatus …
Inhoud: ‘Waarover gaat de tekst?’
de voordelen van smartphones in de klas, hoe je American Cookies bakt …
3
a Bekijk de tekst. Vul het kraakkader in. Gebruik daarbij het communicatieschema. Lees de tekst nog niet
volledig.
Topische vraag
Antwoord
Wie schreef de tekst?
Voor wie is de tekst geschreven?
zender
ontvanger
Waarom werd de tekst geschreven?
om informatie te geven
Wat is het teksttype?
kranten artikel
b Lees de titel en tussentitels. Bekijk ook de illustraties. Waarvoor gaat de tekst?
Schipbreukeling spoelt aan na 16 maanden op zee
Op een koraaleiland in de Stille Oceaan is een man aangespoeld die zestien maanden heeft doorgebracht op zee.
De man, die lang haar en een baard heeft, en sterk vermagerd is, zegt dat zijn boot in september 2012 afdreef in
Mexico.
Geen levensgevaar
‘Zijn gezondheidstoestand is niet goed, maar hij herstelt’,
zegt Ola Fjeldstad, een Noorse studente die onderzoek
doet op het koraaleiland, via de telefoon. Zijn leven lijkt
niet in gevaar en hij kan stappen. ‘We hebben hem veel
water gegeven, hij versterkt’, aldus de studente. ‘De boot
is erg beschadigd, hij ziet eruit alsof hij lange tijd heeft
doorgebracht op zee.’
Eenzame, lange reis in ondergoed
De man was enkel gekleed in ondergoed en zegt dat hij in
september 2012 met een vriend vertrok vanuit Mexico.
Hij zou 12 000 kilometer hebben afgelegd. De vriend overleefde het niet.
Schildpaddendieet
Veel details over de
tocht van de man
zijn er nog niet. Zijn
naam zou José Ivan
zijn. Hij overleefde
zijn tocht door schildpadden, vogels en vis te eten. Wanneer het niet regende, leste hij zijn dorst met schildpaddenbloed. Bij aankomst op het eiland bevond er zich een
schildpad op de boot. Materiaal om te vissen was niet aan
boord, dus de schipbreukeling zou zijn prooi gevangen
hebben met de blote handen.
Naar: Belga. (2014 , 31 januari). www.belga.be
22
Deel 1 | Expeditie Nederlands
6
Voorspellend lezen
4
Waarover denk je dat de volgende artikels gaan? Geef een antwoord op de W-vragen: wie, wat, waar,
waarom, wanneer, hoe …?
Mager vrouwtje verpulvert wereldrecord biefstuk eten
Pa quid qui ulparum hitaturem ipsum
fugiam nonsende dollit porpor sundipsum as et fuga. Vide iunt haribus et et
aria voloraecab illaut rae maiorit faceatur re nit as repro omnia consed et qui
blab idionse non perae pero quiditia
voleste velessinctio cupta aliquid quatempedita vitis es aspel maximaio. On
nonsequis abo. Nemquos atia venihil
dem eaque pra ellabor sint elesed mag-
nimus niasperum in cupis de lam aborrov iditas magnis dese poreptatum quissed mosam, volor rae et dolorit, alit,
officius sedis doluptatur chilicius rehentist quiam?
Neque vollaboris vel idicto optatur ma
dolorro rporerum atia venihil ibusandem facesti re, odipsus molore, quissed
mosam, sectur, conseque dolorum, tem
nonem est accae sedit vent.
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Verdwaald vierjarig kind overleeft 30 uur in Argentijnse bergen
Neque vollaboris vel idicto optatur ma dolorro rporerum
atia venihil ibusandem facesti re, odipsus molore, quissed
mosam, sectur, conseque dolorum, tem nonem est accae
sedit vent.
Lupta consequatem nust, quaecesti nonecer chilicius
rehentist quiam eventur? Facepeles niet hicatem. Eventint
estrum faccus sequodit la doluptaquunt voluptatis volo
esendant officipit lam evellan dipsumq uatibero conem
De bevalling die 248 miljoen jaar duurde
Neque vollaboris vel idicto optatur ma
dolorro rporerum atia venihil ibusandem facesti re, odipsus molore, quissed mosam, sectur, conseque dolorum,
tem nonem est accae sedit vent.
Lupta consequatem nust, quaecesti
nonecer chilicius rehentist quiam
eventur? Facepeles niet hicatem.
Eventint estrum faccus sequodit la
doluptaquunt voluptatis volo esendant officipit lam evellan dipsumq
uatibero conem. Obita eaquae niam
listotatur sequodi sime deliquat ab
ipsam que nobisim inctorerion res
esse eos am, quia denducilitio tem
quunt occae voluptaqui ditias ma dollam quis modis quodit, simolup tatiberum expello
Voorspellend lezen
Voor je een tekst leest, beluistert of bekijkt, denk je eerst na over wat het onderwerp van de tekst kan
zijn. De titel geeft je daarvan vaak al een idee. Ga na wat je zelf al weet over het onderwerp. Je stelt jezelf
de W-vragen: wie, wat, waar, waarom, wanneer, hoe …?
Door vooraf na te denken over de inhoud, kan je als lezer gemakkelijker volgen bij het lezen, bekijken of
beluisteren van de tekst.
6 Teksten kraken
23
64
5
Waarover gaan de volgende teksten?
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Zoekend lezen
6
Keer terug naar de tekst over de schipbreukeling in oefening 3 en beantwoord de vragen.
José Ivan
a Hoe heet de schipbreukeling?
b Sinds wanneer leefde de man op zee?
2012
c Hoelang heeft de man rondgedobberd?
16 maand
d Hoeveel kilometer heeft de man met zijn boot afgelegd?
12000
e Hoe ving de schipbreukeling zijn eten?
met zijn blote handen
f
Hoe heet de Noorse studente die de schipbreukeling vond?
Ola Fjeldstad
Zoekend lezen
Wanneer je een antwoord op een vraag zoekt in een tekst, dan lees je die tekst niet helemaal van begin
tot einde. Je zoekt specifieke informatie: je laat je ogen dwalen over de tekst op zoek naar woorden,
cijfers of symbolen die te maken hebben met jouw vraag. Dat noemen we scannen.
In een lange tekst kunnen de titels, tussentitels of inhoudsopgave je helpen bij het zoeken van
antwoorden.
24
Deel 1 | Expeditie Nederlands
6
7
Lees de teksten oriënterend en vul de kraakkaders in.
Bron: Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal
Topische vraag
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Wie schreef de tekst?
Voor wie is de tekst geschreven?
Waarom werd de tekst geschreven?
Antwoord
woorden
woordenboekmakers
voor mensen die een woordenboek gebruiken
om mensen te informeren
woordenboek
Wat is het teksttype?
Alles over de leerlingenkaart
De leerlingenkaart is een voordeelpas voor jou en 460.000 leeftijdsgenoten. Met je leerlingenkaart scoor je
korting op meer dan 1000 plaatsen in Vlaanderen en kan je deelnemen aan de wedstrijden op maks.be.
Registreer je door de code (7 cijfers) die je op de voorkant van je leerlingenkaart terugvindt, in te voeren.
Kaart kwijt? Ga langs bij het secretariaat van je school. Zij hebben reservekaarten.
Geen leerlingenkaart ontvangen?
Jouw school beslist of ze de leerlingenkaart uitdeelt. Maks! verdeelt de leerlingenkaart gratis aan alle
scholen die een bestelling doorgeven, zolang de voorraad strekt. De leerlingenkaart is geen recht. Het is
wel jouw plicht om ernaar te vragen bij de directie van je school. Zet de leerlingenkaart op de agenda van
de leerlingenraad. Samen sta je sterk. De schooldirectie kunnen overtuigen? Stuur een mailtje naar
leerlingenkaart@maks.be of bel 02 553 96 77.
Ben jij kortingaanbieder? Loopt er iets verkeerd met je gegevens online? Bel naar 02 553 96 62 of mail
leerlingenkaart@maks.be.
Bron: www.maks.be/leerlingenkaart
Topische vraag
Antwoord
Wie schreef de tekst?
maks.be
Voor wie is de tekst geschreven?
leerlingen
Waarom werd de tekst geschreven?
Wat is het teksttype?
om mensen te informeren over de leerlingkaart
krant
6 Teksten kraken
25
64
DE POP-UPTENT
Voor pop-uprestaurants en pop-uphotels had je al de pop-uptent of werptent. Het woord zegt
het zelf: de tent springt plots uit het niets tevoorschijn! Het enige dat je hoeft te doen, is de
riempjes losmaken en de tent van je weg werpen. De elastische ingebouwde stokken veren
recht, waardoor de tentzeilen automatisch de gewenste vorm aannemen.
Er zijn verschillende pop-uptenten in diverse trendy kleurtjes en motieven. Je kan de meest
geschikte tent voor je festivalbezoek, jongerencamping of expeditietocht ongetwijfeld online
vinden. De beste merken van pop-uptenten zijn: Quechua, Decathlon en Easy Camp.
Je tent opnieuw dichtvouwen vereist wel wat oefening. Elke tent wordt geleverd met een
handig stappenplan met afbeeldingen. Vaak is het het best dat je met twee bent om de tent
terug in zijn handige opbergzak te krijgen.
Donny, de tentvent
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Topische vraag
Antwoord
Donny, de tentvent
Wie schreef de tekst?
Voor wie is de tekst geschreven?
restaurants en hotels
om pop up tenten te verkopen
Waarom werd de tekst geschreven?
poster
Wat is het teksttype?
8
Lees dezelfde teksten nu zoekend en beantwoord de vragen.
a Wat is een flitsbel?
deurbel die niet allen geluid geeft maar ook een lichtflits , als hulpmiddel voor
slechthorenden
b Wat is het lidwoord bij 'flipstick'?
lichtgewicht
c Wat is een ander woord voor ‘flitsboog’?
handboog
d Waar liggen de plaatsen waar je korting kan krijgen met je leerlingenkaart?
met een code op maks.be
e Hoe kan je je registreren?
in vlaanderen
02 553 96 77.
Naar welk telefoonnummer kan je telefoneren om leerlingenkaarten aan te vragen?
Quechua, Decathlon en Easy Camp.
g Welke merken bieden kwaliteitsvolle werptenten?
verschilende
h In welke kleuren en sjablonen zijn de pop-uptenten beschikbaar?
f
Wat heb je geleerd?
Je kan verschillende teksttypes herkennen.
Je kan voorspellend lezen.
Je kan oriënterend lezen.
Je weet wanneer je welke leesstrategie gebruikt.
Je kan zoekend lezen.
26
Deel 1 | Expeditie Nederlands
Woorden kraken
7
Moeilijke woorden: je vindt ze overal! In handboeken, in de
media, op websites. In deze les leer je enkele handige trucs
(strategieën) om de betekenis van onbekende en moeilijke
woorden te achterhalen.
1
Hoe groot is jouw woordenkennis? Bestaan deze
woorden echt of niet?
Wat betekenen ze?
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
E
L
D
M
I
N
M
G
O
B
Woorddelen en gelijkaardige woorden
2
Wat betekenen deze woorden? Hoe weet je dat?
een schip dat schade heeft door een storm
a schipbreuk
hout dat wordt gebruikt om te verbranden
b
brandhout
c
volumeberekening
d
lichtvervuiling
e
non-stop
f
wist-je-datje
g
hulpeloos
zonder hulp
h
megacool
heel cool
het volume berekenen van een voorwerp
licht dat aan staat ook al is het niet nodig
geen stop ,
wist je dat ? vraag
Woordstrategie: woorddelen en soortgelijke woorden
Ik kijk naar het woord. Ken ik delen van het woord? Ken ik (delen van) woorden uit andere talen of uit
het Nederlands die hetzelfde betekenen?
brandhout: brand + hout = hout om op te branden
onsympathiek : sympathiek = vriendelijk, on = negatief  niet vriendelijk
7 Woorden kraken
27
74
De context
3
Lees de tekst.
Voor een nieuw seizoen van Expeditie
Robinson zijn wij op zoek naar enthousiaste
kandidaten! Gedurende een periode van
anderhalve maand tot twee maanden verblijf
je op een onbewoond eiland. Je verbouwt
je eigen voedsel, je participeert aan
bloedstollende opdrachten en stemt
andere kandidaten van het eiland in
stemmingen.
…
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
De anonieme stemming verloopt als
volgt: je schrijft de naam van de persoon
die je weg wil op een papiertje, zonder je
eigen naam op het papiertje te schrijven.
Daarna worden de papiertjes een voor
een uit een urne getrokken en worden de
tegenstemmen opgeteld.
a Lees de woorden en zin rond ‘periode’. Wat betekent dat woord?
begrensde tijdruimte,termijn
b Lees de woorden en zin rond ‘verbouwt’. Wat betekent dat woord?
iets planten, maken
c Lees de woorden en zin rond ‘participeert’. Wat betekent dat woord?
meedoen
d Lees de tweede alinea om meer uitleg te krijgen over de stemrondes. Wat betekent ‘anoniem’?
iemand die niet bekend gemaakt wil worden
Woordstrategie: de context
Ik kijk naar de context waarin het woord voorkomt. Wordt in de zinnen errond een woord dat hetzelfde
of tegenovergestelde betekent (synoniem of antoniem), gegeven? Wordt het woord uitgelegd? Ben ik
het woord al in een ander verband tegengekomen?
Het volume van de muziek was te hoog, waardoor veel mensen met hoofdpijn naar huis gingen.
 volume = sterkte van geluid
Het volume van het grootste aquarium is groter dan dat van het goedkopere aquarium.
 volume = inhoud
28
Deel 1 | Expeditie Nederlands
7
Overleggen
4
Lees de tekst en beantwoord de vragen.
Hoe gebruik ik een magnesiumstick?
1
2
3
4
Neem je magnesiumstick in de ene hand en het bijbehorende
wrijfstaaltje in de andere hand.
Plaats de metalen top van de magnesiumstick stevig op of
tussen je tondel.
Strijk het wrijfstaaltje gecontroleerd over het metaal van
boven naar onderen; naar je tondel toe.
Extreem warme vonken, ongeveer 3000 °C, ontspringen uit de
wrijving en zullen je tondel in brand steken.
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Bron: www.ketnet.be
a Overleg met je buur of een andere klasgenoot. Wat betekenen deze woorden?
iets wat je kunt gebruiken om vuur te maken
 tondel:
stukje metaal waar dat je over moet vrijven om vuur te maken
 wrijfstaaltje:
 ontspringen:
 wrijving:
komen voort
2 stukjes metaal heen en weer bewegen.
b Lukt het niet om met een medeleerling de betekenis te vinden, overleg dan met je leraar.
Woordstrategie: overleggen
Ik bespreek de mogelijke betekenis met iemand anders (een klasgenoot, de leerkracht).
Opzoeken
5
Zoek de betekenis van vijf woorden uit de vorige
oefeningen op in een (online) woordenboek. Schrijf de
woordenboekverklaringen bij de uitleg die je zelf eerder
schreef op de vorige pagina’s.
Woordstrategie: opzoeken
Ik zoek de betekenis van het woord op in een
(online) woordenboek of een ander (online)
naslagwerk.
!
TIP!
Moeilijk woord gezien?
Schrijf het op in je struikellijst.
7 Woorden kraken
29
74
6
Aan de slag! Lees de tekst uit een aardrijkskundeboek en verklaar de vetgedrukte woorden in de tabel onder
de tekst. Omcirkel de woordstrategie(ën) die je toepaste.
4 Landschappen
4.1
Het agrarische landschap
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Het agrarische landschap maakt deel uit
van het platteland. Op het platteland heb
je een panorama dat minder onderbroken
wordt door huizen, flatgebouwen, kerken
… Het landelijke landschap wordt vooral
getypeerd door veeboerderijen en weilanden.
Die weilanden maken samen met de vele
hoeves, akkers en boomgaarden deel uit van
het agrarische landschap. De weilanden kunnen open zijn of gescheiden worden door lage
hekken en hagen en zo vierhoeken vormen.
Woord
Betekenis
Ik vond de betekenis door …
agrarisch
panorama
typeren
veeboerderij
Wat heb je geleerd?
Je kan de vier woordstrategieën toepassen om de betekenis van een onbekend woord te achterhalen.
30
Deel 1 | Expeditie Nederlands
Spelling kraken
8
Schrijven zonder fouten is niet altijd gemakkelijk. Zelfs de spellingcontrole van je laptop of smartphone is niet
foutenvrij. Vertrouw niet alleen op je computer. Word zelf een betere spellingchecker, zodat je teksten in orde zijn.
In dit tekstje zijn drie fouten geslopen. De spellingcheck duit ze niet aan als fout.
Kan jij de drie vinden? Nee? Geen noot! In deze les leren we jouw enkele trucs om
je spelling te verzorgen.
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Hoorwoorden
1
a Noteer de woorden die de leerkracht dicteert.
a
d
g
b
e
h
c
f
i
Hoorwoorden
Hoorwoorden zijn woorden die je noteert zoals je ze hoort.
Er zijn geen schrijfmoeilijkheden bij deze woorden.
bel, stoel, dag …
b Zijn deze woorden hoorwoorden of niet? Waarom wel/niet? Bespreek.
landt
vergroten
gigantisch
mast
fileleed
kaars
leiden
piano
bouw
8 Spelling kraken
31
84
Regelwoorden
2
Schrijf bij de volgende spellingregels minstens drie woorden die de regel volgen.
De afbeeldingen kunnen je inspireren.
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
a Bij een werkwoord in de tegenwoordige tijd schrijf je ‘STAM + t’ bij de tweede en derde persoon
enkelvoud wanneer dat werkwoord na het onderwerp van je zin staat.
b Een medeklinker schrijven we dubbel na een korte klinker als er op die medeklinker nog een
onbeklemtoonde lettergreep volgt (bv. ‘en’).
58
Regelwoorden
Regelwoorden zijn woorden die je volgens een bepaalde spellingregel schrijft. Je schrijft ze vaak niet
zoals je ze hoort. Je vindt een overzicht van de belangrijkste spellingregels in je vademecum en in
(online) spellinggidsen. Je studeert die regels in.
doventolk (met tussenletter n), gsm-abonnement, gekost …
32
Deel 1 | Expeditie Nederlands
8
Weetwoorden
3
Duid de correcte spelling aan.
a
b
c
d
e
f
g
wenkbrauw/wenkbrouw
mannequin/mannekin
veradelijk/verraderlijk/verradelijk
onmidellijk/ommiddellijk/onmiddelijk/onmiddellijk
burgermeester/burgemeester/burgenmeester
elektronisch/electronisch/elektronies/electronies
zowiezo/sowiezo/zowieso/sowieso
Weetwoorden
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Weetwoorden zijn woorden waarvan je de spelling moet memoriseren (uit je hoofd leren). Ze volgen
geen vaste spellingregels. Je schrijft ze ook niet zoals je ze hoort. Je kan ze memoriseren door ze vaak te
schrijven of door een ezelsbruggetje (een hulpmiddel) erbij te bedenken.
rauwkost, synthese, politici …
Ik ga onmiddellijk slapen met twee dekens en twee lakens. (‘Onmiddellijk’ schrijf je met een dubbele d
en een dubbele l.)
4
Hoe kan jij zelf een goede spellingchecker zijn?
Met deze stappen word je zelf een (betere) spellingchecker!




8 Spelling kraken
33
84
5
Speel het spellingspel.
Teksttype
Auteur
Publiek
Doel
Het spellingspel
Een spel voor drie of vier snelle
spellers
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
Spelverloop
• De spelers spelen om de beurt,
met de klok mee. De speler met de
langste familienaam mag
beginnen.
• Elke speler mag een woordenboek,
een woordenlijst of een online
spellinggids gebruiken.
• Wie aan de beurt is, zoekt een woord op dat de anderen waarschijnlijk niet kennen. Hij of zij
schrijft het woord correct over op een blaadje en leest het woord daarna voor.
• De andere spelers zoeken de correcte spelling zo snel mogelijk op en schrijven het woord op
hun blad over.
• De snelste zoeker die het woord correct overschreef, krijgt één punt.
• Een ronde is voorbij als alle spelers aan de beurt zijn geweest.
• Na elke ronde krijgen de spelers een andere opzoekbron.
Einde van het spel
Het spel is afgelopen wanneer één speler tien punten heeft behaald.
!
TIP!
In dit leerwerkboek zal je nieuwe en moeilijke woorden vinden. Niet alleen de
betekenis, maar ook de spelling van een woord kan een struikelblok vormen.
Heb je last met een woord, neem het dan op in je persoonlijke struikellijst.
Wat heb je geleerd?
Je weet wat hoorwoorden, regelwoorden en weetwoorden zijn.
Je weet hoe je de spelling van woorden kan leren.
Je weet dat je bij twijfel de spelling van een woord beter opzoekt.
Je kan de spelling van een woord opzoeken.
34
Deel 1 | Expeditie Nederlands
De Leesclub
Grieselstate
AN THO NY HO ROW ITZ
Een prachtig boek, vol spanning en avon
tuur. In het begin is het nog een mysterie
en
het einde is heel onverwacht. Ik zou het
zeker aanraden aan iedereen die houdt
van
spanning, avontuur en mysterie.
Jordy, op Boekenzoeker.org
SPANNINGSLEVEL:
Wanneer David niet langer welkom is
op zijn school, sturen zijn niet zo
sympathieke ouders hem op internaat
naar Grieselstate. Met de nieuwe scho
ol is
duidelijk iets vreemds aan de hand. Grie
selstate is gruwelijk, spannend en sleept
je
helemaal mee. Pijlsnel volgen de bizarre
gebeurtenissen elkaar op.
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
MARLIES SLEGERSdoet mijn puberbrein
Maar ik dwaal enorm af. Dat
maken, dan denk ik
nu geregeld. Zit ik biologiehuiswerk te
aan brownies bakken.
Klaar voor de WOW-factor?
GIRLPOWERNIVEAU:
houdt een dagboek bij.
Liv zit pas op de middelbare school en
s allemaal meemaakt.
Ze schrijft over wat ze op school en thui
ziek. Haar vader is – al
Haar moeder huilt vaak en voelt zich
van het leven. En dan
jaren – op zoek naar zichzelf en de zin
n als je niet het juiste
die school … Hoe sla je je daar doorhee
imago hebt?
ZOALS HET GEBE
URD IS
Herman van de Wij
deven
SPANNINGSLEVEL:
Maar wat is er in
hemelsnaam ge
beurd?
Bent en Joeri zijn de
allerbeste vrienden.
Bent durft op zijn ee
veel, maar met de sto
ntje misschien niet zo
ere Joeri in de buurt
kan hij des te meer.
Zo hebben ze de hele
zomer lang elkaar uit
gedaagd en de ene
andere uitgehaald. Ma
waaghalzerij na de
ar nu is de vakantie
vo
orbij en zit Finn ineen
klas. Bent kan slech
s bij hen in de
ts machteloos toekij
ken hoe hij z’n boez
rivaliteit tussen de dr
em
vri
en
d kwijtspeelt. De
ie jongens loopt hoog
op. Als Joeri het groo
verklapt, daagt Bent
tst
e
geheim van Bent
Joeri nog een laatste
keer uit. Met verrega
ande gevolgen.
De Leesclub
35
4
Boekenzoeker.org
1
Vul de enquête online in. Welke boeken raadt de enquête je aan?
2
Zoek de boeken die de enquête je aanraadde op www.boekenzoeker.org. Welk boek zou je zeker willen
Uitsluitend te gebruiken door Jonas Vanbockryck (2007-05-24) • K.A. van het G.O. Prins van Oranje
lezen? Waarom?
3
Ga zelf op zoek naar een goed boek op www.boekenzoeker.org. Weet je al wat je graag leest? Ga dan via ‘Ik
weet wat ik lees’ op zoek. Weet je het niet zo goed? Klik dan op de knop ‘Geef me wat ik ben’. Wat is het
beste boek volgens jou?
a De titel van het boek is
en het is geschreven door
.
b Ik heb het gekozen omdat het mij grappig – spannend – leuk – interessant – cool – romantisch lijkt.
4
Maak nu je eigen profiel aan op Boekenzoeker via volgend stappenplan.
a
b
c
d
e
f
36
Surf naar www.boekenzoeker.org.
Klik op de categorie ‘12 tot 15 jaar’.
Klik op ‘Login’.
Klik op ‘Ben je nieuw?’.
Vul al je gegevens in en kies een gebruikersnaam en wachtwoord.
Meld je aan.
5
Nu je een profiel hebt, kan je al je favoriete boeken bewaren in een boekenlijst. Dat kan door te klikken op
‘mijn boekenlijst’ onder aan een boek. Dan komt dat boek zo in je eigen favorietenlijst terecht. Maak zo’n
boekenlijst aan met minstens vijf boeken die je dit schooljaar graag zou lezen.
6
Is er een boek dat je heel erg goed vindt? Heb je een favoriete auteur die iedereen zou moeten kennen? Ga
ernaar op zoek via de zoekbalk. Klik op ‘tell-a-friend’ onder aan het boek. Vul het e-mailadres van een
klasgenoot in en vertel in zes zinnen waarom hij of zij dit boek absoluut moet lezen.
Deel 1 | Expeditie Nederlands