4 11. Sınıf Felsefe MÖ 6. Yüzyıl - MS 2. Yüzyıl Felsefesi - 4 1. Elealı Zenon, felsefe tarihinde, paradokslar üzerine yaptığı yorumlarla tanınmaktadır. Mekânın sonsuz sayıda bölünebilirliği, bir okun hiçbir zaman hedefine ulaşamadığı, Aşil’in kaplumbağayı belli bir zaman aralığında geçemediği, Zenon’un paradoks örnekleridir. Ona göre gördüğümüzden emin olduğunuz algılar ve buna dayalı genellemelerimiz bizi yanıltmaktadır. 4. Her şey üzerine birbirine zıt iki söz söylemenin mümkün olduğunu söyleyen Protagoras için önemli olan herhangi bir şeyi ispat etmek değil, karşısındakini ikna etmektir. Protagoras’ın bu düşünceleri bilgi felsefesinin aşağıdaki hangi görüşüyle ilişkilendirilebilir? A) Realizm Buna göre, Zenon’un temel düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir? B) Empirizm A) Hareket ve mekân yoktur. D) Rasyonalizm C) Rölativizm E) Kritisizm B) Çokluk bir yanılgıdır, gerçeğe akılla ulaşılır. C) Her şey değişir, değişmeyen tek şey değişimdir. E) Varlık yoktur, olsa bilinemez, bilinse de aktarılamaz. 2. Aristoteles’e göre her şeyin orta yolu insan için iyi ve erdemli olandır. Orta yol, herhangi bir şeyin ne fazlasını ne de azını istemektir. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi Aristoteles’in bu görüşüne uygundur? A) Acıkan doymam, susayan kanmam sanır. B) Kazma elin kuyusunu, kazarlar kuyunu. C) Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur. D) Damdan düşen, hâlden bilir. 5. Septiklere göre; • insanlarda bazı yapısal farklılıklar vardır, • duyu organlarının getirdiği bilgiler insandan insana farklılık gösterir, • özneyi etkileyen koşullar farklıdır, • nesnenin yeri, uzaklığı duyuma etki eder, • yasaların, gelenek ve göreneklerin insanların üzerinde farklı etkileri olur. Buna göre, bilgi edinmede septiklerin tutumu aşağıdakilerden hangisi olmalıdır? A) Otoritelere güven duymak B) Yargıda bulunmaktan kaçınmak C) Bilimsel bilgiyi doğru kabul etmek D) Kuşkuyla apaçık bilgiye ulaşmak E) Duyumlardan gelen bilgiye güvenmek MEB ● E) Alçak yerde yatma sel alır, yüksek yerde yatma yel alır. Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü D) Varlık maddesel nitelikte atomdan oluşmaktadır. 3. MÖ 5. yüzyılda Sofistlerle birlikte bilginin kendisi şüphe ve eleştiri konusu olmuş; insanın nesneleri olduğu gibi bilip bilemeyeceği tartışılmıştır. 6. “Okuduklarınızı ve duyduklarınızı değil, kendi öz düşüncelerinizi, kendi içinizde olup bitenleri söyleyin. Başkalarının ağaçlarından meyve yeme alışkanlığından sıyrılarak, kendi bahçenizin fidanlarını yetiştirin. İşte o zaman, meyve yemenin zevkini tadacaksınız.” diyen Sokrates, hakikatin kitaplarda değil tek tek bireylerde saklı olduğuna inanıyordu. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi felsefenin cevap aradığı sorulardan biri hâline gelmiştir? Bu parçada Sokrates aşağıdakilerden hangisinin öneminden söz etmiştir? A) Varlığın ilkeleri nelerdir? A) Sezgilerimizle hareket etmemiz gerektiğinin B) Evrenin ana maddesi nedir? B) Başkalarının düşüncelerini iyi analiz etmek gerektiğinin C) Bilimsel bilginin değeri nedir? C) Doğayı gözlemlemek gerektiğinin D) Doğru bilgi elde edilebilir mi? D) Özgün bilgiler üretmek gerektiğinin E) Değişmeyen, kendisiyle özdeş kalan şeyler var mıdır? E) Felsefi literatürü iyi incelemek gerektiğinin 4 11. Sınıf Felsefe MÖ 6. Yüzyıl - MS 2. Yüzyıl Felsefesi - 4 7. Doğa filozofları sadece fiziki dünyaya yönelerek felsefe yapma eğilimindeyken, Sokrates felsefenin merkezine ilk kez insanı ve insana ait olan ahlak, erdem, adalet, cesaret gibi kavramları oturtmuştur. Sokrates’i Cicero şu sözlerle tarif eder: “O, felsefeyi gökyüzünden indirerek insanların evine sokan ilk kişiydi.” Gerçi, felsefenin insana yönelmesinde Sokrates’in çağdaşı olan Sofistlerin de önemli katkıları olduğunu biliyoruz. Fakat gerek yöntem gerek amaç açısından iki taraf arasında ciddi farklar olduğunu belirtmekte fayda var. Örneğin Sofistler, belirli bir ücret karşılığında bilgelik satan ve aşırı didaktik tipler olarak bilinirken Sokrates, kimseye bir şey öğretme iddiası olmayan ve insanlardan asla ücret talep etmeyen bir bilgeydi. 10. Zamanın birinde bir ormanda tavşan ile ayı birlikte yaşarlarmış. Tavşan bulduğu havuçlardan arkadaşı ayıya verirmiş, ayı da bulduğu balı arkadaşı ile bölüşürmüş. Bir gün tavşan 2 tane havuç bulmuş ve birini ayıya götürmüş. Ayı ise benim cüssem kocaman sen ise küçüksün sana yarım havuç yeter diyerek tavşanın hakkına da talip olmuş. Tavşan havuçları eşit bölüşmenin daha doğru olduğunu düşünürken ayı ise herkesin cüssesine göre pay alması gerektiğini düşünüyormuş. Buna göre, Sokrates’le ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? E) Maddi amaç gütmemiştir. 8. Platon’a göre “görünüşler âlemi” ve “idealar âlemi” olmak üzere iki farklı âlem vardır. Görünüşler âleminin varlıkları beş duyu organıyla algılanabilen eksik ve sahte varlıklardır. Dolayısıyla bu varlıkların bilgisi de yanılsamadan ibaret olacaktır. Oysa idealar, mutlak ve kalıcı gerçekliğin ta kendileridir. Gerçek bilgi işte bu ideaların bilgisidir ve idealar ancak akıl yoluyla bilinebilirler. Buna göre, Platon’un görüşlerinin temelinde yer alan yargı aşağıdakilerden hangisidir? A) Doğru bilgiye şüphe edilerek ulaşılır. B) Algılarımıza dayanan bilgiler gerçektir. C) İçinde yaşadığımız dünya gerçekliğin ta kendisidir. D) İdealar duyularla algılanabilen kalıcı bilgilerdir. E) Gerçekliğin bilgisi düşünsel alanla ilgilidir. 9. Çok samimiyet saygıyı azaltır, çok iyilik suistimal edilir. Çok sevgi nankörlük getirir. Çoklar sıkıntı, denge esas… Ayşe Öğretmen arkadaşlık ilişkilerinde sorun yaşayan öğrencisine yukarıdaki sözleri söyleyerek nasihat etmiştir. Ayşe Öğretmen’in bu nasihati aşağıdaki filozof ve görüşünden hangisi ile benzerlik göstermektedir? Filozof A) Protagoras Görüş Görecelilik B) Gorgias Nihilizm C) Platon İdealizm D) Aristoteles Ölçülülük E) Pyrrhon Şüphecilik ● D) Felsefeyi tüm insanlarla tanıştırmaya çalışmıştır. MEB C) Felsefeyi bir araç olarak görmüştür. Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü A) Felsefenin yönünü doğadan insana çevirmiştir. B) Değerler alanı ile ilgili sorgulamalarda bulunmuştur. AYI İLE TAVŞANIN HİKÂYESİ Çocuklarla Felsefe Eğitimi (P4C) uzmanı Nuran Öğretmen, 8-10 yaş arasındaki çocuklarla kurduğu çemberde yapılan soruşturmaya rehberlik etmektedir. Çocuklara ayı ile tavşanın hikâyesini kısaca anlatmış ve tavşan olsaydınız ne yapardınız? sorusunu yöneltmiştir. Çocuklar kendi aralarında fikir ayrılığına düşerek her çocuk kendi fikrinin doğru olduğu konusunda ısrar etmiş. Nuran Öğretmen ise “İnsan her şeyin ölçüsüdür.” diyerek tüm görüşlerin değerli olduğunu söylemiştir. Buna göre, Nuran Öğretmen aşağıdaki kavramlardan hangisine vurgu yapmıştır? A) Rölativizm B) Nihilizm C) Realizm D) İdealizm E) Egoizm 11. Aristoteles’e göre ahlakta bazı davranışlar amaç, bazıları araçtır. Örneğin insanların çoğu zenginliği arzular ve elde etmeye çalışır. Ancak onlar için zenginlik, zenginlik olarak amaç mıdır; yoksa zenginlikle elde etmek istedikleri başka bir amaç, mesela haz veya ün mü söz konusudur? Bu durumda insanların eylemlerinde peşinden koştukları iyi, kendisinden öte herhangi bir şeyin elde edilmesi için “araç olarak istenmeyen”dir. İşte insanın bizatihi kendisi için istediği bu nihai iyi, mutluluğun ta kendisidir. Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir? A) Ahlaken iyi davranış insanın koşullarına göre değişir. B) Bir eylemin ahlaken iyiliği başkalarına sağladığı yarara bağlıdır. C) İnsanın nihai amacı olan mutluluk; esenlik ve fayda gibi değerlerin toplamıdır. D) Başka bir amaç için yapılan ahlaki bir eylem insana mutluluk verir. E) Niçin diye sorulduğunda başka bir amaca işaret etmeyen eylem ahlaken iyidir. (2018 TYT)