JU „Stručna medicinska škola“ Podgorica Nastavni predmeti: Anatomija sa fiziologijom *za odjeljenja: Ia, Ib, Ic, Id, Ie, If, Ig i Ii Osnove anatomije sa fiziologijom *za odjeljenja: Ih i Ij Nastavni materijal pripremili predmetni nastavnici: Dr Biljana Šćepanović-Mihailović, Mr sc. med. dr Dragana Šćepanović i Dr Danilo Vukčević Koristiti udžbenik „Anatomija sa fiziologijom“ za I razred srednje medicinske škole, autori: Mr sc. med. dr Dragana Šćepanović, Dr med. Biljana Šćepanović - Mihailović Koristiti ponuđene video klipove GENITALNI SISTEM Dragi naši učenici/ce nastavljamo da učimo zajedno novi organski sistem – genitalni sistem, čiji je zadatak održavanje i produženje vrste. Biološke razlike između muškog i ženskog pola ogledaju se u različitim hromozomskim, morfološkim i hormonskim karakteristikama. Suština polnosti je u oplodnji, spajanju polnih ćelija dva pola i nastanku nove jedinke. Čovjek, kao razumno i senzibilno biće, svoj polni život vezuje, osim za fizički, i za psihički doživljaj, pa govorimo o humanim odnosima među polovima. CILJEVI/ISHODI UČENJA Anatomija sa fiziologijom Osnove anatomije sa fiziologijom • Operativni ciljevi Učenik/ca će biti sposoban da: • Uočava i pokazuje djelove ženskog genitalnog sistema na modelu i slici • Uočava i pokazuje djelove muškog genitalnog sistema na modelu i slici • Razlikuje anatomske i funkcionalne karakteristike polova • Identifikuje na slici promjene u jajniku i sluznici materice za vrijeme menstrualnog ciklusa • Imenuje faze u toku ovarijalnog i endometrijalnog ciklusa • Upoznaje se sa mjerama i metodama kontracepcije i vrednuje njen značaj • Imenuje unutrašnje i spoljašnje ženske i muške polne organe koristeći anatomsku terminologiju • Uporedi funkcije ženskih i muških polnih organa • Razlikuje sekundarne polne karakteristike žene i muškarca • Prezentuje značaj kontracepcije razlikujući promjene u jajniku i sluznici materice za vrijeme menstrualnog ciklusa, kroz diskusiju Zadatak 1. Nakon odgledanih video klipova koji su ponuđeni razvrstaj unutrašnje i spoljašnje polne organe muškarca, a potom ih imenuj uz upotrebu međunarodno prihvaćene latinske terminologije (udžb. 10.1). sjemenovod mokraćna bešika proširenje sjemenovoda sjemena kesica briznik sjemeni snop prostata sjemenovod mokraćna cijev glavica polnog uda bulbo-uretralna žlijezda sjemenik pasjemenik mošnica Zadatak 2 . Koristeći udžbenik imenuj unutrašnje (slika 205) i spoljašnje (slika 207) polne organe žene (10.2), uz upotrebu međunarodno prihvaćene latinske terminologije. fimbrije abdominalni otvor jajovoda materično dno jajovod tijelo materice suženje vrat materice rodnica Unutrašnji polni organi žene; materica i rodnica – frontalni presjek. Zadatak 3 . Označi na slici karličnih struktura žene unutrašnje polne organe i uoči njihov položaj u odnosu na ostale karlične organe (udžb. slika 105). mokraćovod čmarno crijevo mokraćna bešika Zadatak 4. Koristeći udžbenik uporedi funkcije muških (10.1.3) i ženskih (10.2.3) polnih organa. • Zadatak muških polnih organa jeste stvaranje muških polnih ćelija, lučenje muških polnih hormona, kao i oplodnja ženske polne ćelije prilikom snošaja (coitus). • Zadatak ženskih polnih organa, u prvom redu, jeste stvaranje ženskih polnih ćelija, lučenje ženskih polnih hormona, prihvatanje oplođenog jajašca, njegovo smještanje u sluznicu materice, razvoj ploda i njegovo rađanje, a poslije porođaja dojenje. Zadatak 5. Definiši pojmove: pubertet, menarha, menstruacija, menstrualni ciklus, ovulacija i menopauza (udžb. 10.2.3.1). Zadatak 6. Diskutuj o tome šta se dešava sa jajnom ćelijom nakon oplodnje (video-klip) i čiji hromozomi određuju pol djeteta. Zadatak 7. Razlikuj sekundrne polne karakteristike žene (udžb. 10.2.3.1) i muškarca (udžb. 10.1.3) uz pomoć video-klipa. Zadatak 8. Opiši faze ovarijalnog ciklusa i poveži ih sa cikličnim promjenama u endometrijumu (udžb. 10.2.3.1, slika 209). Zadatak 9. Analiziraj različite metode kontracepcije (mjere sprečavanja neželjene trudnoće). • Hormonske metode – zasnivaju se na: sprečavanju nastanka ovulacije, onemogućavanju urastanja jajašca u endometrijum uterusa ili stvaranju jednoličnog cervikalnog sekreta neprohodnog za spermatozoide. • Mehanička sredstva – sprečavaju kontakt spermatozoida i jajne ćelije na razne načine. To su: prezervativ (kondom), vaginalna dijafragma i intrauterin uložak. Prezervativ je dobra zaštita i protiv polno prenosivih bolesti. • Hemijska lokalna sredstva – djeluju spermicidno (uništavaju spermatozoide), a stavljaju se u vaginu prije odnosa. Mogu biti u obliku tableta, masti i želatinozne mase. • Metod periodične apstinencije – odnosi se na određivanje plodnih i neplodnih dana kod žena koje imaju uredne menstrualne cikluse. • Metod prekinutog seksualnog odnosa – najstariji i nesiguran metod. Provjeri svoje znanje kroz primjere test pitanja 1. Zadatak sjemenika je (zaokruži tačan odgovor): a) ovulacija b) stvaranje jajnih ćelija c) stvaranje i sekrecija progesterona d) stvaranje i sekrecija testosterona 2. Sekundarne polne karakteristike žene su (dopiši): .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... Sekundarne polne karakteristike muškarca su (dopiši): ........................................................................... ........................................................................... ........................................................................... 3. Pažljivo pročitaj svaku tvrdnju. Zaokruži T ako je tvrdnja tačna, a N ako je netačna. a) oplodnja jajne ćelije vrši se u jajovodu. T N b) menarha je poslednja menstruacija u životu žene. T N 4. Prostata je smještena (dopiši): ispod ........................................................... iza ............................................................... i ispred ........................................................ 5. Spermatozoidi nakon nastanka sazrijevaju u (zaokruži tačan odgovor): a) sjemenom kanaliću b) sjemenicima c) sjemenovodima d) pasjemenicima KORISNO (Ne učiš ovo samo za ocjenu nego kako da bolje očuvaš svoje reproduktivno zdravlje) Osim ponuđenih, probrali smo još neke korisne video-klipove za izučavanje, koji su vam dostupni na: Female Reproductive System Model https://youtu.be/gRYmvZek8as The Male Reproductive System of Human https://youtu.be/N66sAZH1VA8 Hormonal control of the Menstrual Cycle, Animation https://youtu.be/pNe43KGZTl8 OSTANI KUĆI! Tvoje ponašanje je tvoj izbor u određenim okolnostima. Pokušaj da to bude svjesni odabir. Srdačno, Vaši nastavnici!