Σύγχρονες μορφές χρήματος Στη σύγχρονη εποχή, το μεταλλικό χρήμα, δηλαδή τα κέρματα, και τα χαρτονομίσματα έχουν σταματήσει να χρησιμοποιούνται ως αποκλειστικά μέσα πληρωμής και εξόφλησης υποχρεώσεων. Πλέον, έχουν υποκατασταθεί, ιδιαίτερα, από άυλες μορφές χρήματος. Η ταχεία διάδοση αυτής της μορφής χρήματος συνέβη λόγω των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, της ανάγκης για γρήγορες και ασφαλείς συναλλαγές, των βίαιων περιορισμών κινήσεων κεφαλαίων, καθώς και των νομοθετικών μέτρων για την πληρέστερη φορολογική εποπτεία. Συγκεκριμένα, οι μορφές χρήματος που χρησιμοποιούνται σήμερα χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες: Φυσικό (μεταλλικό χρήμα και τραπεζογραμμάτια) Λογιστικό (συναλλαγματική και επιταγή) Πλαστικό (πιστωτικές κάρτες) Ηλεκτρονικό και είναι οι εξής: Μεταλλικό χρήμα Χρησιμοποιούνται μεταλλικά νομίσματα με αξία μικρότερη από την αξία των προϊόντων τα οποία μπορούν να αγοραστούν με αυτά. Τραπεζογραμμάτια (χαρτονομίσματα) Εκδίδονται από το κράτος και κατασκευάζονται από ειδικό χαρτί που περιέχει ταινίες ασφαλείας για να μη δημιουργούνται πλαστά. Συναλλαγματική Είναι ένα έγγραφο που για να είναι νόμιμο πρέπει να περιέχει: Τη λέξη «συναλλαγματική» Το χρηματικό ποσό Το όνομα της τράπεζας-πληρωτή Τον τόπο πληρωμής, τον τόπο και τον χρόνο έκδοσης Την υπογραφή του εκδοτή Επιταγή Είναι έγγραφο που επιτρέπει σε αυτόν που έχει χρήματα στην τράπεζα να δώσει εντολή στην τράπεζα να πληρώσει το ποσό που αναγράφεται στον κομιστή της. Είναι «πληρωτέα εν όψει», χρησιμοποιείται κυρίως μεταξύ εμπόρων και πρέπει υποχρεωτικά να περιέχει τα ίδια στοιχεία με την συναλλαγματική και την λέξη «επιταγή». Πιστωτικές κάρτες Είναι το πλαστικό χρήμα, το οποίο εκδίδεται από τις εμπορικές τράπεζες. Επιτρέπει στον αγοραστή να μην πληρώσει στο κατάστημα και να πληρώσει με τόκους, οι οποίοι, συνήθως, αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου. Ηλεκτρονικό χρήμα Δημιουργήθηκε για να αντισταθμίσει το μονοπώλειο των τραπεζών, δηλαδή τα υψηλά τέλη και τη ρύθμιση της αγοράς. Η πρώτη ευρωπαϊκή οδηγία για το ηλεκτρονικό χρήμα δόθηκε το 2000 ρυθμίζεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Φυλλάσεται σε λογαριασμούς οι οποίοι διαθέτουν πολύ υψηλό επίπεδο ασφάλειας. Με αυτό, γίνονται στιγμιαίες συναλλαγές με ελάχιστες χρεώσεις μέσω του διαδικτυακού λογαριασμού οποιαδήποτε στιγμή και σε οποιοδήποτε μέρος. Σε αντίθεση με τα πράγματα που χρησιμοποιούνταν ως χρήματα παλαιότερα, το σύγχρονο χρήμα δεν αποτελείται από πολύτιμα μέταλλα όπως ο χρυσός, το ασήμι και ο χαλκός και δεν είναι καθημερινής χρήσης, όπως τα σιτηρά και τα βοοειδή. Το σύγχρονο νόμισμα δεν παρουσιάζει καμία δική του χρήση. Ωστόσο, είναι αποδεκτό ως μέσο ανταλλαγής επειδή το νόμισμα είναι εξουσιοδοτημένο από την κυβέρνηση της χώρας. Οι εκδοτικές, κρατικές τράπεζες εκδίδουν χαρτονομίσματα για λογαριασμό της κεντρικής κυβέρνησης. Κανένα άλλο άτομο ή οργανισμός δεν επιτρέπεται να εκδίδει νόμισμα, βάση νόμου. Επιπλέον, ο νόμος υποχρεώνει τη χρήση χρήματος ως μέσο πληρωμής που δεν μπορεί να απορριφθεί κατά τον διακανονισμό συναλλαγών. Κανένα δεν μπορεί νόμιμα να αρνηθεί μια πληρωμή με χρήματα. Στην Ελλάδα, παραδείγματος χάριν, το ευρώ είναι ευρέως αποδεκτό ως μέσο συναλλαγής. Παρόλο που οι άυλες μορφές χρήματος δεν εκδίδονται από το κράτος, όμως, δε σημαίνει πως είναι παράνομες. Εκφράζονται στη νομισματική μονάδα που έχει θεσπιθεί από το κράτος, ενώ μπορούν να μετατραπούν σε φυσικό χρήμα και άρα, να ισοδυναμούν με αυτό. Στην περίπτωση της ευρωζώνης, δεν εκδίδονται από την ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τραπεζα), αλλά εκφράζονται σε ευρώ. Σύμφωνα με την ΕΚΤ, η αξία των συναλλαγών με άυλο χρήμα ανέβηκε το 2018 στα 763,6 δισεκατομμύρια ευρώ και ο αριθμός συναλλαγων χωρίς χρήση φυσικού χρήματος εμφάνισε αύξηση κατά 133 εκατομμύρια ευρώ από το 2017. Ακόμη, ο μέσος όρος συναλλαγών με άυλο χρήμα ήταν 112 συναλλαγές/άτομο. Παρ’όλ’αυτά, τα μετρητά παραμένουν σε ποσοστό 75% σε συναλλαγές στην Ευρωζώνη. Προοπτικές Σύμφωνα με την οικονομική επιστήμη, μοίρα των χρημάτων είναι να γίνουν ψηφιακά. Αυτό το γενικό συμπέρασμα προκύπτει από μια εξέταση της μακράς ιστορίας του χρήματοςκαι την πιθανή σχέση του με μελλοντικές κοινωνικοοικονομικές αλλαγές. Ιστορικά, το χρήμα βρισκόταν στο μονοπάτι προς μεγαλύτερη αφαίρεση και καθαρή συμβολική αναπαράσταση αποκομμένη από μια ακριβή φυσική μορφή. Αυτο που είναι λιγότερο προφανές όταν κοιτάμε το μέλλον, είναι το ζήτημα του ρυθμού με τον οποίο τα τελευταία υπολείμματα φυσικού χρήματος θα εξαφανιστούν και, για κάποιους, αν είναι πραγματικά προορισμένα να εξαφανιστούν. Οι απόψεις διαφέρουν επίσης σχετικά με την οικονομική και κοινωνική σημασία της διάβασης αυτού του τελευταίου σταδίου και το τι θα χρειαζόταν για να το πετύχει. Κάποιες χώρες έχουν ήδη κάνει σε μια συνολική προσπάθεια αντικατάσταση του φυσικού χρήματος που εκδίδει με λειτουργικά ισοδύναμα και πολύ πιο αποτελεσματικά ψηφιακά συστήματα. Κάποιες άλλες, αντιθέτως, έχουν υιοθετήσει κυρίως συντηρητικές στάσεις, γεγονός που οφείλεται εν μέρει στις περιορισμένες επιτυχίες προηγούμενων προσπαθειών για ευρύτερη διάχυση του ψηφιακού χρήματος. Οι συνέπειες της ψηφιοποίησης του χρήματος είναι οικονομικές και κοινωνικές. Στον οικονομικό τομέα, μπορεί να υποστηριχθεί ότι υπάρχουν υψηλά κόστη, στο δημόσιο και στο ιδιωτικό, λόγω του αργού ρυθμού με τον οποίο τα συστήματα πληρωμών, τα οποία μπορούν να βελτιωθούν χάρη στη γενίκευση του ψηφιακού χρήματος σε ολόκληρη την οικονομία. Αυτά τα κόστη δεν είναι μόνο άμεσα που προκαλούνται από τα μεγάλα έξοδα για τον χειρισμό, την εκκαθάριση και την αστυνόμευση φυσικών μετρητών, αλλά και από τις λιγότερο προφανείς ζημίες που σχετίζονται με τις δυσκολίες στη μετάβαση προς μια νέα άυλη οικονομία. Από αυτό το πλεονέκτημα «κόστους ευκαιρίας», φαίνεται πως η στιγμιαία ψηφιακή πληρωμή μέσω συστημάτων που εκτείνονται σε ολόκληρη την οικονομία θεωρείται ένα κρίσιμο μέρος της υποδομής για την «κοινωνία και την οικονομία της γνώσης και της πληροφορίας» του αύριο. https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/file/lib/default/data/2894138/theFile http://blogs.sch.gr/2oppgelathprojectsb/files/2014/06/BEE-A1-4.pdf (+πηγές) https://www.oecd.org/futures/35391062.pdf βιβλίο πολιτικής παιδείας Α’ Λυκείου The Future of Money: How the Digital Revolution Is Transforming Currencies and Finance Hardcover – September 21, 2021 +βιβλιοθήκη Pierce