ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ – ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ Κώστας Ιακωβίδης Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Μέλος Μ.Ε. Τυποποίησης, Πιστοποίησης και Διαχείρισης Ποιότητας Τ.Ε.Ε. ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Τις τελευταίες δυο δεκαετίες έχει κατά κοινή ομολογία παρατηρηθεί έντονο ενδιαφέρον για το περιβάλλον, ενώ τελευταία αυτό εκδηλώνεται όλο και πιο δυναμικά τόσο από κυβερνήσεις παγκοσμίως, όσο και από διάφορα κοινωνικά στρώματα, οργανώσεις κλπ. Η βιομηχανία της οικοδομής αναγνωρίζεται σήμερα ως σημαντικός εργοδότης αλλά και ως τομέας υπεύθυνος για την παραγωγή μεγάλου όγκου αποβλήτων και ρύπανσης. Υπολογίζεται ότι η οικοδομική δραστηριότητα είναι υπεύθυνη για το 40% περίπου των αποβλήτων στις ευρωπαϊκές χώρες. Στη εργασία αυτή παρουσιάζονται οι σημαντικότερες τρέχουσες εξελίξεις στο πεδίο της διεθνούς και Ευρωπαικής προτυποποίησης όσον αφορά στην αειφορικότητα των κατασκευών. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τις τελευταίες δυο δεκαετίες έχει κατά κοινή ομολογία παρατηρηθεί έντονο ενδιαφέρον για το περιβάλλον, ενώ τελευταία αυτό εκδηλώνεται όλο και πιο δυναμικά τόσο από κυβερνήσεις παγκοσμίως, όσο και από διάφορα κοινωνικά στρώματα, οργανώσεις κλπ. Η Ευρωπαική Ενωση προωθεί πολιτικές οι οποίες στοχεύουν στην προώθηση της ανάπτυξης περιβαλλοντικών τεχνολογιών, προμηθειών, έργων και υπηρεσιών, στην ευαισθητοποίηση του κοινού και του ιδιωτικού τομέα και την προώθηση αειφόρων προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης, ώστε να αποσυνδεθεί η οικονομική μεγέθυνση από την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Ο τομέας των κτιρίων αποτελεί ένα κρίσιμο οικονομικό χώρο της Ευρώπης, παρουσιάζοντας ετήσιο κύκλο εργασιών που ξεπερνά τα 400 δις Ευρώ. Η βιομηχανία της οικοδομής αναγνωρίζεται σήμερα ως σημαντικός εργοδότης καθώς αντιστοιχεί σε περίπου 10% του ΑΕΠ και απασχολεί περίπου το 7% του ανθρώπινου δυναμικού. Ταυτόχρονα είναι και υπεύθυνη για την παραγωγή μεγάλου όγκου αποβλήτων και ρύπανσης. Το 50% όλων των προιόντων εξόρυξης χρησιμοποιείται για την κατασκευή δομικών υλικών και προιόντων, ενώ η οικοδομική δραστηριότητα είναι υπεύθυνη για το 40% περίπου των αποβλήτων στις ευρωπαϊκές χώρες. Ανταποκρινόμενη στο οικουμενικό ενδιαφέρον για το περιβάλλον η κατασκευαστική βιομηχανία επιδιώκει την προσαρμογή της στις απαιτήσεις και αρχές τις Αειφόρου (Βιώσιμης) Ανάπτυξης μέσω της Αειφόρου (Βιώσιμης) Κατασκευής. Η ΑΕΙΦΟΡΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή στην κατασκευή διαπιστώνει κανείς ότι ο ορισμός της Αειφόρου (Βιώσιμης) Κατασκευής δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί, ενώ η κατανόηση και ερμηνεία της έννοιας της βιώσιμης κατασκευής έχει υποστεί αρκετές μεταβολές με την πάροδο του χρόνου και ιδιαίτερα κατά την διάρκεια των τελευταίων ετών. Παρατηρείται ότι υπάρχουν πολύ διαφορετικές απόψεις και ερμηνείες για την Βιώσιμη Κατασκευή μεταξύ των διαφόρων χωρών. Οι διαφορές αυτές απορρέουν αφ΄ ενός μεν από τις κοινωνικές διαρθρώσεις και δομές των ίδιων των χωρών, αφετέρου δε από τις διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ των οικονομικά αναπτυγμένων χωρών, των εξελισσόμενων και των αναπτυσσόμενων χωρών. Είναι ωστόσο κοινά παραδεκτό ότι η αειφορικότητα των κατασκευών έχει τρείς (3) πτυχές, την περιβαλλοντική, την οικονομική και την κοινωνική και ότι επιτάσσει όπως όλα τα θέματα εξετάζονται για όλη την διάρκεια της ζωής των κατασκευών, δηλαδή σε ένα βάθος χρόνου που πολλές φορές διατρέχει πολλές γενιές ανθρώπων. Η προτυποποίηση της “αειφορικότητας” είναι απολύτως απαραίτητη προκειμένου να καταστήσει την αειφορία ένα σύνηθες κριτήριο τόσο για τους σχεδιαστές των κτιρίων όσο και για τους αποφασίζοντες. Ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης ISO έχει αναπτύξει μια σειρά προτύπων και τεχνικών προδιαγραφών με αντικείμενο τον σχεδιασμό κτηρίων και κατασκευών βάσει του κύκλου ζωής τους, τα οποία παρατίθενται στον πίνακα 1 που ακολουθεί Πίνακας 1. Πρότυπα και τεχνικές προδιαγραφές ISO για τον σχεδιασμό κτηρίων και κατασκευών βάσει του κύκλου ζωής τους Πρότυπο ISO 15686-1:2000 Αντικείμενο Buildings and constructed assets - Service life planning - Part 1: General principles ISO 15686-2:2001 Buildings and constructed assets - Service life planning - Part 2: Service life prediction procedures ISO 15686-3:2002 Buildings and constructed assets - Service life planning - Part 3: Performance audits and reviews ISO 15686-5:2008 Buildings and constructed assets - Service-life planning - Part 5: Life-cycle costing ISO 15686-6:2004 Buildings and constructed assets - Service life planning - Part 6: Procedures for considering environmental impacts ISO 15686-7:2006 Buildings and constructed assets - Service life planning - Part 7: Performance evaluation for feedback of service life data from practice ISO 15686-8:2008 Buildings and constructed assets - Service-life planning - Part 8: Reference service life and service-life estimation ISO/TS 15686-9:2008 Buildings and constructed assets - Service-life planning - Part 9: Guidance on assessment of service-life data Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πρότυπο “ISO 156865:2008 Buildings and constructed assets - Service-life planning - Part 5: Life-cycle costing”, το οποίο παρέχει κατευθυντήριες οδηγίες για την ανάλυση κόστους κύκλου ζωής κτιρίων και άλλων κατασκευών και τμημάτων τους. Το πρότυπο αυτό είναι σημαντικό καθώς έχει αποδειχθεί ότι το κόστος κατασκευής ενός κτιρίου αντιστοιχεί σε ποσοστό της τάξης του 25% μόνο του συνολικού κόστους στον κύκλο ζωής του κτηρίου και επομένως το συνολικό κόστος λειτουργίας και συντήρησης ενός κτιρίου αναδεικνύεται πλέον ως βασική παράμετρος σχεδιασμού και κατασκευής του. Η Ανάλυση Κόστους Κύκλου Ζωής Κτιρίων (Life Cycle Cost Analysis) είναι ένα εργαλείο λήψης αποφάσεων με στόχο τη βέλτιστη επένδυση σε βάθος χρόνου. Οπως προκύπτει από τη διεθνή εμπειρία ότι η Ανάλυση Κόστους Κύκλου Ζωής είναι ένα ουσιαστικό εργαλείο στη διαδικασία σχεδιασμού που ελέγχει τα αρχικά και τα μελλοντικά κόστη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιοδήποτε σημείο της διαδικασίας σχεδιασμού αλλά και για την αξιολόγηση υπαρχόντων κτιρίων. Δίνει τη δυνατότητα επιλογής μιας επένδυσης με πολλαπλά κριτήρια όπως η οικονομικότητα, η επίδραση στο περιβάλλον, η αποτελεσματικότητα, η κατανάλωση ενέργειας, ο σχεδιασμός. Οσον αφορά στην περιβαλλοντική πτυχή της “αειφορικότητας” είναι προφανές ότι προυποθέτει την ύπαρξη και διαθεσιμότητα πληροφοριών σχετικά με την περιβαλλοντική απόδοση των οικοδομικών προϊόντων προκειμένου οι σχεδιαστές κτηρίων, οι κατασκευαστές, οι χρήστες και ιδιοκτήτες των κτηρίων και όλοι όσοι δραστηριοποιούνται στον τομέα της κατασκευής να είναι σε θέση να εκτιμήσουν τις περιβαλλοντικές επιδράσεις των κτηρίων αλλά και των εργασιών οικοδόμησης. Σημαντικό εργαλείο σε αυτή την κατεύθυνση αποτελούν οι “περιβαλλοντικές δηλώσεις” για τα δομικά προϊόντα, γενικότερος στόχος των οποίων είναι να τονωθεί η ζήτηση και η προσφορά προϊόντων που προκαλούν τη λιγότερη επιβάρυνση στο περιβάλλον. Απαραίτητη προυπόθεση για την ουσιαστική χρησιμότητα των περιβαλλοντικών δηλώσεων δομικών προϊόντων είναι να καθιερωθεί η ομοιομορφία και η συνέπεια στον τρόπο με τον οποίο αυτές γίνονται. Η μεθοδολογία πρέπει να είναι συνεπής, επιστημονικά έγκυρη και πρέπει να εξασφαλίσει ότι λαμβάνονται υπόψη όλες οι περιβαλλοντικές επιδράσεις Το πρότυπο “ISO 21930:2007, Αειφορικότητα στην οικοδόμηση κτηρίων - Περιβαλλοντική δήλωση δομικών προϊόντων” παρέχει αυτήν την συνέπεια και διασφαλίζει τη διαφάνεια της μεθοδολογίας που εφαρμόζεται για τις περιβαλλοντικές δηλώσεις. Το πρότυπο περιγράφει τις αρχές και το πλαίσιο για τις περιβαλλοντικές δηλώσεις των δομικών προϊόντων, λαμβάνοντας υπόψη τον πλήρη κύκλο ζωής ενός κτηρίου. Αναμένεται να αποτελέσει τη βάση για τα προγράμματα περιβαλλοντικής δήλωσης τύπου ΙΙΙ για δομικά προϊόντα, όπως περιγράφονται στο πρότυπο “ISO 14025:2006, Περιβαλλοντικές ετικέτες και περιβαλλοντικές δηλώσεις τύπου ΙΙΙ – Αρχές και Διαδικασίες”. Το πρότυπο αυτό ανήκει σε μια σειρά προτύπων και τεχνικών προδιαγραφών που έχει αναπτύξει ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης ISO με αντικείμενο την αειφορικότητα των κτηρίων και κατασκευών, τα οποία παρατίθενται στον πίνακα 2 που ακολουθεί Πίνακας 2. Πρότυπα και τεχνικές προδιαγραφές ISO για την αειφορικότητα κτηρίων και κατασκευών Πρότυπο ISO 15392:2008 ISO 21930:2007 Αντικείμενο Sustainability in building construction - General principles Sustainability in building construction – Environmental declaration of building products ISO/TS 21929-1:2006 Sustainability in building construction – Sustainability indicators – Part 1: Framework for development of indicators for buildings ISO/TS 21931-1:2006 Sustainability in building construction – Framework for methods of assessment for environmental performance of construction works – Part 1: Buildings Το πρότυπο “ISO 15392:2008 Sustainability in building construction – General principles” καθιερώνει γενικές αρχές για την αειφορικότητα στις κατασκευές κτηρίων. Βασίζεται στην έννοια της αειφόρου ανάπτυξης όπως αυτή εφαρμόζεται σε όλο τον κύκλο ζωής των κτηρίων και άλλων κατασκευών. Η τεχνική προδιαγραφή “ISO/TS 21929-1:2006 Sustainability in building construction – Sustainability indicators – Part 1: Framework for development of indicators for buildings” παρέχει ένα πλαίσιο και δίνει συστάσεις και κατευθυντήριες οδηγίες για την ανάπτυξη και επιλογή δεικτών αειφορικότητας για κτήρια. Στόχος της είναι να ορίσει την διαδικασία που πρέπει να ακολουθείται όταν αποτιμώνται η περιβαλλοντική, η οικονομική και η κοινωνική επίδραση ενός κτηρίου με την χρήση ενός πλαισίου αξιολόγησης και σχετικών δεικτών. Η τεχνική προδιαγραφή “ISO/TS 21931-1:2006 Sustainability in building construction – Framework for methods of assessment for environmental performance of construction works – Part 1: Buildings” παρέχει ένα πλαίσιο για την βελτίωση της ποιότητας και της συγκρισιμότητας των μεθόδων για την αξιολόγηση της περιβαλλοντικής απόδοσης των κτηρίων. Προσδιορίζει και περιγράφει ζητήματα που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν χρησιμοποιούνται μέθοδοι για την αξιολόγηση της περιβαλλοντικής απόδοσης νέων ή υπαρχόντων κτηρίων στα στάδια του σχεδιασμού, της κατασκευής, της λειτουργίας, της ανακαίνισης και της κατεδάφισης τους. Ο Ευρωπαικός οργανισμός τυποποίησης CEN έχει συστήσει την Τεχνική Επιτροπή CEN/TC 350, η οποία έχει ως αντικείμενο την ανάπτυξη και τυποποίηση μεθόδων για την εκτίμηση της αειφορικότητας νέων και υπαρχόντων κατασκευών. Η εν λόγω Τεχνική Επιτροπή ασχολείται επίσης με το ζήτημα της περιβαλλοντικής δήλωσης των δομικών προιόντων. H Τεχνική Επιτροπή CEN/TC 350 διαρθρώνεται σε Ομάδες Εργασίας (SC/WGs), όπως φαίνεται στον Πίνακα 3 Πίνακας 3. Ομάδες Εργασίας CEN για αειφορικότητα κατασκευών Τεχνική Επιτροπή CEN/TC 350/WG 1 CEN/TC 350/WG 2 CEN/TC 350/WG 3 CEN/TC 350/WG 4 CEN/TC 350/WG 5 Αντικείμενο Περιβαλλοντική απόδοση κτηρίων Περιγραφή κύκλου ζωής κτηρίων Δομικά Προιόντα Εκτίμηση οικονομικής απόδοσης κτηρίων Εκτίμηση κοινωνικής απόδοσης κτηρίων Μέχρι στιγμής η εν λόγω Τεχνική Επιτροπή έχει ασχοληθεί με την εκπόνηση των παρακάτω προτύπων, που παρατίθενται στον Πίνακα 4, τα οποία βρίσκονται σε στάδιο ανάπτυξης ή έγκρισης. Πίνακας 4. Πρότυπα CEN για την αειφορικότητα κτηρίων και κατασκευών Πρότυπο -----prCEN/TR 15941 prEN 15942 prEN 15643-1 prEN 15643-2 prEN 15643-3 prEN 15643-4 prEN 15978 Αντικείμενο Sustainability of construction works Environmental product declarations - Use of environmental product declaration (EPD) Sustainability of construction works Environmental product declarations - Methodology and data for generic data Sustainability of construction works Environmental product declarations Communication format - Business to Business Sustainability of Construction Works - Assessment of Buildings Part 1: General Framework Sustainability of Construction Works - Assessment of Buildings Part 2: Framework for the Assessment of Environmental Performance Sustainability of construction works - Sustainability assessment of buildings - Part 3: Framework for the assessment of social performance Sustainability of construction works - Sustainability assessment of buildings - Part 4: Framework for the assessment of economic performance Sustainability of construction works - Assessment of environmental performance of buildings Calculation method of environmental performance of construction works – Part 1: Buildings ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Στον τομέα της δόμησης ειδικότερα και των εφαρμογών της, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Ελλάδα, το θεσμικό πλαίσιο, οι συνθήκες της αγοράς και οι ερευνητικές δράσεις κινούνται στις ακόλουθες κατευθύνσεις, οι οποίες και καθορίζουν την τεχνολογική ανάπτυξη: Η περιβαλλοντική και ενεργειακή διάσταση στον κύκλο ζωής όλων των προϊόντων, διαδικασιών και κατασκευών και οι σχετικές προδιαγραφές που σταδιακά θα αποτελούν προϋποθέσεις ή και απαιτήσεις κάθε διαδικασίας παραγωγής, πώλησης, χρήσης, κ.ο.κ. Η αναγκαιότητα βελτιωμένων δομικών προϊόντων αξιόπιστων επιδόσεων, βάσει ευρωπαϊκών διαδικασιών πιστοποίησης στα πλαίσια και της Οδηγίας 89/106/ΕΟΚ (CPD - Construction Products Directive), η οποία θέτει το πλαίσιο για κοινές προδιαγραφές (σε Ευρωπαϊκό επίπεδο) και συστήματα βεβαίωσης πιστότητας για τα δομικά προϊόντα Η αναγκαιότητα κατασκευής κτιρίων βελτιωμένης ενεργειακής απόδοσης (μειωμένων αναγκών ενεργειακής κατανάλωσης για θέρμανση, ψύξη και φωτισμό και βελτιωμένων αποδόσεων Η/Μ συστημάτων) με την εφαρμογή της Οδηγίας 2002/91/ΕΚ (EPBD – Energy Performance of Buildings Directive) για την Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων. ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Αναγνωρίζοντας η Ευρωπαϊκή Ένωση το σημαντικό δυναμικό μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας κατά το σχεδιασμό, την κατασκευή και τη λειτουργία των κτιρίων, έχει θέσει σε ισχύ ένα περιεκτικό πλαίσιο οδηγιών και κανονισμών για την αποτροπή της ενεργειακής σπατάλης και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε ενεργοβόρα προϊόντα, κτίρια και υπηρεσίες. Εκ των πιο σημαντικών για την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων είναι η Οδηγία 89/106/ΕΚ για τα κατασκευαστικά δομικά προϊόντα, η Οδηγία 2002/91/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και η Οδηγία 2006/32/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες. Η Οδηγία 89/106 Η Οδηγία 89/106 στοχεύει να καταργήσει τα τεχνικά εμπόδια που υπάρχουν στην εμπορία των δομικών προϊόντων μεταξύ των Κρατών Μελών του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ). Για να το επιτύχει αυτό, η Οδηγία προνοεί για τα ακόλουθα τέσσερα κύρια στοιχεία: σύστημα εναρμονισμένων τεχνικών προδιαγραφών ένα συμφωνημένο σύστημα βεβαίωσης της πιστότητας για κάθε οικογένεια προϊόντων ένα πλαίσιο κοινοποιημένων οργανισμών τη σήμανση CE των προϊόντων Όπως και στις άλλες Οδηγίες νέας προσέγγισης, η Οδηγία σχετικά με τα προϊόντα του τομέα των δομικών κατασκευών καθορίζει τις ακόλουθες έξι Βασικές Απαιτήσεις: Μηχανική αντοχή και ευστάθεια Πυρασφάλεια Υγιεινή, υγεία και περιβάλλον Ασφάλεια χρήσης Προστασία κατά του θορύβου Εξοικονόμηση ενέργειας και συγκράτηση θερμότητας. Με την Οδηγία 2002/91 για την Ενεργειακή Αποδοτικότητα των Κτιρίων καθιερώνεται μια κοινή μέθοδος για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης σε όλα τα κτίρια της ΕΕ, θεσπίζονται ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης ανά κατηγορία κτιρίου και θεσμοθετείται ένα σύστημα πιστοποίησης των κτιρίων που επιτρέπει στους πολίτες να πληροφορούνται πόση ενέργεια καταναλώνουν στα σπίτια τους. Για να υποστηρίξει την υλοποίηση της Οδηγίας 2002/91, η Ευρωπαική Επιτροπή έδωσε εντολή στον Ευρωπαικό Οργανισμό Τυποποίησης CEN να αναπτύξει μεθοδολογικά πρότυπα με τα οποία θα υπολογίζεται η ενεργειακή απόδοση των κτηρίων και θα εκτιμάται η περιβαλλοντική επίδραση τους. Για την ανάπτυξη των επιμέρους προτύπων δημιουργήθηκαν οι Τεχνικές Επιτροπές, που φαίνονται στον Πίνακα 5 Πίνακας 5. Τεχνικές Επιτροπές CEN για Οδηγία 2002/91 Τεχνική Επιτροπή CEN/TC 89 CEN/TC 156 CEN/TC 169 CEN/TC 228 CEN/TC 247 Αντικείμενο Θερμική απόδοση κτηρίων και δομικών στοιχείων Εξαερισμός κτηρίων Φώς και φωτισμός Συστήματα θέρμανσης σε κτήρια Αυτοματισμοί κτηρίων και διαχείριση κτηρίων Με την Οδηγία 2006/32/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες τίθεται ενδεικτικός στόχος εξοικονόμησης ενέργειας στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. 9% για τα επόμενα εννέα χρόνια και επίσης υποχρεώνονται τα κράτη-μέλη να εκπονήσουν σχέδια δράσης ενεργειακής απόδοσης από την 30η Ιουνίου 2007. Η Πρωτοβουλία των Πρωτοπόρων Αγορών (Lead Market Initiative) Η Ευρωπαική Επιτροπή εισήγαγε την έννοια των “πρωτοπόρων αγορών (lead markets)” ως ένα εργαλείο για την δημιουργία ευνοικών συνθηκών προκειμένου να προωθούνται στην Ευρωπαική αγορά, νέα καινοτομικά προιόντα, υπηρεσίες και τεχνολογίες. Η βιώσιμη κατασκευή συμπεριλαμβάνεται μεταξύ εκείνων των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας οι οποίοι επιλέχθηκαν για την δημιουργία αντίστοιχων “πρωτοπόρων αγορών (lead markets)”. Η προτυποποίηση προιόντων και υπηρεσιών θεωρείται ως βασικός συντελεστής για την ανάπτυξη “πρωτοπόρου αγοράς (lead market)” στον κλάδο της βιώσιμης κατασκευής και εκφράζεται μέσα από τις παρακάτω προωθούμενες δράσεις: Διεύρυνση του αντικειμένου των Ευρωκωδίκων πέρα από την τρέχουσα εστίαση τους στο στατικό σχεδιασμό των κατασκευών με την εισαγωγή κριτηρίων αειφορικότητας, όπως είναι αυτά της ενεργειακής και περιβαλλοντικής πτυχής του σχεδιασμού Ανάπτυξη μεθοδολογικού πλαισίου για την αξιολόγηση της αειφορικότητας των κτηρίων και της εφοδιαστικής αλυσίδας στον κλάδο των κατασκευών γενικότερα. Ηδη έχει συσταθεί η Τεχνική Επιτροπή CEN 206 “CEN contribution to the EU lead market initiative” με αντικείμενο την αξιολόγηση τεχνικών ζητημάτων καθώς και ζητημάτων συνεργασίας μεταξύ των φορέων τυποποίησης. Τροποποίηση της Οδηγίας 89/106/ΕΚ ώστε να γίνει εφικτή η ταχύτερη αναγνώριση και πιστοποίηση δομικών προιόντων με αειφορικά χαρακτηριστικά Προώθηση των Πράσινων Δημόσιων Συμβάσεων (ΠΔΣ), δηλαδή των συμβάσεων εκείνων που συνάπτουν οι αναθέτουσες αρχές του Δημοσίου στα κράτη Μέλη της Ε.Ε. και στις οποίες ενσωματώνουν περιβαλλοντικά κριτήρια, επιζητώντας και επιλέγοντας προιόντα και υπηρεσίες τα οποία έχουν τις λιγότερο δυνατές επιδράσεις στο περιβάλλον, λαμβάνοντας υπόψη όλο τον κύκλο ζωής τους. Ηδη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε συστάσεις και κατευθυντήριες οδηγίες για την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών παραμέτρων στις νομοθεσίες δημοσίων συμβάσεων (βλ. Οδηγίες 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ) Ενεργειακά Αποδοτικά Δομικά Προϊόντα Η ενεργειακή κατανάλωση του κτιριακού τομέα αντιστοιχεί στο 40% της συνολικής τελικής ενεργειακής κατανάλωσης σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό κυμαίνεται περίπου στο 30%. Η επιλογή δομικών προϊόντων καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ενεργειακή κατανάλωση για τη θέρμανση, την ψύξη και το φωτισμό των κτιρίων. Η ενεργειακή σήμανση των δομικών προϊόντων είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την επιλογή ενεργειακά αποδοτικών δομικών προϊόντων και συστημάτων. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η βελτίωση της Ευρωπαϊκής αγοράς στον κτιριακό τομέα και η συμμόρφωση με τις Οδηγίες 2002/91 και 89/106. Στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα αυτήν τη στιγμή, εφαρμόζεται μόνον η Περιβαλλοντική Σήμανση στα δομικά προϊόντα και μάλιστα σε λίγες μόνον χώρες, με διαφορετικούς τρόπους σήμανσης και επίπεδα. Το ΚΑΠΕ, ως συντονιστής του Ευρωπαϊκού έργου GREEN-IT «Πράσινη Πρωτοβουλία για ενεργειακά αποδοτικά οικολογικά προϊόντα στη βιομηχανία δόμησης», στοχεύει να εισαγάγει την ενεργειακή σήμανση στον Ευρωπαϊκό παραγωγικό τομέα δομικών προϊόντων και συστημάτων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΝΑΦΟΡΕΣ. Οι αναφορές θα έχουν ίδιο στυλ κειμένου με το απλό κείμενο (δηλαδή θα τα ονόματα θα έχουν 5mm εσοχή). Εάν γίνεται αναφορά σε περισσότερες από μία εισηγήσεις του ίδιου συγγραφέα, αυτές θα γίνονται με χρονολογική σειρά (Συγγραφέας, Γ.Ν. 1996a) (Συγγραφέας, Γ.Ν. 1996b) Άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά Gouldstone, A., Shen, Y-L., Suresh, S. & Thompson, C.V., “Evolution of stress in passivated and unpassivated metal interconnects”. J. Materials Research, Vol. 13, No 7 (1998) 1956-1966 Βιβλία Patterson, Τ.L., «Illustrated 2003 building code handbook», McGrawHill, New York (2004) Confederation of International Contractors' Association (CICA), UNEP. Division of Technology, Industry and Economics, “Industry as a partner for sustainable development: construction”, Confederation of International Contractors' Association (CICA), London (2002) Kεφάλαια σε βιβλία Mango, C., “Byzantine Writers on the Fabric of Agia Sophia”, in “Agia Sophia from the Age of Justinian to the present”, ed. Mark., R. & Cakmak, A.S., Cambridge University Press, Cambridge, UK (1992) 47-48 Tεχνικές εκθέσεις Reber, E.E., Mitchell, R.L. & Carte, C.J., “Oxygen absorption in the Earth’s atmosphere”, Aerospace Corp., Los Angeles, CA, Techical Report (1968) Άρθρα σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια (δημοσιευμένα σε πρακτικά) Waksman, S.Y., Rossini, I. & Heitz, C., “Byzantine Pergamon: Characterization of the ceramics production center”, in Proceedings of the 29th International Symposium on Archaeometry (Ankara Turkey May 9-14, 1994), METU Press, Ankara, Turkey (1994) 209-218 Bidou, D., “Sustainable development and European construction sector policies”, Τεχνικά Χρονικά ΤΕΕ, Μάρτιος-Απρίλιος 2004 Λάζαρη, Ε., Τζανακάκη, Ε., Sutherland, G., “Η ενεργειακή αποδοτικότητα στη δόμηση ως παράμετρος της αειφόρου κατασκευής: από την έρευνα στην εφαρμογή και ο ρόλος του ΚΑΠΕ”, Ελληνική πλατφόρμα για την έρευνα και τεχνολογία στην κατασκευή με έμφαση στην αειφόρο κατασκευή και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, ΤΕΕ, Αθήνα 19 Οκτωβρίου 2005 European Commission, DG Enterprise and Industry, “A Lead Market Initiative for Europe” στο http://ec.europa.eu/enterprise/leadmarket/leadmarket.htm Διδακτορικές διατριβές και διπλωματικές / μεταπτυχιακές εργασίες Μούνδουλας, Π., «Μεθοδολογία σχεδιασμού και αποτίμησης συμβατών και επιτελεστικών κονιαμάτων αποκατάστασης ιστορικών μνημείων με κριτήρια τις ορυκτολογικές – φυσικοχημικές και φυσικομηχανικές τους ιδιότητες”, Διδακτορική Διατριβή (υπό την επίβλεψη της Καθ. Α. Μοροπούλου), Σχολή Χημικών Μηχανικών, Ε.Μ.Π., Αθήνα (2004) Πρότυπα (standards) IEEE Guide for application of Power Apparatus Bushings, IEEE Standard C57.19.100-1995 (1995) Διπλώματα ευρεσιτεχνίας (patents) Brandli, G. & Dick, M., “Alternating current fed power supply”, U.S. Patent 4 084 217 (1978)